AMPER ELEKTRİK İNŞAAT VE SANAYİ A.Ş.

YILDIRIMDAN KORUNMA SİSTEMLERİ İÇ YILDIRIMLIK SİSTEMLERİ

www.amper.com.tr

ANİ AŞIRI GERİLİM

Ani aşırı gerilimler birkaç mikro saniye ile birkaç milisaniye

arasında bir meydana gelen ve büyüklüğü 1 kV -10 kV arasında

değişebilen gerilimlerdir.

Bu büyüklükteki gerilimler, elektronik cihazların tahammül sınırlarının

10-15 katına denktir.

ANİ AŞIRI GERİLİM SEBEPLERİ

Yıldırım Deşarjı, şebekelerdeki

ani gerilim yükselmelerinin en

sık karşılaşılan ve en tehlikeli

sonuçlar doğuran sebebidir.

Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nün yaptığı araştırma sonucu Türkiye’nin yıllık orajlı gün sayısının ortalama 30-35 olduğunu belirlemiştir.

Kıyı bölgelerimizde ise orajlı gün sayısı yılda 45 günü bulmaktadır.

Yıldırım doğrudan işletme tesisatına düşmese de yakın çevrede bir

noktaya düşmesi de diğer işletmelerin tesisatında hasar meydana getirir.

ENDÜKTİF KUPLAJ ETKİSİ

İndüktanslı kuplaj, yıldırım akımı ile hatlar arasındaki transformatör etkisi olarak tanımlanabilir.

i imp

RE1 RE2

GALVANİK KUPLAJ ETKİSİ

Dirençli kuplaj, aralarında

elektriksel bağlantı bulunan bina veya binalar grubuna yıldırım

düşmesi halinde meydana gelir.

RE1R E2UE = RE . i1

L

i1

i2 i2

i imp

Ayrıca anahtarlama olayları, büyük motorlara start verilmesi, endüktif veya kapasitif yüklerin bir anda devreye alınması gibi durumlar da gerilim transientlerinin oluşmasına neden olur.

HASARLARIN İSTATİSTİĞİ

0 5 10 15 20 25 30 35

11,1 %

9,3 %

8,7 %

4,3 %

3,6 %

3,4 %

2,2 %

23,6 %

Aşırı Gerilim Kaynaklı

Düşürme

Hırsızlık

İhmal

Kısa Devre

Su Baskını

Yangın

Araba Hırsızlığı

Diğerleri

32%

Endüstriyel tesislerde ölçüm-kontrol sistemlerinin durması

sonucu zararlı maddelerin maddelerin sızması

Robotik sistemlerin kontrolden çıkması sonucu zarar ve

aksamalae.

Telefon santrallerinin hasar görmesi sonucu haberleşmenin

durması

Hastanelerde kullanılan elektronik cihazlarında ve yasam

destek ünitelerinde hasarlar

ANİ AŞIRI GERİLİMLERİN SONUÇLARI

ÖZETLE PARA VE ÜRETİM KAYBI!!!

ANİ AŞIRI GERİLİMDEN KORUNMA

Alçak gerilim sisteminde fazlarla toprak ve nötr ile toprak

arasına bağlanan aşırı gerilim darbe koruyucuları , darbe

gelmesi durumunda açık devre durumundan iletime geçerek

aşırı akımı kendi üzerlerinde söndürürler.

Bunun için DIN-IEC normlarında kademeli bir koruma

öngörülmüştür. Kapsamlı bir koruma yapmak için 3 adımda

koruma yapmak gerekir.

Aktif Enerji Kontrolü

devre şeması

Aşırı GerilimKoruma

(Sınıf I/B)

Aşırı GerilimKoruma

(Sınıf II/C)

UresUresE

lect

roni

c

elektronik tetikleme

Ele

ctro

nic

Ele

ctro

nik

1. B SINIFI KORUMA ÜRÜNLERİ

Besleme hattının binaya girdiği en yakın

noktada kullanılır.

Yüksek enerjili dış kaynaklı ani gerilim

darbelerinin etkilerini sınırlamak üzere

tasarlanmıştır.

2. C SINIFI KORUMA ÜRÜNLERİ

B Sınıfının sönümlendirmede

etkisiz kaldığı iç kaynaklı

transientleri ve daha düşük

seviyedeki transientleri

sönümlendirmek için

kullanılırlar.

3. D SINIFI KORUMA ÜRÜNLERİ

Korumak istediğimiz bilgisayar,

telekomünikasyon, telefon,

uydu cihazları gibi hassas

elektronik cihazların koaksiyel

ve data hatlarının ayrıca

korunması için

tasarlanmışlardır.

In = Nominal Deşarj Akımı

Parafudur en az 20 kere bu deşarj akımına dayanabilecek şekilde tasarlanmalıdır.

KORUMA PARAMETRELERİ

Up = Koruma Gerilimi

Parafudurun nominal deşarj akımını toprağa taşıdığı anda uçlarında görülen gerilim değeridir.

Uc = Sürekli Çalışma Gerilimi

Tesisatta bir kaçak olmadığı durumda parafudura uygulanabilecek maksimum ortalama AC veya DC gerilim anlamına gelir.

AŞIRI GERİLİM KORUMA SİSTEMLERİ TASARIM HATALARI

Sadece cihaz önü (D Sınıfı)

Koruma Ürünü Kullanarak

40kAlik bir dalgayı

3kA dayanımlı bir cihaz

üzerinden geçirerip elektronik

cihazın zarar görmesi ve

koruma sisteminin

işlevini yitirmesi

D sınıfı korumanın doğru çalışması için B ve C ürünlerle desteklemesi

ÖNLEMEK İÇİN

ÖNLEMEK İÇİN

Yanlış toprak bağlantısı

ya da yüksek topraklama direnci olması durumunda deşarjın toprağa iletilememesi

Tüm parafadurlar ani darbe gerilimini toprağa iletme mantığıyla çalışır. Tesisat öncesi topraklama sistemi ve toprak direnci kontrol edilmelidir.

AMPER ELEKTRİK İNŞAAT VE SANAYİ A.Ş.

2010

www.amper.com.tr