prezentacja programu powerpoint - old.amp.edu.pl · genetyka 16% brak wpŁywu pole Środowiska...
Post on 20-Mar-2019
214 Views
Preview:
TRANSCRIPT
11/13/2013
1
Dr Jan Domaradzki
Pracownia Socjologii Zdrowia i Patologii Społecznych
Katedra Nauk Społecznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego Poznań
Collegium Wrzoska
ul. Dąbrowskiego 79, 5 piętro, pokój 507
tel. : (061) 8546-911
email: jandomar@ump.edu.pl
RELIGIA A ZDROWIE
SUBSTANCJALNE definicje religii: Definiują religię przez wskazanie jej esencji, przedmiotu: Boga, bóstwo, ducha, sacrum, esencję, etc. Mówią czym religia jest.
Gustav Mensching religia jest pozostawiającym trwały ślad w sferze odczuwania
spotkaniem człowieka z rzeczywistością tego, co święte oraz jego
działaniem uwarunkowanym i określonym przez świętość.
Joachim Wach
religia jest doświadczeniem sacrum.
FUNKCJONALNE definicje religii: definiuje ją przez wskazanie funkcji, jaką pełni dla zbiorowości. Religia jest instytucją społeczną, której nie sposób rozpatrywać w oderwaniu od pewnej grupy. Religia to system wierzeń i praktyk odnoszących się do rzeczy
świętych, a więc wyodrębnionych i zakazanych, które łączą wszystkich je wyznających we wspólnotę moralną zwaną
Kościołem. Émile Durkheim
11/13/2013
2
Religia to wynikający z dualistycznego
rozróżnienia na rzeczywistość empiryczną i
transcendentną system wierzeń, który choć sam
nie poddaje się racjonalnej weryfikacji, to
wyjaśnia w sposób możliwy do przyjęcia to
wszystko, co dla zmysłów niepojęte i co w inny
sposób wytłumaczyć się nie da. za: Libiszowska-Żółtkowska M., 1998, Religia w trosce o zdrowie. Wybrane zagadnienia z pogranicza socjologii medycyny i socjologii
religii [w:] Libiszowska-Żółtkowska M., Ogryzko-Wiewiórowska M., Piątkowski Wł. (red.), 1998, „Szkice z socjologii medycyny”, Lublin:
Wydawnictwo UMCS, str. 43.
Religie świata Religia Afryka Azja Europa Ameryka
Łacińska
Ameryka
Pn.
Oceania Świat
Chrześcijaństwo 348,176 306,3762 551,892 448,006 249,277 23,840 1,927,953
Katolicyzm 122,108 90,041 270,677 402,691 74,243 8,265 968,025
Protestantyzm 109,729 42,836 80,000 31,684 123,257 8,364 395,867
Inne chrześcij. 61,335 158,297 4795 11,997 38,478 681 275,583
Buddyzm 36 320,691 1,478 569 920 200 323,894
Nowe religie 19 118,591 808 913 956 10 121,297
Źródło: Wójtowicz A., 2004, Współczesna socjologia religii. Założenia, idee, programy, Tyczyn: WSSG, str. 115.
Główne religie w Polsce
Katolicyzm % Protestantyzm % Świadkowie
Jehowy % Mniejszości %
35175,14 91,0 270,578 0,7 232,76 0,6 2396,548 6,2
Źródło: Wójtowicz A., 2004, Współczesna socjologia religii. Założenia, idee, programy, Tyczyn: WSSG, str. 118
Autodeklaracje wiary religijnej
Z jaką religią/
Kościołem/
wyznaniem czuje
się Pan/Pani
związany
1992
%
1993
%
1994
%
1995
%
Katolicka 97,5 96,1 97,4 94,5
Chrześcijańska
(odpowiedź ogólna)
1,5 2,2 1,2 2,6
Świadkowie Jehowy 0,4 0,6 0,8 0,6
Prawosławie 0,1 0,7 0,2 0,7
Grecko-katolicka 0,1 0,1 0,1 0,2
Protestancka 0,2 0,0 0,1 0,8
Odmowa odpowiedzi 0,1 0,0 0,0 0,0
Inne odpowiedz 0,1 0,2 0,1 0,5
Nie wiem 0,0 0,1 0,1 0,1
Źródło: Wójtowicz A., 2004, Współczesna socjologia religii. Założenia, idee, programy, Tyczyn: WSSG, str. 156.
11/13/2013
3
Zdrowie to kompletny, fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan człowieka, a nie tylko
brak choroby lub kalectwa WHO za: Kulik T. B., Latalski M., 2002, Zdrowie Publiczne, Lublin, Wydawnictwo CZELEJ, str.18
Zdrowie publiczne dziedzina obejmująca problemy dotyczące zdrowia populacji, stan
zdrowia zbiorowości, ogólne usługi zdrowotne i administracyjną opiekę
zdrowotną za: Kulik T. B., Latalski M., 2002, Zdrowie Publiczne, Lublin, Wydawnictwo CZELEJ, str.39
RAPORT DLA WHO LALONDE’A (1974)
POLE OPIEKI ZDROWOTNEJ
medycyna naprawcza
10%
BRAK WPŁYWU
POLE BIOLOGII
genetyka 16%
BRAK WPŁYWU
POLE ŚRODOWISKA
fizyczne i społeczne 21%
BRAK WPŁYWU
POLE ZACHOWAŃ
styl życia 53%
MA WPŁYW
Wymiary zdrowia:
- zdrowie fizyczne,
- zdrowie społeczne,
- zdrowie psychiczne,
- zdrowie emocjonalne,
- Zdrowie intelektualne,
- zdrowie środowiskowe,
- zdrowie duchowe.
Funkcje religii względem
społeczeństwa
wg E. Durkheima
11/13/2013
4
Socjalizacyjno-kontrolna
(dyscyplinująca) Przez rytuały i praktyki religia wprowadza jednostkę do życia
społecznego i uczy podstawowych zasad życia zbiorowego. Jest
podstawową szkołą dyscypliny społecznej.
Integracyjna
Poprzez wspólne wierzenia i praktyki religia
integruje, scala na co dzień odizolowane jednostki z
grupą.
Podtrzymująca
Przez wspólne zwyczaje i ceremonie religia
kultywuje tradycje grupowe, stoi na straży
tożsamości grupy, którą podtrzymuje i
pielęgnuje. Integruje przeszłość z
teraźniejszością ku przyszłości.
Euforyczna
Religia podtrzymuje jednostki w chwilach kryzysu i
załamania poprzez ich zbiorowe przeżywanie.
11/13/2013
5
Funkcje religii względem
zdrowia
Eksplikacyjno-sensotwórcza
wyjaśnia i nadaje znaczeń zjawiskom zdrowia,
choroby, cierpienia, śmierci i sensu życia
Normatywno-kontrolna
przez system nakazów i zakazów sankcjonuje
indywidualne i społeczne zachowania wobec
zdrowia, choroby i śmierci oraz wyznaczają granice
medycznym eksperymentom.
Opiekuńcza i charytatywna
przez duchownych i świeckich niesie pomoc w
szpitalach, hospicjach i domach opieki
11/13/2013
6
Terapeutyczna
duchowe wsparcie chorego i jego bliskich.
Uzdrowieńcza
Propaguje ozdrowieńczą moc modlitwy,
sakramentów i charyzmatycznych uzdrowicieli.
Kościół Rzymskokatolicki Świadkowie
Jehowy
Kościół Zielonoświątkowy
Buddyzm
Kościół Ewangelicko- Augsburski
Islam
Dieta Stosunek do używek
Medycyna konwencjonalna i alternatywna Antykoncepcja
Ruch i wypoczynek Operacje plastyczne
Katolicyzm Kościół
Zielonoświątkowy
Kościół
Ewangelicko-
Augsburski
Świadkowie
Jehowy
DIETY -Umiarkowanie
-brak zakazów;
- post - panowania
nad popędami;
- Eucharystia -
duchowe zdrowienie.
-Brak nakazów i
zakazów i postów
(zachęca);
-nakazem umiaru;
-zachęta do nie
spożywania krwi.
-Brak regulacji
związanych z pokarmami i
napojami, oraz postów.
- umiar (zniewala i
szkodzi zdrowiu).
-Jedynym zakazem -
doustne lub dożylne
przyjmowanie krwi;
-ostrzega się przed
stosowaniem różnego
rodzaju diet.
STOSUNEK DO
UŻYWEK
-Grzechem jest
nieumiarkowanie;
- niezgodne z
prawem, zgorszenie;
-zagrożenie zdrowia
i życia;
-Ruchy Trzeźwości.
-Zakaz palenia
papierosów i zażywania
narkotyków;
-alkohol - złe
jedynie jego nadużywanie;
-ośrodki Teen
Challenge, Nowa Nadzieja.
-Zakaz zażywania,
narkotyków i palenia
tytoniu,
- alkohol -
nadużywanie nie jest
akceptowane;
- współpracuje z
władzami lokalnymi.
- nie wolno palić
tytoniu, żuć batalu, upijać
się i zażywać narkotyków
- niszczą porządek
społeczny, rozpadu więzi,
wzrost patologii
społecznych
MED YCYNA
KONWENCJONA
LNA
- Ceni osiągnięcia
medycyny;
- transfuzje krwi i
transplantacje i są
traktowane przychylnie
Pochwala oddawanie
narządów po śmierci.
-Zaleca się
korzystanie z osiągnięć
medycyny i nauki;
- nie wyrażają zgody
na manipulacje genetyczne.
-Akceptują
osiągnięcia medyczne;
-brak
przeciwwskazań
dotyczących transplantacji
narządów i transfuzji krwi;
- narzędziem
Bożym.
- Zakaz wprowadzać
do organizmu krwi innych
ludzi lub własnej, którą
gdzieś przechowano -
wybór
indywidualny;
- metody
alternatywne.
11/13/2013
7
LEKI -Umiarkowanie. -Po konsultacji i
ostrożność przed
uzależnieniem.
- Braki
przeciwwskazań pod
warunkiem, że nie prowadzi
do nadużywania i/lub
uzależnień.
- samowolne i
nadmierne zażywanie leków -
problemy zdrowiem i
uzależnienia.
MED.YCYNA
ALTERNATYWNA
-Potępia praktyki
wróżbiarskie, magię i
czary, i tradycyjne praktyki
medyczne;
- zdrowotna moc
sakramentów.
-Szamanizm,
okultyzm, spirytualizm są złe;
-leki
homeopatycznych –
ostrożność;
-wiara w obecność i
moc Ducha Świętego.
- Zaleca ostrożność, by
nie zaszkodziła zdrowiu;
- wierzą w możliwość
uzdrowienia poprzez wiarę.
- Ostrożność z
psychiatrią w samoleczeniu;
- sztuczne płuco-serce,
sztuczne nerki płyny
niekrwiopochodne.
ANTYKONCE
PCJA
-Odrzuca sztuczne środki i
sztucznego zapłodnienia;
-akceptuje: okresowa
wstrzemięźliwość, samoobserwacja i
odwoływanie się do okresów
niepłodnych.
-Dopuszcza
antykoncepcję;
- naganne są
środki
antynidacyjne i
wczesnoporonne.
- Nie dopuszcza się
jedynie środków
antynidacyjnych, i
wczesnoporonnych.
-Dopuszczają.
RUCH I
WYPOCZYNEK
-Źródło rehabilitacji i
zacieśniania więzi społecznych;
- bałwochwalczym stosunkiem
do sprawności fizycznej i sukcesu
sportowego.
- Dobra forma dbania
o zdrowie, ale także
ewangelizacji i integracji
społeczności.
- Ogólnopolska Letnia
(Zimowa) Olimpiada
Sportowa Młodzieży
Ewangelickiej -propagowanie
prozdrowotnego stylu życia i
integracja społeczności
lokalnych.
- Najważniejsze, aby
odzyskać zdrowie lub je
zachować i unikać
przewlekłych chorób jest
zażywanie ruchu.
OPERACJE
PLASTYCZNE
-Nadmierne dbanie o wygląd,
by ludzie widzieli jest czynem
moralnie złym.
-Rozróżnia chirurgię
kosmetyczną i plastyczną –
naganne.
- Akceptują operacje
po wypadku.
- Sprzeciwiają się
wypływającemu z próżności
upiększaniu ciała.
Katolicyzm Kościół
Zielonoświątkowy
Kościół
Ewangelicko-Augsburski
Świadkowie
Jehowy
Aaron Antonovsky
(1923-1994)
Rozwikłanie tajemnicy zdrowia - jak radzić sobie ze stresem i
nie zachorować (2005)
Model salutogenetyczny W przeciwieństwie do istniejącego powszechnie modelu
patogenicznego akcentuje zachowanie zdrowia, a nie na
leczenie choroby
Antonovsky traktował religię jako jeden z uogólnionych zasobów
odporności (generalized resistance resource – GRR), czyli zasób, który
pozawala skutecznie stawić czoła lub uniknąć stresorów, zapobiega
przekształceniu się napięcia w stan stresu i usprawnia proces radzenia
sobie z pojawiającymi się wymaganiami. Pomaga zwalczać stresory,
sprzyja ochronie zdrowia i procesowi zdrowienia.
Są to m.in.:
- pieniądze, schronienie i pożywienie
- wiedza i inteligencja,
- wsparcie społeczne,
- religia.
Religia jako zasób odpornościowy Centralną kategorią modelu jest poczucie koherencji (sense of coherence –
SOC) – wewnętrzny czynnik, który powoduje, że ludzie radzą sobie ze stresem
i nie chorują lub szybciej wracają do zdrowia.
Definiuje SOC jako:
„globalną orientację człowieka, wyrażającą stopień, w jakim człowiek ten ma
dojmujące, trwałe, choć dynamiczne przeczucie pewności, że (1) bodźce
napływające w ciągu życia ze środowiska wewnętrznego i zewnętrznego mają
charakter ustrukturalizowany, przewidywalny i wytłumaczalny; (2) dostępne są
zasoby, które pozwalają mu sprostać wymaganiom stawianym przez te bodźce;
(3) wymagania te są dla niego wyzwaniem wartym wysiłku i zaangażowania”.
11/13/2013
8
1. Poczucie zrozumiałości (comprehensibility), aspekt poznawczy,
oznacza stopień, w jakim jednostka postrzega napływające bodźce jako
sensowne poznawczo, a więc jako uporządkowane, spójne i dające, się
zrozumieć, co owocuje przekonaniem, że wydarzenia można wyjaśnić,
zrozumieć i przewidzieć.
2. Poczucie zaradności (managebality), składnik poznawczo-
instrumentalny.
To stopień, w jakim człowiek spostrzega dostępne zasoby jako
wystarczające, by sprostać wymogom. Niweluje poczucie bezradności.
3. Poczucie sensowności (meaningfulness), to aspekt motywacyjny
SOC.
Określa, w jakim stopniu człowiek czuje, że życie ma sens z punktu
widzenia emocjonalnego, a pojawiające się w życiu wymagania są warte
zaangażowania, wysiłku i poświęcenia.
Jako szczególny zasób odpornościowy religia zapewnia:
– poczucie sensu w obliczu fundamentalnych momentów granicznych: bólu, choroby, śmierci;
– poczucie stabilności w obliczu zmieniającego i globalizującego się świata;
– poczucie wspólnoty, relacje i więzi społeczne;
– ukierunkowuje zachowania jednostki;
– poczucie jedności, integruje fragmenty rzeczywistości. Jest świętym baldachimem (P.L. Berger);
– poczucie celowości, daje możliwość uczestnictwa w życiu społecznym.
– jest zasobem przy negocjowaniu rozwiązań dla podstawowych problemów ignorowanych przez inne
systemy: ekonomię, politykę czy medycynę::
* indywidualnych i zbiorowych tożsamości
* wsparcia i opieki
* poczucia sensu
* duchowości
- zakorzenienie w tradycji kulturowej zbiorowości np. dla emigrantów.
???
Christina M. Puchalski 2001, The role of spirituality in health care, „Baylor
University Medical Center” 14(4): 352-357
Wpływ duchowości na zdrowie:
1. Umieralność
2. Radzenie sobie z chorobą (coping)
3. Zdrowienie
1. Umieralność
Ludzie religijni i prowadzący życie duchowe żyją dłużej.
Zaangażowanie religijne ułatwia zarządzenie stresem.
Dostarcza wsparcia społecznego.
Religia i duchowość jest źródłem wartości i poczucia sensu.
11/13/2013
9
2. Radzenie sobie (coping)
Wierzenia religijne mogą stać się zasobem w radzeniu sobie z bólem,
chorobą i stresorami.
Ludzie religijnie mają bardziej pozytywny stosunek do życia i lepszą
jakość życia, np. badania Yatesa (1981) i wspólników wykazały, że
pacjenci w późnym stadium nowotworu byli szczęśliwsi, bardziej
zadowoleni z życia i mniej cierpieli.
Badania Bradleya i wspólników (1999) wykazały, że osoby wierzące
lepiej radzą sobie z bólem i mniej cierpią, a modlitwa może być bardzo
skuteczną metodą radzenia sobie z bólem (McNellin et. al. 1998)
Wierzenia religijne pomagają pacjentom radzić sobie z chorobą i
śmiercią, co pokazały badania Robertsa i wspólników (1997) wśród
pacjentów onkologicznych oraz badania Kaldjiana i wspólników (1998)
u pacjentów z AIDS.
Religia i duchowość pomagają w żałobie.
3. Zdrowienie
Zaangażowanie religijne ułatwia i przyspiesza proces zdrowienia, także po operacji.
Badania Harrisa i współpracowników (1995) nad pacjentami po operacji serca pokazały, że
ci zaangażowani religijnie szybciej dochodzili do fizycznej sprawności, mieli mniejszy
niepokój i mniej obaw zdrowotnych
Wierzenia religijne oferują nadzieję i są źródłem pozytywnego
myślenia. W efekcie mogą, na zasadzie „efektu placebo” działać
pokrzepiająco
Pewne praktyki duchowe korzystnie wpływają na procesy
fizjologiczne.
Badania Bensona (1960) wykazały, że 10-20 medytacja dwa
razy dziennie spowalnia metabolizm i puls serca i fale
mózgowe, co może wpływać korzystnie na opanowanie
chronicznego bólu, bezsenności, niepokoju, depresji, a nawet
niepłodności. Podobne działanie ma np. odmawianie różańca.
Aspekty opieki duchowej
1. Współczujące uczestnictwo.
2. Suchanie obaw, nadziei, pragnień i bólu pacjenta
3. Poznanie duchowej historii pacjenta.
4. Bycie wyczulonym na wszystkie potrzeby pacjenta i jego rodziny
5. Włączenie do opieki praktyk duchowych.
6. Zaangażowanie w opiekę nad chorym kapłana.
W twojej opinii, jak ludzie traktują osoby starsze? Czy spotykasz się z:
Sympatia Obojetnością Antypatią Trudno powiedzieć
% % % %
W rodzinie 79 14 3 4
Wśród sąsiadów 68 23 2 7
W parafii 64 20 2 15
W sklepie 46 39 6 9
W dawnym miejscu pracy 41 23 6 30
W służbie zdrowia 39 36 13 12
W urzędach 32 38 11 19
Na ulicy 25 58 8 9
Wśród młodzieży 25 49 17 9
W komunikacji miejskiej 20 53 14 14
Opinie dotyczące stosunku różnych grup społecznych
wobec seniorów (1)
Źródło: Czy zmienia się stosunek Polaków do starości. Raport CBOS, 02.2007
11/13/2013
10
Antypatia Obojetność Sympatia
W rodzinie 2000 5 % 21 % 69 %
2007 3 % 14 % 79 %
Wśród sąsiadów 2000 4 % 25 % 64 %
2007 2 % 23 % 68 %
W parafii 2000 3 % 24 % 58 %
2007 2 % 20 % 64 %
Opinie dotyczące stosunku różnych grup społecznych
wobec seniorów (2)
Source: Czy zmienia się stosunek Polaków do starości. Raport CBOS, 02.2007
VIKTOR FRANKL 1905 - 1997
– Człowiek w poszukiwaniu sensu
– Człowiek cierpiący (Homo patiens)
– Psycholog w obozie koncentracyjnym
– Nieuświadomiony Bóg
Twórca LOGOTERAPII
LECZNICTWO
NIEMEDYCZNCZE
(KOMPLEMENTARNE)
MEDYCYNA RELIGIJNA I MAGICZNA:
– wiara w cuda, modlitwa wstawiennicza
– pielgrzymki
– egzorcyzmy
– leczenie duchowe
– mesmeryzm
– hipnoza
BIODYNAMICZNE METODY LECZENIA – homeopatia
– biochemia
– antropozofia
– irydologia = leczenie z tęczówki
NATURALNE SPOSOBY LECZENIA: – hydroterapia = wodolecznictwo
– termoterapia = leczenie ciepłem, światłem, powietrzem
– terapie żywieniowe i wegetarianizm
– fitoterapia = ziołolecznictwo
– urynoterapia
DALEKOWSCHODNIE METODY LECZENIA: – tao i akupunktura
– akupresura
– ajurweda = medycyna wedyjska
– joga i medytacja
– zen
11/13/2013
11
– rola uzupełniająca wobec medycyny akademickiej,
– nie są tak redukcjonistyczne – leczą człowieka, a nie chorobę,
– lepszy kontakt pacjent – uzdrowiciel,
– niedostatki współczesnej medycyny,
– pacjenci nie szukają u uzdrawiaczy nowych metod operacyjnych, leczniczych, lecz zaspokojenia
potrzeb ekspresywnych, socjopsychologicznych: komunikacji, zrozumienia, wsparcia, nadziei
czasem wbrew faktom, akceptacji. Lekarze nie potrafią rozpoznać tych oczekiwań, a tym bardziej ich
zaspokoić,
– przemiany mentalności: otwarcie na systemy filozoficzne i religijne Wschodu,
– zmiany stylu życia (moda na ekologię i naturalną medycynę),
– rosnąca świadomość efektów ubocznych i jatrogenności medycyny,
– kryzys zaufania do nauki i autorytetów, dotykającego nie tylko medycynę,
– permisywny stosunek części lekarzy do niemedycznych metod leczenia związany z propagowaniem
uproszczonej wersji holizmu,
– dążenie do obniżenia kosztów leczenia podbudowane teorią odpowiedzialności za zdrowie samych
pacjentów (uzdrowiciel tańszy i nie ma do niego kolejek),
– ekspansja zawodu pielęgniarki (ta grupa pracowników medycznych okazała się szczególnie
podatna i otwarta na stosowanie niektórych niesprawdzonych, niekonwencjonalnych metod leczenia).
ŹRÓDŁA SPOŁECZNEJ POPULARNOŚCI I
AKCEPTACJI LECZNICTWA NIEMEDYCZNEGO
top related