ANAMNEZA I STATUS

streptokokne bolesti: bubrezi, srce hipertenzija ospice: bronhiektazije reumatska vrućica: srčani zalisci TBC: pluća, mozak, crijeva, bubrezi, kosti, zglobovi

kronične bolesti: šećerna bolest kronični bronhitis srčane bolesti ciroza jetre kronični pijelonefritis epilepsija

periodična pojava bolesti: peptički ulkus bronhalna astma alergijske reakcije

ALERGIJA crvenilo, osip, povraćanje, proljev, žutica, anafilaktički šok

obiteljska anamneza : šećerna bolest hipertenzija koronarna bolest štitnjača neoplazme hematološke bolesti psihički poremećaji

alkohol: oštećenje jetre, alkoholna kardiomiopatija, cerebralna atrofija

tj. težine: dijeta neoplazma hipertireoza šećerna bolest malapsorpcijski sindrom TBC

umor: fiziološki (nakon fizičkog i psihičkog napora) kronične zarazne bolesti (TBC, hepatitis, AIDS) bolesti endokrinog sustava (DM) kronične bolesti (srce, pluća, jetra, bubreg, kronične

anemije) maligne bolesti lijekovi (analgetici, sedativi, hipnotici, oralni kontraceptivi,

blokatori receptora, diuretici) psihički poremećaji (depresija, anksioznost)

slabost = gubitak mišićne snage

temperatura nejasnog podrijetla: do 38,3C, do 14 dana nema jasno dokazanog uzroka isključena virusna infekcija neg. RTG pluća

neg. urinokultura

bol: početak pojave anatomska lokalizacija boli širenje boli karakter boli (oštra, tupa, grčevita) jačina boli trajanje bolova učestalost i periodičnost bolova čimbenici koji utječu na bol (hrana, lijekovi, fizička

aktivnost, hladnoća…) dodatni simptomi (mučnina, povraćanje, proljev,

znojenje, dispneja, nesvjestica…)

GLAVOBOLJA tenzijska (zbog napetosti, analgetici slabo djeluju,

obostrana, kontinuirana…) migrena (periodična i hemikranijska bol, pulzirajuća bol,

napadi traju do 3 dana, između napada nema glavobolje, praćena mučninom, fotofobijom, povraćanjem, ispred napada se može javiti auru sa neurološkim ispadima …)

iritacija moždanih ovojnica (meningitis, SAH) tumor mozga temporalni arteritis

sinkopa = kratkotrajni gubitak svijesti zbog smanjenog protoka krvi kroz mozak vazovagalna (zbog nagle vazodilatacije i smanjenog

dotoka krvi u srce) kod vađenja krvi, gladovanja, umora, dugog stajanja ….

refleksna (kod naglog ustajanja, nakon mokrenja ili kašljanja zbog Valsalva manevra)

kardiogena (Gerbec-Adams-Stokesov sindrom)

tumorska masa ili oteklina: anatomska lokalizacija veličina i oblik pomičnost pri disanju pulzacije promjene kože (eritem, edem) konzistencija odnos prema podlozi i koži bolnost

VITALNI ZNAKOVI puls frekvencija disanja krvni tlak tj. temperatura (36,5C – 37,2C) subfebrilitet do 38C prema dnevnim oscilacijama remitentna (pneumonija),

intermitentna (sepsa) i kontinuirana (trbušni tifus)nokti:izgriženi napete osobeleukonijihija (bijeli nokti) ciroza jetrekoilonihija (udubljeni nokti) anemijazadebljani nokti psorijaza

1

batićasti prsti prirođene greške srca sa cijanozom, kronične infekcije pluća (apsces, bronhiektazije), karcinom bronha, ciroza jetrekrvarenje ispod noktiju infektivni endokarditis

koža bljedilo pletora: policitemija, Cushingov sy., kronični alkoholizam žutica cijanoza1. centralna zbog visokog postotkka reduciranog

hemoglobina (SaO2 85 %, jezik plav): greške srca, respiratorna insuficijencija

2. periferna zbog smanjene perfuzije krvnih žila periferije (jezik normalne boje): vazokonstrikcija (šok, hladnoća)

ispadanje kose: difuzno: hipertireoza, otrovanje teškim metalima, u

klimakteriju, nakon uzimanja citostatika i radioterapije cirkumskriptno: antikoagulantni lijekovi, ciroza jetre

svrbež: alergije šećerna bolest KLL opstruktivni ikterus kronična renalna insuficijencija ateroskleroza kronični alkoholizam senilini pruritus – zbog suhoće kože ( slabija funkcija

žlijezda lojnica ) perianalni i perigenitalni pruritus:

- crijevni paraziti- opstipacija- proljev- hemoroidi- kandidijaza- neurodermitis

sonoran (pluća) / hipersonoran (emfizem)muklina (jetra)timpanizam (želudac)

EDEMI = oteklina mekih česti (bolesti srca, jetre, bubrega, anemija, gladovanje, venska ili limfatična opstrukcija…) generalizirani – tjestasti (srce na nogama, bubreg

rahlo tkivo, jetra) lokalizirani (venska ili limfatična opstrukcija: varikoziteti,

upalne promjene koža, pigmentacija, varikozni ulkusi) – ne može se utisnuti

DIŠNI SUSTAV kašalj = refleksna pojava izazvana iritacijom osjetnih

živčanih završetaka sluznice ždrijela, larinksa, dušnika ili bronha sekretom ili vanjskim uzrocima (zrak, strana tijela) bronhogeni, traheogeni, laringogeni, rinogeni, sinogeni, neurogeni… suhi (virusne infekcije) kronični (kronični bronhitis, bronhiektazije, karcinom

bronha)

jutarnji (kronični bronhitis) noćni (astma)

iskašljaj krv u iskašljaju (hemoptiza, hemoptoja) bol u prsištu zaduha (dispneja) = subjektivan osjećaj nedostatka zraka fiziološka plućna (restrikcijska dispneja u naporu, opstrukcijska

dispneja u mirovanju) kardijalna (zbog popuštanja lijeve klijetke SMV

plućnog venskog tlaka) dispneja u naporu, dispneja u mirovanju, ortopneja, paroksizmalna noćna dispneja, edem pluća

centralna (Biotovo disanje - periodično disanje isprekidano fazama apneje)

metabolička (u dijabetičkoj acidozi - Kussmaulovo disanje)

psihogena sipnja = oblik otežanog disanja karakteriziran zvižducima

(zbog otežanog prolaza zraka kroz veće zračne putove pri ekspiriju – edem, spazam, organske tvorbe)

APNEJA = kratkotrajan prekid disanjaCheyne–Stokesovo disanje = izmjena apneje s periodima hiperventilacije (u fazi apneje nagomilani CO2 podraži centar za disanje)sindrom apneje u spavanju u pretilih osoba, uz apneju prisutni i hrkanje, pospanost, umor nakon spavanja, jutarnja glavobolja…

BOL U PRSIŠTU retrosternalno: traheitis, medijastinalni tumor, akutni

medijastinitis, spazam jednjaka, kardiovaskularne lezije lateralno: pleuralna bol (pojačava se kašljem i dubokim

disanje, smanjuje se ležanjem na bolesnoj strani), frakture rebra, metastaze u rebra, herpes zoster, spontani pneumotoraks, Tietzeov sindrom (bolnost prsnog koša na pritisak)

« pink puffer « (primarni emfizem pluća)- mršav- cijanoze- ružičasta koža- produljen ekspirij kroz stisnute usne- retencije CO2- perifernih edema

« blue bloater « (kronični bronhitis)- adipozan- centralna cijanoza- retencija CO2 (glavobolja, smetenost)- periferni edemi (zbog dekompenzacije desnog srca)

nor. frekvencija disanja 12–15/minvolumen disanja 300–900 mL

PERKUSIJA sonoran - nor. plućni zvuk hipersonoran – emfizem, pneumotoraks relativna muklina (skraćen plućni zvuk) – konsolidacija

pluća (upalne stanice, tumorske stanice, fibroza pluća, atelektaze)

2

apsolutna muklina – konsolidacija pluća, pleuralni izljev

AUSKULTACIJA (prije auskultacije pacijent se treba nakašljati) disajni zvukovi (šumovi)

normalno disanje (vezikularno disanje) inspirij duži od ekspirija (nastaje vibracijom glasnica tijekom turbulentnog prolaska zraka kroz larinks za vrijeme disanja)

patološko disanje (bronhalno disanje) inspirij i ekspirij iste duljine (konsolidirano pluće bolje prenosi zvuk)

amforično disanje (podvrsta bronhalnog disanja, koje nastaje zbog rezonancije stijenke velikih šupljina, npr. apscesa ili kaverni)

kompresivno disanje (oslabljeno bronhalno disanje, npr. kod pleuralnog izljeva)

popratni zvukovi zvižduci = kontinuirani, melodični zvukovi, nastaju

zbog otežanog prolaza zraka kroz sužene bronhe (edem, spazam, organske tvorbe), glasniji su u ekspiriju visokofrekventni (bronhalna astma) niskofrekventni (bronhitis)

krepitacije (hropci) = isprekidani, melodični zvukovi, nastaju zbog naglog otvaranja dotad zatvorenih najmanjih dišnih puteva, glasniji u inspiriju rani inspiracijski hropci (kronični bronhitis,

bronhiektazije) / smanjuju se ili nestaju kašljem kasni inspiracijski hropci (plućni edem,

pneumonija, fibroza pluća, alveolitis) pleuralno trenje = isprekidani i nemelodični zvukovi

zbog trenja fibrozno i upalno promijenjene pleure praćeni bolom (pleuritis, pleuropneumonija, infarkt pluća)

privlačenje dušnika na ipsilateralnu stranu: kožura pleure, fibroza pluća, atelektaze

privlačenje dušnika na kontralateralnu stranu: povećana štitnjača, pleuralni izljev, pneumotoraks

hipoksija – cijanoza, dispnejahiperkapnija – smetenost, komasipnja – parcijalna opstrukcija donjih dišnih putevastridor – opstrukcija gornjih dišnih putevapromuklost – promjene na glasnicama

PEKTORALNI FREMITUS = titranje stijenke prsnog koša koje se osjeća na dlanu položenom na prsni koš kada bolesnik dubokim glasom izgovara 33 pojačan kod infiltracije pluća ili tumora smanjen kod zadebljane pleure, pleuralnog izljeva,

atelektaze ili pneumotoraksa)

začepljenost nosa, kihanje, suzenje, glavobolja, nevoljkost prehlada gnojni iscjedak iz nosa, glavobolja, nesposobnost koncentracije sinuitiszimica, vrućica, malaksalost, bol u mišićima gripavrućica, grlobolja, smetnje gutanja anginapromuklost, kašalj, grlobolja laringitisnapadi jakog kašlja, žarenje iza prsne kosti traheitisproduktivni kašalj, sviranje u prsima bronhitisvrućica, kašalj, oskudan iskašljaj, zaduha, sviranje u prsima bronhiolitiskašalj i iskašljavanje najmanje 3 mjeseca godišnje u posljednje 2 godina kronični bronhitiskronični kašalj, gnojni iskašlja najčešće ujutro bronhiektazijenapadaji ekspiracijske dispneja uz sviranje u prsima bronhalna astmatrajna zaduha, pojačana u naporu uz suhi kašalj emfizemsubfebrilnost, suhi kašalj, gubitak apetita, malaksalost, znojenje TBC plućavrućica, suhi kašalj, znojenje, jednostrana bol koja se pojačava pri kašlju i dublje, disanju pleuritistresavica, visoka temperatura, produktivan kašalj bronhopneumonijaiznenadno iskašljavanje obilnog i gnojnog sadržaja apsces plućapodražajni kašalj uz sukrvav iskašlja, gubitak težine karcinom pluća

KARDIOVASKULARNI SUSTAV bol u prsištu

angina pektoris akutni perikarditis (pogoršava se disanjem ili

promjenom položaja tijela, često prisutan febrilitet) disekcija aorte (dugotrajna bol, iz leđa širi se prema

naprijed) gastrointestinalne bolesti (spazam jednjaka, ulkus,

kolecistitis) neuromuskularne bolesti respiracijske bolesti psihičke smetnje (neuroze)…

dispneja (zaduha) = subjektivan osjećaj nedostatka zraka respiratorna dispneja: ekspiratorna, duža anamneza, u

mirovanju kardijalna dispneja: inspiratorna, kratka anamneza, u

naporu dispneja u naporu dispneja u mirovanju ortopneja paroksizmalna noćna dispneja edem pluća = kardijalna astma

palpitacije = neugodan osjećaj lupanja srca sinkope kašalj i hemoptize umor poliurija i nikturija edem cijanoza = plavkasta boja kože

3

bradikardija: za vrijeme spavanja, u dobro treniranih osoba, kod hipotireoze, pri srčanom bloku, kod liječenja digitalisom ili blokatorima receptora ili blokatorima Ca kanala, pri povišenju intrakranijskog tlakatahikardija: pri fizičkom naporu, kod psihičke napetosti, kod febriliteta, kod hipertireoze, u stanju šokaRITAM PULSA pravilan (normalni sinus ritam) pravilno nepravilan (ekstrasistole) nepravilno nepravilan (fibrilacija atrija – deficit pulsa) nepravilan za vrijeme disanja (ubrzan u inspiriju, usporen

u ekspiriju) = respiratorna aritmija

žuti prsti nikotizambatićasti prsti infektivni endokarditis, plućne bolestikrvarenje ispod noktiju infektivni endokarditistopli dlanovi i plavi prsti centralna cijanoza (jezik cijanotičan)hladni dlanovi i plavi nokti periferna cijanoza

znakovi popuštanja lijevog srca: dispneja, ortopneja, paroksizmalna noćna dispneja, krepitacije pri plućnim bazama, galopni ritamznakovi popuštanja desnog srca: cijanoza, distendirane jugularne vene, povećana bolna jetra, gnjecavi edemi oko skočnog zgloba

I ton odgovara zatvaranju atrioventrikularnih zalistaka (bolje čujan nad iktusom) sinkron s pulsom karotidne arterijeII ton odgovara zatvaranju semilunarnih zalistaka (bolje čujan nad bazom)period sistole = vrijeme između I i II tonaperiod dijastole = vrijeme između II i I tonafiziološki rascjep II tona na bazi srca (aortna valvula se zatvara prije pulmonalne)III ton nastaje zbog brzog punjenja lijevog ventrikula u ranoj dijastoli, najbolje se čuje nad mitralnim poljem u lijevom bočnom položaju (fiziološki u djece do puberteta, patološki u odraslih – znak volumnog opterećenja srca) protodijastolički galop IV ton nastaje zbog punjenja lijevog ventrikula na kraju dijastole u vrijeme sistole atrija – znak tlačnog opterećenja srca presistolički galop

srčani šumovi = čujne vibracije nastale zbog vrtložnog toka krvi tijekom njenog prolaza kroz valvule ili patološke komunikacije unutar srca sistolički

ejekcijski (proto-, mezo-, tele-) holosistolički (pansistolički)

dijastolički rani (proto-) srednji (mezo-) kasni (presistolički)

kontinuirani

funkcionalni šumovi u stanjima sa SMV tahikardija

anemija hipertireoza febrilna stanja trudnoća

tonovi nad iktusom najbolje čujni na lijevom bokutonovi nad bazom najbolje čujni u sjedećem položaju s prsnim košem nagnutim prema naprijediktus kordis u V. mrp. medijalno od medioklavikularne linije na lijevoj strani

mitralna insuficijencija, prolaps mitralne valvule sistolički, najbolje čujan na vršku srca, širi se u aksiluVSD sistolički, najbolje čujan uz donji lijevi rub sternuma, širi se u aksilumitralna stenoza dijastolički, najbolje čujan na vršku srca (dok bolesnik leži na lijevom boku)aortna stenoza sistolički, najbolje čujan u 2 mrp. desno, širi se u desnu karotiduaortna insuficijencija dijastolički, najbolje čujan u 2 mrp. desno (dok bolesnik sjedi nagnut prema naprijed)ASD sistolički, najbolje čujan u 2 mrp. lijevoduktus Botalli perzistens kontinuirani, najbolje čujan ispod lijeve klavikule

ARTERIJSKE BOLESTI ateroskleroza arterijska hipertenzija dijabetes melitus hiperkolesterolemija

intermitentna klaudikacija bolovi u mirovanju trofičke promjene

VENSKE BOLESTI nemirne noge bol edem trofičke promjene kože, pigmentacije i ulceracije

varikozne vene: proširene i izvijugane površne vene umor i grčevi u nogama nakon duljeg stajanjaakutni površni tromboflebitis: crvenilo i toplina kože, bolnost, tvrda vijugava venaduboka venska tromboza: edem, bolnost pri palpaciji, prosijavanje površnih vena (opasnost od plućne embolije)kronična venska insuficijencija: edem, dermatoza, hiperpigmentacija, varikozne vene, ulkusi

PROBAVNI SUSTAV promjene apetita i tjelesne težine disfagija = otežano i bolno gutanje dispepsija = pritisak i bol u epigastriju, žgaravica,

nadutost, mučnina i povraćanje (kod hijatalne hernije, ulkusa, Ca želuca, kroničnih bolesti gušterače, ciroze jetre …)

sindrom bola u indigestiji bol odmah nakon obroka nije organske etiologije bol 1-4 sata nakon obroka peptički ulkus duodenuma

ili želuca

4

bola 2 sata nakon obroka, lokalizirana u mezogastriju, u starijih osoba okluzija mezenterijskih arterija (tkz. intestinalna angina)

bol 3 sata nakon masnog obroka žučni kamenci bol i žgaravica ubrzo nakon lijeganja klizajuća

hijatalna hernija i refluksni ezofagitis anoreksija = gubitak želje za hranom ili gubitak apetita

(akutni hepatitis, Ca želuca, kronični alkoholizam, depresija …)

sindrom gastroezofagealnog refluksa sindrom iritabilnog kolona mučnina = nelagodan simptom praćen osjećajem

prijetećeg povraćanja i vegetativnim simptomima (bljedoća, znojenje, hipotenzija, tahikardija)

povraćanje = složena refleksna radnja koju regulira centar za povraćanje

opstipacija = rijetko pražnjenje crijeva obilježeno suhom i oskudnom stolicom primarna (zbog zanemarivanja i potiskivanja nagona na

stolicu, npr. u staraca) sekundarna (zbog bolesti debelog crijeva, fisura anusa,

hemoroida, dehidracije, karcinoma kolona…) proljev = učestale, voluminozne i vodenaste stolice akutni (trovanje hranom, salmoneloza, apendicitis) kronični (UK, divertikuloza, kronični pankreatitis, DM,

TBC crijeva, AIDS …) bol u trbuhu ekstraabdominalni uzroci: abdominalne krize u alergiji infarkt srca perikarditis bazačna upala pluća plućni infarkt dijabetička ketoacidoza akutna intemitentna porfirija trovanje olovom poremećaj acidobaznog statusa hipokalijemija

žutica opstrukcijski ikterus: tamna mokraća, svjetla stolica,

svrbež, smeđežuta koža (kamenci, karcinom glave pankreasa)

hepatocelularni ikterus: tamna mokraća, nor. boja stolice, žuta koža (ciroza jetre, hepatitis, reakcija na lijekove, metastaze, prim. rak jetre)

hemolitički ikterus: nor. boja mokraće, blijedozelenkastouta koža (hemoliza)

epigastrij: epigastrij, lijevi i desni hipohondrij mezogastrij: umbilikalna regija, lijeva i desna lumbalna regija regije trbuhahipogastrij: suprapubična regija, lijeva i desna ilijačna regija

kod mišićnog defansa bolesnik ne može uvlačiti ili izbočiti trbuh

dokazivanje ascitesa pokus undulacije (pritisak na trbuh radi sprečavanja

titranja trbušne stijenke) perkusija i pomak mukline

!!! kod ciroze jetre ginekomastija se javlja zbog atrofije testisa ( proizvodnja testosterona) i oštećenja jetre ( inaktivacija estrogena)

PREGLED ŽUČNE VREĆICE palpabilan bezbolni žučni mjehur bez žutice hidrops

žučne vrećice palpabilan bolan žučni mjehur bez žutice kolecistitis

(Murphijev znak) palpabilan bezbolan žučni mjehur uz žuticu opstrukcija

karcinomom glave pankreasa (Courvoisierov znak) palpabilan bolan žučni mjehur uz žuticu opstrukcija

duktusa koledohusa kamencemHERNIJE ventralne (postoperacijske, umbilikalne) ingvinalne = protruzija peritoneuma kroz trbušnu stijenku

u predio ingvinalnog kanala (palpabilna iznad tuberkula stidne kosti i medijalno od njega)

indirektna (u mlađih osoba, prolazi kroz unutrašnji i vanjski ingvinalni prsten)

direktna (u starijih osoba, prolazi kroz slabo mjesto u trbušnoj stijenci prema vanjskom ingvinalnom prstenu)

femoralne = protruzija peritoneuma u femoralni kanal (palpabilna ispod tuberkula stidne kosti i lateralno od njega)

GENITOURINARNI SUSTAV poremećaj mokrenja bol (bubrežna, uretralna = nefrokolika, suprapubična) krv u mokraći (hematurija)

nor. oko 1500 ml/dan = DIUREZApoliurija 2500 ml/danoligurija 400 ml/dan (renalna insuficijencija, znojenje, proljev, povraćanje, dehidracija, opstrukcija mokraćnog sustava…)anurija 100 ml/dan

polakizurija = učestali nagon na mokrenjedizurija = bolno mokrenjenikturija = mokrenje većih količina mokraće noćuenureza = nekontrolirano mokrenje tijekom noći (fiziološka u djece do 3 god.)inkontinencija = nekontrolirano mokrenje

pokus u 3 čašekrv u 1. čaši krvarenje iz uretrekrv u 3. čaši krvarenje iz trigonuma mjehura ili prostatičnog dijela uretrekrv u sve 3 čaše krvarenje iz bubrega ili mokraćnog mjehura

poremećaji bubrežnih funkcija: filtracijski (retencija uremijskih toksina mučnina,

gubitak apetita, svrbež, boli u kostima, encefalopatija…) ekskretorni (oligurija, anurija, arterijska hipertenzija,

hiperkalijemija) reapsorptivni glukozurija, proteinurija, hiperkalcijurija… hormonski anemija (eritropoetin), arterijska

hipertenzija (renin), boli u kostina (vit. D, Ca) … razgradni retencija određenih tvari

5

etiologija bubrežnih bolesti: arterijska hipertenzija šećerna bolest tuberkuloza urična dijateza autoimune bolesti hematološke bolesti jetrene bolesti zloćudne bolesti zračenje i kirurški zahvati trudnoća…

kliničke manifestacije kronične bubrežne insuficijencijePOREMEĆAJ POSLJEDIC

A POREMEĆA

JA

KLINIČKA SLIKA

GF zadržavanje

uremijskih toksina

mučnina, gubitak apetita, povraćanje, proljev,

gubitak težine, svrbež, encefalopatija

zadržavanje fosfata

sek. hiperparatireoidizam

boli u kostima

izlučivanje Na retencija soli i vode

porast tj. težine, edemi, nedostatak zraka (plućni edem), art. hipertenzija

izlučivanje H acidoza, renalna

osteodistrofija

nedostatak zraka, boli u kostima, Kussmaulovo

disanje

stvaranje eritropoetina

anemija slabost, umor, gubitak apetita, nedostatak zraka

oštećena hidroksilacija 25-hidroksikalcifero

la

osteomalacija

boli u kostima, miopatija

poremećena aktivacija renin-

angiotenzina

učinci na bubreg i krvotok

art. hipertenzija, dekompenzacija srca

kronično zatajivanje bubrega: sposobnost koncentracije mokraće (poliurija, nikturija,

žeđ, mučnine…) GF azotemija uremija (bljedosiva boja kože, svrbež, zadah na amonijak,

mučnina, povraćanje, proljev, anemija, hemoragijska dijateza, promjene na kostima, umor, art. hipertenzija…)

ENDOKRINI SUSTAV hipotalamus hipofiza

adenohipofiza: HR, TSH, ACTH, FSH, LH, PRL (stimulira izlučivanje mlijeka)

neurohipofiza: ADH (vazopresin), oksitocin (stimulira kontrakcije maternice i izlučivanje mlijeka)

štitnjača: tiroksin, trijodtironin, kalcitonin ( razinu Ca u krvi)

paratireoidne žlijezde: PTH ( razinu Ca u krvi mučnina, opstipacija…)

nadbubrežne žlijezde srž nadbubrežne žlijezde: adrenalin, noradrenalin kora nadbubrežne žlijezde: kortizol (sudjeluje u

metabolizmu ugljikohidrata, masti i bjelančevina, aktivan u stresu), aldosteron (sudjeluje u regulaciji elektrolita i ravnoteži vode), spolni hormoni

spolne žlijezde testisi: testosteron jajnici: estrogeni, progesteron

gušterača: inzulin ( GUK), glukagon ( GUK), somatostatin ( lučenje inzulina i glukagona

LOKOMOTORNI SUSTAV bol oteklina deformacija ukočenost gubitak funkcije

HERNIJA (PROLAPS) INTERVERTEBRALNOG DISKA- znakovita je jaka i nagla bol, najčešće u lumbalnom dijelu

kralježnice, nakon dizanja tereta- dolazi do kompresije korijena ishijadikusa- bol se pojačava pri kašljanju, kihanju, defekaciji,

napinjanju…- poz. Lasegueov znak

6