proxectos de alimentación na comunidade ias xornadas ......proxectos de alimentación na comunidade...

Proxectos de Alimentación na ComunidadeIas Xornadas Concellos Saudables

Novembro 2007

Ana Mª Martínez Lorente Servizo de Estilos de Vida Saudables e Educación para a Saúde

A enfermidade é do médicopero a saúde é de todos

I. FaseDeseño e presentación do proxecto á DXSP

Técnicos/as do concello

Proxectos “Concellos Saudables”Área de Alimentación

II. FaseDesenvolvemento do proxecto

Dietista-DXSP

III. FaseAvaliación do proxecto

Dietista-DXSP

Análise da situación local

Proxectos “Concellos saudables” Alimentación

Formulación de obxectivos

Elaboración do plan do traballo

Execución do plan de traballo

Avaliación

1

2

3

4

II. FaseDesenvolvemento do proxecto

III. FaseAvaliación do proxecto

I. FaseDeseño e

presentación do proxecto

I. FasePresentación do proxecto á DXSP

Técnicos/as do concello

Proxectos “Concellos Saudables” Alimentación

Recolección e interpretación da

información

Características da poboación

1. Análise da situación local

Urbano/rural

Recursos locais

Emprego e principal

ocupación

Mercadode alimentos

Problemas de saúde

Exemplo 1O noso concello está no interior

nunha zona rural

Na nosa poboación, o 28% ten 65 anos ou máis

Máis do 40% dos maiores presentan certa dificultade para desprazarse

A maioría dos habitantes son pensionistas

Os principais problemas de saúde son a hipertensión e certas enfermidades crónicas

As eleccións de alimentos e a forma de cociñar son as tradicionais da nosa cultura.

Problemas nutricionais esperados

• Malnutrición nos anciáns

– Viven sós e con recursos económicos escasos

– A inxesta de determinados alimentos non é constante ao longo

do ano

– Preservan hábitos alimentarios tradicionais, pero con algunha

característica que pode mellorarse (alimentos salgados, graxos,

dieta monótona)

– Pode haber grupos poboacionais a risco nutricional (p.ex viúvas)

Exemplo 2

Concello nunha zona industrial

Na nosa poboación, o 18% ten 64 anos ou máis

A maioría dos habitantes son traballadores activos

As eleccións de alimentos e a forma de cociñar están

condicionadas pola falta de tempo.

Cada vez é máis frecuente que a comida do mediodía se faga fóra

do fogar (comedor escolar, restauración colectiva)

En aumento a poboación de anciáns institucionalizados

Problemas nutricionais esperados

Pouca adherencia á dieta tradicional

Máis eleccións de alimentos preparados e precociñados

Problemas derivados da restauración colectiva (no comedor escolar, no restaurante…)

Mala planificación do menú familiar

2. Formulación de obxectivos

(resultados esperados)

Claros e precisos Realistas Determinados no tempo Medibles

Adecuados á nosa comunidade

Exemplo 1

Os obxectivos:

• Aumentar o coñecemento dos efectos da dieta na saúde entre a poboación máis vella.

• Adquirir habilidades para modificar a dieta.

• Mellorar o acceso a alimentos implicando ao entorno social

A nosa meta Mellorar a alimentación na poboación de idade

avanzada

Exemplo 2

Os obxectivos:

• Aumentar o coñecemento dos efectos da dieta na saúde (nos adultos activos e nos centros educativos)

• Adquirir habilidades para modificar a dieta (obradoiros)

• Aumentar as eleccións saudables de alimentos

A nosa meta Mellorar a alimentación das familias

3. Elaboración do plan de traballo

Definir as actividades segundo os grupos

de poboaciónPlanexar

actividades nun tempo

determinado

Estimar os recursos humáns e materiais

Baseado nos obxectivos

Os obxectivos:

• Aumentar o coñecemento dos efectos da dieta na saúde entre a poboación máis vella.

• Adquirir habilidades para modificar a dieta.

• Mellorar o acceso a alimentos implicando ao entorno social

As actividades:• Actividades informativas

– Patoloxías mais frecuentes na poboación maior e a súa relación coa dieta (informar interacciones fármacos e alimentos…,)

• Obradoiros prácticos– Manipulación, cociñado e conservación

de alimentos – Grupos con patoloxías específicas

• Eliminar barreiras arquitectónicas• Programas de axuda social (asistente

social, voluntariado)• Melloras (hixiene, oferta alimentaria)

nos centros de venta de alimentos• Programación de compras colectivas

A nosa meta Mellorar a alimentación

na poboación de idade avanzada

Os obxectivos:

• Aumentar o coñecemento dos efectos da dieta na saúde (nos adultos activos e nos centros educativos)

• Adquirir habilidades para modificar e mellorar a dieta (obradoiros)

• Aumentar as eleccións saudables de alimentos

As actividades:• Nos centros educativos (Catas de

alimentos, almorzos saudables) • Sesiones informativas aos adultos

(promoción da lactación materna, efectos da dieta na saúde)

• Obradoiros para as persoas encargadas da planificación do menú familiar (deseño dos menús, adquisición, cociñado e conservación de alimentos)

• Información nos puntos de decisión da compra de alimentos

• Campañas no mercado de abastos

A nosa meta Mellorar a alimentación das familias

Os recursos necesarios

Contratación de dietista

Material para actividades concretas e desprazamentos

Contratación ocasional de profesionais específicos.

II. FaseDesenvolvemento do proxecto

Dietista-DXSP

Proxectos “Concellos Saudables” Alimentación

Formación técnica por parte da DXSP ao Dietista (DXSP)

II. Fase. Desenvolvemento do proxecto

Análise do patrón alimentario característico no concello (Dietista)

Desenvolvemento das actividades (Dietista)

Actividades a desenvolver polo dietista Análise do patrón alimentario do seu contorno

Formulación dos obxectivos alimentarios

específicos

Coordinación e supervisión das actividades da

Unidade relacionadas coa alimentación

Sesións informativas

Obradoiros

Atención grupos poboacionais “a risco”

Obxectivos prioritarios en alimentación – Consuma gran variedade de alimentos

en todas as comidas do día

– Tome porcións moderadas de alimentos

– Elixa alimentos con baixo contido en graxa. Limite as graxas de orixe animal e prefira os aceites vexetais

– Consuma a diario froitas e verduras de todo tipo e cor

– Consuma variedade de cereais, pan, pastas e legumes

Obxectivos prioritarios en alimentación – O consumo de peixe é

importante para manter unha alimentación saudable.

– Consuma lácteos en cantidade adecuada

– Elixa alimentos ricos en fibra

– Tome abundante cantidade de auga durante todo o día

– Reduza o consumo de sal e azucre

Espazos para desenvolver as actividades

No local da Unidade

Nos puntos de decisión de eleccións de alimentos

(mercado municipal, supermercados…)

Outros: No centro de saúde, nos centros

educativos, nos locais das asociacións veciñais…

Colaboracións necesarias (non imprescindibles)

Centro de Saúde (exemplos)O dietista pode:

Deseñar actuacións para grupos específicos

(hipertensos, diabéticos…)

Obradoiros

Sesións informativas

Colaborar cos/as profesionais sanitarios

Colaboracións necesarias (non imprescindibles)

Centros educativos (exemplos)

O dietista pode:

Deseñar actuacións para escolares

Planificar sesións informativas para pais e nais no centro educativo

Colaboracións necesarias (non imprescindibles)

Outros técnicos do concello, asociacións locaise voluntariado poden:

Dirixir a súas actividades a mellorar e favorecer as iniciativas das asociacións veciñais

Dirixir a súas actividades a mellorar o acceso aos alimentos dos anciáns

Prestar asistencia aos anciáns que viven sós o en aquéles a risco nutricional (discapacidades)

Contactar cos mercados locais e os puntos de venta de alimentos

Algúns exemplos…

Exemplos de actividades no Centro de Saúde

Dirixidos a grupos poboacionais específicosAlimentación saudable no embarazoFomento da lactación materna (colaboración

coa matrona)Obradoiros

Alimentación para grupos con patoloxías específicas:

HipertensiónDiabeteObesidade

Exemplos de actividadesna Comunidade Educativa

Dirixidos a escolares, nais e paisObradoiros Cata de alimentosAlmorzos e merendas saudablesConsumo de alimentos

Sesións informativasPlanificación de menús familiares

Exemplos de actividadesna Comunidade Educativa

Dirixidos ao profesorado e persoal do servizode comedor

Obradoiros Planificación dos menús escolaresAlmorzos e merendas saudables

Sesións informativasHábitos alimentarios saudablesO tempo adicado á comida no centro como

posibilidade educativa

Exemplos de actividadesnas Asociacións Locais

Dirixidos ao toda a comunidadeObradoiros

Planificación dos menús familiares (asociacións veciñais, de consumidores…)

Sesións informativasNos mercadosNos locais sociais

III. FaseAvaliación do proxecto

Dietista-DXSP

Proxectos “Concellos Saudables” Alimentación

Avaliación dos proxectos de alimentación

Avaliación: medición obxectiva dos logros dunproxecto

A avaliación permite: • Medir o realizado e apreciar se os esforzos

foron efectivos• Acadar información e orientar a toma de

decisións futuras• Establecer a continuidade dun proxecto ou

reorientar os planes para o futuro

Avaliación dos proxectos de alimentación

En relación con

– Os obxectivos do proxecto

– As estratexias utilizadas

– As actividades realizadas

– Os recursos asignados

Avaliación dos proxectos de alimentación

A base da avaliación está no patrón alimentario municipal a mellorar como ferramenta de

futuro

Avaliación dos proxectos de alimentación

¿Que se evalúa?O logro dos obxectivos

O desenvolvemento das actividades programadas

O custo-efectivide do proxecto

Se expresa en indicadores (nº ou %), p. ex:Nº participantes no obradoiro do centro de saúde que

modificaron a súa dieta

Nº de familias que aprenderon a planificar o menú

familiar

Begoña Alonso de la IglesiaOrlando Blanco IglesiasJesús A. Abel Fernández LópezMaría Jesús García BlancoIsabel García Dopico

Bernardo Seoane Díaz

Ana Mª Martínez LorenteAnaMaria.Martinez.Lorente@sergas.es881.997.706

Jesús Liñares MallónAna María Martínez LorenteMiriam Otero RequeijoJosé J. Pérez BoutureiraSergio Veiga Rodeiro

Moitas grazas pola súaatención