anne kransen: ‘mijn nieuwe leven met hyperacusis magazine/1... · waardoor je je eigen leven...

4

22

26

32

m a g a z i n e va n d e n e d e r l a n d s e v e r e n i g i n g v o o r s l e c h t h o r e n d e n

Nummer 1 Jaargang 41

februari / maart 2013

Anne Kransen: ‘Mijn nieuwe leven met hyperacusis ontdekte ik met vallen en opstaan’

Update over het Nationaal Hooronderzoek

Het eerste kunstmatige evenwichtsorgaan

Weblogs op een rij: kijkje in de leefwereld van lotgenoten

HOREN februari / maart 2013

Uniekeservice

Uw hoortoestel direct thuis uitproberen!Wilt u uw nieuwe hoortoestel eerst in de praktijk ervaren? Bij Schoonenberg kan het. Alleen bij ons krijgt u,

meteen na het adviesgesprek, uw hoortoestel mee naar huis om het uit te proberen. Zonder kosten.

Ga voor zekerheid en maak snel een afspraak. Kijk op www.schoonenberg.nl voor een winkel bij u in de buurt.

www.schoonenberg.nl

1007.01.204 SB A4 adv horen 2013.indd 1 16-01-13 16:14

4 Leven met hyperacusis

Ook al valt het leven met hyperacusis, tinnitus en doofheid Anne Kransen af en toe zwaar, ze probeert zoveel mogelijk vreugde uit het leven te halen. “Ik heb geleerd met deze aandoening om te gaan zodat het niet mijn hele leven bepaalt.”

22 Update over het Nationaal Hooronderzoek

Sophia Kramer en Mariska Stam beschrijven de vorderingen en reeds behaalde resultaten van de Nationale Studie naar Horen (NL-SH) van het VUmc.

26 Het eerste kunstmatige evenwichtsorgaan

Onlangs is in het Academisch Ziekenhuis in Maastricht het eerste kunstmatige even-wichtsorgaan ter wereld geplaatst bij een patiënte van wie de evenwichtsorganen niet meer naar behoren functioneerden.

32 Kijkje in de leefwereld van lotgenoten

Over hooraandoeningen zijn diverse blogs geschreven, met verschillende doelen. HOREN Magazine zet een aantal blogs van NVVS’ers en anderen met een hoorprobleem op een rijtje.

foto: paul schuitem

akerbeeld

: maartje kun

en/m

edical visuals

foto: dream

stime

En verderp. 8,9 Actueel p. 10-13 NVVS start meldpunt voor klachten over vergoedingssysteem p. 14,15 Second Opinion Hoortoestellen opent haar deurenp. 16-19 NVVS in actiep. 21 Lezerscolumnp. 25 Vrijwilliger vraagt vrijwilligerp. 30 Lezerspagina p. 31 Jubileum: 25 jaar tolkvoorziening in Nederland p. 35 Verslag informatiebijeenkomst CI & telefonerenp. 36 Impressie oefengroepen spraakafzien en NmGp. 37 Verslag symposium ‘Horen en slechthorendheid’p. 38 Onderzoek naar betrokken hersengebieden bij tinnitusp. 39 Fotoverslag benefietconcertp. 41,42 HOORagendap. 43 Colofon

In dit nummer

3

Naardezonofinderegen?Winter! Sneeuw. IJs. Kou. De hoogste tijd dus om een vakantie naar de zon te boeken. Geen gemakkelijke opgave: want dat ene appartement, is dat nou wat of is het niks? Alle kanshebbers loodsen wij tegenwoor-dig langs websites als Zoover.nl of Tripadvisor.nl: hoe oordelen andere bezoekers eigenlijk over de accom-modatie die we op het oog hebben? U heeft dat vast ook al eens gedaan. Dan bent u er net als ik achter gekomen dat die oordelen nogal uiteen lopen. Waar de één laaiend enthousiast is over properheid en moderne uitstraling, klaagt een ander over ongedierte en vindt weer een ander de boel maar oubollig ingericht. Ik heb het inmiddels opgegeven met Zoover en Tripadvisor. Ik moet er zelf geweest zijn om er echt mijn oordeel over te kunnen vellen. De eerste reacties op het nieuwe vergoedingssysteem voor hoortoestellen hebben ook een behoorlijk Zoover-gehalte. Waar de één zegt dat het een goede zaak is dat er nu een protocol is om uw hoorsituatie in kaart te brengen, roept de ander dat datzelfde protocol onbetrouwbaar en ongefundeerd is. Waar deskundige A waarschuwt dat er alleen ‘zieken-fondstoestelletjes’ overblijven, benadrukt deskundige B dat er tussen de meer dan 800 beschikbare merken en modellen altijd wel passende oplossingen zitten. De één voorziet de ondergang van de hoorzorg in Nederland – voor de ander tekent zich eindelijk een rechtvaardig en transparant systeem af, waar u als slechthorende zelfs een stuk minder voor moet bijbe-talen.Het perfecte ‘hoortoestelappartement’ dat we in deze koude winter aan het zoeken zijn, is kennelijk moei-lijk te vinden. We moeten varen op de oordelen van anderen – en die oordelen lopen zeer uiteen. Het grote verschil met mijn zonvakantie: niemand is nog in dat perfecte hoortoestelappartement geweest. Je moet het eerst aan den lijve hebben ondervonden, voordat je je oordeel kunt vellen. Zitten we met het nieuwe vergoedingssysteem voor hoortoestellen straks stralend in het zonnetje of gaan we van de regen in de drup? U kunt het ons vertellen. De NVVS wil het nieuwe systeem een eerlijke kans geven,

maar dan wel op basis van uw ervaringen. Laat ons weten hoe het u vergaan is met dat nieuwe systeem, op www.hoorwijzer.nl/meldpunt - zeg maar: de Zoover van uw hoortoestelvakantie. Hé zon, we komen er aan!

joop beelendirecteur NVVS, [email protected]

Column

foto

: mic

hie

l w

ijn

berg

h

advertentie

4 5HOREN februari / maart 2013 HOREN februari / maart 2013

met mijn beperking. Dat betekent in praktische zin dat ik dingen heb losgelaten. Ik ben dol op muziek. We bezochten vaak concerten en ik zong in een koor, maar dat kan niet meer. Ik kan nog wel zingen, maar niet met meerdere mensen, dan kan ik mezelf niet meer horen. Ik ben selectiever geworden, ga bijna niet meer naar ver-jaardagsfeestjes. Aan de andere kant heb ik door de hyperacusis nog beter geleerd heel dicht bij mezelf te blij-ven, bij mijn eigen gevoel. Op mezelf vertrouwen, niet bang te zijn. Ik ben geen slachtoffer. Ik kan nog zoveel voor mezelf en anderen betekenen. Ik probeer mijn grenzen op te zoeken, hoe ver kan ik gaan? Soms ga ik mijn grens over en moet ik mijn wonden likken. Zoals laatst toen mijn schoon-moeder haar verjaardag in een restau-rant vierde, voor mij een ‘kippenhok’. Maar het was belangrijk dat ik er was. Ik wil én moet bewuste keuzes maken. Dat klinkt heel simpel, maar het gaat met vallen en opstaan.”

Openstellenenrelativeren“Sinds kort ben ik lid van de NVVS-werkgroep Hyperacusis. Ik wil men-sen helpen iets terug te vinden dat in de plaats kan komen van hetgeen ze zijn kwijtgeraakt. Vreugde en voldoe-ning in hun leven. Ik wil helpen bij het vinden van wegen om het leven weer te waarderen, door niet opgesloten te zitten in jezelf, maar je open te stellen. Te laten zien dat je met je beperking genoeg kansen en mogelijkheden hebt om iets voor een ander te betekenen,

waardoor je je eigen leven verrijkt. Blij wordt. Mensen zijn geneigd om in een verdomhoekje te gaan zitten. Natuurlijk is het belangrijk met ande-ren te delen wat jou bezighoudt, ook waar je het moeilijk mee hebt. Stap op mensen af, maak een praatje, doe iets voor een ander en besef dat veel mensen, net als jij, echte belangstel-ling en aandacht heel erg waarderen. Er zijn zoveel mensen die net als wij, ook met van alles rondlopen aan zor-gen, pijn en verlies, zonder dat je dit

54

m i j n v e r h a a l

anne kransen: nieuw lid werkgroep hyperacusis

‘Ikwordblijalsikietsvooreenanderkanbetekenen’Ook al valt het leven met hyperacusis, tinnitus en doofheid Anne Kransen af en toe zwaar,

ze probeert zoveel mogelijk vreugde uit het leven te halen. “Ik heb geleerd met deze aan-

doening om te gaan zodat het niet mijn hele leven bepaalt.”

tekst: Weija Steffens | fotografie: Paul Schuitemaker

“3 april 2009. Ik herinner het me nog goed. Ik werd wakker met ongelofelijk veel lawaai in mijn hoofd. Heleen, mijn partner, begon te praten en

ik verstond haar niet. Ik weet dat aan al dat geweld in mijn hoofd. Ook mijn oor zelf voelde vreemd aan, alsof het een snaar van een instrument was geworden. Het rumoer van de waterkoker, het ritselen van de broodzak. Af-schu-we-lijk! Normale geluiden zijn niet meer wat ze waren. Ik wilde me letterlijk verweren tegen het geluidsgeweld. Handen op mijn oren, de aanval van geluid afweren. Heel naar. Ook voor mijn partner. Ik wist meteen ‘dit gaat mijn hele leven veran-deren’, ook al wist ik op dat moment nog niet wat er aan de hand was.”

Berusting“De kno-arts constateerde – na verschillende gehoortesten en MRI-scans - uiteindelijk plotsdoofheid in combinatie met hyperacusis en tinnitus. Aan mijn rechteroor. Een koele mededeling. Ook al overzag ik niet meteen wat deze aan-doening betekende voor de rest van mijn leven, ik heb het gelijk geaccepteerd. Ik wilde mezelf geen valse hoop geven dat het ooit zou verdwijnen of beter zou worden. Voor een buitenstaander is het moeilijk voor te stellen hoeveel impact deze aandoening op mijn leven heeft. Hoe belastend het is, hoeveel energie het vreet. Het is een onzichtbare kwaal. Immers, aan de buitenkant zie je niets aan mij. Mijn leven veranderde, maar ook voor Heleen was het ingrijpend. We moesten hier samen een weg in zoeken. Met vallen en opstaan zijn we er heel goed uitgekomen. Ik voel me erg dankbaar. Voor mij draait het leven om verbondenheid met anderen, om echt contact met de ander. Dat heb ik altijd belangrijk gevonden. Ook vóór de hyperacusis. Ik wil me

niet afsluiten. Maar met deze klachten heb je de natuurlijke impuls om je terug te trekken naar een plek zonder lawaai, zonder gevaar, waar je je vrij voelt. Je moet leren daarin een balans te vinden, zodat je een zo normaal mogelijk leven kunt hebben, wat ook voor je omgeving belangrijk is. Huishoudelijk werk, bezoek ontvangen, naar de synagoge gaan, autorijden, werken: kijk wat mogelijk is en accepteer het als het soms niet helemaal lukt. Ik vind het heerlijk om buiten te zijn. Wij wonen op een wonderschone, rustige plek in de polder aan het water. Daar hebben we ook onze Bed & Breakfast, met daarbij een grote tuin waar je lekker kunt zitten en genieten. Maar met mijn hyperacusis is het gefluit van vogels soms onverdraaglijk. Daardoor ging ik op een prachtige voorjaarsdag toch vaak binnen zitten omdat ik overprikkeld was. Zo wilde ik niet leven, besloot ik al snel.”

Grenzenopzoeken“Elke dag word ik geconfronteerd met deze aandoening. Ik heb moeten ontdekken en ervaren hoe ik mijn leven kan herstructureren. Hoe ik een waardevol leven kan leiden

AnneKransenLeeftijd: 60 jaarWoonplaats: Soest Relatie: samenwonend met Heleen Beroep: psycholoog Hobby’s: Tuinieren, wandelen, muziek en onze Bed & Breakfast De Melm (www.bedenbreakfastdemelm.nl) Levensmotto: Zolang ik leef, verbonden zijn met anderen

‘Ik heb in de afgelopen jaren geleerd zoveel beter met de hyperacusis om te gaan dat het niet mijn hele leven bepaalt. Je moet een nieuwe weg vinden.’

‘Ik wil mensen helpen iets terug te vinden

dat in de plaats kan komen van hetgeen

ze zijn kwijtgeraakt’

HOREN februari / maart 2013 7

m i j n v e r h a a l

2e ELITEHOORTOESTELGRATIS!

*In de 2 voor 1 actie wordt 50% korting gegeven op de prijs van beide toestellen. De actie is niet geldig in combinatie met andere aanbiedingen, geldt voor 1 persoon en het 2e toestel dient van hetzelfde type te zijn als het 1e. © 2012 Specsavers Optical Group. All rights reserved.

ELITE HOORTOESTELLENVOOR DE PRIJS VAN2 1

Als u bij Specsavers een hoortoestel aanschaft uit onze Elite collectie krijgt u altijd het tweede hoortoestel gratis*. Kijk op www.specsavers.nl voor de functionaliteiten en tarieven. Onze uitgebreide gratis hoortest wordt trouwens altijd uitgevoerd door volledig gediplomeerde en StAr-geregistreerde audiciens.

Kijk op www.specsavers.nl voor uw dichtstbijzijnde Specsavers-winkel.

_06XNZ_2350.444 Hearcare 241 Elite Hoortoestel FC 210x297.indd 1 01/05/2012 17:26

advertentie

TipsvanAnne:• Zorg voor afwisseling, doe één klus op een dag en wees daar voldaan over.• Rust op tijd, deel de dag in stukjes en ga niet achter elkaar door. • Laat je partner/omgeving wat vaker even weten hoe het met je is, waar je

behoefte aan hebt.• Laat merken aan je partner/omgeving dat je hen waardeert. • Verwacht niet al te veel begrip van anderen voor jouw aandoening.

‘Ik wil me niet afsluiten. Maar met deze klachten heb je de natuurlijke impuls om je terug

te trekken naar een plek zonder lawaai, zonder gevaar, waar je je vrij voelt.’

aan ze ziet. Het gras is bij de buren écht niet groener. Zoveel is niet wat het lijkt te zijn. Op welke manier of in welke vorm ik dat wil gaan doen bin-nen de werkgroep Hyperacusis, weet ik nog niet. Soms kan het al helpen door ervaringsverhalen uit te wisse-len met elkaar. Met veel humor. Een blunder of iets geks. Dat helpt te rela-tiveren. Het geeft je het gevoel dat je er niet alleen voor staat. Hyperacusis is een heftige aandoening, het doet pijn, je kunt er niet aan ontsnappen. Het brengt vaak ook andere narigheid teweeg in je lichaam, zoals hoofd-, nek- en schouderpijn en verergering van de tinnitus. Toch heb ik in de afgelopen jaren geleerd er zoveel beter mee om te gaan dat het niet mijn hele

leven bepaalt. Je moet een nieuwe weg vinden en daar kun je wel wat hulp bij gebruiken. Maar waar vind je die hulp? Hoe kun je leren dat je altijd iets voor een ander kunt betekenen ook al heb je zelf hulp nodig? Daaraan wil ik mijn steentje bijdragen binnen de NVVS.”

‘Mijn nieuwe leven

ontdek ik met vallen

en opstaan’

VacaturecommissielidwerkroepHyperacusisDe werkgroep Hyperacusis is onderdeel van de NVVS-Commissie Tinnitus en Hyperacusis en is op zoek naar versterking in de vorm van een commissielid. Bent u erva-ringsdeskundige op het gebied van hyperacusis, bent u vaardig op de computer, wilt u de leefbaarheid van mensen met hyperacusis hel-pen vergroten en bent u bereid de handen uit de mouwen te steken? Dan is deze vacature misschien iets voor u. Wilt u meer weten over de inhoud van deze specifieke functie, stuur een e-mail naar [email protected] of [email protected].


a c t u e e l

Op een rijtje• Wetenschapwerktaan

herstelmogelijkhedenbijgehoorschade

De wetenschap is volop bezig met onderzoeken die betrekking hebben op hoorproblemen en gehoorschade. Diverse media melden op basis van onderzoek van de Harvard Medical School dat onderzoekers bij muizen voor elkaar hebben gekregen dat afgestorven haarcellen in oren met behulp van een medicijn weer kun-nen aangroeien. Het onderzoek is nog verre van afgerond, benadrukken de onderzoekers, maar in de toekomst zouden hierdoor mogelijk kansen ontstaan om gehoorschade bij men-sen te kunnen behandelen.

•Discussieoverkostenoorsmeerverwijderen

De Volkskrant schreef onlangs over iemand die voor het verwijderen van oorsmeer door een kno-arts in Terneuzen een rekening kreeg van bijna 1100 euro. Bij een huisarts kan het voor een aanmerkelijk lager bedrag, reageerde een huisarts daar-op. De daarop volgende commotie kreeg al snel de naam ‘oorsmeergate’. De kno-vereniging reageert verbaasd op de hoge kosten. “Dat kan niet waar zijn. Het vaste honorarium voor een kno-arts bij deze behandeling is, afhankelijk van de uitgebreidheid, 64 of 95 euro. Daar komen de kosten die het ziekenhuis maakt nog bij. Daarover onderhandelen het zieken-huis en de verzekeraar. Deze rekening moet zeker onderzocht worden.” De Nederlandse Zorgautoriteit is een onderzoek gestart.

Defensiekrijgteenwerkgroepdiezichbezighoudtmetgehooronderzoek

De Directeur Militaire Gezondheidszorg van het Ministerie van Defensie heeft aangegeven een werkgroep in

te stellen die zich bezighoudt met gehooronderzoek bij militairen. De werkgroep heeft als doel de Directie

Militaire Gezondheidszorg (DMG) te adviseren over bijvoorbeeld voor welke (groepen) militairen een perio-

dieke gehoormeting nodig is en welke methoden voor gehooronderzoek er ingezet kunnen gaan worden en

hoe dat in zijn werk zou kunnen gaan.

Alle krijgsmachtdelen, een beleidsmedewerker, arbeidshygiënist en kno-arts zullen in de werkgroep vertegenwoordigd zijn. Het is de bedoeling dat de

werkgroep binnen zes maanden na aanvang van de werk-zaamheden rapporteert aan de DMG.

HogelawaaibelastingDe Directeur Militaire Gezondheidszorg overwoog bij dit besluit dat militairen onder operationele omstandigheden in situaties terecht kunnen komen waarin sprake kan zijn van hoge lawaaibelasting, waarbij vooralsnog in niet alle gevallen beschikt kan worden over adequate gehoorbescher-mingsmiddelen. Daarnaast nam hij in overweging dat Defensie als werkgever op grond van Arbo-regelgeving naast de technische mid-delen en maatregelen, het geven van voldoende voorlichting en instructie aan de werknemers en markering van gezond-heidsbeschermingszones aan iedere werknemer voor wie uit beoordeling en meting blijkt dat er een gezondheidsrisico bestaat voor schadelijk geluid een periodiek gehooronder-zoek moet aanbieden.

AandachtDe NVVS-Commissie Tinnitus & Hyperacusis heeft zich sterk gemaakt voor meer aandacht voor gehoorschade bij militairen en betere nazorg, maar is verder niet bij de tot-standkoming van de werkgroep betrokken. De Algemene Federatie van Militair Personeel (AFMP/FNV) heeft zich de afgelopen jaren ingezet voor vroegtijdige sig-nalering van tinnitus en hyperacusis binnen Defensie en is blij dat Defensie met het onderwerp aan de gang gaat. De AFMP is niet uitgenodigd om zitting te nemen in de werkgroep, maar praat wel regelmatig over het onderwerp in de technische werkgroep Arbo en Veiligheid (TWAV) en is in afwachting van een uitnodiging van Defensie om deel te gaan nemen aan de subwerkgroep gehoorschade die de arbocatalogus gehoorschade gaat schrijven.

FODOKenFOSSopdebresvoorgebarentolkbijhetJeugdjournaal

Veel mensen laten hun oren uitspuiten bij de dok-

ter. Dat levert behalve schone oren soms ook een

oorontsteking op, zo ontdekte een groep oplet-

tende huisartsen in Zwolle. Dokters moeten de

gebruikte oorspuiten beter ontsmetten, zo beto-

gen enkele huisartsenhet vakblad Huisarts en

Wetenschap. Veel infecties zijn dan te voorkomen.

Oorsmeer komt veel voor en kan leiden tot onge-mak en (tijdelijk) gehoorverlies. Het uitspuiten van oren met een oorspuit met lauw water is dan

een uitkomst. Een oplettende Zwolse huisarts ontdekte dat sommige patiënten die hun oren lieten uitspuiten na een paar weken terugkwamen met een oorontsteking van

Bij de Nederlandse Federatie van Ouders van Dove

Kinderen (FODOK) en de Federatie van Ouders van Slechthorende kinderen en kinderen met spraak-taalmoeilijkheden (FOSS) kwam van vele kanten het bericht binnen dat de avonduitzending van het Jeugdjournaal sinds eind december niet meer getolkt wordt voor dove en zwaar slechtho-rende kinderen. De belangenorganisaties voor doven en slechthorenden vinden dit een onacceptabel besluit dat in het belang van dove kinderen op korte termijn teruggedraaid moet worden. Zij heb-ben dit, namens vele gedupeerde kinderen en hun ouders en docenten, laten weten in een brief aan onder

andere de directeur van de tv-program-mering van de Publieke Omroep, de redactie van het Jeugdjournaal en de staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De toegankelijke informatie van het Jeugdjournaal, in de enige voor dove kinderen geheel toe-gankelijke taal getolkt, draagt bij aan hun kennis van de wereld en aan hun kansen om goed te functioneren in die wereld. Hen dit alles ontnemen is een niet te rechtvaardigen gemiste kans, menen de betrokken organisaties.

de uitwendige gehoorgang. Omdat de huisarts dit opmerkelijk vond, besloot hij dit verder te onderzoeken.

ViezeoorspuitIn 17 verschillende huisartsenprak-tijken in de regio Zwolle, op de huisartsenpost in dezelfde plaats en op de afdeling KNO van de Isala klinieken in Zwolle nam men mon-sters van oorspuiten. De analyse in het Laboratorium voor Medische Microbiologie en Infectieziekten (LMMI) bevestigde het vermoeden: een aantal oorspuiten was besmet met de bacterie die infectie van de uitwendige gehoorgang veroorzaakt.

Diezelfde bacterie werd ook gevon-den in de oorkweken van een aantal patiënten. Het verband was snel gelegd. De oorspuit besmet het oor van een patiënt. Of een patiënt besmet de oorspuit, die vervolgens een andere patiënt besmet. Deze infecties zijn eenvoudig te voorko-men door de gebruikte oorspuiten grondiger te reinigen.

HygiëneOp basis van deze resultaten hebben de onderzoekers samen met de afde-ling Hygiëne en Infectiepreventie van de Isala klinieken in Zwolle aanbeve-lingen opgesteld voor huisartsenprak-tijken. Het artikel met de onderzoeks-bevindingen staat in het januarinum-mer van Huisarts & Wetenschap.

Wilt u op de hoogte blijven van het laatste hoornieuws? Schrijf u dan in voor onze nieuwsbrief via www.nvvs.nl/nieuwsbrief

Viezeoorspuitleidttotoorontstekingfo

to: d

ream

stim

e


v e r g o e d i n g e n

NVVSstartmeldpuntvoorklachtenovernieuwvergoedings-systeemhoorhulpmiddelen

Inmiddels is het nieuwe vergoedingssysteem ingegaan, maar dat loopt niet van een leien

dakje. De NVVS start een meldpunt om klachten over dit nieuwe systeem te verzamelen om

zo verbeterpunten te kunnen signaleren.

Waaromeenmeldpunt?Met ingang van 1 januari jl. is het systeem van hoortoestel-verstrekking ingrijpend gewijzigd. De vergoedingen zijn flink veranderd. De audicien moet gaan werken volgens een protocol. Het assortiment aan hoortoestellen zal worden aangepast aan de nieuwe regels. Uw zorgverzekeraar komtmet beperkingen van keuzemogelijkheden en meer voor-waarden daarbij. Als u vandaag bij uw audicien zou binnenstappen, krijgt u meteen met al deze nieuwe regels te maken. Is dat een ver-betering of juist niet? Uw ervaring moet het antwoord op die vraag gaan geven. Want alleen de ervaringen van hoortoestel-

gebruikers kunnen uitwijzen of het nieuwe systeem u beter helpt of dat u juist minder goed af bent. Op basis van klachten kan het systeem worden bijgesteld waar dat nodig is. Daarom start de NVVS een meldpunt voor eventuele klachten.

Nieuwsysteem:oppapiereenstapvooruit...Op papier levert het systeem meer voordelen voor slechtho-renden ten opzichte van het oude systeem. Er wordt gewerkt met een protocol dat u veel meer inzicht geeft in de afwe-ging waarom u welk hoorhulpmiddel krijgt aangeraden. Het protocol geeft aan hoe ‘zwaar’ de apparatuur moet zijn in uw situatie: een eenvoudige oplossing waar dat kan, een complexe oplossing waar dat nodig is. Deskundigen hebben de afgelopen maanden alle hoortoestellen tegen het licht gehouden en ingedeeld in vijf categorieën, van eenvoudig tot zeer complex. Het protocol koppelt zo’n categorie aan uw situatie. Binnen elke categorie krijgt u meerdere keuzemo-gelijkheden voor een specifiek merk en model toestel. Het zijn ingrijpende veranderingen, maar het had nog ingrij-pender kunnen zijn als het plan door was gegaan om hoor-toestellen uit de basisverzekering te schrappen. De NVVS heeft succesvol tegen dat plan geprotesteerd en vindt dat het alternatief, het nieuwe vergoedingssysteem, een kans moet krijgen.

…maarindepraktijkmoetdatnogblijkenVanuit verschillende kanten wordt de nodige (en soms forse) kritiek geuit op de praktische zaken die nu geregeld worden. Zo zouden toestellen bijvoorbeeld in een te lage categorie zijn ingedeeld. Ook hebben niet alle fabrikanten al hun modellen aangedragen om mee te doen in het nieuwe systeem en duiken er volgens sommige experts ook oude modellen op onder een nieuwe naam.

Daarnaast is onduidelijk welke hoortoestellen uit de cate-gorieën worden ingekocht door de audiciens. Valt er nog voldoende te kiezen of gaan audiciens met een te beperkt assortiment werken? Verder is er kritiek op het protocol. Dat is nagelnieuw en uniek in de wereld. Daarom is nog niet bewezen dat het protocol ook echt recht doet aan hoe slechthorenden hun situatie zelf inschatten. Met het protocol wordt nu nog niet in kaart gebracht welke hoorhulpmiddelen naast een hoor-toestel voor u nodig zouden zijn. Het protocol houdt nog onvoldoende rekening met speciale groepen, zoals slechtho-rende baby’s en kinderen of mensen met een meervoudige handicap. Ook zijn er vragen over hoe makkelijk de proto-col-vragenlijst voor mensen is in te vullen en hoe men in de audicienwinkel bijvoorbeeld om moet gaan met klanten die de lijst niet op de computer kunnen invullen. De digitale versie van het protocol heeft overigens bij de start al meteen vertraging opgelopen en wordt per 2 april a.s. ingevoerd. Tot die tijd moet de audicien de inschatting maken welke categorie hoortoestel die u nodig heeft.

Tips1. Vraag tijdens de intake naar mogelijke merken en

modellen met voor- en nadelen en maak een bewuste keuze met welk hoortoestel u een proef aan gaat

2. Mocht u er met uw audicien niet uitkomen wat een adequaat hoorhulpmiddel voor u is, dan kunt u uw zorgverzekeraar aanspreken. Deze heeft de plicht te zorgen dat u de hulpmiddelen krijgt waarmee u goed kunt functioneren.

3. Teken nooit een tevredenheidsverklaring als u niet tevreden bent over het door de audicien geadviseerde hoortoestel

4. Ga bij twijfel voor een second opinion naar een andere audicien, een audiologisch centrum of een speciaal daarvoor opgerichte organisatie (zie pagina 14 in deze HOREN)

HoorProfsnietgecontracteerddoorAchmea,SchoonenbergnietdoorCZOp vrijdag 11 januari jl. deed de rechter uitspraak in het kort geding dat HoorProfs had aangespannen tegen Achmea omdat deze groep vrijgevestigde audiciens werd uitgesloten voor een 3-jarig contract. De rechter vindt de argumentatie van HoorProfs echter onvoldoende bewe-zen. Dat betekent dat Achmea nu contracten afsluit met Beter Horen, Schoonenberg en SpecSavers. Het is nog niet duidelijk of HoorProfs tegen de uitspraak in beroep gaat. Achmea heeft laten weten haar verzekerden te infor-meren over de uitkomst, zodat mensen weten naar welke gecontracteerde audicien ze kunnen gaan. Naast Achmea is ook zorgverzekeraar CZ niet met alle audiciens een contract aangegaan. CZ heeft geen contract gesloten met Schoonenberg Hoorcomfort.

Het gevolg van de rechtelijke uitspraak baart de NVVS zorgen. HoorProfs-audiciens krijgen in elk kwaliteits-onderzoek van de laatste jaren altijd de hoogste scores. Gezien het grote marktaandeel van Achmea, kan het niet afsluiten van een contract als consequentie hebben dat veel HoorProfs-audiciens het zwaar krijgen en misschien zelfs in hun voortbestaan worden bedreigd. Daarmee zou de kwaliteit van hoortoestelverstrekking in Nederland een zware klap te verwerken krijgen.

lees verder op pagina 13

13HOREN februari / maart 2013

v e r g o e d i n g e n

Naareenniet-gecontracteerdeaudicienAchmea heeft laten weten haar verzekerden te informeren over de uitkomst, zodat mensen weten naar welke gecon-tracteerde audicien ze kunnen gaan. Schaft u een hoor-toestel aan bij een gecontracteerde audicien dan ontvangt u 75% vergoeding en betaalt u alleen de wettelijke eigen bijdrage van 25%. Gaat u naar een niet door uw verzekeraar gecontracteerde audicien en heeft u een restitutiepolis, dan ontvangt u de zogenoemde marktconforme vergoeding minus de eigen bijdrage: in de praktijk betekent dit 75% van de prijs die de zorgverzekeraar als marktconform tarief heeft bepaald. Als de aanschafprijs van het toestel hoger is dan dit marktcon-forme tarief, komt dit verschil voor uw rekening. Gaat u als Achmea- en CZ-verzekerde met een naturapolis

naar een niet door uw verzekeraar gecontracteerde audi-cien, dan ontvangt u een lagere vergoeding. Bijvoorbeeld 50%, 70% of 75% van de marktconforme vergoeding minus 25% eigen bijdrage. Zie voor de kortingpercentages uw polisvoorwaarden.Voordeel van kiezen voor niet-gecontracteerde zorg is dat u meer keuzevrijheid heeft en niet gebonden bent aan de hoortoestellen die geleverd worden binnen de categorie waarin u als slechthorende bent ingedeeld. Nadeel is dat u dus een lagere vergoeding kunt krijgen en dat u zelf alle kosten voor nazorg en reparaties moet betalen. Kosten die veelal wel afgedekt zijn in de contracten tussen verzekeraar en audicien. Let op! Op hoortoestellen is altijd het eigen risico van toepassing.

Cochlear, tHear now. And always, Nucleus en de ellipyische logo zijn handelsmerken of geregsitreerde handelsmerken van Cochlear Limited. N36067F ISS1 NOV12

Verbondenheid • Wereldmarktleider • Een gepassioneerde visie • Oplossingen voor het leven

Bezoek onze website

www.cochlear.nl

Duik er onmiddellijk in...

… met de nieuwe Nucleus® Aqua Accessoire – De bewezen waterbestendige achter-het-oor geluidsprocessor accessoire.

Met de nieuwe CochlearTM Nucleus® Aqua Accessoire wordt alles mogelijk. De Nucleus 5 geluidsprocessor is dankzij deze Aqua Accessoire volledig waterdicht volgens de gekende IP68 norm voor waterdichtheid.

Deze gebruiksvriendelijke oplossing maakt het horen met de Nucleus 5 geluidsprocessor mogelijk in alle wateromgevingen; van zeewater over chloorwater tot shampoo en eender welke vloeistof dat veilig is voor uw huid. En de hoorprestaties, die blijven gelijk aan uw dagdagelijks hoorcomfort.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Horen editie februari 2013.pdf 1 23/01/2013 14:31:14

advertentie

NVVS:laathetsysteemzichnumaargaanbewijzen!Bij de start van iets nieuws zijn er vaak nog kinderziektes en is er kritiek op dingen die (nog) niet werken. Dat is logisch, en ook goed. Daarmee kunnen problemen aangepakt wor-den. De NVVS wil echter niet op voorhand al meegaan in alle kritiek. Wij vinden dat het nieuwe systeem een kans moet krijgen en zich nu moet gaan bewijzen. Zorgverzekeraars, audicienbedrijven en hoortoestelfabrikan-ten hebben ons verzekerd dat ze willen leren van de inzich-ten van deskundigen en de praktijkervaringen van slecht-horenden. We weten nog niet zeker of ze die toezegging ook gaan waarmaken. De NVVS zal er alles aan doen om de praktijkervaringen en juist de ervaringen van slechthorenden inzichtelijk te maken en te hameren op verbeterpunten in dit nieuwe systeem. Samen moeten we zorgen dat de kwaliteit van hoorzorg zo goed mogelijk op orde komt.

Meld uw eventuele klacht over het nieuwe vergoedingssysteem! Ga naar www.hoorwijzer.nl/meldpunt

14 HOREN februari / maart 2013 HOREN februari / maart 2013 15

h o o r t o e s t e l l e n

SecondOpinionHoortoestellenopenthaardeurenBent u ontevreden over (de afstelling van) uw hoortoestel(len), dan kunt u voortaan

terecht bij Second Opinion Hoortoestellen in Harderwijk. Ed de Geus, al vele jaren audicien

en verbonden aan de vakopleiding tot audicien, is hier een second opinion-praktijk

begonnen. Second Opinion Hoortoestellen verkoopt zelf geen hoortoestellen, maar richt

zich uitsluitend op het optimaliseren van uw huidige hoortoestellen. Daarmee zijn zij uniek

in Nederland.

U kunt zich tot deze nieuwe tak aan de audicienboom wenden, als u niet tevreden bent over uw gehoorap-paraat of de afstelling er van. De mogelijke verbe-

teringen hangen af van uw gehoor en de hoortoestellen die u heeft. Daarom wordt eerst informatie verzameld over uw gehoorverlies, uw toestellen en de precieze klachten. Aan de hand van een uitgebreid gesprek en diverse metingen krijgt de audicien van Second Opinion Hoortoestellen een beeld van wat er mogelijk nog te verbeteren valt aan (de afstelling van) uw huidige hoortoestellen. Ook wordt gekeken of het hoortoestel past bij uw mate en soort gehoorverlies en of het wel voldoet voor de luistersituaties waarin u beter wilt horen. Na alle metingen volgt een volgend bezoek waarin alle aandacht uitgaat naar het optimaliseren van uw hoor-toestellen. “Het doel is om met tijd, aandacht, vakmanschap en professionele apparatuur verbeteringen aan te brengen in uw hoorsituatie”, vertelt Ed de Geus van Second Opinion Hoortoestellen. ,,Daarbij zijn wij onafhankelijk en zitten er aan onze diensten geen commerciële belangen vast.”

OptimalemeetomstandighedenSecond Opinion Hoortoestellen beschikt over een meetca-bine en alle benodigde apparatuur om diverse metingen uit te voeren. Verder is de praktijk ingericht met VSM/REM-apparatuur om de hoeveelheid geluid van de hoortoestel-len te kunnen controleren en zo nodig direct bij te kunnen stellen. Ook beschikt het bedrijf over een systeem om op een professionele manier geluidsituaties uit de praktijk na te bootsen. Ed de Geus: “Er is vooral geïnvesteerd in goede apparatuur om kwaliteit te kunnen bieden en niet in luxe inrichting van het pand en dat soort zaken. Wij steken al onze energie in het verzorgen van een betere aanpassing van de reeds bestaande hoortoestellen van mensen. Bijvoorbeeld voor mensen met complexe hoorsituaties of die stap voor stap de handelingen bij de afstelling van het hoortoestel willen kunnen volgen. In alle rust wordt van alles aan u uitgelegd. Het bedrijf Second Opinion is er op ingericht om meer tijd en aandacht te bieden om zo de hoortoestellen zo zuiver mogelijk ingesteld te krijgen. Uiteraard binnen de technische mogelijkheden, op uw gehoorverlies en omstan-digheden.”

PraktijkSecond Opinion werkt uitsluitend met ervaren audiciens. In de praktijk komen zij regelmatig situaties tegen waar klanten onmogelijk blij mee kunnen zijn. “Het is in de hoor-toestellenbranche bekend dat ongeveer 12% van de hoor-toesteldragers een zekere mate van ontevredenheid heeft bij het gebruik van hoortoestellen”, zegt De Geus. “Er kunnen vele redenen zijn waarom het huidige hoortoestel niet opti-

maal werkt bij iemand. Misschien klopte het audiogram dat gemaakt was niet of is er sindsdien veel veranderd qua gehoorverlies. Vrijwel altijd zullen wij starten met nieuwe metingen. Ook kan het zijn dat het oorstukje of domes niet passend bij het gehoorverlies is gekozen, of de hoortoestel-len staan gewoon niet goed genoeg ingesteld waardoor u niet voldoende verstaat of last heeft van harde geluiden.”

Bij onderzoek kan blijken dat iemand ook andere gehoor-problemen heeft die eerst door een kno-arts onderzocht moeten worden. “Dan verwijzen wij door, het NOAH-protocol wordt door Second Opinion in hun adviezen nauwlettend nageleefd. Ook komt het wel eens voor dat iemand een dermate verouderd of niet-gangbaar hoortoestel heeft, waar de eigen audicien geen specialistische kennis van heeft. Wij zorgen ervoor dat we qua kennis zo breed mogelijk op de hoogte zijn. Zodat slechthorenden, met welk hoortoestel dan ook, bij ons een specialist zullen treffen die kan helpen met de optimale afstelling.”

Opstartfase“De komende weken zijn we druk bezig om onze procedu-res en de werkvolgorde er goed in te krijgen. Daarna hopen

we ons reeds bekende cliënten en nieuwe cliënten optimaal van dienst te kunnen zijn”, vertelt Ed de Geus. De kosten voor het laten uitvoeren van een second opinion zullen ¤ 420,- bedragen. Vanwege de opstartfase ontvangen de eerste 25 klanten een korting van ¤ 50,-. Het gesprek waarin de mogelijke verbeteringen voor u worden geinven-tariseerd is vooralsnog gratis.

U kunt Second Opinion Hoortoestellen benaderen via www.secondopinionhoortoestellen.nl of tel. 0341-768176 voor meer informatie of het maken van een afspraak.

Ed de Geus: “Wij steken al onze energie in het verzorgen van een betere aanpassing van de reeds bestaande hoortoestellen van mensen.”

Bent u niet tevreden over (de afstelling van) uw hoortoe-stel, kijk dan voor de klachtenprocedure op de website www.hoorwijzer.nl/specialisten/klachten.html. U kunt voor een second opinion ook terecht bij een audiologisch centrum. Kijk voor adressen op http://www.hoorwijzer.nl/zoek-en-kies/audiologische-centra.html. Vraag vooraf bij uw zorg verzekeraar of een second opinion wordt vergoed.

‘Er kunnen vele redenen zijn waarom

het huidige hoortoestel niet optimaal

werkt bij iemand’


n v v s i n a c t i e

Eindelijk:RTLbelooftondertitelinghelftNederlandstaligeprogramma’sRTL gaat binnen twee jaar toewerken naar vijftig procent ondertiteling, dat zei RTL-woordvoerster Kim

Koppenol onlangs op Radio 1 in het programma Lunch!. Ook zal snel gestart worden met ondertiteling van

RTL Nieuws en enkele Nederlandse comedies. De PvdA, VVD en de SP riepen daartoe op. De directe aanlei-

ding daarvoor was een tweet van de dove Eva Westerhoff. Het Algemeen Dagblad schreef naar aanleiding

van de tweet een artikel en bracht de zaak aan het rollen. Het jarenlange pleidooi van SOAP! vindt nu einde-

lijk weerklank.

In het AD van 15 januari 2013 vertelde Eva Westerhoff dat ze zich eraan ergert dat RTL niet ondertitelt, ook niet bij amusementsprogramma’s. Inge Doorn reageerde in het

artikel namens SOAP! (Samenwerkingsverband Ondertitel Alle Programma’s, waarin onder andere de NVVS is ver-tegenwoordigd) en wees op de frustratie hierover onder slechthorenden en doven. "Dit probleem leeft enorm en SOAP! heeft het herhaaldelijk aangekaart. RTL moet ook worden verplicht zich aan die vijftig procent te houden. Momenteel sluiten ze een grote groep Nederlanders uit."

MaatschappelijketaakVVD, SP en PvdA gaven in het AD-artikel aan dat de Europese Unie commerciële omroep RTL moet dwingen rekening te houden met slechthorenden en doven. RTL is

officieel gevestigd in Luxemburg, daarom kan de omroep zich onttrekken aan de Nederlandse ondertitelplicht. Die geldt voor onze Publieke Omroep en de landelijke commer-ciële zenders. Tijdens het radiodebat met Kamerlid Jasper van Dijk (SP) verzekerde RTL-woordvoerster Koppenol dat RTL zich bewust is van haar maatschappelijke taak en dat zij snel zullen starten met ondertiteling van een aantal pro-gramma's. In 2014 moet dat uitgebreid zijn tot vijftig pro-cent van het Nederlandstalige televisieaanbod van RTL.

RTL gaf aan dat het eerdere dringende verzoek van SOAP! om de politieke debatten te ondertitelen, de discussie bij RTL intern weer had aangezwengeld. SOAP! is in het ver-leden vaker de ondertitel-discussie met RTL aangegaan. Volgens RTL is niet eerder begonnen met het ondertitelen van RTL-programma's omdat het een kostbare zaak is. Gelukkig wordt nu wel aan het verzoek van vele slechtho-renden en doven gehoor gegeven.

In een vergadering van de European Federation for the Hard of Hearing (EFHOH) met vertegenwoordigers van de Europese Commissie en lidstaten van de Europese Unie is eind vorig jaar het onderwerp ondertiteling ook weer op de agenda gezet bij de lidstaten. SOAP! wordt door voorzitter (en NVVS-vrijwilliger) Marcel Bobeldijk vertegenwoordigd in de EFHOH. Belangrijk resultaat uit het overleg is dat er in 2013 een taakopdracht komt met onder andere een betere Europese omschrijving van hoe de landen het ondertitelingspercentage moeten gaan meten. Hierin moet ook rekening worden gehouden met kwaliteit. Het punt van kwaliteit van ondertiteling wil SOAP! in Nederland ook met de politiek gaan bespreken. De Europese Unie zal het onderwerp ondertiteling meene-men bij verdere implementatie van het VN verdrag en het werken aan een strategie richting een toegankelijk Europa in 2020.

Bouwstenenvanonzefederatie

De NVVS tekende eind 2012 een intentieverklaring met zes zusterorganisaties voor

doven, plotsdoven en slechthorenden. Ons gezamenlijk streven: een federatie die in de loop van 2013 van start kan gaan. Het wordt tijd voor verdergaan-de krachtenbundeling: samen staan we sterker en hebben we meer kansen om te overleven in een tijd van teruglo-pende subsidies en andere inkomsten. Met welke stenen zetten we deze fede-ratie in elkaar?

DedoelgroepenElk van de zeven organisaties in de nieuwe federatie heeft z’n eigen ach-terban. U kent de groepen waar de NVVS voor staat: naast slechthoren-den (in alle soorten en maten…) zijn dat mensen met tinnitus, hyperacusis, de ziekte van Ménière en mensen met een brughoektumor. Verder natuurlijk CI (Cochleair Implantaat): een doel-groep die we delen met een aantal van onze zusterorganisaties. Vanuit onze collega-organisaties krijgen plots- en laatdoven een plek in de federatie, en verder de men-sen die doof geboren zijn en die de Nederlandse Gebarentaal (NGT) als

eerste taal hebben (in jargon: de pre-linguaal doven). Ook ouders van kin-deren met een hoorbeperking zijn een belangrijke groep. Tot slot vormen de kinderen met ernstige spraak-/taalmoeilijkheden een aparte en belangrijke groep bin-nen de nieuwe federatie. Zij worden ‘ingebracht’ door de FOSS (zie onder). Deze opsomming maakt dat het in de nieuwe federatie niet uitsluitend om gehoorverlies (doof, plotsdoof, slecht-horend) gaat en de federatie er is voor iedereen van jong tot oud. Het zal nog een puzzel worden om dat goed in elkaar te schuiven!

DeorganisatiesIn de nieuwe federatie zullen de vol-gende zeven organisaties een onder-dak moeten vinden:• Dovenschap• Stichting Plotsdoven• FODOK (Federatie van Ouders van

Dove Kinderen en kinderen met een CI)

• FOSS (Federatie van Ouders van Slechthorende kinderen en kinderen met Spraak-/taalmoeilijkheden)

• SH-Jong, de jongerenorganisatie van slechthorende jongeren

• Jongerencommissie, de jongerenor-ganisatie van dove jongeren

• …. en natuurlijk de NVVS.

Dehuidigesamenwerking–enonzesuccessen!Een belangrijke inspiratiebron voor onze federatie wordt gevormd door de huidige samenwerking en de succes-sen die we daarmee boeken. Zo bun-delen we al langere tijd onze krachten rond o.a. CI-voorlichting, burger-alarmering, toegankelijke musea, tolkvoorzieningen en kansen op de arbeidsmarkt voor jongeren met een auditieve beperking. Deze samenwer-king leidt met regelmaat tot resultaten – die we als ‘organisatie alleen’ niet hadden kunnen bereiken.

NVVSenANBOschrijvenbrandbriefaanomroepenoverstorendachtergrondgeluid

Muziekjes onder reportages en interviews op tv, tunes tijdens het inleiden en aankondigen van programma’s of items; voor veel slechthoren-

den een bron van ergernis. Deuntjes, trommeltjes en ander achtergrondgeluid verstoort de verstaanbaarheid van wat er gezegd wordt. De NVVS en ANBO (belangenorganisatie voor senio-ren) krijgen veel klachten over achtergrondgeluid bij het gesproken woord op televisie. Beide organisaties vragen

de directies van omroepen in een gezamenlijke brief om de klachten serieus te nemen en aandacht te besteden aan dit probleem.

In de brief wordt de directies van omroepen gevraagd het gebruik van achtergrondgeluid bij het gesproken woord beperken, zodat ook slechthorenden de gesproken infor-matie goed kunnen verwerken en plezier kunnen beleven aan het programma-aanbod.

Nu is Goede Tijden Slechte Tijden nog een uitzondering, maar RTL gaat

spoedig meer eigen Nederlandstalige programma’s ondertitelen.


n v v s i n a c t i e

Ruim100museadoorSIGNAALgechecktoptoegankelijkheidvoorslechthorendenendoven

Sinds april 2012 bezochten 23 museumadviseurs

in opdracht van SIGNAAL diverse musea in het hele

land. Het doel is om in kaart te brengen hoe het

gesteld is met de toegankelijkheid van Nederlandse

musea, deze musea erop attent te maken hoe

(on)toegankelijk ze zijn, en hen handvatten aan te

reiken om daarmee aan de slag te gaan. SIGNAAL

hoopt dat steeds meer musea toegankelijker

worden en daarmee aantrekkelijk worden voor

de 1,5 miljoen slechthorende en dove mensen in

Nederland.

In SIGNAAL werken de landelijke belangenorganisaties voor doven en slechthorenden samen voor een inclu-sieve maatschappij die ook voor doven en slechthoren-

den toegankelijk is. De museumadviseurs van SIGNAAL bezochten in 2012 bijna 140 musea verspreid over het land. Hun ervaringen waren wisselend; het ene museum stond heel open voor een gesprek over toegankelijkheid, anderen juist niet. Diverse musea maken gebruik van audiotours en filmpjes – vaak niet of nauwelijks bruikbaar voor wie niet (goed) horen kan. Moderne technische mogelijkheden als multimediagidsen op smartphones of tablets waarop audio-tours toegankelijk gemaakt zijn met geschreven teksten en/of gebarentaal, worden lang niet altijd benut. Ook bleken in sommige musea wel degelijk voorzieningen aanwezig als ringleiding, of is er zelfs een medewerkster die enkele geba-ren kan, maar stuitten de museumadviseurs daar per toeval op. SIGNAAL-museumadviseur Marja de Putter: “Soms heb-ben musea wel dergelijke voorzieningen, maar vermelden ze het niet, of weet de baliemedewerker er niets van af. Dat is zonde. Musea kunnen meer uitpakken met de voorzienin-gen die ze wel hebben.”

WaarderingsprijzenDove en slechthorende SIGNAAL-adviseurs spraken mu-seummedewerkers aan en namen die onwetendheid weg. Ze lichtten musea voor over toegankelijkheid en welke kansen

ze nog kunnen benutten om toegankelijker te worden. Op basis van de resultaten deelt SIGNAAL in het voorjaar waarderingsprijzen uit aan musea die zich al inspannen voor de toegankelijkheid voor slechthorenden en doven. Deze musea zullen in de bloemetjes gezet worden en dienen hopelijk als voorbeeld voor de musea die nog niet zover zijn op het gebied van toegankelijkheid. Het is afwachten wat deze musea met de aanbevelingen gaan doen.

Heeft u een voorbeeld van een museum dat goed toegankelijk is voor slechthorenden en doven? Geef het dan door aan SIGNAAL: [email protected]

OndersteuninggezochtbijactiviteitenencommunicatieinTwente

Met ingang van het dit jaar verschijnt er geen afdelingsperiodiek meer in de regio Twente. Voorheen werd er bij de leden in Twente

enkele keren per jaar een uitgave van ‘Horen Twente’ bezorgd, maar dit is voor de redactie van Horen Twente niet meer haalbaar. Voortaan zullen interessante nieuw-tjes uit de regio Twente een plaatsje krijgen in het lande-lijke magazine en/of op de NVVS-website.

De (voormalige) redactie van Horen Twente is momen-teel met de hulp van enkele vrijwilligers uit de regio bezig een lotgenotenbijeenkomst voor slechthorenden te organiseren. Meer informatie daarover vindt u t.z.t. op de NVVS-website en mogelijk in lokale media.

Wie wil ondersteunen bij het organiseren van activitei-ten in Twente of wil meedenken over mogelijke commu-nicatie-uitingen vanuit de regio, kan contact opnemen met Maarten Menko: [email protected].

StichtingWelzijnDovenenNVVSsamenactiefinDrenthe

Doof, plotsdoof, slechthorend: je kunt ze niet over

één kam scheren. Er zijn niet voor niets verschil-

lende verenigingen voor doven, plotsdoven resp.

slechthorenden. Maar u zult de eerste niet zijn die

als slechthorende zegt dat hij ‘een beetje doof’ is:

slechthorenden en doven vinden echter veel herken-

ning bij elkaar. Een krachtenbundeling tussen slecht-

horenden en doven is dan ook vaak logisch.

Op landelijk niveau wordt er gewerkt aan een fede-ratie van organisaties voor slechthorenden en doven. Op provinciaal niveau werd al eerder zo’n

initiatief genomen: Hoor Friesland is een samengaan van de Friese dovenorganisaties en de NVVS-afdeling Friesland. De Stichting Welzijn Doven in de provincie Drenthe (SWDD) heeft nu het initiatief genomen voor een inniger samenwer-king met de NVVS (die in Drenthe geen afdeling meer heeft). De precieze invulling daarvan is nog niet bekend, maar de NVVS vindt samenwerking een goed plan. Tom Lindner, NVVS-contactpersoon in Drenthe: “De NVVS wil graag activi-teiten blijven organiseren in Drenthe. Bij voorkeur samen met andere organisaties voor zowel doven als slechthorenden, want ondanks duidelijke ‘culturele’ verschillen zijn er veel overeenkomsten en gemeenschappelijke belangen. De SWDD staat daarvoor open en biedt nu al een gastvrij onthaal aan NVVS-leden uit Drenthe en Twente. Dat kan een veelbelovend uitgangspunt zijn van een gezamenlijke belangenbehartiging op regionaal niveau.”

OntmoetingsplekDe Stichting Welzijn Doven (zie www.swdd.nl) heeft in Hoogeveen een ontmoetingscentrum, maar dreigt dat te verliezen door het dichtdraaien van de subsidiekraan. Samenwerking met de NVVS kan mogelijk voorkomen dat het centrum dicht moet en mensen met een auditieve beperking in de regio Drenthe daardoor geen ontmoetings-plek meer hebben. Johan Huisjes, secretaris van de SWDD: “Er worden in het ontmoetingscentrum gebarencursussen gegeven in NGT en NmG desgewenst, Spraakafzien zou ook kunnen. Op donderdagmorgen is er van 10-12 uur open och-tend. Iedereen, slechthorend, horend of doof is van harte welkom voor koffie en informatie.” Hij vervolgt: “Waarom zouden we niet samenwerken? We kunnen elkaar sterker maken. Als het in Friesland wel lukt om samen te werken, waarom zou dat in Drenthe dan niet lukken?”

De samenwerkingsplannen zijn er al een tijdje, maar voor het daadwerkelijk tot stand brengen van deze krachtenbun-deling is hulp nodig vanuit de NVVS-achterban in Drenthe en Twente. Welke NVVS’er trekt de stoute schoenen aan en levert hier een bijdrage aan? Neem contact op met NVVS-vrijwilligersondersteuner Jeanette Noordhof via [email protected].

Diverse musea maken gebruik van audiotours en filmpjes – vaak niet of

nauwelijks bruikbaar voor wie niet (goed) horen kan.

beeld: n

inten

do w

orld report


l e z e r s c o l u m n

advertentie

Horen zoals de natuur het bedoeld heeftReSound Verso maakt horen weer instinctief

Heeft u problemen met horen? Stelt u zich eens voor dat u gesprekken weer eenvoudig kunt volgen. En alle zachte geluiden helder hoort. Dat u gemakkelijk kunt telefoneren en weer plezierig naar muziek luistert. Met ReSound Verso™ kan dat!

Met zijn nieuwe technologie ondersteunt ReSound Verso™ de natuurlijke werking van uw gehoor. Alle geluiden klinken goed en u hoort als nooit tevoren. U ontvangt juist die geluiden die belangrijk voor u zijn. Zonder erover na te denken. Instinctief – zoals de natuur het bedoeld heeft.

Ervaar de volledige Versobeleving op: www.resound.nl/versopro

OngemerktVanaf mijn elfde ben ik eenzijdig doof. Nadat ik drie keer de bof had gehad, was mijn gehoorzenuw dusdanig aangetast dat ik het zonder gehoor aan de rechterkant moest stellen. Niet bepaald boffen dus. Het gekke was dat ik daar zelf helemaal geen erg in had, maar meester Visser in de 5e klas wel. De dokter bevestigde zijn vermoeden. Mijn positie, links achter in de klas, was dan ook verreweg de minst geschikte plek en ik veranderde naar een rechts-voor positie. De 5e klas mocht ik gewoon een keertje over-doen. Verder niemand die wat in de gaten had, want het euvel werd keurig discreet verzwegen.

Tot op de dag van vandaag ervaar ik er zelf geen last van, al merkte ik natuurlijk gaandeweg dat er wel dege-lijk het een en ander aan mijn gehoor schortte. Koptelefoons behandelde ik met tang en soldeerbout zodat ik beide kanalen op het linkeroor kreeg en zodoende niet de helft hoefde te missen. Met een uitermate scherp lin-keroor werd ik zelfs, bij elke keuring weer, goedgekeurd voor de gemeen-telijke brandweer. Bij keuringen was namelijk niet vastgesteld met hoeveel oren je moest kunnen luisteren, maar wel wat je minimaal aan geluid moest kunnen waarnemen. Het lastigste was nog de officiersopleiding waarvan ik in het praktijkdeel met twee portofoons, één over de linker en één over de rech-terschouder, de verbindingen moest onderhouden bij calamiteiten. Maar ik zette er altijd eentje flink wat har-der dan de andere. Eigenlijk blijft, tot dusverre, in heel mijn dagelijkse leven de doofheid aan één oor praktisch ongemerkt. Voor mij, en voor mijn omgeving.

Achteraf bezien blijkt dat je als een-zijdig dove een aantal slimmigheden ontwikkeld. De kinderen zaten altijd in de zelfde positie op schoot. Je neemt, ondanks dat je rechts bent, de telefoon in de linkerhand op. Bij vergaderingen,

cursussen, feesten en partijen ben ik doorgaans in de rechts-voor positie te vinden (en links-achter als het niet interessant is). Pas als ik die dingen eens per ongeluk vergeet, besef ik dat er wel degelijk wat aan de hand is met mijn gehoor. Vaak deel ik dan even mee dat ik rechts niet hoor. Dan krijg ik vrijwel zonder uitzondering verbaasde reacties; bijna niemand had iets gemerkt. Ik weet niet hoe het zal gaan als ik ouder wordt en ook mijn goede oor minder wordt. Wellicht dat de tech-niek dat gehoor in het linkeroor kan behouden. En voor dat andere oor, ach. Ik heb de hoop niet opgegeven en ga eens in de vijf jaar bij een kno-arts langs om te kijken of de techniek al zover is dat een hersteloperatie moge-lijk is. Vooralsnog is dat niet het geval. Echt ernaar verlangen doe ik ook niet. De gewenning is zo groot geworden dat het gemis van twee goede oren ongemerkt in de loop der jaren is

gesleten. Soms, maar dan ook heel soms, ervaar ik het als negatief. Zoals laatst bij het bowlen in een grote ruimte waar meerdere gezelschappen waren en vreselijk harde muziek werd gedraaid. Dat is erg vermoeiend. Toen het afgelopen was, vernam ik dat men mij wel drie keer iets te drinken had aangeboden! Maar met hobby's in de natuur kan ik dat heerlijk compense-ren. Ongemerkt en onopgemerkt.

Erik van den Hoek

UwcolumnWilt u met uw column in HOREN Magazine? E-mail uw column naar [email protected] of stuur een brief naar NVVS/HOREN, Postbus 129, 3990 DC Houten. Misschien ziet u uw column dan (geredigeerd) terug in HOREN Magazine. Hiervoor krijgt u een cadeaubon thuisge-stuurd ter waarde van ¤ 25,-.

illustratie: marieke nelissen


o n d e r z o e k s l e c h t h o r e n d h e i d

HetNationaalHooronderzoek:eenupdateenplannenvoordetoekomsttekst & beeld: Mariska Stam en Sophia Kramer

In HOREN Magazine werd bijna vier jaar geleden aandacht besteed aan de Nationale Studie

naar Horen (NL-SH) van het VUmc. Sophia Kramer is nog steeds de projectleider van dit lan-

delijke onderzoek en Mariska Stam is momenteel de uitvoerend onderzoeker. Wat zijn de

vorderingen van deze studie naar de gevolgen van hoorproblemen in het dagelijks leven?

En wat kan de slechthorende met de resultaten? In dit artikel bespreken Mariska Stam en

Sophia Kramer deze onderwerpen. Horen en gehoord worden, dat wil immers iedereen.

Sinds 2006 onderzoekt de afdeling KNO/Audiologie van het VU Medisch Centrum in Amsterdam met behulp van de Nationale Longitudinale Studie naar

Horen (www.hooronderzoek.nl) de gevolgen van hoorpro-blemen op allerlei gebieden die belangrijk zijn in het dage-lijks leven. Het Hooronderzoek is een wetenschappelijke studie waar inmiddels meer dan 2500 mensen tussen 18 en 70 jaar uit heel Nederland aan meedoen. Wat houdt deel-name in? Via internet doen deelnemers een hoortest. Hier kun je testen in hoeverre je cijfers in achtergrondrumoer kunt verstaan. Daarna vullen de deelnemers onze uitge-breide vragenlijst in waarin tal van onderwerpen aan de orde komen, zoals bijvoorbeeld (mentale) gezondheid, werksitu-atie, zorgen medicijngebruik. Kortom, de database van het Hooronderzoek zit boordevol interessante informatie.

VanwetenschapnaarpraktijkHet doel van ons wetenschappelijk onderzoek is om vraag-stukken systematisch te onderzoeken, aanbevelingen te doen en uiteindelijk deze resultaten tot in de praktijk door te laten dringen. Dit proces gaat met kleine stapjes. Uit het proefschrift van Janneke Nachtegaal (2010) bleek dat slecht-horenden onder andere vaker psychosociale problemen (meer stress, meer eenzaamheid) en een hogere herstel-behoefte (meer vermoeidheidsverschijnselen) na het werk rapporteren. De resultaten uit dit proefschrift zijn nationaal en internationaal met veel interesse ontvangen. Met andere wetenschappers, audiologen, audiciens, kno-artsen en beleidsmedewerkers hebben wij veel gediscussieerd over de uitkomsten. Dat de gevolgen van slechthorendheid in het

dagelijks leven wereldwijd veel aandacht krijgen, blijkt wel uit het feit dat de NL-SH publicaties vaak gelezen worden. Zo was het artikel waarin beschreven stond dat slechthoren-den die weinig sociale steun van hun collega’s en leiding-

gevende op het werk ervaren ook ervaren dat ze daardoor minder goed presteren, vorig jaar februari zelfs de meest gelezen publicatie van een vooraanstaand wetenschappelijk tijdschrift (Ear & Hearing, 33, 2012). Dit geeft aan dat het onderwerp leeft onder hoorprofessionals. Dit zijn belangrij-ke feiten, want die vergroten de kans dat er op den duur ook wat gaat verbeteren in het beleid voor slechthorenden.

Ook in ons eigen land worden de resultaten van het Hooronderzoek op verschillende manieren gebruikt. Zo heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de resultaten van de NL-SH studie opgenomen in het Nationaal Kompas Volksgezondheid. Deze website (www.nationaalkompas.nl) biedt onafhankelijke en weten-schappelijke informatie over volksgezondheid en deze kennis is voor iedereen toegankelijk. Daarnaast vinden wij het belangrijk dat zorgverleners, zoals de huisarts, op de hoogte raken van de nieuwste resultaten op het gebied van de gevolgen van slechthorendheid. Daarom hebben wij mee-geschreven aan een bijscholingsboekje voor huisartsen over (h)oren dat in 2012 is verschenen. In de huisartsenpraktijk zijn immers veel mensen, vooral veel ouderen, die een hoor-probleem hebben en daarbij beperkingen kunnen ervaren. Onze boodschap aan huisartsen is dat zorg verlenen aan een slechthorende patiënt meer is dan alleen het aanmeten van een hoortoestel. Het is ook nodig om naar de gevolgen te

kijken, bijvoorbeeld het ontstaan van eenzame of depressie-ve gevoelens of vermoeidheid na het werk. We weten van een hoorcoach dat zij de NL-SH resultaten over herstelbehoefte na het werk meeneemt als zij slechthorende werknemers en professionals traint en begeleidt.

Tot slot zijn onze resultaten over een hogere herstelbehoefte bij slechthorenden reden geweest om deze maat als uit-komst te nemen in een andere wetenschappelijke studie. Dat is de Gehoor en Arbeid studie waarin de (kosten)effectiviteit van het arbo-audiologisch spreekuur wordt onderzocht. Op basis van de NL-SH resultaten is besloten om primair te kijken naar het effect van het spreekuur op herstelbehoefte. VUmc zoekt overigens nog steeds slechthorende werkenden die problemen op het werk ervaren en die mee willen doen aan de Gehoor en Arbeid studie. Een oproep om aan deze studie mee te doen, staat ook op NVVS-website.

NieuweresultatenIn het verleden (proefschrift Janneke Nachtegaal) zijn we dieper ingegaan op de gevolgen van slechthorendheid op het gebied van psychosociale gezondheid, herstelbehoefte na het werk, werkproductiviteit en zorggebruik. Momenteel zijn we met twee nieuwe deelonderzoeken bezig. Ze zijn bijna afgerond. De eerste gaat over gehoor en arbeidsparti-cipatie en de tweede over chronische aandoeningen in com-

5 redenen om mee te doen aan het VUmc

Hooronderzoek ① Test uw gehoor

② Help de gevolgen van hoorproblemen in kaart te brengen

③ Draag bij aan een uniek landelijk onderzoek naar gehoor

④ Monitor uw gehoor over een lange periode

⑤ Meedoen is eenvoudig en kost weinig tijd Bent u tussen 18 en 70 jaar en wilt u meedoen? Ga naar www.hooronderzoek.nl, doe de online hoortest en vul de online vragenlijst in!

Onderzoeksters Sophia Kramer en Mariska Stam zullen dit jaar beginnen met het analyseren van interessante data over wat

slechthorendheid met je doet op de lange termijn.

Door onderzoek weten we meer, doe ook mee!


o n d e r z o e k s l e c h t h o r e n d h e i d v r i j w i l l i g e r v r a a g t v r i j w i l l i g e r

RennievanMoolenbroek:‘NVVSisalseenwarmbadvoormij,erwordtrekeningmetmijnslechthorendheidgehoudenenikhoefhetnietsteedsuitteleggen’

De NVVS telt 350 actieve vrijwilligers. In deze rubriek, waarin vrijwilligers elkaar onder-

vragen, leert u ze kennen. Deze keer stelt Albertsje Spliethoff de vragen aan Rennie van

Moolenbroek.

Benjezelfslechthorend?Ik ben mijn hele leven al ernstig slechthorend, namelijk aan een oor doof en met het andere oor hoor ik nog acht-tienprocent. Dit heeft me er niet van weerhouden om altijd middenin het leven te staan en zoveel mogelijk mee te doen, al kost het vaak veel energie.

WatisjefunctiebinnendeNVVS?In 1998 stopte ik met werken en heb ik me als vrijwilliger aangemeld bij de NVVS. Al snel werd ik gevraagd om zitting te nemen in het landelijk bestuur. Dit werk doe ik onder-tussen alweer bijna twaalf jaar, momenteel als secretaris en vice-voorzitter. Ik heb binnen het bestuur Ouderenzorg in mijn portefeuille en ook coördineer ik de buitenlandse zaken. Daarnaast heb ik steeds veel handen spandiensten verricht en heb ik in verschillende commissies gezeten. Al met al ben ik gemiddeld zo’n zestig uur per maand actief voor de NVVS en ik doe dit nog steeds met veel plezier.

WaaromdoejeditwerkvoordeNVVS?Ik doe dit werk om iets te betekenen voor de maatschap-pij en met name tracht ik de positie van slechthorenden te verbeteren. Ik krijg wel eens de vraag waarom ik geen vrijwilligerswerk wat dichter bij huis zoek. Maar verga-deringen en bijeenkomsten met goedhorenden zijn altijd heel vermoeiend voor mij en vaak een crime, ondanks alle hoorhulpmiddelen en voorzieningen. Ik zit nu bijvoorbeeld in een bewonerscommissie van het huis waarin ik woon en dan vergaderen we maar met vier mensen en toch is dat voor mij heel lastig. Ik prijs me gelukkig met de comfortabele omstandigheden bij de NVVS. Hier wordt er echt rekening met mijn hoorbeperking gehouden en kan ik mezelf zijn. Bovendien is de onderlinge band tussen de vrijwilligers van de NVVS heel bijzonder. Met name de contacten met de deelnemers aan de trainingsweekenden voor voorlichters in Lunteren die ik verschillende keren heb georganiseerd, zijn voor mij heel waardevol.

HoeervaarjijdeontwikkelingenbijdeNVVS?Ik vond het heel interes-sant dat ik de laatste vijftien jaar mocht mee-maken dat de NVVS veranderde van een orga-nisatie van, voor en door vrijwilligers naar een professionele organisatie

met een sterk landelijk bureau en met betaalde professionele krachten die de vrijwilligers ondersteunen en begeleiden. Dit heeft het imago van de NVVS zeker goed gedaan. De komende jaren staan we weer voor nieuwe uitdagingen. Kijk alleen maar naar het vormen van een federatie met de zeven organisaties op het gebied van slechthorendheid en doof-heid. Hier liggen weer nieuwe kansen voor de toekomst.

Wiezoujevoordevolgendekeerwillenuitnodigen?Peter van der Ende vanwege zijn belangrijke rol als voor-lichter van de Commissie Tinnitus & Hyperacusis. Hij heeft ervoor gezorgd dat tinnitus en hyperacusis goed op de kaart zijn gezet.

RennievanMoolenbroekLeeftijd: 65Woonplaats: LeusdenVrijwilliger: onder andere diverse commissies, momen-teel secretaris en vice-voorzitter landelijk bestuur NVVS en portefeuillehouder Ouderenzorg

binatie met slechthorendheid. De resultaten zijn beschreven in twee artikelen die we onlangs hebben opgestuurd hebben naar internationale wetenschappelijke tijdschriften.

In het eerste deelonderzoek hebben wij onderzocht of slechthorenden minder vaak betaald werk hadden in ver-gelijking met slechthorenden. Ook keken we naar vrijwil-ligerswerk en het doen van huishoudelijk werk. Wat zijn de belangrijkste uitkomsten? Slechthorende deelnemers hebben minder vaak betaald werk of zijn minder vaak stu-dent en zij waren juist vaker op zoek naar werk of (deels) arbeidsongeschikt dan mensen met een goed gehoor. Al met al suggereren deze bevindingen dat aandacht voor het aan het werk helpen én houden van mensen met hoorproblemen geen overbodige luxe is in de (audiologische) praktijk.

Mensen, en vooral ouderen, hebben vaak meerdere chro-nische aandoeningen naast elkaar. De vraag is of slecht-horenden vaker chronische aandoeningen hebben dan goedhorenden. En zijn er ziekten die samenhangen met gehoorverlies? Deze onderzoeksvragen stonden centraal in het tweede deelonderzoek. In de NL-SH vragen we naar het voorkomen van 27 chronische aandoeningen. Deelnemers vullen dan bijvoorbeeld in of zij diabetes, een hoge bloed-druk of gewrichtsslijtage hebben en deze gegevens linken wij aan de scores op de hoortest. De resultaten wijzen erop dat slechthorenden vaker en meer chronische aandoenin-gen rapporteren dan goedhorenden. Ook blijken diabetes en een slecht gehoor aan elkaar gerelateerd te zijn, net als ‘duizeligheid met vallen’ en een slecht gehoor. Dit is een interessant gegeven. We weten alleen nog niet of diabetes slechthorendheid veroorzaakt of dat er bijvoorbeeld een gemeenschappelijke erfelijke factor aan beide ten grondslag ligt (zie kader). Of is het gebruik van medicijnen de oorzaak van gehoorverlies bij diabetes patiënten? Dit is een onder-werp om verder te onderzoeken. Omdat we aan al onze deelnemers gevraagd hebben welke medicijnen ze gebrui-ken en hoe vaak, hebben we deze informatie beschikbaar in ons databestand. Binnenkort starten er twee stagiaires van gezondheidswetenschappen die gaan kijken naar deze gege-vens. Binnenkort dus meer hierover.

Mindergaanhoren,watdoethetmetjeopdelangetermijn?Uit het proefschrift van Janneke Nachtegaal blijkt dus dat minder goed horen samenhangt met het hebben van meer psychosociale problemen. Maar hangt een verandering in gehoor ook samen met een verandering in psychosociale gezondheid (bijvoorbeeld meer depressieve klachten)? Een bijzonder en uniek aspect van het Hooronderzoek is dat wij onze deelnemers volgen over een langere periode. Zo kun-nen wij hun gehoorstatus monitoren en de gevolgen van

veranderingen in het gehoor voor het dagelijks leven meten. Eind 2011 is de herhaalmeting van het Hooronderzoek van start gegaan. Het merendeel van onze deelnemers die hier-voor zijn uitgenodigd, heeft tot nu toe onze herhaalvragen-lijst na vijf jaar weer ingevuld. Daar zijn we ontzettend blij mee en we bedanken al die deelnemers nog eens hartelijk. Dit jaar zullen wij beginnen met het analyseren van deze interessante data.

OnlineHooronderzoekzoektnogmeerdeelnemersOm de gevolgen van slechthorendheid in het dagelijks leven nog beter in kaart te brengen, zijn nog meer deel-nemers hard nodig. Immers, hoe meer mensen meedoen, hoe betrouwbaarder de daaropvolgende resultaten. Heeft u een hoorprobleem en bent u tussen 18 en 70 jaar? Of bent u goedhorend en in dezelfde leeftijdscategorie en wilt u uw steentje bijdragen aan onderzoek naar gehoor? Ga naar www.hooronderzoek.nl, daar kunt u zich namelijk direct inschrijven. We vragen u om een hoortest uit te voeren via internet en om onze online vragenlijst in te vullen. Dit alles kan van achter uw computer; u hoeft dus voor deelname niet naar VUmc te komen. Door onderzoek weten we meer, doe ook mee!

Leidt diabetes tot gehoorverlies? Overzicht van een aantal theorieën

diabetes kleine bloedvaten in het binnenoor aangetast

DNA-mutatie

medicijnen die iemand neemt voor diabetes

gehoorverlies diabetes

diabetes

gehoorverlies

gehoorverlies

In het NL-SH onderzoek wordt onder andere gekeken naar relaties

tussen diabetes en slechthorendheid.


m é n i è r e

DewereldinbewegingProblemen met je evenwicht. Ménière-patiënten weten er alles van. Aanvallen van draai-

duizeligheid zijn immers het meest kenmerkend voor deze chronische ziekte. Tussen de

aanvallen door kan iemand zich instabiel blijven voelen omdat het evenwichtsorgaan niet

goed functioneert. Niet alleen de wereld van Ménière-patiënten is volop in beweging, ook

de medische wereld beweegt. Onlangs is in het Academisch Ziekenhuis in Maastricht het

eerste vestibulair implantaat (kunstmatig evenwichtsorgaan) ter wereld geplaatst bij een

patiënte van wie de evenwichtsorganen niet meer naar behoren functioneerden. Het implan-

taat is nog in een experimenteel stadium, maar dat weerhield het populair-wetenschappe-

lijke tijdschrift Quest er niet van deze ontwikkeling op de voet te volgen en het proces te

beschrijven als een spannend boek.

Jettie Hollanders heeft al jarenlang klachten. Ze valt regelmatig om, zit met gesloten ogen in de auto en ze is altijd moe. Soms denken mensen dat ze dronken

is omdat ze ‘zwalkt’ en ze ziet de wereld steeds om zich heen ‘dansen’. Jettie bleek ook aan één oor doof. Een echte oorzaak voor al haar klachten wist ze niet, al had ze het ver-moeden dat het te maken kon hebben met het feit dat ze op jonge leeftijd hersenvliesontsteking had gehad. De huisarts wilde haar wel antidepressiva voorschrijven. Daar bedankte

ze voor, ze was niet depressief. Hoewel, al die vreemde symptomen, en geen arts die iets kon vinden. Zat het wel-licht toch tussen haar oren? In 2010 kwam Jettie in het Academisch Ziekenhuis in Maastricht voor een medische ingreep aan haar oog. Dit bezoek mondde uit in een serie onderzoeken met als eind-conclusie: haar beide evenwichtsorganen functioneerden niet meer naar behoren. De kanaaltjes en zakjes die achter de oren in de schedel zitten, registreerden niet meer wat haar positie ten opzichte van de zwaartekracht was, ze regi-streerden niet wanneer ze haar hoofd bewoog. Ze miste de zogeheten ‘vestibulo-oculaire’ reflex, de reflex waardoor de ogen naar links bewegen als het hoofd naar rechts gaat en waardoor de ogen naar boven gaan als het hoofd naar beneden buigt. Het is, kortom, de reflex die zorgt dat we een stabiel beeld hebben als we bewegen. Na 46 jaar lang kwak-kelen wist Jettie Hollanders eindelijk wat haar mankeerde.

VestibulairimplantaatIn de periode van de diagnosestelling bij Jettie, konden artsen niets doen aan een evenwichtssysteem dat kapot was. Maar Herman Kingma, hoofd van de afdeling vestibulologie van het Academisch Ziekenhuis van Maastricht en gespecialiseerd in evenwichtsklachten, vertelde haar dat er gewerkt werd aan een vestibulair implantaat. Dat is een kunstmatig evenwichts-orgaan dat vergelijkbaar is met een cochleair implantaat, het apparaat dat doven weer een beetje laat horen. Dit nieuwe implantaat seint alleen geen geluiden aan het brein door, maar informatie over de stand van het lichaam. Misschien kwam Jettie daar wel voor in aanmerking, ze moest er maar

eens over nadenken. Een week later liet ze haar antwoord weten. “Ja”, zei ze. Natuurlijk wilde ze wel de eerste persoon ter wereld worden met een kunstmatig evenwichtsorgaan.

Jettie Hollanders kreeg op 12 september 2012 een multifunc-tioneel implantaat: een cochleair en een vestibulair implan-taat in één. Het eerste zal haar rechteroor weer laten horen. Dat is routinewerk. Het tweede moet haar evenwicht her-

stellen. En dat is een wereldwijde primeur. De Maastrichtse onderzoekers hebben er jaren aan gewerkt, samen met col-lega’s van het Academisch Ziekenhuis van Genève.Tijdens de operatie werden de drie draadjes van het kunst-matig evenwichtsorgaan aangesloten op Jettie haar eigen evenwichtsorgaan. Het vierde draadje van het implantaat, dat ongeveer zo groot is als een munt van twee euro, werd aangesloten op het slakkenhuis (de cochlea). Later werd

Hoeontstaanevenwichtsstoornissen?Daar kunnen verschillende oorzaken voor zijn. Vaak gaan de evenwichtsproblemen samen met gehoorverlies.• Bij de ziekte van Menière krijgt de patiënt last van plot-

selinge aanvallen van draaiduizeligheid, misselijkheid, oorsuizingen en gehoorverlies. Die worden veroorzaakt door plotselinge toename van de druk in het binnenoor. Dat kan uiteindelijk tot permanente schade leiden.

• Door sommige medicijnen kan schade in het even-wichtsorgaan ontstaan. Ze vernielen de trilhaartjes die bewegingen registreren.

• Een genetische afwijking in het COCH-gen kan leiden tot steeds erger wordende evenwichtsproblemen op latere leeftijd.

• Virussen en bacteriën kunnen ook hun slag slaan in het binnenoor. Zo kunnen mensen die meningitis (hersenvliesontsteking) hebben gehad, schade aan het evenwichtsorgaan overhouden.

beel

d: m

aart

je k

unen

/med

ical

vis

uals

Zomoethetkunstmatigevenwichtsorgaangaanwerken

Links krijgt Jettie Hollanders gyrosco-pen aan haar hoofd.

Ze meten de stand van het lichaam ten opzichte van de zwaartekracht en de bewe-gingen van het hoofd.

De gyroscopen zenden informatie naar de processor: het externe

deel van het kunstmatig evenwichtsorgaan, dat aan de rechterzijde van het hoofd zit.

De proces-sor zet het signaal om in

elektrische pulsen en geeft die via de magneet door aan de onderhuidse receiver, die tijdens de operatie tussen schedel en hoofd-huid is geschoven.

De receiver geeft de signalen via

elektrodes door aan het evenwichtsor-gaan van de patiënt.

Aan de receiver zitten 12 elektrodes: 3 zijn aangesloten op de 3 halfcirkel-vormige kanalen van het evenwichts-

orgaan. (De overige 9 elektrodes gaan naar het slakkenhuis van haar dove linkeroor. Met een microfoon achter haar oor laat het implantaat haar ook weer horen.)

Evenwichts-zenuw

Onderhuidsereceiver

Onderhuidsereceiver

Magneet

Uitwendigeprocessor

Kastje metgyroscopen

Bundelelektrodes

Halfcirkel-vormigekanalen

Evenwichts-orgaan

Magneet

Processor

Elektrodes

Slakkenhuis

Evenwichtsorgaan

1

5

De pulsen reizen via de evenwichts-zenuw naar het brein. Dat krijgt daardoor informatie binnen over de

stand van het lichaam. Het zal even duren voordat Jettie gewend is aan deze signalen.

6

4

2

3

Gyroscopen

Pulsen van de receiver

Signaal naar het brein


m é n i è r e

Ontdek het plezier van telefoneren!

www.comfortaudio.nl | [email protected] | Tel. 0229 870 110

Comfort Digisystem Microphone DM90 voor mobiele telefoons

Vanaf nu kunt u, met de nieuwe Microphone DM90 van het Comfort Digisystem, op een eenvoudige manier uw mobiele telefoon gebruiken.

• Bluetooth: Kan aangesloten worden op alle apparaten met Bluetooth zoals bijvoorbeeld een mobiele telefoon, draagbare telefoon, computer, tablet enz.

• Flexibel: de DM90 kan als ontvanger met neklus of als zender voor een mini-ontvanger worden gebruikt. En is te koppelen met vrijwel alle typen hoortoestellen, baha s en Cochlear implantaten.

• Ingebouwde microfoon: u hoort uw eigen stem zodat gesprekken minder inspannend worden, maar u blijft ook horen wat er in de nabije omgeving gebeurt.

• Duidelijk en kristalhelder geluid: dankzij de unieke digitale technologie kunt u aan elk gesprek deelnemen en zult u geen belangrijke informatie meer missen.

advertentie

een schroef in de schedel van Jettie geplaatst. Daaraan komt op een later moment een kastje te hangen dat meet wat haar positie ten opzichte van de zwaartekracht is. De signalen van dat kastje zullen naar het implantaat stro-men. Het implantaat geeft vervolgens pulsjes door aan de evenwichtszenuw. Dan zal Jettie hopelijk beter kunnen lopen, en zal haar wereld hopelijk minder tollen.

Test1,2,3Enkele weken na de operatie volgden de eerste testen. Er werd onder andere gekeken of de elektroden goed waren aangesloten door de werking van de zogenoemde vestibulo-oculaire reflex te testen. Deze onbewuste vaardigheid zorgt er bij gezonde mensen voor dat ze stabiel beeld hebben, de reflex die maakt dat we -ook als we druk ‘nee’ schudden- een tekst kunnen lezen, de reflex die bij Hollanders al ruim veer-tig jaar ontbreekt. De eerste resultaten zijn veelbelovend. Voordat ze écht een kastje met bewegingssensoren achter haar oor krijgt, moet er echter nog wel wat gebeuren. De onderzoekers moe-ten de gegevens die ze tijdens de expe-rimenten hebben verzameld, grondig analyseren. En er zullen nog meer testjes nodig zijn om te ontdekken hoe het brein op alle binnenkomende sig-nalen reageert. Raymond van de Berg, de arts die het onderzoek uitvoert,

hoopt dat Jettie over een half jaar met een prototype rondloopt, al is ze daar-mee nog lang niet meteen geholpen. “Het afstellen van het implantaat kan maanden duren.”Even mocht Jettie Hollanders al aan die zonnige toekomst ruiken. Ze liep op een lopende band en moest probe-ren de letters op een scherm te lezen. Zonder implantaat zwalkte ze met een snelheid van twee kilometer per uur over het rubber. Regelmatig stootte ze tegen de handgrepen aan de zijkant en lezen ging moeizaam. Even later hin-gen de onderzoekers de bewegings-sensoren aan haar schedel, die via een manshoge kar vol computers signalen naar haar brein stuurden. Wat een ver-schil! Kaarsrecht liep ze opeens, met vier kilometer per uur. En zelfs het lezen ging goed, ook toen de letters kleiner werden. “Het gaf een enorme kick”, zegt Jettie. “Opeens leek die smalle band veel te breed voor me. Ik liep daar maar, ik kon tijdens het lopen zelfs rondkijken! Ik dacht: ik wil niet meer stoppen. Ik wil gewoon niet meer stoppen.”

Momenteel worden nog testen uitge-voerd met de twee patiënten die het implantaat hebben gekregen en zijn er drie patiënten in afwachting van

een operatie. Na alle testen bij deze patiënten wordt pas beslist of het implantaat aan alle eisen en wensen voldoet en dus bij meer mensen met evenwichtsstoornissen geplaatst kan worden. Volg Jettie Hollanders en de ontwikkelingen met het kunstmatig evenwichtsorgaan op haar blog: http://evenwicht.webklik.nl

Dit artikel is gebaseerd op een serie arti-kelen die van november 2012 tot en met januari 2013 verscheen in het populair-wetenschappelijke tijdschrift Quest. De hele serie, geschreven door Rik Kuiper, is te lezen op www.quest.nl/uitbalans

In de Verenigde Staten hebben enkele Ménière-patiënten een vestibulair implantaat gekregen dat de werking heeft van een pace-maker. Dat implantaat heeft veel raakvlakken met het in dit artikel beschreven vestibulair implantaat. Leden van de NVVS kunnen meer hierover lezen door in te loggen op nvvs.nl/horenmagazine en op editie februari 2013 te klikken.

DiagnoseislastigDat de diagnose bij Jettie Hollanders zo lang op zich liet wachten, verbaast Herman Kingma niet. Regelmatig zien artsen evenwichtsklachten over het hoofd. Dat geldt zelfs voor neurologen en kno-artsen, die er toch verstand van zouden moeten hebben. Dat heeft een reden. Patiënten die aan evenwichtsstoornissen lijden, hebben vaak last van draaiduizelingen en ongecontroleerde oogbewegin-gen. Bovendien hebben ze de neiging te vallen. Maar omdat de hersenen zich heel snel kunnen aanpassen, verdwijnen die symptomen na een week of wat. Vervolgens nemen andere zintuigen het werk van het uitgevallen evenwichtsor-gaan over, zo goed en zo kwaad als dat gaat. Het probleem is dat zulke sensori-sche substitutie veel energie kost. Patiënten worden er enorm moe van, waardoor ze moeten stoppen met werken en weinig zin hebben om met vrienden en familie af te spreken. Omdat de duizelingen dan voorbij zijn, zoeken artsen de oorzaak niet meer bij het evenwichtssysteem. In plaats daarvan krijgen ze, net zoals bij Jettie Hollanders het geval was, vaak een compleet andere diagnose: depressie.

Jettie Hollanders kreeg op 12 september 2012

een multifunctioneel implantaat: een cochleair

en een vestibulair implantaat in één.


c o m m u n i c a t i el e z e r s p a g i n a

GezochtMaria Recourt en haar man zijn op zoek naar het boek Weg met onze schuchterheid. Dit boek is in 2008 uitgegeven om het 100-jarig bestaan van de NVVS te vieren. Het is echter niet meer verkrijgbaar in de NVVS-webshop en kan helaas ook niet meer besteld worden. Maria Recourt hoopt dat iemand wellicht een exemplaar heeft dat zij mag lenen of dat zij een exemplaar kan overkopen van iemand tegen redelijke prijs. Mocht u een exem-plaar hebben voor Maria Recourt, dan kunt u con-tact opnemen via e-mail: [email protected] of tel: 030-6050198.

Re:storendachtergrondgeluidbijgesprokenwoordoptv(1)Ik ben geïmponeerd door de attentheid en alertheid van uw vereniging op mijn vraag over storend achtergrondgeluid op televisie. Hartelijk dank hiervoor. Ik ben heel blij met het mobiliseren van betrokken organisaties en aandacht voor het probleem. Ik liet het lang voor wat ik zag als mijn probleem, maar nu ik er in mijn omgeving vrijuit over spreek, merk ik dat er veel ergernis bestaat over de steeds meer gebruikelijke mix van muziek en gesprek. Verwarrend, ergerniswekkend en niets toevoegend zijn de reacties van doorgaans ook goedhorende mensen! Zelfs geïnterviewden en commentatoren bij sportwedstrijden kunnen hun eigen gesprek en die met geïnterviewden niet of nauwelijks ver-staan valt je dan op. Bijvoorbeeld bij het schaatsen, waar de schaatsers bijna standaard aan de interviewer vragen ‘Wat zeg je?’. Te gek voor woorden eigenlijk, je wilt als NOS een gesprek verslaan en ondergraaft dit vervolgens met eigen technische middelen. Iets voor een persiflage?Harmen Foekema

Re:storendachtergrondgeluidbijgesprokenwoordoptv(2)Graag wil ik even mijn waardering uitspreken over de acties die de NVVS onderneemt. Deze keer betreft het het attende-ren van omroeporganisaties op storend achtergrondgeluid: Een zeer welkom initiatief. Een pluim voor de NVVS.R. Luijendijk

Brughoek-gedicht

Het klinkt vriendelijk en onschuldig het bolletje in mijn hoofdAlleen doet hij niet wat hij beloofd1 a 2 mm groeien per jaar geen paniek geen gevaarDit jaar gaat hij voor de 5 mm is dat niet heel raar?Ik schrik me rot als ik de foto zieWelke schade richt het aan welke niet?

Huilen doe ik dagen langWordt het opereren met veel pijn?Wordt het bestralen met spanning ieder jaar?Ik ben dan ook verschrikkelijk bangWat is de wachttijd duurt dat lang?Het is mijn keus ik pieker me gaar

Iedereen om me heen is erg bezorgd en liefZoveel aardigheid maakt me soms wat agressiefMachteloos ben ik voel veel verdrietSoms is er iemand die dat zietIk wil doorzetten en vechten voor levenMijn man en kinderen zijn het waard om voor te levenSoms is er paniek en weet ik het niet meerIk pak een emmer sop en doe de vloer maar weerDe weken voor de operatie leef ik als in niemandslandAngst neemt in die dagen de overhandGelukkig is de operatie goed verlopen het duurde 10 uurHet herstel verloopt goed ik voel me sterk worden ieder uur

Nu wandel ik weer, ik rij auto en ik fietsEn is niets wat me tegenhoud helemaal nietsGenieten van knuffelen en van kleine dingen kon ik alEr is niks wat mij meer klein krijgen zal!

Carla Kop-Smid

OndertussenopTwitter….

@therabren: @NVVS_ bedankt voor brandbrief over achter-grondgeluid! Zo irritant dat bonkende geluid van een bas door bijvoorbeeld het journaal.

@HOORIDEE: Vandaag hoor ik voor het eerst met mijn #nieuwehoortoestellen iemand ademen, duurde n poosje voordat ik begreep wat k hoorde. #slechthorend

@WillemijnIsBlij: @TijlMTBeckand jammer dat ik ECHT WAAR! niet kan verstaan, mis ondertiteling, dat is ECHT WAAR! heel jammer! #slechthorend

Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden 1908-2008

Tolkvoorzieningenvoorslechthorendenendovenbestaan25jaarHet is dit jaar 25 jaar geleden dat tolkvoorzieningen voor

slechthorenden en doven in Nederland wettelijk verankerd

werden. Desondanks is er nog veel onbekendheid en zijn

mensen soms terughoudend om een tolk in te zetten. Het

inzetten van een (schrijf )tolk kan echter ook zoveel opleve-

ren, zo vertellen Gea en Sara. tekst: Marina Beaufort en Ben Schut

Gea Duister is NVVS-lid en bestuurslid van de Nederlandse Schrijftolken

Vereniging NSV. “Mijn kennis en erva-ring ligt vooral bij de schrijftolk. Maar veel van wat ik weet van de schrijftolk geldt ook voor een gebarentolk, of een andere tolk. Een schrijftolk werkt als een doorgeefluik zonder eigen interpretatie. De inzet is onbeperkt: vergaderingen, begrafenissen, verjaar-dagen, doktersbezoek.” Ze vervolgt: “Er zijn volop ontwikkelingen gaande om de schrijftolk op afstand in te zet-ten via een systeem als Skype. Kortom redenen en mogelijkheden genoeg om een schrijftolk in te zetten.”

Sara Kwekkeboom is slechthorend en volgt een juridische opleiding met

een flink stuk communicatie in het studiepakket. Ze maakt regelmatig gebruik van een schrijftolk. “Er zijn twee redenen om geen gebruik ervan te maken en wel duizend redenen om het wel te doen. Die twee redenen om geen gebruik te maken, heb ik zelf ook ervaren. Eerst wist ik niet wat een schrijftolk was en kon beteke-nen. Onwetendheid dus. De tweede reden is veel ingrijpender, namelijk schaamte.”

VoorsprongSara vertelt dat ze als pittig slechtho-rende een buitenbeentje was op de basisschool en het voortgezet onder-wijs. “Zo weet je al vroeg wat gepest worden is. En dan roept een strijdbare basishouding ook altijd vragen op. En niet alleen over mijn slechthorend-heid”, zegt ze met een ruime glimlach. “Ik ben vegetariër. Vragen! En ik heb als heerlijke hobby ‘larpen’ (live action role playing, red.). Weer vragen en uitleggen. Begrijp je waarom ik geen schrijftolk wilde? Schaamte, ja. Even doodmoe van dat altijd uitleggen.”Goed en wel in het voortgezet onder-wijs kwam Sara erachter dat ze veel miste. “Je hoort kleine opmerkingen niet die van belang zijn om je aan te sluiten bij een groep die bij je past. En daar is een tolk zo geweldig nut-tig. Niet alleen letterlijk weergegeven

wat gezegd wordt, maar ook die bij-geluiden. De allerbelangrijkste reden voor het gebruik van een tolk is dat je energie overhoudt. Geen goedhorend mens weet hoe slopend het is om een tijd gesproken woord te volgen, waar je maar een klein deel van letterlijk meekrijgt. De volledige uitgeschreven tekst te hebben, is een ander voordeel van een schrijftolk. Dat geeft je zelfs een voorsprong op de horenden.”

Communicatie,eenbestaansvoorwaarde!Tolknet organiseert in samenwer-king met de NVVS en diverse ande-re organisaties activiteiten om het 25-jarig bestaan van tolkvoorzie-ning in Nederland te vieren. Zo is er op 12 april 2013 om 14.00 uur een symposium in het Museum voor Communicatie in Den Haag met als thema ontwik-kelingen in communicatie vanuit het perspectief van doven en slechthorenden. Wilt u erbij zijn of zoekt u meer informatie? Kijk dan op www.25jaartolkvoorziening.nl of neem contact op met Tolknet. Verder wordt er gezocht naar foto’s of filmpjes met een slechthorende of dove in een geslaagd commu-nicatiemoment. Stuur deze op via [email protected] en wie weet wor-den ze vertoond op de website of tijdens het symposium.


o n l i n e

blogs op een rijtje

KijkjeindeleefwereldvaneenlotgenootOver hooraandoeningen zijn diverse blogs geschreven, met verschillende doelen. Soms wil

iemand gewoon even alles van zich afschrijven of eigen ervaringen delen. Anderen willen

met hun blog een inkijkje geven in de praktijk of anderen bewust maken van hoe het leven

met een hooraandoening is. Ook zijn er blogs die bedoeld zijn om nieuws te verzamelen

en mensen te informeren. HOREN Magazine zette een aantal blogs van NVVS’ers en ande-

ren met een hoorprobleem op een rijtje. Ze zijn niet allemaal actueel bijgewerkt, maar toch

leuk, inspirerend, interessant, grappig of herkenbaar om te lezen of op te reageren.

“Ik probeer zoveel mogelijk te genieten van

het leven en maak zowaar toekomstplannen.

Ook voor het geval dat ik toch mijn gehoor ga

verliezen, probeer ik alvast te kijken wat ik

anders zou kunnen doen.”

• Jurdy hield op het brughoektumor-forum van Nebrus een digitaal dagboek bij over zijn erva-ringen met de Gamma Knife-bestralingen bij brughoektumor. Inmiddels is er een nieuw forum, maar de verhalen van Jurdy zijn nog te vinden op de NVVS-site bij brughoektu-mor – leven met brughoektumor. Overigens zijn op brughoektumor.nl onder het kopje ‘verhalen’ ook persoon-lijke ervaringen van brughoektumor-patiënten te lezen.

• Robbert blogt over zijn ervaringen met CI op de site www.ci-belevenissen.blogspot.nl.

• Jasmijn vertelt onder andere over haar ervaringen met slechthorendheid op http://jasmino.blogspot.nl/

• José blogt over haar ervaringen met CI op http://www.freewebs.com/dewereldvanci/welkomikbenjos.htm

• Désirée schrijft op de website van Libelle over slechtho-rendheid, boeken en andere dingen die haar bezig hou-den. http://www.libelle.nl/blogs/?uname=DesireeSchrijft

“Mensen kunnen zoveel met hun

gezichtsuitdrukking zeggen. Snel gaat het

in m’n hoofd tekeer…, wat zou ze gezegd

hebben?”

• Op de website van 100% slechthorend zijn onder andere blogs te lezen van Willemijn, Mary en Esther. Zij schrij-ven met durf en humor over hun slechthorendheid. www.100procentslechthorend.nl/blog

• Op de website klinktprima.nl zijn diverse ervaringsverha-len te lezen van dove/slechthorende werknemers en werk-

zoekenden. Daarnaast blogt Claire op deze site over haar slechthorendheid en haar belevenissen met haar recent geplaatste CI. http://www.klinktprima.nl/ervaringen/blog-claire/

• Jacob Jan is werkzaam bij de GGMD en initiatiefnemer van dansweekenden voor slechthorenden. Hij blogt vanuit zijn eigen ervaringen en wat hij in zijn werk meemaakt over slechthorendheid. http://earopeners.nl/blog/

• Nieuwtjes, tips en andere wetenswaardigheden over slechthorendheid worden door Wendelina (van HOORidee) geblogt op: http://www.gehoorverlies-weblog.nl/

• Nieuws en achtergrondinformatie over het gehoor, hoor-aandoeningen en hoorhulpmiddelen wordt door René verzameld op www.hoorzaken.nl

“Nu bijna 3 jaar na mijn ooroperatie heb ik

me opnieuw op de sport gestort. Fiets na 20

jaar weer van de haak gehaald, eerst heel

voorzichtig 20 kilometertjes, met enerzijds

veel onzeker gerem in bochten en bergaf en

anderzijds dan weer veel gepuf bergop.”

• De Vlaamse Tania houdt al geruime tijd een blog bij over leven met een evenwichtsstoornis. Inmiddels is ze genezen verklaard na een ‘canal plugging’-operatie. Er is ook een dizzy me-boek verschenen. http://dizzyme.skynetblogs.be/

• Op http://www.jekuntmewat.nl/ vertelt Daan onder andere over hoe hij als mantelzorger zorgt voor zijn vrouw, die ernstige tinnitus en hyperacusis heeft, en over de invloed die deze hooraandoeningen hebben op hun dagelijkse leven.

• Marieke is ‘bijna doof ’ zoals ze het zelf omschrijft en blogt onder de titel Ongehoord op http://atelierlajeune.wordpress.com/

• Fran vertelt op over omgaan met een auditieve beperking op http://franstaal.50plusser.nl en over dfna9 (een vorm van erfelijke doofheid) op http://dfna9.jimdo.com/

• Tjipke Hoof hield een blog bij over de worsteling van zijn vrouw Engelina met tinnitus en hyperacusis. http://tjipkehoof.wordpress.com/

Een rondje zoeken via Google, Facebook, Twitter, Hyves of één van de NVVS-fora kan nog meer leuke blogs opleveren.

Bloggen:wat,waaromenhoe

WatEen weblog of blog is een persoonlijk dagboek op een website dat regelmatig wordt bijgehouden. Op zo’n persoonlijke webpagina beschrijven ‘bloggers’ belevenissen, gedachten en onderwerpen die ze opvallend en interessant vinden. Het zijn dus vaak persoonlijke sites over een specifiek onderwerp. De mogelijkheid tot reactie op de berichten en interactie met de blogger zelf zijn ook een belangrijk kenmerk van een blog.

WaaromHet is meestal makkelijker om een weblog te maken en bij te houden met gewoon wat informatie over jezelf en je belevenissen, dan om hiervoor een traditionele

website te bouwen. Op deze manier kun je eenvoudig (en vaak gratis) een groot publiek bereiken met je verhalen. Bedrijven gebruiken soms ook een weblog, naast hun website, bijvoorbeeld om onderscheid te maken tussen zakelijke informatie en persoonlijke verhalen, of om een kijkje ‘achter de schermen’ te geven binnen een bedrijf of organisatie.

HoeOok ervaringen delen via een blog? Op internet zijn aardig wat mogelijkheden en instructies te vinden. Via bijvoorbeeld WordPress, Tumblr of Blogger is het niet al te ingewikkeld om zelf een (gratis) blog te maken. Ook informatie over het maken van een videoblog of audioblog (podcast) is via internet te vinden.

Bent u schrijver van een interessante blog over iets dat met horen te maken heeft en die niet in dit artikel genoemd is? Stuur een mailtje naar [email protected]. Dan kunnen we ook deze blog opnemen in het overzicht dat binnenkort te vinden is op www.nvvs.nl.


c o c h l e a i r i m p l a n t a a t

© 2013 Specsavers Optical Group. All rights reserved.

Neem snel contact op met Sanja Lageweg op +31(0)6 528 63 164, mail naar [email protected] of ga naar vacatures.specsavers.nl om een afspraak te maken.

3 REDENEN OM BIJ SPECSAVERS TE KOMEN WERKEN;ZEKERHEID, PROFESSIONALITEIT EN VRIJHEID

‘ De belangrijkste reden voor werken bij Specsavers is vrijheid, ondernemen en vooruitgang. Door zelf te ondernemen moet je niet alleen als Audicien bijblijven maar ook de vaardigheden van ondernemen jezelf eigen gaan maken. Door jezelf daarin te ontwikkelen kan je als zelfstandig ondernemend Audicien alleen maar beter worden.’

Danny Jonkersaudicien (StAr gecertifi ceerd)Specsavers Purmerend

1

‘ De belangrijkste reden voor werken bij Specsavers is dat ik alle mogelijkheden krijg om mijn vak als Audicien professioneel uit te voeren. Daarnaast wordt er een ondernemers mentaliteit en veel zelfstandigheid verwacht. Het is dus meer dan het Audiciens vak alleen. Je runt je eigen bedrijf, awaarbij je gebruik kunt maken van alle gemakken van een groot en georganiseerd bedrijf.’

Dennis van der Stam audicien (StAr gecertifi ceerd)Specsavers Huizen

2

‘ De belangrijkste reden voor werken bij Specsavers is dat ik alle mogelijkheden krijg om mijn vak als Audicien professioneel uit te voeren. Daarnaast wordt er een ondernemers mentaliteit en veel zelfstandigheid verwacht. Het is dus meer dan het Audiciens vak alleen. Je runt je eigen bedrijf, waarbij je gebruik kunt maken van alle gemakken van een groot en georganiseerd bedrijf.’

Hennie Holwerdaaudicien (StAr gecertifi ceerd)Specsavers Oldenzaal

3

2350.557 Recruitment De Audicien FC 210x297 WT3.indd 1 30-01-13 11:23

advertentie

BijeenkomsthelptCI-gebruikersmet‘knelpunt’telefonerenDe NVVS-Commissie CI heeft in 2010 onder de leden van de NVVS een enquête gehouden

over het gebruik van CI. Een veelgenoemd knelpunt was het telefoneren. Dit heeft de com-

missie in samenspraak met OPCI doen besluiten om over dit onderwerp een bijeenkomst te

organiseren.

tekst: Hennie Epping

Maar liefst 90 CI-gebruikers en andere belangstellen-den verzamelden zich op

24 november 2012 in Driebergen, waar ook de producenten van CI’s in Nederland MedEl, Cochlear en Advanced Bionics en het onafhanke-lijk adviesbureau Oorakel aanwezig waren. José Verheul van de Commissie CI vertelde over haar eigen ervaringen met telefoneren. Mirjam ten Buuren van Oorakel sloot daar op aan met een algemene inleiding over apparatuur die geschikt is voor telefoneren met een CI. Het tweede deel van de bijeen-komst werd ingevuld door de drie CI-producenten. In een workshop is er uitleg gegeven over de mogelijkhe-

den van telefoneren gekoppeld aan het specifieke merk CI. Hierin was veel aandacht voor diverse soorten verbindingen tussen CI en telefoons, die door deelnemers soms geprobeerd kon worden.Vooraf en in de pauze was het moge-lijk om bij de informatiestands vragen te stellen aan zowel de producenten

als aan Oorakel. Daarnaast is er veel gebruik gemaakt van de mogelijkheid om met andere CI-dragers ervarin-gen uit te wisselen. De financiële en inhoudelijke bijdrage van de pro-ducenten, alsmede de inbreng van Oorakel hebben deze dag mede tot een succes gemaakt.

BehoefteUit de hoge opkomst en de respons uit de evaluatie van de workshop is dui-delijk geworden dat de behoefte aan dergelijke bijeenkomsten zeer groot is. We concluderen hieruit dat tijdens de CI-revalidatie meer aandacht zou moeten zijn voor de mogelijkheden van telefoneren. Voor OPCI is hierin een taak weggelegd om dit punt in te brengen in het overleg wat zij heeft met de CI-centra in Nederland. OPCI is het Onafhankelijk Platform CI, hierin participeren alle doven- en slechthorendenorganisaties die zich inzetten voor CI.

TipsUit de bijeenkomst kwamen diverse tips over telefoneren voor CI-gebruikers. NVVS-leden kunnen deze lijst downloaden via editie februari 2013 op www.nvvs.nl/horenmagazine. Hier vast een greep uit deze tips:• Bel eerst zelf, laat je pas later door een ander bellen• Spreek vooraf af waar je het over gaat hebben• Wanneer je onzeker bent of het lukt, vraag dan of er iemand naast je komt

zitten om mee te luisteren• Vraag – zeker bij belangrijke – gesprekken altijd om herhaling wat is afge-

sproken om zeker te weten dat het bericht door beide partijen goed is begre-pen. Ook bij persoonlijke gesprekken met bijvoorbeeld een arts

• Je kunt ook oefenen met een mobiele telefoon bij Oorakel en/of Oorzaken, zie voor contactgegevens pagina 42.


j u b i l e u m s y m p o s i u m a f d e l i n g g r o n i n g e ns p r a a k a f z i e n e n N m G

OefeningbaartkunstAls je slechthorend bent, wil je er alles aan doen om toch optimaal te communiceren. Door

te kijken naar de mond (spraakafzien), gezichtsuitdrukkingen of lichaamstaal, kan veel

informatie over een gesprek verkregen worden. Ook gebarentaal is een optie. Gebaren is

leuk en echt niet zo moeilijk als sommigen denken. De eerste beginselen heb je zo te pak-

ken en alle beetjes helpen. Vooral ook bij twijfelgevallen (“zei hij nou ‘doof’ of ‘dood’?!”)

is een gebaar net even de ondersteuning die het verschil maakt. De NVVS verzorgt diver-

se oefengroepen op het gebied van spraakafzien en Nederlands met Gebaren (NmG).

Hieronder twee impressies.

DoravanderSmitnamdeelaaneenoefengroepspraakafzien.“Tien donderdagmiddagen kwam onze groep bij elkaar onder leiding van Lieuwien Koster om te oefenen in het spraakafzien. Voorwaarde is dat je een basiscursus bij een logopedist gedaan hebt. Elke week werd het volgende gedaan: in tweetallen ‘pra-ten’ over verschillende thema’s zoals reizen, winkelen, werk, hobby’s etc. Rollenspellen en spraakafzien aan de hand van een video of verhaal. We wis-

selden ervaringen uit over praktische zaken zoals waar ga je zitten bij ver-jaardagen en hoe ga je om met feestjes of andere verplichtingen. Welke tips geef je goedhorenden om de com-municatie te verbeteren? Hoe kies je je rustmomenten als je moe bent van al het luisteren?Ik hield mezelf voor dat het met mijn gehoorbeperking wel meeviel en ik mijzelf nog best kon redden, maar eigenlijk was ik niet eerlijk naar mezelf. De cursus leerde me om ‘anders’ te luisteren, zodat het mak-kelijker wordt en dus ook minder inspannend. Het waren leerzame en gezellige middagen en ik kan het iedereen aanbevelen. Deze andere manier van ‘luisteren’ kost je minder energie in je dagelijkse leven.”

AnkeKleyiscursusleidervaneenoefengroepNmGAB1inderegioBreda.“Mijn NmG-oefengroep bestaat uit zeven personen. Om de zes weken wordt er geoefend. Van tevoren maak ik een gevarieerde gebarenles waarin actualiteiten verwerkt zitten. Heeft iemand bijvoorbeeld een (klein)kind gekregen, dan zit dat thema in het lesje. Het begin van de les bestaat meestal uit een oefening om de geba-

renschat even op te frissen. Omdat niet iedereen gelijk de gebaren bij een woord weet, vraagt dat van mij als cursusleider enig geduld. Daar staat tegenover dat het gebarengestuntel ook veel pret met zich meebrengt. Nadat de gebarenkennis opgefrist is, vervolgen we met zinnen in de vorm van partneroefeningen of groepsoe-feningen/spelletjes. Iedereen vindt dit leuk om te doen. Na zo’n twee uur oefenen vertrekt iedereen met het voornemen thuis goed te oefenen, want dat is noodzakelijk om de geba-renkennis op peil te houden. Enkele enthousiastelingen oefenen zelfs elke twee weken extra in een subgroepje.”

Kijk voor meer informatie over (het aanbod aan oefengroepen) spraakafzien en NmG op www.nvvs.nl/totalecommunicatie

FeestelijketerugblikopdeGroningseNVVS-historieVanwege het 100-jarig bestaan van de NVVS-afdeling

Groningen werd er op 1 december 2012 een symposium

georganiseerd in het UMC Groningen (UMCG) met de titel:

'Horen en Slechthorendheid'.

Zo’n 200 belangstellenden waren bij het symposium aanwezig, waaronder erelid prof. Ritsma.

Het ander erelid van de afdeling, mevrouw Toppen, kon niet aanwezig zijn. Er werd een brief van haar met felicitaties voorgelezen. Ook diverse leden van andere afdelingen waren aanwezig bij dit feestelijke moment. Velen hadden er dus de nodige reistijd voor over gehad om het symposium in het ‘Hoge Noorden’ te bezoeken.

BijzonderebandDagvoorzitter Henk Dekkers bracht de jubilarissen Rie Gottschall en Hilda Havinga onder de aandacht. Zij zijn al 25 respectievelijk 50 (!) jaar vrijwilligers bij de NVVS. Ook werd de bijzondere band aangestipt die er al jaren is tussen de NVVS-afdeling Groningen en het UMCG. Deze band blijkt ook weer uit de locatie waar het symposium gehouden werd en het feit dat alle vier de sprekers werkzaam zijn in het UMCG. Deze professionals vertelden in interessante lezingen over ontwikkelingen op het gebied van tinnitus, spraak-taalontwikkeling bij slechthorende kinderen, hoortoestel-len en het functiegericht verstrekken en cochleaire implantatie.

NVVSdoordejarenheenJan Tinbergen, voorzitter van de NVVS-afdeling Groningen, gidste de

aanwezigen met foto's en krantenar-tikelen door een historisch overzicht en de ontwikkeling van de NVVS. Ook hierin werd duidelijk welke band de NVVS Groningen altijd heeft gehad met het UMCG, voorheen AZG. Er waren foto’s te zien van voorzitters en andere prominenten binnen de NVVS. Ook was er een mooi overzicht van de ontwikkelingen en verworvenheden die tot stand zijn gekomen dankzij de inzet en gedrevenheid van velen. Lid van het landelijk NVVS-bestuur Hans de Wit feliciteerde daarna namens het hoofdbestuur en de medewerkers

van het landelijk bureau de afdeling Groningen met deze bijzondere mijl-paal. Als afsluiting van de middag was er nog een drankje en een hapje en kon er nog gezellig nagepraat worden.

De sfeer deze middag was goed, net als de voorzieningen zoals geluid, techniek en de aanwezigheid van twee gebarentolken en een schrijftolk. Jan Tinbergen: “Ook dit geslaagde jubile-umsymposium heeft laten zien dat de NVVS-afdeling Groningen en omstre-ken na ruim een eeuw nog steeds springlevend is. Wij gaan gewoon door met het houden van onze afde-lingsbijeenkomsten, met lotgenoten-contact, gezelligheid, het verstrekken informatie over slechthorendheid en bespreken hoe met slechthorendheid om te gaan. Op naar het 200-jarig bestaan in het jaar 2112!”

Collage van oude en nieuwe logo’s.


l o t g e n o t e n c o n t a c tb e n e f i e t c o n c e r tt i n n i t u s

Achteruiténvooruitkijkentijdenssfeervolbenefietconcertenhistorischemiddag

kris boyen onderzoekt hersengebieden die betrokken zijn bij oorsuizen

‘Stapdichterbijbegrijpenvanontstaantinnitus’Mensen met tinnitus (oorsuizen) hebben last van een piep in de oren. Steeds meer jonge

mensen hebben dit, vaak als gevolg van te luide muziek. Kris Boyen, promovendus in het

Universitair Medisch Centrum in Groningen (UMCG), voerde MRI-studies uit bij mensen met

tinnitus. Ze toonde aan dat tinnitus is geworteld in een netwerk van hersengebieden. Niet

alleen het gebied dat geluid verwerkt (de auditieve hersenschors) is erbij betrokken, maar

ook andere gebieden in de hersenen.

Boyen onderzocht zowel de structuren in de hersenen, als de functies van hersengebieden. Zij stelt vast dat tinnitus-patiënten meer grijze massa hebben in de

auditieve hersenschors, maar ook in andere gebieden van het brein. De grijze massa is verantwoordelijk voor de ver-werking van informatie.

VerbindingenOok heeft Boyen een link gelegd tussen het hebben van tin-nitus en het abnormaal functioneren van de thalamus. De thalamus is een belangrijke regelkamer in het centrum van de hersenen. Het is de plaats waar allerlei binnenkomende signalen terechtkomen en doorgestuurd worden naar de cortex (hersenschors). In een eerste studie vond Boyen bij mensen met tinnitus een zwakkere functionele verbinding tussen de auditieve hersenschors en de hersenstam. In een vervolgstudie kon ze geen luidheidsafhankelijke activatie in de thalamus vinden, maar wel in de auditieve hersenschors en de hersenstam. Simpel gezegd; bij mensen met tinnitus reageert de thalamus minder goed op een geluidsprikkel. Beide resultaten kunnen geïnterpreteerd worden als het abnormaal functioneren van de thalamus bij tinnituspatiën-ten. Boyen stelt dat de resultaten van haar onderzoek ons een stap dichter bij het begrijpen van het ontstaan van tin-nitus brengen.

OnderzoeksprogrammaHet onderzoek van Boyen maakt deel uit van het onder-zoeksprogramma ‘Healthy Ageing and Communication’ bij de afdeling KNO van het UMCG en werd uitgevoerd in het

kader van onderzoeksinstituut BCN. Het onderzoek werd gefinancierd door The American Tinnitus Association, de Heinsius Houbolt Foundation en NWO. Boyen werkt als onderzoeker bij de afdeling KNO van het UMCG en is als docent verbonden aan de Hanzehogeschool in Groningen.

Schematische weergave van de hersenen waarop te zien is dat alleen de

reukprikkels direct naar het juiste gedeelte van de hersenschors gaan

en visuele, auditieve en smaakprikkels via de thalamus naar het juiste

gedeelte van de hersenschors worden gestuurd.

beeld: rijksun

iversiteit gron

ing

en.

Thalamus

Reuk

Zicht

Smaak

Gehoor

somatische zintuigen

evenwichts-orgaan

Ter gelegenheid van het

100-jarig bestaan van Het

Luntersche Buurtbosch

organiseerde de Stichting

Luntersche Buurtbosch op 15

december 2012 een benefiet-

concert in het Congrescentrum

'De Werelt' in Lunteren. Een

collecte tijdens dit concert

bracht ongeveer 500 euro op,

wat ten goede komt aan de

NVVS. De NVVS is hier uiter-

aard blij mee en dankt alle

gulle gevers. Op deze pagina

een korte foto-impressie van

deze geslaagde dag.

Eerder die dag was er ook gelegenheid om deel te nemen aan een stamp-potmaaltijd en een Historische Middag, met onder andere een bezoek aan de gedenkbank van Tine Marcus en verhalen over ‘Ons Landhuis’, waar de NVVS vele jaren haar activiteiten organiseerde. Er werden lezingen gehouden, er was een romantische lichtjesroute en een sfeervolle huifkartocht.

Tijdens het benefietconcert waren er optredens van onder andere het Lunters Vocaal Ensemble, het Regenboogkoor en het Horizon Kinderkoor. NVVS-vrijwilliger Rianne Veurman hield een warm pleidooi voor steun aan de NVVS.


H O O R a g e n d a H O O R a g e n d a

Als meteoroloog en weerman is Reinier van den Berg gefascineerd door extreme weersomstandigheden. In Nederland én ver daarbuiten. Hij heeft een voorliefde voor tornado’s en probeert daar in Amerika zo dicht mogelijk bij in de buurt te komen. Daarnaast zet hij zich in voor mensen in ontwikkelingslanden, waar-voor hij regelmatig op reis gaat. Lastige omstandigheden, die niet goed samen-gaan met een regulier hoortoestel. “Daarom draag ik de Siemens Aquaris: dit toestel is 100% water- en stofdicht.”

Al meer dan 130 jaar richt Siemens zich onafge-

broken op een beter leven voor mensen met een

gehoorverlies. Maar wat betekent een gehoor-

verlies voor u? Hoe werkt uw gehoor? Welke

verschillende oplossingen zijn er? Op al deze

vragen vindt u antwoord in het gratis informatie-

pakket. Vraag het pakket nu aan, zodat u goed

kunt horen, in elke situatie.

Kijk op www.siemens.nl/hoortoestellen en

vraag het gratis informatiepakket aan.

www.siemens.nl/hoortoestellen

Weerman Reinier van denBerg draagt hoortoestel Siemens Aquaris“Ook extreme weersomstandigheden kan Aquaris prima aan”

603 13004 Advertentie Horen_210x297.indd 1 24-01-13 16:25

advertentie

InformatieenvoorlichtingMaart18 InformatiebijeenkomstovertinnitusinEnschedeTijd: 19.30-21.30 uur | Locatie: Spectrumzaal van het Medisch Spectrum Twente, Haaksbergerstraat 55, 7513 ER Enschede | Sprekers: dhr. K. de Vries (ervaringsdeskundige NVVS)dhr. dr. B.O. Westerlaken (kno-arts Medisch Spectrum Twente) | Aanmelden: toegang alleen na aanmelding bij de NVVS via het formulier op nvvs.nl/hooragenda of telefoonnummer (030) 635 40 07 | Entree: ¤ 3,- per persoon, NVVS-leden gratis | Schrijftolk en ringleiding aanwezig

27 InformatiebijeenkomstovertinnitusinAmersfoortTijd: 20.00-22.00 uur | Locatie: Meander MC Amersfoort, kapel locatie Lichtenberg, Utrechtseweg 160, 3818 ES Amersfoort | Sprekers: dr. C.A.V. Jongejans (kno-arts

Meander Medisch Centrum) en Peter van der Ende, ervarings-deskundige NVVS | Aanmelden: toegang alleen na aanmel-ding bij de NVVS via het formulier op nvvs.nl/hooragenda of telefoonnummer (030) 635 40 07 | Entree: ¤ 3,- per persoon, NVVS-leden gratis | Schrijftolk en ringleiding aanwezig

April18InformatiebijeenkomstoverMénièreinAlkmaarTijd: 19.30-21.30 uur | Locatie: Medisch Centrum Alkmaar, Pieter van Foreestzaal, Wilhelminalaan 12, 1815 JD Alkmaar | Sprekers: kno-arts Medisch Centrum Alkmaar en ervarings-deskundige NVVS | Aanmelden: Toegan alleen na aanmel-den bij de NVVS via het formulier op nvvs.nl/hooragenda of telefoonnummer 030-635 40 07 | Entree: ¤ 3,- per persoon, NVVS-leden gratis | Schrijftolk en ringleiding aanwezig

LotgenotencontactFebruarienmaart21 LotgenotencontactinGoesTijd: 19.00-21.30 uur | Locatie: Auris, Nassaulaan 8 in Goes

Maart8 LotgenotenavondMénièreinTilburgTijd: 10.00 uur | Locatie: Rode Kruisgebouw, Leonard van Vechelstraat 2 in Tilburg | Meer informatie: 013-5703325 of [email protected] | Neem gerust uw partner mee

15 LotgenotenavondTinnitusinHoensbroekTijd: 19.00 - 21.00 uur | Locatie: Adelante (vergaderzaal 1), Zandsbergweg 111 in Hoensbroek | zaal open 18.30 uur | Kosten: ¤ 3,- (voor NVVS-leden) | Aanmelden verplicht in verband met het aantal plaatsen. U kunt u aanmelden voor 1 maart bij voorlichter Paul Habets, tel. 045-5458873. E-mail : [email protected].

18 LotgenotenavondTinnitusinTilburgTijd: 19.30 uur | Locatie: Rode Kruisgebouw, Leonard van Vechelstraat 2 in Tilburg | Meer informatie: 013-5703325 of [email protected] | Neem gerust uw partner mee

27 LotgenotencontactdagvoorMénière-patiëntenenhunpartnersTijd: 10.30 - 17.00 uur | Locatie: Het Bosgoed, Lunteren | Opgave door overmaken van ¤ 37,50 per persoon (voor NVVS leden) of ¤ 47,50 per persoon voor niet-leden op Rabobank-bankrekening 3262 73948 t.n.v. NVVS te Houten o.v.v. Ménière-dag. Na betaling ontvangt u een bevestiging met adres, programma en routebeschrijving | Meer infor-matie: [email protected] Voorjaarsbijeenkomst in een bos met de laatste stand van zaken door kno-arts Tj.D. Bruintjes van het Apeldoorns Duizeligheids Centrum, ervaringen uitwisselen, gespreksgroep, aangename lunch, veel rust en pauzemomenten. Bij voldoende belangstelling wordt er door fysiothe-rapeut Christine Dijkstra en ergotherapeut Tanja Ista een workshop gehouden over het nut van oefeningen bij chronische duizeligheid.

Wilt u zich aanmelden voor een bijeenkomst? Heeft u een vraag? Wilt u op de hoogte gehouden worden van NVVS-bijeenkomsten in uw regio? Neem dan contact op met de NVVS via e-mail [email protected] of tel.030 - 6354007

42 HOREN februari / maart 2013

ColofonHoren is een tijdschrift waarin slechthorend-heid, Ménière, tinnitus, brughoektumor en hyperacusis aan bod komen, net als andere hoorzaken zoals CI.

Uitgave: NVVS, Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden. Verschijning: zes keer per jaarOplage: 10.000

NVVS, Postbus 129, 3990 DC HoutenDe Molen 89a, 3995 AW HoutenTelefoon: (030) 261 76 16Fax: (030) 261 66 89Teksttelefoon: (030) 261 76 [email protected], www.nvvs.nlING Bank 66269, Rabobank 326273948

HoofdredactieAstrid van den Hoek, [email protected]

Aan dit nummer werkten meeTekst: Marina Beaufort, Joop Beelen, Gea Duister, Hennie Epping, Ed de Geus, Erik van den Hoek, Anke Kley, Sophia Kramer, Anne Kransen, Rik Kuipers, Sara Kwekkeboom,Rennie van Moolenbroek, Ben Schut, Mariska Stam, Albertsje Spliethoff, Weija Steffens, Dora van der Smit en Hans de Wit

Beeld: NintendoWorldReport, Maartje Kunen, Paul Schuitemaker, Rijksuniversiteit Groningen

CoverfotoPaul Schuitemaker

VormgevingJanneke Verrips, grafisch ontwerp, ’s-Hertogenbosch

DrukKoninklijke BDU Grafisch Bedrijf BV,Postbus 67, 3770 AB Barneveld

Lidmaatschap NVVS 2012Lidmaatschap NVVS inclusief abonnement HOREN magazine ¤ 32,00. Abonnement HOREN exclusief lidmaatschap NVVS: ¤ 29,00 per jaar, losse nummers kosten ¤ 4,90 per stuk. Betaling na ontvangst van acceptgiro. Betaalt u via automatische incasso, dan wordt de con-tributie rond de jaarwisseling afgeschreven. Opzegging lidmaatschap of abonnement per 1 januari of - zonder restitutie - per 1 juli, met inachtneming van een opzegtermijn van ten-minste één maand.

Advertentie-exploitatieNeem contact op met Mariëlle Groot van Bureau

Van Vliet B.V., Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, tel. (023) 571 47 45, fax (023) 571 76 80, e-mail: [email protected].

ISSN: 0925-160x

De NVVS is zeer zorgvuldig in haar keuze voor adverteerders. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de in dit blad geplaatste adverten-ties berust geheel bij de adverteerders. Zie ook: www.nvvs.nl/horenmagazine.

© CopyrightOvername van artikelen is toegestaan na toestem-ming van de hoofdredacteur en betrokken auteur.

Leden kunnen alle artikelen in deze HOREN downloaden via www.nvvs.nl/horenmagazine

Op 19 april ligt de nieuwe HOREN op uw deur-mat. Wilt u een artikel insturen, heeft u een idee, suggestie of een lezersreactie? Neem dan vóór 18 maart contact op met Astrid van den Hoek, hoofdredacteur HOREN magazine, via e-mail [email protected]. Of stuur een brief naar de redactie t.a.v. Redactie HOREN, Postbus 129, 3990 DC Houten.

H O O R a g e n d a

MaandelijkseinloopspreekurenAlkmaarWanneer: Elke 4e woensdag van de maandTijd: 14.00 - 16.00 uurLocatie: Bibliotheek Kennemerwaard, locatie Heerhugo - waard; Parelhof 1a, 1703 EW Heerhugowaard Informatie: tel. 072-512 19 69

BredaWat: inloop en adviesWanneer: 6 maart 2013Tijd: 9.30 – 12.00 uurLocatie: Amphia Langendijk, Breda, zaal 1,2Informatie: [email protected] of via tel. 06 - 16410603

DenHaagWanneer: Elke 1e vrijdag van de maandTijd: 12.00 - 13.30 uurLocatie: Audiologisch Centrum, Westeinde 128, 4e verdieping Informatie: [email protected], tel. 070-324 57 27

EindhovenWanneer: Elke 2e en 4e donderdag van de maandTijd: 10.00 - 12.00 uurLocatie: Aula van Sint Marie, Castiliëlaan 8, Eindhoven (Blixembosch)Informatie: Jopie Verdonk, tel. 040-281 10 88.

HengeloWanneer: 1e vrijdag van februari, april, juni, september en novemberTijd: 14.00 - 16.00 uurLocatie: ZGT Hengelo, vergaderkamer K16, ingang bij Boerhaavelaan 65Informatie: Elly Claas, [email protected]

LeeuwardenWat: RingleidingspreekuurWanneer: Elke 1e dinsdag van de maand (vrije inloop)Tijd: 10.00 -12.00 uurLocatie: Verlengde Schrans 35 (bij Audiologisch Centrum Friesland) Informatie: Tel. 058-213 05 37 of [email protected]

LeeuwardenWat: Spreekuur technische hulpmiddelen van Pento Hoormiddelen Informatie CentrumWanneer: Elke dinsdag en donderdag (eerst afspraak maken bij AC Friesland)Tijd: Op afspraakLocatie: Audiologisch Centrum Friesland, Verlengde Schrans 35 Informatie: Tel. 058-280 15 86 of [email protected]

TilburgWat: Inloop en advies hoorproblemen en hoorhulp- middelenWanneer: vrijdag 5 april 2013Tijd: 10.00-11.30Locatie: Rode Kruisgebouw, Leonard van Vechelstraat 2Informatie: E-mail: [email protected] of telefoon 013-5341131

VoorburgWat: Inloop en adviesWanneer: Elke 1e dinsdag van de maand Tijd: 13.30-15.00 uur Locatie: Diaconessenhuis, KNO-poli, Fonteynenburghlaan 5Informatie: T 070-3872210, e-mail: [email protected]

ZoetermeerWat: Inloop en adviesWanneer: Elke 2e dinsdag van de maandTijd: 11.00 - 13.00 uurLocatie: Hoofdbibliotheek, Stadhuisplein 2Informatie: [email protected], tel. 079-331 81 27

ZwolleWat: Spreekuur hulpmiddelen van Pento Hulpmiddelen Informatie Centrum (HIC) Wanneer: Elke dinsdag van 9.00 - 17.00 uur (eerst afspraak maken bij AC Zwolle) Locatie: Audiologisch Centrum Zwolle, Oosterlaan 20 Informatie: [email protected], tel 038-425 53 12 (di), andere dagen 038-421 87 11

AdressenOorakelU kunt bij Oorakel terecht met al uw vragen over slechthorendheid, doofheid, spraaktaalmoeilijkheden en hoorhulpmiddelen. Adres: Oorakel Den Haag, Postbus 848, 2501 CV Den Haag. Tel: 070-3848308, fax: 070-3805634, e-mail: [email protected]. U kunt voor informatie ook terecht op www.oorakel.nl. Oorakel is bereikbaar op maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag van 09.30 tot 16.30 uur.

OORzakenGGMD OORzaken is een informatiecentrum over hulpmiddelen voor doven en slechthorenden in Gouda. OORzaken is geopend op woensdag en donderdag (graag wel eerst even een afspraak maken). Adres: Büchnerweg 3, 2803 GR Goudatel: 0800 - 337 46 67, teksttel: 0800 - 337 48 57E-mail: [email protected]

GehoorInformatieCentrum(GIC)EindhovenHet GIC is vrij toegankelijk, telefonisch een afspraak makenis raadzaam. Open: ma. t/m vr., 13.30-17.00 uur. Adres:Torenallee 20 (voorheen Glaslaan 2), Strijp-S in het VideoLab-gebouw (Office-S) op het voormalig Philipsterrein nabij het PSV-stadion, 5616 LW Eindhoven. Tel. 040-291 18 86, e-mail [email protected], www.gice.nl.

In de volgende editie van HOREN Magazine publiceren we alle activiteiten die tussen 20 april en 14 juni 2013 plaatsvinden. Een inloopspreekuur opgeven? Mail de redactie vóór 18 maart 2013 via [email protected] en vergeet niet het thema van de bijeenkomst, de locatie, datum, tijd en contactgegevens te vermelden.

Adobe

PDF

advertentie

www.hoorprofs.nl

Vakmanschap,ondernemerschapen ervaring

U geniet met volle teugen van het leven. Een goed werkend gehoor is daarbij

ontzettend belangrijk. Logisch dat u daar zuinig op bent. De HoorProfs vakaudicien

neemt de tijd voor u. En omdat de HoorProfs vakaudicien zelfstandig is, heeft u keuze

uit álle merken hoortoestellen.

Uw vakaudicien gaat dus altijd op zoek naar de hooroplossing die het best bij u past.

De HoorProfs vakaudicien vindt u op meer dan plekken in heel Nederland.

U herkent ze aan de HoorProfs sticker op de winkeldeur. Kijk op www.hoorprofs.nl

voor meer voordelen en de HoorProfs vakaudicien bij u in de buurt.

U wilt toch niets missen?

HoorProfs is een kwaliteitslabel voor zelfstandige audicienbedrijven. Het label is een bewijs van kwaliteit, vakmanschap en merkonafhankelijkheid. Al onze vakaudiciens zijn StAr gecertificeerd en werken met volledig gediplomeerde audiciens.

H00R1006CorpAdv.185X132.indd 1 17-02-11 12:45

hansanders.nl

Bij Hans Anders vinden we het belangrijk dat u zeker weet dat u het juiste advies krijgt, van een deskundige medewerker. Daarom wordt u bij ons altijd geholpen door een gekwalificeerde hoorspecialist of StAr-gecertificeerde audicien. Zij meten en weten precies welk hoortoestel het beste bij u past. Het advies is altijd gebaseerd op uw gehoorverlies in combinatie met uw persoonlijke wensen. Voor een uitstekend hoortoestel en deskundig advies bent u bij Hans Anders dus aan het juiste adres.

gratis hoortestKom langs of maak een afspraak via

0800 - 0027 (gratis) voor een gratis

hoortest in een van onze winkels.

HANSA2220832 STAR Adv Horen_210x297.indd 1 15-11-12 10:06

anne kransen: ‘mijn nieuwe leven met hyperacusis magazine/1... · waardoor je je eigen leven...

Documents