llun : flickr/photos/hembo/372543451

Llun: http://www.flickr.com/photos/hembo/372543451/

Trafferth mewn Tafarn

Dafydd ap Gwilym

Amcanion

Erbyn diwedd y wers hon byddwch yn gallu:

- Dadansoddi cynnwys Trafferth mewn Tafarn

- Dechrau trafod cefndir Dafydd ap Gwilym a Trafferth mewn Tafarn

(I gyd yn gywir a heb gymorth)

Arholiad CY5

Y Chwedlau, Yr Hengerdd a’r Cywyddau – Arholiad ysgrifenedig, 1.5 awr

Culhwch ac Olwen

Branwen ferch Llŷr

Yr Hengerdd Y Cywyddau•Trafferth mewn Tafarn – Dafydd ap Gwilym•Mis Mai a Mis Tachwedd – Dafydd ap Gwilym•Yr Wylan – Dafydd ap Gwilym

•Marwnad Siôn y Glyn – Lewis Glyn Cothi

Y Cywyddau

Y Chwedlau, Yr Hengerdd a’r Cywyddau – Arholiad ysgrifenedig, 1.5 awr

Cefndir y gerdd a’r bardd Arddull y gerdd

traethawd traethawd

¾ awr

Amcanion

Erbyn diwedd y wers hon byddwch yn gallu:

- Dadansoddi cynnwys Trafferth mewn Tafarn

- Dechrau trafod cefndir Dafydd ap Gwilym a Trafferth mewn Tafarn

(I gyd yn gywir a heb gymorth)

Llun: http://www.flickr.com/photos/hembo/372543451/

Cynnwys Trafferth mewn Tafarn

NIWBWRCH

‘Deuthum i ddinas dethol ...’

Llun: http://www.flickr.com/photos/hembo/372543451/

‘cymryd, balch o febyd fûm,

llety, urddedig ddigawn,

cyffredin, a gwin a gawn’

Llun: http://www.flickr.com/photos/drmystro/412785532/

“Canfod rhiain addfeindeg  Yn y tŷ, f'un enaid teg.  Bwrw yn llwyr, liw haul dwyrain,  Fy mryd ar wyn fy myd main”

Llun: http://www.flickr.com/photos/helmutoelkers/1778572565/

“Prynu rhost, nid er bostiaw,

A gwin drud, mi a gwen draw.”

“Ceisiais yn hyfedr fedru  Ar wely'r ferch, alar fu.”

‘Briwais, ni neidiais yn iach,  Y grimog, a gwae'r omach,  Wrth ystlys, ar waith ostler,  Ystôl groch ffôl, goruwch ffêr.’

‘Trewais, ...,  Fy nhalcen wrth ben y bwrdd,’

“nid oedd gampau

da”

“Lleidr yw ef”

‘Dihengais i, da yng saint, I Dduw'r archaf faddeuaint.’

Amcanion

Erbyn diwedd y wers hon byddwch yn gallu:

- Dadansoddi cynnwys Trafferth mewn Tafarn

- Dechrau trafod cefndir Dafydd ap Gwilym a Trafferth mewn Tafarn

(I gyd yn gywir a heb gymorth)

Llun: http://www.flickr.com/photos/hembo/372543451/

Cefndir Trafferth mewn Tafarn

Dafydd ap Gwilym

Cefndir Dafydd ap Gwilym

Barddoni rhwng 1340-1370

UchelwrCymeriad lliwgar

Geni: Brogynin, Llanbadarn Fawr

Bardd natur a serch

Teulu dylanwadol yn y Deheubarth.

Prif noddwr – Ifor Hael o Went

32 copi mewn llawysgrifau e.e. Caerdydd 7

Cywydd yn y person cyntaf – Dafydd yw’r carwr dioddefus

Lleoliad – Rhosyr yn Niwbwrch, Ynys Môn

Cywydd tro trwstan

Merch di-enw

Morfudd?

Morfudd =

•Un o brif gariadon Dafydd• Gwraig briod• Llysenw ei gŵr oedd ‘Y Bwa Bach’. • Byw ger Aberystwyth• Dod o deulu da• Gwallt golau ac aeliau tywyll ganddi• 80 o gerddi iddi

Y System Nawdd

Tasg:

Mewn grŵp o ddau, parwch y cardiau sydd ag ysgrifen tywyll arnynt â’r cardiau eraill.

Yna, trefnwch y cardiau hyn yn ôl trefn amser.

Beirdd y Tywysogion

Bardd yn canu i un person mewn un lleoliad.

1282

Diwedd cyfnod y tywysogion a diwedd y system nawdd bresennol.

Beirdd yr Uchelwyr

Bardd yn canu i nifer o bobl wahanol ac yn crwydo o le i le yng Nghymru.Y dosbarth newydd yma o noddwyr yn dechrau barddoni eu hunain hefyd.

Y System Nawdd

Beirdd yr UchelwyrUchelwyr yn noddi’r beirdd ac

yn dechrau barddoni eu hunain Clera

1282 – Cwymp y Tywysogion

Diwedd nawdd Dosbarth newydd o dirfeddianwyr

Beirdd y Tywysogion

2 ganrif lewyrchus Tywysogion yn noddi’r beirdd

Datblygiad y Cywydd

Traethodl Cywydd

Dafydd ap Gwilym yn safoni’r mesur yma drwy osod cynghanedd ym mhob llinell.

Dylanwadau Cymreig

Moeswers

Moeswers = stori bach a ddefnyddir i ddangos peryglon arferion drwg.

Un o’r prif ddylanwadau ar y cywydd hwn.

Beth ydy moeswers?

Llun: http://www.flickr.com/photos/stmarysmemphis/3383062009/

MoeswersPregethwyr yr Oesoedd Canol yn adrodd moeswers yn eu pregethau.

Prif bechod Dafydd oedd balchder a chwant.

Moeswers

Nid yw Trafferth mewn Tafarn yn foeswers ddifrifol.

Parodi ar y foeswers Ganoloesol ydyw.

Cerdd Serch• 4/5 o gerddi Dafydd yn ymwneud â serch a natur.

• Beirdd y Tywysogion:

- Awdlau serch Hywel ab Owain- Enghraifft dda o’r canu goddrychol yma yn llais y carwr dioddefus. - Dafydd  yn  gyfarwydd  â  cherddi  Hywel  ab  Owain .

Beirdd y Glêr

• Beirdd y Glêr = beirdd isradd Cymru.

• Canu am serch – thema israddol.

• Canu am eni, caru a marw – profiadau sylfaenol pobl.

Ym mhle gallai Dafydd fod wedi dod ar draws cerddi Beirdd y Glêr?

Dylanwad ei ewythr

• Ewythr – Llywelyn ap Gwilym ab Einion.

• Cwnstabl Castell Newydd Emlyn.

• Llys yn Nyfed – Dafydd wedi aros yno.

• Dafydd yn dysgu barddoni yno.

• Dod i gysylltiad â Saeson a diwylliant Ffrengig.

DylanwadauFfrengig

Fabliaux• Chwedlau Ffrengig.

• Ymwneud â throeon trwstan.

• Mae rhyw, neu’r awydd amdano, yn ganolog i’r fabliaux.

• Hefyd, mae tric cyfrwys yn fodd i gyrraedd y nod fel rheol.

• Naratif trydydd person.

Beth yw’r gwahaniaeth rhwng y fabliaux a Trafferth mewn Tafarn?

Trwbadwriaid a’r Trwferiaid• Beirdd crwydrol o Ffrainc.

• Canu mewn tafarndai.

• Canu cerddi ‘poblogaidd’ yr oes honno.

• Gwneud hwyl am ben pethau parchus e.e. parodïo emynau yn eu cerddi.

• Cerddi erotig.

Yr Alba

• Cerdd serch Ffrengig.

• Y Trwferiaid yn canu’r alba.

•Syniad: Dau gariad yn treulio noson gyda’i gilydd yna’n cael eu gorfodi i wahanu pan ddaw’r wawr.

Camp Dafydd ap Gwilym

Dafydd ap Gwilym = UNIGRYW!!!

Y gallu i osod stamp ei bersonoliaeth ar yr holl ddylanwadau hyn.

Canlyniad = gwaith cwbl newydd a ffres

Camp Dafydd ap Gwilym

Huw Meirion Edwards:

“Pwysicach  na  phob  dylanwad  yw dychymyg  ac  egni  creadigol

 cynhenid  Dafydd,  a’i  galluogodd  i  drawsnewid  

yr  hyn  a  glywodd  ac  a  ddarllenodd  

ym  mhair  ei  weledigaeth  ef  ei  hun.”

Amcanion

Erbyn diwedd y wers hon byddwch yn gallu:

- Dadansoddi cynnwys Trafferth mewn Tafarn

- Dechrau trafod cefndir Dafydd ap Gwilym a Trafferth mewn Tafarn

(I gyd yn gywir a heb gymorth)

Tasg

Yn eich grwpiau, paratowch gyflwyniad am gefndir Dafydd ap Gwilym a’r cywydd Trafferth

mewn Tafarn.

Cyflwynwch eich canfyddiadau i weddill y dosbarth.

Amser: 10 munud.

Tasg

Yn unigol, ysgrifennwch frawddeg agoriadol eich

traethawd ar gefndir Dafydd ap Gwilym a’r cywydd Trafferth mewn Tafarn.

Amcanion

Erbyn diwedd y wers hon byddwch yn gallu:

- Dadansoddi cynnwys Trafferth mewn Tafarn

- Dechrau trafod cefndir Dafydd ap Gwilym a Trafferth mewn Tafarn

(I gyd yn gywir a heb gymorth)

Gwaith Cartref:

Ysgrifennwch draethawd am gefndir Dafydd ap Gwilym a’r cywydd Trafferth mewn Tafarn gan ddefnyddio’r hyn

a wnaethoch yn y dosbarth heddiw fel sylfaen i’r gwaith.

Erbyn wythnos i heddiw.