“eğitim bilimine giriş” ders notları · web vieweğitim Şûraları, türk eğitim tarihi...

22
TÜRK MİLLÎ EĞİTİM SİSTEMİNİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ 1. SİSTEM VE ÖZELLİKLERİ Sistem , birbirini düzenli biçimde etkileyen ve birbirine dayanan ögelerden oluşan bir bütündür. Başka bir tanıma göre ise , sistem, karmaşık ve etkileşimli parçaların bütünleşmiş bir topluluğudur (Bursalıoğlu, 1991, s:53). Bir bütünün sistem oluşturabilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir ; a) Bütünü oluşturan öğelerin birbirine bağlı olması, b) Bu ögelerin düzenli bir uyum içinde örgütlenmeleri, c) Bu ögelerin tamamından oluşan bütünün, ögelerin toplamına indirgenememesi d) Bu bütünün dışarıdan ve kendi iç ögelerinden gelen etkilere , bir bütün halinde tepki göstermesi gerekmektedir ( Duverger, 1982; Keskinkılıç,2008, s: 139) Sistemler, doğal ve insan yapısı sistemler, biyolojik ve sosyal sistemler, açık ve kapalı sistemler ve mekanik sistemler gibi farklı adlar altında sınıflandırılmıştır ( Karslı, 2008, s:357). Sistemin genel özellikleri ise şöyle sıralanabilir; a) Her sistemin alt sistemleri vardır. b) Sistem ve alt sistemlerin amacı vardır. c) Alt sistemler, sistem içerisinde kendi amacına, diğer alt sistemlere ve sistemin tamamına hizmet eder. d) Alt sistemlerin birinde meydana gelen değişme, diğer alt sistemleri ve sistemin tamamını etkiler. e) Alt sistemler birbiriyle etkileşim halindedir. f) Alt sistemin amaçları, görevleri ve diğer özellikleri sisteminkinden farklıdır. Alt sistemler, sistem dışına çıkarıldığında ayrı bir sistem özelliği gösterir. g) Sistem, belli bir amaca dönük olarak çalıştığı için birlik ve bütünlük özelliği gösterir. h) Sistemin alt sistemlerinden birindeki değişme diğerlerini de etkilediğinden sistem karmaşıktır. i) Sistem ve alt sistemler dengeli bir büyüklük içerisindedir. Açık Sistem ve Özellikleri Eğitim sistemi, toplumun eğitim kurumunun gereksinmelerinin doyurulmaya çalışıldığı toplumsal birimlerden (örgütlerden) oluş- makladır. Her eğitim örgütü girdisini toplumdan almak ve çıktısını topluma vermek zorundadır. Bunun anlamı eğitim sisteminin çevresine açık olduğudur. Açık Sistem Kuramına göre eğer bir sistem girdilerini çevresinden alıyor; çıktılarını çevresine veriyor, böylece çevresine ürün verme 1

Upload: others

Post on 27-Jan-2020

18 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

TÜRK MİLLÎ EĞİTİM SİSTEMİNİN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ1. SİSTEM VE ÖZELLİKLERİ

Sistem , birbirini düzenli biçimde etkileyen ve birbirine dayanan ögelerden oluşan bir bütündür. Başka bir tanıma göre ise , sistem, karmaşık ve etkileşimli parçaların bütünleşmiş bir topluluğudur (Bursalıoğlu, 1991, s:53).

Bir bütünün sistem oluşturabilmesi için aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir ; a) Bütünü oluşturan öğelerin birbirine bağlı olması,b) Bu ögelerin düzenli bir uyum içinde örgütlenmeleri,c) Bu ögelerin tamamından oluşan bütünün, ögelerin toplamına indirgenememesid) Bu bütünün dışarıdan ve kendi iç ögelerinden gelen etkilere , bir bütün halinde tepki

göstermesi gerekmektedir ( Duverger, 1982; Keskinkılıç,2008, s: 139)Sistemler, doğal ve insan yapısı sistemler, biyolojik ve sosyal sistemler, açık ve kapalı sistemler

ve mekanik sistemler gibi farklı adlar altında sınıflandırılmıştır ( Karslı, 2008, s:357). Sistemin genel özellikleri ise şöyle sıralanabilir; a) Her sistemin alt sistemleri vardır.b) Sistem ve alt sistemlerin amacı vardır.c) Alt sistemler, sistem içerisinde kendi amacına, diğer alt sistemlere ve sistemin tamamına

hizmet eder.d) Alt sistemlerin birinde meydana gelen değişme, diğer alt sistemleri ve sistemin tamamını

etkiler.e) Alt sistemler birbiriyle etkileşim halindedir.f) Alt sistemin amaçları, görevleri ve diğer özellikleri sisteminkinden farklıdır. Alt sistemler,

sistem dışına çıkarıldığında ayrı bir sistem özelliği gösterir.g) Sistem, belli bir amaca dönük olarak çalıştığı için birlik ve bütünlük özelliği gösterir.h) Sistemin alt sistemlerinden birindeki değişme diğerlerini de etkilediğinden sistem karmaşıktır.i) Sistem ve alt sistemler dengeli bir büyüklük içerisindedir.

Açık Sistem ve Özellikleri

Eğitim sistemi, toplumun eğitim kurumunun gereksinmelerinin doyurulmaya çalışıldığı toplumsal birimlerden (örgütlerden) oluşmakladır. Her eğitim örgütü girdisini toplumdan almak ve çıktısını topluma vermek zorundadır. Bunun anlamı eğitim sisteminin çevresine açık olduğudur.

Açık Sistem Kuramına göre eğer bir sistem girdilerini çevresinden alıyor; çıktılarını çevresine veriyor, böylece çevresine ürün verme yoluyla yaşamasını sağlıyor ise, bu sistemin açık bir sistem olduğu savunulur ( Başaran, 1996, s: 22) .

Şekil 10.1. Açık Sistem Modeli

1

GİRDİLERİnsanMateryal/makineEnformasyon(bilgi)EnerjiFinansman vs.

ÇIKTILAREğitilmiş insanÜrünlerHizmetlerFikirlerEnformasyon(bilgi)AtıkBunların çeşitli bileşimivs.

İŞLEMEÜretim ve pazarlama etkinlikleriYönetim süreçleri (organizasyon,planlama, iletişim, kontrol vs.)Araştırma-geliştirmevs.

ÇEVRE

ÇEVRE

Enformasyon Geri Bildirimi ve Sonuçlar

Page 2: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

Şekil 10. 1’de görülen modele göre, açık sistemi tanımlayan üç temel özelliği, girdilerini çevreden alması, onları işleyerek ürüne dönüştürmesi ve çıktılarını çevreye sunmasıdır (G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 22, Sayı 2 )

Açık sistem, çevresiyle etkileşim halinde bulunan sistemlerdir. Sistemin çevresi onu etkileyen ve onun tarafından etkilenen başka alt sistemlerden oluşur.

Açık sistemin genel özellikleri şöyle sıralanabilir;

a) Açık sistemler, kültürel (paylaşılan değerle), yapısal (bürokratik beklentiler), politik (güç ilişkileri), birey (bilinç ve motivasyon) öğelerden meydana gelmektedir.

b) Açık sistemler, girdi, işlem, çıktı, dönüt ve çevre öğelerinden meydana gelip, çevrelerinden aldıkları girdilerin sürekliliğine bağlı olarak yaşamını sürdürürler.

c) Açık sistemler, çevrelerinden aldıkları girdileri işleyerek çıktıya (ürüne) çevirirler ve çevrelerine mal ve hizmet olarak sunarlar.

d) Açık sistemler, çevresine sundukları ürünün bir kısmını tekrar girdi olarak alırlar.e) Açık sistemler, çevreden gelecek sistem ve beklentiler doğrultusunda amaç süreç ve

ürünlerinde gerekli değişiklik ve düzeltmeleri yaparlar.f) Açık sistemin çevresi, başka sistemlerce (siyasal, sosyal, kültürel, ekonomik) kuşatılmıştır.

Dolayısıyla her açık sistem, çevresindeki diğer sistemlerden etkilenir ve onları etkiler. (Şişman, 2001; Karslı, 2008, s:358).

Eğitim örgütlerinin amaçlarını gerçekleştirmek için oluşturdukları yapı, sistem özellikleri açısından, açık ve sosyal sistem özelliği göstermektedir.

Eğitim sisteminin açık sosyal bir sistem olma özelliklerini şöyle sıralayabiliriz;

a) Her sistemde olduğu gibi eğitim sisteminin de amaçları vardır, 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu'nda Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri açıklanmaktadır.

b) Eğitim sisteminde de örgütlenme vardır. Her toplumun eğitim sisteminin örgütlenmesi bir birinden farklıdır. Ülkelerin sosyal, ekonomik ve siyasi yapılanması, bu farkın temel kaynağıdır ve eğitim sistemlerini, sosyal, ekonomik ve siyasi yapıları doğrultusunda oluştururlar. Genellikle ülkeler eğitim sistemlerini merkeziyetçi , yarı merkeziyetçi yada merkeziyetçi olmayan yapılarda oluştururlar. Türk Milli Eğitim sisteminin örgütsel yapısı ise daha çok merkeziyetçidir.

c) Eğitim sistemi, toplumun kültürü olan değer yargılarından, örf, adet ve geleneklerinden etkilenir. Eğitimi milli yapan da bu özelliğidir.

d) Her sistem gibi eğitim sistemi de kendisini denetler. Sistemin sağlıklı çalışması, değişiklik ihtiyacı ve davranışların amaca uygunluğu denetim sonrası anlaşılır. Eğitim sisteminde bu görevi, bakanlık ve milli eğitim müdürlüklerine bağlı müfettişler yerine getirir.

e) Eğitim sisteminin üst ve alt sistemleri vardır. Milli Eğitim Bakanlığı, merkez, taşra, yurtdışı ve bağlı kuruluşlar eğitimin üst sistemini oluşturur. Alt sistemleri ise, üretim, beslenme, yaşatma, uyarlama ve yönetim alt sistemlerinin oluşturduğu okullardır. Eğitim sisteminin alt sistemleri örgün ve yaygın eğitim kurumlarından oluşmaktadır.

2

Page 3: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

f) Eğitim sistemi diğer sistemlerle ya da çevresiyle sürekli etkileşimde bulunur. Sosyal, ekonomik ve siyasal sistemler eğitim sisteminin çevresini oluşturur. Eğitim sistemi çevresinden etkilenir ve çevresini etkiler.

g) Eğitim sistemi çevresinden sürekli girdiler alır, çevresine çıktılar verir. Bu durum eğitimin açık sistem özelliğini gösterir. Eğitim sisteminin genellikle açık nitelikte olması gerekir, çünkü eğitimin girişi ile, çıktıdan bir kısmının tekrar girişe dönüşümü, sistem ile çevre arasındaki etkileşimi kaçınılmaz duruma sokmaktadır (Bursalıoğlu, 1991, 63; Karslı, 2008, s:360)

h) Eğitim sistemi de diğer sistemler gibi değişmektedir. Değişimin sürekli yaşandığı 21. Yüzyılda, eğitim sisteminin bundan etkilenmemesi olası değildir. Açık ve sosyal bir sistem özelliği gösteren eğitim örgütlerinin, değişime açık, değişimi yöneten ve yönlendiren yapısal ve davranışsal özelliklere sahip olması beklenmektedir.

Eğitimin sosyal, ekonomik ve politik görevleri vardır. Eğitim sistemi bireyleri sosyalleştirecek, bilinçli birer vatandaş olarak yetiştirecek, en iyi üretici ve tüketici düzeyine çıkaracaktır. Bu durumda eğitim sisteminin amaçları çevreye dönük olacak ve çevreye göre değişecektir. Eğitim sisteminde değişme, genellikle yapısal boyutta olmakta ve davranış boyutu ihmal edilmektedir. Değişimin, yapısal olduğu kadar davranış boyutunun da olduğu unutulmamalıdır. Eğitim sisteminin açık ve sosyal bir sistem olma özelliği, yapı ve davranış boyutlarının değişiminde aranmalıdır( Karslı, 2008, s: 360-361).

2. TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİNİN YAPISI

Ülkelere göre eğitim sistemleri farklı biçimlerde oluşabilir. Bizim eğitim sistemimiz ise diğer sistemlere göre en merkeziyetçi yapılardan birisi olarak kabul edilmektedir. Genelde bütün düzenlemeler Milli Eğitim Bakanlığınca merkezden yürütülmektedir. Taşralarda ise Milli Eğitim Müdürlükleri eğitim- öğretim işlerini bakanlık adına sürdürmektedir.

Türk Eğitim Sisteminin oluşturulmasında başlıca yasal belirleyiciler şunlardır;

Tevhid-i Tedrisat Kanunu ( 1924 ) TC Anayasası ( 1982 ) Hükümet Programları Kalkınma Planları Milli Eğitim Şuraları

Türk Eğitim Sistemi 14/06/1973 tarih ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununa göre oluşturulmuştur. Bu kanuna göre;

2.1 Türk Milli Eğitiminin Genel ve Özel Amaçları, Temel İlkeleri şu şeklidedir;

Türk Milli Eğitiminin genel amacı, Türk Milletinin bütün fertlerini;

Atatürk  İnkılâp ve İlkelerine  ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk Milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin millî, ahlâkî, insanî, manevî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasa'nın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek;

3

Page 4: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek;

İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak;

Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır.Türk eğitim ve öğretim sistemi, bu genel amaçları gerçekleştirecek şekilde düzenlenmiştir. Eğitim sisteminin yönetsel üst yapısını Milli Eğitim Bakanlığı oluşturur. Bakanlığa bağlı taşra ve yurtdışı örgütleri ise icraya dönük hizmetleri görür.

Özel Amaçlar

Türk eğitim ve öğretim sistemi, bu genel amaçları gerçekleştirecek şekilde düzenlenir ve çeşitli derece ve türdeki eğitim kurumlarının özel amaçları, genel amaçlara ve temel ilkelere uygun olarak tespit edilir.Yukarıda sayılan eğitimin genel ve özel amaçları, her eğitim etkinliğinde uyulması gereken amaçlardır. Bu genel ve özel amaçlar bir bakıma eğitime bir çerçeve vermektedir.

Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri

Türk eğitim ve öğretim sistemi genel amaçları gerçekleştirecek şekilde düzenlenir ve çeşitli derece ve türdeki eğitim kurumlarının özel amaçları, genel amaçlara ve temel ilkelere uygun olarak tespit edilir.

1. Genellik ve Eşitlik

Eğitim kurumları dil, ırk, cinsiyet ve din ayrımı gözetilmeksizin herkese açıktır. Eğitimde hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

2. Ferdin ve Toplumun İhtiyaçları

Millî eğitim hizmeti, Türk vatandaşlarının istek ve kabiliyetleri ile Türk toplumunun ihtiyaçlarına göre düzenlenir.

3. Yöneltme

Fertler, eğitimleri süresince, ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda çeşitli programlara veya okullara yöneltilerek yetiştirilirler. Millî eğitim sistemi, her bakımdan, bu yöneltmeyi gerçekleştirecek biçimde düzenlenir. Bu amaçla, orta öğretim kurumlarına, eğitim programlarının hedeflerine uygun düşecek şekilde hazırlık sınıfları konulabilir. Yöneltmede ve başarının ölçülmesinde rehberlik hizmetlerinden ve objektif ölçme ve değerlendirme metotlarından yararlanılır.

4. Eğitim Hakkı

Temel eğitim görmek her Türk vatandaşının hakkıdır. İlköğretim kurumlarından sonraki eğitim kurumlarından vatandaşlar ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde yararlanırlar.

4

Page 5: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

5. Fırsat ve İmkân Eşitliği

Eğitimde kadın, erkek herkese fırsat ve imkân eşitliği sağlanır. Maddî imkânlardan yoksun başarılı öğrencilerin en yüksek eğitim kademelerine kadar öğrenim görmelerini sağlamak amacıyla parasız yatılılık, burs, kredi ve başka yollarla gerekli yardımlar yapılır. Özel eğitime ve korunmaya muhtaç çocukları yetiştirmek için özel tedbirler alınır.

6. Süreklilik

Fertlerin genel ve meslekî eğitimlerinin hayat boyunca devam etmesi esastır. Gençlerin eğitimi yanında, hayata ve iş alanlarına olumlu bir şekilde uymalarına yardımcı olmak üzere, yetişkinlerin sürekli eğitimini sağlamak için gerekli tedbirleri almak da bir eğitim görevidir.

7. Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve Atatürk Milliyetçiliği

Eğitim sistemimizin her derece ve türü ile ilgili ders programlarının hazırlanıp uygulanmasında ve her türlü eğitim faaliyetlerinde Atatürk İnkılâp ve İlkeleri ve Anayasada ifadesini bulmuş olan Atatürk milliyetçiliği temel olarak alınır. Millî ahlâk ve millî kültürün bozulup yozlaşmadan kendimize has şekli ile evrensel kültür içinde korunup geliştirilmesine ve öğretilmesine önem verilir. Millî birlik ve bütünlüğün temel unsurlarından biri olarak Türk dilinin eğitimin her kademesinde, özellikleri bozulmadan ve aşırılığa kaçılmadan öğretilmesine önem verilir; çağdaş eğitim ve bilim dili halinde zenginleşmesine çalışır ve bu maksatla Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu ile iş birliği yapılarak Millî Eğitim Bakanlığınca gereken tedbirler alınır.

8. Demokrasi Eğitimi

Güçlü ve istikrarlı, hür ve demokratik bir toplum düzeninin gerçekleşmesi ve devamı için yurttaşların sahip olmaları gereken demokrasi bilincinin, yurt yönetimine ait bilgi, anlayış ve davranışlarla sorumluluk duygusunun ve manevi değerlere saygının, her türlü eğitim çalışmalarında öğrencilere kazandırılıp geliştirilmesine çalışır; ancak, eğitim kurumlarında Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine aykırı siyasî ve ideolojik telkinler yapılmasına ve bu nitelikteki günlük siyasî olay ve tartışmalara karışılmasına hiçbir şekilde meydan verilmez.

9. Lâiklik

Türk millî eğitiminde lâiklik esastır. Din kültürü ve ahlâk öğretimi ilköğretim okulları ile lise ve dengi okullarda okutulan zorunlu dersler arasında yer alır.

10. Bilimsellik

Her derece ve türdeki ders programları ve eğitim metotlarıyla ders araç ve gereçleri, bilimsel ve teknolojik esaslara ve yeniliklere, çevre ve ülke ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirilir. Eğitimde verimliliğin artırılması ve sürekli olarak gelişme ve yenileşmesinin sağlanması bilimsel araştırma ve değerlendirmelere dayalı olarak yapılır. Bilgi ve teknoloji üretmek ve kültürümüzü geliştirmekle görevli eğitim kurumları gereğince donatılıp güçlendirilir; bu yöndeki çalışmalar maddî ve manevî bakımdan teşvik edilir ve desteklenir.

11. Plânlılık

Millî eğitimin gelişmesi iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınma hedeflerine uygun olarak eğitimi, insan gücü-istihdam ilişkileri dikkate alınmak suretiyle, sanayileşme ve tarımda modernleşmede gerekli teknolojik gelişmeyi sağlayacak mesleki ve teknik eğitime ağırlık verecek biçimde plânlanır ve gerçekleştirilir.

12. Karma Eğitim

Okullarda kız ve erkek karma eğitim yapılması esastır. Ancak eğitimin türüne, imkân ve zorunluluklara göre bazı okullar yalnızca kız veya yalnızca erkek öğrencilere ayrılabilir.

5

Page 6: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

13. Okul ile Ailenin İş Birliği

Eğitim kurumlarının amaçlarının gerçekleştirilmesinde katkıda bulunmak için okul ile aile arasında iş birliği sağlanır. Bu maksatla okullarda okul-aile birlikleri kurulur. Okul-aile birliklerinin kuruluş ve işleyişleri Millî Eğitim Bakanlığınca çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.

14. Her Yerde Eğitim

Millî eğitimin amaçları yalnız resmî ve özel eğitim kurumlarında değil, aynı zamanda evde, çevrede, iş yerlerinde, her yerde ve her fırsatta gerçekleştirilmeye çalışılır. Resmî özel ve gönüllü her kuruluşun eğitimle ilgili

2.2 MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINİN TARİHSEL GELİŞİMİ ve ÖRGÜT YAPISI

2.2.1  Millî Eğitim Bakanlığı’nın Tarihsel Gelişimi

        Millî Eğitim Bakanlığı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 17 Mart 1857 yılında Maarif-i Umumiye Nezareti adıyla kuruldu ve Meclis-i Vükelâya (Bakanlar Kurulu) dahil bir Nazır (bakan) tarafından yönetilmekteydi. Bu, bakanlık düzeyinde ilk eğitim örgütüdür. İlk Maarif Nazırı (Eğitim Bakanı) Abdurrahman Sami Paşa (1857-1861) ve ilk müsteşar da bilim adamı Hayrullah Efendidir.

        1869 yılında Maarif-i Umumiye Nizamnamesi (genel eğitim tüzüğü) ile merkez örgütünde Maarif Nazırının başkanlığında, ilmî ve idarî iki daireden oluşan bir Meclis-i Kebir-i Maarif (büyük eğitim meclisi) ve il düzeyinde bu meclisin şubesi ve icra organı olarak, bir maarif müdürünün başkanlığında maarif meclisi kurulmuştur.

        Kurtuluş Savaşı yıllarında iki eğitim bakanlığı vardı. Ankara’da TBMM Hükümetinin Maarif Vekâleti, İstanbul’da Osmanlı Hükümetinin Maarif Nezareti. 23 Nisan 1920’de TBMM açıldıktan sonra Hükümetin 2 Mayıs 1920 tarih ve 3 Sayılı Yasası ile İcra Vekilleri Heyetinin (Bakanlar Kurulu) on bir vekaletinden biri olarak “Maarif Vekâleti” örgütlenmiştir.

        1923 yılında İstanbul’da bulunan Maarif Nezareti kapanmış, Ankara’da kurulan Maarif Vekâleti örgütü genişletilmiş, on bir birim olarak yeniden düzenlenmiştir. Taşra örgütü de maarif müdürlükleri ve maarif memurlukları olarak düzenlenmiştir.

        Cumhuriyet döneminde MEB örgütü giderek gelişmiş 1933 yılında çıkarılan 2287 sayılı Yasayla yeniden düzenlenmiştir. Daha sonra 1935 yılında 2773 sayılı, 1937 yılında 3225 sayılı ve 1941 yılında 4113 sayılı Yasalarla yeni birimler eklenerek daha da genişletilmiş ve iki müsteşarlık haline getirilmiştir. 1965 yılında Kültür Müsteşarlığı kurulunca Bakanlık üç müsteşar tarafından yönetilmeye başlanmış ve örgüt buna göre düzenlenmiştir. 1980 yılında yapılan gelişmeler doğrultusunda yeniden düzenlenmiştir. 1983 yılında, eğitim hizmetlerinin gençlik ve spor hizmetleriyle bir bütün olarak ele alınmasıyla “Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı” olarak düzenlenmiştir. Ancak, 2 Mart 1989’da 356 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile gençlik ve spor hizmetleri, millî eğitim hizmetlerinden çıkarılmış, 3797 sayılı ve 4359 sayılı Yasalar ile yeniden düzenlemiştir.

6

Page 7: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

Millî Eğitim Bakanlığı;

17 Mart 1857 yılından 1869’a kadar Maarif-i Umumiye Nezareti, 1869 yılından 1923E kadar Meclis-i Kebir-i Maarif, 1923’ten 27 Aralık 1935 tarihine kadar “Maarif Vekâleti”, 28 Aralık 1935’den 21 Eylül 1941 tarihine kadar “Kültür Bakanlığı”, 22 Eylül 1941’den 9 Ekim 1946 tarihine kadar “Maarif Vekilliği”, 10 Ekim 1946’dan sonra “Millî Eğitim Bakanlığı”, 1950’den sonra “Maarif Vekâleti”, 27 Mayıs 1960’tan sonra “Millî Eğitim Bakanlığı” , 1983’ten sonra “Millî Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı”, 1989’dan sonra “Millî Eğitim Bakanlığı” adıyla çalışmalarını sürdürmektedir.

MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞININ GÖREVLERİ

17 Temmuz 2018 tarihinde yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Görev ve Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (1 Nolu Kararname) ile MEB’nın görev ve yetkileri şu şekilde düzenlenmiştir;

Milli Eğitim Bakanlığı

Görevler

MADDE 301 – (1) Milli Eğitim Bakanlığının görev ve yetkileri şunlardır:

a) Okul öncesi, ilk ve orta öğretim çağındaki öğrencileri bedenî, zihnî, ahlakî, manevî, sosyal ve kültürel nitelikler yönünden geliştiren ve insan haklarına dayalı toplum yapısının ve küresel düzeyde rekabet gücüne sahip ekonomik sistemin gerektirdiği bilgi ve becerilerle donatarak geleceğe hazırlayan eğitim ve öğretim programlarını tasarlamak, uygulamak, güncellemek; öğretmen ve öğrencilerin eğitim ve öğretim hizmetlerini bu çerçevede yürütmek ve denetlemek,

b) Eğitim ve öğretimin her kademesi için ulusal politika ve stratejilerin belirlenmesi amacıyla gerekli çalışmaları yapmak, uygulamak, uygulanmasını izlemek ve denetlemek, ortaya çıkan yeni hizmet modellerine göre güncelleyerek geliştirmek,

c) Eğitim sistemini yeniliklere açık, dinamik, ekonomik ve toplumsal gelişimin gerekleriyle uyumlu biçimde güncel teknik ve modeller ışığında tasarlamak ve geliştirmek,

ç) Eğitime erişimi kolaylaştıran, her vatandaşın eğitim fırsat ve imkânlarından eşit derecede yararlanabilmesini teminat altına alan politika ve stratejilerin geliştirilmesi amacıyla çalışmalar yapmak, belirlenen politikaları uygulamak, uygulanmasını izlemek ve koordine etmek,

d) Kız öğrencilerin, engellilerin ve toplumun özel ilgi bekleyen diğer kesimlerinin eğitime katılımını yaygınlaştıracak politika ve stratejilerin geliştirilmesi amacıyla gerekli çalışmaları yapmak, belirlenen politikaları uygulamak ve uygulanmasını koordine etmek,

e) Özel yetenek sahibi kişilerin bu niteliklerini koruyucu ve geliştirici özel eğitim ve öğretim programlarını tasarlamak, uygulamak ve uygulanmasını koordine etmek,

7

Page 8: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

f) Yükseköğretim kurumları dışındaki eğitim ve öğretim kurumlarını açmak, açılmasına izin vermek ve denetlemek,

g) Yurtdışında çalışan veya ikamet eden Türk vatandaşlarının eğitim ve öğretim alanındaki ihtiyaç ve sorunlarına yönelik çalışmaları ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde yürütmek,ğ) Yükseköğretim dışında kalan ve diğer kurum ve kuruluşlarca açılan örgün ve yaygın eğitim ve öğretim kurumlarının denklik derecelerini belirlemek, program ve düzenlemelerini hazırlamak,h) Yükseköğretimin millî eğitim politikası bütünlüğü içinde yürütülmesini sağlamak için, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile Bakanlığa verilmiş olan görev ve sorumlulukları yerine getirmek,ı) Kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle verilen diğer görevleri yapmak.TeşkilatMADDE 302  – (1) Milli Eğitim Bakanlığı; merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatından oluşur.Hizmet birimleriMADDE 303 – (1) Bakanlığın hizmet birimleri şunlardır:Merkez Teşkilatı;a) Temel Eğitim Genel Müdürlüğü,b) Ortaöğretim Genel Müdürlüğü,c) Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü,ç) Din Öğretimi Genel Müdürlüğü,d) Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü,e) Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü,f) Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü,g) Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü,ğ) Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü,h) Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü,

ı) Yükseköğretim ve Yurt Dışı Eğitim Genel Müdürlüğü,i) Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü,j) Personel Genel Müdürlüğü,k) Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü,l) Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü,m) Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığın) Teftiş Kurulu Başkanlığı,o) Strateji Geliştirme Başkanlığı,ö) Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı,p) İnşaat ve Emlak Dairesi Başkanlığır) Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği,s) Özel Kalem Müdürlüğü.

Taşra teşkilatı

MADDE 327 – (1) Bakanlık, taşra teşkilatı kurmaya yetkilidir.

(2) Her ilde ve ilçede bir millî eğitim müdürlüğü kurulur. İlçe millî eğitim müdürlükleri, görev ve hizmetleri yürütürken il millî eğitim müdürlüklerine karşı da sorumludur. İl ve ilçelerin sosyal ve ekonomik gelişme durumları, nüfusları ve öğrenci sayıları göz önünde bulundurularak, bu müdürlükler farklı tip ve statülerde kurulabilir ve bunlara farklı yetkiler verilebilir. İş durumuna ve ihtiyaca göre millî eğitim müdürlüklerine bağlı olarak ayrı il ve ilçe birimleri de kurulabilir.

 Yurtdışı teşkilatı

MADDE 328 – (1) Bakanlık, yurtdışı teşkilatı kurmaya yetkilidir.

(2) Türkiye’deki veya Yükseköğretim Kurulu tarafından denkliği kabul edilen yurt dışındaki üniversitelerin eğitim fakültelerinin ilgili bölümlerinden lisans düzeyinde eğitimini başarıyla bitirenlerden ilgili ülke vatandaşlığına sahip olanlarla süresiz oturma ve çalışma izni bulunanlar, Bakanlıkça mahallînden sözleşmeli statüde öğretmen olarak hizmet alınabilir.

 

8

Page 9: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

Şekil 10. 2. Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilat Şeması

Milli Eğitim Bakanlığı Merkez Teşkilatı

1. Bakan

MADDE 4 – (1) Bakanlık teşkilatının en üst amiri olan Bakan, Bakanlık icraatından ve emri altındakilerin faaliyet ve işlemlerinden Cumhurbaşkanına karşı sorumlu olup aşağıdaki görev, yetki ve sorumluluklara sahiptir:

a) Bakanlığı, Anayasaya, kanunlara, hükümet programına ve Bakanlar Kurulunca belirlenen politika ve stratejilere uygun olarak yönetmek.

b) Bakanlığın görev alanına giren konularda politika ve stratejiler geliştirmek, bunlara uygun olarak yıllık amaç ve hedefler oluşturmak, performans ölçütleri belirlemek, Bakanlık bütçesini hazırlamak, gerekli kanunî ve idarî düzenleme çalışmalarını yapmak, belirlenen stratejiler, amaçlar ve performans ölçütleri doğrultusunda uygulamayı koordine etmek, izlemek ve değerlendirmek.

c) Bakanlık faaliyetlerini ve işlemlerini denetlemek, yönetim sistemlerini gözden geçirmek, teşkilat yapısı ve yönetim süreçlerinin etkililiğini gözetmek ve yönetimin geliştirilmesini sağlamak.

ç) Faaliyet alanına giren konularda diğer bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşları arasında işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.

9

Page 10: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

2. Bakan YardımcılığıAnayasamızda yapılan son değişiklikle birlikte Milli Eğitim Bakanlığı teşkilat yapısı da yeniden

şekillendi. Buna bağlı olarak bakan yardımcılıkları oluşturuldu ve hizmet birimleri bakan yardımcılıkları arasında yeniden düzenlendi.

Bakan Yardımcıları, Bakandan sonra gelen en üst düzey kamu görevlisi olup Bakanlık hizmetlerini, Bakan adına ve onun emir ve yönlendirmesi doğrultusunda, mevzuat hükümlerine, Bakanlığın amaç ve politikaları ile stratejik planına uygun olarak düzenler ve yürütürler. Yardımcılar, bu hizmetlerin yürütülmesinden Bakana karşı sorumludur.

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ve Millî Eğitim Şûrası

Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı

652 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 28 ve 29. maddesine göre Başkanlığın görevleri şunlardır:

a) Eğitim sistemini, eğitim ve öğretim plan ve programlarını, ders kitaplarını hazırlatmak, hazırlananları incelemek veya inceletmek, araştırmak, geliştirmek ve uygulamaya ilişkin görüşlerini Bakana sunmak. b) Bakanlık birimlerince hazırlanan eğitim ve öğretim programları, ders kitapları, yardımcı kitaplar ile öğretmen kılavuz kitaplarını incelemek, inceletmek ve sonucunu Bakana sunmak.c) Yurtdışı eğitim ve öğretim kurumlarından alınmış, ilköğretim ve ortaöğretim diploma ve öğrenim belgelerinin derece ve denkliklerine ilişkin ilke kararlarını Bakanın onayına sunmak. ç) Eğitim ve öğretimle ilgili konularda Bakanlığın diğer birimleri tarafından oluşturulacak politika ve stratejilerin belirlenmesinde iş birliği yapmak. d) Millî Eğitim Şûrasının sekreterya hizmetlerini yürütmek.

Millî Eğitim Şûrası

(1) Millî Eğitim Şûrası, Bakanlığın en yüksek danışma kuruludur. Eğitim ve öğretim ile ilgili gerekli görülen konuları tetkik etmek ve tavsiye niteliğinde kararlar almakla görevlidir.(2) Şûranın oluşumu ile çalışma usûl ve esasları yönetmelikle belirlenir.

Eğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın ve Türk Millî Eğitim Sistemi’nin en yüksek danışma organıdır. Şûralara, Millî Eğitimle ilgili politikaların çizilmesinde, yol gösterici rolü verilmiştir. Bu şuralarda ilki 1939’da düzenlenmek kaydıyla her 4 yılda bir toplanarak bağlayıcı olamayan sadece tavsiye niteliğinde çok önemli kararlara imza atılmıştır

BAKANLIK TAŞRA TEŞKİLATI

Bakanlık, taşra teşkilatı kurmaya yetkilidir. Her ilde ve ilçede bir milli eğitim müdürlüğü kurulur. İlçe milli eğitim müdürlükleri, görev ve hizmetleri yürütürken il milli eğitim müdürlüklerine karşı da sorumludur. İl ve ilçelerin sosyal ve ekonomik gelişme durumları, nüfusları ve öğrenci sayıları göz önünde bulundurularak, bu müdürlükler farklı tip ve statülerde kurulabilir ve bunlara farklı yetkiler verilebilir. İş durumuna ve ihtiyaca göre milli eğitim müdürlüklerine bağlı olarak ayrı il ve ilçe birimleri de kurulabilir.

10

Page 11: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

BAKANLIK YURTDIŞI TEŞKİLATI

Türkiye'deki veya Yükseköğretim Kurulu tarafından denkliği kabul edilen yurt dışındaki üniversitelerin eğitim fakültelerinin ilgili bölümlerinden lisans düzeyinde eğitimini başarıyla bitirenlerden ilgili ülke vatandaşlığına sahip olanlarla süresiz oturma ve çalışma izni bulunanlar, Bakanlıkça mahallinden sözleşmeli statüde öğretmen olarak hizmet alınabilir.

3. TÜRK MİLLİ EĞİTİM SİSTEMİ’NİN BÖLÜMLERİ

Türk Millî eğitim sistemi, bireylerin eğitim gereksinimlerini karşılayacak şekilde ve  bir bütünlük içinde "örgün eğitim" ve "yaygın eğitim" olmak üzere iki ana bölümden oluşur.

3.1 ÖRGÜN EĞİTİM

Örgün eğitim, belirli yaş grubundaki ve aynı seviyedeki bireylere, amaca göre hazırlanmış programlarla okul çatısı altında yapılan düzenli eğitimdir. Örgün eğitim, okul öncesi eğitim, ilkokul , ortaokul ve yükseköğretim kurumlarını kapsamaktadır.

3.1.1. OKUL ÖNCESİ EĞİTİM

Mecburî ilköğretim çağına girmemiş çocukların eğitimini kapsayan ve isteğe bağlı olan okul öncesi eğitim kurumları, Türk Millî Eğitiminin genel amaç ve temel ilkelerine uygun olarak; ilgili Yönetmelikler doğrultusunda il millî eğitim müdürlüğünün teklifi ile Valilikçe açılır ve aynı usulle kapatılır.

Anaokulu ve uygulama sınıflarına, kayıtların yapıldığı yılın eylül ayı sonu itibarıyla 37 aydan gün alan ve 66 ayını doldurmayan çocukların kaydı yapılır.

Okul Öncesi Eğitimin Amaçları

Madde 6- Okul öncesi eğitiminin amaçları, Türk Millî Eğitiminin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak;

a) Çocukların; Atatürk, vatan, millet, bayrak, aile ve insan sevgisini benimseyen, millî ve manevî değerlere bağlı, kendine güvenen, çevresiyle iyi iletişim kurabilen, dürüst, ilkeli, çağdaş düşünceli, hak ve sorumluluklarını bilen, saygılı ve kültürel çeşitlilik içinde hoşgörülü bireyler olarak yetişmelerine temel hazırlamak amacıyla çaba göstermek,

b) Çocukların beden, zihin ve duygu gelişmesini ve iyi alışkanlıklar kazanmasını sağlamak,c) Çocukların Türkçe’yi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamak,d) Çocuklara sevgi, saygı, iş birliği, sorumluluk, hoşgörü, yardımlaşma, dayanışma ve

paylaşma gibi davranışları kazandırmak,e) Çocuklara hayal güçlerini, yaratıcı ve eleştirel düşünme becerilerini, iletişim kurma ve

duygularını anlatabilme davranışlarını kazandırmak,f) Çocukları ilköğretime hazırlamaktır.

3.1.2 İLKÖĞRETİM ( İLKOKUL + ORTAOKUL )

İlköğretim, kadın erkek bütün Türklerin milli gayelere uygun olarak bedeni, zihni ve ahlaki gelişmelerine ve yetişmelerine hizmet eden temel eğitim ve öğretimdir.

İlköğretim, ilköğrenim kurumlarında verilir; öğrenim çağında bulunan kız ve erkek çocuklar için mecburi, Devlet okullarında parasızdır.

11

Page 12: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

İlköğretim; 1 inci maddede belirtilen amacı gerçekleştirmek için kurulmuş dört yıl süreli ve zorunlu ilkokul ile dört yıl süreli ve zorunlu ortaokuldan oluşan bir Milli Eğitim ve Öğretim Kurumudur.

Mecburi ilköğretim yaşı, İlköğretim kurumları yönetmeliğinin 15. maddesine göre, İlkokulların birinci sınıfına, kayıtların yapıldığı yılın eylül ayı sonu itibarıyla 66 ayını dolduran çocukların kaydı yapılır. Gelişim yönünden ilkokula hazır olduğu anlaşılan 60-66 ay arası çocuklardan, velisinin yazılı  isteği bulunanlar da ilkokul birinci sınıfa kaydedilir. Okul müdürlükleri, yaşça kayıt hakkını elde eden çocuklardan 66, 67 ve 68 aylık olanları, velisinin vereceği dilekçe ile; 69, 70 ve 71 aylık olanları ise, ilkokula başlamaya hazır olmadıklarını belgeleyen sağlık raporu ile okul öncesi eğitime yönlendirebilir veya kayıtlarını bir yıl erteleyebilir."

3.1.3. LİSE

Lise eğitimi; ilköğretime dayalı, en az dört yıllık genel, meslekî ve teknik öğretim kurumlarının tümünü kapsar. Lise eğitiminin   amacı; öğrencilere asgarî  ortak bir genel kültür vermek, birey ve toplum sorunlarını tanıtmak ve çözüm yolları aramak, ülkenin sosyo-ekonomik ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunacak bilinci kazandırarak öğrencileri ilgi, yeti ve yetenekleri doğrultusunda yükseköğretime, hem yükseköğretime hem mesleğe veya hayata ve iş alanlarına hazırlamaktır.

Genel Liseler:

Genel liselerin amacı; öğrencileri lise seviyesinde asgari genel kültüre sahip, toplumun sorunlarını tanıyan, ülkenin ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmasına katkıda bulunan insanlar olarak yetiştirmek ve yükseköğretime hazırlamaktır.

Meslekî ve Teknik Liseler

Meslekî ve teknik liseler; iş ve meslek alanlarına iş gücü yetiştiren ve öğrencileri yükseköğretime hazırlayan öğretim kurumlarıdır. Meslekî ve teknik ortaöğretim; Erkek teknik öğretim okulları, Kız teknik öğretim okulları, Ticaret ve turizm öğretimi okulları ve  Din öğretimi okullarından oluşmaktadır. ÖZEL EĞİTİM

Özel eğitimin amacı; özel eğitim gerektiren bireylerin eğitim ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılayarak onları toplumla bütünleştirmek ve meslek sahibi yapmaktır.

Özel eğitim okulları Türk millî eğitim sistemindeki kademelendirmeye göre yapılandırılmıştır. Ancak, diğer okullardan farklı olarak, ilköğretim öncesinde hazırlık sınıfı bulunmaktadır. İlköğretime devam edecek durumda olan engelli öğrenciler hazırlık sınıfına alınmadan ilköğretime başlamaktadır.Özel eğitim okullarında; Görme Engellilerin Eğitimi, İşitme Engellilerin Eğitimi, Ortopedik Engellilerin Eğitimi,  Zihinsel Engellilerin Eğitimi, Süreğen Hastalığı Olanların Eğitimi, Otistik Çocukların Eğitimi, Üstün veya Özel Yeteneklilerin Eğitimi ve Kaynaştırma ve Özel Sınıflarda Eğitim kategorilerinde eğitim verilmektedir.

ÖZEL ÖĞRETİM

Özel öğretim kurumları 625 sayılı kanun doğrultusunda açılmış, her kademe ve türdeki özel okullar, özel dershaneler, özel mesleki ve teknik kurslar, özel motorlu taşıt sürücüleri kursları ile özel öğrenci etüt eğitim merkezlerini  kapsamaktadır.  Özel öğretim kurumları faaliyetlerini, Milli Eğitim Bakanlığı'nın gözetim ve denetiminde sürdürmektedir.

12

Page 13: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

3.1.4 YÜKSEKÖĞRETİM

Yükseköğretim, ortaöğretime dayalı en az iki yıllık yüksek öğrenim veren, en üst seviyeli insan gücünün ve bilimsel araştırma alanlarının istediği elemanları yetiştiren eğitim kurumlarının tümünü kapsar.

Yüksek öğretimin amaç ve görevleri, millî eğitimin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak;

1. Öğrencileri ilgi, istidat ve kabiliyetleri ölçüsünde ve doğrultusunda  yurdumuzun bilim politikasına ve toplumun yüksek seviyede ve çeşitli kademelerdeki insangücü ihtiyaçlarına göre yetiştirmek,

2. Çeşitli kademelerde bilimsel öğretim yapmak,

3. Yurdumuzu ilgilendirenler başta olmak üzere, bütün bilimsel, teknik ve kültürel sorunları çözmek için bilimleri genişletip derinleştirecek inceleme ve araştırmalarda bulunmak,

4. Yurdumuzun türlü yönde ilerleme ve gelişmesini ilgilendiren bütün sorunları, Hükümet ve kurumlarla da elbirliği etmek suretiyle öğretim ve araştırma konusu yaparak sonuçlarını toplumun yararlanmasına sunmak ve Hükümetçe istenecek inceleme ve araştırmaları sonuçlandırarak düşüncelerini bildirmek,

5. Araştırma ve incelemelerin sonuçlarını gösteren, bilim ve tekniğin ilerlemesini sağlayan her türlü yayınları yapmak,

6. Türk toplumunun genel seviyesini yükseltici ve kamu oyunu aydınlatıcı bilim verilerini  sözle, yazı ile halka yaymak ve yaygın eğitim hizmetlerinde bulunmaktır.

Yükseköğretim kurumları; Üniversite, fakülte, enstitü, yüksekokul, konservatuar, meslek yüksekokulu ile uygulama ve araştırma merkezlerinden oluşmaktadır.

3.2 YAYGIN EĞİTİM

Yaygın eğitim, örgün eğitim sistemine hiç girmemiş, herhangi bir kademesinde bulunan veya bu kademelerden birinden ayrılmış olan bireylere ilgi ve gereksinme duydukları alanda örgün eğitim yanında veya dışında düzenlenen eğitim faaliyetlerinin tümünü kapsar.

Yaygın eğitim; genel ve meslekî teknik yaygın eğitim olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Yaygın eğitim kurumları şunlardır: Halk eğitimi merkezleri, Çıraklık eğitimi merkezleri, Pratik kız sanat okulları, Olgunlaşma enstitüleri, Endüstri pratik sanat okulları, Mesleki eğitim merkezi, Yetişkinler teknik eğitim merkezleri, Özel kurslar, Özel dershaneler, Eğitim ve uygulama okulları(özel eğitim), Meslek okulları(özel eğitim), Meslekî eğitim merkezleri (özel eğitim), Bilim ve sanat merkezleri (özel eğitim), Açık ilköğretim okulu, Açık öğretim lisesi.

Yaygın eğitimin amaç ve işlevleri; Anayasa, Türk Millî Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkeleri, Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda evrensel hukuka, demokrasi ve insan haklarına uygun ve bir bütünlük içinde yerine getirilmesi için planlı kalkınma hedefleri doğrultusunda toplumun özellikleri ve ihtiyaçlarına göre bireylerin;

a) Millî bütünleşmeyi güçlendirici ve yurttaşlık görevini bilinçli olarak yapmalarını sağlayıcı, demokrasiyi güçlendirici, kişilerin düşüncelerini, kişiliklerini ve yeteneklerini geliştirici biçimde eğitim çalışmaları yapmak,

b) Okuma-yazma öğretmek, eksik eğitimlerini tamamlamaları için sürekli eğitim imkânları hazırlamak,

13

Page 14: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

c) Çağımızın bilimsel, teknolojik, ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişmelerine uyumlarını sağlayıcı eğitim imkânları hazırlamak, d) İmkânların elverişli olması durumunda bilişim teknolojisi kullanılarak yaygın eğitimi yurt dışında ve ikili anlaşmalar çerçevesinde yaygınlaştırmak, diğer ülkeler ile Türk Cumhuriyetleri ve Türk topluluklarına yönelik programlar hazırlayıp uygulamak,

e) Türkçe'nin doğru, güzel, etkili ve kurallarına uygun olarak öğretilmesi, kullanılması ve yaygınlaştırılması yönünde yurt içi ve ikili anlaşmalar çerçevesinde yurt dışı için öğretim programları hazırlamak ve uygulanmasını sağlamak,

f) Toplumun kalkınmasında kamu, özel ve yerel kaynaklar harekete geçirilerek kalkınma projelerine halkın katılımını sağlayıcı önlemler almak,

g) Millî kalkınmayı destekleyici, toplumsal projelerin başarıya ulaşması için eğitim etkinliklerini düzenlemek ve bu tür çalışmalara katılmak,

h) Millî kültür değerlerinin korunması, dünya kültürüne açık olarak geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yardımcı olmak,

ı) Toplu yaşama, dayanışma, yardımlaşma, birlikte çalışmaya yönelik alışkanlıklar kazandırmak,

j) Tarım, endüstri ve hizmet sektöründeki yeni teknolojilerin tanıtılmasına, yeni hizmet alanlarının geliştirilmesine, işsiz ya da farklı bir iş kolunda çalışmak isteyenlerin istihdamını sağlayıcı ve çalışanların hayat seviyelerini yükseltici beceriler kazanmalarına yardımcı olmak,

k) Yöresel özelliklere ve ihtiyaçlara göre eğitim-öğretim, üretim, istihdam, pazarlama ve örgütlenmeye yönelik çalışmalar yapmak,

l) Kırsal kesimden göç edenlerin kent kültürüne uyum sağlamalarına yönelik eğitim çalışmaları yapmak,

m) Kısa süreli ve kademeli eğitim uygulayarak sanayinin ihtiyacı olan iş gücünün yetiştirilmesine yardımcı olmak için meslekî ve teknik içerikli eğitim çalışmaları yapmak,

n) Mesleklerinde hizmet içi eğitim vermek ve çeşitli mesleklerde gelişmeleri için gerekli bilgi ve becerileri kazandırma imkânı sağlamak,

o) Sağlık kuruluşları ve alan uzmanlarının iş birliğinde halk sağlığının korunması, aile planlaması, sivil savunma, sağlıklı beslenme ve barınma, iyi bir üretici ve bilinçli bir tüketici olma niteliğini kazandırıcı çalışmalar yapmak,

p) Serbest zamanlarını en iyi şekilde değerlendirme ve kullanma alışkanlıkları kazandırmak, yeteneklerini sergileme ve geliştirme imkânları sağlamak,

r) Özel eğitim gerektiren, gelişim özelliklerine dayalı bireysel yeterlilikleri doğrultusunda okuma-yazma öğretmek, eğitimlerini tamamlatmak, bilgi ve beceri kazanmalarını sağlamaktır.

KAYNAKLAR

1) Başaran, İ. Ethem (1996). Türkiye Eğitim Sistemi. Yargıcı Matbaası. Ankara . 2) Bursalıoğlu, Ziya ( 1991). Eğitim Yönetminde Teori ve Uygulama. Pegem Yayıncılık. Ankara.3) Celep, Cevat ( 2004). Meslek Olarak Öğretmenlik. Anı Yayıncılık.Ankara4) Ekiz , Durmuş ( 2006) Eğitim Bilimine Giriş. Lisans Yayıncılık. İstanbul5) Gürsel, Musa ( 2004) . Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Eğitim Kitabevi. Konya6) Karslı, M. Durdu ( 2008). Eğitim Bilimine Giriş. Pegem Yayıncılık. Ankara.7) Karslı, M. Durdu ( 2003 ) Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Pegem Yayıncılık. Ankara8) Küçükahmet, Leyla( 2004) . Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Nobel Yayınları. Ankara9) Memduhoğlu, H.Basri ( 2009) . Eğitim Bilimine Giriş. Pegema Yayıncılık. Ankara. 10) Özdemir, Servet ( 2003 ) . Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Nobel Yayıncılık. Ankara11) Sönmez, Veysel. ( 2006) Eğitim Bilimine Giriş. Anı yayıncılık. Ank.

14

Page 15: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

15

Page 16: “Eğitim Bilimine Giriş” Ders Notları · Web viewEğitim Şûraları, Türk Eğitim Tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Şuralar , Millî Eğitim Bakanlığı’nın

16