media literacy 4

اخبار

برگرفته از كتاب بازشناسي رسانه هايجمعي با رویکر سواد

رسانه اي

رنوشته دبلیو جیمز پات

ايدۀ اصلي

،استيخبركاركناندستساختۀخبر،.نیستندواقعيرويدادهايانعكاساخبار..دارندقراربسیاريمحدوديت هايوتأثیرهاتیررسدركاركناناين

آيا اخبار، بازتاب واقعيت هستند؟

پرداختۀوتهساخوخیاليسرگرمي،برنامه هايكهگفتمي كنندتصورمردمبیشترواقعیتدركهمي دهندنمايشرارويدادهاييخبرها،حالي كهدرهستند،نويسندگان

.افتاده انداتفاق

راتواقعیاخبار،كهمي شودمشخصبنگريم،اخباربهنزديك ترزاويه ايازاگرباخبريپوششالبته.هستندخبرنگارانساختۀآن هابرعكس،.نمي دهندانعكاس

رسانه هاازخبرعنوانبهماحال،آنچهاينبا.مي دهدرخواقعيرويدادهايوجود.نیسنتندرويدادهاآنخودِمي كنیم،دريافت

باآنچههبكههستندعوامليتأثیرتحتشدتبهمطبوعاتعرصۀدست اندركاران.مي دهندشكلمي شود،ارائهخبرعنوان

محدوديت ها

ویدقاينكنترل.روبه روستمحدوديتسهبامي شود،ارائهخبريمتوندرآنچه:استمطبوعاتدست اندركارانتواناييازخارجمعموالًبندها

مقررموعد1.

منابعمحدوديت2.

جغرافیاييتمركز3.

موعد مقرر

ازاترفرزمانيمدتتاوليمي شود،آغازمقررموعدازپیشرويداديكاوقاتگاهيآنبهمربوطاطالعاتتمامنمي تواندخبرنگاربنابراين،.مي يابدادامههمچنانآن

ارجخآنچهشودمشخصمروربهاستممكنصورت،ايندر.كنددريافترارويداد.تاسشدهگنجاندهناقصمتنايندركهاستچیزيآنازمهم ترمانده،متناز

نيمتارائۀووقايعكلگردآوريازراخبرنگارانمقرر،موعد هايموارد،بیشتردر.مي داردبازرويداديكدربارهدقیقوكامل

تازيرااست؛مشكل سازترخبريمجله هايوهفته نامه هامورددرمقررموعدهايندادرخزمانمیانچون.كرده انددريافتراداستآن هامخاطبان،آن ها،انتشارزمان

.استافتادهزياديفاصلۀآنارائۀورويداد

محدوديت منابع

وندهستگستردهبسیارعمدهرسانه ايسازمآن هايدرخبرگردآوريمراكزگرچهديت هاييمحدوبامنابع،اينبهدسترسيبرايدارند،اختیاردرتوجهيقابلمنابعوجودخاصروزيكرويدادهايتماميپوششبرايكافيمنابعهیچ گاه.رويندروبهكدامودهندپوششراواقعهكدامبگیرندتصمیمبايدكههستندسردبیرانوندارد

.كنندحذفرا

شكالبي اهستند،اخبارمحدودسازياصليعلتمنابع،محدوديتكهديدگاهاينسازمآن هايازبسیاريسويازتالش هاافزايششیوۀدرويژهبهمسئلهاين.نیستدمحدومنابعِازناكارآمداستفادۀبهتالش هااينهرچندمي شود،آشكارخبري

.مي انجامد

تمركز جغرافيايي

هبآن هاگزارشنتیجه،دروخودمنطقۀرويدادهايپوششرويخبريسازمانهرهرمتحده،اياالتدراستثناموردچندجزبه.مي كندتمركزخودمنطقۀمردم

آندرراخودپوششوداردخودبرايخاصيجغرافیاييمحدودۀروزنامه اي،.مي كندمتمركزمحدوده

قاطالشرايطيبهنوعاين.داردوجودنیزجغرافیاييمحدوديتازديگرينوعكهمي رسدنظربهخبري،سازمانيكمحليمنطقۀازخارجحتيكهمي شود

ابخش هديگراز(بیشترخبريارزشبا)مهم ترجهان،ازخاصبخش هايبرخي.باشند

تأثيرات چارچوب بندي خبري

را هاآنمي توانكههستنديكسانمحدوديت هابانظراينازخبريچارچوب بنديچنیناين،وجودبا.گرفتنظردرخبرتعیین كنندۀوگزينش گرنیروهايعنوانبه

برايخبرنگارانچوندارند؛نیزتفاوت هاييمحدوديت ها،بامقايسهدرتأثیراتيترعايبهخويش،كارفرماياناهدافتحققوخودوظیفۀآسان ترچههردادنانجام.هستندموظفچارچوبيچنین

برخي چارچوب ها

استآنييسودگراطبیعتخبر،ساخترويتأثیربزرگ ترينمسلماً:سودگرایي.بهعدهايندادناجارهومخاطبزياديتعدادجذبخبري،سازمان هايوظیفۀ

یزنخبرنگارانازواستسوداخبار،نهاييهدفبنابراين،.استآگهي دهندگان.نندكجذببیشتريمخاطبانكهببینندتداركرامتونيتامي شودخواسته

(ادامه)چارچوب ها برخي

بهزيچیكهاستاينخبراتاق هايدرمحوريبحث هايازيكي:بازاريابانهديدگاهكهيچیزيااستمفیدمخاطبان،برايخبرنگاران،نظرازكهشودارائهمخاطبان

شدهشخصيوبزرگ نماييكهسرگرمي همانيعنيمي خواهندمخاطبانخودِ ازكيي.مي كندايجادكشمكشديدگاهدومیاناخبار،درسودگراييفشار.استسئولمراخودخبرنگاران،كهوقتييعنياست؛حرفه ايمسئولیتديدگاهاينها

قادرممردكهگونه ايبهمي دانند،روزوقايعمهم تريندربارۀعمومبهاطالع رسانيستفادهاجامعهشهروندانعنوانبهبهترتصمیم گیريبراياطالعاتاينازباشندكنانكارديدگاه،ايندر.داردقراربازاريابيديدگاهديدگاه،اينمقابلدر.كنند

ومتوننوعچهكهمي كنندمتمركزامراينرويراخودتالشخبري،بخش هاي.كندجلبرامخاطبمیزانبیشترينمي توانداجراييشكلچه

(ادامه)برخي چارچوب ها

استشدههمشاهد.بگذارنداثرمحتوارويمي توانندنیزمالكیتالگوهاي:مالکيتآنلياصرويكردمي آورد،نشريهمالككهفشاريدلیلبهنشريه هابرخيدركه

تأثیر ترمعمولنوع.هستندنادرنمونه هايي،چنینولياست،كردهتغییرنشريه هاديدگاهسئله،ماين.استآنبیشترسودآوريبراينشريهبرصاحبانفشارمالكیت،.مي كندتقويترابازاريابي

(ادامه)برخي چارچوب ها

شكلاراخباراطالعات،گردآوريبرايخبرنگاراناستفادۀموردمنابع:منابعازاستفاده.تندهسخبريمنابعاصلي تريندولت،وشركت هادرعمومياطالعاتمسئوالن.مي دهند

قتيو.استخبرنگاراناطالعاتيتغذيۀشركت هادرعموميروابطواحدهاياصليوظیفه.ندمي كندعوتاواز،خبرنگارانشودشناختهكارشناسيمنبعيكعنوانبهكسي

حیتصالتشخیصبرايآن هااست؟كارشناسكسيچهكهمي دانندكجاازخبرنگارانبرايآن هامعیاربنابراين،.ندارندكافيدانشياتجربهخبرموضوع هايدركارشناسان

.تاسخوبمطالبتعريفبهآن هاتمايلوكارشناسانهظاهربلكهدانشنهانتخاب،

ناميموارد،بیشتردركهمي گیرندبهرهيكسانمنابعيازهمگياصلي،خبريسازمان هاي.دمي شوندادهپوششمشابهيداستان هايهموارهبنابراين،.نمي شودذكرنیزآن هااز

مي كنندسوءاستفادهخبرنگارانازاطالعاتيمنابعبیشتر

(ادامه)برخي چارچوب ها

دقت.دمي كننانتخابراناميخود،گزارشگرانبرايخبريبرنامه هاي:نام گذاريراخودنامگزارشگران،بیشترخبري،گزارشهرپايانوآغازدركهباشیدداشته

لويزيونتايستگاه هاي.مي شودديدهنیزتصويررويآن هانامگاهيومي كنندذكرراگرانگزارشداستآن ها،خودبرعالوهمخاطبانتامي كنندكاريچنیننیزمحلي

ندانچشدهمطرحخبريداستانعصر،روزيكاگرمثال،براي.كننددنبالنیزبههمبازخودعالقۀموردگزارشگرديدنبرايمخاطباننباشد،جذابوخوب

افرادبهخبريگزارشگرانتامي شودموجبرونديچنین.مي نشینندخبرتماشايرايبشوند،شناختهخوبيبهجديدمشهورافراداينوقتي.شوندبدلمشهور.ي دهندمپیشنهادراسنگینيماليدرخواست هايخصوصي،برنامه هايدرصحبت

(ادامه)برخي چارچوب ها

نيبنیاديارزش هايخود،میاندرامريكايي هاكهمعتقدندخبرنگاران:ارزش ها هاارزشاينبازتاب دهندهكهشودروايتداستان هاييتالشنددرازاين رو،.دارندلبجوخوبداستانيكروايتدرمهمويژگي هايازيكيبهمسئلهاين.باشد.استشدهتبديلمخاطبانتوجه

(ادامه)برخي چارچوب ها

خبرمختلفبخش هايمخاطبانمانندخبريمجاري:افراطيمحلي گرایي،خاطبانمتعدادكلي،طوربهاين،وجودبا.هستند شدنتخصصيحالدرپیوسته

ايننینهمچ.استكاهشبهرواينترنتياخبارحتيوتلويزيونياخبارروزنامه ها،ه هايگزينتلويزيوني،برنامه هايوروزنامهجزبهخبردريافتبرايمعدودتعدادبهرداختنپبانیزكابليتلويزيونخبريبرنامه هاي.دارنداختیاردرديگريمتعدد

يزيادمخاطبانشهرت محور،ياورزشيكمدي،شخصیت محور،خبرينمايش هايملي،وجهانيمسائلبهخبريمخاطبانازگروهاين.كرده اندجلبخودسمتبهرا

.تندهسمحلي تروسرگرم كنندهامورپيدربیشترونیستندعالقه مندزيادي ترتخصصمجاريدادنبسطپيدرمسئله،ايندركبانیزخبريسازمان هاي

.باشندخاصمخاطباننیازپاسخ گويبتوانندتاهستند

فرمول داستان خبري

درتايرندناگزآن ها.هستندپرمشغله ايافراد،خبرنگاران:خبريداستانفرمولبهپسسوكنندگردآوريراخبريمطلبيكبهمربوطحقايقدقیقه،چندعرض.داستانفرمولازاستفادهباآن ها.بروندبعديداستانسراغ

ونندمي كعملمیان برمانندكهخبرنگارانبرايكههستندراه كارهايي،فرمول هاازكيي.كنندثبتوانتخابسرعتبهراخبريداستان هايمي سازندقادرراآنان

.استوارونههرماخبار،نگارشرايجفرمول هاي

ردازندبپخبريمطالبعمقبهندرتبهمطبوعاتكهمي شوندباعثفرمول هااينبهوعاتمطب.بر دارندگاممسئلههرپیچیدگي هايشفاف سازيراستايدركمترو

مخاطبانبرايراآن هامسائل،ظاهردادنجالباومي پردازندسطحياطالعات.مي سازندجذاب ترمنفعل،

ديدگاه خبري

رنگارخبتصمیم گیريشیوۀخبر،چارچوب بنديتأثیراتومحدوديت هامجموعۀوقتي.مي دهندشكلراخبريمطالبساختوخبريرويداديپوششدربارۀگاهديد«آنبهمي گیريم،نظردرجايكطوربهراتأثیراتومحدوديت هاتمام

ورطبهرسانه هامالكانكهنیستچیزيديدگاه،اين.مي شوداطالق«خبريدلازطبیعيصورتبهديدگاهاينبلكهكنند،اِعمالاخباررويآگاهانه

آياكهدمي سازرهنمونپرسشاينطرحبهراماومي يابدرشدفعليفعالیت هايباشد؟اينجزچیزيخبراستممكن

(ادامه)ديدگاه خبري

يگردآوراطالعاتازگسترده ايحجمتامي كندكمكخبرنگارانبه:مزیّت.كنندسامان دهيوساده سازيراخبرتدوينبرايشده

مي انجامدخبرتعريفازمحدودبسیارديدگاهيبهآنمحدودديد:ایراد.باشدهانتخابداستان هايباتامي داردواراخبرنگارانديدگاه،اينهمچنین

.دهندتغییرراواقعیتشكلنتیجه،دروشوندروبه روسطحيديدي

رويكردهباجتماعيمسئولیتازخبريديدگاهمحدوديت هاوجوددلیلبه:تغييرهاتازگيومجاورتاعتبار،معیارهايباخبريديدگاهگذشته،در.كردهتغییربازاريآنريخبپوششاحتمالبود،بیشتررخداديدرمعیارهااينچههر.مي رفتپیش

معیارهاان،مخاطبحداكثريجذبسمتبهگرايشدلیلبهامروزه.مي شدبیشترنیزيدگاهدمعیارهايازتجسمواحساسيجذابیتمجادله،اكنون.كرده اندتغییرنیز

.مي آيندحساببهخبري

آيا دست اندركاران خبر مي توانند بي طرفباشند؟

ابحسبهبنیاديناخالقياصولاز(بي طرفي)عینیتخبرنگاري،عرصۀدر«مغرضانه»مطالبانتشارازكهاستمعنااينبهسردبیرانبرايعینیت.مي آيد

ينبهترانتخابخبري،مطالبانتخابدرآن هااين،وجودبا.كنندجلوگیريريخبمطالبانتخابومطالبويرايشخبري،مطلبنگارشبرايگزارشگر

.ندمي گیربهرهخويششخصيقضاوتازنهايت،درنشريه،نخستصفحۀ

اصليناباآشناييبرايدهیداجازه.داردمتعدديمعنايياليه هايعینیتمفهوم:دهیمشرحرااليه هااينازبرخي

جعل« عينيت

كند،جعلارخبريمنابعوحقايقخبرنگاري،اگركهموافقندگفتهاينباهمگان.بودخواهدعینیتاصلخالفكامالًكاريچنین

رانیازموردحقايقگردآوريبرايكافيهمتيازمانخبرنگاراناوقات،گاهيبدونارحقايقبرخييامي سازندخودازراخبريمطلبازبخش هاييونداشتندگاهي،(2003)وادمنوجامیسوننظربههمچنین،.مي پذيرندكاملبررسي

خوبتانداسيكخلقمانعكهراحقايقيجذاب،مطلبيتعريفبرايخبرنگاران.مي گیرندناديدهمي شوند،

تعصب« عينيت

ازعدولوعناينتشخیصامر،همینوكردتفسیرراآنبايدتعصب،كشفبراينیازخبريمطلبيكبودنواقعيياساختگيدرك.مي سازددشوارراعینیتازناصريعآياكهكردبررسيبايدتعصبمورددروليندارد،تفسیربهچندانيصبتعبنابراين،.خیريااستشدهحذفخبرنگارجانب داريدلیلبهمطلب

يولمي شود،اخبارشكلتغییرموجبعمدطوربهجعلمانندهمخبرنگارانقموافخبرنگار،باشمااگر.استدشواركاريمخاطبانبرايآن هاتشخیص

منتقداگرس،برعكواستنداشتهوجودتعصبيهیچكهمي گیريدنتیجهباشید،.ارددوجودتعصبخبررسانيدركهمي كنیدتصورچنینباشید،خبرنگار

داستان ناقص« عينيت

نگامهناچارندخبرنگارانهمۀديديد،فصلاينقبليبخش هايدركههمان طورخبريهديدگاازكاراينبرايآن ها.بگیرندمتعدديتصمیم هايخبري،پوشش

كردنبالدنبانداردكهمراحليازرسميفهرستيديدگاه،اينولي،مي جويندبهرهديدگاهباارخبريديدگاهخبرنگاري،هر.رسیددقیقتصمیم گیريبهبتوانآن ها

اگر.استنيدست نیافتمفهوميعینیت،مفهومبنابراين،.مي كندتعبیرشخصيشكالتمهموارهبنگريم،عینیتمعیارباراخبرنگارانسويازشدهارائهكارهاينظیرفیدترمومنطقي ترمعیاريبهبايدبنابراين،.دادخواهیمتشخیصرامتعددي

.بپردازيمتعادل

نیزممفهواينولياست،ساده ترمفهوميتعادل،عینیت،مفهومبامقايسهدر.نیستاشكالازخالي

تعادل

مي شودرحمطزمانيعینیتمفهومتحلیلدرسطحعمیق ترينگفتبتوانشايدرويداديواندبتخوانندهآنكهبرايديگر،عبارتيبه.مي پردازيمبافتماهیتبهكهنگرفتنظردربدون.داردنیاززمینه اياطالعاتازمیزانچهبهكند،دركرا

.مي كندپیدامبهممفهوميداستانبافت،

كهاستپیچیدهمفهوميعینیت،هستید،شاهدكههمان طورخالصه،طوربههنگامهركساينكهدركبنابراين،.مي گیردبردررامتفاوتيمعناييسطوحاستربهتپس.نیستساده ايكاردارد،منظوريچهدقیقاًعنواناينازاستفاده

يكدركهبپردازيمتعادلنظیرديگريمفهومبهعینیت،رويتمركزجايبه.مي شودمحسوبمنطقيمالكيباكیفیت،خبريپوشش

كسب سواد با محتواي خبري

آگاهيكسبباطلِپنداربرابردرمي دهیم،قرارپیام هامعرضدرخالصانهراخودوقتيرسانه ايسوادكسبراهكاركنیم؟محافظتخودازروز،مهمرويدادهايتمامدربارۀ.استقوي ترومنسجم ترمهارت هايهمراهبیشتر،

دهیدترشگسراخودفعليدانشساختارهايراه كار،پنجاينازاستفادهباكنیدتالش:

اخبار؛رويكردتحلیل1.

بافت؛بامرتبطاطالعاتجست وجوي2.

جاي گزين؛اطالعاتيمنابعجست وجوي3.

عمومي؛افكاربهترديدآمیزنگاه4.

.آن هاازپرهیزنهوممكنپیام حداكثرمعرضدرگرفتنقرار5.

نتيجه گيري

،هستندارانيخبرنگپرداختۀوساختهبلكهنیستند،واقعيرويدادهايبازتاباخبارازدناچارنروزههمهخبرنگاران.متعددندتأثیراتومحدوديت هامعرضدرخودكه

بايدنظرشانبهكهبرگزينندراآن هاييتنهابشري،فعالیت هايتماممیانوردآورندگويژهقالبيدرراخبريعناصربايدخبرنگاراننهايت،در.شودگزارش

.سازندآمادهداستانروايتبراي

ساختنوياطالعاتمنابعازوسیعطیفيپي گیريمستلزمرسانه ايسوادكسبرارقمااختیاردررابافتيكهساختارياست؛مستحكم تردانشساختارهاي

حلیلتبهمحتاطانهبايد.يافتنمي توانخبريبرنامه هايدرراآن هاكهمي دهداطالعاتيمنابعكنیم،دنبالرابافتبهمربوطاطالعاتبپردازيم،خبريديدگاه

.باشیمداشتهترديدآمیزديديودهیمگسترشراجاي گزين