anh em nhà caramazov - dostoevskydulieu.tailieuhoctap.vn/books/khoa-hoc-xa-hoi-nhan-van/... ·...

Anh em nh Caramazov Dostoevsky

Dostoevsky

Anh em nh Caramazov Dch gi: Phm Mnh Hng

Li ngi dch

(Trch t "Li gii thiu" ca dch gi Phm Mnh Hng t "F. Dostoievsky. "Anh em nh

Karamazov". Nh Xut bn Vn hc, H Ni. 1988)

"Anh em nh Karamazov" l tc phm cui cng ca Dostoievsky, ng vit tc phm ny t 1878

n 1880. Dostoievsky thuc loi thin ti him hoi m cng v cui i th s nghip sng tc cng

ln ti nh cao hn.


"Anh em nh Karamazov" l tc phm v i nht ca ng, l tc phm tng kt c cuc i vit

vn ca ng: y hi t tt c nhng tng ch o m nh vn p sut i v gii by mt

phn trong tc phm trc , y l s kt tinh kinh nghim sng sng gi y au kh ca nh vn

v v vn quan st trong thc t, tay ngh iu luyn sau bn chc nm lao ng vn hc.

Thi k vit "Anh em nh Karamazov" l mt thi k tng i m m, hnh phc trong i t

ca Dostoievsky. Quang vinh ca ng ln ti tt nh: ng c bu vo Vin hn lm cui thng 7

nm 1877 v bi din vn v Puskyn ng c vo thng 6 nm 1880 gy chn ng trong ton

nc Nga, lm cho uy tn ca ng cng thm ly lng. Cnh tng bn thng xuyn trc y

chm dt, ng c th lm vic bnh tnh hn, khng b nhng "eo xo" v cm o bm rit na, Anna

Grigonevna l ngi v hon ho, ngi th k tn tu ca ng.

Hon cnh nc Nga nhng nm 70 ht sc phc tp v au thng.

Sau cuc ci cch nng thn nam 1861, quan h t bn pht trin mnh lit Nga, nng thn tan r,

nng dn ph sn, bn cng ho, ko ra thnh th tr thnh ngi lm thu cho cc ch xng

my bc lt tn nhn. Gorki vit rng trong nhng nm 70-80, "tt c nhng g mang tnh th vt u

c chnh ph c v", "tt c nhng g c tnh ngi u b truy bc". ng thi, y cng l thi

k mu thun x hi tr nn gay gt, thc cch mng ca qun chng lao ng pht trin su sc

thm, phong tro phn i dy ln trong nng dn, tr thc, nhm chng bc lt chng s chuyn ch

ca ch Sa hong v s lng quyn ca cnh st. Ni cch khc l nhng nm tnh th cch mng.

Trong hon cnh nng bng y, trc s rn nt ca mi nn mng x hi v bng dng ca cuc

cch mng x hi hin r, au n nhn thy nhng au kh tt cng ca nhn dn, Dostoievsky

vit tc phm ln nht ca ng v tnh trng hn lon x hi khc x qua s tan r gia nh, v s

tm kim " ngha ca tn ti" nhng con ngi i din cho cc th h thuc qu kh, hin ti v

tng lai ca nc Nga, v nhng au kh v lng ca nhn dn, v nhng con ng c th c

i n ho ng x hi.

Trc khi bt tay vo vit tc phm m tht ra ng p t nhiu nm trc, Dostoievsky

linh cm thy mnh nm bt c mt ti xng ng vi tm vc ca mnh. ng vit: "t khi ti

gp trng hp ni ln c nhng iu mi m, y , c o nh th ny". Tip l qu trnh

lm vic ht sc cng thng. Trong mt l th ngy 23-7-1879, ng vit: "Cun tiu thuyt ti

ang vit (Anh em nh Karamazov) hin thi nut ht mi sc lc v thi gi ca ti Ti vit

khng hi h, khng vi lm cho xong vic, sa i sa li, gt ta, ti mun tn tm hon tt tc


phm, bi v cha h c tc phm no m ti nhn nhn mt cch nghim tc hn tc phm ny".

Thot nhn Anh em nh Karamazov l cun tiu thuyt v ti gia nh, v s tan r ca "gia nh

ngu hp" tc l loi gia nh khng c nhng mi quan h trong sch, vng chc, khng c

nn mng o l v tan r trong hon cnh ca mt x hi ang bng hoi, thi nt. S chn la nh

th cng d hiu: tt c cc tiu thuyt ca Dostoievsky u vit v ti gia nh. i vi

Dostoievsky, vn quan h gia nh l vn ht sc quan trng. Nm 1854, ng vit cho em trai

l Andrei: "Ngay c trc y cng th, bao gi ti cng cho rng trn i khng c g cao c hn

hnh phc gia nh". Trc khi bt tay vo "Anh em nh Karamazov", trong th vit cho n vn s

K. D. Antsevskaia, ng ni rng nhim v ch yu ca ng l nhn thc "th h tr" v "gia nh

Nga thi nay m ti linh cm thy rng mi hai mi nm trc y, n hon ton khng nh th".

C s ct truyn ca "Anh em nh Karamazov" l mt chuyn c tht m tc gi nghe c trong

thi gian i t kh sai. Cng b giam nh t Omsk vi Dostoievsky c mt trung u hi hu tn l

Ilinsky, anh ta b kt n hai mi nm t kh sai v ti "git cha". K st nhn thc s l em trai anh

ta, g mun mt mnh tha k gia ti ca b. Anh ta th hnh pht c mi hai nm th ngi em

hi hn, ra t th v t nguyn xin i y. ng k chuyn ny trong "Bt k nh cht". Trong

phc tho vit nm 1874 cho cun tiu thuyt, nhn vt thm c t tn l Ilinsky.

ng cn c nghe mt chuyn tng t Tobonsk. C hai anh em trai, ngi anh c v cha ci

xinh p m ngi em thm say m. Ngi anh l trung u, n chi hoang ng v thng xuyn

xch mch vi b. Th ri ng b mt tch my ngy. Cui cng ngi ta nhn thy xc ng b trong

hm nh. Ngi em khng vi b nn khng b nghi. Ngi anh b buc ti, b kt n kh sai. Lc

mang xing i t, anh hi v cha ci: "Em c tin khng?". Tht ra ngi em mi l k st nhn,

song ngu to chng c mt cch khn kho. V sau v cha ci ca ngi anh thnh v ca

ngi em. Mi hai nm sau, ngi em n thm anh ni y kh sai, hai bn nhn nhau khng ni

m cng hiu. By nm na tri qua. Ngi em thng quan tin chc, nhng bng mc chng u ut,

b giy v. Cui cng anh ta th nhn vi v l mnh git b. "Anh ni vi ti iu y lm g?" -

nng hi. Ngi em n gp ngi anh t kh sai, n nn ti li. Ngi t ni: "Ti quen ri". Hai

anh em nht tr vi nhau: "Nh th l ch cng b trng pht". Mt hm nhn l sinh nht ca

mnh, ngi em tuyn b trc khch kha: "Ti mi l k git cha".

Ngi ta cho l anh ta in. Cui cng ngi anh c tha tr v, ngi em i t kh sai thay anh,

anh ta cu xin anh lm b cc con anh ta. Anh ta " c ln con ng chnh o".


Ta tr li tiu thuyt "Anh em nh Karamazov". Mt ng b, ba ngi con chnh thc v mt a

con hoang, kt qu ca mt ln i li gn nh cng hip mt ngi ph n in di. Tr ngi con

trai th ba - Alecxei, - c gia nh sng trong s cm th ln nhau m kt qu l v git b v mt

ngi b oan i t kh sai. Trong tt c cc nhn vt ca "nh Karamazov", kh ni ai l nhn vt

chnh. Tt c u l nhn vt chnh, u c vai tr quan trng ngang nhau trong s pht trin cu

chuyn.

Trc ht l ng b - Fedor Pavlovich Karamazov - lo gi thuc tng lp qu tc nh ny kiu ngo

v cht vn ting bt bo hi ht ca vn ho Ty phng, y c thch ngh vi ch ngha t bn hin

i. Y l mt loi ti nng trong th on kim tin kiu con bun: iu ny c tc gi phi by

qua nhng chi tit c th, qua li bc l ca chnh nhn vt. "Ti cm ght nc Nga bit chng

no!" - y khng thy cn phi giu gim lng yu nc ca mnh. Sn ui khoi lc, y l mc

ch ti cao ca c cuc i y. Ngoi khoi lc, y khng tha nhn mt trch nhim o l no ht,

ngay c i vi hai ngi v qu c v cc con y. Thm ch y tm thy c khoi lc trong tnh

cnh s nhc: y khoi tr khi lm thng h ma vui cho bn giu c kim ming n, khi v b theo

trai, y thch th vi vai ng chng mc sng c thin h thng cm. u cng ra mt i i vi

o c gi, dm ng tt v keo kit bn xn, tn bo, y l bn cht ca y. y khng cn l

con ngi m l con vt c c, bnh tt, ng kinh tm.

Tuy nhin, mi nhn vt ca Dostoievsky bao gi cng y mu thun, mang trong mnh nhng nt

tri ngc chuyn bin ln nhau. Fedor Pavlovich trng tro v dm ng, nhng l mt c tnh

khng nht nho cht no. Y l "thng h", nhng pha tr c duyn v giu ct rt t. Y l nh trit

hc trong loi ca mnh. Y bit tm ra c s trit l cho cch sng v lun v lim s ca mnh. Y l

s v a ngc: "Ta c ngh, khi ta cht khng th no qu li khng dng mc cu li ta i. Nhng

ta li ngh: Mc ? Chng o u ra mc. Lm bng g? St ? Th th rn mc u? a ngc

c xng rn chc?". Y bin quan nim tn gio v i sng th gii bn kia thnh ci c th th

thin nht khng nh tnh phi thc t ca n v gt b. Khng c c a ngc ln thin ng th

khng c g phi s. C sng nh ta mun.

Ci inh ca ct truyn l s xung t gia ng b v ngi con trai c Mitia Karamazov v tin v

tnh. Ngoi s tranh chp gia hai b con v quyn tha k ti sn ca m Mitia li, xen vo quan

h tnh ch ca h cn c mt mn tin c th, n l nguyn nhn trc tip gy ra v git ngi: s

tin ba nghn rp m Mitia rt cn g danh d, nhng li l s tin Fedor Pavlovich dnh tng cho


Grusenka "thin thn ca ti", "con g con ca ti", "nu nng n vi ti".

Mitia Karamazov l mu ngi tp trung nhng am m xc tht d di, khng g km hm ni, v

im ny anh ta ch th l dng mu ca b. "Thng ban dc tnh cho su b", anh ta ngh vy.

Nhng mc d ngp mnh trong vng bn tru lc, anh ta vn kht vng ci cao p, anh ta "l

tng Madona" giao tranh vi l tng "Xodom", " y qu v Cha Tri giao tranh vi nhau m

chin trng l tri tim con ngi", " y hai gii b gp nhau, y mi mu thun cng chung

sng". V th tm hn anh ta qun qui trong nhng am m, nhng bt thn anh ta li xut hin

nhng ngh v hnh ng cao c. Trong cnh gp g ln u tin vi Ekaterina Ivanovna ti nh

anh ta, Mitia c nhng tnh cm v hnh vi cao qu. S say m, thm ch tnh yu ca anh ta vi

Grusenka, l tnh cm trong trng ca tui tr. Trong cuc tnh ny l phi thuc v g ch khng

phi pha con d gi kia.

Mitia cm th b, nhng khng nhng tay vo ti c gh tm, anh ta sa o nhng vn gi c b

mt con ngi, theo tc gi, l v anh ta vn cn tin vo Thng : "Cho d ti ng b nguyn ra,

cho d ti hn h v tin, nhng hy cho ti hn gu b o m Cha Tri ca ti khoc trn

ngi, cho d ti i vi qu, nhng ti vn l con ca Ngi, i Cha Tri, ti yu Ngi" Mitia

ngh ngi v nhng au kh ca con ngi trn lan khp th gian. Nhng suy ngh v au kh ca

chng sinh v v s hin hu ca Thng a Mitia n s phc hng trong au kh.

Anh ta b to n hnh s kt ti, nhng to n lng tm bo cha cho anh ta. Anh ta chn con ng

cu chuc qua au kh, qua s quy thun chuc li ca mnh "c nh git cha" v chuc li

cho k phm ti thc s Dostoievsky vit v nhn vt ny: " ti s nhn mnh hn na tnh cch

ca Mitia Karamazov, trc nguy c phi gnh chu s bt hnh v b kt ti oan, anh ta t gt ra

mnh bng tri tim v bng lng tm. Tm hn anh ta chp nhn "s trng pht khng phi v anh ta

lm wc y m v anh ta xu xa n mc tng mong mun thc hin ci hnh vi phm ti m sau

ny anh ta b kt ti oan do sai lm ca to n. Mt tnh cch hon ton Nga: "Sm khng gm ln

th g mugich khng lm du thnh". S gt ra tm hn nh th, xt v mt hon canh tm l c

th, l hon ton c th xy ra, nhng y phn khin cng do tc gi c p t vn nhiu hn

s chun b ni tm cho nhn vt.

Th phm tht s ca v git cha l Ivan Karamazov v Pavel Xmerdiakov.

Xmerdiakov l mt trong nhng hnh tng gh tm nht, hin thn ca s e do gh gm ca con


ngi m Dostoievsky to nn vi sc mnh ngh thut kinh hong. Ra i do s dm ng ca

Fedor Pavlovich vi mt c gi d in d di Lizaveta Xmerdiasaia m c l khng mt ai c th

thm mun, l con hoang khng c tha nhn ca lo gi, ch c coi l y t trong nh, hn

sng trong s cm th d di ca k sinh ra hn. Chu nh hng gio dc ca tnh ch k c c

ca lo gi, hn khng coi ci g l thing ling. Hn khng c cht tnh cm no vi nhng ngi

nui dng hn, hn sn sng cho mng Napoleon xm chim Nga, m c chim c s tin ba

nghn rp trn ra nc ngoi m mt tim n nh. Bn cnh ch ngha h v th thin, tnh ngo

mn ti i v s khinh mit ton nhn loi ca hn c miu t vi sc mnh ngh thut c bit.

L mt k v hc, thn phn hn km, hn li khinh mit dn Nga "v hc"! Ngu dt, thin cn,

nhng hn c logic ti i, php bin chng ti i ring ca hn, ci bin chng trng tro nhng

mm do, linh hot, bin bch cho bt c hnh ng tin v ti c no. Tm l ti i tht d s.

Fedor Pavlovich cht chnh bi tay hn, k c lo tim nhim thi c c v hn mt b lo lm

cho h hng.

Tuy nhin, Xmerdiakov ch l k thc thi vic git cha, Ivan Karamazov mi l u no, l "nh l

lun" khi gi v cng c cho hn ngh git ngi, thc y hn i n hnh ng, Ivan

Karamazov l nhn vt mang tt c gnh nng ca nhng hoi nghi v tm kim trit l trong cun

tiu thuyt.

Lng ham sng mnh lit, "yu bu tri xanh thm", hot ng tm kim ro rit ca t tng, y

ch thc l "cht Karamazov" th hin Ivan. Nhng Ivan khng phi l "a con ca t nhin"

nh Mitia, anh ta trc ht l con ngi duy l u c lnh lng, ngi ca "vn ho phng Ty".

Anh ta l k nhn tm: xung t gia anh Dmitri v b n c th gy n mng, vy m anh ta

thn nhin, coi l chuyn t nhin, "rn nut rn". Vi Ivan, tnh cm rut tht l mt thnh kin.

L tr cao hn mi mong mun v kht vng. u c duy l lnh lng ca Ivan kt hp vi ch

ngha c nhn ch k: "Ti c chng nhng phi c cho php, m thm ch c tha nhn l li

thot khn ngoan nht ca ngi v thn ra khi tnh th kh khn". Xmerdiakov git ngi theo

l lun "mi vic u c php lm" ca Ivan, hn chnh l k song trng ca Ivan. Vi t cch l

nh trit l, Ivan i t cc oan ny n cc oan khc nhiu khi phn li chnh mnh, anh ta

khng c s thng nht gia ni v lm. L thuyt tru tng ca anh ta dn ti nhng hu qu bn

thu m anh ta khng th no nut tri c. Cuc i cht ca Ivan vi lng tm trong cuc i

thoi vi qu tht l au lng. Qu nhn thu rut gan anh ta, nhc li li l trc y anh ta ni,

i anh ta phi ni - lm i i vi nhau. S phn buc chng Ivan v thn phi soi gng t


ngm k mnh, iu lm anh ta pht in. Qua nhn vt Ivan, Dostoievsky biu l s th ght ca

ng i vi loi ngi v thn duy l.

L tr lnh lng khng chp nhn tn ngng, Ivan khng chp nhn Thng , anh ta l con ngi

ni lon. Ci c ng tr trn th gian, bc tranh ti c m Ivan v ra vi Alecxei rng rn n ni

Alecxei - ngi ca Cha but ming tht ln: "Phi bn". S ph phn ca Ivan v trt t cuc sng

ch thc l "ni lon". "Ti ngh rng, - Ivan bn v Thng nu nh khng c qu, c ngha l

qu do ngi to ra th con ngi to ra qu theo hnh nh ca mnh v ging nh mnh" v "c

tri t, t v n rut, u thm m nc mt".

Ivan nht quyt chng li kiu hi ho ca th gii khin cho con nai nm ng cnh con s t, nn

nhn hn k st hi mnh, kiu hi ho m b m vi vin tng xua ch x xc con b, cng vi

a con, c ba m ly nhau, mt m l cng reo ln: "Cha c l!". Kiu hi ho y "khng ng

mt git nc mt tr th". Nh vy th Ivan th c m nhng au kh khng c tr th cn hn,

"cho d l ti khng c l i na". ng thi Ivan cng c tuyt ci th gii kiu tri lnh, c l tr

t chc theo nh lut hnh hc, trong tt c c xp u vo y, c gin lc ho, c tnh v

t do b xo b.

Cu chuyn "Vin i php quan tn gio" m Ivan k cho Alecxei nghe l nhng trang thu tm

nhng suy ngh lu nm ca Dostoevsky v o thin cha La M, v vn c nhn v x hi ni

chung.

Mi lm th k sau ngy b ng anh cu rt, Cha tr li th gian, ti thnh Xevin Ty Ban Nha

gia thi Php nh Tn gio tn c nht.

Dn chng nhn ra Cha v vui mng khn xit. Vin i php quan cht xut hin, ra lnh bt

giam Cha, dn chng s mt php, im tht. Ban m, vin i php quan mt mnh vo ngc ti,

bo cho Cha bit: t khi Cha v tri, th gian c thu xp n nh, Cha n lm cho con

chin v cc ng chn chin khng th sng m khng b lng tm trch mc. o ca Cha cao

siu qu, khng va sc cc tn trn th, nh th t b n t lu. Suy cho cng, con ngi

khng i tm cha Tri, m tm bnh m trn gian. Nh th Thin Cha nhn danh ng Kito, nhng

sa cha Cha, dng cy thp gi v thanh kim thit lp nh nc ca mnh lm mt t chc

cng bc em li hnh phc cho con ngi. Nh nc Thin Cha gio t nn tng trn php

l, s b mt v quyn lc. i vi vin i php quan, mi vn u c gii quyt dt khot.


Qun chng nhn dn, theo li vin i php quan, vn yu ui, bt lc, sai lm ca Cha l khng

hiu rng con ngi khng cn t do bng bnh m. Bi v t do i i vi la chn, m t do la

chn tc l au kh gnh trch nhim. Cha qun mt rng "khng c g quyn r con ngi bng t

do ch, nhng cng khng c g au kh hn". V vy qun chng sn sng em i t do ly s no

, yn bnh. Cc ng chn chin cho h mt t t do v ch yu l bnh m. "Phi, chng ti bt h

lm vic, nhng nhng lc rnh ri, chng ti t chc i sng ca h nh mt tr chi tr em, vi

nhng bi ca tr em, ban ng ca, nhng iu v hn nhin. , chng ti cho php h phm ti, h

yu ui v bt lc, h s yu chng ti nh tr con yu ngi ln, v chng ti cho php h phm

ti. Chng ti s ni vi h rng ti no cng c th tha th c nu s phm ti y c chng ti

cho php S trng pht v nhng ti y, chng ti s nhn ly".

Trong bn trng ca "Vin i php quan", Dostoievsky ln n gt gao o Thin Cha m ng cm

ght v kch quan nim ch ngha x hi kiu tri lnh (Dostoievsky coi quan nim ny l chung

cho mi hc thuyt v ch ngha x hi). y cng l bi ca chng li s p bc, s xuyn tc nhng

t tng v i. Lch s tng bit c nhng phong tro v i, m u vi l tng cao p, vi

nhng ha hn hp dn v kt cc li ngc vi l tng. Chng hn cuc i cch mng Php th

k XVIII vi khu hiu "T do - Bnh ng - Bc i" dn ti x hi t sn Php th k XIX nm

trong tay bn con bun.

Trong tiu thuyt, theo nim tin ca tc gi, tnh ch k v s ph nhn o c gn lin vi quan

nim v thn, khng tin c Thng , iu lm qu qut con ngi, dn n tai ho: Fedor

Pavlovich b git, k st nhn Xmerdiakov treo c t t, cuc i Ekaterina Ivanovna tan nt

i li vi nhng con ngi v thn v i php quan, Dostoievsky hng v Cha cu th, v tu

vin v xy dng nhn vt Aliosa v Zoxima.

Aliosa phi gi mt vai tr c bit trong tc phm. Nh vn gi l "chng trai ca thi i chng

ta", tt c thin cm ca ng dnh cho nhn vt ny. Aliosa l mt "anticorp" (phn c th) ca gia

nh Karamazov.

Anh l mt tm hn trong trng ca ci gia nh sc si dc vng ny, anh yu con ngi v cho

rng mnh khng c quyn phn xt ngi khc. Anh c thin khiu khi gi lng yu mn ca mi

ngi i vi mnh, khng bao gi bng nhng iu xc phm n mnh. Tuy nhin, "thy tu"


ny khng xa l vi dc vng ca con ngi, hiu bit su sc nhng au kh. Khi Ivan k vi

Aliosa v ch b nng n b ch sn x xc, tr li cu hi anh s x tr nh th no vi vin tng

lm vic , Aliosa ku ln: "x bn!". y l s vi phm iu rn khng chng li ci c. Khi

Ivan ni ln s cm phn i vi th gii ca Cha. Aliosa ni: "y l s ni lon". Li mt ln na

Aliosa vi phm iu rn ca nh th. l s thng li ca ch ngha hin thc ca Dostoievsky. S

nghi ng ca Aliosa v tnh thn thnh ca trng lo Zoxima khi xc ng bc mi cng l thng li

ca thc t i vi ch quan. V mt tm l, hnh tng Aliosa c sc sng sinh ng. Nhng

vai tr m tc gi mun gn cho hnh tng ny - vai tr ca ngi nh nh sng tn gio m vt

thng c s c c, lnh tham lam, dc vng in cung - th c v ngy th, liu sc thuyt phc.

Ngi nh Aliosa khng lm c vi ai, nhng thnh hnh ca anh bt lc, khng lm nn iu thin.

Qua th t ca Dostoievsky chng ta c bit rng vi nhn vt Zoxima, nh vn nh khc ho

mt ngi Kito gio trong trng, l tng, c l lun m nhng li thuyt ging ca ng ta s p tan

tnh nhng li l bng b Thng ca Ivan. Nhng qua tc phm chng ta thy th no?

Trong li thuyt ging trng giang i hi ca trng lo v i sng ca nhn dn, trn thc t, ta

thy au kh y ry di th gian, ci c nh bi ci thin. Ngi dn cht dn cht mn v nn

say ru, tn bo vi gia nh, vi v con, " cc cng xng thm ch ti thy c nhng tr em

mi tui, chng cm ci, ho hon v tru lc". Trng lo nhn thy s i khng gia ch v t

din ra khp ni, chu u ngi ngho ni dy dng sc mnh chng li bn bc lt giu c, u

ri mu chy khp ni vy th lm sao m chp nhn c th gii ca Cha Tri?

Li thot m trng lo ra cho nc Nga l "Cha Tri s cu vt con dn ca Ngi, bi v nc

Nga v i do s quy thun ca mnh" v "ri y cui cng ngay c ngi giu i bi nht ca

chng ta cng s xu h vi ngi ngho v s giu c ca mnh, cn ngi ngho thy ngi giu

khim nhng nh vy, s hiu h v vui sng nhng b". Tht l ngy ng, nht nho. Nhng li

rn nh th li do ngi bt ca nh vn hin thc v nhn o ch ngha v i Dostoievsky vit ra,

tht kh hiu!

Cn v lp lun ca Zoxima p li nhng li l v thn v bng b Thng ca Ivan th tht l

yu t, khng c sc thuyt phc.

Dostoievsky vit cho Pobedonoxev ngy 24 thng Tm 1879: "Ti s v run ln v lo cho ng ta:

liu ng ta c sc khng?". nh ca Dostoievsky dnh cho Zoxima vai tr ngi thy ca cuc


sng r rng l khng thnh cng.

Trong "Anh em nh Karamazov", c mt loi nhn vt hu nh khng lin can g n gia nh

Karamazov m chim mt v tr ln trong tc phm: tr em. Phn th mi ca tc phm mang tn l

Nhng cu b.

Cun tiu thuyt kt thc bng bi din thuyt ca Aliosa Karamazov trc nhng a tr y trong

ngy a m Aliosa Xneghiriov. Nhng iu Aliosa ni vi cc ch b l iu ht sc quan trng

i vi Dostoievsky.

Mn li Aliosa, ng ni ln nhng ngh dng nh l li ku gi ca ng vi th h mai sau.

Nhng trang ng vit v tr em - c bit v Iliusa v Cha Kraxotkin - thm tha, cm ng phi

thng, cho thy ti ngh tuyt lun v s am hiu tm l tr em c mt khng hai m kh c nh

vn no vit ni nh th. Nh vn dnh c mt chng cho hnh tng Kolia Kraxotkin. Tnh cch

ca nhn vt ny tp trung tt c nhng suy ngh nhiu nm ca Dostoievsky v tr em. Ch b "h

v ch ngha" ny thc ra rt tuyt diu: thng minh t ho, cng bng, chn tnh, dng cm, nhng

lun nghi ng bn thn, mun vt tri hn tt c cc bn, mun c ra mnh c hc v c lp

khin ch ph nh tt c nhng g m ch khng bit (ln n vic dch Voltaire mc d ch khng

bit Voltaire, ch trch Belinsky tuy ch cha h c Belinsky). Khuynh hng ch yu ca

Kraxotkin vn l hng ti tnh bn v lng chn thnh. Loi tr em nh th hin c khng t trong

cc trng hc ca chng ta thi nay.

Tn sng s trong trng ca tui th m mi ngi nht nh phi gn gi trong tm hn, bt k khi

ln ln anh tr thnh ngi th no, y l iu tm nim ca Dostoievsky. on kt ca tc phm

vang ln ting ni tr th, iu l nim tin ti sng ca nh vn vo tng lai nhn loi.

"Anh em nh Karamazov" l mt tc phm hin thc theo ngha cao c nht c sc t co ht sc

ln, ng thi l tc phm rt li cun, khin ngi c hi hp vi s pht trin cng thng ca ct

truyn hnh s c b tr rt mc kho lo, nhng bao trm tt c, n l cun tiu thuyt "trit l"

tuyn "trit l" chim a v thng tr. Nhng vn t tng trng i, s xung t gia cc lung

t tng th hin di hnh thc nhng ngh lun ca cc nhn vt v cc ti trit hc, bn

thn cc nhn vt b m nh bi nhng t tng nht nh, cc nhn vt gn lin vi t tng ca

mnh n mc t tng tr thnh "bn nh th hai" ca nhn vt. Th nhng c "Anh em nh

Karamazov" ta vn thy Dostoievsky trong tc phm ny l nh tiu thuyt hn l nh t tng. Ti


ngh gn kt mt cch hu c nhng yu t ngh thut khc loi - bc tranh hin thc, tnh kt hnh

s, truyn thuyt, s tch cc thnh, trit lun, t ti mc thn tnh s mt trong vn hc th gii.

Dostoievsky rt qu trng nhng s kin c thc lm c s cho tc phm, k c nhng chi tit v a

im v thi gian hnh ng. Trong s ghi chp chun b cho "Anh em nh Karamazov", ta c

thy: "Tm hiu xem c th nm di gia ng ray di xe la phng ht tc lc khng", "Tm hiu

v lao ng ca tr em trong cc cng xng". t v tu vin v cc tu s, ng cng vi ngi

bn mi quen l trit gia Vladimir Xoloviev n thm tu vin Optina, li y hai ngy. Theo nhn

xt ca Anna Grigorievna, v Dostoievsky, on t ngi ph n n gp trng lo c an i

v a con trai ln ba tui va cht phn nh chn thc ni au x rut ca b v Dostoievsky v b

Alecxei ca h va qua i; Alecxei cht nm ln ba v nhng li than khc ca h cng nh vy.

Nh vy ta hiu c v sao s miu t ca cuc sng ca tc gi c th v sng ng n vy.

Trong tt c cc tc phm ca Dostoievsky, "Anh em nh Karamazov" l cun tiu thuyt d hiu

nht, nhiu tnh c th nht, b cc sng r nht ca ng. y khng c ci m m ca Bn ngi

qu m, khng c ci rc ri ca G mi ln. S phn chia cc phn, quyn, chng ng vi nhng

giai on hnh ng. Phn th nht k v lch s trc ca gia nh Karamazov, ta c bit cc

tnh cch, linh cm thy bu khng kh ti li v v st nhn s xy ra, nhng khng ng ch xc

cho ai: Phn th hai l s km chm hnh ng, chuyn sang ti h t tng. Phn th ba, ti

phm xy ra, Dmitri b kt n, y Dostoievsky ph nh ci to n gi di, tn bo thi . Phn

th ba gii quyt vn : ai git? Mi chng u c chc nng, vai tr r rt.

Nh nghin cu X vit c uy tn M. M. Bakhotin ch r tnh a thanh (nhiu ging ni) l c

im quan trng nht cc tiu thuyt ca Dostoievsky. Trong tnh a thanh, iu trc ht l lp

trng ngh thut mi ca tc gi i vi nhn vt: nhn vt c tnh t ch, c t do bn trong, v

nguyn tc khng chu s xc nh trc theo cch nh gi dt khot ca tc gi. Ting ni ca tc

gi v nhn vt c t chc nh ting ni ca ngi ang c mt, nghe tc gi ni v c th tr li

tc gi. Ting ni ca nhn vt (quan im ca nhn vt v th gii) c gi tr ngang ting ni ca tc

gi, cng ct ln vi ting ni ca tc gi v ting ni ay gi tr ca cc nhn vt khc. Nh vy,

trong tc phm ca Dostoievsky, nhiu nhn vt cng thut chuyn v mt s bin, to nn nhng

cch hiu khc nhau v s bin . Chng hn, din vn ca bin l v lut s trong phin to x

Mitia. Tnh a thanh cn c trong tm hn mi nhn vt, nhn vt c th c nhiu quan nim, kin,

dao ng, ni mt ng ngh mt no.


Cng do tnh a thanh, i thoi chim mt v tr phi thng trong tc phm Dostoievsky. Cc nhn

vt ca ng tranh ci vi nhau, nu ln nhng vn quan trng nht v th gii quan, v bn phn

o c, v ng quan gia ngi vi ngi. Ivan Karamazov, trn lp trng khng chp nhn th

gii hin c, say sa a ra lun chng anh thp n ni cc nhn vt ca phi "quy thun"

khng sao bc b c. Th nhng tng c cp ti trong tranh lun khng phi l thun tu

tru tng, m mang c tnh ring ca ngi pht biu: khng c "s tht phi c tnh", s tht v th

gii bao gi cng l s tht ca c nhn. Cho nn, t tng c nu ln bao gi cng m mnh

lit, mt khc nhn vt d c tnh tiu biu n u cng khng thnh biu tng, m l c xng c

tht.

Mt trong nhng ci c o na ca Dostoievsky l cc nhn vt ca ng bao gi cng hin hu

trc ht vi chnh bn thn mnh, vi lng tm ca chnh mnh. V th, nhng tm t su kn ca

nhn vt hin ra trc chng ta vi tt c s bn b ca "nhng cu hi ng nguyn ra".

Thi gian ngh thut ca Dostoievsky cng khc thng, c nn c bit. S bin rt nhiu dn li

trong thi gian ht sc ngn, xung quanh mt vic lm trung tm. Hin ti bao gi cng hm cha d

vng v bao gi cng mang mm mng ca tng lai. Ivan Karamazov b giy v v thc c tt

c nhng ti c m nhn loi phm phi trong tt c cc th k. Mitia Karamazov mun chuc li v

mt ti m mnh ch ngh n ch cha lm. Vi Dostoievsky, tng lai hin ra nh s chm dt au

kh, nh m c v "s phc hng" con ngi.

Tiu thuyt "Anh em nh Karamazov" l mt bng chng hng hn v Php mu ca s th hin

ngh thut: vn sng c dng to nn hnh tng c th rng hn quan nim ch quan ca tc

gi. Ni theo li Doboroliubov, y logic ca s lin kt cc s kin khch quan v nhng kt lun

ny sinh t bt u c tc ng.

Herman Hexxo, nh vn c thi nay vit: "Mt con ngi n c m vit ni "Anh em nh

Karamazov" th l php mu".

PHM MNH HNG


Dostoevsky

Anh em nh Caramazov

Dch gi: Phm Mnh Hng

Li tc gi

Tng Anna Grigorievna Dostoievskaia

Thc, ta bo thc cc ngi: nu ht la m gieo xung t chng cht i th n s c mt mnh,

nhng nu n cht i th kt qu c nhiu.

Phc m theo Gioan, chng XII, tit 24

Li tc gi

Bt u vo pho tiu s nhn vt ca ti. Alecxei Fedorovich Karamazov, ti hi bn khon. Th ny

nh: tuy ti gi Alecxei Fedorovich l nhn vt ca ti nhng chnh ti bit anh ta tuyt nhin khng

phi l con ngi v i(1), v th ti thy trc nhng cu hi khng trnh khi i loi nh anh

chng Alexei Fedorovich ca ng c g ng ch m ng chn anh ta lm nhn vt ca mnh? Anh

ta lm c iu g ng k. Ai bit n anh ta v v l g? Ti sao ti l ngi c li phi mt

thi gi nghin cu nhng s vic trong cuc i anh ta?

Cu hi cui cng l c nghit nht, bi v ti ch c th tr li: C l, chnh bn s thy khi c b

tiu thuyt. Nhng nu ngi ta c m khng thy, khng ng rng Alexei Fedorovich ca ti

c ci c sc th sao? Ti ni th l bi ti au lng thy trc iu . Theo ti th anh ta l con

ngi c sc nhng ti rt ng l ti c th chng minh iu vi bn c.

Duyn do v c l y l mt nh hot ng, nhng nh hot ng loi g th khng xc minh c,

khng r rng, tuy nhin trong ci thi bui nh thi bui chng ta m i hi ngi ta s r rng

th k cng l. Dut c mt iu c l kh chc chn: y l con ngi l lng, thm ch l k quc.

Nhng thi l i v k quc gy tc hi hn l cho ngi ta ci quyn c ch , c bit khi c

bn dn thin h u ra sc hp nht nhng ci ring l v tm mt ngha chung no cho s hn

n ton th. K k quc, trong a s trng hp l hin tng ring bit. Phi th khng?


Nhng nu cc bn khng ng vi lun im trn y v tr li Khng phi th hay Khng

phi bao gi cng th th c l ti s phn chn ln v gi tr nhn vt Alexei Fedorovich ca ti.

Bi v k k quc chng nhng khng phi bao gi cng l" ci ring bit, m tri li, nhiu khi c l

k mang trong mnh ci ct li ca ton th, cn tt c nhng ngi cng thi khc, khng r v

l do g, b mt ngn gi v hnh no tm thi cun di khi k

Tuy nhin, ti khng mun i vo nhng li gii thch nhm chn v m h y m mun bt u

ngay mt cch gin d t nhin, khng ta g ht: thch th c nhng khn ni truyn tiu s ca

ti ch c mt, m ho ra li thnh hai tiu thuyt. Tiu thuyt chnh l tiu thuyt th hai, y l

hot ng ca nhn vt ca ti, m li trong thi i chng ta, ng vo lc ny ca chng ta. Tiu

thuyt th nht vit v chuyn xy ra t mi ba nm trc, thm ch hu nh khng phi l tiu

thuyt, m ch l mt qung trong thi u tui xun ca nhn vt ca ti. Ti khng th b qua tiu

thuyt th nht v nh th s c nhiu iu trong tiu thuyt th hai tr nn khng th hiu c.

Nhng nh vy s lng tng ban u ca ti cng tr nn rc ri hn: nu nh ti, tc l chnh ngi

vit tiu s cho rng mt tiu thuyt cng qu i vi mt nhn vt xong xnh v bt nh nh

th th c g ti li ra mt vi hai tiu thuyt v ti ly g gii thch s nhng nho nh th v phn

ti.

Lng tng trong vic gii p nhng cu hi ny, ti quyt nh b qua khng gii p g c. ng

nhin, c gi tinh on ra t lu rng ngay t u ti nhm mc ch y v ch bc v ni

ti sao ti ph li v ch v ph thi gian qu bu. V iu ny ti xin tr li rnh r, ti ph li v ch

v ph thi gian qu bu, th nht l v l , th hai l v ranh mnh: d sao ti bo trc mt

iu g. Tuy nhin, ti vn ly lm vui sng v tiu thuyt ca ti t n tch thnh hai truyn c s

thng nht cn bn ca ton b: xem xong truyn u, bn c t thn r c nn bt vo truyn

th hai khng. C nhin chng ai b rng buc g ht, c th qung sch i ngay sau khi c vi trang

u ri khng bao gi m sch ra na. Nhng cng c nhng c gi k tnh nht quyt mun

c n ht khi sai lm trong s phn on v t ca mnh: chng hn tt c cc nh ph bnh

Nga u nh th. Trc nhng ngi nh th d sao ta cng ngi hon: mc d tt c s cn thn

v tn tm ca h, ti vn c cho h mt ci c ht sc chnh ng vt b cun truyn ngay

on u ca thin tiu thuyt. Tt c li ni u ch c th thi. Ti hon ton ng rng n l

tha, nhng v vit ri th c th.

Cn by gi th vo vic.

TC GI


Ch thch:

(1) Heroi trong ting Nga va c ngha l nhn vt, va c ngha l ngi anh hng, tng

ng vi t hros ting Php (N.D).

Dostoevsky

Anh em nh Caramazov

Dch gi: Phm Mnh Hng

Quyn 1: Cu chuyn mt gia nh - Chng 1

Fedor Pavlovich Karamazov

Alecxei Fedorovich Karamazov l con th ba mt a ch ht chng ti tn l Fedor Pavlovich

Karamazov, ngi c thi lm xn xao d lun (m n tn by gi cng cn c nhc n

vng chng ti) do ci cht bi thm v m m ca ng ta xy ra ng mi ba nm trc, ri n

mt lc no ti s k chuyn ny. Cn by gi, v ng "a ch" ngi ta gi ng ta nh vy,

tuy sut i ng ta hu nh khng c ng ti in a ca mnh, ti ch ni rng y l mt k thuc

loi ngi l lng tuy l kh thng gp, chnh l loi ngi chng nhng i bi v trc tng m

cn v li bit lo liu rt khn kho mi vic lt lo lin quan n ti sn ca mnh. Chng hn Fedor

Pavlovich bc vo i gn nh l tay trng, vn in sn ca ng ta rt nh nhoi, ng ta chuyn i

chc ba nh ngi, kht ting l k n bong, vy m lc cht ng ta cn c n mt trm ngn rp

tin mt. Tuy th sut i ng ta c l k ngng cung nht trong ht chng ti. Ti xin nhc li ln

na: y khng phi l ngu xun; phn ln nhng k ngng cung y kh tinh khn v ranh mnh,

m y l v li nhng l ci v li kh c bit, mang mu sc dn tc.

ng ta hai i v v c ba con trai: con c, Dmitri Fedorovich, l con ngi v th nht, hai a

cn li Ivan v Alecxei, l con ngi v sau. Ngi v u ca Fedor Pavlovich l con mt gia nh

kh giu c v danh ting thuc dng h qu tc Miuxov, cng l a ch vng chng ti. Lm sao

mt c gi c ca hi mn, li xinh p, thm na li thuc loi thng minh lanh li, - loi thiu n

khng ly g lm him trong th h hin nay, nhng thi trc cng vn c, - m chu ly mt g

"cm nhom" (nh mi ngi hi y vn gi g) v hn mn nh th, iu ny ti s khng gii thch


rm r. Ti bit mt c gi thuc th h "lng mn" thi trc, sau my nm eo ui mi tnh b

n vi mt ngi danh gi m c ta bao gi cng c th rt yn tm v lm v ng ta, nhng rt cuc

c ta li tng tng ra nhng tr ngi khng th vt qua c v mt m bo bng, t m b cao

ging nh mt ghnh cheo leo, c ta gieo mnh xung dng sng kh su chy xit: c ta cht do

tnh ng bng ca chnh mnh, ch ct c ging nh Ophelia ca Shakespeare, thm ch nu

nh b cheo leo y, m c v a thch t lu, khng c nn th nh th, nu nh hay

vo ch l mt b sng bng phng tm thng th c l khng lm g c chuyn t vn. y l

vic c thc, v hn l trong i sng Nga ca chng ta, hai hay ba th h gn y, nhng s vic

cng loi xy ra khng t. Cng tng t nh vy, hnh ng ca Adelaida Ivanovna Miuxova

chc chn l hi m ca nhng lung gi nc ngoi di vo: ng thi cng l s bc tc ca t

tng b cm t. C l nng mun biu l ch c lp ca ph n, i ngc li hon cnh x hi,

chng li s chuyn ch ca h mc v gia nh, v tr tng tng hay chiu lng ngi khin nng

tin chc, d ch trong giy lt rng Fedor Pavlovich tuy c ting l k n chc, nhng vn l mt

ngi can m nht v tinh qui nht trong ci thi i ang chuyn mnh theo chiu hng tt:

nhng thc ra g ch l mt thng h c c, khng hn khng km. iu git gn l s vic xoay

chuyn ti ch c nng b nh trn theo g v ly th lm khoi ch. Cn v phn Fedor Pavlovich

th thm ch do a v x hi ca g, g hon ton sn sng thc hin tt c nhng tr vo loi , v

g ho hc mun tin thn bng bt k cch no: chui lun c vo mt gia nh t t v kim c

mn hi mn, l iu ht sc hp dn. Cn v tnh yu i la th hnh nh hon ton khng c, c

nng cng nh chng, mc d Adelaida Ivanovna rt xinh p. Thnh th c l y l trng hp

duy nht thuc loi ny trong i Fedor Pavlovich, mt k sut i ho sc, sn sng bm ngay ly

bt c ci vy no vy gi g. Duy ch c ngi ph n ny khng khi gi trong g mt hng th

tnh dc c bit no c.

Ngay sau khi b nh theo g, Adelaida Ivanovna thy ngay rng nng ch c th khinh b chng,

ngoi ra khng cn g khc. Nh vy, hu qu ca cuc hn nhn bc l ra nhanh chng l thng.

Tuy sau kh nhanh, gia nh nh chp nhn cuc hn nhn y v cho c gi trn nh theo trai

mt mn hi mn, nhng cuc sng v chng ht sc lc c v chuyn ci c xy ra lun. Nghe

u c v tr t ra thanh tao v cao c hn Fedor Pavlovich nhiu, g ny, nh v sau c bit,

ngay hi y nng lun ca nng tt c s vn ling hai mi nhm ngn rp khi nng va mi

nhn c, t , my chc ngn y mt tm lun. Cn mt ci p nh v mt ngi nh kh p

thnh ph cng l mt hi mn ca nng, th trong mt thi gian di g dng mi cch sang tn

cho mnh bng th tc giy t hp l no , v t c mc ch y hn l ch bng mt th

on duy nht: thng xuyn ni p v van v mt ch tr trn khin nng khinh b v gh tm g, v


ch v mt mi v tinh thn m nng nh ng thun, ct sao khi b g lm ry. May sao gia nh

Adelaida can thip v km tay k chim ot. Ai ny u bit gia hai v chng thng xy ra x

xt, nhng theo li n, ngi nh n khng phi l Fedor Pavlovich, m l Adelaida Ivanovna,

nng l mt ph n nng ny, to bo, nc da bnh mt, thiu kin nhn, khe l thng. Rt cuc

nng b chng trn i vi mt anh chng chng sinh ngho kit xc, li cho Fedor Pavlovich

thng Mitia mi ln ba. Fedor Pavlovich tc khc lp ln trong nh c mt hu cung v n chi nhu

nht ba pha. Nhng lc tm ngh, y i lung tung gn khp tnh v gp ai cng than vn thm thit

v c Adelaida Ivanovna b y, thm na y cn k l nhng chi tit ht sc ng ngng v sinh

hot v chng ca y. ng k nht l y tung nh thch th, thm ch khoi tr trnh din trc thin

h vai tr anh chng mc sng l bch ca mnh v cn t m mu sc nhng chi tit v ni nhc

ca y. "Nom c nh anh c thng chc vy. Fedor Pavlovich . Anh c v h h lm bt chp tt

c s au xt ca anh", - nhng k nho bng ni vi y nh vy. Nhiu ngi cn ni thm rng c

l y ly lm vui sng trong b dng mi ca vai h v tng thm hiu qu gy ci, y c lm

nh khng nhn thy tnh th khi hi ca y. Nhng ai bit c, c th y l s ngy th ca y.

Cui cng y tm ra tung tch c v theo trai. C nng Peterburg: nng n y cng vi anh

chng chng sinh v nng dn mnh vo mt cuc sng hon ton phng tng. Fedor Pavlovich

lp tc tt ti sa son i Peterburg, - lm g? - c nhin chnh y cng khng bit. Ca ng ti,

c l y mun i tht y, nhng mt khi quyt nh vy, y cho rng y c ci quyn c bit li lao

u vo cuc ru trn cung my thm hng hi trc khi ln ng.

Nhng ng lc y gia nh bn v nhn c tin con gi h bc mnh Peterburg. Nng cht bt

thn trn mt gc trang, ngi th bo l do bnh thng hn, ngi th bo l cht i.

Fedor Pavlovich bit tin v cht gia lc ang cn say. Ngi ta kho rng y chy ra ph v go ln,

vui sng gi hai tay ln tri: "T nay Cha gii thot cho con"; mt s ngi khc li ni rng y

khc rng rc nh a tr, thm ch nhn y m thng tm, mc d ngi ta gh tm y. Rt c th l

c hai bn u ng, ngha l y va vui sng v c gii phng, va khc ngi gii phng cho

mnh. Nhiu khi ngi i, d l c c, cng vn ngy th v cht phc hn ta tng. V chng,

chnh chng ta cng th.

Dostoevsky

Anh em nh Caramazov


Dch gi: Phm Mnh Hng

Chng 2

Tng kh a con u lng

C nhin c th hnh dung c mt ngi nh th c th lm b v dy d con nh th no. Vi

ngi b y, s vic xy ra ng nh n phi xy ra, ngha l y hon ton b ri a con sinh ra

vi Adelaida Ivanovna, khng phi v y th ght g a b hay v nhng tnh cm v chng no b

xc phm, m ch gin n l y qun bng a con. Trong lc y lm mi ngi pht n ln v ci tr

khc lc than vn ca y, cn nh y li bin thnh ci tru lc th thng b Mitia ln ba c ngi

y t trung thnh trong nh l Grigori trng nom sn sc, nu thng b khng c lo chm sc th

c l s chng c ai thay cho n ly mt chic s mi. Li na, bn h ngoi thi gian u dng nh

cng qun hn n. ng ngoi n, tc l chnh ngi Miuxov thn sinh ra Adelaida Ivanovna, t th,

b v go ca ng, b ngoi ca Mitia, v Moskva, v m yu qu; cc d n i ly chng,

thnh th gn mt nm tri n vi Grigori trong tp nh gia nhn ca lo. V chng, nu ng b c

nh n a con (thc ra y khng th khng bit mnh c a con) th hn l chnh y s tng kh n

sang tp nh y, bi v a b d sao cng lm y vng vu trong cuc tu sc cung lon. Nhng

bt cht ngi anh h ca Adelaida Ivanovna, ng Petr Alecxandrovich Miuxov t Paris tr v, sau

ny ng li ra i sng nhiu nm nc ngoi, v sut i ng vn l ngi u ho, cn v cui i

ng l ngi theo ch ngha t do ca nhng nm 40 - 50. Tip tc con ng s nghip, ng giao

thip vi nhiu ngi theo ch ngha t do trit nht ca thi i mnh, c Nga cng nh nc

ngoi, ng quen bit ring c Prudon v Bakunin(1) v vo cui thi k bn ba ca mnh, ng thch

hi tng li v k chuyn v ba ngy cch mng thng Hai nm bn mi tm Paris, c cho

ngi ta hiu rng sut na th ng tham gia vo cng cuc trn chin lu. y l mt trong

nhng k nim sung sng nht ca ng thi trai tr. ng c ti sn ring, theo cch tnh thi trc

l ngt mt nghn khu. Ci p tuyt vi ca ng ngay ca ng th trn chng ti v tip gip vi

t ai ca tu vin ni ting ca chng ti. Ngay t hi cn rt tr, lin sau khi nhn quyn tha k,

ng lp tc tha kin lin min vi tu vin v quyn nh c v n rng g , ti khng bit ch

xc, nhng ng cho rng, kin "bn thy tu" thm ch l ngha v cng dn v khai sng ca mnh.

c nghe ht mi chuyn v Adelaida Ivanovna m d nhin l ng vn nh v hi xa thm ch

ng n, v c bit vn cn thng b Mitia b b mc, ng lin can thip, mc d ng cm

ght v khinh mit Fedor Pavlovich bng tt c tm hn tr trung ca mnh. y l ln u tin ng

lm quen vi Fedor Pavlovich. ng ni thng vi y rng ng mun nhn ly vic dy d a b. Mi

sau ny ng cn k, coi l mt nt c trng rng khi ng ni vi Fedor Pavlovich v Mitia th y


ng ra mt lc, c v nh hon ton khng hiu l ni v a tr no, thm ch dng nh y ngc

nhin rng y c a con trai nh tui u trong nh. Cu chuyn ca Petr Alecxandrovich c th

c phn qu ng, nhng hn l phi c mt phn s tht. Qu tht Fedor Pavlovich sut i thch

lm iu lm b. t nhin sm mt vai bt ng no , m ci chnh l i khi chng cn g phi

lm nh vy, thm ch c khi cn trc tip c hi cho mnh, nh trng hp ny chng hn.

Tuy nhin, rt nhiu ngi c c im y, m l nhng ngi rt thng minh, k chi n Fedor

Pavlovich. Petr Alecxandrovich si ni lo liu cng vic v thm ch c tha nhn l ngi gim

h a b (cng vi Fedor Pavlovich). V ngi m cht i vn li ti sn: mt ngi nh v trang

p. Mitia n vi ng cu h y, nhng ng ta khng c gia nh ring, v bi v sau khi thu xp

xong cng vic, bo m thu c tin cc trang p ca mnh, ng li vi tr v Paris mt thi gian

di, nn ng giao a b cho mt b c h qu tc Moskva. Khi sng quen Paris, ng qun

hn a b, c bit khi xy ra cuc cch mng thng Hai(2) lm kinh d tr tng tng ca ng,

khin ng sut i khng qun c. B qu tc Moskva qua i, Mitia n vi mt ngi con

gi b, ngi ny ly chng.

Hnh nh sau thng b cn i t ln th t na. V chuyn ny by gi ti s khng rm li,

nht l s cn phi k nhiu v a con u lng ny ca Fedor Pavlovich, cn by gi ti ch a ra

nhng iu ht sc cn bit v anh ta, khng c nhng ci th ti khng th bt u b tiu thuyt.

Th nht, anh chng Dmitri Fedorovich ny ch l mt trong ba con trai ca Fedor Pavlovich, anh ta

ln ln vi nim tin rng d sao mnh vn c cht ti sn v n tui thnh nin(3) anh ta s c t

lp. Thi nin thiu v thanh nin ca anh ta l mt qung i ln xn: anh ta b d vic hc

trng trung hc, sau vo mt trng v b, ri n vng Kavkaz, phc v trong qun ng, dnh

vo chuyn thch u v b ging chc, li phc v trong qun ng, n chi hoang tong, phung ph

kh nhiu tin. Mi n tui thnh nin, anh ta mi c b gi tin cho, nhng cho n khi y anh

ta n nn chng cht. Anh ta bit mt b mnh ln u tin sau khi n tui thanh nin, khi anh ta

ch tm v nh ni chuyn vi b cho rch ri v ti sn ca anh ta. Hnh nh ngay hi y anh ta

khng a ng b. Anh ta nh mt thi gian ngn ri li vi ra i, sau khi nhn c mt s tin

v giao c vi b v vic thu li tc ca in trang t nay v sau, iu ng ch l ln y anh ta

vn khng lm cch no c b cho bit v thu nhp cng nh gi tr ti sn. Ngay t ln u y

(iu ny nn nh), Fedor Pavlovich rt hi lng v vic lm , v y c nhng tnh ton ring. Y cho

rng g tr ngi non d, bng bt hm h, am m, thiu kin nhn, ham chi bi, ch mun lm

sao chp lun c mt ci g l g yn tm ngay, tuy tt nhin l ch mt thi gian ngn. Th l


Fedor Pavlovich bt u khai thc tnh trng , ngha l th cho g tng khon nh, thnh thong gi

cho mt mn, v s th dn n kt cc l bn nm sau, Mitia mt kin nhn, li v th trn nh

ln na thanh ton vi b cho xong hn, nhng t nhin, g ht sc ngc nhin c bit g

chng cn g na, thm ch kh m tnh ton c, g y ton b gi tr ti sn ca mnh bng tin

mt, do b trao cho, c l cn n li b ng khc: cn c vo nhng giao ko ny n k kt vo

ngy ny ngy n theo mun ca chnh g, g khng c quyn i hi g na, vn vn v vn vn.

G trai sng st, nghi ng c s gian di ni xung ln, gn nh mt tr. Chnh hon cnh dn ti

thm ho, thin tiu thuyt u ca ti thut li chuyn y hay ng hn, cu chuyn y l ci khung

bn ngoi ca tc phm. Nhng trc khi i vo tiu thuyt , cn phi ni v hai ngi con trai

cn li ca Fedor Pavlovich, cc em ca Mitia, cho bit r gc tch ca h.

Ch thch:

(1) Prudon Pie Jozep (1809-1865) - Ngi Php, nh x hi hc. kinh t hc, nh x hi khng

tng c khuynh hng v chnh ph.

Bakunin Mikhail Alecxandrovich (1814-1876), ngi Nga, nh cch mng dn tu, nh l lun ca

ch ngha v chnh ph (N.D).

(2) y l ni v cuc cch mng dn ch t sn thng Hai nm 1848 Php, dn ti kt qu lt

nn qun ch thng by ca nc ny (N.D).

(3) Theo lut Nga thi y, tui thnh nin l 21.

Dostoevsky

Anh em nh Caramazov

Dch gi: Phm Mnh Hng

Chng 3

Cuc hn nhn th hai v cc con th

Tng kh c thng Mitia ln bn i ri, chng bao lu sau Fedor Pavlovich li ly v. Cuc hn

nhn ln th hai ny c tm nm. Ngi v th hai ny cng rt tr, tn l Xofia Ivanovna, ngi

tnh khc, Fedor Pavlovich nhn c mt vic kinh doanh nh nht gh qua y cng vi mt ngi

Do Thi. Tuy rng y chi bi ru ch, trc tng, nhng lun lun chm lo b vn kinh doanh v


lm n bao gi cng c li, tuy c nhin hu nh bao gi cng kh l x l. Xofia Ivanovna thuc

loi "con nh m ci", t c v thn t b, nguyn l con gi mt vin tr t ngu dt, nng ln ln

trong gia nh. giu c ca mt b quan quyn qu gi, v go ca tng Vorokhov, b ny l n

nhn ca nng, ngi nui dy v hnh h nng. Ti khng r chi tit, ch nghe ni c con nui nhu

m, hin lnh v ngoan ngon ny c ln t vn bng si dy treo vo ci inh trong nh kho: c

khng sao chu ng ni s tri tnh tri nt v nhng li mng nhic khng lc no ngt ca b gi

c l khng phi l c c nhng v n khng ngi ri nn m ra c on qu qut.

Fedor Pavlovich cu hn, nh gi d bit v y v ui c y i, th l li nh cuc hn nhn trc, y

r r c gi m ci trn theo y. Rt c th l nng s khng i no theo y nu nh kp thi bit r

hn cht na v y. Nhng y li tnh khc; v chng c gi mi su tui u c th hiu c g,

ngoi mt iu l chng th gieo mnh xung sng cn hn vi m nui. V th c nh i b m

nui n nhn ly ng chng n nhn. Ln ny Fedor Pavlovich khng ly c mt ng xu, v b

tng tc gin khng cho g c, li cn nguyn ra c hai.

Nhng ln ny y cng khng tnh chuyn bn tin, y ch m sc p tuyt trn ca c gi th ngy,

nht l v ngy th ca nng khin y sng st, m y l k dm dt xa nay c thi ch ham thch

ci p th lu ca n b. "Cp mt th ngy y nh li dao co ca vo tm hn ti" - sau ny y

thng ni nh vy, va ni va ci hi h mt cch kh . Th nhng, mt k dm ng th ch c

th ham m tnh dc. Khng ly c t ca n no, Fedor Pavlovich khng n g v c, vin c nng

"c li" vi y (nu c th ni nh vy) v y gn nh cu nng khi "si dy oan nghit", ngoi ra,

li dng tnh nhn nhn v hin lnh k l ca nng, y ch p c ln nhng iu thng thng phi

gi gn trong quan h v chng. Nh y, bt chp s c mt ca v l ci truy hoan cho cc mo

m g ng ko n, v chng chi bi th ca. iu c bit ng lu l gia nhn Grigori, mt k

cau c, ngu ngc, bng binh, hay l s, rt ght b ch trc l Adelaida Ivanovna, ln ny li bnh

b ch mi, v bnh b m dm ci nhau vi Fedor Pavlovich mt cch lo xc khng th tha th

c xt theo thn phn y t. C ln y cn ph m cuc chi v ui c tt c l im ko

n.

V sau, ngi thiu ph khn kh, t b b e nt n khip nhc, mc mt th bnh thn kinh

ca ph n, thng gp cc b cc c con nh thng dn ni thn , gi l bnh "ng di"(1).

Ngi mc bnh thng ln cn thn kinh khng khip, i khi mt tr. Tuy th, nng sinh cho

Fedor Pavlovich hai con trai l Ivan v Alecxei, a th nht trong nm u chung sng, cn a th

hai th ba nm sau. Khi m qua i, Alecxei hn ba tui, tuy iu ny tht k l nhng ti bit sau


ngi con nh mi m sut i, tt nhin l nh qua gic m. Sau khi m mt, hai a con lm vo

cnh ng gn y ht nh a con u l Mitia: ng b qun hn con v b mc chng, chng li vo

tay Grigori v cng v nh ng ta. B lo c on v vin tc v n nhn nui dy m chng,

tm thy chng trong cn nh y. B vn cn sng, v sut tm nm qua, b cha lc no ngui on

hn m chng. Sut tm nm rng, b vn nm c tin tc ht sc xc thc v i sng "Xofia" ca

b, nghe ni nng mc bnh v phi sng gia cnh nhuc nh nh th no, hai ba ln b tuyn b

vi nhng k n bm b: "ng i n, y l tri trng pht k v n".

ng ba thng sau khi Xofia Ivanovna qua i, b quan t nhin n thnh ph chng ti v ti

thng nh Fedor Pavlovich, b lu li trong th trn c na gi, nhng lm c nhiu vic.

Lc y l bui ti. Fedor Pavlovich, m tm nm b khng nhn mt, say kht khng ra gp b.

Ngi ta k rng ngay tc khc, khng i hi g c, va nhn thy y, b lin ging cho y hai ci tt

nn thn nh pho n v tm tc gii u xung ba ln, on khng ni thm li no, b i thng

xung nh tm hai a tr. Thot nhn thy chng khng c tm ra v o qun bn thu, b lp

tc ban c cho Grigori mt ci bt tai v bo cho bit b s em c hai a v vi b. Ri c

chng y nguyn nh th, b a chng i, chong cho chng tm mn, cho ln xe nga v thnh ph

ca b. Grigori nhn lnh ci tt nh mt tn n l trung thnh, khng mt li hn xc, v khi a

b lo ra xe, y rp mnh vi cho, knh cn tha rng: "Tri s thng cho c thng n tr m

ci". "Du sao my vn l thng ngu!" - b quan qut vo mt y lc xe chuyn bnh. Khi hiu r

s tnh, Fedor Pavlovich thy nh th l tt v chnh thc ng thun b c nui dy hai tr khng

bc b mt iu khon no c. Ri y i khp thnh ph k l v hai ci tt c nhn lnh.

t lu sau b c t trn, nhng b di chc li cho mi a tr mt ngn rp "cho chng n hc,

ton b s tin y nht thit ch chi cho chng, nhng sao cho dng n tui thnh nin, v i vi

nhng a tr nh th, khon b th nh th cng l qu hu, cn ai hng tm cho thm th tu ",

vn vn v vn vn. Ti khng chnh mt c chc th, nhng nghe ni ng l c mt ch k d i

loi nh th v din t mt cch qu c o c ci ngi tha k ch cht ti sn ca b lo

l ngi chnh trc, th lnh gii qu tc tnh , ng Efim Petrovich Polenov. Sau khi trao i th

t vi Fedor Pavlovich v on ra ngay rng khng hng g y b tin ra cho vic gio dc cc con y

(tuy y khng bao gi t chi thng thng, m nhng ln nh vy y ch tm cch dy da, thm ch

i khi cn by t lng thng con), ng bn ch thn chm lo cho hai tr m ci, c bit ng yu

a em, Alecxei, v vy mt thi gian di Alecxei sng trong gia nh ng. Ti xin c gi lu iu

ny ngay t u. Nu c ngi no m hai chng tr tui phi sut i ghi nh cng n dng dc


v hc hnh th y chnh l Efim Petrovich, mt trong nhng ngi cao qu v nhn c nht him

c thi nay. ng gi nguyn s tin mt nghn rp mi a m b lo li cho chng khng ng

g n, thnh th khi h n tui thnh nin, s tin tinh c li, ln n hai nghn rp mi phn,

ng b tin ring cho chng n hc, v d nhin ph tn cho mi a hn mt nghn rp nhiu. Lc

ny ti cha k t m v thi nin thiu v thi thanh nin ca h, ch nu ra nhng ci chnh m thi.

Tuy nhin v thng anh, Ivan, ti ch ni rng ln ln n tr thnh mt thiu nin cau c, kn o

hon ton khng phi l nht nht, nhng dng nh ngay t mi tui n thu hiu rng hai anh

em d sao vn sng nh nh ngi, trng vo n hu ca ngi ta, rng b ca chng l mt k m

ch nhc n cng ng xu h, vn vn v vn vn. T rt sm, hu nh t thu u th (t ra ngi

ta cng n i nh th ), thng b ny t ra c kh nng phi thng, xut chng trong hc tp.

Ti khng bit ch xc, nhng khong nm mi ba tui, Ivan ri khi gia nh Efim Petrovich

vo hc mt trng trung hc Moskva v tr ni mt nh s phm giu kinh nghim, ni ting

thi y, bn thi th u ca Efim Petrovich. Sau ny chnh Ivan k li rng mi vic xy ra c th ni

l do "lng st sng lm vic thin" ca Efim Petrovich, ng say m vi tng l mt cu b c

thin ti phi c th hun mt nh gio dc thin ti. Tuy nhin c Efim Petrovich v nh gio dc

thin ti u khng cn khi Ivan tt nghip trung hc v vo i hc. Bi v Efim Petrovich vng thu

xp v vic nhn s tin b quan di chc dnh ring cho bn tr c ko di mi do nhng th tc

v s dy da khng trnh khi nc ta (s tin y tnh c li ln n hai nghn mi phn), nn

trong hai nm u i hc, chng tr tui ht sc lao ao, v va phi t lo vic n va theo hc.

Nn ch rng chng thm ch khng mun th vit th cho b, c l v hnh din, v khinh mit b,

m cng c l s suy on tnh to lnh lng mch bo chng rng ng hng b s dnh cho mt s

gip no t nhiu ng k. D sao chng khng h ri tr v tm c vic lm, mi u l dy

hc mi bui hai mi kopek, ri chy n cc to son bo vi nhng bi vit chng mi dng v

nhng chuyn xy ra trn ng ph, k tn "Ngi mc kch". Nghe ni nhng bi y bao gi cng

rt th v v git gn, thnh th chng mau chng c a chung, ch ring vic chng tr tui

cng t ra hn hn v mt thc t cng nh tr tu so vi v vn sinh vin nam n ca chng ta

cc th , nhng k sut i tng thiu v khn kh, thng vn sm ti n g ca cc to bo v

tp ch, song chng ngh ra c cch g hn ngoi vic lp i lp li mi vn mt ngh xin c

dch t ting Php hay chp li bn tho. bt mi c vi cc to son, Ivan Fedorovich khng

lc no mt quan h v trong nhng nm cui cng i hc, chng bt u ra mt vi nhng bi

im sch c gi tr v nhng ti chuyn mn khc nhau v vy thm ch tr nn ni ting trong

gii vn hc. Tuy nhin, mi n gn y nht, chng mi tnh c ginh c s ch c bit ca

mt s c gi ng hn nhiu, v vy hi y lp tc chng c nhiu ngi v ghi nh. y l

mt trng hp kh l lng. i hc ra v sa son ra nc ngoi vi s vn hai ngn rp, Ivan


Fedorovich t nhin cho ng trn t bo ln mt bi k khin cho c nhng ngi khng

chuyn mn cng phi ch , nht l bi vit v mt ti c l l hon ton xa l vi tc gi, bi

v Ivan tt nghip b mn khoa hc t nhin. Bi vit v mt vn ang c bn lun khp

ni: vn to n gio hi. Sau khi phn tch nhng kin c v vn ny, tc gi a ra quan

im ring ca mnh. ng k nht l ging vn v kt lun ht sc bt ng.

Th nhng nhiu gio s dt khot cho rng tc gi ng v pha h. ng thi, khng ch ring

nhng ngi th tc, m c nhng ngi v thn cng hoan h ngi vit. Cui cng mt s ngi

tinh c quyt rng tt c bi bo ch l mt tr a nh v giu ct to tn. Ti c bit nhc n v

ny v bi bo y lt n c tu vin tr danh ca chng ti gn thnh ph, ng lc y ngi

ta ang quan tm n vn to n gio hi va ny sinh, v n lm cho ngi ta ht sc bn khon.

c bit tn tc gi, ngi ta cng ch hn v anh ta l ngi thnh ph ny v l con ca "chnh

Fedor Pavlovich y". Va hay ng lc y tc gi xut hin.

Ivan Fedorovich v nh lm g, ti cn nh, ngay hi y ti cng t hi vi mt cm gic hu nh

lo lng. Chuyn ving thm tai hi y, bc khi u ca bao nhiu hu qu, i vi ti cho n mi

v sau, hu nh bao gi cng l iu kh hiu. Ni chung c iu l l mt chng trai thng thi nh

th, dng v kiu hnh v thn trng nh th bng dng li phi mt ra mt nh tai ting nh th

gp mt ng b sut i khng bit n anh ta, khng bit mt v khng h nh n anh ta v

mc d chc chn l khng i no chu cho con tin nu nh anh ta c hi xin i na, nhng sut

i vn c s cc con trai Ivan v Alecxei s c lc v i tin. y vy m chng trai v nh ng b

nh th, mt thng ri hai thng, v hai b con rt ho thun vi nhau. Khng phi ch ring ti m

nhiu ngi rt i ngc nhin v chuyn . Petr Alecxandrovich Miuxov m ti ni n trn,

ngi h hng xa ca Fedor Pavlovich v bn v trc, dp y li c mt vng chng ti, trong

dinh c ca mnh ngoi (ng n hn Paris, h c v thm qu hng). Ti nh, chnh ng

ngc nhin hn ai ht khi quen bit chng trai m ng rt th v i khi khng khi au lng, ng

vn tranh ti bin bc vi anh ta. "Hn l a kiu hnh - ng ni vi chng ti v chng ta. - Bao

gi hn cng c cch kim ra tin, ngay by gi hn cng c tin ra nc ngoi, th th hn cn

qui g y nhi? Ai ny u bit hn v gp b khng phi xin tin, v d th no th b hn

cng khng nh ra. Ru v gi hn khng thit, vy m lo gi khng th khng cn n hn, hai

b con n nhau lm!". y l s tht. Chng trai c nh hng trng thy i vi ng gi. Lo i

khi dng nh nghe li con, tuy lo ngang chng n iu, thm ch l hung hn: vy m i khi

lo bt u t ra lch s hn


Sau ny mi bit rng Ivan Fedorovich v nh phn no l theo yu cu ca anh mnh l Dmitri

Fedorovich v v cng vic ca anh. C th ni chnh nhn dp ny, chnh trong ln v ny m Ivan

bit mt anh, nhng trc khi ri Moskva v y, chng c trao i th t vi Dmitri Fedorovich

v mt vic quan trng lin can n ng anh nhiu hn. y l vic g, lc no cn c gi s c

bit y v t m. Th nhng ngay c khi ti bit ci iu c bit y, ti vn c cm thy Ivan

Fedorovich l ngi b him, cn vic chng v y vn c l iu khng th gii thch c.

Xin thm rng Ivan c v l ngi trung gian ho gii gia b v anh, Dmitri Fedorovich xch

mch ln vi b v nh m n kin b.

Gia nh y, ti nhc li, ln u tin trong i xum hp y , v mt s ngi trong gia nh ln

u tin thy mt nhau.

Duy c ngi con t Alecxei Fedorovich, y t mt nm trc, nh vy l n y trc cc

anh. Chnh anh chng Alecxei y l ngi m ti gp kh khn nhiu nht khi ni n anh ta trong

cu chuyn m u ny trc khi a anh ta ln sn khu trong b tiu thuyt. Nhng s phi vit

phn mo u v anh ta, t ra l s b lm sng t mt im rt l, y l: ti buc phi gii thiu

nhn vt sp ti ca ti vi c gi ngay t cnh u thin tiu thuyt ca anh ta, trong b o ngi

tp tu. ng th. anh ta sng tu vin vng chng ti ngt mt nm v hnh nh ang chunh b

giam mnh trong sut i.

Ch thch:

(1) Ting Nga l "klikusestvo", mt th bnh thn kinh hay c ngi ph n, ngi bnh ln cn

co git, ng thi go r ln (N.D)

Dostoevsky

Anh em nh Caramazov

Dch gi: Phm Mnh Hng

Chng 4

a con trai th ba: Aliosa(1)


Hi y anh mi c hai mi mt (anh Ivan ca anh ta hai mi t, anh c Dmitri ca h hai mi

tm). Trc ht xin ni rng chng trai y, Aliosa, khng phi l ngi cung tn, v theo ti t ra

cng khng phi l ngi theo thuyt thn b. Ti xin ni trc kin y ca ti: anh ch l mt

ngi nhn i vt trc thi i mnh, v anh ham m con ng tu hnh l v by gi duy c n

lm xo ng mnh tr tng tng ca anh v anh hnh dung y c th ni l l tng thot

khi bng ti ca lng hn th bng n trn trn gian m vn ti nh sng ca tnh yu trong

tm hn anh. Con ng li cun c anh ch l v trn ng anh gp mt ngi m anh cho

l siu phm: trng lo(2) Zoxima tr danh ca tu vin chng ti, ngi m anh quyn luyn vi tt

c mi tnh u nng nhit ca tri tim khng h bit tho nguyn. Tuy nhin, ti khng chi ci

rng ngay hi y anh rt k d, thm ch k d t trong ni. m trn ti k rng anh m ci

m t hi mi ln ba. Sau ny anh nh r hnh nh m sut i, khun mt, nhng c cl u ym,

"ht nh m vn sng, ang ng trc mt ti". Nhng k nim nh th c th khc su vo tm

khm (iu ny ai cng bit) t thu b di hn, thm ch t nm ln hai, nhng sut i chng ch

nh nhng chm sng trong bng ti, hay nh mt mnh con b dt ra t tm tranh rt ln li tn

v bin mt, ch cn li mt mnh nh y thi. Vi Alecxei, s th ng nh vy: anh nh nh

in mt chiu h m , ca s m, nh t dng chnh chch (nhng tia sng chnh chch n su vo

tm tr hn ht), trong gc phng mt bc nh thnh vi cy n th thp sng pha trc v m

anh qu trc bc nh, khc nc n nh ln cn thn kinh, go r bng anh trn tay, m gh ly anh

lm anh au c ngi v cu khn c M ng trinh ban n lnh cho anh, hai tay nng bng anh

ln gn bc nh nh dng anh cho M che ch

Bng nhin ngi v chy vo v hong ht ging ly anh. Mt cnh tng phi thng! Giy lt y

Aliosa ghi su vo k c gng mt m: anh ni rng khun mt y b kch ng cc , nhng p

tuyt vi theo ch anh nh c. Nhng t khi anh th l vi ai k nim y. Thi th u v thanh

nin, anh t th l tm tnh, thm ch t ni, nhng khng phi v khng tin ngi, khng phi v nht

nht hay v tnh tnh dt a c c, hon ton tri li l ng khc, y l v mt ci g hon ton

khc, dng nh v mt mi bn tm su kn no khng lin can g n ngi khc, nhng cc k

quan trng i vi anh, khin anh dng nh qun c mi ngi. Nhng anh yu mn mi ngi:

dng nh sut i anh hon ton tin ngi m chng bao gi c ai coi anh l k ng nghch hay

ngy th. anh c ci g ln ting nhn nh (v sau ny sut c i cng vn th) rng anh khng

mun phn xt ngi khc, anh khng mun phn x v khng phn x g ai ht. Thm ch c v

nh anh dung th ht, tuyt khng ch trch g c, tuy thng thng anh rt i bun ru au xt.

Hn th, v mt ny anh t ti mc khng cn ai c th lm anh ngc nhin hay s hi, m anh


nh th ngay t thi mi bc vo tui thanh xun. V nh b nm hai mi tui, lt ng vo ci

tru lc nhuc nh, anh, mt ngi trinh tuyn v trong trng, ch lng lng lnh i khi thy nhng

cnh khng th chu ni, nhng khng h t v khinh b hay ch trch mt ai. ng b trc kia l k

n chc nn nhy cm v rt d chnh lng, mi u c thi nghi ngi v cau c vi anh ("n c

lng lng, nhng suy xt nhiu"), tuy vy chng bao lu lo li rt hay m hn anh, ch khong sau

hai tun l cng, thc ra nc mt v s xc cm ca lo ch l tnh cm trong cn say, nhng r

rng l lo yu con thnh tht v su m, mt k nh lo c nhin cha tng yu ai nh vy.

V chng tt c mi ngi u yu mn chng trai y, bt k anh c mt u, k t thu anh cn b

th. Hi nh v n nhn nui dy mnh, Efim Petrovich Polenov, anh c mi ngi trong gia

nh yu mn n mc h hon ton coi anh l ngi rut tht. y l anh n gia nh y t lc cn

b di, ci tui m a tr cha th c s tnh ton ranh mnh, thi lu c vt, cha bit ci ngh

thut xu nnh v ly lng khin ngi ta phi yu mnh. Vy l nng khiu khin ngi ta c bit

yu mn mnh nm ngay trong bn thn anh, c th ni n ngay trong thin tnh ca anh, hn

nhin, khng gi to. Anh trng cng th, vy m dng nh anh thuc loi tr thng, hay lm

cho chng bn ngl ngi, i khi b chng ch giu, c th cn b cm ght. Chng hn, anh thng

t l v thch lnh ring ra. Ngay t tm b anh thch lnh ring mt ch c sch, tuy th

chng bn yu anh n mc c th ni dt khot l anh c ton th mi ngi yu mn sut thi

gian i hc. Anh t khi n nghch, thm ch t khi vui v, nhng nhn mi ngi thy ngay rng y

tuyt nhin khng phi v tnh hay bc bi, tri li anh l ngi n ho v phn minh. Khng bao gi

anh mun t ra tri hn cc bn cng la. C l chnh v th chng bao gi anh s ai, th nhng

chng bn hiu ngay rng anh khng kiu hnh v s gan d ca mnh, m coi b nh anh khng

hiu rng anh can m v gan d. Anh khng bao gi bng th on. C khi mt gi sau khi b xc

phm, anh tr li k xc phm mnh hay chnh anh ni chuyn trc vi hn, v mt tin cy v

ti sng nh khng c g xy ra. M khng phi l anh lm ra v v tnh qun i hay c tha th

cho s xc phm, chng qua anh khng coi l s xc phm, iu lm chng bn yu qu v

cm phc anh. Anh ch c mt c im khin cho bn tr tt c cc lp, t lp thp nht n lp

cao nht, thng xuyn mun tru gho anh. y l ci tnh c thn v tinh khit k qui, qu ng

ca anh. Anh khng th nghe ni mt s li nht nh v mt s cuc bn tn nht nh v ph n.

Nhng li v nhng cuc bn tn "nht nh" y, ri thay li l khng th tr b c trong cc

trng hc. Nhng g thiu nin tm hn v tri tim trong trng, hu nh con nt, thng rt thch

ni ring vi nhau trong lp v thm ch ni cng nhin v nhng vic, nhng cnh v hnh nh m

ngay c lnh trng khng phi bao gi cng dm ni, hn th na nhiu iu lnh trng khng bit v

khng hiu, nhng li quen thuc vi bn tr con rt non di ca x hi tri thc thng lu chng ta.


y c l cha phi l s i bi v o c, cng cha phi l s trng tro thc s, dm dt, t bn

trong, nhng l s trng tro b ngoi, n thng c chng coi l ci g tinh t, v hin ngang v

ng bt chc. Thy "Aliosa Karamazov" vi dng ngn tay nt hai tai li khi nghe ni n "ci

y", i khi chng c xm li quanh anh, ging tay anh khi tai, tht vo c hai tai anh nhng li

tc tu, cn anh vng ra, thp xung sn, nm xung, bng kn mt, m vn khng ni vi chng mt

li no, khng mng li, lng lng chu ng. Ri cui cng chng anh yn, khng ch anh l

"con nhi ranh" na, khng nhng th cn t ra tic cho anh v khon ny. Nn ni thm l trong

lp, anh bao gi cng thuc loi tr gii, nhng khng bao gi ng nht lp.

Khi Efim Petrovich qua i, Aliosa cn hc hai nm na, trng tnh. B v Efim Petrovich au

bun khn ngui, hu nh ngay sau khi chng mt lin a c nh ton l ph n sang mt thi

gian di, cn Aliosa n vi hai ngi n b trc kia anh cha tng gp mt, l nhng ngi h

xa ca Efim Petrovich, nhng anh y theo iu kin tho thun nh th no th chnh anh cng

khng bit. Mt c im tiu biu, thm ch rt tiu biu ca anh l khng bao gi bn tm n

chuyn mnh sng bng tin ca ai. V im ny anh tri ngc hn vi anh Ivan ca mnh, ngi

qua cnh ngho kh trong hai nm u i hc, phi t lm nui thn, t tm b cay ng cm

thy mnh sng bng ming bnh n nh, ming bnh ca n nhn. Nhng hnh nh khng th phn

xt qu nghim khc im trong tnh cch ca Alecxei, bi v bt c ai d ch hi bit anh th khi

ny ra cu hi v chuyn y, thy u tin chc rng anh thuc loi d in d di d c t nhin

c hng c mt gia sn th cng d dng hin tng lun khi c li cu xin, hoc hin cho cng

vic t thin, hoc thm ch c khi cho mt k bp bm khn kho, nu nh hn xin x.

Ni chung anh dng nh hon ton khng bit gi tr ng tin, tt nhin khng phi l theo ngha

en. Khi c ngi ta cho tin tiu vt (m anh khng bao gi xin) th hng tun lin anh khng

bit dng tin lm g, hoc khng h bit d sn g ht, tiu phng trong nhy mt. Petr

Alecxandrovich Miuxov, mt ngi rt k tnh v mt tin nong v v s chnh trc t sn, sau ny,

khi xem xt k Alecxei, c ln tht ln cu danh ngn v anh nh sau: "y c l l ngi duy

nht trn th gian m nu bng nhin b b mc mt mnh, khng c cht tin nong no trong mt

thnh ph l mt triu dn th anh ta cng khng khn n, khng cht i cht rt, bi v tc khc

s c ngi cho n v thu xp cho, m nu khng ai thu xp cho th anh ta cng s t thu xp c

ngay, chng phi gng gi g ht v cng khng mt cht qu lu, cn ngi gip anh ta khng h

cm thy l gnh nng, tri li c l cn coi l nim thch th".

Anh khng theo ht bc trung hc: cn mt nm na ht cp, anh bng ni vi hai b kia rng anh v


nh b c vic, mt vic m anh cht ngh ra. Hai b rt lu luyn anh, khng mun anh i. i

ng khng tn km lm, hai b khng cho anh cm c chic ng h gia nh v n nhn tng anh

trc khi ra nc ngoi, h chu cp tin nong hu h cho anh, cn tng anh c b o ngoi v lt.

Nhng anh tr li cho h na s tin, bo vi h rng anh nht quyt mun i toa hng ba. V n th

trn nh, khi b hi: "Sao cha hc xong b v?", anh khng tr li g ht, m nh ngi ta ni,

anh tr nn t l khc thng.

Chng bao lu r rng anh i tm m m. Thm ch v sau anh t th nhn rng mnh v ch v

vic y. Nhng cha chc anh v ch v l do y. Nhiu phn chc hn c l chnh anh khng bit v

khng th no gii thch c rng trong tm hn anh bng nhin dy ln mt iu g khng th

cng li ni li cun anh i ln con ng mi cha h bit, nhng khng sao trnh khi.

Fedor Pavlovich khng th ch cho con ngi m ngi v th hai ca y, v cha bao gi y n thm

m v, k t khi h huyt, v v lu nm ri y qun bng mt ni mai tng

Xin ni thm v Fedor Pavlovich. Mt thi gian di trc y khng thnh ph chng ti. Ba bn

nm trc khi ngi v th hai qua i, y n min nam nc Nga v cui cng dng Odessa,

sng ti y my nm lin. Theo chnh li y, thot u y lm quen vi "nhiu ngi Do Thi, c n

ng, n b ln tr. con, gi trai c" v cui cng, chng nhng y c ngi Do Thi tip nhn

"m c ngi Israel na"(3). Hn l trong qung i ny ca mnh, y pht trin c ti ngh c

bit ky cp v bn rt tin. Y tr li th trn chng ti ch mi ba nm trc khi Alecxei v. Nhng

ngi quen trc kia thy y gi i nhiu, tuy tui cha ly g lm cao lm. Y c x khng cao nh

hn, m c phn trng tro hn. Chng hn anh h trc kia bng c nhu cu lo xc mun bin

ngi khc thnh h. Y thch chi bi im thm ch cn b i hn trc. Chng bao lu sau y tr

thnh ngi sng lp ra nhiu qun ru mi trong vng.

Ngi ta cho rng c l y c n mt trm ngn tin vn hay ch km cht t. Nhiu ngi trong

thnh ph v trong ht vay n y, tt nhin l phi c vt cm c hon ton chc chn. Gn y y c

hi ph ra, c phn mt ung dung, mt t ch, thm ch tr nn hi xc ni, bt tay vo vic ny ri

li x sang vic khc, u c phn tn v ngy cng say sa bt nh, v nu nh khng c Grigori,

vn ngi gia nhn y by gi cng gi i nhiu, trng nom y, i khi gn nh mt ngi hng

dn th c l Fedor Pavlovich s khng sng ni nu khng c s chm sc c bit. Alecxei v nh

dng nh c nh hng n y v mt o l con ngi gi trc tui ny, c ci g t lu li

tt trong tm hn dng nh bng thc tnh: "Con c bit khng - Y thng chm ch nhn Aliosa


v ni - con ging b y, ci b ng di y m". Y gi ngi v qu c, m Alecxei nh vy.

Cui cng gia nhn Grigori ch cho Alecxei m "ngi ng di". Lo a anh ra ngha trang thnh

ph, v mt gc xa tt, lo ch cho anh tm bia m bng gang r tin, nhng chnh chu, c ghi c

tn tui, tc hiu, nm mt ca ngi qu c, bn di thm ch c bi th bn cu i loi nh

th th c thng thy ln m ngi trung lu. iu ng ngc nhin l tm bia ny do Grigori t.

Chnh lo b tin ra dng tm bia trn m ngi n b "ng di" ng thng, sau khi ry r ch

nhiu ln v nm m y v cui cng Fedor Pavlovich b i Odessa, thy k chng nhng l m m,

m thm ch mi k nim ca mnh.

ng trc m m, Alecxei khng biu l s thng cm c bit no c; anh ch ci u r lng

nghe cu chuyn nghim trang v phi l ca Grigori v vic dng bia m, ri b i khng tht ln

li no. T , c l thm ch sut nm anh khng n ngha trang ln no. Nhng cc vic nh nht

y cng tc ng n Fedor Pavlovich v tc ng kh c o. Y bng em mt nghn rp cng

vo tu vin cu nguyn cho linh hn v mnh, khng phi ngi v th hai, m Alecxei, "ngi

ng di", m l ngi v th nht, Adelaida Ivanovna, ngi nh p y. Ngay chiu hm y, y

ung ru say v tho m cc tu s trc mt Alecxei. Bn thn y khng tin o cht no, c l c

i y cha tng thp mt cy nn trc tng thnh. Nhng con ngi nh th i khi c nhng cn

bt pht k l do nhng tnh cm bt ng v nhng ngh bt ng.

Nh ti ni, y t dng ph hn ra. Mt y hi y tr thnh mt th bng chng l l v tnh cht v

thc cht cuc i qua ca y. Ngoi nhng ti tht chy di di cp mt nh b lc no cng

trng tro, nghi k, giu ct cng v s np nhn su hom trn khun mt b chot nhng bo mp,

n di ci cm nhn cn thy ly mt ci hu to tng, nhung nhc tht v thun thun, nh ci ti

ng tin, khin cho mt y c v dm dt gh tm. Thm vo cn c ci ming rng ca loi th

n tht vi cp mi mng l ra nhng mnh nh cn st li ca hm rng en s hu nh h nt

ht. H bt u ni l y phun nc bt ra. Th nhng y thch pha tr v khun mt ca mnh, mc d

hnh nh y hi lng v n. c bit y thng tr ci mi khng to lm, nhng rt mnh, sng g hn

ln: "Ci mi La M chnh cng, - y ni - li thm ci yt hu ny th mt ti ch th l khun mt

ca mt nh qu tc La M thi suy tn". Hnh nh y ly th lm hnh din.

Chng bao lu sau khi tm c m m, Alecxei bng ni vi b ng anh mun vo tu vin, cc thy

tu sn lng nhn anh vo. Anh gii by vi b rng y l nguyn vng thit tha nht ca anh v anh

khn khon xin b trang trng cho php vi t cch l ngi sinh ra anh. Lo gi bit rng trng lo


Zoxima lnh mnh trong tu tht c nh hng c bit n "thng b hin lnh" ca mnh.

- V trng lo c nhin l ngi ngay thng nht trong cc thy tu y. - Lo ni, sau khi

yn lng trm ngm nghe Aliosa, tuy nhin lo hu nh khng ngc nhin v iu cu xin ca con. -

Hm, th ra con mun vo y, thng b hin lnh ca ta! - Lo chnh chong hi men v bng

mm ci, n ci tot ming, d tnh d say, nhng khng thiu phn ranh mnh v qu quyt ca

con su ru. - Hm, th ta cng cm thy trc rng cui cng ri con s i n ci nc y, con

c th tng tng c khng? Con eo ui ch hng y. thi cng c, con c hai ngn rp

vn ring y, cn ta khng bao gi b ri con, thin thn ca ta , ngay by gi ta cng s gp cho

con s tin cn thit nu ngi ta i hi. Nhng nu ngi ta khng i hi th ti g, phi

khng? Con c tiu g nhiu, chng qua ch nh con hong yn, mi tun hai ht l ! Hm. Con

, gn tu vin c mt xm m c bn dn thin h u bit l y ch ton "v thy tu", ngi

ta gi h nh th y, khong ba chc mng, ta c chng nh th Ta n y, k cng th v,

tt nhin l xt trong loi ca n, i mn cho ngn. T ci l ch rt ca Nga, khng c c

ngi Php no, m l ra c th c lm ch, bn h khi tin. nh hi thy th cc y s ko n.

Cn y th khng c g, y khng c cc v thy tu, thy tu c khong hai trm. Tu hnh chm

ch. Trai gii thc s. Ta tha nhn Hm. Th ra con mun i tu ? Th th ta tic cho con,

Alecxei , thc y, khng bit con c tin khng, ta yu con Tuy vy y cng l dp thun li:

con s cu nguyn cho chng ta, nhng k ti li, chng ta y phm qu nhiu ti li. Ta vn

ngh: ri y ai s cu nguyn cho ta? Trn i c ngi no nh th khng? Con yu du ca ta v

khon y ta n kinh khng, c l con khng tin ch g? n kinh khng. Ny con , v mt , th

ta rt n, nhng ta c ngh sut ngh sut, thnh thong thi, tt nhin, khng phi l lun lun. Ta

ngh: nht nh qu s dng mc li ta i khi ta qua i. Nhng ta li ngh: mc ? Chng ly u ra

th . Lm bng g? St ? Rn u? Chng c mt xng lm mc chc? C l cc tu s vin

cho rng a ngc c trn. Ta sn lng tin l c a ngc, min l n khng c trn: nh vy xem ra

thanh nh hn, c vn ho hn, ngha l theo tinh thn o Lute(4). Thc ra th c trn hay khng

cng th thi ch g? Nhng iu kh gi chnh l ch ! Ny nh, nu nh khng c trn th tc

l cng khng c mc. M nu khng c mc th tc l pho ht, th l li khng cch g tng

tng ni: ai s li ta i, bi v nu ta khng b li i th cn qui g l phi trn i ny na ch? Il

faudrait les inventer(5), nhng ci mc y, ct dng cho ta, cho mt mnh ta thi, bi v, Aliosa ,

gi nh con bit c ta l k v s nh th no!

- Vng, y khng c mc, - Aliosa chm ch nhn b, kh ni mt cch nghim trang.

- Phi, phi, ch c bng ca nhng ci mc treo thi. Ta bit, ta bit. Nh mt ngi Php miu

t a ngc: "Ti thy ci bng ca ngi nh xe dng ci bng ca chic bn chi c ci bng

ca c xe". Con yu du ca ta, lm sao con bit l khng c mc? Khi no n vi cc thy tu th


con s ht ging khc thi. M thi, i i, hy tm cho ra s tht ri v k cho ta nghe: d c sang th

gii bn kia cng nh nhm hn nu bit chc c ci g. V li con vi cc thy tu s ng

n hn vi lo gi say ru v mt l gi non mc d s khng c g ng c n con v con

l ng thin thn m. C l ngay y cng s khng c g ng c n con, chnh bi vy m ta

cho php con i, v ta hy vng nh th. Con l ngi bit xt suy. Con s chy ln mt thi gian ri

s tt, s khi bnh v tr v nh. Ta s i con: v ta cm thy con l ngi duy nht trn i khng

kt ti ta, con yu du ca ta, ta cm thy iu m, ta khng th khng cm thy iu !

Thm ch lo khc rng rc. Lo l ngi a cm, lo c c v a cm.

Ch thch:

(1) Tn gi thn mt Alecxei.

(2) "Xtaresta" (ting Nga) dng ch nh tu hnh t n trnh kh tu cao siu, Nga ch

trng lo xut hin vo khong th k 14. ngha ca t ny s c tc gi gii thch k sau ny

(mc 5.) (N.D).

(3) Trong nguyn bn dng hai t "gid" v "evrei" u l ngi Do Thi, nhng t "gid" mang sc

thi khinh mit, ti dch l "ngi Do Thi", cn t "evrei" dch l "ngi Israel" (N.D).

(4) Lute Martin (1483-1546), mt lnh t ci cch tn gio, sng lp o Lute, o Lute l mt tro

lu thanh gio, c im ca n ch l tha nhn Kinh Thnh bc b truyn thnh (N.D)

(5) Ting Php trong nguyn bn, ngha l "phi ba ra chng", y l nhi cu ni ni ting ca

Voltare: "Nu khng c Thng th phi ba ra cho c".

Dostoevsky

Anh em nh Caramazov

Dch gi: Phm Mnh Hng

Chng 5

Cc trng lo

C th c c gi tng rng chng trai ca ti l mt bn cht bnh tt, xut thn km pht trin,

mt anh chng xanh xao m mng, m o v gy v. Tri li, Alecxei hi y l mt thanh nin mi

chn tui dng ngi cn i, m hng ho, di do sc khe, c ci nhn ti sng. Hi y thm ch


anh rt p trai, thon th, tm vc va phi, tc nu sm, khun mt hnh tri xoan u n tuy hi

di, hai mt mu xm sm cch nhau kh xa, long lanh, anh rt mc trm t v c l l rt im tnh.

C l ngi ta s ni rng hai m hng khng ngn cn s cung tn v u c thn b; nhng ti

cho rng Alecxei c c thc t hn bt c ai khc. , c nhin sng tu vin anh hon ton tin vo

php l, nhng theo ti php l khng bao gi lm cho ngi c c thc t ri tr. Khng phi php

l li ngi c c thc t theo hng tn ngng. Mt ngi ch thc l c c thc t nu khng tn

ngng, bao gi cng c sc mnh v kh nng khng tin c php l, cn nu php l hin hin

trc ngi nh mt s kin khng th chi ci th ngi s nghi ng gic quan ca mnh hn

l chp nhn s kin. M nu c chp nhn th ch coi nh mt iu t nhin m cho n gi mnh

cha h bit. ngi c c thc t, tn ngng khng do php l sinh ra, m php l do tn ngng

sinh ra. Nu nh ngi thc t c tn ngng th do c duy thc t ca y, nht nh y phi chp nhn

c php l. S Tom tuyn b rng ng khng tin chng no ng cha thy, cn khi thy ri th

ng ni: "Ly Cha ti v Cha Tri ca ti!"(1) php l khin ng phi tin chng? Nhiu phn

chc l khng phi, ng tin ch v ng mun tin, c l trong y lng su kn ng tin hon ton,

ngay c khi ng tht ln: "Ta khng tin chng no ta cha thy".

C l ngi ta s ni rng Aliosa ng nghch km pht trin, hc hnh d dang, vn vn. Bo anh

hc hnh d dang th ng, nhng bo anh ng nghch v ngu ngc th rt l bt cng. Ti s ch

nhc li iu ti ni trn: anh bc ln con ng y ch v hi duy c n lm xo ng tm

t anh v anh hnh dung n l con ng l tng tm hn y kht khao ca anh thot khi bng

ti, vn ti nh sng. Nn ni thm rng anh l mt chng trai phn no thuc thi k gn y nht

ca chng ta, tc l bn cht chnh trc, i hi s tht, i tm s tht v tin vo s tht, v khi tin

th cn lp tc tham gia vo bng tt c sc mnh tm hn, cn mau mau lp k tch, nht quyt

mun hy sinh tt c cho k tch , k c tnh mng. Tuy rng bt hnh thay, cc chng ti y khng

hiu rng hy sinh tnh mng c l l loi hy sinh nh nhng nht trong nhiu trng hp loi ny,

chng hn hy sinh nm, su nm trong qung i thanh nin si ni ca mnh cho vic hc tp gian

kh, cho vic nghin cu khoa hc, d l tng gp mi sc lc ca mnh nhm phng s vn ci

s tht y v k tch y m anh ta yu mn v mun thc hin - s hy sinh nh th, i vi nhiu

ngi trong bn h, hu nh hon ton khng va sc.

Aliosa ch chn con ng tri ngc vi mi ngi, nhng vn vi lng khao kht mau chng lp

k tch nh vy. Mt khi ngh chn v tin chc rng c linh hn bt dit v Thng th l t

nhin h t nh: "Ta mun sng cho linh hn bt dit, ta khng chp nhn s tho hip na vi".

Cng ht nh vy, nu h c quyt rng khng c linh hn bt dit v Thng th lp tc h s tr


thnh ngi v thn hay ngi x hi ch ngha (bi v ch ngha x hi khng ch l vn cng

nhn hay ci gi l ng cp th t, nhng ch yu l vn v thn, vn biu hin thi nay ca

ch ngha v thn, vn thp Baben xy ct khng c Thng , khng phi t di t ngoi

ln tri, m li tri xung t). Aliosa thm ch cm thy rng, c sng nh trc th tht k l v

khng th c. c cu rng: "Hy em cho ht mi th v i theo ta, nu ngi mun c hon

ho"(2). Aliosa t nh: "Ta khng mun ch cho hai rp thay v cho tt c", ta khng mun ch i l

thay v "i theo ta".

Trong s nhng k nim tui th, c l k c vn cn lu li iu g v tu vin ngoi ca chng

ti, c th l m a anh n xem l. C th y l nh hng ca nhng tia nng t dng chnh

chch trc bc nh thnh m ngi m "ng di" bng anh dng ln trc c M. Dng v

trm t, anh v a phng chng ti c l ch xem y ngi ta cho tt c hay ch hai rp, v

tu vin anh ta gp v trng lo y

V trng lo y, nh ti ni r trn, l trng lo Zoxima, nhng y nn ni vi li v vic

ni chung th no l "trng lo" trong cc tu vin ca chng ta, ng tic rng trong lnh vc ny

ti khng c thm quyn v khng nm chc lm. Tuy nhin, ti s th trnh by s qua cht t.

Th nht, nhng ngi chuyn mn c thm quyn khng nh rng cc trng lo v ch trng

lo xut hin trong cc tu vin Nga ca chng ta mi gn y thi, thm ch cha n mt trm nm,

trong khi ti phng ng theo o chnh thng, c bit Xinai v Atox, ch y tn ti

hn mt nghn nm. C ngi cho rng ch trng lo c nc Nga t c xa hay nht nh

phi c, nhng do nhng tai bin ca ngi Nga, ho Tarta, nhng cuc bin lon, vic on tuyt

quan h trc kia vi phng ng sau khi Conxtantinopol b chinh phc(3) th ch y mai mt

nc ta v do khng cn cc trng lo na. N c khi phc li nc ta t cui th k trc

nh nh kh tu v i (ngi ta gi ng nh vy) Paixi Velitskovsky v cc mn ca ng, nhng

cho n hin nay, sau ngt mt trm nm, vn ch mt s t tu vin c trng lo, thm ch i khi

vic lp trng lo gn nh b n p v l s i mi cha tng c Nga. c bit th ch y

nc Nga chng ta rt thnh t ti mt hoang mc tr danh, Kozenskaia Optinnaia(4).

N c du nhp vo tu vin chng ti t bao gi v ai lp nn th ti khng th ni c, nhng

c ba trng lo k chn nhau v trng lo Zoxima l ngi sau cng, nhng Cha gn k ming

huyt do yu sc v m au v ngi ta khng bit s tn ai ln k chn Cha. y l vn quan

trng i vi tu vin chng ti, bi v cho n lc y tu vin chng ti cha c g c bit ni ting:

khng c cc thnh ct, cng khng c cc tng thnh mi pht hin, cng khng c nhng k


tch lch s v cng c i vi t quc. Tu vin thnh t v ni ting khp nc Nga chnh l nh

cc trng lo, chnh l c nhn thy v nghe cc trng lo m ngi hnh hng t khp

nc Nga vt hng ngn dm ng v cng chng ti. Vy th no l trng lo? Trng lo

l ngi thu tm tm hn v ch ca ngi ta vo tm hn v ch ca mnh. Khi chn trng

lo l ta t b ch ca mnh v dng n cho ng y hon ton chi b bn thn. K chn con

ng ny tnh nguyn nhn cuc th thch y ci trng i y vi hy vng rng sau cuc th

thch lu di s vt thng c bn thn, lm ch c bn thn n mc rt cuc, nh s vng li

sut i, s t c t do hon ton, ngha l t do i vi chnh mnh, trnh c s phn ca

nhng k c i khng tm c chnh bn thn mnh. Pht kin , tc l th ch trng lo, khng

phi ch trn l thuyt, m phng ng n ny sinh t kinh nghim thc t c t ngn nm

nay, bn phn i vi trng lo khng phi l "s vng li" bnh thng xa nay vn c trong cc

tu vin Nga ca chng ta. y tt c cc tn phi vnh vin xng ti vi trng lo v mi lin

h gia ngi rng buc v ngi b rng buc l khng g ph b c. Chng hn, ngi ta k

rng c ln vo thi c xa ca Kito gio, mt ngi tp tu khng vng li trng lo v mt vic g

, ng ta b tu vin ra i, n mt nc khc, t Syri sang Ai Cp. y, sau nhng cng tch lu

di v v i, cui cng ng ta xng dng chu s hnh h v nhn ci cht tun o. Khi nh th

mai tng ng ta, by gi c tn sng nh mt v thnh, th ng lc vin tr t h ln: "Nhng

ngi sp nhp o hy ra ngoi!", c quan ti mang thi hi ngi qun o bng ri khi ch v bt

ra khi nh th, nh th ba ln. Cui cng ngi ta mi bit rng v thnh tun o ny phm ti

khng vng li v la b trng lo ca mnh trn i, v vy nu khng c trng lo gii ti th

khng th c tha th, d c cng tch kh luyn cao c. Ch khi v trng lo c mi n

gii b cho ng ta li th vng li th mi chn ct c. C nhin y ch l truyn thuyt i xa,

nhng y l chuyn tht mi xy ra cha lu: mt tu s thi nay n mnh trong ni Aton, bng nhin

v trng lo phn truyn cho ng ta ri khi ni m ng ta ht lng yu qu v coi l thnh a, l

ni n dt thanh vng, trc ht sang Jeruzalem chim bi cc thnh a, ri tr v Nga, ln min

Bc, vng Sibir: "Ch ca con l y ch khng phi y". Sng st v au bun, thy tu n

Conxtantinopol yt kin i Gio trng cu xin Ngi gii b cho li th vng li, nhng v cha l

ca th gian tr li rng chng nhng Ngi, i Gio trng khng th gii c li th y, m trn

th gian ny khng c uy quyn no lm c vic , ngoi chnh v trng lo nhn cho ng ta

nguyn th. Nh vy chng nhng trng hp nht nh, th ch y em li cho trng lo mt

quyn lc v hn v kh hiu. y l l do v sao trong nhiu tu vin nh ch trng lo thot u

gn nh b trn p. Th nhng cc trng lo lp tc c dn gian ht sc tn sng. Chng hn,

ngi ta n tu vin chng ti, c dn en, v ngi quyn qu sp mnh trc cc trng lo,

th l vi h nhng nghi ng, li li, au kh ca mnh v xin mt li khuyn hay li rn bo. Thy


th, nhng k chng i cc trng lo la li ln - ngoi nhng li buc ti khc, - rng y b tch

xng ti b h thp mt cch tu tin v nng ni, tuy rng vic ngi tp tu hay ngi thng

khng ngt th l ni lng vi trng lo hon ton khng din ra nh mt b tch. Tuy nhin, cui

cng nh ch trng lo ng vng v dn dn nhp vo cc tu vin Nga. K ra cc phng tin

ci ho tinh thn c t ngn xa v c th thch nhm gip con ngi thot khi s n l

vn ti t do, ti s hon din o c cng vn c th l con dao hai li, v th i khi ng l

em li s khut phc v t ch hon ton, n li y ngi ta ti s kiu ngo qui qu, ngha l ti

xing xch ch khng phi ti t do.

Trng lo Zoxima khong su mi nhm tui, xut thn t tng lp a ch, hi mi bc vo tui

thanh nin ng l qun nhn, l s quan Kavkaz. Hn l Cha lm cho Aliosa cm phc v

mt thin khiu c bit no ca tm hn, Aliosa ngay trong trai phng ca trng lo. Cha yu

mn anh v cho anh vi mnh. Cn lu rng Aliosa hi sng trong tu vin nhng cha h b

rng buc g, anh c th i u tu nhiu ngy rng, cn anh mc o thy tu l do t nguyn,

khi khc bit vi mi ngi trong tu vin. Tuy c nhin chnh anh cng thch nh th. C l tr

tng tng non tr ca Aliosa b kch ng mnh bi ci quyn lc v quang vinh khng ngng bao

quanh v trng lo ca anh. V trng lo Zoxima, nhiu ngi ni rng sau bao nhiu nm tip tt

c nhng ai n th l ni nim vi Cha, khao kht ch mong Cha ban cho mt li khuyn hay mt

li cha lnh bnh, Cha tip nhn vo tm linh mnh v vn iu gii by kn o, nhng ni au

bun, nhng li th nhn, n rt cuc Cha c c ci nhn thu sut tinh t khin Cha thot

trng mt mt ngi l n gp mnh on ngay c ngi n lm g, ngi y cn ci

g, thm ch ni au kh no ang giy v lng tm ngi , v Cha khin cho ngi n gp

mnh phi ngc nhin, bi ri i khi gn nh hong s v Cha bit iu b mt ca h trc khi h

tht ln li. Th nhng Aliosa nhn thy rng nhiu ngi, hu nh tt c khi u tin vo gp ring

trng lo th s hi v lo lng, m khi ra khi th hu nh bao gi cng hn h vui sng, khun

mt ru r nht cng ngi ln v hnh phc.

Cn mt iu na khin Aliosa ngc nhin l thng: trng lo hon ton khng nghim khc, tri

li hu nh bao gi cng vui v trong lc giao tip. Cc tu s ni rng Cha c lng quyn luyn

nhng ngi phm ti nng hn, v ngi phm ti nng nht l ngi Cha yu mn nht. Thm ch

n tn cui i trng lo, vn cn nhng tu s th ght hay ghen t vi Cha, nhng s ngi t

i, v h im hi lng ting, tuy rng trong s h c my nhn vt rt ni ting v quan trng trong tu

vin, chng hn mt trong nhng thy tu gi lo nht, mt ngi king ni(5) v i, mt ngi n

kham phi thng. Nhng du sao th tuyt i a s hin nhin vn ng v pha Cha Zoxima, trong


rt nhiu ngi thm ch cn yu mn Cha nng nhit v chn thnh; mt s ngi gn b vi

Cha gn nh cung tn.

Nhng ngi nh th ni thng, tuy khng cng khai lm, rng Cha l v thnh, iu khng cn

ngh ngi g na, v thy trc Cha sp t trn nay mai, h ch i nhng php l din ra tc khc

v vinh quang ly lng m ngi qu c li cho tu vin trong thi gian sp ti. C Aliosa cng

mt lng tin vo php lc k diu ca trng lo, cng nh anh mt lng tin cu chuyn v c quan

ti bay ra khi nh th. Anh thy nhiu ngi mang theo tr con hay ngi thn thch au m n

cu xin trng lo t tay ln h v cu nguyn cho h, t lu sau h tr li c ngi tr li ngay hm

sau, nc mt chan ho qu sp trc trng lo t n Cha cha lnh ngi bnh ca mnh. C

khi bnh tht khng hay ch l bnh t nhin hn, Aliosa khng h t cu hi y v anh hon

ton tin vo sc mnh tinh thn ca thy mnh v quang vinh ca thy dng nh l thng li ca

anh. Tri tim anh rn rc hn ln v c gng mt anh rng r khi trng lo ra gp m dn en

hnh hng ng o ang ch i Cha cng tu vin, h t khp ni trong nc Nga n ch

ct nhn thy trong lo v c Cha ban phc. H sp xung trc mt Cha, khc lc, hn chn

Cha, hn mnh t Cha ng, ku go, ph n gi con ln trc mt Cha, a nhng ngi b bnh

"ng di" n.

Trng lo ni vi h, em nhng on kinh ngn cu khn cho h, ban phc ri h v. Thi

gian gn y Cha c m lun n ni c khi khng sc ra khi phng, v nhng ngi hnh

hng i khi phi ch i n my ngy tu vin. Aliosa khng h t hi v sao Cha c yu mn

nh vy, v sao ch cn nhn thy mt Cha l ngi ta sp xung v khc v cm ng.

i anh hiu rt r rng tm hn nhn nhn ca ngi bnh dn Nga r ri v i cn lao vt v y

ry au thng, nht l v s bt cng v ti li thng xuyn din ra c trong nc cng nh khp

ci th gian, i vi tm hn y khng c nhu cu v s an i no mnh hn nhu cu c c mt

chn thing ling hay mt v thnh qu sp xung m tn sng: "Nu phn dnh cho chng ta l

ti li, di tr v cm d th du sao u trn tri t ny vn c mt v thnh, mt ng ti cao:

ng y nm trong tay s tht, ng y bit s tht, vy l s tht khng tiu vong trn tri t ny v

ri mt ngy kia n s n vi chng ta v ng tr trn ton ci th gian ny, nh Ngi ha".

Aliosa bit rng dn chng cm thy chnh nh th, thm ch suy xt nh th, anh hiu iu , cn

v vic trng lo chnh l v thnh y, ng gn gi s tht ca Thng trong con mt dn chng

th anh khng my may h nghi, anh cng mt lng mt d vi nhng ngi dn qu khc lc kia,


vi nhng ngi v m ca h ang a con ra trnh trng lo. Trong thm tm anh tin tng - c

l cn mnh lit hn bt c ai khc trong tu vin - rng trng lo sau khi t th s em li vinh

quang phi thng cho tu vin. Ni chung thi gian gn y, mt nim hn hoan ni tm nng nhit

su sc no ngy cng rc chy trong tm anh. Anh khng h bi ri rng v trng lo ny vn

ch l mt c nhn l loi. "D sao Cha l v thnh, tri tim Cha c b quyt i mi cho mi ngi, c

ci php lc cui cng s thit lp s tht trn ci th gian, v mi ngi s u thnh thin, s yu

mn nhau, s khng cn k giu ngi ngho, k sang ngi hn, tt c s u l con ca Thng

v nc Cha Kito thc s s n". Aliosa m c trong lng nh vy.

Hnh nh vic c hai anh u v nh gy n tng ht sc mnh n Aliosa, t trc n nay anh

cha h bit mt h. Anh bt quan h vi Dmitri Fedorovich nhanh hn v thn hn, tuy Dmitri v

nh sau ngi anh cng m vi anh: Ivan Fedorovich.

Aliosa rt mun bit r Ivan, nhng mc d Ivan nh hai thng v hai anh em gp nhau kh

thng xuyn, h vn khng sao thn nhau c: Aliosa th trm lng, dng nh ch i ci g,

dng nh ngng ngng ci g khng r, cn ng anh Ivan th lc u Aliosa nhn thy hay nhn

mnh hi lu bng con mt t m, nhng chng bao lu hnh nh Ivan cng chng bn tm g n em

na. Nhn thy iu , Aliosa hi bi ri. Anh cho rng Ivan th l v hai ngi chnh lch v

tui, c bit v hc vn. Nhng Aliosa cng cn mt ngh khc na: Ivan t ch v t thin cm

vi anh, nh th c l cn do mt iu g m anh hon ton khng bit. Khng hiu sao anh vn c

cm gic rng Ivan mi lo mt chuyn g thuc th gii ni tm v quan trng, anh y ang nhm

mt mc ch no c l rt kh khn, thnh th chng bng d u m ngh n em, v y l

nguyn nhn duy nht khin anh nhn Aliosa mt cch l ng. Aliosa cn ngh: phi chng y l

thi khinh mit ca mt ngi v thn thng thi i vi mt g tp tu ng nghch.

Aliosa bit mi mi rng anh mnh l ngi v thn. S khinh mit y nu c, cng khng th

khin Aliosa on hn c, nhng c mt cm gic bi ri lo lng m chnh anh cng khng hiu

ni. Aliosa vn ch i lc Ivan mun li gn anh hn na.

Anh Dmitri Fedorovich t ra ht sc knh trng anh Ivan, ni v Ivan vi ging c bit thit tha.

Qua Dmitri, Aliosa bit mi chi tit ca cc vic quan trng kia trong thi gian gn y lm cho

hai anh gn b mt thit vi nhau. S thn phc ca Dmitri i vi Ivan cng c ngha c bic

trong con mt Aliosa v so vi Ivan th Dmitri gn nh v hc, v hai ngi y t cnh nhau dng

nh to thnh mt s i lp ni bt, c v c tnh cng nh tnh cch, n ni c l khng th tng

tng ra c hai con ngi khc nhau hn th.


***

Chnh trong thi gian y din ra cuc hi kin, hay ni cho ng hn l cuc hp mt tt c cc

thnh vin ca ci gia nh hn n y trong trai phng ca v trng lo c nh hng k l i

vi Aliosa. Ci c cho cuc hp mt y thc ra ch l ba t. Chnh lc by gi s bt ng gia

Dmitri Fedorovich v b chng, Fedor Pavlovich, v quyn tha k v s nh gi ti sn c l

n cc im. Quan h cng thng ti mc khng th chu ng ni na. Hnh nh Fedor Pavlovich

l ngi u tin lm nh bng a a ra kin c nh hp mt trong phng ca trng lo

Zoxima, tuy khng nh n

anh em nhà caramazov - dostoevskydulieu.tailieuhoctap.vn/books/khoa-hoc-xa-hoi-nhan-van/... ·...

Documents