Λύσεις: Τελική Εξέταση 24 Ιανουαρίου...
Post on 19-Aug-2020
11 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Σελίδα1από6
Φ230:ΑστροφυσικήΙ
Λύσεις:ΤελικήΕξέταση24Ιανουαρίου2017ΔίνονταιΤοαπόλυτομέγεθοςτουΉλιουστοοπτικό(V-band)MV=4.8,ηλαμπρότητατουΉλιου𝐿⨀=3.8x10
26Watt,η μάζα του Ήλιου 𝛭⨀=1.98x10
30 kgr και η ακτίνα του 𝑅⨀=7x108 m, η σταθερά παγκόσμιας έλξης
G=6.67x10-11Nm2kgr2.
1. ΔιαβάζετεκάπουότιημέσηελεύθερηδιαδρομήενόςφωτονίουστοεσωτερικότουΉλιουείναι𝑙 = 0.3 𝑐𝑚. α) Τι σημαίνει αυτό;Ποιος είναι ο ορισμός της μέσης ελεύθερης διαδρομής; (0.5μονάδες). β) Αποδείξτε ότι για έναφωτόνιο με μέση ελεύθερη διαδρομή 𝒍, το οποίο εκτελεί
τυχαίοβηματισμόαπαιτούνται𝛮 = !!
!βήματαγιανακαλύψειμιααπόστασηd.(1μονάδα).
γ)ΠόσοχρονικόδιάστημαθαπεράσειγιαναφθάσειέναφωτόνιοαπότοκέντροτουΉλιουστηνεπιφάνειάτου;Δώστετοαποτέλεσμάσαςσεέτη.Συγκρίνετέτομετοχρονικόδιάστημαπουθααπαιτούντανεάναυτότοφωτόνιοκάλυπτετηνίδιααπόστασηστοκενό(1μονάδα).
Απάντηση:α)Μέση ελεύθερη διαδρομή τουφωτονίου είναι η απόσταση την οποία θα διανύσει ευθύγραμμα τοφωτόνιοπριναλληλεπιδράσειέντοναμετηνύληστοεσωτερικότουΉλιου.Ηπιοπιθανήαλληλεπίδρασηείναιησκέδασήτουμεκάποιααπόταελεύθεραηλεκτρόνιαταοποίαπροέρχονταιαπότονιονισμότουυδρογόνου, ηλίου και άλλων χημικών στοιχείων λόγω της υψηλής θερμοκρασίας που υπάρχει στοεσωτερικότουΉλιου
β) Η απόδειξη βρίσκεται στη σελίδα ?? του βιβλίου «Εισαγωγή στη Σύγχρονη Αστρονομία» των Χ.ΒάρβογληκαιΙ.Σειραδακη.γ) Τοσυνολικό χρονικόδιάστημαπουαπαιτείται είναι ίσομε το χρόνοπου χρειάζεται τοφωτόνιο ναολοκληρώσειτα𝛮βήματα,ώστεναδιανύσειμίααπόστασηίσημετηνακτίνατουΉλιου,𝑑 = 𝑅⨀.Ο χρόνος πουαπαιτείται για να κάνει ένα βήμα, δηλαδή να διανύσει απόσταση ίσημε την ελεύθερηδιαδρομή 𝑙, υπολογίζεται εύκολα μια που το φωτόνιο κινείται με ταχύτητα ίση με την ταχύτητα τουφωτός𝑐στοκενό(αφούδεναλληλεπιδράμετηνύλη)καιείναιαπλά:
𝑡 =𝑙𝑐
Έτσιτοσυνολικόχρονικόδιάστημαείναι
𝛵 = 𝛮 ∗ 𝑡 =𝑑𝑙
! 𝑙𝑐=
𝑅⨀!
𝑙𝑐=
7×10! !
0.003 × 3×10!= 5.44×10!!𝑠𝑒𝑐 = 17264 𝑦𝑟𝑠
ΤοχρονικόδιάστηματοοποίοθαχρειαζόταντοφωτόνιογιανακαλύψειαπόστασηίσημετηνακτίνατουΉλιουστοκενόείναιαπλά:
𝜏 =𝑅⨀𝑐=7×10!
3×10!= 2.33 𝑠𝑒𝑐
Δηλαδήστοκενόηαπόσταση𝑅⨀καλύπτεται
!!= 5.44×1011
2.33 = 2.33×10!! = 233δισεκατομμύριαφορέςπιογρήγορα
Σελίδα2από6
2. Ένα σφαιρωτό σμήνος αποτελείται από 100,000 αστέρες, καθένας από τους οποίους έχειλαμπρότηταστοοπτικό (V-band) ίσημε1,5𝐿⨀. Εάν τοπαρατηρήσιμοφαινόμενομέγεθος τουσμήνους, ως σύνολο, είναι mV=5 στο οπτικό, να υπολογιστεί η απόσταση του σμήνους σεparsec. (2 μονάδες). β) Αν σας έλεγαν ότι υπάρχει μεσοαστρική απορρόφηση λόγω σκόνηςανάμεσασεεμάςκαι τοσμήνος ίσημεAV=2,πόσηθαήταντότεηπραγματικήαπόστασητουσμήνους(0.5μονάδες).
Απάντηση:α)Έστω𝑑! ηαπόστασητουσμήνουςαπόεμάς,τουοποίουησυνολικήλαμπρότηταστοοπτικόείναι
𝐿!,! = 100000 ×1.5𝐿⨀ = 1.5×10!𝐿⨀Ηροήακτινοβολίας,F!,!,πουλαμβάνουμεαπότοσμήνοςείναι
F!,! =!!,!
!! !! !(1)
ενώτοφαινόμενομέγεθόςτου,τοοποίομαςδίνεταιότιείναι𝑚! = 5,τοσυμβολίζουμεστησυνέχειαγιαλόγουςευκρίνειαςως𝑚!,!καιθασχετίζεταιμετηροήτουμετογνωστότύπο
𝑚!,! = −2.5 log!"!!,!!!,!
(2)
όπουF!,!ηροήακτινοβολίαςστοφίλτροVπουλαμβάνουμεαπότοVega,οοποίοςκαιχρησιμοποιείταιωςαστέραςαναφοράς.ΑντίστοιχαγιατονΉλιο,μαςδίνεταιότιτοαπόλυτομέγεθόςτου(δηλαδήτοφαινόμενομέγεθοςπουθαείχεανβρισκότανσεαπόσταση𝑑 = 10𝑝𝑐)στοοπτικόείναι𝛭!,⨀ = 4.8, οπότε
𝛭!,⨀ = −2.5 log!"!!,⨀!!,!
(3)
όπου
F!,⨀ = !⨀!!!!
(4)
ηροήακτινοβολίαςπουθαλαμβάναμεαπότονΉλιο,ανβρισκότανστα10pc.Αφαιρώνταςκατάμέλητις(2)και(3)καιαντικαθιστώνταςστησυνέχειατις(1)και(4)έχουμε:
𝑚!,! − 𝛭!,⨀ = −2.5 log!"F!,!F!,⨀
= −2.5 log!"
𝐿!,!4𝜋 𝑑! !
𝐿⨀4𝜋𝑑!
⇒
𝑚!,! − 𝛭!,⨀ = −2.5 log!"!!,!!⨀
!!!
! (5)
Αντικαθιστώνταςτιςαριθμητικέςτιμέςστην(5)καιβάζονταςτιςαποστάσειςσεparsec(pc)έχουμε
5 − 4.8 = −2.5 log!"1.5×10!×10!
𝑑! ! ⇒ 0.2 = −17.94 + 5 log!" 𝑑! ⇒
𝑑! = 10!",!"! 𝑝𝑐 ⇒ 𝒅𝜮 = 𝟒𝟐𝟒𝟔 𝒑𝒄
β) Εάν υπήρχε μεσοαστρική απορρόφηση ΑV=2, τότε προφανώς το φαινόμενο μέγεθος πουπαρατηρούμε (𝑚!,! = 5) δεν θα οφείλεται μόνο στη δεδομένη απόσταση 𝑑! του σμήνους (όσο πιομακρυά, τόσο πιο αμυδρό) αλλά και στο ότι μέρος της ακτινοβολίας που έρχεται προς εμάςαπορροφάταικαισκεδάζεταιαπότησκόνη.
Σελίδα3από6
Επομένωςανδενυπήρχεησκόνη,τοσμήνοςθαέπρεπεναεμφανίζεταιφωτεινότεροκαιαντιστοίχωςτοπραγματικόφαινόμενομέγεθόςτουθαήτανm!,!
! = 𝑚!,! − 𝐴! = 5 − 2 ⇒ m!,!! = 3.
Βάζονταςαυτήτηνέατιμήm!,!
! στην(5)έχουμε
3 − 4.8 = −2.5 log!"1.5×10!
𝑑! ! ⇒ −1.8 = −17.94 + 5 log!" 𝑑! ⇒
𝑑! = 10!",!"! 𝑝𝑐 ⇒ 𝒅𝜮 = 𝟏𝟔𝟗𝟎 𝒑𝒄
Τοαποτέλεσμααυτόείναιλογικό.Ηπαρουσίασκόνηςκάνειταάστραναφαίνονταιπιοαμυδράαπόότιείναι,δηλαδήέχειωςαποτέλεσμαναμαςδημιουργείτηνεντύπωσηότιβρίσκονταιπιομακρυά.
Σελίδα4από6
3. ΈνααστέριβρίσκεταιστηνΚύριαΑκολουθίακατάτομεγαλύτεροπερίοδοτης«ζωής»τουχωρίςνααλλάζειουσιαστικάηακτίνατου.α)Πώςείναιαυτόεφικτόμιαπουηβαρύτητασυμπιέζειταανώταταστρώματάτουπροςτοκέντρο;(0.5μονάδες).β)ΥπολογίστετοχρόνοπουπαραμένειστηνΚύριαΑκολουθίαένααστέριτοοποίοαρχικάβρίσκεταιστοκάτωάκροτηςμε𝛭 = 0.3𝛭⨀,T=3000K,log 𝐿 𝐿⨀ =-1.8.Υποθέστεότιτοαστέριαποτελείταικατά100%απόυδρογόνοκαιότιμπορείναμετατρέψειτο20%τουυδρογόνουτου.(2μονάδες).
α)ΟλόγοςγιατονοποίοηακτίνατουαστεριούτοοποίοβρίσκεταιστηνΚύριαΑκολουθίαπαραμένειπρακτικά σταθερή οφείλεται στο ότι σε κάθε σημείο στο εσωτερικό του αστεριού η πίεση λόγω της
βαρύτητας(𝑃!"#$~ !!!
!!),πουέχειδιεύθυνσηπροςτοκέντρο,αντισταθμίζεταιαπόμίαίσηκαιαντίθεση
πίεσηπουπροέρχεταιτόσοαπότηνκίνησητωνσωματίωνωςιδανικόαέριο(𝑃!"# = 𝑁𝑘!𝑇)όσοκαιαπότηνπίεσηακτινοβολίαςτωνφωτονίων(𝑃!"# =
!!𝑎 𝑇!)πουέχουνδημιουργηθείλόγωτωνπυρηνικών
αντιδράσεωνκαικινούνταιπροςταέξω.Ηισορροπίαδιατηρείταιδιότιορυθμόςμετονοποίοενέργειαεκλύεται από πυρηνικές αντιδράσεις στο κέντρο αστεριού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τηθερμοκρασίαστηνοποίαγίνονταιοιαντιδράσεις.Γιατηναλυσίδαp-pηεξάρτησηαυτήείναι~𝛵!,ενώγιατονκύκλοCNO~𝛵!".Αυτήηεξάρτησηλειτουργείως«θερμοστάτης».Εάνγιακάποιολόγομειωθείλίγοηακτίνααστεριού,ηπίεσηστοκέντροθααυξηθείκαιεπομένωςθααυξηθείκαιηθερμοκρασίατου.Αύξησητηςθερμοκρασίαςέχειωςσυνέπειαμεγαλύτερηπαραγωγήενέργειας(πχπερισσότεραφωτόνια)ηοποίαθαέχειωςαποτέλεσμασημαντικήαύξησητηςπίεσηςπροςταέξωηοποίαθαυπερνικήσειγιαλίγοτηνβαρυτικήπίεσηκαιεπομένωςτοαστέριθαδιασταλεί.ΑνόμωςδιασταλείτοαστέριηακτίνατουRθααυξηθεί,ηβαρυτικήπίεσηστοκέντροθαελαττωθείμεαποτέλεσμαηθερμοκρασίαεκείναπέσει.Αυτόόμωςθαμειώσειτηνπαραγωγήενέργειαςμεαντίστοιχημείωσητηςπίεσηςπροςταέξω,καιέτσιτοαστέριθαεπανέλθειστοαρχικότουμέγεθος.β) Από τη στιγμή που η λαμπρότητα του αστέρα είναι log 𝐿 𝐿⨀ =-1.8, ο ρυθμός με τον οποίοακτινοβολείενέργειαείναι:
𝑙𝑜𝑔 𝐿 𝐿⨀ = −1.8 ⇒ 𝐿 = 10!!.!𝐿⨀ ⇒ 𝐿 = 6.0× 10!" 𝑊𝑎𝑡𝑡Ηδιαθέσιμηενέργειαηοποίαμετατρέπεταισεακτινοβολίαλόγωσύντηξης του20%τηςμάζας𝛭 τουαστεριούστονπυρήνατουαπότουυδρογόνοσεήλιοείναιτο0.7%αυτής.Δηλαδή:
𝛦 =0.7100
×20100
𝛭 𝑐! =0.7100
20100
0.3×1.98×10!" 3×10! ! ⇒ 𝐸 = 7.48×10!"𝐽𝑜𝑢𝑙𝑒𝑠
ΕπομένωςοχρόνοςζωήςτουαστεριούστηνΚύριαΑκολουθίαθαείναι
𝑡 =𝐸𝐿=7.48×10!" 𝐽𝑜𝑢𝑙𝑒𝑠6.0×10!" 𝑊𝑎𝑡𝑡
= 1.24×10!"𝑠𝑒𝑐 ⇒ 𝑡 = 3.95×10!! 𝑦𝑒𝑎𝑟𝑠Μιαπου
1 𝑦𝑒𝑎𝑟 = 365 × 24×3600 sec ⇒ 1 𝑦𝑒𝑎𝑟 = 3.15×10!𝑠𝑒𝑐
Σελίδα5από6
4. Η μάζα ενός λευκού νάνου, ο οποίος βρίσκεται σε διπλό σύστημα, αυξάνεται λόγωπρόσπτωσης μάζας από το συνοδό άστρο. Όταν η μάζα του ξεπεράσει το όριοChandrashekhar καταρρέει σε αστέρα νετρονίων. α) Εξηγείστε αναλυτικά (χωρίςαναγκαστικάνακάνετετημαθηματικήαπόδειξη)τηφυσικήδιεργασίαπουδιατηρείσεισορροπίαέναλευκόνάνο.Πώςαλλάζειηακτίνατουλευκούνάνουκαθώςαυξάνεταιημάζατου;(0.5μονάδες).β)ΓιαποιολόγοδενείναιδυνατόνναέχουμεευσταθήλευκόνάνομεμάζαάνωτουορίουChandrashekhar.Πόσοείναιαυτότοόριο;(0.5μονάδες).γ)Ποιαείναιητελικήακτίνατουλευκούνάνουκαιποιααυτήτουαστέρανετρονίων(μάζας ίση με το όριο Chandrashekhar); Γράψτε και τις δύο σε χιλιόμετρα (km) (0.5μονάδες).δ)Πόσηενέργειαεκλύεταικατάτημετατροπήτουπαραπάνωλευκούνάνουσεαστέρανετρονίων;(1μονάδα).
α) Στοεσωτερικόενόςλευκούνάνουδεγίνονταιπλέονπυρηνικέςαντιδράσεις.Ολόγοςγια τονοποίοέναςλευκόςνάνοςδιατηρείταισευδροστατικήισορροπίαοφείλεταιστοότιηπίεσητηςβαρύτηταςστοεσωτερικό του εξισορροπείται από την κβαντομηχανική πίεση των ελεύθερων («εκφυλισμένων»)ηλεκτρονίων(𝑁!) πουέχουναποσπαστείαπόταάτομα(He,C,O)ταοποίαείναιπλήρωςιονισμέναλόγωτης υψηλής θερμοκρασίας μέσα στο εσωτερικό του λευκού νάνου. Η κβαντομηχανική αυτή πίεση,οφείλεταιστηναπαγορευτικήαρχήτουPauliηοποίαδενεπιτρέπειπάνωαπόδύοφερμιόνιαμεσπιν½(όπωςταηλεκτρόνια)ναβρίσκονταιστην ίδιαθέσηστοχώρο.Στηνπερίπτωσηπουταηλεκτρόνιαδενκινούνταιμεταχύτητεςκοντάστηνταχύτητατουφωτός(μησχετικιστικά)δίνεταιαπότησχέση
𝑃!"#$%"&~ℏ!
𝑚!𝑛!!/!
όπουℏησταθεράPlanck,𝑚!είναιημάζατουηλεκτρονίουκαι𝑛! =!!!= !!
!!!!
!,ηαριθμητικήπυκνότητα
τωνηλεκτρονίων.
Καθώςαυξάνεταιημάζατουλευκούνάνουαυξάνεταιηβαρυτικήπίεση(𝑃!"#$~ !!!
!!)καιεπομένωςγια
να παραμείνει το άστρο σε ισορροπία πρέπει να μειωθεί η ακτίνα του ώστε να αυξηθεί και ηκβαντομηχανικήπίεση.Εξισώνονταςτιςδύοπιέσειςκαιμιαπουοαριθμόςτωνελεύθερωνηλεκτρονίωνείναιίσοςμετοναριθμότωνπρωτονίωνκαιανάλογοςτηςμάζαςτουλευκούνάνου(𝑁!~𝛭),μπορείνααποδειχθείεύκολαότι𝑅~𝑀!!/!.β) Το όριο Chandrashekhar είναι ίσο με~1.4 𝑀⨀. Ο λόγος για τον οποίο δεν είναι δυνατόν να έχομεευσταθήλευκόνάνομεμάζαμεγαλύτερηαπότοπαραπάνωόριοοφείλεταιστοότικαθώςαυξάνεταιημάζα του μειώνεται η ακτίνα, περιορίζεται ο διαθέσιμος χώρος των ελεύθερων ηλεκτρονίων καιαυξάνεται (λόγω τηςαρχής του Pauli) η ταχύτητά τους η οποίααρχίζει ναπλησιάζει προοδευτικά τηνταχύτητα τουφωτός (𝑐) τηνοποίακαιδεμπορούννα ξεπεράσουν.Τότεόμωςηπίεσηδίνεταιαπό τησχέση
𝑃!"#$%"&~ℏ𝑐 𝑛!!/!
Μπορείνααποδειχθείότιστηνπερίπτωσηαυτή,ότανπλέονταηλεκτρόνιαέχουνταχύτηταπολύκοντάσεαυτήτουφωτόςδενυπάρχειευσταθήςλύσηισορροπίαςστηνακτίνατουλευκούνάνου.γ)Ηακτίνα,𝑅!",ενόςλευκούνάνουμάζαςMδίνεταιαπότησχέση
𝑅!" = 0.01𝑅⨀𝛭
0.7𝛭⨀
!!/!
όπου𝑅⨀και𝛭⨀ηακτίνακαιμάζατουΉλιουαντίστοιχα,
Σελίδα6από6
ενώηακτίνα,𝑅!",ενόςαστέρανετρονίωνείναι:
𝑅!" = 11𝑘𝑚𝛭
1.4𝛭⨀
!!/!
Θέτοντας στις παραπάνω σχέσεις τη μέγιστη μάζα 1.4𝑀⨀ στην οποία μπορεί να φθάσει ένα λευκόςνάνοςβρίσκουμεότιηελάχιστηακτίνατουθαείναι𝑹𝜦𝜨 = 𝟓𝟓𝟓𝟔𝒌𝒎,ενώότανγίνειαστέραςνετρονίωνμάζας1.4𝑀⨀,θαέχειακτίναμόλις𝑹𝑨𝑵 = 𝟏𝟏𝒌𝒎.
δ)ΗδυναμικήενέργειαμιαςομογενούςσφαίραςμάζαςΜ,καιακτίναςRδίνεταιαπότησχέση
𝑈 𝑅 = −35𝐺𝑀!
𝑅
Υποθέτοντας ότι τόσο ό λευκός νάνος μάζας 1.4𝑀⨀ όσο και ο αστέρας νετρονίων έχουν σταθερήπυκνότηταστοεσωτερικότους,ότανολευκόςνάνοςξεπεράσειτοόριοChandrashekharκαικαταρρεύσεισεαστέρανετρονίωνηδυναμικήτουενέργειαθαελαττωθείκατά
𝛥𝑈 = 𝑈 𝑅!" − 𝑈 𝑅!" = −35𝐺𝑀! 1
𝑅!"−
1𝑅!"
Σύμφωνα με το θεώρημα virial το μισό της ενέργειας αυτής θα εκλυθεί στο διάστημα με τη μορφήακτινοβολίαςκαιθαείναι:
𝛦 =𝛥𝑈2= −
310𝐺𝑀! 1
𝑅!"−
1𝑅!"
=310𝐺𝑀! 𝑅!" − 𝑅!"
𝑅!"𝑅!"~310𝐺𝑀! 1
𝑅!"⇒
𝛦~3106.67×10!!!× 1.4×1.98×10!" !
11×10!⇒
𝜠~𝟏.𝟑𝟗×𝟏𝟎𝟒𝟔𝑱𝒐𝒖𝒍𝒆𝒔
top related