Analiza stanja u BiHobrazovanje odraslih-neformalno učenje

Dženana Alađuz, UG INFOHOUSESeptembar 2007

Obrazovanje u BiH Zvuči nevjerovatno ali u 2007 pravna država BiH tek

zaživljava.

Istraživanja pokazuju da Investiranje u educiranje nije prioritet pojedincu, a ni zajednici.

Rascjepkan zakonodavni sistem:u BiH djeluje 14 vlada + OHR

Obrazovanjem na državnom nivou bavi se Ministarstvo civilnih poslova.

Zakonski okvir Veliki broj Zakona o obrazovanju

Na primjer Zakona o visokom obrazovanju ima 10: U julu 2007. Usvojen Zakon o visokom obrazovanju BiH ( zbog odugovlačenje usvajanja Zakona obrazovanje je izgubilo kredit

Svjetske banke u iznosu od 16 miliona dolara – izvor ICVA)

Narodna skupština Republike Srpske je 19.07.2006. godine Zakon o visokom obrazovanju u RS.

Osam od deset kantona u FBiH imaju sopstvene zakone o visokom obrazovanju

! Nepostojanje statistika i studija

Međunarodne obaveze i dužnosti BiH u oblasti obrazovanja

A. Obaveze koje proizilaze iz međunarodnih ugovora

Evropska konvencija o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda

Međunarodni sporazum o ekonomskim, socijalnim u kulturnim pravima

Međunarodna konvencija o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije

Konvencija o pravima djeteta Postprijemne obaveze prema Vijeću Evrope Bolonjski proces

B. Obaveze koje se tiču procesa pristupanja Evropskoj unijiSPORAZUM O STABILIZACIJI I PRIDRUŽIVANJUpostignut između Evropske unije, njenih država članica i BiH Strane će surađivati s ciljem podizanja nivoa općeg obrazovanja i

srednjeg stručnog obrazovanja i obuke u Bosni i Hercegovini, i zbog načina rada sa mladima, uključujući, i neformalno obrazovanje. Prioritet sistema visokog obrazovanja bit će postizanje zadatih ciljeva Bolonjske deklaracije unutar Bolonjskog procesa

________________

SREDNJOROČNA RAZVOJNA STRATEGIJA BiH (PRSP) 2004-2007– obrazovanje jedan od prioriteta Adekvatno riješeno obrazovanje odraslih, koje omogućava brzo reagiranje na promjene na tržištu rada, predstavlja jedan od ključnih faktora za rješavanje problema nezaposlenosti; Vijeće ministara, Ured za monitoring i implementaciju Srednjoročne razvojne strategije

Obrazovanje odraslih i neformalno učenje

Mjere koje su preduzete kako bi se priznalo prijašnje učenje, ključujućineformalno učenje (non-formal) i učenje bazirano na iskustvu(informal):

U organizaciji Ministarstva civilnih poslova BiH, Instituta za međunarodnu saradnju Njemačkog saveza visokih narodnih škola (IIZ/DVV), regionalnog Ureda u Sofiji i Ureda u Sarajevu, i Misije OSCE-a u BiH - Internacionalna konferencija “Cjeloživotno učenje i obrazovanje odraslih – ključni faktori za ekonomsku i socijalnu obnovu u jugoistočnoj Evropi” 2006. u Sarajevu.

Definisane buduće mjere kako bi obrazovanje odraslih postalo sastavni, zakonski regulisani dio ukupnog sistema obrazovanja.

Tri godine prije svi ministri obrazovanja u jugoistočnoj Evropi potpisali su Deklaraciju o cjeloživotnom učenju.

DRŽAVNI IZVJEŠTAJ O VISOKOM OBRAZOVANJU: 2005 – 2007

Strateški pravci razvoja obrazovanja odraslih

Grupa domaćih i međunarodnih stručnjaka uz podršku Misije OSCE-a u BiH i Njemačkog saveza visokih narodnih škola (IIZ DVV) u martu 2006. izradila je dokument ''Strateški pravci razvoja obrazovanja odraslih u Bosni i Hercegovini''.

Okosnice dokumenta:1. obrazovna perspektiva novog tipa (svaka institucija svako

privredno, kulturno ili administrativno okruženje je prostor za učenje) i

2. ideja ''društva znanja'', gdje se znanje tretira kao ''dobro'' koje se iznosi na tržište i široko je dostupno svima

Strategija obrazovanja odraslihStrategijom je predviđeno:

Da se tokom 2006 izradi Nacrt Okvirnog zakona o obrazovanju odraslih, a tokom 2007/2008 zakoni na entitetskim i kantonalnim nivoima, te nivou Brčko distrikta, sa podzakonskim aktima i amandmanima na Zakon o agencijama.

Da se do kraja 2007. godine osnuje Odjel za cjeloživotno učenje i obrazovanje odraslih pri agenciji/agencijama za obrazovanje i Andragoški centar koji bi institucionalno ojačao odgoj i obrazovanje odraslih

Da se tokom 2007. preduzmu koraci u kontaktima sa različitim Institucijama državnog sistema radi: finansiranja,

poreskih olakšica, prikupljanja statističkih podataka i uvezivanja svih nivoa obrazovanja od predškolskog do visokoškolskog, od formalnog do neformalnog.

Da se tokom 2008. posebno radi na programskim osnovama obrazovanja odraslih u BiH: definiranje standarda za rad andragoških institucija i certificiranje institucija, stvaranje baze podataka o ponudi i potražnji u domenu obrazovanja odraslih, kreiranje obrazovnih modela stručnog usavršavanja, izrada strategije opismenjavanja i obrazovanja socijalno depriviranih grupa, ojačavanje mreže institucija za informiranje i savjetovanje u oblasti obrazovanja odraslih, te stalni rad na koncepciji festivala cjeloživotnog učenja kao manifestaciji višestrukog značenja.

Programi za razvoj obrazovanja

Festival cjeloživotnog učenja – 7 je održan 2006. u Sarajevu, u organizacijije NVO Amica EDUCA Tuzla.

Seminar “Razvoj kurseva i cjeloživotno učenje” WUS Austria 2007. - praktične primjere, eksperti koji posjeduju iskustvo u provedbi LLL sistema na različitim univerzitetima u EU će pružiti svoje konsultacijske usluge.(finansira Austrijska agencija za razvoj)

Program Evropske unije za stručno obrazovanje i obuku (EU-VET) (2002-2004), zasnovanim na principima učenja tokom cijelog života. EU-VET programe se nadograđuje na dostignuća Phare 1997 VET Program i Phare 1999 VET Bridging Programa.

EU-ICBE – Razvoj institucija i kapaciteta obrazovnog sistema BiH, finansira Evropska unija, korisnici sva ministarstva, počeo 2006, traje 18 mjeseci

Akteri Stručne škole u Bosni i Hercegovini vrše obuku za odrasle

u većini slučajeva prema programima iz formalnog obrazovanja i upotrebom iste metodologije kao i za redovno školovanje u stručnim školama.

Najčešće se nude programi stručnog usavršavanja iz oblasti administracije, menadžmenta, zdravstva i psihosocijalne djelatnosti, rada na računarima ili učenje stranih jezika

Sport, ekologija, proizvodnja hrane i poljoprivredne djelatnosti zanemareni.Osposobljavanju za proizvodna zanimanja posvećeno je malo pažnje.

Prije rata BiH samo 3 centra za obuku odraslih osoba: Goražde, Bihać i Doboj. Danas većina poslodavaca obučava zaposlene na poslu, a ne u stručnim ustanovama. Sumnja u validnost certifikata.

Nevladine organizacije (Udruženja građana) u BiH Postojanje 5.000 nvo u BiH govori o potrebi da neka prava i

usluge budu uređene posredstvom nevladinog sektora, jer na drugi način nije moguće.

29% građana koristi usluge nevladinih organizacija, a najčešće su to djeca i mladi, potom siromašni, stari, izbjegla i raseljena lica, žene.

nevladine organizacije organizuju različite vidove edukacije, besplatne kurseve stranih jezika i obuku na kompjuterima, projekt menadžment, komunikacijske vještine...

(Helsinški parlament građana Banjaluka Dragana Dardić)

I naravno Međunarodna zajednica i organizacije

Ekonomično obrazovanje Obrazovanje odraslih postoji, ali nije institucionalizirano,

nema vidljiv strateški status i nije prepoznato kao područje obrazovanja od vitalnog značaja za sadašnjost i budućnost zemlje.

Obrazovni sistem u BiH ne odgovora zahtjevima novog ekonomskog poretka i tržištu rada, i ne pruža znanja, vještine i vrijednosti koji su potrebni mladim ljudima.

Neformalno obrazovanje je ekonomično, što je ključno u odnosu na bh. ograničenja. Npr operativni troškovi per capita programa za neformalno obrazovanje Svjetske banke za razvoj djece i mladih iznose od 30-60$ (Mladi u JIE)

Formalno obrazovanje u BiH je skuplje nego i u Hrvatskoj i Srbiji 4,3 % od BDP-a (Svjetska banka)

Izazovi pred neformalnim obrazovanjem

1. Nepostojanje Zakona o stručnom obrazovanju i obuci odraslih, što poslodavce dovodi u sumnju o kvaliteti postojeće obuke koju pružaju stručne škole.

2. Ne postoji mehanizam za kontrolu kvaliteta obuke.3. Nedovoljno uključivanje NVO u obuku iz drugih

oblasti (proizvodne djelatnosti)osim rada na računaru i učenje jezika.

4. Ne postoje sistemska istraživanja u pogledu potreba za obukom osoba koje traže posao.

5. Nedovoljna saradnja svih interesnih partnera (tržišta rada ) i škole.

6. Nedovoljan broj finansijera za obrazovanje i obuku odraslih.

Hvala!UG INFOHOUSEinfohouse@infohouse.ba