analiza moŻliwoŚci utworzenia rynku ... - …kksm.pk.edu.pl/pliki/gospodarka-przestrzenna/rynek...

34
POLITECHNIKA KRAKOWSKA WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ INSTYTUT PROJEKTOWANIA URBANISTYCZNEGO WYDZIAŁ ARCHITEKTURY PRACA DYPLOMOWA INŻYNIERSKA ANALIZA MOŻLIWOŚCI UTWORZENIA RYNKU ZWIERZYNIECKIEGO W KRAKOWIE FEASIBILITY STUDY FOR CREATING ZWIERZYNIEC SQUARE IN CRACOW AUTOR: Natalia Stec PROMOTOR: prof. dr hab. inż. arch. Grażyna Schneider-Skalska WSPÓŁPROMOTOR: dr inż. arch. Kinga Racoń-Leja KONSULTANT: mgr inż. Paweł Tor Kraków, 2016

Upload: lytuong

Post on 27-Feb-2019

215 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

POLITECHNIKA KRAKOWSKA

WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ

INSTYTUT PROJEKTOWANIA URBANISTYCZNEGO

WYDZIAŁ ARCHITEKTURY

PRACA DYPLOMOWA INŻYNIERSKA

ANALIZA MOŻLIWOŚCI UTWORZENIA RYNKU

ZWIERZYNIECKIEGO W KRAKOWIE

FEASIBILITY STUDY FOR CREATING ZWIERZYNIEC SQUARE IN CRACOW

AUTOR: Natalia Stec

PROMOTOR: prof. dr hab. inż. arch. Grażyna Schneider-Skalska

WSPÓŁPROMOTOR: dr inż. arch. Kinga Racoń-Leja

KONSULTANT: mgr inż. Paweł Tor

Kraków, 2016

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 2

Spis treści

1 Wstęp .................................................................................................................. 4

1.1 Cel i zakres opracowania ...................................................................... 4

2 Informacje ogólne ................................................................................................ 5

2.1 Lokalizacja obszaru projektowego ......................................................... 5

2.2 Zarys historyczny - Półwsie Zwierzynieckie ........................................... 6

2.3 Kontekst kulturowy ................................................................................ 8

3 Uwarunkowania urbanistyczne .......................................................................... 10

3.1 Sytuacja planistyczna .......................................................................... 10

3.2 Analizy przedprojektowe – Półwsie Zwierzynieckie ............................. 12

3.2.1 Analiza funkcjonalna ............................................................................. 12

3.2.2 Analiza przestrzeni publicznych ............................................................ 13

3.2.3 Analiza komunikacji indywidualnej ........................................................ 14

3.2.4 Analiza komunikacji zbiorowej .............................................................. 16

3.3 Dodatkowe analizy szczegółowe – Plac na Stawach .......................... 17

3.3.1 Analiza kompozycyjna .......................................................................... 17

3.3.2 Struktura własności działek ................................................................... 19

3.3.3 Analiza powiązań komunikacyjnych ...................................................... 19

4 Strategia projektowa .......................................................................................... 20

4.1 Analiza SWOT ..................................................................................... 20

4.2 Wnioski ................................................................................................ 22

4.3 Nakreślenie idei projektu ..................................................................... 22

5 Rozwiązania projektowe .................................................................................... 24

5.1 Możliwości przeznaczenia terenu pod poszczególne funkcje .............. 24

5.1.1 Wariant I ............................................................................................... 24

5.1.2 Wariant II .............................................................................................. 25

5.1.3 Wariant III ............................................................................................. 26

5.1.4 Wariant IV ............................................................................................. 26

5.1.5 Wariant V .............................................................................................. 27

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 3

5.1.6 Wariant VI ............................................................................................. 28

5.2 Zestawienie poszczególnych powierzchni przestrzeni publicznych ..... 29

5.3 Szczegóły aranżacji rynku i placu targowego dla wariantu V .............. 29

5.4 Podsumowanie .................................................................................... 32

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 4

1 Wstęp

1.1 Cel i zakres opracowania

Celem projektu jest ocena możliwości utworzenia na Zwierzyńcu nowej,

wielofunkcyjnej przestrzeni publicznej typu „rynek”, skupiającej życie lokalnej

społeczności oraz propozycja kilku rozwiązań w postaci wariantów rozmieszczenia

poszczególnych przestrzeni o różnym przeznaczeniu. Inwestycja ta podniesie

atrakcyjność obszaru, a także wpłynie na integrację mieszkańców. Przedsięwzięcie

określić można mianem rewitalizacji przestrzeni śródmiejskiej. Cytując profesora

Zuziaka rewitalizacja śródmieścia to „zmiany strukturalne polegające na

wzmacnianiu aktywności i atrakcyjności jego przestrzeni wskutek skoordynowanej

strategii sektorów publicznego i prywatnego”.1 Najprościej mówiąc polega ona na

zmianie zagospodarowania obszaru, w celu zatrzymania i odwrócenia procesu

degradacji zarówno ekonomicznej jak i społecznej. W świetle tej definicji, Plac na

Stawach z pewnością można uznać za przykład niszczejącej tkanki miejskiej, która

wymaga ożywienia.

Pierwszym etapem pracy jest wykonanie analiz przedprojektowych dla określonego,

szerszego obszaru, a potem dla Placu na Stawach i otoczenia, w celu zbadania

uwarunkowań urbanistycznych. Następnym - analiza SWOT, która rozstrzyga o

słabych i mocnych stronach obszaru oraz szansach i zagrożeniach z nim

związanych. Na jej podstawie ocenia się możliwości przedsięwzięcia i przystępuje do

opracowania wariantów projektowych. Zakres opracowania projektowego dotyczy już

samego placu targowego i jego bezpośredniego sąsiedztwa, które w większości

stanowią parkingi. Teren jest na tyle duży, że przy pozostawieniu placu targowego,

który jest wpisany w tradycję miejsca, można stworzyć dodatkową przestrzeń

publiczną o funkcji miejsca spotkań i aktywności mieszkańców. Proponowane

warianty rozstrzygają więc o możliwościach lokalizacji obu funkcji, a także rozwiązują

kwestię komunikacji kołowej i parkowania.

1 Zuziak Z., Strategie rewitalizacji przestrzeni śródmiejskiej, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej,

Kraków, 1998

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 5

Fot. 1.1. Zakres opracowania proponowanych wariantów

Źródło: opracowanie własne na podstawie podkładu ze strony: https://www.google.pl/maps

2 Informacje ogólne

2.1 Lokalizacja obszaru projektowego

Projekt utworzenia Rynku Zwierzynieckiego zakłada stworzenie lokalnego centrum w

dzielnicy jednego z najbardziej znanych miast Polskich, stolicy województwa

małopolskiego – Krakowie.

Rys. 2.1.1. Lokalizacja obszaru projektowego na tle granic miasta i dzielnic Krakowa Źródło: opracowanie własne na podkładzie ze strony https://www.bip.krakow.pl/?dok_id=65163

Obszar objęty analizą to wschodnia część Dzielnicy VII Zwierzyniec zwana Półwsiem

Zwierzynieckim. Leży pomiędzy Błoniami a Wisłą oraz alejami Trzech Wieszczy a

Rudawą. Nazwa obszaru wywodzi się od istniejącej tam niegdyś wioski, włączonej w

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 6

granice miasta przeszło sto lat temu. 2 Teren znajduje się w bliskim sąsiedztwie

ścisłego centrum miasta. Potencjalny Rynek znajdował się będzie na Placu na

Stawach pełniącym obecnie funkcję targową.

Fot. 2.1.2. Widok Półwsia Zwierzynieckiego z lotu ptaka Źródło: http://bi.gazeta.pl/im/5/5240/z5240025Q,Krakow---Salwator.jpg.

2.2 Zarys historyczny - Półwsie Zwierzynieckie

Półwsie Zwierzynieckie to obszar dawnej wsi podkrakowskiej. 3 Miejscowość

lokowano prawdopodobnie na prawie niemieckim przed rokiem 1369. Jak wynika z

samej nazwy, Półwsie utworzono na leżącej bliżej Krakowa części gruntów

istniejącego już wcześniej Zwierzyńca. Pochodzenie nazw obu miejscowości jest

nieznane. Jedna z teorii zakłada, że wywodzą się one od słowa „świeżyca”

oznaczającego nową osadę założoną na karczowisku.

Najdawniej poświadczonym właścicielem ziem, na których znajdowały się obie wioski

był istniejący do dzisiaj klasztor Norbertanek. Taki stan własnościowy utrzymywał się

praktycznie do początków XX wieku. Obie miejscowości miały charakter typowo

rolniczy. Około XVI wieku Półwsie zaczęli jednak licznie zasiedlać mieszczanie i

szlachta. Tereny te stały się dla nich atrakcyjne ze względu na sąsiedztwo szlaku

wiodącego na Śląsk oraz lokowane przy nim dobrze prosperujące karczmy. Mimo to

2 Na podstawie: Na podstawie: Adamczewski J., Mała encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Wanda,

Kraków, 1996 3 Na podstawie: Praca zbiorowa pod redakcją Joanny Daranowskiej - Łukaszewskiej i Renaty Henoch

- Marendziuk, Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom IV – Miasto Kraków, część VII – Zwierzyniec, Nowy Świat, Półwsie Zwierzynieckie - Kościoły i Klasztory, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1995

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 7

istotne zmiany nastąpiły dopiero dzięki przyłączeniu Zwierzyńca i Półwsia do

Krakowa w 1910 roku.

Najważniejszą z nich była regulacja sieci wodnej oraz osuszenie terenu, których

skutkiem było zaniechanie upraw rolnych. Ponadto wzdłuż ulicy Zwierzynieckiej

wybudowano linię tramwajową biegnącą aż pod Klasztor Norbertanek, a charakter

zabudowy zmienił się z wiejskiej i dworkowej, na typowo miejską.

W latach 1915-1948 Półwsie Zwierzynieckie funkcjonowało jako samodzielna

dzielnica katastralna.4 Na załączonej poniżej mapie widać m. in. ówczesny podział

administracyjny oraz przebieg tras tramwajowych. Warto zwrócić uwagę, że

niezmienna pozostaje trasa linii biegnącej do klasztoru Norbertanek. Centrum

dzielnicy stanowił istniejący już wtedy Plac na Stawach. Plac ten powstał w XIX

wieku, na skutek zasypania stawów hodowlanych należących do zakonu. Od tego

czasu pełni funkcję handlową, a jego nazwa wywodzi się po prostu z poprzedniego

przeznaczenia terenu.

Rys 2.2. Najnowszy Plan Stołecznego Król. Miasta Krakowa wykonany na podstawie zestawienia Budownictwa Miejskiego m. Krakowa wydany około 1932 r.

Źródło: http://www.lvivcenter.org/pl/umd/map/?ci_mapid=278

4 Na podstawie: Adamczewski J., Mała encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Wanda, Kraków, 1996

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 8

Po roku 1948 Półwsie Zwierzynieckie wchodziło w skład innych dzielnic, będących

skutkiem dalszego rozszerzania granic miejskich. Od ostatniej zmiany w roku 1991

obszar ten jest częścią Dzielnicy VII Zwierzyniec.

2.3 Kontekst kulturowy

Ze Zwierzyńcem związanych jest kilka historii oraz pielęgnowanych do dzisiaj

tradycji. Do najbardziej charakterystycznych należy ludowa zabawa, której głównym

bohaterem jest znany Krakowianom Lajkonik – wystrojony, brodaty jeździec na

sztucznym koniku. 5 Pochodzenie nazwy bohatera i geneza wydarzenia nie są

dokładnie znane. Istnieje na ten temat kilka teorii, trudno jednak uznać, która jest

prawdziwa. W każdym razie impreza odbywa się co roku od wieków. Lajkonik

przemierza ulice Półwsia Zwierzynieckiego, m. in. Plac na Stawach, dociera pod

klasztor Norbertanek, a potem udaje się na Rynek Główny. Pochodowi towarzyszy

zwierzyniecka kapela „Mlaskoci” oraz tzw. włóczkowie w strojach krakowskich i

tatarskich.

Od czterech lat na Placu na Stawach, w wyniku działań i zaangażowania lokalnej

społeczności organizowana jest cykliczna impreza - Bal Wodewilowy. Nazwa

wydarzenia nawiązuje do wodewilu Konstantego Krumłowskiego „Królowa

przedmieścia”, którego akcja toczy się na początku XX wieku właśnie na

Zwierzyńcu. 6 Tytułowa bohaterka to mieszkanka, tutejszych wtedy jeszcze

przedmieść. Na balu odbywają się pokazy tańca w strojach ludowych, inscenizacje

oraz zabawy dla dzieci.7 Pisarze, historycy czy artyści opowiadają różne historie i

anegdoty.

5 Na podstawie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Lajkonik

6 Na podstawie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%B3lowa_przedmie%C5%9Bcia_(wodewil)

7 Na podstawie: http://rewitalizacja.krakow.pl/aktualnosci/192452,215,komunikat,bal_na_stawach.html

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 9

Fot. 2.3. Zdjęcie z VI Wodewilowego Balu na Stawach, 20 czerwca 2015r.

Źródło: zbiory własne

Na imprezie występuje m. in. założona przez Aleksandra Kobylińskiego „Makino”

kapela - Andrusy, których nazwa oznacza zwierzynieckich łobuzów.8 Zespół i jego

założyciel, który pochodzi z Półwsia związany jest z pielęgnacją tutejszego folkloru.

Ksywkę Kobyliński zaczerpnął z tytułu poematu swego przyjaciela - Jerzego

Harasymowicza. Poeta także znany był ze swej sympatii do Zwierzyńca oraz

znajdującego się przy placu targowym Baru na Stawach.9 Taki zresztą tytuł nosi

jeden z jego wierszy oraz tomik poezji. Obecnie przedwojenna „knajpa” jest już tylko

legendą. Przekształcono ją bowiem na bar w amerykańskim stylu i zmieniono nazwę

na „Plaza”, a w 1991 roku zamknięto, gdy właścicielowi odmówiono koncesji na

alkohol.10

Oprócz lokalnych imprez, na życie kulturowe mieszkańców wpływa także odział

Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – Dom Zwierzyniecki.11 W jego siedzibie

znajduje się stała wystawa ukazująca wnętrze mieszkań krakowskich przedmieść z

przełomu XIX i XX wieku oraz wystawy czasowe, których tematyka dotyczy tutejszej

historii czy folkloru. Instytucja wspiera również wydarzenia kulturalne jak np. wyżej

opisany Pochód Lajkonika.

8 Na podstawie: http://krakow.naszemiasto.pl/artykul/taki-naprawde-jest-

makino,1306129,art,t,id,tm.html 9 Na podstawie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Harasymowicz

10 Na postawie: http://www.chorynawyobraznie.pl/2010/04/bar-na-stawach-czyli-kawa-historii.html

11 Na podstawie: https://pl.wikipedia.org/wiki/Dom_Zwierzyniecki

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 10

Obecnie dziedzictwo kulturowe odgrywa dużą rolę w zabiegach rewitalizacji. 12

Proces ten zapoczątkowano także na Półwsiu Zwierzynieckim, czego przykładem

może być organizacja Balów Wodewilowych. Plac na Stawach jest sercem dzielnicy,

która pielęgnuje swoje zwyczaje i tradycje. Pomysł utworzenia tutaj lokalnego rynku

wydaje się być bardzo dobrym przedsięwzięciem, które wzmocni poczucie

tożsamości mieszkańców i przynależności do lokalnej wspólnoty oraz rozwinie

proces lokalnego ożywienia gospodarczo - społecznego.

3 Uwarunkowania urbanistyczne

3.1 Sytuacja planistyczna

Zamieszczony poniżej schemat obrazuje podział Półwsia Zwierzynieckiego i jego

okolic ze względu na istnienie miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego.13 Dla znacznej części terenu podlegającego analizie, w tym także

Placu na Stawach, dokument taki nie istnieje.

Rys 3.1.1. Wyrysy z istniejących MPZP

Źródło: opracowanie własne z wykorzystaniem Miejscowych Planów Zagospodarowania Przestrzennego ze strony: https://www.bip.krakow.pl/?id=412

12

Na podstawie: Zuziak Z., Strategie rewitalizacji przestrzeni śródmiejskiej, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków, 1998 13

Na podstawie: https://www.bip.krakow.pl/?id=412

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 11

Gospodarka przestrzenna opiera się więc na zapisach zawartych w Studium

Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Krakowa.14

Zapisy dotyczące struktury przestrzennej, a w szczególności kierunków i zasad

rozwoju, charakteryzują większość terenów Półwsia Zwierzynieckiego jako tereny

zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej lub zabudowy mieszkaniowej

jednorodzinnej i wielorodzinnej niskiej intensywności. Studium przewiduje też

obszary związane z usługami, między innymi okolice Stadionu Cracovii i Kina Kijów.

Brak w nim jednak jakichkolwiek ustaleń dla Placu na Stawach. Miejsce to nie jest w

żaden sposób wyodrębnione spośród obszarów zabudowy wielorodzinnej. Jest to

poważne zaniedbanie zwłaszcza, że dla placu targowego i jego sąsiedztwa nie

sporządza się miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Być może

taki stan regulacji prawnych jest powodem braku ładu przestrzennego oraz estetyki w

urządzeniu i użytkowaniu tego obszaru.

Rys 3.1.2. Wycinek ze SUiKZP Miasta Krakowa dla obszaru Półwsia Zwierzynieckiego Źródło: http://planowanie.um.krakow.pl/bppzoom/index.php?ID=310

Podsumowując dla Placu na Stawach należałoby opracować miejscowy plan

zagospodarowania, ponieważ studium uwarunkowań jest niekompletne. Poza tym

SUiKZP dotyczy obszaru całego Krakowa, nie należy więc oczekiwać w nim

szczegółów dotyczących tak małego fragmentu miasta.

14

Na podstawie: http://planowanie.um.krakow.pl/bppzoom/index.php?ID=310

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 12

3.2 Analizy przedprojektowe – Półwsie Zwierzynieckie

3.2.1 Analiza funkcjonalna

Na obszarze podlegającym analizie przeważającą funkcję pełni zabudowa

mieszkaniowa. Usługi zazwyczaj zlokalizowane są w parterach budynków

mieszkalnych wielorodzinnych, a ich największe skupiska mieszczą się wzdłuż ulicy

Tadeusza Kościuszki, w okolicach hotelu Novotel oraz wokół Placu na Stawach.

Usługi samodzielne to przede wszystkim Stadion Cracovii, Kino Kijów, hotele:

Cracovia i Novotel oraz mieszczący się po przeciwnej stronie alei Trzech Wieszczy –

dom handlowy Jubilat. W okolicy występuje kilka placówek szkolnych, a poza szkołą

podstawową i gimnazjum istnieje tutaj także Zespół Państwowych Szkół

Plastycznych czy Zespół Szkół Odzieżowych nr 1 w Krakowie. W sąsiedztwie Placu

na Stawach znajduje się zabudowa użyteczności publicznej: Wojewódzki Urząd

Pracy, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji, Międzyzakładowa

Przychodnia Medycyny Pracy oraz Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. Przy

alei Focha mieści się Szpital Specjalistyczny im. Jana Dietla.

Półwsie Zwierzynieckie otoczone jest atrakcyjną zielenią rekreacyjną – Błoniami oraz

bulwarami wzdłuż Wisły i Rudawy. Stosunkowo mało zieleni publicznej występuje

natomiast wewnątrz analizowanego obszaru. Przy stadionie i jednej ze szkół

utrzymywana jest wprawdzie zieleń o charakterze sportowym, a przy niektórych

ulicach ciągną się szpalery drzew, brak tutaj jednak parku, skweru czy placu gdzie

ludzie mogliby usiąść, odpocząć i porozmawiać. Miejsca z zielenią zadbaną i

urządzoną, które mogłyby być wykorzystane w ten sposób nie są niestety

przestrzeniami publicznymi. Do zieleni nieurządzonej należy fragment bulwaru przy

moście Dębnickim oraz grunty między Rudawą a Błoniami.

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 13

Rys 3.2.1. Analiza funkcjonalna Źródło: opracowanie własne

Z powyższej analizy wynika, że obszar Półwsia Zwierzynieckiego jest obszarem

wielofunkcyjnym i atrakcyjnym, który zaspokaja podstawowe potrzeby

mieszkańców.15 Brak w nim niestety miejsca gdzie ludzie mogliby się integrować,

spędzać razem czas i odpoczywać. Przedmiot owej pracy, czyli Rynek Zwierzyniecki,

pełniąc m. in. funkcję rekreacyjną rozwiązałby problem.

3.2.2 Analiza przestrzeni publicznych

Na rodzaje przestrzeni publicznych występujących na analizowanym obszarze

składa się przede wszystkim ogólnodostępna zieleń, przestrzeń ulic, plac targowy

oraz przestrzenie, place czy parkingi znajdujące się przy głównych generatorach

ruchu.

Do generatorów tych zalicza się przede wszystkim:

Szpital Specjalistyczny im. Jana Dietla,

Zespół Państwowych Szkół Plastycznych,

Stadion Cracovii,

Hotel Cracovia,

Kino Kijów,

dom handlowy Jubilat,

15

Na podstawie: Gehl J., Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych, Wydawnictwo RAM, Kraków, 2009

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 14

hotel Novotel,

Wojewódzki Urząd Pracy,

Pac na Stawach,

Międzyzakładowa Przychodnia Medycyny Pracy

zabytkowy kompleks parafii Najświętszego Salwatora (kościół Św. Jana

Chrzciciela i Św. Augustyna oraz klasztor norbertanek),

Ponadto duży ruch wytwarzają także przystanki komunikacji zbiorowej, szczególnie

te znajdujące się w pobliżu wyżej wymienionych miejsc.

Rys 3.2.2. Analiza przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne

Potencjalny Rynek ma szansę stać się lokalnym centrum obszaru, który „żyje”,

generuje ruch i przyciąga różnych użytkowników. Poza tym większość przestrzeni

publicznych na osiedlu związanych jest z ruchem drogowym, warto więc stworzyć

tzw. przestrzeń kulturową, która integrować będzie mieszkańców, a na jej formę i

wygląd wpłyną zupełnie odmienne czynniki niż ruch kołowy. 16

3.2.3 Analiza komunikacji indywidualnej

Komunikacja indywidualna samochodowa wewnątrz analizowanego obszaru odbywa

się głównie na drogach gminnych. Drogi o wyższych kategoriach znajdują się na jego

obrzeżach, przeprowadzają bowiem ruch w inne części miasta. Na poniższym 16

Na podstawie: Chmielewski J. M., Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 2005

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 15

schemacie widać, że klasa drogi wrasta proporcjonalnie do rangi ulicy i wielkości

obsługiwanego ruchu. Zależy ona bowiem od funkcji ulicy w sieci dróg miejskich czy

nawet krajowych. Tak więc drogami powiatowymi są aleja Focha oraz ul. Królowej

Jadwigi, droga wojewódzka to ul. Tadeusza Kościuszki i ul. Księcia Józefa, a droga

krajowa to aleje Trzech Wieszczów. Żadna z dróg o wysokiej kategorii nie przebiega

w bezpośrednim sąsiedztwie Placu na Stawach. Nie ma więc zagrożenia, że

planowany Rynek Zwierzyniecki będzie narażony na duży ruch samochodowy i

związany z tym hałas.

Rys 3.2.3.1. Schemat hierarchii drogowej

Źródło: opracowanie własne na podstawie strony: http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/

Mimo iż na terenie osiedla nie występuje dużo parkingów, korzystanie z samochodu

nie jest uciążliwe. Obszar należy do strefy płatnego parkowania, a pojazdy zostawiać

można wzdłuż ulic. Jest to może wygodne, wpływa jednak negatywnie na estetykę

ulicy. Strefa płatnego parkowania powoduje, że część kierowców rezygnuje z tego

środka transportu, spada więc ryzyka tworzenia się kongestii. Małe utrudnienia w

poruszaniu się samochodem mogą sprawiać chyba tylko liczne ulice

jednokierunkowe.

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 16

Rys 3.2.3.2. Schemat komunikacji indywidualnej samochodowej Źródło: opracowanie własne

W nieco mniej korzystanej sytuacji są rowerzyści. Wewnątrz analizowanego obszaru,

poza jedną niezupełnie kompletną trasą, praktycznie brak ścieżek rowerowych.

Osiedle nie jest jednak duże, największe odległości wynoszą około 500 m, można

więc bez problemu pokonywać je pieszo. Atrakcyjne są natomiast trasy rowerowe

okalające teren, biegną bowiem wzdłuż Błoni i bulwarów nad Wisłą i Rudawą łącząc

tą część miasta z innymi obszarami. Występująca głownie zabudowa kwartałowa

sprawia, że praktycznie wszystkie ciągi piesze skupiają się wzdłuż ulic. Trasy

najczęściej uczęszczane przez pieszych związane są ściśle z występowaniem

generatorów ruchu.

Podsumowując, wszystkie trzy typy komunikacji indywidualnej działają sprawnie i

zaspokajają potrzeby użytkowników. Projektowany rynek posiadałby więc

odpowiednią obsługę w kontekście komunikacji indywidualnej.

3.2.4 Analiza komunikacji zbiorowej

Wewnątrz Półwsia Zwierzynieckiego nie ma rozbudowanej sieci komunikacji

zbiorowej, nie jest to jednak konieczne, gdyż dla znacznej części analizowanego

terenu odległości dojścia do przystanku wynoszą do 250m. Osiedle obsługiwane jest

w większości przez komunikację autobusową. Jedna linia tramwajowa biegnie ze

Starego Miasta ulicą Zwierzyniecką, następnie ulicą Kościuszki w południowej części

Półwsia i kończy się pętlą przy klasztorze Norbertanek. Druga trasa zlokalizowana

jest wprawdzie po północnej części Błoni, łatwo dostępny jest jednak jej przystanek

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 17

na skrzyżowaniu alei Trzech Wieszczów i ul. Piłsudskiego. Komunikacja autobusowa

odbywa się głównie wzdłuż alei Focha, alei Trzech Wieszczy i ul. Kościuszki.

Ponadto w północno-wschodniej i południowo-wschodniej części miasta oraz przy

pętli naprzeciwko klasztoru znajdują się punkty węzłowe, gdzie krzyżują się różne

linie komunikacji miejskiej. 17 Można stąd dojechać praktycznie w każdą część

Krakowa. Lokalny Rynek byłby więc atrakcyjny także z zewnątrz ze względu na

dobry dostęp komunikacją zbiorową. Dojście z najbliższego przystanku wynosi do

niego nieco więcej niż 100m. Sam plac stałby się także pewnego rodzaju węzłem ze

względu na zagęszczenie funkcji usługowych i połączenie ich z rekreacją.

Rys 3.2.4. Schemat komunikacji indywidualnej pieszej i rowerowej Źródło: opracowanie własne

3.3 Dodatkowe analizy szczegółowe – Plac na Stawach

3.3.1 Analiza kompozycyjna

W otoczeniu Placu na Stawach znajdują się trzy punkty widokowe. Każdy z nich

otwiera widok na ulice okalające plac targowy. Większość zabudowy ma charakter

kwartałowy i tworzy wnętrza ulic o wysokich ścianach zabudowy. Niskie ściany

zabudowy występują na Placu. Tworzy je jednokondygnacyjna zabudowa handlowa.

Dominanty występujące w okolicy to wysoka zabudowa przylegająca do

potencjalnego rynku. Poza tym charakterystycznymi elementami są ściany pozorne,

które tworzą szpalery drzew.

17

Na podstawie: Lynch K., Obraz miasta, Wydawnictwo Archivolta, Kraków, 2011

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 18

Rys 3.3.1. Analiza kompozycyjna Placu na Stawach i okolic Źródło: opracowanie własne

Fot 3.3.1.1. Obraz placu targowego z punku widokowego na skrzyżowaniu ulicy Senatorskiej i ulicy Komorowskiego

Źródło: maps.google.pl

Fot 3.3.1.2. Dominanta wysokościowa przy ulicy Senatorskiej Źródło: zbiory własne

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 19

3.3.2 Struktura własności działek

Działki występujące na analizowanym terenie należą w większości do Gminy Kraków

lub Skarbu Państwa.18 Poza tym kilku właścicieli to osoby fizyczne lub prawne. W

projekcie przewidziano więc różne warianty, uwzględniając strukturę własności.

Cześć z nich zakłada przekształcenia nie ingerujące we własność prywatną.

Rys 3.3.2. Struktura własności działek Źródło: opracowanie własne na podstawie strony: http://msip.um.krakow.pl/obserwatorium/

3.3.3 Analiza powiązań komunikacyjnych

Poniższy schemat prezentuje najważniejsze ciągi piesze, samochodowe i

komunikacji zbiorowej oraz generatory ruchu w okolicy targowiska. Plac na Stawach

jest wyraźnym centrum lokalnej aktywności. Z obserwacji generatorów ruchu wynika

natomiast, że jest to niestety tylko tzw. aktywność konieczna czyli nie związana z

rekreacją.19

18

Na podstawie: http://msip.um.krakow.pl/obserwatorium/ 19

Gehl J., Miasta dla ludzi, Wydawnictwo RAM, Kraków, 2014

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 20

Rys 3.3.3. Analiza powiązań komunikacyjnych Źródło: opracowanie własne

4 Strategia projektowa

4.1 Analiza SWOT

Po wykonaniu poszczególnych analiz projektowych i wyciągnięciu z nich wniosków,

informacje uporządkowano w postaci analizy SWOT. Polega ona na opracowaniu

słabych i mocnych stron projektu w odniesieniu do czynników wewnętrznych oraz

szans i zagrożeń, na które wpływają czynniki z zewnątrz. Wyniki zestawienia

prezentuje poniższa tabela.

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 21

Tab. 4.1. Analiza SWOT

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

1. Lokalizacja w centrum Półwsia Zwierzynieckiego,

a zarazem w miejscu przecięcia się

najważniejszych ciągów relacji północ-południe,

wschód-zachód.

2. Sąsiedztwo atrakcji miejskich takich jak Błonia,

Stadion Cracovii, Kino Kijów, Teatr STU.

3. Obsługa niezbyt rozległego terenu – możliwość

poruszania się pieszo.

4. Obszar zróżnicowany funkcjonalnie – sklepy,

szkoły, stadion, szpital, hotele, kino, teatr.

5. Położenie potencjalnego rynku bezpośrednio przy

budynkach użyteczności publicznej oraz

koncentracji usług komercyjnych.

6. Duża ilość wolnego terenu dająca możliwości

wprowadzenia zmian m. in. lokalizację parkingu

podziemnego.

7. Dobra obsługa transportem zbiorowym.

1. Nieczytelne połączenie Placu na

Stawach z przystankiem komunikacji

zbiorowej, niskie walory estetyczne

ścieżki dla pieszych.

2. Brak miejsc integracji dla mieszkańców

takich jak kawiarnie itp.

3. Część budynków otaczająca Plac na

Stawach zaniedbana.

4. Zły stan i brak czytelnego

zagospodarowania placu targowego.

5. Brak zorganizowanego parkowania.

SZANSE ZAGROŻENIA

1. Utworzenie atrakcyjnej przestrzeni publicznej dla

mieszkańców, miejsca sprzyjającemu integracji

społecznej, ożywieniu dzielnicy.

2. Podniesienie atrakcji Półwsia Zwierzynieckiego w

kontekście ponadlokalnym.

3. Uporządkowanie przestrzeni placu targowego oraz

sąsiadujących z nim terenów.

4. Lokalizacja zupełnie nowej funkcji.

5. Utworzenie przestrzeni, która zachęci do

zatrzymania się w dzielnicy przechodniów

poruszających się w relacji Błonia – bulwary nad

Wisłą.

6. Aktywność mieszkańców terenu związana z

działaniem Domu Zwierzynieckiego.

7. Lokalna tradycja zgromadzeń np. Pochód

Lajkonika.

8. Zauważalna w Krakowie tendencja do tworzenia

rynków lokalnych np. Rynku Krowoderskiego.

1. Brak miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego –

możliwość nieodpowiedniego

zagospodarowania sąsiedztwa Rynku

Zwierzynieckiego, a w rezultacie

spadek jego atrakcyjności.

2. Przeszkody związane z własnością

gruntów – nawet jeżeli działki należą do

Gminy czy Skarbu Państwa pozostaje

problem szczegółowych regulacji

prawnych związanych z dzierżawą,

współwłasnością itp.

3. Wzrost atrakcyjności miejsca może

spowodować zwiększony napływ

samochodów.

Źródło: opracowanie własne

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 22

4.2 Wnioski

Reasumując wyniki wszystkich analiz i powyższego zestawienia SWOT, koncepcja

wykreowania nowej przestrzeni miejskiej w postaci lokalnego rynku wydaje się być

świetnym pomysłem, a Plac na Stawach – idealnym miejscem na takie

przedsięwzięcie.

Idea utworzenia akurat rynku nabiera sensu w odniesieniu do kontekstu

historycznego i kulturowego. Dawniej każda miejscowość posiadała swój rynek. Na

Półwsiu Zwierzynieckim od zawsze funkcję takiego lokalnego placu głównego pełni

właśnie Plac na Stawach. Z nim też związane są przekazywane z pokolenia na

pokolenie historie i kontynuowane tradycje. W odniesieniu do uwarunkowań

urbanistycznych zrozumiała jest natomiast lokalizacja projektu i sama potrzeba jego

realizacji. W rejonie tym brakuje przestrzeni publicznej, która generowałaby

rekreacyjną aktywność ludzi oraz zachęcała ich do pozostawania w przestrzeni

miejskiej. Najlepszym miejscem na lokalizację tego typu funkcji jest oczywiście

centrum obszaru, którym jak wynika z analiz jest plac targowy.

Pomimo kilku słabych stron i zagrożeń omówionych w zestawieniu SWOT projekt

wart jest ryzyka i realizacji. Szanse zdecydowanie przewyższają zagrożenia.

Podobnie jest ze słabymi i mocnymi stronami. Ponadto zagrożenia to problemy, które

stosunkowo łatwo można uniknąć lub rozwiązać.

4.3 Nakreślenie idei projektu

Głównym założeniem omawianej pracy jest przede wszystkim możliwa lokalizacja

rynku. Założenie to nie wyklucza jednak jego współistnienia z innymi rodzajów

przestrzeni publicznej: Tak więc nowo powstała przestrzeń składać się będzie z:

- Rynku Zwierzynieckiego pełniącego funkcje rekreacyjną,

- placu targowego pełniącego funkcję handlową,

- parkingu rozwiązującego problem parkowania, a także estetyki i ładu ulic.

Rozwiązanie takie daje możliwość rozpatrzenia kilku wariantów położenia

poszczególnych elementów. W dalszej części projekt ponownie skupia się na rynku i

proponuje jego zagospodarowanie. Rekreacja w tym miejscu odbywać się będzie na

różne sposoby. Przewiduje się umiejscowienie na placu fragmentu niewysokiej

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 23

zieleni połączonej z mała architekturą czy ulicznych kawiarni. Część płyty zostanie

także przystosowana do organizacji lokalnych imprez.

Takie wielokryterialne podejście do tematu nawiązuje do zasad projektowania

duńskiego architekta i urbanisty – Jana Gehla. 20 Miejsce będzie bowiem wedle jego

teorii:

- gromadziło różne funkcje w bliskiej odległości,

- integrowało powyższe funkcje,

- zachęcało do przebywania,

-„otwierało się” na sąsiednie budynki i ulice,

- zapraszało do dłuższego spędzenia w nim czasu.

20

Na podstawie: Gehl J., Miasta dla ludzi, Wydawnictwo RAM, Kraków, 2014

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 24

5 Rozwiązania projektowe

5.1 Możliwości przeznaczenia terenu pod poszczególne funkcje

5.1.1 Wariant I

Jest to propozycja nie naruszająca własności prywatnej, która wprowadza

stosunkowo nieznaczne zmiany. Polega na przeniesieniu parkingu pod płytę placu

targowego i utworzeniu w jego miejsce rynku. Obszar o funkcji handlowej pozostaje

tam gdzie jest obecnie, wymaga jednak uporządkowania. Rynek poszerzono

kosztem budynku magazynowego znajdującego się obecnie po zachodniej stronie

parkingu i zintegrowano go ze znajdującym się obok budynkiem Regionalnej Dyrekcji

Ochrony Środowiska, w którego parterze ulokować można usługi, np. kawiarnię.

Założono odnowię jego elewacji. Sieć uliczna pozostała bez zmian z wyjątkiem

przedłużenia ulicy Stachowicza do ulicy Komorowskiego. Z racji parkingu

podziemnego zniknęły miejsca postojowe przy ulicach otaczających plac targowy.

Około 10 miejsc dla samochodów dostawczych przewidziano przy pozostającym bez

zmian parkingu wzdłuż ulicy Stachowicza. Wariant nie obejmuje terenów należących

we władanie do osób prawnych czy fizycznych, ale zaproponowano nawiązanie

kubaturą budynków przed przychodnią do zabudowy przy ulicy Senatorskiej.

Opcja nr I nie wprowadza wiele widocznych zmian, może być jednak droga, ze

względu na budowę parkingu podziemnego.

Rys 5.1.1. Schemat wariantu I rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 25

5.1.2 Wariant II

Propozycja nie naruszająca własności prywatnej. Zakłada likwidację parkingu

naziemnego i przeniesienie go pod powierzchnię placu targowego, który

zlokalizowany zostanie po części na zwolnionym terenie. Około 10 miejsc

postojowych dla dostawców wydzielono naprzeciwko Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

Rynek wytyczono po zachodniej stronie obecnego targowiska. Zlikwidowano

przedłużenie ulicy Michała Stachowicza na Plac na Stawach. Dzięki temu plac

rekreacyjny zintegrowano z budynkami po południowej stronie, które połączono

jednokondygnacyjnym pasażem. Zabieg ten utworzył pierzeję nie jest jednak

przytłaczający, gdyż pasaż nie powtarza dość znacznej wysokości połączonych

obiektów. Ponadto kreuje atrakcyjne miejsce do lokalizacji różnych usług. W celu

poprawienia estetyki założono odnowę elewacji zniszczonej zabudowy wokół placu.

Ponownie zaproponowano też nawiązanie kubaturą obiektów na działkach przed

przychodnią do zabudowy ul. Senatorskiej. Zniknęły również miejsca postojowe

wzdłuż ulicy Senatorskiej.

Podobnie jak w wariancie poprzednim największe koszty pochłonie budowa

podziemnego parkingu. Ponadto dołączy jeszcze budowa pasażu.

Rys. 5.1.2. Schemat wariantu II rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 26

5.1.3 Wariant III

Opcja zakładająca wprowadzenie najmniej zmian. W zasięg projektowania wchodzi

jednak teren znajdujący się przed przychodnią, który należy do osób prywatnych. To

właśnie w tym miejscu przewidziana jest lokalizacja rynku. Pozostałe elementy takie

jak plac targowy, parking czy możliwość postoju wzdłuż dróg pozostają

niezmienione. Wymagane jest oczywiście ich uporządkowanie. Sieć ulic bez zmian, z

wyjątkiem przedłużeniem ulicy Stachowicza do ulicy Komorowskiego. Około 10

miejsc postojowych dla dostawców przewidziano po północno-wschodniej stronie

targowiska, przy ulicy Senatorskiej.

Jest to jeden z najtańszych możliwych wariantów. Wymaga przede wszystkim

wykupienia gruntów prywatnych. Jest on jednak najmniej atrakcyjny z punktu

widzenia lokalizacji rynku przed przychodnią. Poza tym brak bezpośredniej integracji

placu rekreacyjnego z usługami i możliwość umiejscowienia np. ogródków

kawiarnianych.

Rys. 5.1.3. Schemat wariantu III rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne

5.1.4 Wariant IV

Jest to kolejna propozycja ingerująca we własność prywatną. Zakłada lokalizację

rynku po wschodniej stornie obecnego placu targowego. Samo targowisko

podzielono na dwie części, aby nie zmieniać sieci drogowej. Część znajduje się po

zachodniej stronie obecnego, a część przed przychodnią. Można to wykorzystać i

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 27

rozróżnić przestrzeń handlową ze względu na rodzaj sprzedawanego towaru. W

wariancie tym położenie rynku również nie jest najkorzystniejsze. Powodem tego jest

przede wszystkim sąsiedztwo parkingu. Ponadto po raz kolejny otoczony jest z

trzech stron ulicami i nie integruje się bezpośrednio z otaczającymi go w parterach

usługami. Propozycja zakłada brak zmian w istniejącej sieci drogowej, lokalizacji

parkingu oraz możliwości postoju wzdłuż ulicy Senatorskiej.

Jest to więc druga z najtańszych opcji, nie wprowadza bowiem znacznych

przekształceń.

Rys. 5.1.4. Schemat wariantu IV rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne

5.1.5 Wariant V

Jest to jedna z najbardziej atrakcyjnych, ale także najdroższych opcji. Do jej realizacji

wymagane jest wykupienie gruntów prywatnych przed przychodnią. Znaczne koszty

poniesie budowa parkingu podziemnego. Dzięki niemu wzrośnie jednak estetyka

otoczenia, z którego wyeliminuje się parkowanie wzdłuż ulic. Wariant zakłada zmianę

sieci drogowej. W kierunku zachodnim przesunięto ulicę Komorowskiego. Zabieg ten

pozwala na lokalizację targowiska przed przychodnią, a także po części na obszarze

obecnego Placu na Stawach, bez konieczności rozbijania go na dwie części, a także

separacji z rynkiem. Poza tym zlikwidowano przedłużenie ulicy Stachowicza. Dzięki

temu rynek znajdujący się po wschodniej stronie obszaru projektowego zintegruje się

z zabudową po jego południowej stronie. Między rynkiem a placem handlowym

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 28

zaprojektowano szerszy ciąg pieszy, który w razie potrzeby, np. budowy sceny na

lokalną imprezę, posłuży jako droga dojazdowa. Zmiany zaproponowano także dla

zabudowy. Założono jej dopełnienie poprzez budowę punktowca nawiązującego

kubaturą do siedziby Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska oraz połączenie obu

budynków za pomocą jednokondygnacyjnego pasażu. Zabieg ten utworzy przy rynku

atrakcyjną pierzeję, która nie będzie przytłaczająca, ze względu na swą wysokość.

Wymagał będzie jednak wyburzenia obiektu magazynowego w sąsiedztwie RDOŚ.

Ze względu na znaczną odległość parkingu podziemnego od Wojewódzkiego Urzędu

Pracy, pozostawiono kilka miejsc postojowych w miejscu dawnego placu parkingu

naziemnego.

Rys. 5.1.5. Schemat wariantu V rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych

Źródło: opracowanie własne

5.1.6 Wariant VI

Propozycja ta jest modyfikacją wariantu drugiego. Powiela jego rozwiązania z tym, że

obejmuje także teren prywatny przed przychodnią, w którego miejscu zakłada

lokalizację zieleni publicznej w postaci małego parku czy skweru. Podobne

rozwiązanie można było by zaproponować dla wariantu pierwszego.

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 29

Rys. 5.1.6. Schemat wariantu VI rozmieszczenia poszczególnych przestrzeni publicznych Źródło: opracowanie własne

5.2 Zestawienie powierzchni przestrzeni publicznych

Tab. 5.1. Zestawienie powierzchni poszczególnych przestrzeni publicznych

POWIERZCHNIA: RYNKU

[m2]

PLACU TARGOWEGO

[m2]

PARKINGU NAZIEMNEGO

[m2]

MIEJSC POSTOJOWYCH PRZY ULICACH

[m2]

PARKINGU PODZIEMNEGO

[m2]

OBECNIE - ⋲4600 ⋲1300 ⋲1300 -

WARIANT I ⋲3000 ⋲4600 - ⋲300 ⋲2000

WARIANT II ⋲4700 ⋲4600 - ⋲200 ⋲2500

WARIANT III ⋲2100 ⋲4600 ⋲1900 ⋲1400 -

WARIANT IV ⋲2700 ⋲4600 ⋲1900 ⋲1490 -

WARIANT V ⋲5200 ⋲4100 - ⋲200 ⋲2500

WARIANT VI ⋲4700 ⋲4600 - ⋲200 ⋲2500

Źródło: opracowanie własne

5.3 Szczegóły aranżacji rynku i placu targowego dla wariantu V

Jedną z najbardziej atrakcyjnych opcji zagospodarowania obszaru, z pewnością jest

wariant V. Dla proponowanego w nim układu poszczególnych przestrzeni

publicznych zaprojektowano aranżację rynku i placu targowego.

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 30

Mieszczący się po wschodniej stornie Placu na Stawach rynek zintegrowany

zostanie bezpośrednio z nowopowstałą pierzeją po stronie południowej. Pierzeję

utworzą: obecny budynek siedziby Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska,

nawiązujący do niego kubaturą nowy punktowiec po prawej stornie praz połączenie

zabudowy wysokiej w postaci jednokondygnacyjnych pasaży. Zabieg ten uzupełni

ściany tworzące wnętrze rynku, proponowane rozwiązanie nie przytłoczy jednak

otoczenia. Ponadto przeszklone fasady parterów „otworzą” się na pieszych i

użytkowników rynku. 21

Fot. 5.2.1. Przykład przeszklonych parterów otwartych na przechodniów – ulica Meir w Antwerpii w Belgii

Źródło: http://www.qrf.be/nl

Przy pasażach, gdzie mieścić się będą różnego rodzaju usługi, przewidziano miejsce

na ogródki kawiarniane, a we wschodniej części przestrzeni publicznej utworzony

zostanie fragment atrakcyjnej zieleni z małą architekturą. Dzięki tym elementom

rynek zyska miejsca, gdzie ludzie mogą się zatrzymywać - nie będzie służył tylko

komunikacji. 22 Taka zresztą z założenia ma być jedna z podstawowych funkcji tego

placu.

21

Na podstawie: Gehl J., Miasta dla ludzi, Wydawnictwo RAM, Kraków, 2014 22

Na podstawie: Blazy R., Tradycja a współczesna przestrzeń publiczna, Problem spotkania w przestrzeni, Czasopismo Techniczne 2-A/2010 zeszyt 5 rok 107, Wydawnicwto Politechniki Krakowskiej, Kraków, 2010

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 31

Rys. 5.2.2. Inspiracja do zaprojektowania „zielonej” części rynku - Tianjin Bridge Gardens w Chinach Źródło: http://komserwis.pl/blog/ekologiczny-park-i-mala-architektura-z-chin/

Rys. 5.2.3. Propozycja rozwiązania obecności wody na Rynku – Katarzyna Mucha, Projekt Konkursowy Placu Wolnica

Źródło: http://www.katarzynamucha.pl/plac-wolnica

Część przestrzeni po lewej stornie rynku pozostanie wolna, ze względu na możliwość

lokalizacji tymczasowej sceny i miejsc siedzących. Całość oddzielona zostanie od

jezdni ciągiem drzew. Po części drzewa stanowić będą także granice między płytą

rynku a targowiskiem. Nie będą jednak w tym miejscu tworzyć ciągłego szpaleru, ze

względu na potencjalną lokalizację imprez na powierzchni obu przestrzeni

publicznych. Część straganów w miejscu handlowym zaprojektowano jako

tymczasowe, aby, w razie potrzeby, istniała możliwość ich rozbiórki.

Kompozycja placu targowego zakłada rozmieszczenie straganów wzdłuż jego

głównej osi, tak że część z nich otwarta zostanie na wewnętrzny ciąg pieszy a część

na zewnątrz targowiska. W centralnym punkcie przestrzeni handlowej

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 32

zaprojektowano studnię miejską. Wyraźną krawędź wnętrza urbanistycznego

stanowić będą drzewa i donice z zielenią rozmieszczone wzdłuż okalających go ulic.

Po zachodniej stronie placu targowego przewidziano 5 miejsc postojowych dla

dostawców, a po stronie południowo wschodniej zlokalizowano wjazd do parkingu

podziemnego.

Całości dopełniała będzie dopasowana do siebie posadzka placów oraz elementy

małej architektury i oświetlenia.

5.4 Podsumowanie

Idea stworzenia lokalnego rynku na Półwsiu Zwierzynieckim jest ciekawym

pomysłem, a jej rozwiązanie można rozważyć na wiele różnych możliwości. Wiele

jest także czynników branych pod uwagę przy projekcie każdego wariantu. Są to m.

in. ingerencja we własność prywatną, atrakcyjne sąsiedztwo rynku, układ

komunikacyjny czy koszty.

Kilka aspektów należy też rozpatrzeć podczas projektu samego rynku. Przede

wszystkim przewidzieć jego przeznaczenie pod różne wydarzenia, a także sprawić,

by korzystali z niego różni użytkownicy.

Reasumując Plac na Stawach ma ogromny potencjał, który warto wykorzystać.

Należy dokładnie rozważyć możliwe opcje, aby wybrać najkorzystniejszą z nich, a

potem jak najlepiej zaprojektować szczegóły tworzących go przestrzeni publicznych

aby w pełni wykorzystać jego możliwości. Realizacja omówionego projektu stanie się

pewnego rodzaju katalizatorem, który zapoczątkuje proces regeneracji tkanki

miejskiej Półwsia Zwierzynieckiego, a jednocześnie nie zmieni całkowicie targowego

charakteru Placu na Stawach, do którego przywykli mieszkańcy. 23

23

Na podstawie: Bojanowski K. Elementy analizy urbanistycznej, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków, 1998

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 33

Bibliografia

[1] Adamczewski J., Mała encyklopedia Krakowa, Wydawnictwo Wanda, Kraków,

1996

[2] Blazy R., Tradycja a współczesna przestrzeń publiczna, Problem spotkania w

przestrzeni, Czasopismo Techniczne 2-A/2010 zeszyt 5 rok 107, Wydawnicwto

Politechniki Krakowskiej, Kraków, 2010

[3] Bojanowski K. Elementy analizy urbanistycznej, Wydawnictwo Politechniki

Krakowskiej, Kraków, 1998

[4] Chmielewski J. M., Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast,

Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 2005

[5] Gehl J., Miasta dla ludzi, Wydawnictwo RAM, Kraków, 2014

[6] Gehl J., Życie między budynkami. Użytkowanie przestrzeni publicznych,

Wydawnictwo RAM, Kraków, 2009

[7] Lynch K., Obraz miasta, Wydawnictwo Archivolta, Kraków, 2011

[8] Praca zbiorowa pod redakcją Joanny Daranowskiej - Łukaszewskiej i Renaty

Henoch - Marendziuk, Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom IV – Miasto Kraków,

część VII – Zwierzyniec, Nowy Świat, Półwsie Zwierzynieckie - Kościoły i Klasztory,

Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1995

[9] Zuziak Z., Strategie rewitalizacji przestrzeni śródmiejskiej, Wydawnictwo

Politechniki Krakowskiej, Kraków, 1998

Źródła internetowe (odczyt z dn. 16.01.2016)

[10] http://planowanie.um.krakow.pl/bppzoom/index.php?ID=310

[11] https://www.bip.krakow.pl/

[12] http://msip.um.krakow.pl/obserwatorium/

[13] http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/

Analiza możliwości utworzenia Rynku Zwierzynieckiego w Krakowie

Natalia Stec

Praca dyplomowa inżynierska

Politechnika Krakowska, WIL, gospodarka przestrzenna, 2016 34

[14] https://www.google.pl/maps

[15] https://pl.wikipedia.org/wiki/Lajkonik

[16] http://rewitalizacja.krakow.pl/aktualnosci/192452,215,komunikat,bal_na_stawach

[17] https://pl.wikipedia.org/wiki/Kr%C3%B3lowa_przedmie%C5%9Bcia_(wodewil)

[18]http://www.chorynawyobraznie.pl/2010/04/bar-na-stawach-czyli-kawa-historii.html

[19] https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Harasymowicz

[20] https://pl.wikipedia.org/wiki/Dom_Zwierzyniecki

[21] http://bi.gazeta.pl/im/5/5240/z5240025Q,Krakow---Salwator.jpg.

[22] http://www.qrf.be/nl

[23] http://komserwis.pl/blog/ekologiczny-park-i-mala-architektura-z-chin/

[24] http://www.katarzynamucha.pl/plac-wolnica