Anthraxพิไลลักษณ) อัคคไพบูลย) โอกาดะ

สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร)สาธารณสุขกรมวิทยาศาสตร)การแพทย)

12 สิงหาคม 2561

เกิดจากเช้ือแบคทีเรีย Bacillus anthracis ซ่ึงสามารถสร:างสปอร<ท่ีมี

ความทนทานและอาจปนเปABอนในส่ิงแวดล:อมและแพรEเช้ือตEอไปได:

โรคติดตEอจากสัตว<สูEคน (Zoonotic disease) : โรคติดเช้ือรEวมระหวEางคนและสัตว< พบการปYวยได:ในโค กระบือ แพะ แกะ เปZนสาเหตุการตายอยEางเฉียบพลัน

โรคแอนแทรกซ*คืออะไร มีสาเหตุจากอะไร

สัตว%ติดโรคแอนแทรกซ%ได2อย4างไร

จากการกินสปอร*ท่ีปนเป/0อนอยู3ในดินขณะเล็มหญ>า สปอร*ของเช้ือมี

ความคงทน สามารถมีชีวิตในส่ิงแวดล>อมได>นาน ในสัตว*กินเน้ืออาจติดเช้ือจากการกินซากสัตว*ท่ี

เปLนโรคแอนแทรกซ*Center for Food Security and Public Health, Iowa State University, 2011

สัตว%ท่ีมีความเส่ียงสูงต4อการติดโรคน้ีคือ โค แพะ แกะ นอกจากน้ียังสามารถเกิดโรคได2ใน ม2า สุกร สุนัข แมว และสัตว%ปHา

คนติดโรคแอนแทรกซ-ได/อย1างไร

การสัมผัสกับสัตว-ท่ีติดเช้ือ ติดจากผลิตภัณฑ-สัตว-ท่ีมีการปนเปGHอน เช1น ขนสัตว- หนัง กระดูก และเน้ือตาก

จากการกระทำที่จงใจ ซึ่งโรคแอนแทรกซ-เคยถูกนำมาใช/เปQนอาวุธชีวภาพ เมื่อปU พ.ศ. 2544

มีการส1งสปอร-ของเชื้อไปกับจดหมายในสหรัฐอเมริกา ซึ่งทำให/เกิดการติดโรคในคนถึง 22 ราย และมีผู/เสียชีวิต 5 ราย

โรคแอนแทรกซ*ระบบทางเดิน

หายใจ (Inhalation anthrax)

• เกิดจากการได*รับสปอร0โดยการหายใจ

• พบอาการคล*ายไข*หวัด กล*ามเน้ืออ?อน แรง มีไข* เจ็บหน*าอก ไอแห*งๆ หายใจลำบาก เหง่ือออก ผิวหนังมีสีม?วง เน่ืองจากขาดออกซิเจน ช็อก และมักเสียชีวิตใน 24-36 ช่ัวโมง

โรคแอนแทรกซ*ผิวหนัง

(Cutaneous anthrax)

• สปอร0เข*าสู?ร?างกายทางบาดแผล หรือเย่ือเมือก

• คนงานโรงงานฆ?าสัตว0

• คัน ตุ?มบวมแดง กลายเปUน

สะเก็ดสีดำ

• อัตราปVวยตาย ประมาณร*อยละ 5-20

โรคแอนแทรกซ*ระบบทางเดินอาหาร

(Intestinal anthrax)

• เกิดจากการได*รับสปอร0โดยการกิน

• พบน*อยและสังเกตได*ยาก ยกเว*นมี

การระบาดเกิดเปUนกลุ?ม

• อาการคล่ืนไส* อาเจียน เบ่ืออาหาร

มีไข* ปวดท*อง อาเจียนเปUน เลือด

อุจจาระร?วงอย?างรุนแรง

• พบอัตราการเสียชีวิตประมาณร*อยละ 25-60 ของผู*ปVวย

อาการและการกKอโรคแบKงไดM 3 แบบ

ตามชKองทางท่ีไดMรับเช้ือ

ส่ิงส%งตรวจสำหรับพิสูจน1เช้ือ B. anthracisของเหลวจากแผล ป/ายแผลผู2ป3วยCutaneous anthrax

อุจจาระและเลือดของผู2ป3วย Intestinal anthrax

เสมหะ น้ำไขสันหลัง และเลือดของผู2ป3วย Inhalational anthrax

ตัวอยOางท่ีไมOได2มาจากผู2ป3วย เชOน ผงแป/ง : ใสOซองจดหมายหรือพัสดุภัณฑ[ต2องสงสัยลงในถุงพลาสติกสะอาดรูดป̂ดอัตโนมัติ (zip-lock) 2 ช้ัน

ตัวอยOางจากสัตว[และผลิตภัณฑ[สัตว[ เชOน หนัง เน้ือ ขน กระดูก สOงท่ีสถาบันสุขภาพสัตว[แหOงชาติ กรมปศุสัตว[

เช้ือบริสุทธ์ิท่ีสงสัย สOงบนจานอาหารล้ียงเช้ือท่ีป̂ดรอบจานด2วยเทป

https://www.slideshare.net/doctorrao/anthrax-teaching

ลักษณะโคโลนี B. anthracis บน sheep blood agar

โคโลนีสีเทาขาว ขรุขระ หงิกงอ ขอบหยัก

คลEายดาวหางหรือหัวเมดูซKา

มีขนาดใหญK 4-5 มม.

”Whipped egg white” ลักษณะ

โคโลนีท่ีหนาแนKน

https://www.health.ny.gov/guidance/oph/wadsworth/bacillus_anthracis.pdf

B. anthracisติดสีแกรมบวก รูปร/างแท/ง ไม/เคล่ือนท่ี มีแคปซูลหุ>มรอบเซลล? สร>าง catalase สร>างสปอร?ได>

https://www.health.ny.gov/guidance/oph/wadsworth/bacillus_anthracis.pdf

http://www.swacm.org/annualmeeting/2013/handouts/20130904/Organisms%20of%20Bioterrorism_8.pdf

https://www.health.ny.gov/guidance/oph/wadsworth/bacillus_anthracis.pdf

B. anthracis

• pXO1 (184.5 kbp)• anthrax toxin à edema factor

(EF), lethal factor (LF), and protective antigen (PA)

• pXO2 (95.3 kbp)• poly-D-glutamic acid capsule

Encoded by 2 additional plasmids in genome

Virulence Factors

1 Capsular polypeptide

Anthrax toxin

The capsular polypeptide aids virulence by inhibiting phagocytosis,

loss of plasmid loss of virulence

PCR- and antigen-detection based for use on cultures and directly on clinical specimens : qPCR for detection of pathogenic B. anthracis

rpoBpag

capCrpoBpag

capCrpoBrpoBrpoB

rpoB (chromosomal marker)capC gene from pXO2

pag gene from pXO1

MALDI-TOF Mass SpectrometryComparison of colony with B. anthracis reference spectra on SARAMIS database

การตรวจตัวอย*างสงสัย B.anthracis ทางห0องปฏิบัติการ NIHวิธีตรวจวิเคราะห= ชนิดและปริมาณ การเก็บและการนำส*ง

1. การเพาะเช้ือ

2. การทดสอบทางชีวเคมี

3. การตรวจสารพันธุกรรม

4. การตรวจด?วย Maldi-

TOF Mass

Spectrometry

- ปVายแผล 1-2 ไม?สวอบ - ใช?ไม?สวอบปVายขอบแผลแล?วจุ]มลงใน Stuart transport

medium

- นำส]งห?องปฏิบัติการท่ีอุณหภูมิห?อง ห?ามแช]เย็น

- เสมหะ > 1 มิลลิลิตร - เก็บตัวอย]างใส]ภาชนะปลอดเช้ือท่ีมีฝาปkดไม]ร่ัว

- แช]ภาชนะบรรจุตัวอย]างในน้ำแข็ง นำส]งห?องปฏิบัติการเร็ว

ท่ีสุด

- อุจจาระ > 5 กรัม

- เลือด

- Hemoculture ปริมาตรตาม

บริษัทผู?ผลิตกำหนด

- เก็บตัวอย]างใส]ภาชนะปลอดเช้ือท่ีมีฝาปkดไม]ร่ัว

- นำส]งห?องปฏิบัติการท่ีอุณหภูมิห?อง ห?ามแช]เย็น

- เช้ือบริสุทธ์ิ 1 ตัวอย]างใน

ภาชนะบรรจุ อายุ 18-24

ช่ัวโมง

- จานอาหารเล้ียงเช้ือ เช]น blood agar หรือ หลอดเพาะเช้ือ

Dorset egg slant

- นำส]งห?องปฏิบัติการท่ีอุณหภูมิห?อง ห?ามแช]เย็น