web so uls turiin hicheeliin lektsiin san+

Солонгосын улс төр2012.02

학점КРЕДИТ 2

시간7 ХОНОГИЙН ЦАГ 2

강의 개요 ЕРӨНХИЙ АГУУЛГА

Солонгосын улс төрийн тогтолцоо

6 БНУ-ын түүх

Ерөнхийлөгч нар

Хууль тогтоох засаглал

Шүүх засаглал

Гүйцэтгэх засаглал

Сонгууль

Улс төрийн нам, эвсэл

교재, 참고서적 СУРАХ БИЧИГ,

ХИЧЭЭЛИЙН МАТЕРИАЛ

Д.Сайнбилэгт, БНСУ-ын Улс төрийн

тогтолцоо, УБ, 2008.

Хөх ордон 청와대 http://www.president.go.kr/

Үндэсний Ассемблей 대한민국 국회http://www.assembly.go.kr/

Дээд шүүх 대법원 http://www.scourt.go.kr/

Сонгуулийн ерөнхий хороо 중앙선거관리위원회http://www.nec.go.kr/

БНСУ-ын Үндсэн хууль

Төрийн байгууллын тухай хууль

시험, 성적 평가 방법

ШАЛГАЛТ, ДҮГНЭХ ЖУРАМ

Ирц 20, Идэвх (асуулт, оролцоо) 10

Гэрийн даалгавар 10, Бие даалт 10,

Явцын шалгалт 20, Улирлын шалгалт 30

주별 월/일 ДОЛОО ХОНОГ

과목 주제 Хичээлийн сэдэв

1-р Хичээлийн танилцуулга

2-р Улс төрийн тогтолцоо,

Төрийн эрх мэдлийн хуваарилалт

3-р Анхдугаар БНУ (1948.07-1960.04),

Хоѐрдугаар БНУ (1960.04-1961.05),

Гуравдугаар БНУ (1961.05-1972.12)

4-р Дөрөвдүгээр БНУ (1972.12-1980.10),

Тавдугаар БНУ (1980.10-1988.02),

Зургаадугаар БНУ (1988.02-1993.02)

5-р Ким Ёнсамын “Иргэний засаглал”

(1993.02-1998.02),

Ким Дэжүний “Ард түмний засаглал”

(1998.02-2003.02)

6-р Ну Мүхѐний “Иргэний оролцоот засаглал” (2003.02-2008.02)

И Мѐнбагийн “Хэрэгжүүлэгч засаглал”

(2008.02-2013.02)

7-р Үндэсний Ассемблейн эрх үүрэг, бүтэц

8-р Үндэсний Ассамблейн чуулган,

Хууль тогтоох ажиллагаа

9-р Шүүх засаглалын эрх үүрэг, бүтэц,

Үндсэн хуулийн цэц, Сонгуулийн хороо

10-р Явцын шалгалт

11-р Гүйцэтгэх засаглалын бүтэц,

зохион байгуулалт

12-р Орон нутгийн өөртөө засах

тогтолцоо

13-р Ерөнхийлөгчийн сонгууль

14-р Үндэсний Ассемблейн сонгууль

15-р Орон нутгийн сонгууль

16-р БНСУ-ын улс төрийн нам, эвсэл

과제 Гэрийн даалгавар

Бичиж тэмдэглэж, холбогдох ном

сайтаас лавлан харж, мэдлэгээ

бататгана.14-р долоо хоногт шалгуулна.

보고서 Бие даалт

Хоѐр хоѐроороо нэг баг болж

хичээлийн сэдвүүдээс давхардуулалгүй

нэгийг сонгож 5 нүүр бие даалт

бичнэ. Сэдвээ өөрсдөө сонгоно.

10-р долоо хоногт анги ангиараа өгнө.

УЛС ТӨРИЙН ТОГТОЛЦОО, УЛС ТӨРИЙН СОЁЛ

2012.02.15 (수)

БҮГД НАЙРАМДАХ СОЛОНГОС УЛС

Улсын нэр: БНСУ, Өмнөд Солонгос

Байршил: Зүүн Хойд Азийн төв

бүс нутаг, БНХАУ, Япон, ОХУ-ын

Алс Дорнод мужийн дунд

Улс төрийн тогтолцоо:

Ерөнхийлөгчийн засаглалтай.

Ерөнхийлөгчийг бүх ард түмний

сонгуулиар сонгодог.

Хууль тогтоох(нэг танхимтай.

Үндэсний Ассемблей),

Шүүх, Гүйцэтгэх засаглалаас бүрдэнэ.

Сонгууль:

Ерөнхийлөгчийн сонгууль 5 жилд

нэг удаа, Үндэсний ассемблейн

гишүүний сонгууль 4 жилд нэг удаа.

Ерөнхийлөгчийн ээлжит сонгууль

2012.12 сард, ҮА-н гишүүний сонгууль

2012.4 сард болно.

Сонгуульд оролцох нас: 19

УЛС ТӨРИЙН ТОГТОЛЦОО

ТӨР (УТ-ийн тогтолцооны гол цөм):

Бүх нийтээр заавал дагаж мөрдөх

нэр хүнд бүхий шийдвэр гаргагч

байгууламж

Тодорхой хил хязгаарын доторх

нутаг дэвсгэр дээр аж төрж буй

хүмүүсийн нийтлэг болоод өөрөө

тогтнох эрхийг илэрхийлэн, өөрийгөө

зохион байгуулах үндсэн арга

ТӨРИЙН ҮНДСЭН ШИНЖ:

Бие даасан эрх эдэлж,

үүрэг хүлээдэг байх

Нутаг дэвсгэртэй байх

Харьяат иргэдтэй байх

Нутаг дэвсгэрийн хүрээнд заавал

биелүүлэх эрх мэдэл хэрэгжүүлдэг байх

Өөрийн оршин тогтнох ЭЗ-ийн үндсийг

албан татвараар хангадаг байх

Нийгэмд албадлага хэрэглэх эрхтэй,

уг эрхээ хэрэгжүүлэх аппараттай байх

ТӨРИЙН ЗАСАГЛАЛЫН ХЭЛБЭР:

ЗАСАГЛАЛЫН ХЭЛБЭР

ХААНТ ТӨР

Хэмжээгүй эрхт

Хэмжээт эрхт

БҮГД НАЙРАМДАХ

ТӨР

Аристократ Демократ

ХЭМЖЭЭТ ЭРХТ

ХААНТ ТӨР

Парламентын засаглал

Үндсэн хуульт

хаант төрЯзгууртны төр

ДЕМОКРАТ

Ерөнхийлөг-чийн

Парламентын Холимог

ПАРЛАМЕНТЫН ТОГТОЛЦОО:

Парламентыг ард түмэн сонгож, төрийн өндөрлөгүүдийг бүрдүүлэх, хянах эрх

парламентад олгогдоно. Засгийн газрыг

ч парламент томилж болно.

(Монгол, Герман, Энэтхэг, Унгар, Австри, Латви, Швейцари г.м арав гаруй улс)

ЕРӨНХИЙЛӨГЧИЙН ТОГТОЛЦОО: Төрийн болон засгийн газрын тэргүүний бүрэн э

рх ерөнхийлөгчид төвлөрнө. Бодлого боловсруулах, хэрэгжүүлэх, удирдах хэрэгт ерөнхийлөгчийн үүрэг давамгайлдаг. Ерөнхийлөгч зэвсэгт хүчний командлагчаас гадн

а гадаад бодлогыг чиглүүлэн удирдах, парламентаас баталсан хуулинд хориг тавих, нийт ард түмний дунд санал асуулга явуулах, парламент-ын ээлжит бус чуулган зарлан хуралдуулах эрх эдэлдэг. (БНСУ, АНУ)

ХОЛИМОГ ТОГТОЛЦОО:

Гүйцэтгэх засаглалыг ерөнхийлөгч

засгийн газар хоѐр хувааж захирна.

Засгийн газрыг парламент хянаж,

парламентыг ерөнхийлөгч хянадаг.

(ОХУ, Франц, Португали, Турк г.м хорь

гаруй улс)

УЛС ТӨР:

Нэгэн зорилго чиглэл дор нэгдсэн

нийгмийн бүлэглэлүүдийн хооронд

үүссэн ашиг сонирхлын зөрчилдөөнийг

зохицуулж, нийгмийн эмх замбараагүй

байдлыг намжаахад төрийн хүч нөлөө

их байдаг. Энэхүү эрх хүчинд

дулдуйдан үйл ажиллагаа явуулахыг

УЛС ТӨР гэнэ.

Орчин үеийн улс төрд захиргаадах ѐсыг халж, төрийн эрх мэдлийг хэт

төвлөрүүлэхээс болгоомжлох болсон.

Ард иргэд улс төрийн нам, хэвлэл

мэдээллийн хэрэгсэл, сонгууль жагсаал

цуглаанаар дамжуулж улс төрийн

булхайг шүүмжилж, улс төрийн

хүчирхийллийг хязгаарлах эрх дархтай

болж буй нь зүй ѐсны хэрэг.

УЛС ТӨРИЙН СОЁЛ:

Сэтгэл зүйн үзэгдэл, улс төрийн

үйл ажиллагаанд оролцогчдын хувийн

байр суурь, чиг баримжааны нийлбэр

цогц мөн.

Үүнд, хүмүүсийн улс төрийн чиг

баримжаа нь танин мэдэхүйн, сэтгэл

хөдлөлийн, үнэлэмжийн гэсэн

бүрэлдэхүүн хэсгээс бүтнэ.

Танин мэдэхүйн чиг баримжаа:

Улс төрийн объект, үзэл санааны

талаарх үнэн зөв, эсвэл буруу ташаа

мэдэх.

Сэтгэл хөдлөлийн чиг баримжаа:

Улс төрийн объектуудад хандахдаа

холбоо харилцаа, сөргөлдөх эсвэл

татагдах байдлаа мэдрэх.

Үнэлэмжийн чиг баримжаа:

Улс төрийн объектуудын тухай санаа

сэтгэгдэл, боломж, тэдгээрт тулгуурлан

улс төрийн үйл явдлыг үнэлж цэгнэх.

Улс төрийн соѐл тухайн улс төрийн

тогтолцооны мөн чанарыг илтгэдэг.

Аль ч орны улс төрийн тогтолцоо тухайн нийгэм, ард түмний соѐлын нөлөөг өөртөө шингээсэн байдаг.

Улс төрийн соѐлын төлөвшилтөд түүхэн нөхцөл, тухайн улс ард түмний соѐлын

түвшин, нийгмийн бүлэг, ангийн

сонирхол, үзэл суртал, газарзүйн

байршил зэрэг олон хүчин зүйл

нөлөөлнө.

УЛС ТӨРИЙН СОЁЛЫН ХЭВ МАЯГ

ӨРНӨ ДАХИН ДОРНО ДАХИН

Хувь хүнийг улс төрийн эх сурвалж, субьект хэмээн хүлээн

зөвшөөрч, төрд хандахдаа түүнийг иргэний нийгмээс

хамаарах, бие хүний эрх, эрх чөлөөг баталгаажуулах институт

гэж ухамсарладаг.

Улс төрд элит тэргүүлэхүүрэгтэй, бие хүний хувьд

хамтлаг, хэсэг бүлгийн удирдагчид дагуулан хошуучлахыг хүлээн

зөвшөөрдөг, төрөөс бие хүнийг ивээн тэтгэхийг илүүд үздэг.

권위주의 Эрх мэдлийг дээдлэх

의인주의 Танил тал харах

형식주의 Хэлбэр хөөцөлдөх

평등주의 Тэгш ёсыг дээдлэх

СОЛОНГОСЫН УЛС ТӨРИЙН СОЁЛЫН МӨН ЧАНАР

권위주의 Эрх мэдлийг дээдлэх:

Албан тушаалтан, ахмад хүнд

захирагдаж, дуулгавартай дагах үзэл.

Албан тушаал урвуулан ашиглах, хүнд

суртал, захиргаадалтад хүргэх сөрөг

талтай.

의인주의 Танил тал харах:

Хамт олны дунд хувийн харилцаа

холбоо түлхүү хөгжсөн. Хууль дүрэм

ном журмын дагуу биш, арын хаалгаар

шийдвэрлэхийг эрмэлзэнэ.

형식주의 Хэлбэр хөөцөлдөх:

Хэрэг явдлын үр дүнгээс илүү ѐс зүйн

хэм хэмжээнд хэр таарч буйд анхаардаг.

Бодит ашиг тусыг тооцохоос нэр төр,

өнгө үзэмжийг эрхэмлэнэ.

평등주의 Тэгш ёсыг дээдлэх:

Нийгэмд тэгш ѐс оршиж, хүн бүрд ижил боломж, нөхцөл бололцоо олгогдох

ѐстой гэж үздэг.

Бусдад өгөөмөр хандах 관용성, эрх ашгаа

хамгаалах 권리 의식, бусдад итгэх найдах 신뢰 тал дээр нэлээн тааруухан байдаг нь

геополитикийн онцлог, түүх соёлын

уламжлалтай холбоотой.

Эдгээр нь солонгосчуудын улс төрийн

хандлагад чухал нөлөөлөх төдийгүй

улс төрийн амьдралд нь дүн шинжилгээ

хийхэд гол баримжаа болох соёлын хүчин

зүйлс мөн.

Өнөөгийн Монголын нийгэм

авторитар улс төрийн хэв маягаас

оролцооны улс төрийн соёлд шилжиж

байна гэж болно.

ТӨРИЙН ЭРХ МЭДЭЛ ХУВААРИЛАЛТ,

ТӨРИЙН ТОГТОЛЦООНЫ ТҮҮХЭН ТОЙМ

2012.02.29 (수)

СОЛОНГОС ҮНДЭСТЭН

5,000 жилийн түүхээрээ бахархдаг

1910 онд Японы дарлалд орсон

1945 онд Японы дарлалаас чөлөөлөгдсөн

1948 онд төр засгаа эмхлэн байгуулсан

ТӨРИЙН ЭРХ МЭДЭЛ ХУВААРИЛАЛТ

Орчин үеийн ардчилсан улс оронд

жигд тэнцвэртэй байлгахад их анхаардаг.

ХТЗ, ГЗ-ын уялдаа холбоо

Уялдаа холбоо Тогтолцоо

Нягт Кабинетийн тогтолцоо내각책임제

Тус тусдаа,тэнцвэртэй

Ерөнхийлөгчийн тогтолцоо대통령제

Хосолсон Холимог тогтолцоо혼합제

БНСУ-ын төрийн бүтэц,

зохион байгуулалт

Ерөнхийлөгчийн тогтолцоотой.

Төрийн эрх мэдлийн хуваарилалт

3 засаглал(ГЗ, ХТЗ, ШЗ)-д хуваагддаг.

ГЗ-ийг ерөнхийлөгч удирддаг.

Ерөнхийлөгч ҮА-н төлөө хариуцлага

хүлээхгүй, ҮА-г тараах эрхгүй.

Харин ҮА-н баталсан хуулийн төсөлд

хориг тавих эрхтэй.

Ерөнхийлөгчийн тогтолцооны

сул тал

ГЗ, ХТЗ-ийн уялдаа холбоо сул.

Хэт бие даасан, хатуу бодлого явуулбал

улс орны хөгжилд сөргөөр нөлөөлнө.

БНСУ-ын төрийн эрх мэдэл хуваарилалт

Үндсэн

хууль

ХТЗҮндэсний

Ассемблей

Байнгын хороо

Тусгай хороо

ГЗ Ерөнхийлөгч Ерөнхий сайд Яам, сайд нар

ШЗ Дээд шүүхАхисан

шатны шүүхОрон нутгийн

шүүх

Анхдугаар БНУ (1948.07-1960.04), Хоѐрдугаар БНУ (1960.04-1961.05), Гуравдугаар БНУ (1961.05-1972.12) Дөрөвдүгээр БНУ (1972.12-1980.10), Тавдугаар БНУ (1980.10-1988.02), Зургаадугаар БНУ (1988.02-1993.02) Ким Ёнсамын “Иргэний засаглал” (1993.02-1998.02), Ким Дэжүний “Ард түмний засаглал” (1998.02-2003.02) Ну Мүхѐний “Иргэний оролцоот засаглал” (2003.02-2008.02), И Мѐнбагийн “Хэрэгжүүлэгч засаглал” (2008.02-2013.02)

Анхдугаар БНУ (1948.07-1960.04)

Түүхэн үйл явц

1945.12 (Москва хотод) Америк, Англи, ЗХУ-ын 3 талт хэлэлцээр болов

Тохиролцооны 2 чухал заалт нь:

1.Солонгос орон бүрэн бие даах хүртэл Англи, Америк, Хятад, Орос 4 их гүрний мэдэлд дээд тал нь 5 жил захируулах

2.Түр засгийн газар байгуулах. Америк Зөвлөлтийн хамтарсан хороо байгуулах

Анхдугаар БНУ (1948.07-1960.04)

1948.5.10-Анхны бүх нийтийн сонгуулийг Өмнөд Солонгосын нутагт явуулав.

1948.5.31-Үндэсний Ассемблейн чуулган

нээсэн боловч 198 суудал л эзэнтэй,

Хойд Солонгосын нэр дэвшигчдэд

зориулсан 100 суудал эзэнгүй байв.

Анхдугаар БНУ (1948.07-1960.04)

ХТЗ

ҮА-н гишүүд нь бүх нийтийн, шууд сонгуулиар, шударга өрсөлдөөний үр дүнд нэр дэвшин сонгогдсон, бүрэн эрхийн хугацаа 4 жил байв.

Ээлжит чуулган жилд 1 удаа 12.20-нд, ээлжит бус чуулганыг Ерөнхийлөгч,

ҮА-н гишүүдийн ¼-ийн саналаар

хуралдахаар болов.

Анхдугаар БНУ (1948.07-1960.04)

ХТЗ

1952-Үндсэн хуулийн анхны нэмэлт өөрчлөлтөөр ҮА-г 2 танхимтай болгов.

Иргэний буюу доод танхим (민의원)

4 жил, Магадлах буюу дээд танхим

(참의원) 6 жилийн хугацаатай.

Дээд танхимын гишүүдийг 2 жил тутам 1/3 орчим хувиар өөрчлөхөөр заав.

Анхдугаар БНУ (1948.07-1960.04)

ШЗ 1949.9.26-ШЗ-ын тухай анх хуульчлан батлав. ШЗ нь ОНШ, АШШ, ДШ гэсэн 3 шатлалтай,

шүүгчийн бүрэн эрх хуулиар хамгаалагдсан байна. Бүрэн эрхийн хугацаа 10 жил, үүнийг сунгаж болно.

Доод шатны шүүхийн шийдвэрийг давж заалдвал ДШ-ээр эцэслэн шийдвэрлэнэ.

ДШ-ийн даргыг Ерөнхийлөгч нэр дэвшүүлж, ҮА-гаар баталгаажуулна.

Анхдугаар БНУ (1948.07-1960.04)

Кабинетийн толгтолцоо бүхий Ерөнхийлөгчийн засаглалтай байв. Ерөнхийлөгчийг ҮА-аас сонгоно. Ерөнхийлөгч нь ЕС, ДШД-ыг томилох, огцруулах эрхтэй.

ЕС-ыг ҮА-н дэмжлэгтэйгээр Ерөнхийлөгч тохоон томилно. ЕС нь Төрийн хэргийн зөвлөлийн дэд дарга, Ерөнхийлөгчийн шадар туслах, ЗГ-ын тэргүүний албыг давхар хашна.

Анхдугаар БНУ (1948.07-1960.04)

Төрийн хэргийн зөвлөл нь Ерөнхийлөгч, ЕС, бусад төрийн түшээдээс бүрдсэн төрийн бодлого шийдвэрлэх хамгийн дээд байгууллага.

1952-Үндсэн хуульд оруулсан 2 дахь нэмэлт өөрчлөлтөөр ЕС-ын тэргүүлсэн кабинетийн тогтолцоог бүрэн халж, цэвэр Ерөнхийлөгчийн засаглалд шилжсэн.

Хоёрдугаар БНУ (1960.04-1961.05)

Түүхэн үйл явц 1960.3.15-4 дэх удаагийн Ерөнхийлөгчийн

сонгуулийг будлиантуулсан И Сөнгман ерөнхийлөгчийг олон нийт эсэргүүцэж жагсав.

1960.4.19-Бүх нийтийг хамарсан жагсаал болж өргөжив. Америкийн тал И Сөнгманыг огцрохыг ятгав.

1960.4.26-И Сөнгман огцрохоо мэдэгдэж, Хө Жөний Түр засгийн газар байгуулагдав.

1960.7.29-Бүх нийтийн сонгуулиар Юүнь Бусон ерөнхийлөгчөөр, Жанг Мѐн ЕС-аар сонгогдож 2-р БНУ мэндлэв.

ХТЗ

ҮА 2 танхимтай, Ерөнхийлөгчийг 2 танхимын нэгдсэн хурлаар 2/3-ын саналаар сонгоно.

ЕС-аар ерөнхийлөгчийн нэр дэвшүүлсэн хүнийг томилж, Иргэний танхимаар давхар баталгаажуулна.

ҮА ба ҮА-н гишүүдийн эрх дарх бараг өөрчлөгдөөгүй

ШЗ Шүүхийн хараат бус байдлыг хангахаар

ДШД-ыг шүүх эрх бүхий шүүгчдйин бие бүрэлдэхүүнээс сонгож, Ерөнхийлөгч батлах болов. Энэ тухай “Дээд шүүхийн дарга ба шүүгчийн сонгуулийн хууль”-д тусгасан.

Урьдчилсан сонгуулиар 100 хүнийг сонгосны дараа тэднээс ДШД-ыг сонгохоор болсон ч 1961.5.16-ны цэргийн эргэлтийн улмаас энэ тогтолцоо биеллээ олоогүй

ГЗ Кабинетийн тогтолцоотой, ерөнхийлөгч бэлгэдлийн

чанартай байв. Ерөнхийлөгч гадаад дотоодод улсаа төлөөлөх эрх

мэдэлтэй, улс төрийн намыг шүүхэд өгөх, онц байдал зарлахаас татгалзах, ЕС томилох, ҮХШ-ийн шүүгч томилох эрхтэй байв

ҮА-н 2 танхимын нэгдсэн хуралдааны эхний санал хураалтаар сонгогдогч тодрохгүй бол дахин сонгуулиар олонхийн санал авсан хүнийг сонгоно.

Хүндэтгэх шалтгаантай үед Магадлах танхимын дарга, Иргэний танхимын дарга, ЕС гэсэн эрэмбээр түүнийг орлоно

ГЗ-ын хамгийн дээд эрх барих байгууллага нь Төрийн хэргийн зөвлөл

ТХЗ нь ЕС ба зөвлөлийн гишүүдээс бүрдэнэ. Гишүүдийг ЕС томилж, Ерөнхийлөгч батална

ЕС нь ТХЗ-ийг тэргүүлэх, ҮА-д санал оруулах, ЗГ-ыг удирдах үүрэгтэй. Мөн ҮА-н дарга, эрх барих намын дарга, ТЗ-ийн даргын албыг давхар хашдаг байсан тул төрийн бүх бодлогыг удирдан зохицуулж байв

ЭРХ МЭДЛИЙН ХУВААРИЛАЛТЫН ТЭНЦВЭР 1.Ерөнхийлөгч ба ТХЗ-д гүйцэтгэх эрх мэдэл

олгож, Ерөнхийлөгчийн ҮА-н нэгдсэн хуралдаанаар сонгоно

2.ҮА нь ЗГ-т итгэл хүлээлгэхгүй байх эрхтэй, ЗГ нь ҮА-г тараах эрхтэй. Мөн ТХЗ Иргэнийтанхим хоорондоо хариуцлагын гинжин холбоотой

3.Үндсэн эрх мэдэл Кабинетад байсан тул иргэний эрх хамгаалах, хууль дээдэлсэн ардчилсан тогтолцоог боловсронгуй болгох шинэлэг алхмууд хийсэн

Түүхэн үйл явц 1961.5.16-Хошууч Паг Жонгхийгээр удирдуулсан

цэргийн бүлэглэлийнхэн эргэлт хийж, улс оронд онц байдал тогтоов

“Хувьсгалт засгийн газар” ҮА-н Иргэний болон Магадлах дээд доод танхим, орон нутгийн иргэдийн хурал зэрэг ХТ байгууллагаас өгсүүлээд УТ-ийн нам, олон нийтийн байгууллагыг тараав

1961.8.18-”Иргэний засаглалт шилжүүлэх төлөвлөгөө”-нд гарын үсэг зурав

“Улсаа сэргээн босгох Дээд хурал” байгуулж, бүр эрх мэдлийг гартаа авав.

1962.7.11- “Дээд хурлын Үндсэн хууль судлах хороо” байгуулав.

1962.10.23-Шинэ Үндсэн хуулийн төсөл боловсруулж дуусаад, 1962.12.1-нд бүх нийтийн санал асуулгаар батлав.

1963.10-Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар Ардчилсан Бүгд Найрамдах намаас нэр дэвшигч Паг Жонгхий 46.6 хувийн санал авч сонгогдов.

1963.12.16-”Улсаа сэргээн босгох Дээд хурал” –ыг татан буулгаж, 17-ны өдрөөс 3-р БНУ үйл ажиллагаагаа эхлэв

ХТЗ ҮА эргээд ганц тахимтай болж, сонгуулийн

тойргийг дүүргийн, улсын гэж 2 ангилан, бие дааж нэр дэвшихийг хориглов

ҮА-н гишүүнийг намаас гарсан, намаа сольсон бол бүрэн эрхээс нь түдгэлзүүлж, түүний албан тушаал дэвших, ашгийн төлөө хөөцөлдөх, бусад хүнийг ажилд зуучлах зэргийг хориглов

ҮА нь ЕС, ТЗ-ийн гишүүнийг огцруулах санал өгөх эрхтэй

1963.1.15-Цэргийн засаглал ҮА-н сонгуулийн хууль баталжээ. Үүний онцлог нь:

1.Сонгуулийн тойргийг дүүргийн, улсын гэж ангилна

2.Намын гишүүнийг л нэр дэвшүүлнэ 3.Дүүргийн ба улсын 2 тойрогт зэрэг санал өгч,

нэг нэр дэвшигчид санал өгнө 4.Улсын тойргоор сонгууль явуулах тогтолцоо нь

намын тогтолцооноос үүдэлтэй, солонгос маягийн хувь тэнцүүлэн хуваарилах тогтолцоо гэж ойлгож болно

1962.12.17-Бүх нийтийн санал хураалтаар Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тогтолцоог батлав

1962.12.26-Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулав

Кабинетийн тогтолцоог Ерөнхийлөгчийн тогтолцоогоор сольж, Ерөнхийлөгчийг бүх ард түмний шууд сонгуулиар сонгох болов

Сонгуулийн хууль зөрчигчид авах арга хэмжээг чангатгаж, намын харьяаллыг хуульчилж, сонгуулийн менежментийг сайжруулахад анхаарав

ДШД-ыг “Шүүгч томилох хуралдаан”-аас гаргасан саналд үндэслэн, ҮА-н дэмжлэгтэйгээр ерөнхийлөгч томилно

Уг хуралдаан 4 шүүгч, 2 өмгөөлөгч, ерөнхийлөгчийн томилсон хууль зүйн ухааны профессор, Хууль зүйн яамны сайд, Улсын ерөнхий прокурорын бүрэдэхүүнтэй байна

“Хууль тогтоомж Үндсэн хууль зөрчсөн эсэхийг шалгах эрх”-ийг ДШД-д, нийт шүүгчдийн 3/5-ын саналаар “Үндсэн хууль зөрчсөн улс төрийн намыг тараах эрх”-ийг Улсын ДШ-д олгосон нь ДШ-ийн нэр хүнд, эрх мэдлийг өсгөв

ГЗ ГЗ-ийн тэргүүн нь ерөнхийлөгч. Ерөнхийлөгчийг

бүх ард түмний шууд сонгуулиар 4 жилийн хугацаатай сонгоно

ҮА-н гишүүн ЗГ-ын гишүүний алба давхар хашдаг “Парламентийн ЗГ”-ын шинжтэй холимог засаглалтай байв

1969 онд Үндсэн хуульд нэмэлт өөрчлөл оруулж ЗГ-ын гишүүнийг 3 удаа улиран сонгохын зэрэгцээ ЕС, ТХЗ-ийн гишүүд ҮА, ЗГ-ын гишүүний алба давхар хашиж болох болов. Иймд дэд ерөнхийлөгчгүй, ЕС-тай байв

Ерөнхийлөгчийг ҮА-гаас бус бүх нийтийн, шууд сонгуулиар сонгож бай

ТХЗ-ийн үүрэг багасч, Ерөнхийлөгчийн бодлого шийдвэрт зөвлөх үүргээс хэтрэхгүй болов

ТХЗ-ийн гишүүдийг Ерөнхийлөгч томилох боловч, тэд ҮА-н төлөө хариуцлага хүлээх шаардлагагүй байв

2012.03.07 (수)

Дөрөвдүгээр БНУ (1972.12-1980.10),

Тавдугаар БНУ (1980.10-1988.02),

Ким Ёнсамын “Иргэний засаглал”

(1993.02-1998.02), Ким Дэжүний

“Ард түмний засаглал” (1998.02-2003.02)

Ну Мүхѐний “Иргэний оролцоот засаглал”

(2003.02-2008.02), И Мѐнбагийн

“Хэрэгжүүлэгч засаглал” (2008.02-2013.02)

Дөрөвдүгээр БНУ (1972.12-1980.10)

Түүхэн үйл явц Өмнөд Солонгосоос Умард Солонгостой

харилцаагаа сайжруулах оролдлого олон удаа хийсний дүнд 1970.8.15-нд тунхаг бичиг гаргав

1972.10.17-Паг Жонгхий онц байдал тогтоож, төрийн эрх барих 3 байгууллагын үйл ажиллагааг зогсоов. Асар хурдтай өөрчлөгдөж буй олон улсын байдал, Умард Солонгосын талаарх бодлоготой холбон тайлбарласан ч үнэндээ төрийн эрхийг олон жил барих гэсэн санаархал байв

1972.10.26-Онцгой байдлын Төрийн зөвлөлөөс “Юүшин тогтолцоо”-г Үндэсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөөр баталгаажуулж, 1972.10.27-нд зарлав

1972.10.21-Бүх нийтийн санал хураалтаар Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлтөөбаталгаажуулав

1972.11.25-Үндэсний нэгдлийн ардын их хурлын гишүүний сонгуулийн хууль баталж, энэ хуулийн дагуу 1972.12.5-нд сонгууль явуулав

1972.12.23-нд анхдугаар бүгд хурлаа хийж, Паг Жонгхий дангаар нэр дэвшин хуралд оролцсон нийт 2357 гишүүнээс 2357 санал авч, илт давуугаар ялж, 1972.12.27-нд ерөнхийлөгчөөр дахин сонгогдов

1973.2.27-ҮА-н гишүүний сонгууль, ЕС, ДШД, Үндсэн хуулийн хорооны гишүүдийн томилгоо явагдаж 4-р БНУ албан ѐсоор байгуулагдав

ХТЗ ҮА нэг танхимтай, харин гишүүдийг шууд (‌6 жил) ба шууд бус (3 жил) сонгогдсон гэж ангилж байв

1 сонгуулийн тойргоос 2 гишүүн сонгохыг шууд сонгох гэж, ерөнхийлөгчийн санал болгосноор Үндэсний нэгдлийн ардын их хурлаас сонгосон гишүүнийг шууд бус гэнэ

Ерөнхийлөгчийн сонгосон эдгээр гишүүдийн эвслийг “Юүшин нөхөрлөл” гэдэг байв

ҮА-н эрх дарх сулрав. Ээлжит чуулган 90 хоног, ээлжит бус чуулган 30 хоног, 2 чуулган нийлээд 150 өдрөөс хэтрүүлэхийг хориглов

ҮА-н Төрийн хэрэг хянан шалгах эрхийг хүчингүй болгож, нийт гишүүдийн ½-ийн саналаар Ерөнхийлөгч, ЕС зэрэг төрийн түшээдийн бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх санал гаргах эрх олгов

ШЗ Шүүх эрх мэдэл Шүүхийн харьяанд байсан ч ШЗ-ын

хараат бус байдал, эрх дарх дордов Аливаа тогтоол, зарлиг, шийдвэр Үндсэн хууль ба

бусад хуульд харшилж байгаа эсэхийг ДШ-ээс эцэслэн шалгаж болох хэдий ч хууль тогтоомж Үндсэн хуульд харшилж байгаа эсэхийг шалгах эрхгүй болов

Хууль тогтоомж шалгах эрх, төрийн түшээдийг шүүхэд татах эрх, нам тараах эрх цөм Үндсэн хуулийн хороонд олгогдов

ГЗ “Манлайлан удирдах Ерөнхийлөгчийн тогтолцоо” сонгов.

Бүх эрх мэдлийг Ерөнхийлөгчид өгч, “Дангаар ноѐрхох” засаглалыг өөгшүүлэв

Ерөнхийлөгч улс орноо төлөөлж, Үндсэн хуулийн хорооны дарга ба гишүүд, ДШД ба шүүгчдийг томилох огцруулах эрх, Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах санал өгөх, бүх нийтийн санал асуулга явуулах, ҮА-г тараах, Үндсэн хууль зөрчсөн намыг тараах эрхтэй байв

Зэвсэгт хүчнийг командалж, төрийн бодлого шийдвэрлэж, ЕС ба ТХЗ-ийн гишүүд зэрэг төрийн албан хаагчдыг томилж, засаг захиргааны бодлого шийдвэр хэрэгжүүлэх, хууль тогтоомж батлах эрхтэй, онц байдал зарлах дархан эрхтэй байв

Ерөнхийлөгчийг Үндэсний нэгдлийн ардын их хурлын гишүүдийн олонхийн саналаар сонгох бөгөөд бүрэн эрхийн хугацаа 6 жил байв

Энэ хурал нь бүх ард түмний саналыг төлөөлөх эрх бүхий байгууллага байсан бөгөөд ҮА-гаас баталсан Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг эцэслэн шийдэж батлах эрхтэй байв. Энэ байгууллагыг Ерөнхийлөгч тэргүүлж, ҮА-н гишүүдийн 1/3-ийг Ерөнхийлөгчийн саналаар сонгодог байв