anafİlaksİ yÖnetİmİ -...

ANAFİLAKSİ YÖNETİMİ

Dr. Rana IŞIK

AMERİKAN HASTANESİ

ERİŞKİN İMMÜNOLOJİ ve ALLERJİ HASTALIKLARI

Olgu 1

• 45 y, e hasta, memur

• Ani bir hareketle bel ağrısı başlıyor

• IM diklofenak

• 15 dakika sonra yüzde kızarıklık, vücutta yaygın kaşıntı ve kabarıklıklar

• Dudakta şişme, yutkunma güçlüğü

• Nefes darlığı ve hırıltı

Özgeçmiş-Soygeçmiş

• Sigara öyküsü yok

• Atopi öyküsü yok

• Ailede atopi öyküsü yok

Fizik Muayenesi

• Nabız: 115

• TA: 80/60

• Yüzde flaşing, dudakta anjioödem, tüm vücutta yaygın ürtikeryal

plaklar

• Bilateral yaygın ronküs

Tanınız?

• a. Astım atağı

• b. Akut ürtiker

• c.Anjioödem

• d.Anafilaksi

Olgu- 2

• 40 y, k, eh

• Burun akıntısı, hapşırık, öksürük ve nefes darlığı

• Yumurta yedikten sonra karın ağrısı, mide bulantısı, boğazında şişlik, yutkunma zorluğu

• 15 yaşından beri

• Bir kaç kez baş dönmesi, bilinç bulanıklığı

• 30 yaşından beri yumurta ile ilgili şikayetleri

• 4 yıldır astım, rinit

• Ailede annede astım, kızkardeşte rinit

• Total IgE.147.83

• SFT: FEV1:%91.9

• DPT: Akar pozitif (3mm ve üzerinde endurasyon)

• Gıda ile DPT: Yumurta sarısı ve beyazı pozitif ( 8x7 mm, 11x9)

• 5 dakika sonra dudaklarda uyuşma, ödem, nefes darlığı,baş dönmesi,

boğazda şişlik,

• FM: siyanoz, TA: 70/50, Nab:125 oksijen sat:%88

• Stridor

Tanınız?

a. Astım atağı

b. Akut ürtiker

c.Anjioödem

d. Reflu

e.Anafilaksi

Olgu -3

• 21 y, e, öğrenci, İstanbul

• Geçmeyen öksürük, burun akıntısı, 4 yıldır baharda

• Ailede atopi öyküsü yok

• Deri prik testi yapılıyor, yapılırken soğuk terleme, yüzde soluklaşma ve hemen bilinç kaybı

FM:

• TA: 90/60, Nb: 60, Oksijen satürasyonu %98

• Yüz soluk

• Diğer sistemleri doğal

Tanınız ?

a.Anafilaksi

b.Astım

c.Konvülziyon

d.Vazovagal senkop

Tanımı

• Şiddetli, ani başlayan hayatı tehdit edici sistemik aşırı duyarlılık reaksiyonu

• Genellikle deri ve mukoza değişikliklerinin eşlik ettiği

• Hayatı tehdit edici havayolu, solunum ve dolaşımsal poblemlerin hızla

ilerlemesiyle karakterize

• %0.05-2

• Yılda yüzbinde 1.5-7.9 ölüm oranı %0.001

• Yılda yüzbinde 1.95

Epidemiyoloji

✓10 Avrupa ülkesi

✓>3000 hasta

✓2,5 yıl kayıt

Allergy 2014; 69: 1397–1404

• 11 çocuk allerji merkezi

• 137 çocuk, 224 anafilaksi epizodu

• Etiyoloji• Besin: %38.4

• Venom: %37.5

• İlaç: %21

• Lateks: %2.2

Clin Exp Allergy 2011; 41: 1767–76.

Epidemiyoloji

İmmünolojik

Anafilaksi

İdyopatik Non-immünolojik

IgE aracılıklıBesin,

venom,ilaç

IgE aracılı olmayanDekstran, heparin

Fiziksel Egsersiz soğuk

Diğer ilaçlar

Anafilaksi tetikleyicileri

• IgE aracılı

• İlaçlar

• Besinler

• Arı

• Lateks

• Mesleki allerjenler

• Seminal

• IgE aracılı olmayan

• Yüksek molekül

ağırlıklı maddeler

• Dekstran

• Biyolojik ajanlar

• Radyokontrast

madde

Anafilaksi tetikleyicileri

• İmmünolojik olmayan

mekanizmalar ( Direkt mast

hücre aktivasyonu)

• Fiziksel aktivite

• Egsersiz, soğuk, sıcak

ve güneş ışını

• Alkol

• İlaçlar (kolloidler ve

opioidler)

• İdyopatik

• Allerjen teması yok

• Mastositoz

Risk ve ko-faktörleri

• Hastaya özel:• Yaş

• Cinsiyet

• Kullanılan İlaçlar• NSAİİ, Beta blokerler, ACE inh

• Ek Hastalıklar• Astım ve diğer allerjk hastalıklar

• KVH

• Mastositoz ve/veya triptaz yüksekliği

• Diğerleri (egsersiz, ateş, akut enfeksiyon, alkol, premenstrüel durum)

Tanı Kriterleri

1. Dakikalar veya saatler içerisinde akut başlayan deri, mukoza veya her

ikisinin birden tutulumu sonucu kaşıntı ve/veya kızarıklık, kabarıklık,

dilde, dudakta şişme ile birlikte aşağıdakilerden en az birinin olması

• Solunum bulguları: dispne, hırıltılı solunum, stridor, hipoksemi, bronkospazm,

PEF değerinde düşme

• Kan basıncında azalma veya uç organ disfonkisyonu (hipotoni

(kollaps),senkop, inkontinans)

3 kriterden birinin olması durumunda

2. Olası allerjenle temastan dakikalar veya saatler içerisinde aşağıdakilerden

2 veya daha fazlasının gelişmesi

• Deri ve/veya mukozaların tutulumu (kaşıntı, kızarıklık, yaygın ürtikeryal plaklar, dudak

ve/veya dilde şişme)

• Solunum bulguları (dispne, hırıltılı solunum, stridor, hipoksemi, bronkospazm, PEF

değerinde düşme)

• Kan basıncında azalma veya uç organ disfonksiyonu (hipotoni (kollaps), senkop,

inkontinans)

• İnatçı gastrointestinal semptomlar (kramp tarzı karın ağrısı, bulantı, kusma ve diare)

3. Bilinen allerjene maruz kaldıktan sonra ( dakikalar veya saatler içerisinde) kan

basıncında ↓

• İnfant ve çocuklar: sistolik kan basıncında yaşa göre düşme veya %30 dan fazla düşme

• 1ay-1yaş < 70

• 1-10 yaş < 70 +(2xy)

• 10-17 yaş <90

• Erişkinlerde sistolik kan basıncının < 90 mmHg veya o kişinin bazal değerinin

%30’dan fazla düşmesi

• Allerjenle temastan ilk 2 saat

• Besinler ilk yarım saat

• İlaçlarla veya arı sokmasında çok daha hızlı

• En sık deri

• KVS

• Solunum

• Deri bulgusuz anafilaksi

• %20 reaksiyonlar düzeldikten 4-12 saat sonra tekrarlayabilir→ bifazik

Anafilaksi belirti ve bulguları

• Deri-mukoza

• Kaşıntı, kızarıklık, ürtiker, anjioödem

• Periorbital kaşıntı, eritem ve ödem, konjonktival eritem, göz

yaşarması

• Dudaklarda, dil, damak ve kulaklarda kaşıntı, dil, dudak ve uvulada

şişlik


• Solunum sistemi

• Burun kaşıntısı, akıntı, hapşırık, tıkanıklık

• Boğaz kaşıntısı, tıkanıklık, ses kısıklığı, stridor, kuru öksürük

• Alt solunum yolları: solunum sayısında artış, nefes darlığı, göğüste tıkanıklık,

derin öksürük, hışıltı, pef düşüklüğü

• Siyanoz

• Solunumsal arrest


• GIS

• Karın ağrısı

• Bulantı

• Kusma

• Diare

• KVS

• Göğüs ağrısı, taşikardi, bradikardi, aritmi, palpitasyon

• Hipotansiyon, fenalık hissi, üriner veya fekal inkontinans

• Kardiyak arrest


• SSS

• Ölüm hissi, huzursuzluk, başağrısı, konvülziyon, görme bozukluğu

• Diğerleri

• Ağızda metalik tat

• Kadınlarda uterusta kramp ve kanama

Olgu 1

• Bel ağrısı

• IM diklofenak

• 15 dakika sonra yüzde kızarıklık

• Vücutta yaygın kaşıntı ve kabarıklıklar

• Dudakta şişme

• Dispne ve vizing

Fizik Muayenesi

• Nabız: 115

• TA: 80/60


plaklar

• Bilateral yaygın ronküsleri var

Deri , mukoza, solunum ve KVS tutulumu

ANAFİLAKSİ

Olgu- 2• Astım, Rinit

• Ailede atopi

• Yumurta ile öykü


• 5 dakika sonra dudaklarda uyuşma, ödem, nefes darlığı, baş dönmesi, boğazda şişlik,


• Stridor

Mukoza, solunum ve KVS tutulumu ANAFİLAKSİ

Olgu -3• Deri prik testi

• Soğuk terleme ve soluklaşma ve bayılma. Kısa sürede kendine gelme

• Atopi öyküsü yok.

FM:

• TA: 90/60, Nb: 60, Oksijen Satürasyonu %98

• Yüz soluk

• Diğer sistemleri doğal

KRİTERLER? Vasovagal senkop

Ayırıcı tanı

• Akut astım atağı

• Ürtiker

• Vazovagal senkop

• Panik atak

• C1 est inh eksikliği

• Vokal kord disfonksiyonu

ACİL TEDAVİ ? İLK BASAMAK

a.Antihistaminik

b.Steroid IV

c. Ranitidin IV

d. AdrenalinADRENALİN

Yönetimde yapılması gerekenler

• Hastanın yanından ayrılma

• Anafilaksi bulguları varsa hemen adrenalin

• Gerekiyorsa tekrar et

• Gerekliyse diğer tedavileri

• Tetikleyici ajanı belirle

• Adrenalin tüm semptomlar için effektiftir

İLK BASAMAK

Üst solunum yolu, solunum yolu veya KVS semptom veya bulguları varsa ve anafilaksi

Adrenalin IM 1 mg/ml den 0.01 mg/kg erişkinde 0.3 ml, maksimum 0.5 ml

7.5-25 kg →0.15mg otoenjektör

≥25 kg →0.3mg otoenjektör

İKİNCİ BASAMAK• Allerjeni uzaklaştır

Hipotansiyon –kollaps6-8 lt oksijenEkstremiteler

yükseltilip20ml/kg sıvı bolus

Yoğun bakım

Eğer yanıt yoksa 5-10 dakika

IM adrenalin tekrarSıvı replasmanı

Gerekirse adrenalin infüzyonu

Stridor6-8 l/dk O2

Oturur pozisyonNebulize adrenalin

Nebulize budesonid

5-10 dk cevap –IM adrenalin

IVYoğun bakım

Yanıt –Tekrar nebulize

adrenalinEk IM adrenalin

Vizing6-8 l/dk O2

Oturur pozisyonNebulize beta-2

agonist

5-10 dk cevap –IM adrenalin

IV

Yanıt-Nebulize beta-2

agonistIM adrenalinYoğun bakım

Ürtiker-anjioödemsadece var ise

Oral anti-histaminAstım öyküsü var ise inhalebeta-2 agonist4 saat izle

Diare, bulantı, kusmaAdrenalin ekle

3.BASAMAK

• Cilt bulguları varsa oral H1-ve H2 antihistaminler

• Difenhidramin 50 mg IV yada oral maksimum günlük doz 400 mg erişkinde

• IV hipotansiyon dikkat

• H2 antihistamin ranitidin eriskinde 50 mg, çocukta 12.5-50 mg %5 dilue ederek yavaş inf verilmeli

• 1-2 mg/kg/gün ks

• Stridor varsa yüksek doz nebul ks

• Adrenalin ile düzelmeyen hipotansiyon ve beta bloker kullananlarda dopamin ( 400 mg-500 ml SF içinde 2-20

mcg/kg/dk) , glucagon (1-5 mg(çocukta 20-30mcg/kg, max 1mg) 5dkda IV veya infüzyon 5-15µg/dk)

Gözlem

• Solunum sıkıntısı→ 6-8 saat

• Dolaşım sıkıntısı→ 12-24 saat

• Tekrarı önlemek için öneriler allerjenden uzak durma

• Otoenjektör

• Allerji ve immünoloji bölümüne yönlendirilmeli

Laboratuar

• Triptaz (bazale göre yükselmiş olması N:<11-14µ/L)

• Deri testi

• sIgE ile

Olgu 1

• Bel ağrısı

• IM diklofenak

• 15 dakika sonra yüzde kızarıklık

• Vücutta yaygın kaşıntı ve kabarıklıklar

• Dudakta şişme

• Dispne ve vizing

Fizik Muayenesi

• Nabız: 115

• TA: 80/60


plaklar

• Bilateral yaygın ronküsleri var

Deri , mukoza, solunum ve KVS tutulumu

ANAFİLAKSİ

TEDAVİNİZ?

Olgu- 2• Astım, Rinit

• Ailede atopi

• Yumurta ile öykü


• 5 dakika sonra dudaklarda uyuşma, ödem, nefes darlığı,baş dönmesi, boğazda şişlik,


• Stridor

Mukoza, solunum ve KVS tutulumu ANAFİLAKSİ

TEDAVİNİZ?

OLGU

• 22 y, k , öğretmen,

• Kaşıntı, kızarıklık ve kabarıklık

• Akşam yemeğinde karides yedikten 2 saat sonra başlamış

• ÖG: özellik yok

• SG: özellik yok

• FM: TA: 120/80, NB:85, SS: 20

• Kol, bacaklarda ve gövdede yaygın ürtikeryal plaklar

TANINIZ ?

TEDAVİNİZ?

• 22 y, k , öğretmen,

• Kaşıntı, kızarıklık ve kabarıklık, boğazda tıkanma hissi, baş dönmesi

• Akşam yemeğinde karides yedikten 2 saat sonra başlamış

• ÖG: Karides allerjisi var

• SG: özellik yok

• FM: TA: 100/70, NB:85, SS: 26

• Stridor, kol, bacaklarda ve gövdede yaygın ürtikeryal plaklar, uvulada

ödem, diare

TANINIZ ?

TEDAVİNİZ?

Anafilaksi şüphesi ile gelen hasta

Başlangıç değerlendirme-kriterlere Diğer tanılarHayır

Evet

IM AdrenalinABC

Damar yolu ,oksijen monitorize

supinHızlı sıvı infüzyonuIM adrenalin tekrarı

BronkodilatörlerSteroid

H1/H2 antihistaminGlucagonHavayolu

Geliş semptomları ve tedaviye cevabıHastaneye yatış

Yoğun bakım

• Klinik prezentasyona ve tedaviye yanıta göre gözlem

• Fatal anafilaksi risklerini değerlendir

• Adrenalin kullanımı (otoenjektör)

• Oral steroid veya intravenöz ks

• Allerjiste yönlendirme

Otoenjektör endikasyonları

• İdyopatik

• Ağır astım ile besin anafilaksisi

• Egsersiz anafilaksi

• Venom allerjisi

ÖZET

• Ciddi

• Hemen müdahele

• Atopi risk faktörü

• Allerjenden hemen uzaklaştırma

• Adrenalin IM

anafİlaksİ yÖnetİmİ -...

Documents