antidraseis-diokos 1l3 1o

Διογένη Κοζμόποςλος: – Χημεία 1ηρ ηάξηρ - Ανηιδπάζειρ οξέων , βάζεων και αλάηων.

Σεκαληηθή Σεκείσζε

Απφ ην θπιιάδην απηφ γίλεηαη ππφ-

δεημε ζηνπο καζεηέο πνηα είλαη ηα

απαξαίηεηα πνπ πξέπεη λα κειεηή-

ζνπλ.

Όκσο, ηαπηφρξνλα ηνλίδνπκε φηη

φζνη ζέινπλ λα αζρνιεζνχλ ζνβαξά

κε ην κάζεκα ηεο ρεκείαο πξέπεη λα

ην κειεηήζνπλ όιν.

Γηνγέλεο Κνζκφπνπινο


1. Γεληθά πεξί ρεκηθώλ αληηδξάζεσλ.

Χεκηθή αληίδξαζε είλαη θάζε θαηλφκελν φπνπ κηα ή πεξηζζφηεξεο θαζνξηζκέλεο νπζίεο πνπ ζην

εμήο ζα νλνκάδνπκε αληηδξώληα, κεηαηξέπνληαη ζε κηα ή πεξηζζφηεξεο δηαθνξεηηθέο θαζνξηζκέλεο

νπζίεο ηα πξντόληα .

Καηά ηελ δηάξθεηα ηεο ρεκηθήο αληίδξαζεο δηαζπψληαη δεζκνί ζηα αληηδξψληα ζσκαηίδηα (κφξηα

ή ηφληα) θαη δεκηνπξγνχληαη λένη δεζκνί πνπ δηακνξθψλνπλ ηα πξντφληα ζσκαηίδηα (κφξηα ή ηφληα).

Σηελ ρεκηθή αληίδξαζε ην πιήζνο ησλ πξντφλησλ θαη αληηδξψλησλ ζσκαηηδίσλ κπνξεί λα κεηα-

βάιιεηαη αιιά πάληα ην πιήζνο ησλ αηόκσλ από θάζε ζηνηρείν πνπ ζπκκεηέρεη ζηελ αληίδξαζε

είλαη ζηαζεξό.

π.ρ. θαηά ηελ θαχζε ηνπ πδξνγφλνπ (Ζ2) κε νμπγφλν (Ο2) έρνπκε:

Κάζε ρεκηθή αληίδξαζε απνδίδεηαη κε ηελ εμίζσζε ηεο αληίδξαζεο φπνπ αλαγξάθνληαη νη ρεκη-

θνί ηχπνη ησλ αληηδξψλησλ θαη ησλ πξντφλησλ ζσκαηηδίσλ.

Τν πιήζνο ησλ ζσκαηηδίσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ αληίδξαζε ππνδεηθλχεηαη κε αξηζκνχο πνπ

νλνκάδνληαη ζπληειεζηέο. Οη ζπληειεζηέο πξέπεη λα είλαη ηέηνηνη ψζηε λα εμαζθαιίδνπλ ην ίδην

πιήζνο ησλ αηόκσλ από θάζε ζηνηρείν πνπ ζπκκεηέρεη ζηελ αληίδξαζε. Τφηε ε εμίζσζε είλαη

ηζνζηαζκηζκέλε. Έηζη γηα ηελ παξαπάλσ αληίδξαζε ηεο θαχζεο ηνπ πδξνγφλνπ έρνπκε ηελ εμίζσ-

ζε:

2H2 + O2 2H 2O

ζσνηελεζηές

όηαν δεν σπάρτει ζσνηελεζηής εννοείηαι ηο 1.

Σηελ εμίζσζε θαιφ είλαη λα απνδίδνληαη νη θπζηθέο θαηαζηάζεηο ησλ αληηδξψλησλ θαη πξντφ-

λησλ ρξεζηκνπνηψληαο ηνπο ζπκβνιηζκνχο: (g) αέξην, (l) πγξφ, (s) ζηεξεφ, (aq) δηαιπκέλν ζε λεξφ.

π.ρ. θαηά ηελ πξνζζήθε ζηεξενύ αζβεζηίνπ Ca(s) ζε πγξφ λεξφ H2O(l) παξάγεηαη επδηάιπην

Ca(OH)2 (aq) θαη αέξην Ζ2(g) νπφηε γξάθνπκε ηελ εμίζσζε:

Ca(s) + 2H2O(l) Ca(OH)2(aq) + Ζ2(g) .

Τέινο ζπρλά ζην βέινο ηεο εμίζσζεο ηεο αληίδξαζεο δειψλνληαη νη ζπλζήθεο θαηά ηελ πξαγκαην-

πνίεζε ηεο αληίδξαζεο φπσο ζεξκνθξαζία, αθηηλνβνιία , θαηαιχηεο θ.α.

CH3CH2OH CH2CH4 + H2O

ζύμβολο θερμοκραζίας

καηαλύηης

(170 °C)

π. H2SO4

6CO2+6H2O C6H12O6 + 6O2

ενέργειαθωηονίοσ

hf,


1. Μεηαζεηηθέο αληηδξάζεηο.

Σηηο κεηαζεηηθέο αληηδξάζεηο δελ κεηαβάιιεηαη ν αξηζκόο νμείδσζεο ησλ αηφκσλ πνπ ζπκκε-

ηέρνπλ ζηελ αληίδξαζε. π.ρ. ζηελ παξαθάησ αληίδξαζε παξαηεξνχκε φηη νη αξηζκνί νμείδσζεο ησλ

δηαθφξσλ αηφκσλ ηφζν ζηα αληηδξψληα φζν θαη ζηα πξντφληα παξακέλνπλ ακεηάβιεηνη.

P2O

5(s)+6NaOH(aq) 2Na

3PO

4(aq)+3H

2O(l)

P2O

5(s)+6NaOH(aq) 2Na

3PO

4(aq)+3H

2O(l)

5 -2 1 1-2 1 -2-251

1.1. Μεηαθεηικέρ ανηιδπάζειρ διπλήρ ανηικαηάζηαζηρ.

Οη αληηδξάζεηο δηπιήο αληηθαηάζηαζεο κεηαμχ νμέσλ, βάζεσλ θαη αιάησλ γίλνληαη ζπλήζσο ππφ

κνξθή δηαιπκάησλ. Καηά ηηο αληηδξάζεηο απηέο γίλεηαη ακνηβαία αληηθαηάζηαζε ησλ νκφζεκσλ ηφ-

λησλ δχν ειεθηξνιπηψλ ζχκθσλα κε ην ζρήκα:

Θ Α(aq) + Θ΄Α΄(aq) Θ΄Α(aq) + Θ Α΄(aq)

Οη αληηδξάζεηο απηέο επηηπγράλνληαη κε ηελ πξνυπφζεζε φηη έλα ηνπιάρηζηνλ απφ ηα πξντφληα είλαη:

αζζελήο ειεθηξνιχηεο

ή ίδεκα (αδηάιπην ζψκα)

ή αέξην

Σηε ζπλέρεηα, θαηά ηελ παξνπζίαζε ησλ αληηδξάζεσλ δηπιήο αληηθαηάζηαζεο, ζα αλαθέξνπκε ηηο

παξαπάλσ πεξηπηψζεηο πνπ εμαζθαιίδνπλ ηελ πξνυπφζεζε επίηεπμεο ηεο αληίδξαζεο.

1.1.1. Δμνπδεηέξσζε.

Η3Ο+ ΟΗ

-Η

2Ο Η

2Ο

Η+

+

Εμνπδεηέξσζε είναη θάζε ανηίδπαζε οξέορ με βάζε. Η ανηίδπαζε γίνεηαη ζςνήζωρ ζε

πδαηηθά δηαιύκαηα, όπος επηηςγσάνεηαη

αμοηβαία εμνπδεηέξσζε θαηηόνηων οξωνίος

Η3Ο+ θαη ανηόνηων ςδποξεηδίος ΟΗ-.

Καηά ηεν εμνπδεηέξσζε μεηαθέπεηαη Η+ από ηο οξώνηο Η3Ο+ ζηο ςδποξεηδίο ΟΗ

- θαη

ζσεμαηίδονηαη μόπηα νεπού.

Φάξηλ απιφηεηαο,1 εμνπδεηέξσζε ζεσξνχκε φηη είλαη ε έλσζε θαηηφληνο πδξνγφλνπ Ζ

+ κε αληφλ

ΟΖ- πξνο ζρεκαηηζκφ κνξίνπ λεξνχ.

Ζ εμνπδεηέξσζε είλαη ηαρχηαηε θαη εμψζεξκε αληίδξαζε θαη πξαγκαηνπνηείηαη πάληα γηαηί ην

λεξφ πνπ παξάγεηαη είλαη εμαηξεηηθά αζζελήο ειεθηξνιύηεο.

Αο δνχκε φκσο ηνλ κεραληζκό εμνπδεηέξσζεο δηαιχκαηνο ελφο νμένο π.ρ. ηνπ πδξνρισξίνπ

ΖCl απφ δηάιπκα βάζεο π.ρ. πδξνμείδην ηνπ θαιίνπ ΚOH.

1 Ζ απινπζηεπκέλε γξαθή ηνπ θαηηφληνο πδξνγφλνπ Ζ

+ αληί ηνπ θαηηφληνο νμσλίνπ Ζ3Ο

+ είλαη πεξηζζφηεξν πξνζηηή

ζηνπο καζεηέο ηεο 1εο

Λπθείνπ θαη γη’ απηφ ζην εμήο ζα ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ παξνπζίαζε ησλ αληηδξάζεσλ ησλ νμέσλ.


Σην δηάιπκα ηνπ HCl, κε ηνλ ηνληηζκφ, έρνπλ παξαρζεί θαηηφληα πδξνγφλνπ Ζ+

θαη αληφληα Cl- ελψ

ζην δηάιπκα ηνπ πδξνμεηδίνπ έρνπλ ειεπζεξσζεί θαηηφληα Κ+ θαη αληφληα ΟΖ

- ζχκθσλα κε ηηο εμη-

ζψζεηο:

ΖCl (aq) H+

(aq) + Cl-(aq) (1) θαη ΚOH (aq) Κ

+ (aq) + ΟΖ

-(aq) (2)

Σηελ εμνπδεηέξσζε, ηα θαηηφληα Ζ+

ελψλνληαη κε ηα αληφληα ΟΖ- θαη ζρεκαηίδνληαη κφξηα Ζ2Ο.

Ζ+

(aq) + ΟΖ

- (aq) Ζ2Ο(l) (3)

Σπλνιηθά (πξνζζέηνληαο ηηο 1 , 2 θαη 3 εμηζψζεηο) γξάθνπκε ηελ εμίζσζε:

HCl(aq) + KOH(aq) KCl(aq) + H2O(l)

Αλ δελ ππάξρεη πεξίζζεηα νμένο ή βάζεο , ζην δηάιπκα ηειηθά ζα έρνπκε κφλν ηα θαηηφληα θαιίνπ

Κ+ θαη ηα αληφληα Cl

- πνπ είλαη δπλαηφλ λα δψζνπλ ην αιάηη KCl ζε ζηεξεή θξπζηαιιηθή κνξθή

κε εμάηκηζε ηνπ δηαιχηε. Σε άιιε πεξίπησζε, αλ ην αιάηη είλαη δπζδηάιπην, γίλεηαη θαηαβχζηζε ηδή-

καηνο.

H εμνπδεηέξσζε, αλάινγα κε ην είδνο θαη ηελ αλαινγία ησλ ειεθηξνιπηώλ πνπ αληηδξνύλ είλαη δπλαηόλ

λα πξνθύςνπλ νπδέηεξα, όμηλα ή βαζηθά άιαηα.. Σηελ ύιε ηεο Α΄ Λπθείνπ δηδάζθεηαη κόλν ε πιήξεο

εμνπδεηέξσζε νμένο 2 θαη βάζεο (ή ησλ αληίζηνηρσλ αλπδξηηώλ ηνπο) , πνπ έρεη ην γεληθό ζρήκα:

πιήξεο εμνπδεηέξσζε: νμύ + βάζε λεξό + νπδέηεξν άιαο.

π.ρ. H2SO4 (aq) + Ba(OH)2 (aq) 2H2O (l) + BaSO4 (s)

ΝΖ3 (aq) + ΖCl (aq) ΝΖ4Cl (aq)

2ΝΖ3 (aq) + Ζ2SO4 (aq) (ΝΖ4)2SO4 (aq) (ζεηηθφ ακκψλην)

1.1.2. Αληίδξαζε νμένο κε άιαο λέν νμύ + λέν άιαο.

παξαγσγή ηδήκαηνο άιαηνο

π.ρ. ΖCl (aq) + ΑgNO3 (aq) HNO3 (aq) + AgCl (s) ,

Ζ2S (aq + FeSO4 (aq) H2SO4 (aq) + FeS (s)

2 Οη πεξηπηψζεηο κεξηθήο εμνπδεηέξσζε πνπ δίλεη φμηλα ή βαζηθά άιαηα θαη επί πιένλ νη εμνπδεηεξψζεηο φμηλνπ άιαηνο

απφ βάζε θαη βαζηθνχ άιαηνο απφ νμχ δελ ζα δηδαρζεί ζηελ χιε ηεο Α΄ Λπθείνπ.

AgNO3(aq)

Αληίδξαζε

AgNO3 κε HCl

HCl (aq)

AgCl (s)

ΝΗ3

(aq)ΗCl

(aq)

Αληίδξαζε ΗCl θαη ΝΗ3

ζε αέξηα θάζε.

Τν ΝΗ4Cl

πνπ ζρεκαηίδεηαη

είλαη ζε δηαζπνξά

κηθξνθξπζηάιισλ

ζηνλ αέξα

(αεξόιπκα).


παξαγσγή αέξηνπ νμένο

π.ρ. H2SO4 (aq) + 2ΝaCl (aq) 2HCl (g) + Na2SO4 (aq)

Τα αλζξαθηθά άιαηα κε νμέα δίλνπλ αλζξαθηθφ νμχ (Ζ2CO3)

πνπ δηαζπάηαη ζε H2O θαη CO2 . 3

2ΖCl (aq) + CaCO3 (s) CaCl2 (aq) + H2O (l) + CO2 (g)

Τα ζεηψδε άιαηα κε νμέα δίλνπλ ζεηψδεο νμχ (Ζ2SO3)

πνπ δηαζπάηαη ζε H2O θαη SO2 .

Ζ2SO4 (aq) + Na2SO3 (aq) Na2SO4 (aq) + H2O(l) + SO2 (g)

παξαγσγή αζζελνύο νμένο

π.ρ. ΖCl (aq)+ NaΝΟ2 (aq) NaCl (aq) + HΝΟ2 (aq) (αζζελέο νμύ)

1.1.3. Αληίδξαζε βάζεο κε άιαο λέν βάζε + λέν άιαο.


π.ρ. Ca(OH)2 (aq) + Na2SO4 (aq) 2NaOH (aq) + CaSO4 (s)

παξαγσγή ηδήκαηνο βάζεο

π.ρ. 2NaOH (aq) + Pb(NO3)2 (aq) Pb(OH)2 (s) + 2NaNO3 (aq)

Παξαγσγή αζζελνύο βάζεο

Τα άιαηα ακκσλίνπ κε ηζρπξέο βάζεηο (π.ρ. ΝaOH, KOH) παξάγνπλ ακκσλία.

4

NaOH (aq)+ ΝΖ4 I (aq) NaΗ (aq) + Ζ2Ο (l) + ΝΖ3 (aq) (αζζελήο βάζε)

3 Σε θνξεζκέλν πδαηηθφ δηάιπκα CΟ2 κφλν ην 1% είλαη ζε κνξθή Ζ2CΟ3.

4 Ζ NH3 είλαη αξθεηά επδηάιπηε ζην λεξφ θαη γη’ απηφ γηα λα γίλεη αηζζεηή έθιπζε αέξηαο NH3 απφ ην δηάιπκα πξέπεη λα

παξαζθεπαζηεί ζε κεγάιε πνζφηεηα NH3.

Αληίδξαζε

Na2CO3 κε νμύ.

CO2


1.1.4. Αληίδξαζε κεηαμύ δύν αιάησλ δύν λέα άιαηα


Ca(ΝΟ3)2 (aq) + Na2SO4 (aq) 2ΝaΝΟ3 (aq) + CaSO4 (s)

Pb(ΝΟ3)2 (aq) + 2KI (aq) Κ2SO4 (aq) + PbI2 (s)

1.2. Ανηιδπάζειρ οξειδίων.

Τα νμείδηα αλάινγα κε ηελ ρεκηθή ηνπο ζπκπεξηθνξά δηαθξίλνληαη ζε όμηλα, βαζηθά, επακθνηε-

ξίδνληα θαη νπδέηεξα.

1.2.1. Όμηλα νμείδηα ή αλπδξίηεο νμέσλ.

Τα όμηλα νμείδηα είλαη ζπλήζσο νμείδηα ακέηαιισλ θαη νλνκάδνληαη θαη αλπδξίηεο νμέσλ γηαηί

πξνθχπηνπλ απφ ηα νμπγνλνχρα νμέα κε πιήξε αθπδάησζε ηνπο:

H2SO4 OH2 SO3 , H2SO3

OH2 SO2 ,

2HNO3 OH2 N2O5 , 2HNO2

OH2 N2O3

2H3PO4 OH23

P2O5 . 2H3PO3 OH23

P2O3 .

H2CO3 OH2 CO2

Τα όμηλα νμείδηα ζπλήζσο παξαζθεπάδνληαη κε θαύζε ησλ αληίζηνηρσλ ακέηαιισλ :

C + O2 CO2 , S + O2) SO2

Πνιιά όμηλα νμείδηα αληηδξνύλ πάιη κε ην λεξό θαη δίλνπλ ηα αληίζηνηρα νμέα :

SO3 + Ζ2O H2SO4 , N2O5 + H2O 2HNO3.

Τα όμηλα νμείδηα αληηδξνύλ σο ηα αληίζηνηρα νμέα από ηα νπνία πξνήιζαλ :

SO3 + KOH K2SO4 + H2O , 3N2O5 +2Al(OH)3 2Al(NO3)3 + 3H2O {H2SO4} {HNO3}

CO2 +Ca(OH)2 CaCO3 + H2O , P2O5 + 3Mg(OH)2. Mg3(PO4)2 + 3H2O

{H2CO3} {H3PO4}

ΚΘ (aq)

PbI2 ίδεκα

Pb(NO3)2(aq)


1.2.2. Βαζηθά νμείδηα ή αλπδξίηεο βάζεσλ.

Τα βαζηθά νμείδηα είλαη ζπλήζσο νμείδηα κεηάιισλ θαη νλνκάδνληαη θαη αλπδξίηεο βάζεσλ γηαηί

πξνθχπηνπλ απφ ηηο βάζεηο κε πιήξε αθπδάησζε ηνπο π.ρ.

Ca(OH)2 OH2 CaO , 2NaOH

OH2 Na2O

Τα βαζηθά νμείδηα ζπλήζσο παξαζθεπάδνληαη κε νμείδσζε ησλ αληίζηνηρσλ κεηάιισλ :

Cα + O2 2CαO , 4Κ + O2 2Κ2Ο

Μεξηθά βαζηθά νμείδηα παξαζθεπάδνληαη κε πύξσζε αλζξαθηθώλ αιάησλ :

CaCO3 CO2 + CaO

Τα νμείδηα ησλ αιθαιίσλ θαη ησλ αιθαιηθώλ γαηώλ αληηδξνύλ κε λεξό θαη δίλνπλ ηηο αληί-

ζηνηρεο βάζεηο :

Κ2O + Ζ2O 2ΚOH , CaO + Ζ2O Ca(OH)2 ,

Τα βαζηθά νμείδηα αληηδξνύλ ζαλ ηηο αληίζηνηρεο βάζεηο από ηηο νπνίεο πξνήιζαλ :

CαO + Ζ2SO4 CaSO4 + H2O , Na2O + 2HCl 2NaCl + H2O. {Ca(OH)2} {NaOH}

1.2.3. Δπακθνηεξίδνληα νμείδηα.

Τα επακθνηεξίδνληα νμείδηα, κε βάζεηο αληηδξνχλ ζαλ νμέα θαη κε νμέα αληηδξνχλ ζαλ βάζεηο .

π.ρ.

Τν ZnO , κε NaOH ή KOH αληηδξά ζαλ ςεπδαξγπξηθό νμύ Ζ2ΕnO2 ,

ΕnO + 2NaOH Na2ΕnO2 + H2O {Ζ2ΕnO2}

Τν ZnO , κε νμέα όκσο αληηδξά ζαλ πδξνμείδην ηνπ ςεπδάξγπξνπ Εn(OΖ)2 .

ΕnO + Ζ2SO4 ZnSO4 + H2O {Εn(OH)2}

Με αλάινγν ηξφπν αληηδξά θαη ην Al2O3, δειαδή κε NaOH ή KOH αληηδξά ζαλ αξγηιηθφ νμχ

H3AlO3 ελψ κε νμέα αληηδξά ζαλ πδξνμείδην ηνπ αξγηιίνπ Al(ΟH)3 .

1.2.4. Οπδέηεξα νμείδηα.

Τα νπδέηεξα νμείδηα δελ έρνπλ φμηλεο ή βαζηθέο ηδηφηεηεο. Τέηνην είλαη ην κνλνμείδην ηνπ άλζξα-

θα CO γηαηί δελ αληηδξά κε νμέα ή βάζεηο.

1.3. Ανηιδπάζειρ διάζπαζηρ.

Αληηδξάζεηο φπνπ κηα έλσζε δηαζπάηαη κε ζέξκαλζε ζε απινχζηεξεο ρεκηθέο νπζίεο.

π.ρ. CaCO3 (s) CaO (s) + CO2 (g)


2. Ομεηδναλαγσγηθέο αληηδξάζεηο.

Ομεηδναλαγσγηθέο είλαη νη αληηδξάζεηο, φπνπ κεηαβάιινληαη νη αξηζκνί νμείδσζεο νξη-

ζκέλσλ ζηνηρείσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηελ αληίδξαζε.

Αο παξαηεξήζνπκε ηηο κεηαβνιέο ησλ α.ν. ησλ αηφκσλ ζηε αληίδξαζε ηνπ κεηαιιηθνχ ςεπ-

δαξγχξνπ Εn κε δηάιπκα CuSO4.

)aq()s(

00

)s()aq( CuZn 4

2

4

2

SOZnSOCu

μείωζη α.ο.

(αναγωγή)

αύξηζη α.ο.

(οξείδωζη)

Ο αξηζκόο νμείδσζεο ηνπ Cu , από +2 κεηώζεθε ζε 0 ελώ ηνπ Zn , από 0 απμήζεθε ζε +2.

ηα παπαγώμενα

ιόνηα Zn+2

πεπνούν ζηο διάλυμα.

μέηαλλοZn

SO4-2

Cu+2

ηο ιόν Cu+2

παίπνει 2e

από άηομο Ζn

Oη αξηζκνί

νμείδσζεο

ηνπ Cu , από +2

κεηώζεθε ζε 0

ελώ

ηνπ Zn , από 0

απμήζεθε ζε +2.ηα άηομα Cu επικάθονηαι

ζηον Zn

Ράβδνο Zn ζε

δηάιπκα CuSO4 Γηα ηηο παξαπάλσ κεηαβνιέο ησλ αξηζκψλ νμείδσζεο νξίζηεθαλ ηα εμήο:

Tν ζηνηρείν πνπ απμάλεη ηνλ α.ν. (π.ρ. o Zn) νμεηδώλεηαη, ελώ ην ζηνηρείν πνπ κεηώλεη ηνλ α.ν.

(π.ρ. ην ηφλ Cu+2

) αλάγεηαη.

Τν ζώκα πνπ παζαίλεη νμείδσζε (π.ρ. o Zn) νλνκάδεηαη αλαγσγηθό ελώ ην ζώκα πνπ παζαίλεη

αλαγσγή (π.ρ. ην ηφλ Cu+2

) νλνκάδεηαη νμεηδσηηθό.

Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ζηελ παξαπάλσ αληίδξαζε νη κεηαβνιέο ησλ αξηζκψλ νμείδσζεο

γίλνληαη κε κεηαθνξά ειεθηξνλίσλ από ην αλαγσγηθό ζην νμεηδσηηθό.

Τν ζχλνιν ησλ νμεηδναλαγσγηθψλ αληηδξάζεσλ θαιχπηεη κεγάιε πνηθηιία αληηδξάζεσλ. Οη

απινχζηεξεο πνπ ζα καο απαζρνιήζνπλ ζηε ζπλέρεηα είλαη νη αληηδξάζεηο απιήο αληηθαηάζηα-

ζεο, ζύλζεζεο ρεκηθήο έλσζεο απφ ηα ζηνηρεία ηεο θαη απνζύλζεζεο ρεκηθήο έλσζεο ζηα

ζηνηρεία ηεο.


2.1.1. Αληηδξάζεηο απιήο αληηθαηάζηαζεο

i. Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ από ακέηαιιν.

Σηηο αληηδξάζεηο απηέο ρξήζηκε είλαη ε ζεηξά κείσζεο δξαζηηθφηεηαο (νμεηδσηηθήο ηθαλφηε-

ηαο) ησλ ακέηαιισλ :

F2 , C l2 , Br2 , I2 , S , P

Τν θαζ’ έλα ακέηαιιν, αληηθαζηζηά ηα δεμηφηεξά ηνπ ζηηο ελψζεηο ηνπο φηαλ έρνπλ αξλεηηθό

αξηζκφ νμείδσζεο.

Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ ζηα νμέα:

2ΖBr (aq) + Cl2 (g) 2HCl (aq) + Br2 (l) , ΖBr (aq) + S (s) δελ γίλεηαη αληίδξαζε

Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ ζηα άιαηα:

2ΚCl (aq) + F2 (g) 2ΚF + Cl2 (g) , ΚCl (aq) + Br2 (g) δελ γίλεηαη αληίδξαζε

Μηα αμηνζεκείσηε πεξίπησζε είλαη ε αληίδξαζε Cl2 κε ηελ NH3 .

2NH3 (aq) + Cl2 (g) 6HCl (aq) + N2 (g)

Τν HCl (νμχ) πνπ παξάγεηαη αληηδξά κε ηελ NH3 (βάζε)

6HCl (aq) + 6NH3 (aq) 6NH4Cl (aq)

Έηζη ζπλνιηθά έρνπκε: Cl2 (g) + 8NH3(aq) 6NH4Cl (aq) +N2 (g)

ii. Αληηθαηάζηαζε πδξνγόλνπ ή κεηάιινπ από κέηαιιν.

Σηηο αληηδξάζεηο απηέο ρξήζηκε είλαη ε ζεηξά κείσζεο δξαζηηθφηεηαο (αλαγσγηθήο ηθαλφηε-

ηαο) ησλ κεηάιισλ :

Li K Ba Ca Na Mg Al Mn Zn Cr Fe Co Ni Sn Pb H2 Cu Hg Pt Au

Τν θαζ’ έλα κέηαιιν, αληηθαζηζηά ηα δεμηφηεξά ηνπ κέηαιια ή ην Ζ ζηηο ελψζεηο ηνπο .

Τν κέηαιιν πνπ νμεηδψλεηαη απνθηά ηνλ κηθξόηεξν αξηζκφ νμείδσζεο πνπ δηαζέηεη, πιελ

ηνπ Cu πνπ παίξλεη α.ν.=2

Αληηθαηάζηαζε ηνπ πδξνγόλνπ ησλ νμέσλ (πιελ ηνπ π.Ζ2SO4 θαη ΖΝΟ3) από κέηαιιν.

2ΖCl (aq) + Zn (s) ZnCl2 (aq) + H2 (g)

α.H2SO4 (aq) + Sn (s) 2SnSO4 (aq) + H2 (g)

H2S (aq) + Cu (s) δελ γίλεηαη αληίδξαζε.

Αληίδξαζε ηζρπξνύ

θαη αζζελνύο νμένο

κε έιάζκα Ζn.

Η ηαρύηεηα έθιπζεο

θπζαιίδσλ Η2

ζην ηζρπξό νμύ

είλαη κεγαιύηεξε.


Αληηθαηάζηαζε ηνπ πδξνγόλνπ ηνπ Ζ2Ο από κέηαιια.

Τα δξαζηηθά κέηαιια Κ, Βa, Ca, Na κε λεξφ

Γίλνπλ πδξνμείδηα κεηάιισλ κε έθιπζε Ζ2 .

2ΖΟΖ (l) + 2Na (s) 2NaOH (aq) + H2 (g)

2ΖΟΖ (l) + Ca (s) Ca(OH)2 (aq) + H2 (g)

Τα άιια κέηαιια πνπ είλαη αξηζηεξφηεξα ηνπ Ζ2 , κε λεξφ, ζε κεγάιε ζεξκνθξαζία, δίλνπλ νμεί-

δηα ειεπζεξψλνληαο Ζ2 .

4Ζ2Ο (l) + 3Fe (s) Fe3O4 (s) + 4H2

Aληηθαηάζηαζε κεηάιινπ ζηα άιαηα ή ηα νμείδηα από άιιν κέηαιιν .

2AgNO3 (aq) + Fe (s) Ag (s) + Fe(NO3)2 (aq) ,

3FeCl2 (aq) + 2Cr (s) 2CrCl3 (aq) + 3Fe (s) ,

CuSO4 (aq) + Fe (s) Cu (s) + Fe SO4 (aq) ,

KBr (aq) + Fe (aq) δελ γίλεηαη αληίδξαζε.

Δλδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε αλαγσγηθή δξάζε ηνπ Al (αξγηινζεξκηθή κέζνδνο) επί ησλ νμεηδίσλ

ησλ κεηάιισλ πνπ είλαη έληνλα εμώζεξκε αληίδξαζε π.ρ.

Cr2Ο3 (s) + 3Al (s) Al2O3 (s) + 2Cr (s)

Fe2Ο3 (s) + 3Al (s) Al2O3 (s) + 2Fe (s)

Τν κίγκα Fe2O3 + Al (ζεξκίηεο) ρξεζηκνπνηείηαη ζηε ζπγθφιιεζε ζηδεξψλ δνθψλ επεηδή θαηά

ηελ αληίδξαζε ηνπ κίγκαηνο παξάγεηαη ζίδεξνο ζε κνξθή ηήγκαηνο.

Fe

CuSO4 (aq)

επηθάιπςε ηνπ

Fe από ην

παξαγώκελν Cu

αληίδξαζεCuSO4 (aq) + Fe

Αληίδξαζε

θάιην θαη λεξνύ.

Απηαλάθιεμε

ηνπ

παξαγόκελνπ

Η2


2.1.2. Τα κεηαιινεηδή αληηδξνύλ θαη κε νμέα θαη κε βάζεηο ειεπζεξώλνληαο πδξνγόλν.

2Al (s) + 6HCl (aq) 2AlCl3(aq) +3H2(g)

2Al (s) + 6NaOH(aq) 2Na3AlO3 (aq) +3H2(g)

2.1.3. Αληηδξάζεηο ζύλζεζεο.

i. Αληηδξάζεηο ζύλζεζεο ακέηαιινπ κε ακέηαιιν.

Ακέηαιιν + Ο2 νμείδην ακεηάιινπ.

π.ρ. C (s) + O2 (g) CO2(g)

Tα ακέηαιια κε νμπγφλν δίλνπλ νμείδηα κε ην κεγαιχηεξν α.ν. πιελ ησλ ζηνηρείσλ S, N2 θαη As

πνπ δίλνπλ αληίζηνηρα SO2 , ΝΟ ή Ν2Ο θαη Αs2O3 .

ηα αινγφλα δελ αληηδξνχλ κε νμπγφλν.

Ακέηαιιν + H2 πδξνγνλνύρνο έλσζε.

C (s) + H2 (g) CH4 (g)

Cl2 (s) + H2 (g) 2HCl (g)

I2 (g) + H2 (g) 2HI (g)

N2 (g) + 3H2 (g) 2NH3 (g)

Ακέηαιιν + S ζεηνύρνο έλσζε

C (s) + S2 (g) CS2 (l)

ii. Αληηδξάζεηο ζύλζεζεο κεηάιινπ κε ακέηαιιν.

Μέηαιιν + Ο2 νμείδην.

Τα κέηαιια (πιήλ ησλ Ag,Au θαη Pt) ελψλνληαη κε ην νμπγφλν

θαη δίλνπλ νμείδηα κεηάιισλ π.ρ.

2Μg (s) + O2 (g) 2MgO(s)

Σε πνιιέο πεξηπηψζεηο έρνπκε ηδηαηηεξφηεηεο

σο πξνο ην είδνο ηνπ νμεηδίνπ π.ρ.

Ο Fe ζε πςειή ζεξκνθξαζία δίλεη Fe3O4:

3Fe + 2O2 Fe3O4

Τν Na γίλεηαη ππεξνμείδην Νa2O2 :

2Νa + O2 Νa2O2

Μέηαιιν + αέξαο νμείδηα ή πδξνμείδηα ή άιαηα κεηάιισλ.

Τα αιθάιηα θαη νη αιθαιηθέο γαίεο κεηαηξέπνληαη κε ηελ επίδξαζε ηνπ Ο2 ηνπ CO2 θαη ησλ π-

δξαηκψλ ηνπ αέξα ζε νμείδηα ή πδξνμείδηα ή άιαηα ή κίγκα απηψλ (π.ρ. CaO, Ca(OH)2 , CaCO3).

Τα Zn,Cu,Pb ζηνλ αέξα θαιχπηνληαη επηθαλεηαθά απφ ζηξψκα βαζηθνχ αλζξαθηθνχ άιαηνο πνπ

εκπνδίδεη ηελ παξαπέξα νμείδσζε. Αληίζεηα, ν Fe δηαβξψλεηαη ηειείσο ζε θαζηαλέξπζξν έλπδξν

νμείδην Fe2O3.xΖ2Ο (ζθνπξηά ζηδήξνπ)

O2

Η θαύζε ηνπ Mg ζπλνδεύεηαη

έληνλν ιεπθό θσο.

MgOMg

Έθιπζε H2

Αληίδξαζε Al

κε NaOH (aq)


Μέηαιιν + X2 αινγνλνύρνο έλσζε κεηάιινπ κε ην κεγαιύηεξν α.ν.

2K + Cl2 2KCl

2Al + 3I2 2AlI3

Zn + I2 ZnI2

Μέηαιιν + S ζεηνύρνο έλσζε.

Fe + S FeS , 2Al + 3S Al2S3 ,

Μέηαιιν + H2 πδξίδηα.

Μφλν ηα αιθάιηα θαη ηα Ca, Ba ελψλνληαη κε ην Ζ2 θαη δίλνπλ πδξίδηα πνπ πδξνιπφκελα κεηα-

ηξέπνληαη ζε πδξνμείδηα θαη ειεπζεξψλνπλ Ζ2 .

2Na + H2 2NaH , NaH + H2O NaOH + H2 .

Μέηαιιν + N2 ληηξίδηα.

Οη αιθαιηθέο γαίεο θαη ην Αl ζε κεγάιε ζεξκνθξαζία ελψλνληαη κε ην Ν2 θαη δίλνπλ ληηξίδηα,

πνπ φηαλ πδξνιπζνχλ κεηαηξέπνληαη ζε πδξνμείδηα θαη ακκσλία.

3Ca + N2 Ca3N2 , Ca3N2 + 6H2O 3Ca(OH)2 + 2NH3 .

2.1.4. Αληηδξάζεηο δηάζπαζεο.

Αληηδξάζεηο φπνπ κηα έλσζε δηαζπάηαη

κε ζέξκαλζε ζε απινχζηεξεο ρεκηθέο νπζίεο.

π.ρ. KClO3 (s) KCl(s) + O2 (g)

CaCO3 (s) CaO (s) + CO2 (g)

2.1.5. Αληηδξάζεηο απνζύλζεζεο.

Σηηο αληηδξάζεηο απηέο κία έλσζε κε ζέξκαλζε

δηαζπάηαη ζηα ζηνηρεία ηεο:

π.ρ. 2ΖΗ (g) Ζ2 (g) + Η2 (g) ,

2HgO (s) Hg (l) + O2 (g) .

καλό διάβαζμα

KClO3

O2

Παπαγωγή οξυγόνου με θέπμανζη χλωπικού καλίου

Hg

Διάζπαζη HgO

HgO


1. Μεηαζεηηθέο αληηδξάζεηο

1.1. Ανηιδπάζειρ εξοςδεηέπωζηρ.

1.1.1. Δμνπδεηέξσζε νμένο από βάζε

πιήξεο εμνπδεηέξσζε νμένο θαη βάζεο

H2SO4 + KOH .............................................................................................Ca(OH)2 + H2S ............................................................................................. H3PO3 + Al(OH)3 .............................................................................................HNO3 + Ba(OH)2 .............................................................................................NH3 + HCl .............................................................................................H3PO4 + Mg(OH)2 .............................................................................................

H2SO4 + KOH .............................................................................................

Ca(OH)2 + H2S .............................................................................................

H3PO3 + Al(OH)3 .............................................................................................

HNO3 + Ba(OH)2 .............................................................................................

NH3 + HCl .............................................................................................

H3PO4 + Mg(OH)2 .............................................................................................

NaOH + .......................... H2O + Na3PO4Ca(OH)2 + ..................... CaSO4 + ...............................................+........................ Al(ClO4)3 + H2O......................+............................ Ba3(PO4)2 + H2O

NaOH + .......................... H2O + Na3PO4

Ca(OH)2 + ..................... CaSO4 + ........................

.......................+........................ Al(ClO4)3 + H2O

......................+............................ Ba3(PO4)2 + H2O

1.1.2. Δμνπδεηέξσζε όμηλσλ ή βαζηθώλ νμεηδίσλ

εμνπδεηέξσζε όμηλνπ νμεηδίνπ από βάζε

SO3 + KOH .............................................................................................Ca(OH)2 + P2O5 ............................................................................................. CO2 + Al(OH)3 .............................................................................................N2O5 + Ba(OH)2 .............................................................................................N2O3 + KOH .............................................................................................Cl2O + Mg(OH)2 .............................................................................................

SO3 + KOH .............................................................................................

Ca(OH)2 + P2O5 .............................................................................................

CO2 + Al(OH)3 .............................................................................................

N2O5 + Ba(OH)2 .............................................................................................

N2O3 + KOH .............................................................................................

Cl2O + Mg(OH)2 .............................................................................................


εμνπδεηέξσζε βαζηθνύ νμεηδίνπ από νμύ

H2SO4 + K2O .............................................................................................Na2O + H2S ............................................................................................. H2S + Al2O3 .............................................................................................HNO3 + BaO .............................................................................................Al2O3 + HCl .............................................................................................H3PO4 + Al2O3 .............................................................................................

H2SO4 + K2O .............................................................................................

Na2O + H2S .............................................................................................

H2S + Al2O3 .............................................................................................

HNO3 + BaO .............................................................................................

Al2O3 + HCl .............................................................................................

H3PO4 + Al2O3 .............................................................................................

εμνπδεηέξσζε βαζηθνύ νμεηδίνπ από όμηλν νμείδην

SO2 + K2O .............................................................................................CaO + N2O5 ............................................................................................. SO3 + Al2O3 .............................................................................................P2O5 + BaO .............................................................................................P2O3 + HCl .............................................................................................

SO2 + K2O .............................................................................................

CaO + N2O5 .............................................................................................

SO3 + Al2O3 .............................................................................................

P2O5 + BaO .............................................................................................

P2O3 + HCl .............................................................................................

εμνπδεηέξσζε επακθνηεξίδνληνο νμεηδίνπ

H2SO4 + Al2O3 .............................................................................................NaOH + Al2O3 ............................................................................................. HCl + ZnO .............................................................................................KOH + ZnO .............................................................................................

H2SO4 + Al2O3 .............................................................................................

NaOH + Al2O3 .............................................................................................

HCl + ZnO .............................................................................................

KOH + ZnO .............................................................................................


1.2. Ανηιδπάζειρ διπλήρ ανηικαηάζηαζηρ

1.2.1. Αληίδξαζε νμένο κε άιαο.


H2SO4 + Ca(NO3)2 .............................................................................................FeCl3 + H2S ............................................................................................. H3PO3 + Al(ClO3)3 .............................................................................................

H2SO4 + Ca(NO3)2 .............................................................................................

FeCl3 + H2S .............................................................................................

H3PO3 + Al(ClO3)3 .............................................................................................

Mg(NO3)2 + .......................... .......................... + Mg3(PO4)2............................ + ........................... Al2S3 + KNO3

Mg(NO3)2 + .......................... .......................... + Mg3(PO4)2

............................ + ........................... Al2S3 + KNO3

παξαγσγή αέξηνπ νμένο

H2SO4 + NaCl .............................................................................................Na2S + H3PO4 .............................................................................................

H2SO4 + NaCl .............................................................................................

Na2S + H3PO4 .............................................................................................

παξαγσγή αζζελνύο νμένο

HCl + KF .............................................................................................HNO3 + K2S .............................................................................................

HCl + KF .............................................................................................

HNO3 + K2S .............................................................................................

1.2.2. Αληίδξαζε βάζεο κε άιαο.

παξαγσγή ηδήκαηνο άιαηνο ή βάζεο

K2SO4 + Ca(OH)2 .............................................................................................FeCl3 + AgOH ............................................................................................. Na2CO3+ Ba(OH)2 .............................................................................................

K2SO4 + Ca(OH)2 .............................................................................................

FeCl3 + AgOH .............................................................................................

Na2CO3+ Ba(OH)2 .............................................................................................

AgNO3 + Ca(OH)2 .............................................................................................FeCl3 + KOH ............................................................................................. Pb(NO3)2+ NaOH .............................................................................................

AgNO3 + Ca(OH)2 .............................................................................................

FeCl3 + KOH .............................................................................................

Pb(NO3)2+ NaOH .............................................................................................

παξαγσγή αζζελνύο βάζεο

NH4Cl + NaOH .............................................................................................(NH4)S + KOH .............................................................................................

NH4Cl + NaOH .............................................................................................

(NH4)S + KOH .............................................................................................


1.2.3. Αληίδξαζε κεηαμύ δύν αιάησλ.


K2SO4 + Ca(NO3)2 .............................................................................................KCl + AgNO3 ............................................................................................. Na2CO3+ Ba(NO3)2 .............................................................................................

K2SO4 + Ca(NO3)2 .............................................................................................

KCl + AgNO3 .............................................................................................

Na2CO3+ Ba(NO3)2 .............................................................................................

AgNO3 + K3PO4 .............................................................................................Zn(ClO3)2 + (NH4)CO3 ............................................................................................. Al(NO3)3+ K2SO4 .............................................................................................

AgNO3 + K3PO4 .............................................................................................

Zn(ClO3)2 + (NH4)CO3 .............................................................................................

Al(NO3)3+ K2SO4 .............................................................................................


2. Ομεηδναλαγσγηθέο αληηδξάζεηο

2.1. Ανηιδπάζειρ απλήρ ανηικαηάζηαζηρ

2.1.1. Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ από ακέηαιιν.

Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ ζηα νμέα

HCl + F2 .............................................................................................H2S + Br2 ............................................................................................. HBr + I2 .............................................................................................

HCl + F2 .............................................................................................

H2S + Br2 .............................................................................................

HBr + I2 .............................................................................................

HClO3 + I2 .............................................................................................HClO3 + Br2 ............................................................................................. H2SO4 + Cl2 .............................................................................................

HClO3 + I2 .............................................................................................

HClO3 + Br2 .............................................................................................

H2SO4 + Cl2 .............................................................................................

Αληηθαηάζηαζε ακέηαιινπ ζηα άιαηα

NaCl + I2 .............................................................................................K2S+ Cl2 ............................................................................................. KI + F2 .............................................................................................

NaCl + I2 .............................................................................................

K2S+ Cl2 .............................................................................................

KI + F2 .............................................................................................

NaClO3 + Br2 .............................................................................................KClO3 + F2 ............................................................................................. CuSO4 + I2 .............................................................................................

NaClO3 + Br2 .............................................................................................

KClO3 + F2 .............................................................................................

CuSO4 + I2 .............................................................................................

2.1.2. Αληηθαηάζηαζε κεηάιινπ ή πδξνγόλνπ από κέηαιιν.

Αληηθαηάζηαζε κεηάιινπ ζηα άιαηα ή ηα νμείδηα από άιιν κέηαιιν .

AgNO3 + K .............................................................................................CuSO4+ Fe ............................................................................................. NaCl + Zn .............................................................................................FeCl3 +Zn .............................................................................................Hg(NO3)2 + Fe .............................................................................................

AgNO3 + K .............................................................................................

CuSO4+ Fe .............................................................................................

NaCl + Zn .............................................................................................

FeCl3 +Zn .............................................................................................

Hg(NO3)2 + Fe .............................................................................................


Aληηθαηάζηαζε ηνπ πδξνγόλνπ ησλ νμέσλ (πιελ ηνπ π.Ζ2SO4 θαη ΖΝΟ3) από κέηαιιν.

HCl + K .............................................................................................H2SO4+ Fe ............................................................................................. H2S + Zn .............................................................................................H3PO4 + Ca .............................................................................................HBrO2 + Al .............................................................................................

HCl + K .............................................................................................

H2SO4+ Fe .............................................................................................

H2S + Zn .............................................................................................

H3PO4 + Ca .............................................................................................

HBrO2 + Al .............................................................................................

Aληηθαηάζηαζε ηνπ πδξνγόλνπ ηνπ Ζ2Ο από κέηαιιν.

H2O + K .............................................................................................H2O + Ca ............................................................................................. H2O + Na .............................................................................................

H2O + K .............................................................................................

H2O + Ca .............................................................................................

H2O + Na .............................................................................................

2.1.3. Αληηθαηάζηαζε ηνπ Ν ζηελ ΝΖ3

NH3 + F2 ...................................................................................................

NH3 + F2 ...................................................................................................

2.2. Ανηιδπάζειρ ζύνθεζηρ

H2 + Cl2 .............................................................................................F2 + Ca ............................................................................................. S + Na .............................................................................................K + Cl2 .............................................................................................Na + N2S .............................................................................................H2 + N2 .............................................................................................

H2 + Cl2 .............................................................................................

F2 + Ca .............................................................................................

S + Na .............................................................................................

K + Cl2 .............................................................................................

Na + N2S .............................................................................................

H2 + N2 .............................................................................................

Αμηνπνηώληαο ηελ εκπεηξία ζνπ από ηηο παξαπάλσ αληηδξάζεηο λα παξαζθεπάζεηο ηα:

HCl , HNO3 , H2SO4 , H3PO4 , KOH , Ca(OH)2 , NaI , AgCl , K2CO3 , CaCO3 , Ba3(PO4)2 ,

HCl , HNO3 , H2SO4 , H3PO4 , KOH , Ca(OH)2 , NaI , AgCl , K2CO3 , CaCO3 , Ba3(PO4)2 ,

κε φινπο ηνπο δπλαηνχο ηξφπνπο.


Η. Επωηήζειρ πολλαπλήρ επιλογήρ (ςπάπσει μία μόνο ζωζηή απάνηηζη)

1.Απφ ηηο ελψζεηο: HCl, H2SO4, Ca(OH)2, H2O θαη ΚΟΖ, αληηδξνχλ κε Na θαη ειεπζεξψλνπλ αέξην H2 κφλν

νη:

α. HCl θαη H2SO4 γ. HCl, H2SO4,Ca(OH)2 θαη H2O

β. Ca(OH)2 θαη ΚΟΖ δ. H2O, HCl θαη H2SO4.

2.Τα άιαηα απνηεινχληαη:

α. κόλν από θαηηόληα

β. από έλα θαηηόλ θαη έλα αληόλ

γ. από ίζν αξηζκό θαηηόλησλ θαη αληόλησλ

δ. από θαηηόληα θαη αληόληα κε ηέηνηα αλαινγία ώζηε λα είλαη ειεθηξηθά νπδέηεξα.

3.Όιεο νη βάζεηο αληηδξνχλ:

α. κε ηα νμέα, κε ηα όμηλα νμείδηα θαη κε όια ηα άιαηα

β. κόλν κε ηα νμέα

γ. κε ηα νμέα θαη κε ηα όμηλα νμείδηα

δ. κε ηα νμέα θαη κε ηα βαζηθά νμείδηα.

4.Απφ ηηο ελψζεηο: H2SO4, H2O, Ν2O5 θαη NH3 αληηδξνχλ κε ην ΝaΟΖ κφλν νη:

α. H2SO4 γ. Ν2O5 θαη H2O

β. H2SO4 θαη Ν2O5 δ. H2SO4, Ν2O5 θαη NH3

5.Αλ ζε έλα αξαηφ δηάιπκα H2SO4 βπζίζνπκε κηα ζηδεξέληα ξάβδν ζα αληηδξάζεη κε ην νμχ, δηφηη:

α. όια ηα κέηαιια αληηδξνύλ κε ηα νμέα

β. ν ζίδεξνο είλαη ειεθηξνζεηηθόηεξνο από ην πδξνγόλν

γ. ην πδξνγόλν είλαη ειεθηξνζεηηθόηεξν από ην ζίδεξν

δ. θαηαβπζίδεηαη ίδεκα.

6.Τν CO2 αληηδξά κε δηάιπκα NaOH, δηφηη:

α. θαηαβπζίδεηαη δπζδηάιπην αλζξαθηθό αιάηη

β. ηα όμηλα νμείδηα αληηδξνύλ κε ηα δηαιύκαηα ησλ βάζεσλ

γ. όια ηα νμείδηα αληηδξνύλ κε ηηο βάζεηο

δ. ην CΟ2 είλαη αέξην.

7.Αλ πξνζζέζνπκε πεξίζζεηα N2O5 ζε δηάιπκα NaOH, ζα πξνθχςεη έλα λέν δηάιπκα πνπ ζα πεξηέρεη:

α. ληηξηθό νμύ θαη πδξνμείδην ηνπ λαηξίνπ

β. ληηξηθό νμύ θαη ληηξηθό λάηξην

γ. ληηξηθό λάηξην θαη πδξνμείδην ηνπ λαηξίνπ

δ. κόλν ληηξηθό λάηξην

8.Καηά ηελ αλάκεημε δηαιχκαηνο ΝΖ4Cl κε δηάιπκα ΚΟΖ πξαγκαηνπνηείηαη αληίδξαζε, δηφηη:


α. νη βάζεηο αληηδξνύλ κε όια ηα άιαηα

β. θαηαβπζίδεηαη ίδεκα ΝΖ4ΟΖ

γ. θαηαβπζίδεηαη ίδεκα KCl

δ. ειεπζεξώλεηαη αέξηα ακκσλία.

ΙΙ. Επωηήζειρ ανηιζηοίσηζηρ

1.Να γίλεη αληηζηνίρεζε κεηαμχ ησλ ηχπσλ ηεο ζηήιεο (Η) θαη ησλ νλνκαζηψλ ηεο ζηήιεο (ΗΗ):

(Η) (ΗΗ)

I. HClO3 α. ρισξηώδεο νμύ (πδξνγόλν ρισξηώδεο)

II. Na2SO4 β. πδξνμείδην ηνπ θαιίνπ (θάιην πδξνμείδην)

III. Ca(OH)2 γ. ζεηώδεο λάηξην (λάηξην ζεηώδεο)

IV. ΚOΖ δ. πδξνμείδην ηνπ αζβεζηίνπ (αζβέζηην πδξνμείδην)

V. HClO2 ε. ζεηνύρν λάηξην (λάηξην ζνπιθίδην)

VI. Na2S ζη. ππνρισξηώδεο νμύ (πδξνγόλν ππνρισξηώδεο)

VII. Na2SO3 δ. ρισξηθό νμύ (πδξνγόλν ρισξηθό)

VIII. HClO ε. πδξνριώξην (πδξνγόλν ρισξίδην)

IX. HCl ζ. ζεητθό λάηξην (λάηξην ζεητθό)

2. Να ζεκεηψζεηε ζε θάζε θελφ νξζνγψλην ηνπ παξαθάησ πίλαθα ην ζχκβνιν «+» αλ ην αληίζηνηρν

νμείδην αλήθεη ζηελ θαηεγνξία ηνπ πίλαθα απηνχ θαη ην ζχκβνιν «-» ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε:

Fe2O3 CO2 SO3 CaO Al2O3 P2O5 ZnO K2O

φμηλν

νμείδην

βαζηθφ

νμείδην

επακθνηεξί-

δνλ νμείδην

3.Να αληηζηνηρήζεηε ην θάζε ρεκηθφ ζηνηρείν ηεο ζηήιεο (Η) κε κία κφλν ρεκηθή έλσζε κε ηελ νπνία αληηδξά

θαη βξίζθεηαη ζηε ζηήιε (ΗΗ):

(Η) (ΗΗ)

I. Fe α. AgNO3

II. Al β. HCl

III. Cu γ. FeCl3

IV. Ca δ. AlCl3


ΙΙΙ. Επωηήζειρ ζςμπλήπωζηρ

1. Τα δηαιύκαηα όισλ ησλ νμέσλ αιιάδνπλ ην ρξώκα νξηζκέλσλ νπζηώλ πνπ ιέγνληαη .....…................. ,

αληηδξνύλ κε βάζεηο θαη ζρεκαηίδνπλ ..........…............ , αληηδξνύλ κε νξηζκέλα κέηαιια θαη ειεπζε-

ξώλνπλ αέξην .........…............ θαη θαηά ηελ δηάιπζή ηνπο ζην λεξό ειεπζεξώλνπλ

...............…....…………………..

2. Τα δηαιύκαηα ησλ βάζεσλ αιιάδνπλ ην ρξώκα νξηζκέλσλ νπζηώλ πνπ ιέγνληαη .........…...... , αληη-

δξνύλ κε νμέα θαη ηα ………………………… νμείδηα ζρεκαηίδνληαο .......….…....... θαη θαηά ηελ

δηάιπζή ηνπο ζην λεξό ειεπζεξώλνπλ ...............…....……………………………………………..

3. Τα νμέα ηα νπνία όηαλ δηαιπζνύλ ζην λεξό κεηαηξέπνληαη πιήξσο ζε ηόληα νλνκάδνληαη

.....…...…...... , όπσο γηα παξάδεηγκα ην .........……...... θαη ην .........…...…... , ελώ ηα νμέα ηα νπνία δη-

αιπόκελα ζην λεξό ιίγα κόλν από ηα κόξηά ηνπο κεηαηξέπνληαη ζε ηόληα νλνκάδνληαη .......….…........ ,

όπσο γηα παξάδεηγκα ην .............……..….. θαη ην ...….......….……... .

4. Να ζπκπιεξώζεηε ζε θάζε θελό νξζνγώλην ηνπ παξαθάησ πίλαθα, ην κνξηαθό ηύπν ή ηελ νλνκαζία

ηεο αληίζηνηρεο έλσζεο:

Ολνκαζία Θεητθφ θάιην Υδξφζεην ληηξηθφ νμχ θπαληνχρν

ακκψλην

Μνξηαθφο

ηχπνο

FeCl2 Ca(ClO)2

5. Να ζπκπιεξώζεηε ζηηο παξαθάησ ρεκηθέο εμηζώζεηο ηα ζώκαηα πνπ ιείπνπλ θαη λα βάιιεηε ζπληε-

ιεζηέο:

α. Fe(OH)3 + ………....…..... Fe(NO3)3 + H2O

β. BaO + H3PO4 ...…………...... + .....….………...

γ. NH3 + ........….... (NH4)2SO4

δ. Ca(OH)2 + N2O5 .....…....…….... + ....….......……..

ε. CO2 + ....………...….... Na2CO3 + H2O

ζη. P2O5 + .…….……....... H3PO4

ΙV. Επωηήζειρ ανάπηςξηρ

1. Να γξάςεηε 2 κεζόδνπο παξαζθεπήο νμέσλ, 2 κεζόδνπο παξαζθεπήο βάζεσλ θαη 2 κεζόδνπο παξα-

ζθεπήο αιάησλ. Να αλαθέξεηε έλα παξάδεηγκα γηα θάζε πεξίπησζε, αλαγξάθνληαο θαη ηελ αληί-

ζηνηρε ρεκηθή εμίζσζε.

2. Βπζίδνπκε κηα ζηδεξέληα ξάβδν δηαδνρηθά:

α. ζε ζεξκό πδξνρισξηθό νμύ θαη παξαηεξνύκε όηη ειεπζεξώλεηαη έλα αέξην.

β. ζε δηάιπκα CuSO4 θαη παξαηεξνύκε όηη ε ξάβδνο θαιύπηεηαη από έλα θεξακέξπζξν ζηξώκα,

γ. ζε δηάιπκα Ag2SO4.


i) Να εμεγήζεηε ηα θαηλόκελα πνπ πεξηγξάθνληαη ζηηο πεξηπηώζεηο α θαη β θαη λα γξάςεηε ηηο αληί-

ζηνηρεο ρεκηθέο εμηζώζεηο.

ii) Να γξάςεηε ηε ρεκηθή εμίζσζε ηεο αληίδξαζεο πνπ πξαγκαηνπνηείηαη ζηελ πεξίπησζε γ θαη λα

εμεγήζεηαη ην ιόγν πνπ γίλεηαη ε αληίδξαζε.

3. Γίλνληαη ηα νμείδηα: SO3, CO2, P2O5, K2O, FeO, SO2 θαη N2O5.

i) Να ηα θαηαηάμεηε ζε θαηεγνξίεο αλάινγα κε ηε ρεκηθή ηνπο ζπκπεξηθνξά.

ii) Δπηιέμηε από έλα νμείδην ηεο θάζε θαηεγνξίαο θαη γξάςηε έλα παξαδείγκα ρεκηθήο εμηζώζεο πνπ

λα ζπκκεηέρνπλ θαη λα εμεγνύλ ηε ρεκηθή ηνπο ζπκπεξηθνξά.

4. Αθνύ κειεηήζεηε ηηο παξαθάησ ρεκηθέο κεηαηξνπέο, α, β, γ θαη δ,

α. Ν2Ο5 + H2O Α

β. Α + CaCO3 B + H2O + Γ

γ. Γ + NaOH Γ + H2O

δ. Γ + H2SO4 E + H2O + Γ

Να γξάςεηε κε πιήξε κνξθή ηηο ρεκηθέο εμηζώζεηο πνπ πεξηγξάθνπλ ηηο κεηαηξνπέο απηέο

antidraseis-diokos 1l3 1o

Documents