makaleler 2
Post on 30-May-2018
238 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
8/14/2019 Makaleler 2
1/109
www.atsizcilar.com Sayfa 1
-
8/14/2019 Makaleler 2
2/109
www.atsizcilar.com Sayfa 2
BLM1:BYKADAMLAR
BYKADAM
Milletevevatanaballkbakmndanbirkatrlvatanda vardr.Bunlarnbandakahramanlar
gelir.Hibirkarlkbeklemedenkendisiniherzamanmilletvevatanurundaharcayabilenler,
kahramanvatandalardr.Bubirincisnfnsaysoldukaazdr.
kincisnfiyivatandalartekileder.Bunlartekbalarnaveherzamankendilerinikendiistekleriyle
fedaedemeselerbile,iyibiradbrakmakpahasnakendilerinifedaedebilenkimselerdir.Mukaddes
vazifeleriin,lkleriinkendileriniharcayanbuiyivatandalar,yanlarndakendilerinebenzeyenleri
grdkecesaretlenirvebirincisnfayaklarlar.
ncs
n
f,kendilerinifedaedebilecekyarat
l
taolmamaklaberaber,bakaherhusustafedakrlakatlanabilen,hattakendisinifedaetmekgerektiizaman,bufedakrlahibirarzu
duymadhaldekatlananyanikamaydnmeyenvatandalardr.
Drdncsnf,vatanvemilletiinancakbakabirkazankarlndafedakrlkyapabilen,fakat
hibirzamankanfedakrlnagiriemeyenvekanfedkrlndankanmakiinherareye
bavuran,herhileyiyapanktbirsnftr.
Birdehainlervardrkionlardanbahsetmeilzumsuzbuluyorum.Okuyucularbirazhafzalarn
yormaklabununbirokcanlrneinibulabilirler.
Birmilletinykselipalalmas,kendindekibudrtsnfnoalpazalmasylamebsuten
mtenasiptir.Milletinykselmesindeba roloynayanbykadamlarancakilkikisnftankmtr.
Gerektenbykadamolanayrmakpekdekolaybiri deildir.nk ahsiyetleritarafszolarak
incelemeeengelolanok eylervardr.Buengellerinbandapropagandagelir.Propaganda,ktye
kullanldzamanokadarfenabir eydirkibazenbykadamlardeersizkimselerolarakgsterdii
gibi,bazendealeladeinsanlarbykadamdiyetantabilir.Heletektaraflpropagandanice
hakikatleriortadansilmektedir.Bereketversinkibirpropaganda,aslhakikatlerihibirzamansonuna
kadargizleyemiyor.Doruolan eyergeortayakyor.
MeselOsmanlvezrizamlarndanGedikAhmetPaabykftuhatyapm bykbirvezrgibi
gsterilir.Buyanl telkkiiyiceyerlemi,hatt airYahyaKemal,"GedikAhmetPaayaGazel"diye
gzelbir iirbleyazmtr.Fakathakikathidebyledeildir.GedikAhmed'inftuhatdiye
gsterilen eyler,muhteemveyenilmezOsmanlordusuylabazensavasz,bazenksabirsavala
eldeedilmi vekckdevletlerekarkazanlm ucuzbaarlardr.
DeersizGedikAhmedhakszyerebyle iirildiigibi, kinciAbdlhamiddehakszyerekltlm;
mstebit,zalim,hattahaingibigsterilmitir.Budattihatlarnpropagandasneticesidir.Halbuki
sonzamanlardayaplanbayciddiveilmineriyatSultanAbdlhamid'inlehinedir.Henz ahsiyetinindeerinitammnsilebizebildirecekbirkitapyazlmam olmaklaberaber imdiden uhakikati
-
8/14/2019 Makaleler 2
3/109
www.atsizcilar.com Sayfa 3
kabuledebilirizki ttihatlarnidareedemeyerek910yldamahvettikleri mparatorluu33yl
datmadantutabilmi olmakla,Abdlhamidbykbiriktidarsahibiolduunugstermi ve
aleyhindekineriyatnhakszolduunuispatetmitir.Helekanloyunlaraaslagirmemesidezalim
olduuhakkndakiiddialarrtecekbirdelildir.Bundanbakamevkiininsorumluluunuiyikavram
bir ahsiyetti, stanbul'ayryenveiindemuntazamkuvvetlerdenokRumeli'nintrlrklara
mensupbabozukdkntleribulunanHareketOrdusunudatmak,Abdlhamit'inelindeidi.Fakat
saltanatnkorumakiinbileolsabunuyapmad.Paalar,okkuvvetlimuhafzktalarrHareket
Ordusuzerinesevketmekiinmsaadeistemiler,fakato,halifebulunmakdolaysylaMslman
Mslmanakrdramayacansyleyerekbunureddetmiti.
GedikAhmed'leikinciAbdlhamidmisalleri,tarihinbirokmehurlarzerindetatbkolunursa
malmtelkkilerdenbakatrlsonularalnacamuhakkaktr.Bundanbakatarihteki ahslardan
hangisininbykolduunuaratrrken,zaman,muhitveimkn artlarnaslagzdenkarmamak
icapeder.YavuzSultanSelimacabaBalkansavandapadiaholsaydneyapabilirdi?Belkihibir ey
yapamaz,belkipekaz eyyapard.Fakatdavranlarveuramalarilebykadamolduunuherhaldeispatederdi.Bundandolaydrkibyklbaarderecesiilelemeyiz.Baar;zamann,
yerin,muhitin,dahanceo artlarhazrlayanlarn,birazdatesadfvetalihiniidir.
OsmanlpadiahlarndanGenOsmanhemenhemenhibir eyyapmamtr.Bununlaberaberpek
bykbir ahsiyettir.okmhimplanlarvard. ehidedilmeseydibugnkTrkiye'ninmanzaras
bambakaolacakt.
Ohaldehangi ahsiyetlerebykadamdemel?Bunun artlar unlardr.
1 Bykadamher eydennceiyiniyetsahibiadamdr. craatndakimillercemiyetinykselmesidir.Kendisininhibirmenfaatkaygsyoktur.
2 Bykadamherdevirdefaziletvemeziyetdiyetannanvasflarnbirounabirdenmalikolan
adamdr.
3 Bykadamhusushayatndadayksekvetemizolanadamdr.Birtakmmeziyetleribulunanbir
rezilhibirzamanbykdeildir.
4 Mevkiiiinmilletifedaedendeil,bilkisgerektiizamanmilleturundamevkiini,hattahayatn
verebilenadambykadamdr.
5 Hakikatlerigrebilen,achakikatlerecesaretlebakabilen,hakszlkbilmeyenadambykadamdr.
6 Szileiiarasndatezatbulunmayan,riyavehiledenpaybulunmayanadambykadamdr.
7 Bykln artlarndanbiridezekdr.Ahmaklardanbykadamktntarihkaydetmemitir.
8 Adamsemesini,heriinehlinibulmasnbilenadambykadamdr.
-
8/14/2019 Makaleler 2
4/109
www.atsizcilar.com Sayfa 4
9 Bykadamolmakiinailevartlardavardr.Herailedenbykadamyetimez.Soysuzlam,
rm,morfinmanveyaalkolikailelerdenbykadamkmaz.
10 Bykadam erefhususundaoktitizdir.Verdiiszdenasladnmez.BuhusustaHindenburg'un
misalipekbelgatlidir:MarealVonHindenburg,AlmanyaCumhurbakanlnaseileceizaman,o
aralkHollanda'dasrgnhayatyaayanKayzerWilhelm'denmsaadealm,subaykarken
imparatorasadkkalacanadairettiiyeminleCumburbakanolmakarasndakiahlkbirtezat
grerekonunfikrinisormutur.Hinderburg,KayzerWilhelm'inkendisiniyemin artlarndanterbiye
etmesizerineCumhurbakanlnkabuletmti.Sznebukadarsadkolanadamelbettebyk
adamdr.
11 Bykadamsorumluluktankamaz.BalkansavandaEdirne'yimdafaaedenmerhum kr
Paa,kahramancabirmdafaadansonraesirdnce,adbtndnyaytuttuuhaldekendisiniyine
sorumlusaym,esarettendndzamanbizzat,mracaatederekdivanharbeverilmesini
istemitir. krPaadabununiinbyktr.
Velhaslbykadampekseyrekyetiir.Birmilletiinbykadamyetitirmeknekadarbykbir
bahtiyarlksa,yetitirmemekdeokadarbykbirfelakettir.Bundandahabykvekorkunolan
felketisealeldeadamlarbyksanacakkadargafillemektir.
ZLEY,Mart1947,Say:6
CHANTARHNNENBYKKAHRAMANIKR AD
YedinciasrnilkyarsndanGkTrkKaansllesiarasndakiahsihtirasveentrikalaryznden
devletparalanmaktehlikesinemaruzkalm venihayetieininfesaddakararakGkTrk
lkesinin arkksmlar630'daininelinegemiti.BuaradaKieliHandainlileriinbulunmazbir
nimetolduundanKieliHanileonatbiolanbtnTrkleriinegetirdiler.Paraparainedatarak
milliyetleriniunutturmak,inliletirmeksiyasetinitakipeltiler.KieliHanesaretiizzetinefsine
yediremeyerekkederinden634deld.BununzerineesirTrklerdenbirkadateessrlerinin
iddetindenintiharettiler.inlilerinTrkrknkkndenkurutmakzerealdklartedbirlerigrenGk
TrkhkmdarsllesindenKR ADTrkdevletiniyenidendiriltmekiin639dagizlibirihtill
cemiyetikurdu.40Trkbucemiyetegirdi.Trkdevletiniyenidenkurmakiinmparatorunu
ldrmeyiveinsarayndaesirbulunanTrkprenslerindenHoluku'yuTrkeli'neKaanilnetmeyi
kararlatrdlar.Geceleriehrigezmekdetiolanin mparatorunusokaktaldreceklerdi.Fakat
ihtillinyaplacagecehavabozulduundan mparatorTaytsungsarayndandarkmad.Krad,
ihtillgecikirsefarknavarlacandanekinerekgeceleyinmparatorunmuhafzlarnasaldrd.Gayet
kahramancaveoksertbirarpmaoldu.Trklerazlkolduklarndanekilmeyemecburkaldlar.
mparatorunahrnahcumederekeniyiatlarabinipkatlar.Kradbirrmageerkenyakaland
veldrld.BuitedahliolmayanHolukucenupvilyetlerinesrld.Fakatimparatorluun
merkezindekibuhareketinlileriokadarkorkuttukkiTrkler'iinliletirmektenfilnvazgeerek
onlarSanrman imalinenakledipyalnzismenkendilerinetbiolmalarylaiktifayamecburkaldlar,
Busurette681'dekiTrkistikllinintohumuatlm oldu.
-
8/14/2019 Makaleler 2
5/109
www.atsizcilar.com Sayfa 5
Tarih,Kr adhakkndaitebukadarsylyor
Cihantarihinde,bilhassaTrktarihindebirokkahramanlargrlmtr.Bunlardanbazlarnnn
dnyaytutmu,kimibykfthatyapm,kimi anlbirmdafaannkahramanolmutur.Fakat
bununlaberabertarihenbykkahramanlarnbileokdefaufaktefekkusurlarnkaydetmitir.
MeselsonasrlarmznkahramanlarndanFatih,YavuzveKanuniokadarbykolduklarhaldene
kadardakklkleryapmlardr. anlFatihinsrfehvetiinyaptahlkszlar,kahramanYavuzun
ahsiikbaliinilediicinayetlervebykKanuni'ninkadnlaraletolarakdtbykyanllklar
olmasaydhi phesizbunlarbizimgzmzdedahabykinsanlarolacaklard.Yinebaz
kahramanlardagelmitirkinceleribykyararlkgsteripmilletiykselttiklerihaldesonralar
fenalasefahatedalmlarveiyinamlarylabirliktehayatlarndavererekbunudemilerdir.
KapaanKaanbunaiyibirrnektir.Kr ad'agelinceobunlarnhibirinebenzemez.Kr adne
byklkeleralm,neyksekkanunlarkoymu,nedeyoksulmilletizenginetmitir.Fakatbununla
beraberocihantarihinin,hi phesiz,birincikahramandr.Tarihinherhangibiryapranaskm
birkasatarlkmalumattanKr ad'nbykrolnkarabilmekgtr.Bununiin,bykhretlilerinyanndabazennszlerindepekbykfedakrlklaryapabileceinidnmeklzmdr.
Tarih,adnbilebilmediimizbirokkahramanlaryetitirmi olabilir.Irakcephesindetekbanabir
ngilizsvarialayylaarpmakcesaretinignlndebulantopalbirTrkpiyadeneferigibibirmillete
anverecekerlerbulunur.Fakatzamanvemekn artlarndanazaradikkatealncabunlardanhi
birisininKr ad'ayetieceiteslimolunur.Arkasnkendiordusunaveyalkesinedayaynca,birka
mislidmanlaarpmak,herkesiinolmasabileyaplabilecekbirkahramanlktr.Kendimenfaatini
millimenfaatlebirletirerekmevkive erefiinkabadaylkedecekinsanlardaoktur.Fakatnemevki
nede erefidnmeden,srfmilletiinvekendikanpahasnabakasntahtakarmakzere
ekilenklcnsahibinesaygileba emeklzmdr.
Kr ad,Kaansllesindendi.BubykkahramanlyaptktansonrakendisiniKaanoturtmak
isteyebilir,kahramanlameftunolanTrkmilletidebunuondanesirgemezdi.Fakatkahramanlkgibi
feragatindetimsaliolanKr adbunudnmedibile....
40kiiyle,esirbulunduklarkuvvetlibirmemleketinhkmdarnasaldrmakherkrkkahramann
yapacailerdendeildir.Dmanlarlaevriliolanesirlerinkuvveimneviyesihrlerinkigibisalam
deildir.ByleolduuhaldebubykieteebbsedebilmekleKr adveonuntemsilettii40Trk
cihantarihininenbykkahramanlarolmakhakknkazanmlardr.Onlarnbuhareketinelgnlk
diyecekzavalllarbulunabilir.nkkahramanlktannasibibulunmayanlarvehiolmazsa
kahramanltakdiredecekkadarasilseciyeliolmayanlariinkahramanlkbudalalktr.Fakatmensup
bulunduumilletikurtarmakiinhayatnharcayptopraadmek,kartalgibigeykselmek
demektrkizahifegibiyerdesrnenlerbununmnsnanlayamazlar.
MilletyolundalenNamkKemalbirkahramandr. ahsiyetinimillivarlkiindeeritenGkAlpda
yledir.Trkistan'damiili uuruuyandrmakiinlmekkararnverenveRusmakinalsnayryen
EnverPaadabelkionlardandahabykbirkahramandr.FakatbunlarnhibiriKr adgibibyk
birmaksatlaveonunkikadarg artlariindeolarakarpmamlardr.Hkmdarlarasokakta
suikastyapananaristlergrlmtr.Fakatesirolduklarmemleketinsaraynasaldracakfedailerhi
biryerdekmamtr,Kr ad'nbuhareketihibirneticevermedensnseydibileyineoenbykkahramansfatnalykolacakvebuhareketiyletorunlarolanbiz,bugnkTrklereedebibir anve
-
8/14/2019 Makaleler 2
6/109
www.atsizcilar.com Sayfa 6
erefkazandrm bulunacakt.Halbukibumisligrlmeyenkahramanlkinlileriokadarkorkuttuki
onlarin'deesirbulunanbtnTrkleribirannceTrkeli'negndermektenbakabir ey
dnmediler.Busuretle,denilebilirki,Trkleriesarettenkurtaran,Kr ad'nkahramancasaldr
olmasaydinliler,tabii,Trkleriin'dealkoyarakinliletirmeksiyasetindemuvaffakolacaklard.Ve
belkidebugnyeryzndebykTrkmilletibulunmayacakt.Birmilleteileriatl gcn
verebilmekiinKr adgibiserdengetiyiitlergerektir,Butrlgzndaldanbudaktan
saknmayanerlerboubounalselerbilemilletlerininruhunasoktuklarduyguileenmspet
neticeyialm saylabilir.nkbunlarmilletiinbirerrnekvebirerremizolurlar.
Kr adve40arkadannlmndenberi13asrgeti.Bu13asrdaTrkmilletinesavalar,ne
felketler,naslkorkunhengmeler,nelergeirdi;yalnzbirikitanesibykvesalammilletleri
devirecekneacbozgunlartatt.Fakatiteomilletdipdiriveayaktaduruyor.Yinekimolursaolsun
dvehazrdr.DenilebilirkiTrkmilletinebugkaynanveren eyondakiKr adlkruhudur.
Kr ad'kutlularsakKr adlkruhunuyceltmi oluruz.
Bykgemiindenilhamalanyksektahsilgenliinin,byklerimiziingnleryapmasnbtn
samimiyetimlealklarken,bykNamkKemal'lebykGkAlp'nruhlarna,kendindekibyklkten
yalnzbirparasntevarsettirmi olanenbykKr adiindeayrbirgnyapmalarn,birazdaha
yalbirarkada sfatyla,dilervebeklerim.YksektahsilgenliigibiNamkKemalveGkAlp'n
ruhunupekokveKr ad'nruhunubirazsevindirenyksekduygulubirktledenbunubeklemek
hakkmzdr.
Kr ad639'dald.Be ylsonrayani1939da,onunlmnntam1300.ylndabykbirKr ad
gniin imdidenhazrlkyaplsa,onunhayatiinbirpiyesyazlsavebykadnaniversite
meydanndatekparalsadebirtalakrkbirkltanibaretbirbidedikilsenaslolur?niversitebirilimocadr.Fakat unuunutmamaldrkibirmillettencekahramanlaryetiir,ondansonra irler
gelir,limlersedahasonrameydanakar.niversitebirilimyeri,Kr addamrndeokvekltan
bakabir eykullanmam biraskerolabilir.Lkin unudakabuletmeklzmdrkiarkadamOrhan
ik'indediigibi:
Enyksekeserlerkllavedmankanylayazlm olanlardr.
KOPUZ,1939,Say:3
ENBYKTRKKAHRAMANIKRAD
Trktarihi,dnyannenhamasi iiri,Trkkahramanlardao iirinbercestemsralardr.Birzafer
ebrhndolduranheykellergibi26asrssleyenbulmezlertmeniarasndabirtekibirmillete
erefvereceknebykfnilergelipgeti.TanrnnTrkTanrsolduuna,mavigklekaratoprak
arasndakiinsanoullarnnyalnzTrklerdenibaretbulunduuna,kendirklarnnbakalarnahkim
olarakyaratldnainananatalarmziinkahramanlkbirtabiat,faziletbirhuydu...
imdibykadnsaygileandmzKr adokahramanlklafaziletin ahslanm rneiolanbykTrkkahramandr.
-
8/14/2019 Makaleler 2
7/109
www.atsizcilar.com Sayfa 7
Millistraplarn ahlandve ahsistrabakartsonyllarda,lmezlertmenininzaferve eref
ehrhndahayalenokdolatm.Yarmasallam ehresiyleAlpErTunga'dan,kahramankadn
Tomris'tenbalyarakPilevnekahramanGaziOsmanPaa'ya,Edirnekahraman krPaa'yave
kurtulu savannmehulfakatmehur ehidinekadarbtnlmezlerinnndenihtiramlagetim.
EskidenolduugibiyineKr ad'hepsindenbykbuldum.nkobirokbyklerdegrlenbaz
kklklerdenuzak,birokbyklerderastlananmenfaatduygusundansyrlm,bazbyklerde
bulunanyanl hareketlerdenberidekalm kayagibialmazbirdevdi.
Kr ad,tarihimizdealevlerin,klarn,mehtaplarnveyanardalarnyanndageriparlamasyla
snmesibirolmu geicibir ahapgibidir.Fakatogeiciktarihingidiinideitirmi,ksa
aydnlndabizeenbykhakikatigrebilecekfrsatvermitir.Buhakikatezeliveebed
kahramanlktr.
Tarihacayipbirihtiyardr.Bazlarnatamhakknverir.Bazdeersizlerdenokbahseder.Bazbyklerihianmaz.Bazlarndandayalnzbirkakelimesyler.Kr adbusonuncularndandr.
Onunhakkndabtnbildiimiz;TrkmilletinikurtarmakveesirolanyeeniniTrkkaanyapmak
iinkendisigibiesir40arkadaylabirlikteinimparatorununsaraynasaldrd,fakatpeknispetsiz
birsavatansonracanveba verdiidir.
Bumuhteemsaldrnmuhteemkahramanlarnbiliptansaydkneho olurdu!Adlarnbile
bilmediimizburneksizfedaileracabanaslinsanlard?Kayalarndaidiler?Hangilerihangi
savalardanartakalmlard?Analar,babalaryayormuidi?ocuklarvarmyd?Seviyorlarmyd?
Karlar,sevgilileriylesondefanelerkonumular,nelerdnmlerdi?Yazk,hibirinibilmiyoruz.
Bildiimizyalnz u:
Yanarda ruhlu,elikiradelikahramanKr ad...Bozkurthanednndanyanikaanlarsoyundan
olduuhaldeyeeninitahtakararakTrkmilletinidiriltmekiinklcasarlanKr ad..Bunispetsiz
arpmadazaferisalayacaktekyolagiderek,yanidmannkalbinesaldrarakruhveiradekuvveti
kadarmuhakemegcnedesahipolduunubelirtenKr ad...Baarlamayanbirihtilleramen
dmannyreinekorkuvedehetsalarakrkmahvolmadankurtaranKr ad...Sonraonun40 anl
arkada..
Birhareketindeeri,verdiisonucagreelealnrsaKr ad'nhareketiTrklyokolmaktan
kurtardiinKr adbyktr.YapannfedakrlvekahramanlilellrseKr adyine
byktr.Velhaslookbyktr.Hibirkskanlneriemeyeceikadarbyk...
Biz,bugnnTrkleribu"kaybolmu gne"imizi13asrnkaranlklarndanekipkararakbamza
taettik. imdio,bykyarnmzaydnlatyor.Onunboagitmemi oklar13asrntesindenbize41
kahramannselmlarngetiriyor.Veonlarnruhlarkendilerinedoruelikvekantufanlaryla
yaplacakbykbiryrybekliyor.
1300ylncedklenKr ad'nkanrkmzyabanclararasndaerimektenkurtarmt.Bugnde
onunhtrasTrklkruhunueriyipsnmektenkurtaracaktr.Vaktiyleonunatkoturduuyerlerdeki
-
8/14/2019 Makaleler 2
8/109
www.atsizcilar.com Sayfa 8
mehulmezarlardanbizegelensesler"dhanekadarbekleyeceiz?"diyesorarkenbizimyayladan
"yakndageleceiz"diyeykselenhaykrlaronlarakarlkveriyor...
Sefilihtiraslarnvebayku seslerininsndyarnkiTrkeli'ndeKr adiinulubirant
dnyorum.Gsterisiz,sadefakatmetin,kayadanbirant...OantnnndeKr ad'ave
arkadalarnasaygolarakbrkveizmegiymi,klvesadaktakm Trkgenlerinin,birbirine
perinlenmi sarpbiryngibidikadmlarlageitresmiyaptndnyorve1300yllkgenler
olanKr adlaarkadalarnnda,yaralarndanhldinmeyenkanlarszdhalde,kendilerineevrilen
balaraglmseyerekselmaldklarngrrgibioluyorum...
KRAD,1947,Say:1
ARIBE
TrkiyedevletininkuruluundaokbykpayolanbukahramanOuzbei,MikilYabgu'nunbyk
olu,SelukSuba'nndatorunudur.MikailYabgubykbirihtimallebabasSelukBe'dennce
lm,fakattarihearBe veTurulBe adndaikiate parasoulbrakmtr.
HazarKaanlnabalolanOuzlar,OnBirinciYzylbalarkenbukaanlndalmayayztutmu
olmasdolaysyladankbirhaldebulunuyorlard.DoularndakuvvetliKarahanlHakanl,
gneylerindedahakuvvetliGazneliler mparatorluuvard.
OuzlarnmhimbirksmGazneliler'etbiolduuhaldearBe'leTurulBe,Karahanllar'nTalas
valisiolanYaanTeginMehmetBuraHan'abalydlar.YaanTegin,Talasrmaboyundaki elci
ehrinidirlikolarakarveTurulBelerevermiti.YaanTegin'densonraKarahanllar'n
SemerkandveBuharavalisiolanAliTegin'etbioldular.
Fakathuzuriindedeillerdi.BiryandanKarahanlGaznelirekabetivesavalar,teyandankendi
aralarndakidzensizlikvebirlikolmay,geleceklerinegvenlebakmalarnaengeloluyordu. ktisad
darlkiindedebulunuyorlard.arBe budzensizliivehuzursuzluugiderecekbiryolarad.
KendibuyruundakisavalarlaAnadolu'yageerekRumlarlaarpmayakararverdi.Busava milli
dinibirlkile,aynzamandaiktisadidarladmektebulunanOuzlardoyurmakiinyaplacakt.
Busava,gzpekbirdavran olacakt.nkMaverannehir'denkalkarakBizans'agelmekiin
Gazneliler mparatorluu'nuntopraklarolanHorasanvelrakAcemlkelerindengemek
gerekiyordu.
arBe buatlganvekorkusuzyry1015'teyapt.KardeiTurulBe'igirilmesigllerde
brakarakHarzemileBuharaarasndanHorasan'agirdi.VanglnngneyblgesindenAnadolu'ya
saldrd.OzamanbublgedeVaspuraganadnda,Bizans'abalkkbirErmenikrallvard.
arBe,10151016yllarndabukrallakorkunsaldrlaryapt.KralSeneharim'inordularn
yendi.ErmenikralbuaknlardanokadaryldkikrallnBizans'abrakarakAnadolu'dakendisinebakabiryerverilmesiniistedi.VaspurargankarlndakendisiSivasblgesibaland.
-
8/14/2019 Makaleler 2
9/109
www.atsizcilar.com Sayfa 9
Gazneliler,arBeinbupervaszhareketinigrnceonundn yolunukapamakiin1017'de
Harzem'iigalettiler.BundanhaberiolmayankorkusuzOuzbe'i1018dekuzeyeynelerekGence
veNahvan ehirlerinehkimolan eddadoullarBeliininlkesinegirdi.BuKrtBeliinin
topraklarninediktensonraBizans'ntabiiyetindeolanGrcKrallnasokulduvebtnoblgeyi
yamaetti.
1021'deAniErmeniKrallnaarpt.SonrayolunukesmekiinGazneliler'inaldbtntedbirlere
ramenyurdunadnd.
Altylsrenbuaknbtntarihteesizdir.nkgerisikesilmi olduuhaldebirkumandann,
tanmaddmanlkelerindebukadarokdolamasvebykdoyumluklarlayurdunadnmesi
detabiraskerlikmucizesidir.
GazneliSultanMahmud,arBe OuzlarnnbuhareketindenrktveBuharacivarnayryerek
OuzlarnenbykbakanolanArslanYabgu'yututsaketti.
BuolaylardansonraarBe'iKarahanllar''nyanam gryoruz.Karahanllar'nbatkolunun
hkmdarolanAliTegin'inmaiyetindeidi.FakatAliTeginbilmediimizbirsebeplearBe'in
amcasolu nanYabgu'yuldrncearalarald.Sava hazrlyapldbirsradaarBeginbir
oludoarakadAlpArslankondu.1029'dayaplansavakazananarveTurulBelerbirazsonra
AliTegin'inolu ahmelik'indarbeleriyledarmadankoldular.Mallarnnounukaybettilerve
kalannllerdesaklayarakbirdahabirbozgunauramamakiinaskerihazrlklarabaladlar.
GaznelilerbuhazrlkendilerinekarsandklarndanonlardaOuzlartepelemekzerehazrla
giritilervel035'tetecrbelikumandanBedodukumandasndakiorduyu
arBe vedierOuzlarakaryrttler.Buordu2Temmuz1035'teOuzlarnmerkezkoluna
kumandaedenarBe'inpususunadt.arBe kolu,yamurgibiokyadrarakGazneliler'in
atlarnldrdveGazneliler'ibozdu.FakatSeluklularbuzaferlerinitesadfevererekGazneliler'e
elignderipbar istediler.Elilergidipgeldiktensonrabiranlamayapld.BuanlamadaDehistan
vilyetiarBe'everiliyordu.FakatgnderilenmenurdaOuzbelerine"emr"denecekyerde
"dihkan"denilmesiOuzlargvensizliesevketti.nkbusz"kyaas"demekti.
Yenidensava vevuru balad.1036'daarBe,Mervyaknlarnakadarbiraknyapt.1037'de
Gazneliler,arBe'ibastrmakzereMerv'ebykbirkuvvetyrttlersedearBe leekildi.
Gaznelilerkendisinikovaladlar.FakatarBe bukuvvetisusuzbirvadideaniolarakkarlaypyok
etti.
1037MaysnnbalarndaarBe Merv'de,TurulBe Serhas'takendiadlarnahutbeokuttular.
Fakattambamszdeildiler.nkikisidehutbedekendiadlarndannceSultanMesud'unadn
okutmulard.
BuaradaikitarafanlargibiolduveOuzbelerineGaznelilerdevletininbyklerindenbazlarnn
kzlarnamzetgsterildi.BuaradaarBe'edeEblhasanAbdlcelil'inkzdt.SeluklularMerv
veSemerhas'boaltarakdnhazrlklarnabalarkenKarahanllar'danUzkendvalisiBrTegin
-
8/14/2019 Makaleler 2
10/109
www.atsizcilar.com Sayfa 10
yenidenSeluklularkkrtarakparavesilhgnderincei deiti.arBe,kardeiTurulBele
birliktebirkaGaznelikuvvetiniyendi.
1038NisanndaGazneliler30.000kiiliksemebirorduylaSeluklularzerineyrynceOuzlar
kendiaralarndaneyapacaklarnkonutular.arBe,Niabur'abasknyapmakgibigayetcretlibir
planteklifettiysedeTurulbe bunutehlikelibularaknormalsavatercihetti.
1038HaziranndaSerhascivarndakiTelhab'dasava balad.Pek iddetlivehilelibirsavatansonra
Gazneordusuyokedildi.SerhasveMervyenidenalnd.Merv'deUluCamideyaplanbirtoplantda
arBe artkGaznelisultannhimayesindebelikkurmayarazolmayarakbamszdevlet
kurulmasnveilerindenbirininhepsinebakanseilerek"sultan"tannmasnteklifetti.Buteklif
kabuledildiveTurulBe bakanseildi.arBe kkkardeinehibirzamanrakipolmak
istemedi.TurulBe ksrolduuiinpadiahlknaslolsaanBe kolunageecekti.
1038TemmuzundaarBe,Herat'igaletti.
Ekimde50.000kiilikGazneliordusuSeluklularakaryryegeti.KasmdaBelh'egirdi.Fakat
GazneliSultanMesud,SeluklulartarafndanHorasanpadiahilnedileceihakkndabirsylenti
duymutu.Kara,soua,insanvehayvankaybnabakmadanilerliyordu.arBe debudurumdan
faydalanmakistiyerekGaznelilerordusunungerisinedecek ekildehareketebalad.SultanMesud
bunuduyuncaBrTegin'ibrakarakgeridnd(12Ocak1039).Belh'eekildi.
arBe ubattaNiabur'agelerekTurulBe tarafndankarland.Burada40gnkald. ehrin
bykleribirerbirerziyaretederekho geldindediler.TurulBe'inoturduutahtanyannakonulan
sslbirsedirinzerindeoturuyordu.FakatNiaburlularaTurulBe kadariyidavranmakniyetindedeildi.nkSultanMesudtaraftarlarnnpropagandasylaNiaburemirlerininve eyhlerinin
ahaliyeSeluklularaleyhindeszsylediinivecamilerdeakabedduaettikleriniiitmiti.
Gazneliler'leSeluklulararasndayaplansavalar ranTrkistaninpazarolanNiabur'unticaretini
felceurattndanbundan ikayetiolantccarlardaOuzlaraleyhineyrtlenGazneordularna
maddiyardmlardabulunmulard.BundandolayarBe vebuyruundakibelerTurulBe'e
bavurarakSelukluGaznelisavalarnnkesinbirsonucabalanmam olmasdolaysyla,hlzengin
ticareteyasnamalikbulunan ehrinyamasnaizinricaettiler.TurulBe razolmaynca
honutsuzluklarngizlemediler.UzuntartmalardanbirsonukmayncaTurulBe ban
ekerekarBe'e:"Yamadadirenirsenkendimildrrm"dedivebayreinegtrd.ar,
bayakalayarakyamadanvazgeeceineszveripintiharnledi.TurulBe deona500.000
dirhemvebirokhediyeverilmesiniemretti.MarttaarBe,Niabur'danayrlarakSerhas'a
yneldi.
arBe,GazneliSultanMesud'unkesinsonulubirsaldryapacanbildiiiinodatedbirli
davranyor,onunhareketlerinigletirmekiingeeceiyerleriyakpykyordu.
6Nisan1039'daAliabadovasndaSultanMesutvearBe kuvvetleriarptlar.arBe,stn
kuvvetlerkarsndaekilmeyemecburoldu.
-
8/14/2019 Makaleler 2
11/109
www.atsizcilar.com Sayfa 11
15Mays1039'daSultanMesud100.000kiilikgrlmemi birorduylaBelh'tenhareketetti.Buordu
okkuvvetliidi.Fakatbeslenmesigvehareketideard.
arbe buyryrendiizamanSerhas'taidi.Kardeinevebtnakrabalarnadurumu
bildirdi.Hepsikuvvetlerinibirletirdiler.Ordularancak20.000kadaratldanmrekkepti.Birblm
zrhlvesonderecemkemmelsilhl,bykounluudaevik,hzl, iddetleokatanhafif
svarilerdi.
GaznelilerordusunuabrakmakiinHorasan'dakiak ehirleriyktlar,ekinleriyaktlar,aalar
kestiler.
OuzbeleriSerhas'tabirsava meclisikurarakGazneliMesud'unbykordusuylaarpp
arpmamakmeselesizerindekonutular.Trldncelerilerisrld.Ensonkonuanar
Be'inarlklaruzaktabulunduraraksonderece iddetlearpmakfikrikabulolundu.
1039Hazirannda,ilerleyenarGazneliordusuylaSeluklulararasndabirsrasavalarbalad.Bu
savalardaOuzTrkmenordusununruhunuarBe tekilediyordu.Seluklularkesinsonulu
savaagiremeyerekypratmataktiinikullanyordu.
Haziransonundaikitarafdaiyiceyorulmutu.Gazneliler'inyolladbireli,busebeplebarayolat
veikitarafda,savaadahaiyihazrlanmakgizlidncesiylebarayanat.
Bununlaberaberbar yaplryaplmazikitarafnhazrldabalamt.1039KasmndaGazneli
SultanMesud100.000'iaanmkemmelordusuylahzlahareketegeti.OuzlarBaverd'detoplanpbirletilerSeluklularstratejikbirbasknauraypyokolmaktangkurtuldular.SultanMesudonlar
yakalayamayncayiyecekglyzndenyrydurdurupNiabur'adnd.(Ocak1040)
Gazneliler'inSeluklularzerinekesinyry3Mays1040'tabalad.Gaznelilerordusubyksu
skntsiindeyryordu.21Mays1040'tailkarpmaoldu.Seluklular,arBe'in
bakomutanlnda16.000semeaskerdi.23Mays1040cumagnDendnekanovasndayaplan
bykmeydansavaSeluklularntamzaferiylebitti.
arBe,SultanMesud'unkararghnagelerekonuntahtnaoturdu.Malvedoyumluklar
askerlerinedatt.Ancakkazanlanzaferinbyklnodagereigibikavramamt.Sultan
Mesud'danhlekiniyordu.NetekimordusunaSultanMesud'un,askerlerinitoplayarakgeri
dnmesiihtimalinekarSelukordusunusafhalindetoplad.Dznekoyarakbekledi.Yiyipimek
zaruriihtiyazamanlarmstesnaolmakzerebtnordusunugngeceatzerinde,eldesilh
bekletti.Butedbirpekdebounadeildi.nkbykGazneordusununltutsaklarkarlnca
ldedalm olanyine4050binkiisikalyordukiSelukluordusundankatkatstnd.Bunlarn
birikikonakilerdetoparlanvermeleriyinebykbirtehlikeyaratabilirdi.Fakatbutehlikedomad.
arBe,SultanMesud'unbitkinbirhaldeMervrd'adtnveyanndahikuvvetkalmadn
rendiktensonradrkigndratstndebeklettiiordusunadinlenmebuyruunuverdi.
-
8/14/2019 Makaleler 2
12/109
www.atsizcilar.com Sayfa 12
CarBe bundansonraimparatorluundoublgesiolanHorasan'nhkimiolarakkalm ve
lnceyekadarbumevkiinimuhafazaetmitir.1060'ta70yandaolduuhaldeld.Merv'e
gmld.AlpArslan,Yakutu,Kavurt,SleymanadndakioullarndanAlpArslan,onunyerine
Horasanvalisioldu.
ORKUN,1962,Say:9
NAMIKKEML
Yakntarihimizinenbyk ahsiyetiolanNamkKemalhakknda imdiyekadaryazlaneserlerde
birbirinepekaykrdenlerilerisrlmtr.Bykbiradamhakknda,birbirinebenzemeyen
mtalalaryrtlmesitabiiisedevatanahizmetetmi,milliyeturunaalm,milletvehrriyet
iinhercefayakatlanm yksekahlklbirinsanbumeziyetlerininzddilegrmektamamylahususi
maksatlarlahareketetmektenbakabir eydeildir.
NamkKemaliinyazlm eserlerinenbykleritarihsrasylaSadettinNzhet,DoktorRzaNurve
NecipFazltarafndankalemealnmtr,MaarifVekletininparailevesmarlamaolarakyazdrd
sonuncusununhibirilmideeriyoktur.KaynaklararasndaRzaNur'unkitabalnmadhaldeonun
birkopyasolduuanlalan,fakatiindeilmiveciddibirfikirvemtalaayarastlanmayanbueserin
mellifideesasenNamkKemalhakkndailmibirmonografiyazacaksalhiyettedeildir.
SadettinNzhetveDoktorRzaNur'uneserleriiseikiayrbakmlakalemealnmtr.RzaNur'un
eserindeNamkKemalhakkndailerisrlendncelerekseriyetinfikirlerineuygundur.YaniNamk
Kemalinyurtseverlii,yksek airlii,milliyetilii,ahlkibyklkabuledilmektedir.Sadettin
NzhetiseNamkKemal'debazmeziyetlerkabuletmeklebirlikteonunmilliyetseverliinive
lkclntanmakta,stelikNamkKemal'inArnavutluunuilerisrmektedir.
okiyitandmSadettinNzhet'inbufikirlerindesamimiolmadnbiliyorum.Onunhangihayat
endiesiyle,negibidncevekayglarlabyleyazdnadavkfm.SadettinNzhet,NamkKemal
hakkndakibuyanl fikirlerinibugndemdafaaediyorsabununsebebibirdefaokunyaydankm
olmas,yiitlielekesrmemekkaygsdr. ahsiyatadklmemekiinonunNamkKemal'ezoraki
dmanlkgstermesindekisebeplerisaymayacam.Fakatonunbuyanl hareketibirokzihinleri
bulandrdiinbunlaracevapvereceim.Trkolmayanveyayabanclklerebulam bazkimseler
SadettinNzhet'infikirlerinisenetettikleriiinSadettinNzhet,bilmeyerekveistemeyerekde
ktlkyapm demektir.
1 NamkKemal'eyaplanhcumlarnbanda,onunArnavutluuhakkndakiiddiagelir.Bununbalca
ikisebebivar:NamkKemal'inannesininbabasolanAbdlltifPaa'nnKonieliolmasveNamk
Kemal'in"Tkib"adleserinde"BendenizArnavud'umamaokadarcierdenholanmam.Harbtn
hersayfasndaisebirciermazmunatesadfettikekendimiBaheKapsndaSslnnlokantasnda
zannediyorumdagnlmeistikrahgeliyor"demesi...
2 BuikizayfdelilleNamkKemal'iArnavutyapmakiininsannmuhakkakktbirniyetiolmaslzmdr.nkannesininbabasArnavutolmaklabirkimseninArnavutolmasicapetmez.
-
8/14/2019 Makaleler 2
13/109
www.atsizcilar.com Sayfa 13
Ambriyoloiilminegreoadamdaancak%25Arnavutkanvardemektir.EerNamkKemal'inanne
babashakikatenArnavutiseNamkKemal'dedrttebirnispetindevekltrnntamamylaTrk
olmasnbiryanabrakarakNamkKemal'eArnavutlukkondurmakneglntr!Kaldkianne
babasnnArnavutluudakat'ideildir,birihtimaldir.nkKonielilerArnavutdeildir.Bu,
stanbul'dakiKonielilerdensoruluprenilebilir.DoktorRzaNur,"NamkKemal"adleserini
yazarkenKonielilerinrkhakkndaaratrmalaryapm ve stanbul'dadabenimaratrmam
istemiti.Yaptmzaratrmalaragre"Konie"kelimesininSrpa,RumcaveArnavutaolmadn,
KonielerinkendileriniTrksaydklar,aralarndabozukbirRumca,Selnik ivesinebenzeyenbozuk
birTrkeveardaksmenArnavutakonutuklarnrenmitik.
Bumuhtemel%25gayriTrklekarNamkKemal'inbabastarafndansalambirTrk eceresi
vardrkiinkrolunamayacakkadarkuvvetlidir.NamkKemal'inbilinenilkdedesiKonyalBekirAa,
onunoluSadrzamve ehitTopalOsmanPa,onunoluDeryaKaptanvencSultanAhmed'in
damad airvehattatRtibAhmedPaa,onunolubelerbeilikrtbesialm olanvenc
Mustafa'yamabeyinciolan emseddinbe,onunoluveNamkKemal'inbabasda kinciAbdlhamid'inbamneccimiMustafasmBedir.GrlyorkiNamkKemal250yllkaristokratve
vatanahizmetetmi biraileyemensuptur.ncSultanAhmed'inkzAyeSultanlaevlenenRtib
AhmedPaann10taneoluvardr.Bunlarherhaldebirzevcedendeildir.EerNamkKemal`in
dedesi emseddinBe,AyeSultan'dandomusaNamkKemalksmendeOsmanlhanedanna
mensupdemektir.OkuyucularakolaylkolsundiyeNamkKemal'in eceresinilistehalinde
gsteriyorum.Yanlarndakitarihlerlmtarihleridir:
BazlarTopalOsmanPaa'nnbabasolanKonyalBekirAa'ymevsuksaymyorlar.Tarihihibir
kayttabuismerastlanmyordiyorlar.Olabilir.Fakataileninhususisicillerindebuisminpeklmahfuz
kalm olmasmmkndr.ByleolmasaydNamkKemal'inoluAliEkrem,"NamkKemaladl
kitabndaKonyalBekirAa'yzikretmezdi.KonyalBekirAauydurmabirisimolsabileTopalOsman
Paa'nnTrklaleyhindehibirdelilyoktur.EskitercmeihalkitaplarndaTrk'tenbakarklara
mensupolanlarnaslmilliyetleridaimazikrolunduuhaldeTopalOsmanPaahakkndabylebibir
-
8/14/2019 Makaleler 2
14/109
www.atsizcilar.com Sayfa 14
kaytyoktur.TrklaleyhindehibirkaytolmayanbirOsmanlPaasnTrksaymamakkt
niyettenbakabir eygstermez.
NamkKemal'in"BendenizArnavud'umamaokadarcierdenholanmam"demesiiseapakbir
alaydr.Busz,ozamanNamkKemal'learasakolanZiyaPaaytezyifiinsylenmitir.Ziya
PaannannesiArnavut'tur.NamkKemalburadaZiyaPaann"Harbt"ntenkitederekZiyaPaa
iinbirtelmih.vekinayedebulunmutur,NamkKemal'inoluAliEkrem,EdebiyatFakltesinde
benimhocamd.TambirOsmanlolanAliEkrem'deTrklkasabiyetiyoktu.Ailelerindehakikatenbir
Arnavutlukolsaydbunu,biztalebeile,okhususivesamimikonuanAliEkrem'inazndanelbette
iitirdik.Halbuki,bizonunazndanaksiniduyduk.
GrlyorkiNamkKemal'inArnavutluu,sonzamanlardaTrkdmanlartarafndanmer
Seyfettin'inerkezlii,AbdlhakHmid'inArapl,ZiyaGkAlp'nKrtlveOsmanGazinin
Rumluukabilindenbiryalandr.
3 NamkKemal'inpadiahtanparaaldhakkndakiszlerdeiftiradr.NamkKemalAvrupa'daiken
MustafaFazlPaa'nnverdiiparailegeinipmcadelesiniyapyordu.OparakesilinceTrkiye'ye
dnd.PadiahtanparaalanadamTrkiye'deotururdu.
NamkKemaldmanlaronunOsmanlhanedannadmanolduuhaldeonlardanmemuriyet
almasnaleyhinebirdelildiyekullanmakistiyorlar. unuakabilmeliyizkiNamkKemalOsmanl
hanedannadmandeildi.Bilkisohanedansevenvesayanbiradamd.Bu,tarihieserlerindepek
akolarakgrlr.Oyalnzmutlakyetiykpyerinemerutiyetigetirmekiinpadiahlaarpmt.
Memuriyetalmasnagelincebundandatabiibir eyolamazd.nknihayetkendivatannahizmet
ediyorvehizmetinemukabildeyaamakiinmilletininparasdemekolanmaa alyordu.NamkKemalRusarnahizmetetmiyordu.KendisinememuriyetverenadamnihayetbirTrkpadiahyd.
Nasl,OsmanlhanedannykanAtatrk'nOsmanldevletindebirgeneralvepadiahnyaveriolmas
onunaleyhinekaydolunacakbirnoktadeilsemutlakyetindmanolanNamkKemal'inde
padiahnbirmutasarrftolmasonuaslakltmez.
4 NamkKemalmilliyetideildir,Osmanlcve slmcdrdiyorlar.Acaba19.asrTrkiye'sinde
bugnkgibibirTrklkyaplabilirmiydi?Her eyizamanvemuhitlelmekhakveinsaficabiken
nedenNamkKemal'inzamandikkatealnmadantenkitolunuyor?NamkKemalOsmanlcve slm'a
idi.Fakatonunzamannnmilliyetiliideancako ekildeyaplabilirdi.Okadarululadmz,yaknda
heykelinidikeceimizFatihSultanMehmeddebugnkmnsileTrkdeildidiyetenkitmi
edeceiz?Buglniddialardemagojidenbakabir eydeildir.UnutmamalkiNamkKemal,
yurdumuzaherkesin"MemlikiOsmniyye"dediibirsrada"Trkistan"diyordu.Milletimiziin
birokyerlerde"Trkler"tbirinikullanmt.Bunlaronun uurlubirmilliyetiolduunugstermez
mi?NamkKemal'inhakikibirTrkmilliyetperveriolduunabirdelildahavardrkikmsenemez:
Trkiye'dekikomnistlernedendaimaNamk"Kemal'esaldrmlardr?Herhaldekendilerinintam
zddolduuiin...NamkKemalenbykmilliyetiolmasaydTrklkvevatandmanlarilknce
onasaldrmazlard.
NamkKemal'in airlii,bilginliihakkndakitenkitlerecevapvermeyeceim.Bunlaraslmevzuatemasetmez.Fakat ukadarsylemeliyimkiNamkKemalOsmanlTrkedebiyatnabtn
-
8/14/2019 Makaleler 2
15/109
www.atsizcilar.com Sayfa 15
incelikleriylevkft.ylesanyorumkiOsmanl airlerininenehemmiyetsizlerinibiledikkatle
okumutu.15.asrsonutarihilerindenmehurNeri'ninbirgazelineyaptnazirebunugsterir.
nkNerideersizbir airdi.
BykNamkKemal'eyaplanhcumlaryamilliyetiliiykmakyahutyaranmakiinyaplyor.Namk
Kemal'inbelkitenkitolunacaktaraflarvardr.Fakatbunlarnekomnistlerin,nededalkavuklarn
srdkleri eylerdeildir.
naralt,1942,Say:22
ZYAGKLP
Fikirtarihimizdebirinciplndayeralan ahsiyetlerarasndaZiyaGkalp'inzelbiryerivardr.
Diyarbakr'nbusakinyaratllevld,fikirtarihimizdekibumhimyerini,Trkleyaptbykhizmetlerleeldeetmitir.
ZiyaGkalp'inTrkleyaptbykhizmet,Trkmilliyetilii,yaniTrklkalanndadr.Tarihin
uzakyzyllarndanberivarolan,fakatTanzimat'tansonrakidevirdehemdevaml,hemdedaha
uurlubirmahiyetalanTrkl,ilkdefabirprogramabalayanZiyaGkalp'tir.
Gkalp'ineserlerininhemenhepsinde,bubyklknnizlerinibulmakmmkndr.Fakat
muhakkakki,bualandakienmhimeseri,Trklnbirprogramabaland'Trkln
Esaslar"dr.
ZiyaGkalp'tenncekiTrkler,TrkmilletininbalanacalknnTrklkolduunuanlamlar
vebunueserlerindeanlatmayaalmlard.Fakatbubykgereimilletemaledebilmi olduklar
aslasylenemez.Gkalpise,Trkiyetarihininenbuhranlbirdevrinde,birkaarkadaylabirlikte
giritiklerimcadeleile,TrksoyununlksolanTrklgeni evrelereyaymakimknn
bulmutur.
Gkalp,bufikirmcadelesisrasnda,ovakitlerbirvilyetimizolanSelanik'tekanGenKalemler
dergisindeyaynladmehurTuranmanzumesininsonbeytinde,vatankavramn yle
formlletirmiti:
Vatan;neTrkiye'dirTrkler'e,neTrkistan,Vatan;bykvemebbetbirlkedir:Turan!.
Trk'nbykfikiradam,hayatboyunca,hembulknnyaylmasyolundauram,hemde
Trklkmeselelerinihepbuanafikiretrafndaelealm veincelemitir.
OnagreTrk,birmilletinaddr.Birmilletinbirdilivebirteklksolur.BazTrk ubelerinin
TrkiyeTrlndenayrbirdilvekltresahipolmayaalmalardorudeildir.Trklerin
birlemelerilzmdr.Ancak,bubirleme,bugniinsadecebirkltrbirlemesiolabilir.
-
8/14/2019 Makaleler 2
16/109
www.atsizcilar.com Sayfa 16
Gkalp,Trklkmeselesinibu ekildeortayakoyduktansonra,milletimizinbuteklksnnne
olacamtespitealmtr.Deerlifikiradammzagre,Trklksnyaknveuzaklkolmak
zereikiyeayrmaklzmdr.Yaknlkmz,OuzveyaTrkmenbirliidir.nk,kltrce
birlemelerienkolayolanTrklerOuzTrkleridir.TrkiyeTrklerindenbakaAzerbaycan, ranve
HarzemlkelerininTrklerideOuzboyundandr.
Bubakmdan,TrklnyaknlksbuboydanolanTrklerinbirlemesi,yaniOuzbirliiveya
Trkmenbirliidir.
UzaklkmziseTuran'dr.Turanlks,Turanlkavimlerinbirlemesiylemeydanagelecekbir
kavimlerkarmdeil,sadeceTrklerinbirliidir.
ZiyaGkalp'egre"bylebirbirlememmknmdr?"sorusunusormakdahilzumsuzdur.nk
bubirlkdr.HemdeTrklerinruhlarndakiheyecansonsuzbirdereceyeulatracakokcazipbir
lkdr.Trkmilletinibylebyleyicivecoturucubirduygudanyoksunbrakmakasladorudeildir.Trklkfikrininbudereceabukgelimesindeenbyksebep,Turanlksnnruhlarda
vegnllerdeyaktate vebykhamlegcdr.
Turanlks,bugniinbirhayalgibigrnmekleberaber,tarihtebirgerektir.nkTrkler
tarihtebirkakerebirlemilerdir.
Gkalp,bugnkheyecanvehamlekaynaolanhayaliletarihingereinibirletirerek usonuca
varmaktadr:Tarihtegerekolan eyler,gelecektedegerekolabilir!
Gkalp,Trknbubyklksnsadecebilimvefikireserlerindeelealmaklayetinmi deildir.TrklklksnnTrkmilletininherseviyedekifertlerivetopluluklararasndayaylmasiin,
konuyuilmolmayaneserlerindedeeitli ekillerdeilemeyealmtr.
Gkalp'inTrklkalanndakienverimlivesistemlieseriTrklnEsaslaradlkitabdr.Bu
kitabnikinciksmndaTrklksekizblmdeprogramlatrlm veherblmdeoalandayaplmas
gereklihususlaranaizgileriyletespitedilmitir.Buprogramyalnzkendineslinindeil,sonraki
nesillerinaydnlarzerindedebyketkileryapmtr.Programdakifikirlerdenbazlarnuygulamak
isteyenlerarasndaAtatrkdevardr.
TrklnEsaslar,Trkleaitmeselelerisadeceanaizgileriyleortayakoyabilmitir.Programda,
aradangeenuzunzamandolaysylaeskiyenyerlerdevardr.Fakatbuhususlar,Trkln
Esaslar'nnbugndeTrkmilliyetiliininbellibalkaynaklarndanbirisibulunmakvasfnyoketmi
deildir.Bueserdebulunaneksikler,dahasonrakiTrklertarafndanelealnm bulunduuiin,
Trklnbtnmeseleleribugntespitedilmi durumdadr.Eksiklik,btnbufikirlerinve
meselelerinbiranakitaptatoplanmam bulunmasdr.
ZiyaGkalp,TrklsevenherTrk'nherzamansaygileandfikiradamlarmzdanbirisidir.Bu
sayg,onunTrklefikiralanndayapthizmetlerineserivesonucudur.Herfikiradamndaolduu
gibi,elbettekiZiyaGkalp'tadatenkitedilecektaraflarvardr.Butenkidi,fikrinciddsnrlaniinde
-
8/14/2019 Makaleler 2
17/109
www.atsizcilar.com Sayfa 17
yapmakdaelbettekilzmdr.Ancak,bugibitenkitlerintekgayesininTrkleveilmehizmet
olmasgerekir.
Gkalp'i,bu ekildetenkitetmi fikiradamlarmzvardr.BusuretleonlardahemTrkle,hemde
ilmehizmetetmilerdir.Ancakbuhizmetinyanndabirdebykfikiradammzkkdrmekiin
yaplantenkitlerbulunmaktadr.
Bugibiler,Gkalpdmanlnneserleridir.
Gkalpdmanl,fikiradammzn ahsndanokmilliyetiliinekardr.Trklklksne
dmanolanlar,bulkyzayflatmakiinTrkmilliyetiliininenbyk ahsiyetlerindenbirisi
bulunanZiyaGkalp'ihrpalamataktiindenhiayrlmamlardr.
Gkalpedmanlkedenlerinbykounluuyerlikzllardr.Budmanlnikisebebivardr.
Birincisi,Gkalp'ineserleriyle,Trknmanevgcnayaktatutmasdr.Trkiye'deTrklkvarolduka,kzllarnmemleketimiziMoskofpenesineatmakgayretlerielbettekigerekleemez,
ikincisiise,bykfikiradammzn,Turanclklksnndeenbyksimasbulunmasdr.Trkiye
dndakiTrklerinhrriyetlerinevebamszlklarnakavumasdvasolanTuranclkgerekleirse,
buyerlikzllarnmanevvatanlarolanRusya'nn,penesindekienverimlitopraklarelindenkarmak
suretiyleyaryaryakmesiolacaktr. te,kzllarnGkalpdmanlnnsebepleribunlardr.Ancak,
budmanlnbuaksebepleriyledeil,birtakmssltllerebrndrlmeksuretiyleyapldn
unutmamaklzmdr.FakatGkalpokadarkuvvetlidirki,yllardanberidevamettirilenykc
kampanyayaramendimdikayaktadurmaktadr.
ZiyaGkalp'in,TrklnEsaslar'ndanbaka'TrkTresi","TrkMedeniyetiTarih","Trklemek,slmlamak,Muasrlamak"adlfikrveilmeserlerivardr.Manzumeleriise"Kzlelma","AltnIk"
ve'YeniHayat"isimlikitaplarndatoplanmtr.
Birokmhimmakaleleridergisayfalarndakalmtr.BuyazlarnnenehemmiyetlileriKk
MecmuaileYeniMecmua'dadr.
DamadAliNzhetGkseltaraflndanyaymlananZiyaGkalpveMaltaMektuplaradleserde,byk
TrknnMalta'dankzlarnagnderdiimektuplaryaymlanmtr.FevziyeAbdullahTansel
tarafndanhazrlananZiyaGkalpKlliyat:I. iirlerveHalkMasallar'ndadadeerlifikiradammzn
btnmanzumeserleritoplanmtr.
Gkalp'inYarnkiTrkiye'ninHedefleriadleserinintenkitlibirbasmda,genfikiradamlarmzdan
Dr.HikmetTanyutarafndan,birnszilvesiyleyaymlanmtr.YineDr.HikmetTanyutarafndan
hazrlanan,fakathenzbaslmam bulunanZiyaGkalpveTrklkadlmhimeserdebyk
TrknnTrkleaitbtnyazlartoplanmtr.
ORKUN,1962,Say:1
-
8/14/2019 Makaleler 2
18/109
www.atsizcilar.com Sayfa 18
M.KF
kif, air,vatanpervervekarakteradamolmakbakmndanmhimdir. airliinekimseitirazedemez.
OnunoldukabolmanzumeserleriarasndayleparalarvardrkiTrkedebiyattarihindelmez
msralararasnagirmitir.
Vatanperverlii,tamvetezatszbirvatanperverliktir.Akif,szlevatanperverolduuhaldefiillebunu
tekzipedenlerdendeildi,Vatanperverane iirleryazdhaldeensefilbirnamertveenrezilasker
kaahayatyalanlarhenzaramzdabulunduuiinAkif'invatanperverliiyksekbirdeer
kazanr.
Karakteradamolmakbakmndanisekifesizdir.O,daimabulunduukabn eklinialanbirmayi
veyacvkbirhalitadeil; ekliniscakta,soukta,borada,kasrgadamuhafazaedenkatbircisimdir.
slamcolmasnkusurdiyenesryorlar. slamclkdnnenkuvvetliseciyesiveenykseklksidi.BugnkTrklkneisednk slamclkdaoidi.Esasen slmclkOsmanlTrklerinin
mefkuresiydi,Ondrdncasrdanberi,TrklerdenbakahibirMslmanmillet,neraplar,ne
Acemler,nedeHintliler slmclkmefkuresigrm deillerdi.BirOsmanl airiolankif'temilli
mefkurekemalineermi,fakatyenibirmillimefkurenindou zamannarastladiingeriveaykr
grnmtr.
Mazideyaayanlarnfikirvemefkureleribizeaykrgelsebileonlarnzamanvemekn artlariinde
mtalaaettiimizzamanhaklarnteslimetmemekkklnedmemeliyiz.
anakkale ehitleriiinyazd iirkfidir.Bakaszistemez...
Akifinand,dnmediveyleld.
Kzllelma,1947,Say:9
RIZANUR
Trklklksnnbugnkenbyk ahsiyetiR
zaNurart
k"Dnk ahsiyet"oldu.63y
ll
ketinvemetinbirhayattansonravatantopranakarrkenonusondefaselamlayanlardinmi birkasrga
iinduyulanneyseonuduydular.
RzaNur1879'daSinoptadodu.1902'deaskertbbiyedenyzbaolarakktveGlhaneyeasistan
alnd.1903'tekolaalnaterfietti.1905'teGlhaneyemuallimmuavini(doent),1907deasker
tbbiyeyecerrahprofesroldu.1908'debinbalaterfietti.Aynylmerutiyetinilnzerine
Sinopmebusuoldu.Birazsonra, ttihatlaramuhalefetettiiiindersilavedilerekmuallimlikten
karld.1909'dayineaynsebeptendolayrtbesitasfiyeedilipkolaalnaindirildi.1910'da
askerliktenistifaetti.Balkansavandasilhaltnaalnpyarallarabakt,aynzamandatp
fakltesindemorgmdrlnetayinedildi.Dahasonra ttihatlarakarpek iddetlimuhalefetindendolaymemleketdnasrld.RzaNursekizyldarda,gurbetteyaad.
-
8/14/2019 Makaleler 2
19/109
www.atsizcilar.com Sayfa 19
Mtarekeoluncavatansavanakotu. lkMilletMeclisineSinopmebususeildiigibi,Ankara'dailk
hkmetikuranlararasndadabulundu.1920'deAnkarahkmetininilkMaarifVekiliolarak
hizmetleretti.AynylHariciyeVekletinindeVekilliiniyapt.YineaynylnsonundaRusyaya
gnderilenfevkaldemurahhasheyetizaldolaysylaMaarifVekletindenistifaetti,1921'de
ShhiyeVekilioldu.Sakaryameydansavannbuhranlgnlerindecephegerisindebulunarakpek
iptidaivastalarlakurduuseyyarhastanelerdebizzatyarallartedavietti.Operatrlkteustabir
doktorolduuiinpekokTrkyaralsnnhayatnkurtard.1922'deUkraynayagnderilen
fevkaldemurahhasheyetireisliinetayinolundu.DndktensonratekrarShhiyevekletineseildi
vebuyliindedefaHariciyeVekletivekilliinideyapt,1923'teShhiyeVekilliiuhdesinde
kalmakzereLozankonferansnaikincimurahhasolarakgitti.Lozanmzakerelerindebilgisi,zeksve
metanetiilepekbykhizmetlerdebulundu.HattVenizeloslaolanmehurbirmnakaasnda
Venizelosunbaylmasnasebepoldu.LozanbarimzalandktansonraTrkiyeyednpikinciMillet
meclisineyineSinoptanmebusseildiveTpFakltesikendisinefahrprofesrlkunvannverdi.
1926'da,ilkknundamebusluubrakpParisegitti,1926'dan1938'ekadaronikiylgurbetteyaad.lkyllarnPariste,sonyllarndahaucuzbirmemleketolan skenderiyedegeirdi.Bumddet
zarfndaTrkbilikRevsadlyllkbirTrkiyatdergisinerederekilmaratrmalarnnsonularn
yayd.1938'deTrkiyeyednpTaksimdebirkiraapartmanndaoturmaabalad.Buodal
mtevazdairededrtylkadaryaad.
MerhumRefikSaydamnyardmylatedahldekalm olanyllktekatmaanaldktansonra
Tanrda dergisinikararakmemleketesonbirhizmetdahayapmakistedi.Bui onufazlayorduve
okzd.Dierbirtakmhdiselerdebunaeklenincelmkendisinedahaabukgeldi.7Eyll8
Eyllebalayangece,geceyarsndanbe dakikasonrakendisindebirfenalkduyarakuyand.Ayn
apartmandaoturanahbabdoktorSemihSmermanhemengelerekbirineyaptysadai itengemiti.Azndankangeliyordu.GeceyarsnyirmidakikageerkenartkRzaNuryaamyordu.
Onunhakikdostlarlmnpekgehaberaldlar.Biz,8EylldekendisineBeyoluhastanesininbir
kysndatabutakonmu olarakbulduumuzzaman ardk.Yanndakimseyoktu.Onubirkalabaln
ortasndambulacamzumuyorduk,bilmem.okhazinveokmanalbiryalnzlniindeRzaNur,
ertesignikindiyekadaroradayatt.Belkibu,onuntoprakzerindekiilkrahatyatyd.mrnn
yirmiyl,yanitebirigurbettegeenRzaNur,hapislereatlanRzaNurbelkiartkdinlenecekti.
9EyllgnledensonraBeyoluhastanesinetektkvefalkalpsahiplerigelmeebalad.Rza
Nurunyatakranlararasndabirkaniversitevelisetalebesidebulunuyordu.oubirbirini
tanmayanbuinsanlarburadahangiduyguilebirlemilerdi? uikiAzerbaycanlve utekTrkistanl
buradanearyordu?Buradaresmiyetvegsteri balaryoktu.Buradabirtekba vard.OdaTrk
rknnvekannnbaidi.Manzarannenhazintarafbirtakmyalinsanlarngeliphissizve
mtevekkilbeklemeleriidi.Trkmilletinintevazuunapekyakanaskerkumandanelbisegiymi
olanyarbayrtbesindeki uaksalaskerdoktorkimdi?Niinbukadarsessizvedurgundu?Rza
Nuruneskibirdostuolduunubildiim uyaleczacnezamangelmitivenedenonunsktuen
belgatlbirhitabetkadartesirliydi?Buradaher eyhazindi.DoktorMazharOsmannbykbir
deerbilirliklegnderdiielenk,darTrklerininelengi,lkveArkada Basmevlerisahiplerinin
sessizcegelileri,liseli,niversiteli,GzelSanatl,eskieli,eskibakonsolos,eskipaa,profesrbana
-
8/14/2019 Makaleler 2
20/109
www.atsizcilar.com Sayfa 20
hephazinvemanalgeliyordu.Dahatanmadmbirokdostlarbuhazinmanzarayadahaokhzn
katyordu.GenlerRzaNuruntabutunuTrkbayranasardlar.
TevikiyecamisindenHarbiyeyekadarellerstndegelenRzaNurunbtnhayatndaolduugibi
lmndensonradayreimikanyordu?Deilsetabuttanaaszanokandamlalarneydi?Tulgal
onpolistabutunikiyanndayryor,RiyasetiCumhuryaverive stanbulValisidearkasndan
geliyordu.BuhazinalayHarbiyeyekadaryava yava geldi.Sonramezaradoruhzlbirgidi balad.
Cenazearabasnnarkasndangidenikiotobsvebirkaotomobil,PeyamiSafannbahsettiiiki
mangaygtrrkenyanl birtesadfleBeyazttatoplanm olandierbirikimangadaorada
bounabeklediler.O"makberinyolunugsterentabut,yryenbirheykelolantabut,odilsizvesar
hatip"arkasndabiravuinsanlamezaradorukouyordu.
Hibirgmmetrenibukadarsadevesamimolmamtr.Ognhafzalarnseslerindeyankbireda
mvard,gnbulutluveserinhavasmelemliydi?Herhaldebirbakalkgnllerekadariliyordu.
Mezarkapanrkenoradakilerinhepsiningzleriyalyd.Etraftaevreevrekardei,EbzziyadeVelid,AvukatMehmetAli,OrhanSeyfi,YusufZiya,HilmiZiya,PeyamiSafa,eskiSivasmebusuRasim,Avukat
ffet, smetRasin,AzerbaycanlSadkveAliEkber,Trkistanl lhan,lkBasmevisahibiMuharrem,
Arkada Basmevisahibi emseddin,DoktorMustafaHakkAkansel,Doktor zzettin adan,eskieli
TevfikKmil, eyhislmzadeMuhtar,eczacVedat,eskibakonsolosFahrettinHayriBeyler;edebiyat,
tp,mimarvelisetalebeleri,tanmadmvefakrarkadalarvegenler,nihayetoradakitekkadn
TolunayAtsz,sessizduruyorlard.Mezarkapandktansonraoyaldost,ocandaninsanirticalen
"BykTrkRzaNur,btnhayatndadimdikkalan,kanaatleriniheryerdeakasyleyerek
nikbetlerekatlananbykTrkRzaNur,TrkmilletininnuruRzaNur"iinnegzelszlersyledi.
Bugnktenhalktanyarnbukabribirziyaretghhalinegetirecekkalabalklardoacananlatt.
Sonragktenbirkadamlayamurdtvebiz,lendeil,vatantopraklarnakaranRzaNuruoradayalnzbraktk.
naralt,19Eyll1942,Say:52
BYKTRKRIZANUR(*)
Doktor,siyasetvedevletadam,tarihiveTrkolarakTrktarihindeileribiryeriolanRzaNur'un
enkuvvetlicephesiTrkldr.Doktorolarak,bilhassaKurtulu Savanda,milletinedeerli
hizmetleryapan,snnetiliiilmbir eklekoyarakbualandaorijinaleserlerveren;geni halkyn
vegenleriinyazdbykTrkTarihi'yleTrkiye'demilliyetilik,Trklkverklkduyguve
dncelerinialevlendiren;Lozan'daikincimurahhasolarakBa murahhas smetPaa'nndediigibi
enbykhizmetiyapanveondansonrakibtnalmasnTrkle,Trkleverenvemrnde
enbykvncnnTrkyaratlmakolduunusyleyenDoktorRzaNur,meziyetleriveeksikleriile
birliktebykaptabiradamd.EskiTrklergibihususmeclislerindeincevegleryzl,devletve
milletilerindesertvemsamahaszd.Maddvemanevbirokhizmetleriarasnda,yapttesirin
byklvegeniliibakmndan,enstn,bazlartarafndanilmolmadilerisrlenTrk
tarihidir.RzaNurobykvedankTrktarihinibilginliktaslamakiindeil,Trklefaydalolmak,
milletiuyandrmak,maziyisevdirmekiinyazmt.Kitapbubakmdanvazifesinifazlasylayapmtr.Busatrlarnsahibideobyk"TrkTarihi"ndenfeyzalanlarnbiridir.Obyktarihiokuyanlarn
-
8/14/2019 Makaleler 2
21/109
www.atsizcilar.com Sayfa 21
aklnda,belkihibirtarihhdisekalmyor,fakatTrklksevgisive uuru,Trkrknnstnl
duygususilinmezbir ekildeyerediyordu.
BukkkitapbykbiradamTrkgenliineiyicetantmak,onlarabirrnekvemillbirborcu
demekiinyazlmtr.Milletehizmetedenleritantmak,onlarmanenyaatmakdemektir.Bir
millet,kendinehizmetedenlerimanennekadarokyaatrsa,okadarokyaamaahakkazanm
olur.
Benitanyanlarniyibildii"Zamanszlk"gibig artlaraltndayazdmbueseri,artkTanr'nn
esirgenliinebrakm olduumuzDoktorRzaNur'unbykhtrasnasunuyorum.
11Temmuz1943,Maltepe
(*)Buyaz, Atsz'nhazrlamaktaolduu"RzaNur"hakkndakieserdenalnmtr.
RIZANUR'UNHAYATI
ALES
RzaNur'unbabatarafenaa200yldanberiSinop'taoturanve"mamolu"adntayanbiraileye
mensuptur.RzaNur'unbilinenilkatasSinopluHac brahim'dir.BununoluSinopKalesidizdar
MustafaaynzamandaSinop'takiHisarcamisininimamolduuiinbuaileadonlaraydigr
kalmtr.Bu mamMustafatarafndanyazlpnesildennesileRzaNur'akadargelenbiryazmada,
1189,1200,1212,1213Hicritarihlerivardr,ButarihlerdeMustafa'nnimamolduuanlalmaktadr.
BuimamaynzamandaSinop'tayazclkvehekimlikdeyaparm.
RzaNur'unbaytarbinbasolanamcasBadat'talm,babasMahmudise,20yandaaskere
arlpTersaneyealnm, stanbul'dakundurafabrikasnaverilmi,ozamannusulnce10yl
askerliktensonrasubayyapmlarsadaistifaedipSinop'agelmi kunduraclketmiti.Ozamana
kadarayakkabolarakyalnzyemenikullananSinoplularkunduragiymeebyleliklealmlard.
Mahmud,kemikli,sarsal,mavigzl,gzelyzlbiradamd.Okuryazard.Pekdindard.Namazhi
brakmaz,hercumaakamKur'anokurdu.
RzaNur'unanatarafidayineSinopluveZarfloludenenbiralieyemensuptu.RzaNurunannesi
olanHcereHanmnbabas"25kadaryelkenliyesahip,zenginbiradamd.RusyaileSinopve stanbul
arasndanakliyatyapard.Fakatbirfirtnadabtngemileriylebirliktebatt.Karasalbirkadnolan
HcereHanmdahibirnamaznbrakmayanakllveigzarbirkadnd.
OCUKLUU
RzaNur, mamoullarndanMahmudileZarfloullarndaHcere'nindrtocuununilkiolarak30Austos1879'daSinop'tadodu.Ad,yalnz"Rza"idi."Nur"adnsonraTbbiye'dekendisineo
-
8/14/2019 Makaleler 2
22/109
www.atsizcilar.com Sayfa 22
zamannmodasncamahlasolarakkoymutur.RzaNur,babaveanacihetindenSinopluveTrkolup
soyundahibiryabanclkyoktur.Dindarvenamusluinsanlarolanbabasndanveanasndandini
fazilettelkinlerialarakbyd.AnasnnRzaNurzerindekitesiripekbykt..Anasnokseverdi.
Onunszlerini,gtlerinilnceyekadarunutmamtr.
DrtyandaikenSinop'takiKapanilkokuluna(ibtidaimektebine)balad.SarklHocaAhmedEfendi,
RzaNur'uoksever,olunu stanbul'agotrpokutmasiinbabasMahmudEfendiyitevikederdi.
lkokulubitirdiktensonraAladdinCamisiavlusundakimlkiyerdiyesinegirdi.(Ozamanrdiyeler
ilkokullaortaokularasndakiikinciderecedeokullard).BuikiokuldaRzaNur,snfnilerisinde
bulunmaklaberaberalkandeildi.Kuameraklyd.Kafesler,kapancalarkseleryapar,saka,iskete,
filryetutard.Evdeon,onbe tanekafesivard.Fakatbabas,RzaNur'aokdikkateder,
yaramazlnhaylazlavardrmasnaengelolurdu.Hergnokuldnnde10satrgzelyazmek
ettirirdi.BuRzaNur'aokskntvermekleberaber,yazsnngzelolmasnsalamtr.Sonralar
Tbbiye'deacelenottutmakvedahasonradabirokyazvemakaleyiabukabukyazmakdolaysyla
RzaNur'unyazsbirazbozulmusadayineilekbiryazsvard.
BirgnRdiyeretmeniolansarklhoca,snfakzd."Yirmikiiliksnfnbtnrencilerini
falakayayatrpbirerbirerdvd.FakatsraRzaNur'agelince,isyanetti."nsandayakyemez,hayvan
dayakyer"diyerekkitaplarnalpokuldankat.Fakatbiryandandababasndankorkuyordu.Babas
gnsonraiitatlyabalad.RzaNur'unsrarnaramen:"Senihocanistiyor;okumazsayazkolur
diyor"szleriyleonutekrarokulagtrpmeseleyikapatt.12yandardiyedenkarkenRzaNur
ondersinherbirindenbirerkitapmkfatalmt.
Rdiyedeokurkenkrekekmesini,yzmesini,atabinmesinipekgzelrenmiti.Avclveatcl
daseverdi.Amaanas,babas"kazkarrsn"diyeonatfekvermezlerdi.Cumagnleri"MeydanEtei"denilenkaledndakidzlktetopoynanr,atyarlaryaplrd.Bunuyaladamlaryapard.
RzaNurbunlarseyrederveheveslenirdi.
Busradabirelenceside"BattalGazi","KanKelesi"vebunabenzerkitaplarokumakt.Bunlarok
sever,"birna'radabinkfiriyereserdi","klcnekiptekbana.dmanordusunagirdi"cmlelerini
okuduuzamanbykbirheyecanakaplr,kahramanlkduygularuyanr,kendisideyleisterdi
RIZANUR STANBUL'DA
Sinop'takirdiyeyibitirdiktensonra,babasRzaNur'ugetirerekhalasnnyannabrakt.RzaNur'un
halasnnkocas,yaniRzaNur'unenitesi ehremanetimhendislerindenHsnBedi.Bu
mhendisindaysolanbiralbay(miralay)askerirdiyelerinnzridi.Bualbay,RzaNur'u
SoukemeAskeriRdiyesineyazdrd. imdiAdliTpmessesesiolanbuokulda500kadarrenci
vard.RzaNur,ilkhususiimtihandasnfnbirincisioldu.OkuduuBattalGazilerinveogibikitaplarn
tesiriylesvarisubayolmakistiyordu.Babasiseatalarnntesiriyledoktoryapmakistiyordu.nk,
RzaNur'unatalarocakhalindebirnevihalkhekimliiyaparlard.RzaNurbiroldubittiyapmak
isteyerek,ikiylokuduktansonraktSoukemeAskeriRdiyesindensonraengelky'ndeki
KuleliHarbiyeidadisine(Lisesine)yazld.Fakatbabasnnsrarlarnadayanamayarakoradankp
onunyanndakiTbbiye dadisinegirdi.Buokulsnflidi.Btnrencileri600kadarolanTbbiyedadisindesnflar200kiilikti.RzaNursnfnilerisindeidi.Fakatburadahaylazvehaaroldu.Yalnz
-
8/14/2019 Makaleler 2
23/109
www.atsizcilar.com Sayfa 23
imtihanzamanlarndabirkagnalrd.Btngnkavga,dvlegeiriyordu.Greedeheves
etmiti.Greleryapyordu.
Tbbiyeidadisinintalebesidoktorvebaytarolmakzereikiyeayrlmt.Yaniidadiyibitirdiktensonra
BaytarMektebinegirecektalebedeburadaokurdu.Buikitakmtalebebirbirinedmand. kidebir
topluolaraketindvleryaparlard.Bazenusturpavemutalarlayaplanvetemelikahramanlk
dvasolanbudvlerdeRzaNur'unfikrihayatndabirdeiiklikoldu:BirgnbirrencideNamk
Kemal'inbir iirinigrm okumu vederhalbykbirtesiraltndakalmt.RzaNurbu iiredeta
baylmt.DerhalNamkKemal'inteki iirlerinidearamaabalamt.Yazmabirtakm iirlerinive
CelleddinHarzemah,Cezmi,Rya,Gelibolugibinesirlerinibuldu.BunlarokudukaNamkKemal'e
hayranlartt.Hrriyetakveistipdatdmanlgnlndeyeretti.Bueserlerigizliokuyup
birbirineverirlerdi.
OsradaTbbiye dadisindeMuhtaradndavetemen(mlzim)rtbesindebirFranszcaretmen
muavinivard.Derslerindekapalolarakhrriyetsevgisivermeealrd.RzaNur'unokhounagittiindenonuTrkeolarakyazd.Filibe'de,SelnikliHilmitarafndankarlan"Emniyet"adndaki
gazeteyeyollad.BuyazogzetedeSinopluRza"imzasylakt.BuyazRzaNur'unilkyazsdr.
OnunbaslmasvearkadalartarafndanbeenilmesiRzaNur'unpekbounagitti.
YineMlzmMuhtarEfendi,birgnChateaubriant'n"Atala"adleserindenbahsetti.Rza
Nur,Beyolukitaplarndanbueseribulduysada
anlayamad.OzamankendisinebukitabnRecaizadeEkremBeytarafndanyaplm birtercmesi
olduunusylediler.Onudabuldu.Butercmeilevekamuslaaylarcauraarakeseriskt.ok
hounagitmiti.Atala'nntesiriyleolacak,idadiyibitiriptatilzamanndaSinob'agittiizaman"Zeytinlik"denilenyerde"kfeiMuhabbet"adndaedebibirnesiryazd.Ozaman18yalarndaidi.
1895'teTbbiyeMektebinegirdi.Snflar180kiiydi.AskeriTbbiye'nineskidenberitalebearasnda
yalankuvvetligeleneklerivard.Yenigelensnfnhertalebesineyukarsnflardanbirtalebenin
gelipfazilet,hrriyetseverlik,istibdatdmanl,talebearasndakardelik,yukarsnflaraitaat
derslerivermesidebugeleneklerarasdaidi.RzaNur'ayukarsnflardanNzmadndabirrenci
gelmi,bunlarsylemiti.BuszlerRzaNur'dabykbirtesiryaptvetalebearasndakisiyasi
tekiltagirmesinesebepoldu.
AskeriTbbiyeilknceklhanbeylik,yani valyelik,sonraedebiyatvefelsefe,nihayet
hrriyetseverlikannatelizamanyd.AskeriTbbiyelilerparatoplayarakParis'e,Msr'a,
Cenevre'yehrriyetiinalanlaragnderirlerdi.Ovakitomemleketlerdeyalanhrriyetperverlerin
bastklaryazlarGalata'dakiFranszPostahanesivastasylagetirterekheryeredatrlard.
TbbiyeyegirinceRzaNur'unhaarl,haylazlkalmad.okuslu,sessizvealkanoldu.Teneffs
zamanlarndavegeceleyinsubaygelipyasakedinceyekadaryataktabilehepokuyordu. ahsi
kusurlarndzeltmekiinnefsiylemcadeleyebalad. radekuvvetiylebirkaaydabunlardan
kurtuldu.Artkbtnkusurlarvefazlalklaratmt.Hattaglmeibileunutmutu.Tbbiyeden
kncayakadarbelkibirdefabileglmediigibifazlaglenlerdendetiksinirolmutu.
-
8/14/2019 Makaleler 2
24/109
www.atsizcilar.com Sayfa 24
AskeriTbbiyededaimasiyasetlemeguld.Siirledeuramayabalayparzuylabiriki iiryazd.Bir
tanesini"Malmat"gazetesineverdi.Bastlar.Fakat iiriinkltrnoklzmolduunuanlayarak
biryandanderslerine,biryandandaedebiyatvefelsefekitaplarnadt. lknceAbdlhakHmid,
NacigibisondevirTrk airlerini;sonradaFranszklsikleriveGoethe,Sehiller,Shakespeareve
Byron'unfranszcayatercmeleriniokudu.BilhassatatilzamanlarndaSinop'taikenkrlara,kylara
ekilir,bueserleriokurdu. lkncelgatlaokuyordu.SonraFranszcayadamakllrendi.Lamark,
Darwin,Buchner,Hekel,Schopenhaurgibifilozoflardaokudu.RzaNursiyasiveedebialmalarn
tptahsilineengelolduunugrnceartkyalnzdersleriyleuramaakararvermiti.Busralarda
AskeriTbbiyenindahiliyezabitlerindenArapSabriadndaveMlzm(temen)rtbesindebirZenci,
RzaNur'uartarak:"Siyasetleuratnmektepidaresibiliyor,senisrgnedecekler.Halbuki
milletehizmetedebilecekbirtalebesin.Sonrasanayazkolur"dedi.RzaNur,dahiliyezabtna
teekkrederekayrld,tedbirald.BirkagnsonraidareheyetidersaneyiveyatakhaneyibaspRza
Nurundolaplarnaradklarzamanbir eybulamadlar.YalnzFranszcabirgramerkitabnniinde
SantoBriyan'n stanbul'ageldiizamanyazm olduu,padiahlarnzulmndenbahsedenbirparay
buldular.MdrbuFranszcaydahiliyesubaylarndanBinbaHsnBeevererekneolduunusordu.HsnBe,derseaitolduunusyleyerek.RzaNur'ukurtard.
RzaNursiyasifaaliyettenekilincederslerinesarld.Snfnnavularndand.alkanl,fazileti,
dnyayaaldr etmemesiyzndenarkadalarona"Diyojen"diyorlard.DersleriniParisTp
FakltesindeokutulanFranszcakitaplardantakipediyordu.Fakatsonsnflardabuaralkszveetin
almadanhastadt.okzayft.Babasdaeskisikadarparagnderemediindenheristediikitab
alamyordu.Ozaman:"lerdeparamolursakitapbulamayanlariinbirktphaneyapaym"diye
ahdetmiti.Sinop'takiktphaneyibuyzdenyapmtr.Sonsnftatezolarakozamankadar
yazlmam bir eyhazrlamakistiyordu."Hitan"aklnageldi.Bunuyazd.Doktorolunca.byltp
eserhalindeneretmitir.
RIZANUR'UNGLHANE'DEASSTANLII
27Kasm1901'deAskeriTbbiye'denyzbalklamezunolarakdoktorkt.Tbbiyedekiderslerok
nazariidi.Glhanehastahanesindestajyaparakamelitpreneceklerdi.OzamanGlhane'yeAlman
profesrlergetirmilerdi.
RzaNur'un,Tbbiyeidadisinde200kii,AskeriTbbiyeninilksnfnda180kiiolansnfdkle
dkleazalm,67kiidoktorkmt.
27 ubat1902deGlhane'yebalad.OradaAlmanprofesrlerininyanndadoktorluafevkalde
altgibiFranszcakonuanbiraileninyanndapansiyonkalarakFranszcapratiinideilerletti.
nkozamanakadarFranszcayiyicerenmi olduuhaldekonumapratiiyoktu.Bumddet
iindehemFranszcakonumasnilerletti,hemdeylnsonundaAlmanprofesrlerden"pekiyi"
derecedediplomaald.Almanprofesrler,buyksekbaarsndandolayRzaNur'udrtbe
arkadaylabirlikteyanlarnaasistanaldlar.HalbukiSeraskerKaps(yeniGenelkurmayBakanlve
MillSavunmaBakanlyerindeolanmakam)kurraileRzaNur'uBasra'ya,AltncOrduyabal46.
alayn3.taburunatayinetti.Ortayatuhafbirdurumkt.ProfesrlerRzaNur'uvermediler;SeraskerKapsdaBasra'yatayinetmektedirendi.Altaylkekimedensonraprofesrlerindediioldu.
-
8/14/2019 Makaleler 2
25/109
www.atsizcilar.com Sayfa 25
FakatbirylsonraSeraskerKaps,RzaNur'uYemen'etayinetti.Yineekimeoldu.NihayetAlman
elisiVonBiebersteinbircumaselmlndahuzurakarak"RzaNurhastahaneyelzmdr"diyerek
onuoradabraktrd.Buvak'abiroklarncatuhafgrld."RzaNurkimoluyorkiAlmanelisionun
iinhuzurakyor"dediler.
RzaNurartkgecegndzhastanedeidi.Cumagnleribilekmyordu.Tbbnbtn ubelerinde,
bilhassaprofesrDeike'ninyanndalboratuvarveterihimarazidealyordu.Doktorluaaitumimi
bilgisinikuvvetlendirdiktensonraihtisasyapmakzerecerrahiksmnagirdiveoperatrlkteilerdi.
RzaNur,Almanprofesrlerininyanndaikiylasistanlkettiktensonradoentoldu.Artkkendi
kendineameliyatlaryapmayavedersvermeyebalad.DahaTbbiyedetalebeikenbalad''Fenni
Hitan''adleserinibitirmiti.Bueserhenzbasldhaldeduyulmu,orijinalolduundantpleminin
dikkatiniekmiti.PadiahnbahekimiSaidPaadaiitmiti.Glhane'yebirtelgrafekerekRza
Nur'uYldzda,Yenimahalle'dekievineartt.KitabveRzaNur'unhazrlam olduusnnetletlerikoleksiyonunugrerekbeendi.
BirmddetsonrayinetelgraflaRzaNur'uistetti.Bueserdenveletlerdenpadiahabahsettiini,
padiahnbunlargrmekistediini,iyibiryazileeseriyazdrpletleridekadifebirkutuyakoyarak
getirmesinisyledi.RzaNur15altnvererekeseriiyibirhattatayazdrd.Birdekadifekutuyaptrp
letlerikoydu;SaidPaayagtrd.
Bahekim,birgnsonraRzaNur'utelgraflaYldzsaraynaard.RzaNur,SaidPaannodasna
girdi.YanndaSultanAbdlhamid'inbamusabihiZenciNadirAailebakabirisi,birdeSaidPaann
muavinibirdoktorbinbavard.OradaSaidPaa,RzaNur'a,eserininSultanAbdlhamidtarafndanbeenildiini,buyzdenkendisininsolkolaala(kdemsiznyzbala)terfiedildiinivekitabnn
baslmasnairadektnbildirdi(6Haziran1903).FakatRzaNur,eseriyinekolaykolaybastramad.
nkSeraskerKapsmatbaaskitabbasmad.KitabMaarifNezaretine(=MilliEitimBakanlna)
veriporadakisansrdenizinalmayamecburoldu.Birkaaydabyleceuratktansonraadndan
"Nur"ukaldrpyalnz"Rza"adylakitabnbastrabildi(1905).Bueser,GlbaneHastahanesiD
HastalklarMuallimiolanAlmanProfesrMiralay(=Albay)WitingtarafndanAlmancayadaevrildi.
RIZANURZBEFCEDE1903KasmndaRzaNur'uozamankiTrkSrpsnrzerindekiZibefce
gmrnebakteriyologolaraktayinettiler.BukyBelgradSelnikdemiryoluzerindeidi.
Makedonya'dakiTrkaskerleriiinBulgaristan'dangelenveNi yoluilesnrmzagirenunlara
BulgarlarnvebamikrobuvezehirkattklarhakkndaPadiahabirhabergeldiindenMabeyin,
SeraskerKapsndanorayaabucakgnderilmekzerebirbakteriyologistemi,SeraskerKapsda
ProfesrDeike'ninmuaviniolaraklboratuvardavermiti.RzaNur,RsumatEminiNazifPaaya
bavurarakbakteriyolojiiletoksikolojininikiayri olduunu,bundandolaykendisininancakveba
mikrobuarayabileceini,zehiraryamayacansyledi.CahilbiradamolanRsumatEminiNazif
Paa,RzaNur'udikkatledinlediktensonra:"Git,ikisinideyaparsn"dedi.BununzerineRzaNurbu
ileriingerekenletleriistedi.Paabunada:"Git,arkandangndeririz"diyecevapverdi.Belliidiki
RzaNur'ubandasavyordu.nkistediiletlerinneolduunusormamt.
-
8/14/2019 Makaleler 2
26/109
www.atsizcilar.com Sayfa 26
BirkagnsonraRzaNuryineSirkecidekiRsumatdairesinegiderekletleriistedi.Paa,yine
bandansavacak ekildecevaplarverdi.EnsonundaRzaNurkendisininbykbirsorumlulukaltna
gireceini,mikroskopolmadanmikroplar,eervarsa,gremeyeceinisyledi.Pekbilgisizolan
RsumatEminibunakar:"Gzndrta,mikrobugrrsn,diyecevapverinceRzaNurazkalsn
alayacakt.areolmadngrncenihayetmikroskopsuz,letsizolarakZibefce'yehareket
etti.Burasbiristasyonyapsilebirbfeden,be debarakamsevdenyapmabirda kyidi.O
barakalardagmrkmemurlaroturuyordu.AktakalanRzaNur svireliolanistasyon efinden
msaadealarakistasyonunkmrdeposundayatt.Kreklekmrleribiryanaiterekbiryataklkyer
atve stanbul'dangetirmi olduu iltesiniorayaseripuyudu.Birkagnsonragmrkmemurlar
iinyaplm apartmantarzndakgirbiryapolduunurendi.Dahabitmemi olanbuyapda
kmrlklellemeyecekkadariyivegzelodalarvard.RzaNurbo birodadayatmakiingmrk
memurundanizinistedi.FakatGmrkmemurubuiznivermedi.BununzerineRzaNursubaylele
ald.Biradamayklettiibavulveyatailebirlikteklcnelinealarakkapykrd.Odayiglederek
zerinekilitvurdu,yerleti.BununzerineRzaNur'uoradankarmayaaltlar.karamaynca
SelnikRsumatMdrlneyazdlar.OrasdaRzaNurunmuhakkakkmasnistediBununzerineRzaNur12Kasm1903'teRsumatEmanetine,17Aralk1903'teSelnikRsumatNezaretine
(UmumMdrlne)mektuplaryazarakhemlet,hemdeyatacakyergsterilmesiniistedi.Rza
Nur'ugirdiiyerdenkaramadlar.Fakatunlarmuayeneiindehibirletfilngelmedi.Unlar
birikmiti.GeirmekiingmrkRzaNur'danraporistiyordu.RzaNur:"Mikroskopolmadan
muayeneedemem"diyordu.Sonunda,untccarlar ikayetettiler.Unlarraporsuzgeti.Neveba
kt,nedezehirlenmeoldu.
Zibefce'yetrengeldikegmrksalonundaRzaNurdabulunurdu.BirtakmSrpveBulgar
kyllerininarklarndakiba yerineelektriktellerinin,bellerindedekemeryerineyineelektrik
tellerininbulunmasbirgnRzaNur'undikkatiniekti.Onlariyicemuayeneettirincebirkanneyasarasndapaketpaketgherile,birkataneelektrikkmr,birtanesininzerindededinamit
kt.RzaNurbunlartoplayarakraporunuyazpskp'egnderdi.skp'tekiincelemelervesorgular
buheriflerinskp'tebircamiyivedemiryolunuatacaklarnortayakard.
YinebirgngmrkkolcusuilegayetgzelbirTrkeilekonuan,kendisininKomanova'lolduunu
veskp'tekiTrkokulundaokuduunusyleyen,TrklerisevdiindenbahsedengenbirSrp'n
boyunbanda,stndeSrpKralPetro'nunresmiolanbirinebulunduunugrd.Srp'a"Trkleri
seviyorsundaSrpKralgsndenearyor"diyesorunca,genSrp,hemenineyiyereatpinedi,
krdve:"Benfarknavarmadanotelhizmetisikoymu"dedi.FakatikignsonraSelnik'tekiHseyin
HilmiPaadantelgraflaryamayabalad.OvakitMakedonya'daAvrupalsubaylaridaresinde
jandarmayaplm,oradatuhafbiridarekurulmutu.BuidareninbandaHseyinHilmiPaa
bulunuyordu.RzaNur'unsorgusuzerine,SrpKralnnresmibulunanboyunbainesiniyereatp
ineyerekkrangenSrpbuidareye:BirTrkpolisiSrpKralnnresminiinedi"diye ikyet
etmiti.AskeriniformasnnstndesivilkaputtayanRzaNur'upolismemurusanmt.Bereket
versin,Zibefce'dekipolismemuru,Srpileohdiseningetiignvazifeilekyleregitmiti.Cevapta
buyazlddameseledurdu.
RzaNur6aykadarZibefce'dekald.Hemenhemenhibiri grmyordu.Buradanbirkazanc
olmutu.BulgarveSrpkomitalarnniyzngrpgzalmt.Fakatkendihalinekalsayllarcaburadakalacananladndan,20Nisan1904tarihitreneatlayncaSelnik'eindi.Geribuiikendi
-
8/14/2019 Makaleler 2
27/109
www.atsizcilar.com Sayfa 27
kendineyapyoridiysedeZibefceRsumatmerkezmemurluundanresmibirvesikaalmt.Bu
vesikadaaynen yleyazlyd:
"Be mahmukaddembiradeiseniyyehazretipadiahiZibefcersumatidaresikimyagerliine
tayinveizambuyurulantabibkolaasizzetlRzaBe budefa erefsdrbuyurulaniradeiseniyyei
cenbhilfetpenahimantukmnifinceDersaadeteavdetetmekzereZilbefce'denhareketettiini
mbeyyinibuilmhaberefendiimumaileyhinyed'ineitaklmd.7Nisan1320."
Mhr:skbetbi
ZbefceRsumatMerkezMemurluu.
Altnk,Austos1947,Say:8
Orkun,7Eyll1951,Say:49
RIZANUR'UNTRKLEENBYKHZMET
BykTrklerdenmerhumDr.RzaNur'unTrkleenbykhizmeti,bykTarihi'niyazm
olmasdr.Siyasihayatnhakszdarbelerineuraypgurbetleredtke,bo durmayan,duramayan,
milletinemutlakabirhizmetyapmakisteyenRzaNur,Trklefaydalsaydbiryneseri
hazrlarken1917'deMsr'dabalayp1921'deTrkiye'debitirdii14ciltlikkocabiresermeydana
getirmi,bunun12cildiniCumhuriyetinilkyllarndabastrmayamuvaffakolmutur.
YinemehurbirTrkolanMirSleymanPaa'nnvaktiyleyazd'Tarihilem"adlmektep
kitabndansonraRzaNur'untarihi,millitarihimiziOsmanlerevesindenkararakbtnTrkleri
kaplam birkadrohalinegetirenikincieserdir.
SleymanPaa'nnaskerimektepleriinyazd,bilhassasona tarihimizdei olanaskersnfnn
orduyaTrkl,TuranclnaslsokmusaondankrkylsonrayazlanRzaNur'untarihideilk
tohumlarordudaatlanTrklkveTuranclkfikrinidahabykbiraydnlaralaynayaym,milleti
yaatacakanadnceyimemlekettekkletirmitir.
Butarihilmibireserdeildir.Zatenbylebirgayesideyoktur.Hattbirokyerlerindeinditasarruflar
veyanllardavardr.Kronolojikbirsratakipetmeyiptrlsllelerigeliigzelsralamasdabalca
birkusurdur.Fakatbunlarobykeserindeeriniaslaazaltmamaktadr.
"DnyadaenbykiftiharmTrkyaratldmdr"diyebalayanbukocaeserincanalacaknoktas,
TrklkbakmndanyazlmasokuyanlardaTrklksevgisiyaratmasdr.Trktarihinitamamyla
sistemlendirememi olmaklaberaber,meselSeluklularlaOsmanllarayndevletinikihanedan
saymasgibihemtarihigeree,hemdemillimenfaatvelkyeuygunkeifleribirhaylidir.
Bubykeserinbaslmayan1314.ciltleri,Trklerintarihhuzurundaalmalargerekensiyasi,itimaidurumugzdengeirmesibakmndanmhimdir.Trklerlekomularolanmilletvedevletlerin
-
8/14/2019 Makaleler 2
28/109
www.atsizcilar.com Sayfa 28
mnasebetleri,bunlardanTrklegelecekfenalklarnnlenmesimeseleleribuciltlerdetartlm,
arelerivetedbirlerigsterilmitir.EerCumhuriyetinilnndansonrababakanla smet nndeil
deRzaNurgelseydimillemek,TrklemekvekuvvetlenmekbakmndanTrkiyebugnbakabir
manzaragsterir,bugnbamzabelolanbirokdvalartamamylavekkndentasfiyeedilmi
bulunurdu.
Eskiharflerleyazlm olduuiinbugn40yandankkolanlarnistifadeedemediibubyk
TrkTarihi,milliyetiliktarihimizinmhimeserlerindenbiriolarakkalacaktr.Onunyerinebugnbir
yenisinikoymakmhimbirmillivazifedir.VeTanrdilerseTrklerbunudayapacaklardr.
Orkun,Eyll1962,Say:8
Dr.HASANFERTCANSEVER
DoktorHasanFeritCansever,19441945IrklkTuranclkdvasnnmahkemeyesrkledii23
sannarasndaenyalsidi.
Dahancedendetanm olmamzaramentutukluolarakgeenbirbuukyllkhayatmzn,Asker
Cezaevindekisonyedisekizaylksresindebirbirimizidahayakndananlam vetanmtk.
Doktor,TrkOca'nnilkmensuplarndanveTrklkdvasnn,karlkbeklemedenalan
lkclerindendir.Trklkanlaymzdabelkinesilveyetimetarzmzbakmndanazokayrlk
olmasnaramenkendisiylehibirzamanihtilafadmedik.Veaadaanlatacametveot
meselesindenbakahibirkonudaaramzdatartmaolmad.
HasanFeritCansever,Trklyaymakiinmisyonerlergibialmaktaraflsidi.Yllarcaalarak
birtekkiiyidvayakazanmannbilebaarolacanainanrd.mrboyuncadaineilekuyukazan
adamolmakvasfntamt. lkdoktorolduuzamanbuprensiplekasabalarvekylerde,kendi
mesleiningereklerinegrealarakTrklefaydalolmutu.
Yinedoktorluudolaysylarksalmeselesineeilmi,bataetolmakzere,hayvanibesinlerin
insansalnazararlolduunainanarakbukonuzerindeciddettleryapm,esaslfikirler
edinmiti.Onagreheryaratntabigdalarvard.Otabigdailebeslenirseuzunmrlveshhatli
olurdu. nsanntabiyiyeceiotlarveyemilerdi.Eskimolarnancak3040ylyaamalarnyalnzetle
beslenmelerinebalyordu.PirinlebesleneninliveHintliler'inbuoalmasnakarlksavave
stnTrkrknnOrtaAsya'dakiknyalnzhayvanigdailebeslenmektebuluyordu.Buna
karlknAsya'dakiTrklndevambykldetahllabeslenmesindeidi.oketyiyen
ngilizler'ininkrazyaknd.Esasendaha imdidenaptallam birrkt.
Beneskibirtbbiyeliolduum,FethiTevetoludoktorolduu, smetTmtrkdeetioksevdiiiin
bazitirazlaryapardk.Fakatbukonudahazrlklvetabibizdenokbilgiliolduuiinonunlabaa
kamazdk.ButartmalarTevetoluilebenimsusmamzlabitmi, smetTmtrk'ede"Tanrm!
Pirzolalezzetindebirbitkiyarat"diyeyakarmakkalmt.
-
8/14/2019 Makaleler 2
29/109
www.atsizcilar.com Sayfa 29
HasanFeritbuetveottartmasnbkmadan,usanmadanyapar,birkiiyikazanabilmekiingnlerce
anlatmaktan,aklamayapmaktan,delillergstermektenbezmezdi.Karsndakininfikrinielmekiin
psikolojiktesirleryapmasndaiyibilirdi.Birdelili uidi:"Balkyediktensonrakalanklkvebalk
artirenbir eydir.Halbukiportakalnkabuunubirsaatsonrairenmedensrabilirsin.Baln
klnabe dakikasonrabakamazsnbile.."
Buaklamadoruidi.FakatHasanFeritbununlakanmaz,dahadailerigiderdi.Birgn yledemiti:
"Pilavnstnebirbldrcnkzartpkoysamitahlayersin.Bldrcnyerinefarekoysamyemezsin.
Halbukibirininkanadnakartekininkuyruuolmasndanbakafarklaryoktur. kisidehayvan
leidir."
BubenzetmeveHasanFerit'insrarlatelkinleri,merhumHseyinNamkOrkunmstesna,hepimiz
zerindetesirliolmutu.OzamandanberiHikmetTanyuetyemez.NejdetSanarpekazyer.Birka
aybendeyiyemedim.Hldazamanzamanyiyemem.
yibirdoktorduvediplomaalrkenettiiyeminemrboyuncasadkkalannadirhekimlerdenbiriydi.
TnelbandamuayenehanesibulunduusradaTrkgenlerdertlerioldukakendisine
bavururlar,karlksz efkat,ilgivetedavigrrlerdi.
Makale,kitapvekonferanslarlalksnnyaylmasnaalm,biraralk"TrkYurdu"dergisini
karm olanHasanFerit,IrklkTuranclkdvasndaberaatetmi olmaklaberaber,balangta
AskerCezaevindeokskntekmi,bunlaraarkadalarylabirliktemetanetlekatlanmt.
Kusurlarndanbirisifazla pheciolmas,birokkimseninmasonluundan pheetmesiydi.Fakat
kimseyedmandeildi.Hattberaatndansonra,kendisinemracaatedendurumahkimiCevdet
Erkut'ubiletedavietmi,cretalmamt.HalbukiodurumahkimiosradaMilleftenikblumduuiinbizekarokkezhakszdavranm,ifadelerimizizaptageirmemi,bolkeseden10yl,
6,5yl,5ylbe ay,4ylgibicezalarvermi,fakatbunlarnhepsihakszolduuiinAskerYargtayca
kkndenbozularaksonundaberaatmzagidilmiti.
HasanFeritmasonlardan phelenmekleberaberonlardanpekokarkada,dostu,tandvard.
Masonlarnstkademesininbtnmasontekiltnkendimaksatlarnaletettiineinanr,
bildikleriniekicibiranlatlaanlatrd.
Budnyauranahergelengnnbirindegidecektir.IrklkTuranclkdvasndamahkemeyesevk
edilen23kiidenHibetullah dilveHseyinNamkOrkun'dansonraHasanFeritCanseverdeebediyet
leminegmtr.
Onundeerlihtrasnalykolmayan udeersizsatrlarHasanFeritCansever'esonbirselm,ilkve
sonbirsaygduruudur.
TKEN,1970,Say:6
-
8/14/2019 Makaleler 2
30/109
www.atsizcilar.com Sayfa 30
ZEK VELD TOGAN'INTARHL
ZekiVelidiTogan,bi phesiz,tarihe"bykbirtarihi"olarakgeecektir.HattagentarihiYlmaz
ztunaonuniin"imdiyekadargelmi enbykTrkmverribi"tabirinikullanmtr.
ZekiVelidiTogandahapekgenyandatarihemillibirdnceileatlm vemaceralgeen
hayatndatarihiliehiaravermemitir.Bukonudakihususikabiliyetininveokdilbilmeninverdii
imknlarlabykbirmverriholmu,tarihiolmakiingerekenyardmcilimlerdedeaynhizaya
gelmeyibaarmtr.
Byktarihiolmann artlarndanbiritarihiolaylaraiyicenfuzedebilmek,kaynaklardakigerekve
yanl payniyihesaplamak,hdiselerindahancekivakalarlabalantiyitahminetmektir.Byk
tarihi,destanvemenkbelerdendetarihihakikatlerkarmasnbilenadamdr.ZekiVelidiTogan60
ylaantarihiliisrasndabuvasflarkazanmt.
Bilgisinegreazeservermitir. mknlarelveriliolsayddahazrlanm eserleriniyaynlayabilseydi
Trkktpbanesitarihbakmndanokzenginleecekti.
Karahanllar,AksakTemrTrkEllerininTarihiCorafyas,Nevi,BiruniReideddinzerindekibyk
eserlerinineredemeyiinenekadaryansakyeridir.
OnuniinilmideeribtndnyacakabulolunanTrkprofesrdrdiyebiliriz.KendisineAmerika,
ngiltere,Almanya,Hindistan,PakistanvegalibaJaponya'dankrsteklifedilmitikibumazhariyete
erenbakahibirTrkprofesryoktur.
TrkistanveAltnOrdutarihleriniokiyibiliyordu.Trkiyetarihiyleuramamtr.Fakatbyk
tarihiolmannverdiisezgivekabiliyetleTrkiyetarihineaitbirmeseleyiilkzenbilginkendisi
olmutur.
BilindiizereOsmanlTarihibirdestanlabalar.TurulBe'inbakanlndakiKaylar,Anadolu'da
batyadoruilerlerkenbirovadaarpanikiorduyarastlarlar,SeluklularlaTatarlar(yaniengizliler)
savamaktaveSeluklularyenilmekzerebulunmaktadr.ErturulBe kendikkkuvvetiyle
yenilenlereyardmedinceTatarlarsavakaybeder.
Bizimilkokulrencisiolduumuzalardabukonutarihkitaplarndaanlatlrvegnlmze"malp
tarafayardmTrkler'in anndandrprensibiniilerdi.
Buolay,ZekiVelidiToganakadarengizler'leSeluklular'nbirsavadiyekabulolunmutur.Bunun
birSelukluengizlisavadeil.SelukluHarzemlisavaolduunu,SelukluSultanAladdin
Keykubad'laHarzemahCelleddinMengbertiarasndaYassimen'deyaplanbirsava
olduunadikkatiilkekenZekiVelidiToganolmutur.Sava 1230'daErzincancivarndaki
Yassimen'deyaplm veZekiVelidiToganbunumverrihNesevi'ninbirkaydndankararakortaya
koymutur.Nesevi,savakaybetmekzereolanAladdinKeykubad'adoudanhibeklenmedikbiryardmngelmesiylesavankazanldnyazmtr.(UmumiTrkTarihineGiri, stanbul1970,ikinci
-
8/14/2019 Makaleler 2
31/109
www.atsizcilar.com Sayfa 31
basm,s.322),ButarihlerdeKaylar,Horasan'danAnadolu'nunbatsnadoruyrmekteidiler.
engizliler'inve lhanllar'ntarihiniiyibilenZekiVelidiTogan,engizhareketlerininBatvenasya'da
meydanagetirdiisonulariyimuhakemeediyordu.
ZekiVelidiTogan'nbubuluunuhatrlatmaktanmaksadmbyktarihininhdiselerenfuzundaki
isabetigstermektir.Onunbu ekildekibulularYassimensavanamnhasrolmaypOsmanllar'n
balangcnda,Ulardakibeliklerinbtntarihine amildir.
OsmanlTarihi'ninbalangcnaaitkaranlk,karkveyanl haberlerinbirksmnaydnla
kavuturandayineayngr vemetodlaZekiVelidiToganolmutur.Buradabunlartekrarlayacak
deilim.renmekisteyenleryukardaadgeceneserin324327.sayfalarnabaksnlar.
Eserleridikkatleokurdu.BudikkatisayesindeKagarlMahmud'unDivanLugati'tTrk'nntelif
ylndatespitetmitir.Bueserintelifylolarakhicri466(miladi1073/1074)tarihikabulolunuyordu.
EseriniindekikaytlardikkatleinceleyenToganbunundorusununhicri470(m.1077)olduunutesbitetmitir(Bak:AtszMecmua,15Austos1932).
ZekiVelidiTogan,tarihbakmndandestanlardanfaydalanmasndaiyibiliyordu.Ouznme'dekibaz
hakanisimleriylebazBatGkTrkkaanlarnnadlarnbirletirmesibukabildendir.Boy,urukve
ulusadlarnndestanlardaokdefa ahs(=hkmdar)adolarakgetiinidikkatealarakbundanbaz
neticelerkardolmutur.Kagarl'nneserinde skender'leada TrkHakanolarakgsterilen
"u"nungerekteTrkistan'dakieneskiTrkkavmiolduunuilerisrm veonunbudncesini
SinologEberbarddateyitetmitir.YinebunungibitrlTrktopluluklarndankullanlan ahsadlarn
daiyibildiiiinbundandabaztarihisonularkarm.BatAnadolu'dakiUbelerindenbir
ksmnnOuzTrkmendeil,Kpakgrubundanolduunu ahsisimleriyletespitetmitir.
OnuntarihiliinibukadarkuvvetlendirenbirsebepdeTrktarihiningetiigeni blgelerdenbyk
birblmngezipgrm olmasdr.Bu, ylebylebirgezipgrmedeil,beynevegnleileyen
biretd eklindeolmutur.
Tarihiniindeyaayanbirkiiolarakzelkonumavetoplantlardadaszmutlakatarihekadar
uzanrd.Batbilginleritarafndankendinazariyeleriniberkitenciddikitaplaryaynlandzamanok
memnunolurdu.
ZekiVelidiTogan,Trkiye'yegeldiizamanglmesinibilmiyordu.Sonrabunurendiveho fkralar
daanlatmayabalad.Buyazmbitirirkenofkralardanbiriniburayageirmedenedemeyeceim:
DoumyeriolanBakurdistan'dabirgeceokkmziipsarho olmu.Kmzlasarho olmanngzel
bir eyolduunubendetecrbeylebiliyorum.Toganevlerininkarsndabulunanemedenyzne
suserperekaylmakiinemeyedoruyrm.Gkteayvarm.
Bundansonrasn yleanlatt:"Tamemeyeyaklatm.Birdenegreyim?Aykarmdaduruyor.
Meersarholuklasrtstdmmamadtmnbilefarkndaolmadmiinaykarmda
grmm."
-
8/14/2019 Makaleler 2
32/109
www.atsizcilar.com Sayfa 32
Tabiihemkendisi,hemdedinleyenlerkahkalarlaglmlerdir.
TarihiZekiVelidiTogandeartktarihvehtraoldu.Zatenhayatbirikihtradanbakanedirki?
TKEN,1971,Say:11
PROF.FINDIKOLUZYAEDDNFAHR
ProfesrFndkoluZiyaeddinFahri16Kasm1974'tehayatavedaetti.Dorubirinsanvesalambir
Trkmilliyetisiolduuiinburadabirkasatrlahtrasnanmakveunutulmu bircephesini
hatrlatmakistiyorum.
Onu19391944yllarnda,zelBoaziiLisesi'ndeedebiyatretmeniolduumsradatandm.
Okuldaretmenlikyapanbe altdoenttenbiriydi,""dergisinikaryordu.Trkiyeapndabirmcadeleamt:Soyadlarnnkkisimdennceyazlmasnveuydurmayenisoyadlaryerine
"olu"ilebitengereksoyadlarnnkullanlmasnistiyordu.SoyadlarGkTrkler'denberibata
kullanldiinbudavasndayzdeyzhaklyd.OnBirinciYzyldanberidesoyadnnsonuna"olu"
kelimesinigetirmekdetolmutu.
Bkpusanmadanyaptbumcadele,yemiinivermeyebalad.Pekokkimsemahkemeye
bavurarak"olu"ilebiteneskisoyadlarntescilettirdi.Soyadkanununagrebununasladdan
sonrayazlmasmecburiyetineramenresmmakamlarayazlanyazlardadasoyadbaagetirilir
olmutu.Hattabizim19441945IrklkTuranclkdavasndaSkynetimMahkemesidebunauymu
vearkadamzSofuolu'nu"SofuoluZekizgr"diyearmayabalamt.
OsradaMillEitimBakanolupdaardevrimcigeinerekgzegirmeyealanHasanAli,
Fndkolu'nunmemlekettetesirliolmayabaladmgrnceonaresmbirihtarnamegndererek
kampanyayasonvermesiniistedi.niversitemuhtariyetideolmadiinFndkolubukonudaki
yazlarnasonverdiamabirkereralmt.Durdurmakmmknolmad.
TekpartiannzihniyetinegreFndkolubykbirsuilemiti.Nitekim1944'tealanIrklk
TuranclkdavasnndosyasnnbanaeklenenveHilmiUranimzasntayanyazdaTrklere
ykletilensulardanbiride"soyadlarneskiTrklervebugnkMacarlargibibaagetirmeleri"idi.
Trkiye'deZiyaGkalp'ieniyibileninsanFndkoluidi.BukonudaTrkeveFranszcabirhayli
incelemeyaynlam veonuilimgzyleettetmiti.Buyzden,Gkalphakkndabirkonferans
vermekgerektiizamanderhalFndkolu'nabavurmakdethalinegelmi vebubavurmalar
merhumprofesrbktrncayakadarsrpgitmiti.
Fndkolu,vaktiyleAnadoluMecmuas'nkaranekiplebirliktealmt.Fakatdierlerigibidar
Anadoluculukzihniyetinesaplanm deildi.OnunAnadoluculuubirnevAnadoluTrklerirklidi.
DergikarkenTrkiye'deD TrklermeselesidiyebirkonuaklagelmediiiinFndkoludaD
Trkler'leilgilibiryazyazmam,fakatsonralarD TrklerkonusuortayadklncetpkTuranclargibidavranarakonlaraaityazlaryazmaksuretiyleTrkler'ibirbtnolarakkabulettiinigstermiti.
-
8/14/2019 Makaleler 2
33/109
www.atsizcilar.com Sayfa 33
BugnniversiteleregzatldzamanFndkolununmilldeeridahaokanlalmaktadr.
Heryazlarnda,binderedensugetirerekmilliyetiliinaleyhindebulunan,bunusinsisinsi,frsat
buluncadaakayapanszmonaprofesrlerigrdkeFndkolu'nundeerkazanmasgayet
normaldir.
limbeynelmileldirdemek,ilimhermillettevardranlamnagelir.Amahermilletteolanilimveilimler
yinedemillmaksatlakullanlr. lmi,millmaksatlakullananniversiteveprofesr,greviniyapm
demektir.
Fndkolugreviniyaparakld
TKEN,Kasm1974,Say:12
MEHMETSADIKARANVETAHSNDEMRAY
ugeenaylarda,biziilgilendirmesigerekenikikii,aramzdangpgitti.AzerbaycanlMehmet
SadkAranveTrkiyeliTahsinDemiray,"Biziilgilendirmesi"demektenmaksadmikisinindeTrk
milliyetisiolmas,buyoldaalpuramalar,yazlaryazmalarvehizmetetmeleribakmndandr.
Ayrcabeniilgilendirenbirynleridevar:MehmetSadkAran,EdebiyatFakltesi'nden;Tahsin
Demiray,Sultnidensnfarkadamdrvebuarkadalklarmrboyusrpgitmitir.
1926dersylbandaEdebiyatFakltesi'nedevamabalamkenbirhaftasonrabeniaskerealdklar
iinaskerliimiyaptktansonraertesiyl,1927'detekrarderslerebaladmzamanyenisimlarla
karlatm.OzamanEdebiyatFakltesi ubeleriyldveilkikiylhazrlanma,sonyl.ihtisassaylr,
ihtisastakirencilerkendisetikleridrtdersegirmeklemkellefolurdu.
Bizimilkdrtsmestirhazrlanmadnemiepeykalabalklam,1012kiiolmutu.Gnmzn
rencileri12kiilikkalabalahayretedeceklerdiramayleydi.Yenisimlararasndaikide
Azerbaycanlvard:KemalveMehmetSadk.
KemaltamAzeriazylakonuur,gle,soukkanl;MehmetSadkiseAzeriveTrkiyeleheleri
karmasbirTrkeylekonuan akac,fakathrnherikisidebilgilivebtnAzerilergibigzelve
kolaylklaszsyleyenarkadalard.FarsayveRusayiyibiliyorlard.MehmetSadk,dinadam
ailesindengeldiiiinArapaydaanlyordu.
kisideFaklteyibitirmedi.Zatenonlarrencideil,siyasetadamydlar,mcahiddiler.Ksamrl
AzerbaycanCumhuriyeti'ndehizmetetmiler,budevletMoskoflartarafndanistilaedilince
Trkiye'yesnmlard.SonraKemal, ranAzerbaycan'nagiderekmcadeleyeoradadevamettive
kinciCihanSavanda ran ngilizler'leMoskoflartarafndanigaledildiizamankomnistler
tarafndanldrld.
-
8/14/2019 Makaleler 2
34/109
www.atsizcilar.com Sayfa 34
MehmetSadkAran'nbizimEdebiyatFakltesi'ndereneceipekbir eyyoktu.Fuzul'yizaten
ezberebiliyordu.FarsaydaiyibildiiiinbtnDivanEdebiyatmzve ranEdebiyatonaaktve
nihayetodabirlkvemcadeleadamolduundanAzerbaycan'nkurtulu davasiinalmaya
mecburdu.Busebeplefaklteyibrakt. stanbul'dakiAzeriler'denbirksmnnbanageerekdergi
karmak,konferansvermek,propagandayapmaksuretiyleAzerbaycandavasyolundaalt.
lksnsavunmakiinnerdeimknbulursaorayakouyordu.Buyzden,biraralkFinlandiya'ya
giderekoradaTrkebirgazetebilekard.
MehmetSadkAran'nsava,sarfettiienerjiyegreazyemi veriyorduamao,bundanaslatedirgin
olmuyordu.Bezmek,mitsizliekaplmakonunszlndeyoktu.
Yukardaonuniin"hrn"demitim.yleydi.BuyzdenAzeriler'inbilehepsiyleanlaamyordu.
Msamahanedirbilmiyordu.Fakatbelkidekuvvetlitarafburadaidi.Benonun,Azerbaycanl
rencilerinilerinihalletmekiinsalntehlikeyekoyaraknasluratn,naslkotuunugrm
kimseolarakbunusylyorum.Benden810ya byktvegnmzdenaayukaronylncedebykbirakcierameliyatgeirmiti.Kendisineyorulmak,okkonumak,scakvesouk eyler
imekyasaktamaMehmetSadkbuyasaklarnyalnzsonuncularnadikkatediyor,yorulmakve
konumakhususundakontenjantanmyordu.nkayscakimesedeolurduamadavaiin
yorulmasda,konumasdalzmd.
Cihangir'deoturuyordu. stanbul'unberbatverutubetliscaklarndakadefaCihangir'den
Sleymaniye'dekialmayerime,yahutKartalMaltepesi'ndekievimegelmiti.BunuAzerbaycanl
rencileriokullarayerletirebilmekiinyapyordu.Tabii,sadecebanagelmeklemeselebitmediiiin
uzunboyludanmavetartmadansonra,verdiimizkararlaruygulamakiinbakayerlerede,hatta
Ankara'yadagidiyordu.OyorgunluuncierlerindekiolumsuztesirlerisesininkslmasndanderhalanlalyorduamakendisiniAzerbaycan'aadam olanMehmetSadkAran,birtekAzerigenciniokula
yerletirebilmekiinhayatnvermekteenufaktereddtgsterecekkiideildi.Ona:''Trkleriin
uraanbirAtatrkMustafaKemal,GagavuzlariinuraanbirAtagagavuzHamdullahSuphiolduu
gibiAzerileriinalanbirAtaazerivar.Odasensin"diyetaklmtm.
Konumalarmzhep akalolurdu.Hkmetin,milliyetilikbakmndanyanl birdavranolmusa
"SizOsmanllar,Trklbatrdnz"diyeszebalar,yanl yaplaniianlatr,arayabirfkraveyabir
darbmeselkatarakbitirirdi.Bazendeyalnzbana"Osmanl"demeklekalmaz,"Acemler"diyerek
AzerilerideeskiOsmanlransavalarndakihavaileanarakkonumayaneekatard.
Azerbaycanllar'nhalksylentileriarasnda ah smail'inYavuz'uyenerek stanbul'uzaptettii
hakkndabirmasalvarm.Bunukahkahalarlaglerekanlatmt.Birgntelefonlabeniaram ve
"Buras ah smailiSafevi'ninkarargh"diyekendisinitantpbenden:"BurasdaYavuzSultan
Selim'inkarargh"cevabnalnca:"Canm, imdibenvnrkenYavuz'uhatrlatmannsrasmyd"
diyerekglm vegldrmt. ah smail'lebenikorkutamayncadahasonrakibirtelefonunda:
"BurasAksakTemr'nkarargh.Osmanl,lkesiniykmayageliyoruz"demi,ben:AksakTemr
bizdenncesizinlkeniziykt"cevabnalncadayineglerek"Okadarn:kartrma"demiti.
MehmetSadkAran,Azerbaycanllar'ndavasurundamrharcamaklaberaberAzerbaycancdeil,
Trkidi.Azerbaycan'nayrdevletolmasndeil,Trkiye'nindoublmolmasnistiyorve:"Neyapalm?SizOsmanllaryardmagelmediiniziinbizdekendibamznaresinebakyoruz"diyordu.
-
8/14/2019 Makaleler 2
35/109
www.atsizcilar.com Sayfa 35
"San'an"imzasylayazd iirlerinbazlarbaarldr.Bunlardamillilkvehznvardr.O iirler
toplanpyaynlansanegzelolur.
MehmetSadkAran,KuzeyAzerbaycanllar(yaniRusyaelindekiAzeriTrkleri'ninougibi) iiidi.
slamiyet'iiyibiliyordu.FakatKuzeyAzerbaycanllardahaarlkzamanndadinmeselesinikesin
ekildehallediplykletikleriiinondadinitaassupdiyebir eyyoktu.Trkiye'de usonyirmiylda
oalanyobazlarnaslahazmedemeyecekleri ekildekonuuyordu.Birtelefondahatrsorarlarken
"Naslsn?BenbirSnninamazklacam.Sendeorada iinamazkl"diyetaklmt. stanbullukibar
birretmenhanmlaevliydi.BirgnCihangir'dekievindekendidemlediinefisayierkenyine
bylekonuuncahanmbana:"KuzumbunedirAllahaknza?Snnimi, iimi,dinsizmi,nedir,ben
hlanlayamadm"demi,bende:"Hibirideil amani'diyecevapvermitim.MehmetSadkAran,
akatavrile"Hah! te,tamam"yetasdiketmiti. akavem
top related