puduanobi quixito istanshun dada uaid shubu
Post on 28-Nov-2014
665 Views
Preview:
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
Istanshun dada uaid
Shubu
Puduanobi Quixito
Ministério da Justiça Fundação Nacional do Índio
Coordenação Geral de Índios Isolados
Puduanobi Quixito Istanshun dada uaid Shubu
Vale do Javari—2007
Ananda Conde Organizadora
Posto de Vigilância e Proteção do rio Quixito Frente de Proteção etno-Ambiental do Vale do Javari
O Posto de Vigilância e Proteção do rio Quixito, criado em 2000, faz parte da Frente de Proteção Etno-Ambiental do Vale do Javari, assim como a Base Ituí/Itaquaí e o Posto de Vigilância e Proteção do rio Jandiatuba. Tem por objetivo defender e proteger a cultura e o território dos índios isolados do rio Quixito. Os indígenas Mayoruna ( Matsés ) e Kanamary são colaboradores das atividades do Posto Quixito. Para saber mais sobre o Posto Quixito e o trabalho da Frente de Proteção Etno-Ambiental do Vale do Javari:
Avenida da Amizade, 789, Centro. Tabatinga – Amazonas CEP: 69.640-000 ( 9 7 ) 3412-2450
Fundação Nacional do Índio – FUNAI Coordenação Geral de Índios Isolados – CGII SRTVS Quadra 902 Bloco A – Edifício Lex Téreo Plano Piloto – Brasília – Distrito Federal CEP: 79.340-904 www.funai.gov.br
Istanshun dada uaid
Shubu
Puduanobi Quixito
Este material foi elaborado pelos indígenas colaboradores Mayoruna, do Posto de Vigilância e Proteção do rio Quixito.
Autoria dos textos e desenhos: Benê Dunu Mayoruna Gerson Binan Gomes Mayoruna Manoel Manini Mayoruna Modesto Ëpë Mayoruna Pelé Bay Mayoruna Sabino Nacua Mayoruna
Conscientizar. Basta uma palavra para explicar o objetivo deste
livro. Depois de um convívio direto com representantes da maioria das
etnias do Vale do Javari, por meio do trabalho com indígenas
colaboradores na Frente de Proteção Etno-Ambiental do Vale do
Javari (FPEVJ), percebe - se a importância de um diálogo constante
com os grupos já contatados acerca dos grupos isolados, para
ampliação do raio de proteção desses últimos. Sabe-se que as
etnias contatadas são personagens essenciais na dinâmica de
preservação dos “parentes” isolados, já que são vizinhos
territoriais e possuem uma ligação cultural histórica.
Basta que os grupos reflitam sobre as conseqüências de um
possível contato, lembrando suas próprias experiências, para se
avançar na dinâmica de proteção. Aí vem, novamente, a já citada
conscientização.
Recordar o passado, os costumes, os fatos peculiares e relatar as
atividades dos postos, são os recursos adotados por esta iniciativa.
Tudo elaborado por meio da expressão peculiar de cada grupo,
ou seja, a língua tradicional indígena. Uma ferramenta informativa e
didática de proteção de longo alcance, que tende a ultrapassar o
dia-a-dia da FPEVJ, atualmente limitado ao contexto de trabalho
nos postos, ainda desconhecido por muitos indígenas e pessoas
envolvidas com o Vale do Javari. Enfim, ampliar horizontes, propagar a proteção nas aldeias e criar
um espaço informativo, capaz de explicar o trabalho da Frente e
estimular o fortalecimento cultural dos grupos. Audacioso?! Pode
ser, mas só saberemos se tentarmos. Enquanto isso... Testemos.
Bëiuc Badiad, 26 de agosto de 2007.
Istanshun dada uaid – Quixito acte
Puduanobi Quixito Yacnoësh.
Nidobi podquiedën nidquinbi shubu istuidonbi.
Quatro( 4 ) quilometros caid tion shubu istuidombi. Curubon shubu aid
istuidshun bedcaombi. Con matsesën shububinboec quid istuidtanquin
bedcaonbi. Aden bedcabidanec nidobi udictsëc uatuidec ushë cuenbo
icnuc shubu uatuidonbi.
Aden shubu uashumbic nainshun nuëcquid ansemec nidobi adshun
ansemionbi inchishchoedtapa. Ansemeshun pionbi ëbitedishun.
Ambo ushash badiadash nidobi capuec. Adec nidshun isaquien
podquied dadpen iquec. Chështen antiaid icnubi mëdanten
poquënbenaid iccosh. Con matses tsidanbo icquidën naid.
Aid istuidshun bedcaonbi 3 tedec ushquin nibënonbi
abadiad shunbic uquë cuenadquin tsen isombi.
Adec podquënec capuaidi bedcaombi. Podquënaid dadpen icsho
aidtedi bedcaombi. Nëidtedshun naombi bedcaquin nëidic.
Ananda nëidic Egipson Nunes nëidic Raminho Kanamary nëidic ëbi
Gerson Gomes
Segunda-feira, 26 de agosto de 2007.
Eu fui ver a maloca – rio Quixito
Sai do Posto Quixito.
Eu fui andar até a maloca. Encontrei a maloca a quatro quilômetros de distância. Maloca de Korubo, igual a da foto. Também igual maloca de
Matsés. Tiramos foto, andei mais e encontrei lugar para fazer acampamento. Terminei de fazer acampamento, fui pescar e
pesquei matrinxã.
Ananda Conde
Depois de pescar, eu comi assado e cozido. Dormi e fui caçar no
outro dia. Encontrei muito caminho e quebrada junto caminho com cortado de terçado. Encontrei e tirei fotos do caminho, andei
ao redor procurando mais e passei 3 dias acampado. Depois achei lugar que só havia quebrada, sem corte de terçado, e
tiramos mais fotos.
Tiramos fotos todos juntos. Ananda, Egipson Nunes e Raminho Kanamary e eu,
Gerson Gomes Binan Mayuruna.
Ananda Conde
Ëbi chiec cuëdenaid nec...
Bëdi chiec uëdënaid nec
Dada aton chidobëd nidpanëdash
Adec nidshun shubu uatuidpanëdash.
Adash capuec nidpac cadennec
Ambo aton bacuëtac tsëc nianec nidpac
cadennec.
Adec caputanec choquinbi bëdibëta aton chido
istuidpac cadennec.Aden istuidaqui ada chaua acco mado quepac cadennec.
Chaua nibëntanombi quepondash choec matses
adoac chaua ubi ushtosh quepanëdash bëdi.
Badiadshun chaua ushtoshe aquecnid quepanëdash adanec nidquianec nid-
shobi bëdin acpanëdash.
Adash choquin aton chido pucu
menetuid panëdash aden meniac tëchicquin
isnubi aton bacuë sidquepanëdash.
Adsho tantianec auëshquiobi cuenpanëdash adec
cuenash titinquequinbi on cuëdsho chuipanëdash adash
puedpanëdash.
Sabino Nacua Mayoruna
Puduanobi Quixito Chonuartemaid, 11 de setembro de 2007
Bëiuc Badiad uëshën chonoadquin bedanonbi quixito yacno uësh chonoadquin. Nëmbo choash sëuëcnecquio
chonoadquiobi icsapanbo yacnonbo sëuënec. Aidnainshunbic
uesin tsen macuesonbi cinco icnuc ëmbudnec Quixito yacno
uësh chonoadebi. Aidnainbic tied tacuesonbi aid nainshunbic
cute cuëshcuëshaid tsen bëbëbiec chonoadobi.
Aidnashunbic motor tsadquid shubu anpanonbi aid
nainshunbcodo caquin sten bedanshun codo caunbi adoshombic
pëdato anpanquin caic nëuëshquio choanoadebi.
Adashi acte anisenidobi aden anistanec chobi aucbidi
adshunbic nuëcquid bedec dectanequid dadauanec chedo
chonoadebi Quixito yacnoësh adec dectatonec cuenshobic
anisunonbi piush icsho bednuen anisunonbi.
Tëshë nuambi buemsho bedshunnoen chedo nëshunquio
anisunquin naimbi. Dacuënquioc quin chotac anisunombi
nëshunquio Quixito yacnoshon.
Shubu anbes caquin pied putu besquin catsëqui
nëuëshquio chonoadec nebi. Adshunbic badiad budnu café
chuaquin. Adashic ëchëshën tsadec badiashic chonoadec.
Adec nëuëshquio chonoadobi Quixito yacno uësh.
Aidtedi dadauanu
Matses Tsidambocquido chiaid
Imitsipaden tantiec badedquio tsidte bunenquio = iquec nepec:
Adembidi tsidte bunenquio icsho chotaquën mitsipaden.
Tantiecpec bëdanboecquien nechitec nëmane= queashien nec = quequim
tantiendac. Adquio icquequien bëdanbo iquec. Nimëduc bëdanbo icquec
nënenquio icque nimëducciesh. Adec nënenquio iccomdaidi tsidash
comapenec nënquido = yantsiah quequin tantiec. Aden tamtiaquinbidi nidaid
tsicatiomdash aido cudasquin ma aton nidaidënbi tabadpanueshun. Aden
naomdadënbi abi tabadec curuboyec maiaiec quiec utsibotsen dadpenquio
tsidanbocquido icque nëid nidaidën.
Aido adecbidi nënenquio iccuededec aton nënaidënbi nënec. Aido
chotaquën nënaidenpenquio. Adec bidi nënsho bëdametequid icque aton
nenaid = Bëdametabi. Chotaquien nënaid bëdash bëdanenquio ictsiash.
Dacpenquio chotaquën nënaid icquec. Adebidi chotaquën nasho isash
adenbidi natebunquid ictsiash . Paënbocquid acte bunec anpodshudte
bunec. Paënbocquid acbededec damsate bunquido yantsiash ambi naid
nainquio yec bëshuntsiash anbi makun acquec cuëdënomdaidi
cuëdënenquio ictsiash chotac isash piayec cantiyec sianteyec bushcate yec
quec nibëdquio yantsiash chotac isun naimquio yantsiash quequin tantiec
chotaquën.
Atonambi ictiadquidi bëshuntsiash . Adecbidi chidotsen bëshunendac
matsu=uitsun sedquidtoshcodocaquin cainquio yantsiash
quequin tantie:
Adec chotac isash beshuntsiash. Pade aidtsëqui dada uaombi.
Nënaid tantiaquin matses tsidabicquidën chotac cuesun secaquin
naimdac.. Ambi isacmaid isenquio istebunenquioc quin naindac
matsesën. Adec cuesante bunquidi chotaquën tsinmiac. Atoda
quetequid icpec. Ambi nimëducshun naid secatequidtsen iquendac
tsidabicquidon.
Tedtambo naimquio yantequid iquec nëidted chidona naimquio
yantequid iquec. Uitsun, secte,matsu totedaëdcaid aidted chido
bëshuntequid iquendac. Adashic abi aton bënë chedo ismec
nocosh quiedo bëshuntequid iquec. Adecbidi dada ambi naid tedi
bëshuntequid iquaindac nëidted. Bushcate tsitsan neste bescate
utsi utsiec bëshuntequid dada iquendac.
Mida padec iquec nënenquio tantiadec matses iquec nepec chotac
isenquio iquec nec. Chotac isbenquiash adecbidi – chotac yacnot-
sen buncuentequid iquec adonboen isash chotacbinboec icnu
quiash – dashcute chucanbotsen datonquiante iquendac matses.
Nëidted chotoquëna buncuenendac paënbocquid anpushudte –
adashic chotaquën pete chedo buncuentequid iquendac.
Aidtedi dada uanu matses tsidabicquid chuiquin.
top related