jonneke adolfsen, borging begint bij het begin (heervenveen)

BORGING BEGINT BIJ HET BEGIN

Wolvega,

4 december 2013

Jonneke Adolfsen

CHANGE IN EDUCATION…

van voorstel…

via uitvoering…

naar borging

Change in education…

….. is easy to propose,

hard to implement

and extraordinary difficult to sustain

(Hargreaves & Fink, “Sustainable Leadership”)

Inhoud

• De wetenschap

• Monitoring praktijkervaringen landelijke pilots

• Reflectie en uitwerking

Ervaringen…

Borging

• Een ontwikkeling is geborgd als deze na een

bepaalde tijd nog steeds algemeen zichtbaar is

binnen de school (Datnow, 2005)

• Belangrijkste criterium: de getrouwheid

waarmee de vernieuwing wordt gecontinueerd,

ook als extra ondersteuning en middelen niet

meer beschikbaar zijn(Han en Weiss, 2005)

Inspectie van het Onderwijs (2009)

Excellente scholen onderscheiden zich vooral door een beter didactisch

handelen en een betere leerlingenzorg, maar ook door een betere

kwaliteitszorg:

ze evalueren de prestaties van leerlingen systematischer en borgen hun

kwaliteit beter.

Ze werken daardoor opbrengstgerichter dan andere scholen, en dat vertaalt

zich in goede opbrengsten die ze over schooljaren heen laten zien en

vasthouden.

Nogmaals borging

• Onderwijsontwikkeling kan gezien worden als geborgd als het niet meer

gezien wordt als iets nieuws of anders maar als onderdeel van zowel de

eigen normen en waarden als de procedurele structuur. (McLauglin &

Mitra , 2001)

• Bij borging is vooral de continue aandacht voor evaluatie en de daaruit

voortvloeiende veranderingen die een dynamische omgeving vragen

van belang. (McIntosh et al., 2009)

U.S. Department of Education

(2010)– gemiddeld genomen boeken CSR-scholen weinig vooruitgang maar

individuele scholen hebben hun resultaten duidelijk verbeterd

– belangrijke onderscheidende factoren:

• gedeeld onderwijskundig leiderschap,

• schoolklimaat,

• aandacht voor instructie,

• datagebruik

• externe ondersteuning.

– de verschillende scholen combineren deze factoren op een verschillende

manier en leggen verschillende accenten, afhankelijk van de eigen

situatie.

• Borging is geen aparte fase die plaatsvindt na de implementatie

van de gewenste ontwikkeling, maar is een onderdeel van

continue schoolontwikkeling als een cyclisch proces.

(Anderson en Stiegelbauer, 1994; Coburn, 2003; McLaughlin & Mitra, 2001;

McIntosh et al., 2009; Darling-Hammond & Rothman, 2011)

Cyclisch proces

Onderwijsontwikkeling in de praktijk

• Veel variatie in ontwikkeling in scholen

– Doelen (bijv. curriculair en pedagogisch-didactisch)

– Aanpak (bijv. top-down, bottom up, combinatie)

– Resultaten (van geïsoleerde veranderingen tot schoolbreed)

Onderwijsontwikkeling in de praktijk

Maar ook:

• Scholen zien zich geconfronteerd met ontwerpproblematiek:

– Inhoudelijk

Wat pakken we aan? Welke resultaten streven we na? Wat betekent dat op leerling-, klas-, school- en schooloverstijgend niveau? (nano, micro, meso, macro)

– Technologisch

Hoe gaan we te werk? Hoe zorgen we bijv. voor doorgaande leerlijnen?

– Sociaal-politiek

Wie betrekken we, wanneer, in welke rollen? Wie beslist?

Leiderschap en synergie

• Om duurzame veranderingen binnen een school en tussen scholen tot stand te brengen is synergie nodig tussen:

–curriculumontwikkeling

–schoolorganisatieontwikkeling

–professionele ontwikkeling van alle

betrokkenen

curriculumontwikkeling

school-

organisatie-

ontwikkeling

professionele

ontwikkeling

curriculum op nano-(leerling)niveau

Synergie in ontwikkelingen

(copyright SLO)

Knelpunt

Het hebben van de functie van leidinggevende valt niet altijd

samen met zeggenschap

Project 2

• Relatief taalarm krimpgebied

• Sense of urgency

• Bestaand netwerk

• Nieuwsbrieven

• Inhoudelijke activiteiten op werkvloer- en managementniveau

Wat kan er misgaan?

Knelpunt

Stevige persoonlijke contacten

zijn niet hetzelfde als

een stevig netwerk

Project 3

• Gebied met relatief veel taal- en rekenachterstand

• Sense of urgency

• Ervaren projectleider

• Snelle start, veel deelnemende scholen

Wat kan er misgaan?

Knelpunt

Commitment uitspreken is niet hetzelfde als betrokken zijn en maakt dus nog geen netwerk

Cruciaal

• Formuleer nauwkeurig voor welk probleem het beoogde project een oplossing biedt

• Beschrijf

– wat je gaat doen,

– hoe je het gaat doen,

– wat daarvoor nodig is (tijd, middelen, mensen,…..)

– hoe je gaat bepalen of je doelen bereikt zijn en of je interventies geëigend bleken

Bezinning

• Wie doen er mee?• Netwerkvorming, mensen met zeggenschap• Uitwisseling, verkenning, band creëren• Beperkte groep of hele school?

• Wat pak je aan?• Waarop vind je elkaar? What’s in it for me / us? What makes me /

us tick? Urgentie? Idealisme? Elkaar vinden op gezamenlijk doel• Elementen van het curriculum (doorlopende leerlijnen,

continuïteit)

• Hoe pak je het project aan?• Projectmatig werken• Feedback organiseren, terugkijken naar gezamenlijk doel• Rol projectleider, schoolleider, docenten, leerlingen en andere

betrokkenen

Waarop vind je elkaar?

Copyright SLO

Implementatiedip

Fasen in innovatieve trajecten

Beoogd

(Intended)

Denkbeeldig

(Ideal, Ideological, Idealistic)

Formele, Geschreven

(Formal, Written)

Uitgevoerd

(Implemented)

Geïnterpreteerd (m.n. door leraren, maar ook anderen…;

cf. false clarity; painful unclarity)

(Perceived)

In actie

(Operational)

Bereikt

(Attained)

Ervaren(m.n. door leerlingen)

(Experiential, Experienced)

Geleerd

(Learned)

Uitwerking

• Alignment / verbinding

• Professionele leergemeenschappen

• Datagestuurd keuzes maken

• Eigenaarschap en gedeelde verantwoordelijkheid

Alignment en duurzaam verbeteren

Landelijk Leiderschapscentrum Expertis

Leidinggeven aan Leren en VerbeterenDutch Center for Educational Leadership

Leiderschapstraining op niveau

Alignment en Continu Verbeteren vanuit de Systeembenadering voor Kwaliteitszorg (TQE) in de 21e eeuw

Gedeeld Leiderschap Niveau Rollen en Verantwoordelijkheid Documenten/Doelen Resultaten/Data Overleg

PLG Bestuursteam BESTUUR

Afg

este

mde e

n S

MART g

efo

rmule

erd

e d

oele

n e

n w

erk

en m

et d

e P

DSA V

erb

ete

rcirk

el

DLT: District Leadership Team

(Schoolbestuur)

(Bestuur)

(College van Bestuur)

(Bovenschools Manager)

Verzorgt een overzichtelijk Plan on a page vanuit het bestuur (doelen/data)

Communicatie en alignment

(rapporteert aan stakeholders)

Geeft stem aan klant en stakeholders

(inzicht in besluiten)

1 Pagina Plan BeleidsplanDistrict Strategic Plan on a Page

Management Dashboard

(Bovenschools)Board Balanced Scorecard

1 x per kwartaal

PLG Leiderschapsteams SCHOOL

BLT:Building Leadership Teams

(per gebouw dus)

School(Directie)

(Rector)

(Clusterdirecteur)

(Meerscholendirecteur)

(Locatiedirecteur)

(Managementteam)

(Centraal Verbeterteam)

(Verbeterteam + Omgeving)

Geeft richting aan (missie/visie) en communiceert hierover

Stelt verbeterplannen op en monitort de uitvoering.

Bevordert leiderschap op alle niveaus binnen de school (capacity building).

Brengt lijn aan in het werken met PLG’s (Alignment) en legt hierover

verantwoording af.

Professionalisering m.b.t. denken in systemen en processen en werken TQM

instrumenten.

1 pagina plan SchoolplanSchool Plan on a Page

1 pagina plan Schoolverbeterplan(nen)Improvement Plan on a Page

Management Dashboard (School)School Balanced Scorecard

1 a 2 x per maand

PLG Verbeterteams KLAS/Docenten

PLC: Professional Learning Communities

Klassen/Groepen (Docenten)

(Ontwikkelteams)

(Leerteams)

(Verbeterteams + ouders)

(Teams)

(Vakgroepen)

Stemt doorlopende leerlijnen af tussen klassen of inhoud.

Stemt verbeterdoelen af, maakt deze SMART en zet ze in PDSA proces

Geeft invulling aan 4 PLC vragen

Stelt systeem op voor RT en interventieteam

1 pagina plan GroepsplanClass Room Plan on a Page

met SMART doelen!

Kwaliteitsmuur (Datamuur)

Classroom Data Center

2-4 x per maand

PLG Klasseteams KLAS/Leerlingen

CLC: Classroom Learning Community

Klas/Groep (Verbeterteams Leerlingen +

Docent)(+Ouders)

Betrekt leerlingen bij 21e eeuw leren

Bevordert proceseigenaarschap en afleggen van verantwoording

Stemt klassedoelen af met verbeterdoelen.

Betrekt de groep en de leerlingen bij het realiseren van doelen

1 pagina plan LeerlingplanStudent Plan on a Page

met SMART doelen!

Leerlingmap (Leerlingportfolio)

Student Data Folder

Dagelijks

4 x per maand

Klasoverleg

Ontwikkelmodel

• Goede koers

• Goede start

• Goede feedback

• Goede ontwikkeling

• Goede differentiatie

• GEÏNTEGREERD – garantie voor borging

jonneke.adolfsen@expertis.nl