ПРИМЕНЕТА КОЗМЕТИКА - е-учебници

д-р СНЕЖАНА ПЕРЕСКА д-р ИЗАБЕЛА АНЕСКА ДИМЕСКА

ПРИМЕНЕТА

КОЗМЕТИКА ЗА ЧЕТВРТА ГОДИНА

СТРУКА: ЛИЧНИ УСЛУГИ

ОБРАЗОВЕН ПРОФИЛ: КОЗМЕТИЧКИ ТЕХНИЧАР

д-р СНЕЖАНА ПЕРЕСКА д-р ИЗАБЕЛА АНЕСКА ДИМЕСКА

РЕЦЕЗЕНТИ:

Професор д-р Марија Главаш Додов

Универзитет „Св. Кирил и Методиј“

М-р Ирена Карова

Наставник во ССОУ „Димитрија Чуповски“ Велес

Дипл. Фармацевт Анета Диневска Геговска

Наставник во СМУГС „Панче Караѓозов“ Скопје

ГРАФИЧКО УРЕДУВАЊЕ, КОМПЈУТЕРСКА ОБРАБОТКА, ИЛУСТРАЦИИ И

КОРИЦА:

Професор Сашо Кочоски

СОУ„Ѓорче Петров“ Прилеп

ЛЕКТОР:

Лидија Тошеска

ТИРАЖ:

Со одлука за одобрување на учебникот по предметот „Применета козметика“ (редовен

и изборен) за четврта година, струка - Лични услуги, профил - Козметички техничар бр

26-1292/1 од 31.12.2019 година, донесена од Националната комисија за учебници за основно и средно образование

ЦИП – каталогизација во публикација на Народната и универзитетска библиотека

„Св. Климент Охридски“ - Скопје

ПРИМЕНЕТА КОЗМЕТИКА

ПРЕДГОВОР

Учебникот по Применета козметика за четврта година за средно стручно образование

е подготвен согласно наставната програма за средно стручно образование од четиригодишно

траење за струката лични услуги, образовен профил - козметички техничар. Предметот е

застапен со 4 часа задолжителна настава и 2 часа изборна настава неделно (132 и 66 годишно). Наставните содржини се систематизирани во тематски целини, предвидени со наставната

програма. Учебникот е составен од два дела: првиот дел содржи теми кои обработуваат

содржини предвидени за задолжителната настава, вториот дел содржи содржини кои веруваме

ќе им помогнат на учениците кои следат изборна настава, во проширување на знаењата и во

целта да се следат современите промени во развојот на козметиката.

Содржините во учебникот се соодветни за возраста и интересите на учениците.

Истовремено тие треба да поттикнуваат радозналост и интерес за нивно проширување, преку

пронаоѓање и собирање на нови информации преку интернет, стручни списанија, искуства од

козметички салони и сл. Козметиката не е статична наука, нејзиниот развој е секојдневен, а

ученикот следејќи го развојот учествува во надградување на наставните содржини.

Разработените содржини во овој учебник, му овозможуваат на ученикот да гради свои лични

ставови за одредени ситуации, му овозможуваат да избира и применува одредени содржини,

според сопствениот вкус и интерес. Целта ни е да ги активираме учениците како рамноправни

учесници во реализација на наставниот час. Секој козметичар се стреми да ја исполни желбата

на својот клиент, да го разубави неговиот изглед и да го направи посреќен. Нашата цел е да ги

направиме поинтересни часовите по Применета козметика, да ги поттикнеме интересот,

почитта и љубовта кон вашата професија.

Авторите

СОДРЖИНА

1 ТЕМА – МЕДИЦИНСКА КОЗМЕТИКА

1.1 ПРОМЕНИ НА КОЖАТА................................................................................13 1.1.1 ПРОМЕНИ ВО НИВОТО НА КОЖАТА...................................................................14 1.1.2 ПРОМЕНИ НАД НИВОТО НА КОЖАТА................................................................15 1.1.3 ПРОМЕНИ ПОД НИВОТО НА КОЖАТА................................................................17

1.2 АЛЕРГИСКИ РЕАКЦИИ.................................................................................19 1.2.1 АЛЕРГИИ И ПРЕОСЕТЛИВОСТ НА КОЗМЕТИЧКИ ПРОИЗВОДИ...................23

1.3 КОЗМЕТИЧКА ЕВАЛУАЦИЈА ЗА СОСТОЈБАТА НА

КОЖАТА...........................................................................................................25 1.4 АДНЕКСИ НА КОЖАТА................................................................................30

1.4.1 ПОТНИ ЖЛЕЗДИ........................................................................................................30 1.4.2 ЛОЈНИ ЖЛЕЗДИ.........................................................................................................31

1.5 ДИСЕБОРЕЈА....................................................................................................32 1.6 АКНЕ ВУЛГАРИС............................................................................................36 1.7 КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН НА АКНИ..........................................................39 1.8 ЕРИТЕМНИ ПРОМЕНИ..................................................................................40 1.9 РОЗАЦЕА...........................................................................................................43 1.10 ИНФЕКТИВЕН ЕРИТЕМ...............................................................................46 1.11 ЕРИЗИПЕЛ......................................................................................................48 1.12 АТРОФИЈА НА КОЖА..................................................................................49

1.12.1 ЛИНЕАРНА АТРОФИЈА НА КОЖА.........................................................................50 1.12.2 СЕНИЛНА АТРОФИЈА...............................................................................................50

1.13 ДЕГЕНЕРАТИВНИ АТРОФИИ НА КОЖА.................................................52 1.13.1 АТРОФОДЕРМИЈА ВЕРМИКУЛАТА......................................................................52 1.13.2 ХЕМИАТРОФИЈА ФАЦИИ........................................................................................53 1.13.3 АНЕТОДЕРМИЈА........................................................................................................53 1.13.4 ИДИОПАТСКА ПРОГРЕСИВНА АТРОФОДЕРМИЈА..........................................54

1.14 НЕГА НА АТРОФИРАНА КОЖА................................................................55 1.15 ПИГМЕНТНИ ПРОМЕНИ НА КОЖА.........................................................56

1.15.1 ДЕПИГМЕНТАЦИИ....................................................................................................57 1.16 ХИПЕРПИГМЕНТАЦИИ...............................................................................59

1.16.1 ЕФЕЛИДЕС...................................................................................................................59 1.16.2 ХЛОАЗМА....................................................................................................................60

1.17 ПИГМЕНТНИ МЛАДЕЖИ – НЕВУСИ........................................................61 1.18 СОЛАРЕН ЕРИТЕМ......................................................................................63 1.19 НАРУШЕНА ВЛАКНАВОСТ.......................................................................64

1.19.1 ХИПЕРТРИХОЗА........................................................................................................64 1.19.2 ХИРЗУТИЗАМ.............................................................................................................64

1.20 АЛОПЕЦИИ....................................................................................................65 1.20.1 ДИФУЗНИ АЛОПЕЦИИ.............................................................................................65 1.20.2 ЦИРКУМСКРИПТНИ АЛОПЕЦИИ..........................................................................66 1.20.3 АЛОПЕЦИЈА АРЕАТА...............................................................................................66 1.20.4 ТРИХОТИЛОМАНИЈА...............................................................................................67

1.21 ВИТАМИНИ И НИВНАТА УЛОГА ВРЗ КОЖАТА..................................68 1.21.1 ВЛИЈАНИЕ НА НЕДОСТИГ НА ВИТАМИНИ ВРЗ КОЖАТА............................68 1.21.2 УЛОГА НА ВИТАМИНИТЕ ВО НЕГАТА НА КОЖАТА......................................69

2 ТЕМА - КОЗМЕТИЧКИ ПОСТАПКИ ЗА НЕГА НА РАЦЕ - МАНИКИР

2.1 ГРАДБА НА НОКОТ........................................................................................75 2.2 ФУНКЦИЈА И НЕГА НА НОКТИТЕ.............................................................77 2.3 БОЛЕСТИ НА НОКТИТЕ ОД РАЦЕТЕ.........................................................79 2.4 МАНИКИР.........................................................................................................83 2.5 ОПРЕМА И ПРИБОР ЗА МАНИКИР.............................................................85 2.6 ВИДОВИ КОЗМЕТИЧКИ ПРОИЗВОДИ.......................................................86 2.7 ПОСТАПКИ ЗА МАНИКИРАЊЕ...................................................................90 2.8 ВИДОВИ МАНИКИР.......................................................................................93

2.8.1 ФРАНЦУСКИ МАНИКИР..........................................................................................93 2.8.2 ДЕКОРАЦИЈА НА НОКТИ.........................................................................................95

2.9 ВЕШТАЧКИ НОКТИ.......................................................................................96 2.10 НАДГРАДБА НА НОКТИ.............................................................................97 2.11 НАНЕСУВАЊЕ НА ВЕШТАЧКИ ПРОДОЛЖЕТОЦИ (ТИПСОВИ)......99

2.12 АКРИЛНИ НОКТИ.......................................................................................102 2.13 НЕГА НА НОКТИ ВО ДОМАШНИ УСЛОВИ..........................................104 2.14 ПАРАФИНСКИ ТРЕТМАН.........................................................................105 2.15 МАСАЖА НА РАЦЕ....................................................................................108 2.16 ХИГИЕНСКО – ЕСТЕТСКА НЕГА НА РАЦЕТЕ.....................................110

3 ТЕМА - КОЗМЕТИЧКИ ПОСТАПКИ ЗА НЕГА НА НОЗЕ ПЕДИКИР – ПОСТАПКА

3.1 ХИГИЕНА НА НОЗЕ.....................................................................................115 3.2 ПЕДИКИР........................................................................................................117 3.3 ПОСТАПКА ЗА РАБОТА НА ПЕДИКИРОТ..............................................119 3.4 МАСАЖА НА СТАПАЛА.............................................................................122 3.5 ПОСТАПКИ НА МАСАЖА..........................................................................122 3.6 НЕГА НА НОЗЕ СО ПАРАФИНСКИ ВОСОК............................................125 3.7 ДЕФОРМИТЕТИ НА СТАПАЛОТО............................................................127 3.8 ХАГЛУНДОВА ДЕФОРМАЦИЈА................................................................129 3.9 БОЛКА ВО ПЕТАТА......................................................................................131 3.10 ПАТОЛОШКИ ПРОМЕНИ НА НОКТИТЕ...............................................132 3.11 ИНФЕКЦИИ НА СТАПАЛОТО..................................................................135 3.11.1АКУТНА ПАРОНИХИЈА.........................................................................135

3.11.2 ХРОНИЧНА ПАРОНИХИЈА...................................................................135

3.12 ПИГМЕНТНИ ПРОМЕНИ НА НОКТИТЕ................................................136 3.13 ГАБИЧНА ИНФЕКЦИЈА НА НОЗЕТЕ......................................................137 3.14 ВРАСНАТ НОКОТ.......................................................................................139 3.15 ПРОМЕНИ КАКО ПОСЛЕДИЦА НА НЕСООДВЕТНИ ОБУВКИ........140

4 ТЕМА - ШМИНКАЊЕ НА ЛИЦЕ

4.1 ОБЛИЦИ НА ЛИЦЕ.......................................................................................145 4.2 ОБЛИЦИ НА ЛИЦЕТО – КОРЕКЦИЈА СО ШМИНКА............................150 4.3 КОРЕКЦИЈА НА ЧЕЛО СО ШМИНКА.......................................................155 4.4 КОРЕКЦИИ НА ВЕЃИ СО ШМИНКА........................................................157 4.5 КОРЕКЦИЈА НА ОЧИ СО ШМИНКА.........................................................165 4.6 ШМИНКАЊЕ И КОРЕКЦИЈА НА ОЧНИ КАПАЦИ.................................170 4.7 ДНЕВНА И ВЕЧЕРНА ШМИНКА...............................................................172 4.8 КОРЕКЦИЈА НА ПОДОЧНИЦИ СО ШМИНКА........................................176 4.9 КОРЕКЦИЈА НА КЛЕПКИ СО ШМИНКА.................................................178 4.10 КОРЕКЦИЈА НА УСНИ СО ШМИНКА....................................................180 4.11 КОРЕКЦИЈА НА НОС СО ШМИНКА.......................................................185 4.12 КОРЕКЦИЈА НА ОБРАЗИ СО РУМЕНИЛО.............................................189

5 ТЕМА - ЕСТЕТСКО – ХИРУРШКИ ПОСТАПКИ ВО НЕГА НА ЛИЦЕ

И ТЕЛО

5.1 ПЛАСТИЧНА РЕКОНСТРУКТИВНА ХИРУРГИЈА.................................195 5.2 АСЕПСА И АНТИСЕПСА.............................................................................196 5.3 ХИРУРШКИ ПОСТАПКИ – ПУНКЦИЈА, БИОПСИЈА, ИНЦИЗИЈА И

ДРЕНАЖА.......................................................................................................200 5.4 АНЕСТЕЗИЈА И РЕАНИМАЦИЈА...............................................................202 5.5 ТРАНСПЛАНТАЦИЈА НА КОЖА И ДРУГИ ТКИВА..............................205 5.6 ИСЕЧОЦИ.......................................................................................................208

5.7 ТРАНСФУЗИЈА НА КРФ..............................................................................210 5.8 ДЕФОРМИТЕТИ НА ЛИЦЕ И ТЕЛО..........................................................212 5.9 ДЕФОРМАЦИИ НА УШНА ШКОЛКА И УСНИ.......................................217 5.10 РИНОПЛАСТИКА........................................................................................219 5.11 АБДОМЕНОПЛАСТИКА............................................................................221 5.12 КОРЕКЦИЈА НА ГРАДИ.............................................................................223

5.12.1 ХИРУРШКИ ТРЕТМАН ЗА ПОДИГНУВАЊЕ НА ГРАДИТЕ............................223 5.12.2 ХИРУРШКИ ТРЕТМАН ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ГРАДИТЕ.............................224 5.12.3 РЕКОНСТРУКЦИЈА НА ГРАДИ.............................................................................226 5.12.4 ГИНЕКОМАСТИЈА – РЕДУКЦИЈА НА МАШКИ ГРАДИ..................................226 5.12.5 АСИМЕТРИЈА НА ГРАДИТЕ..................................................................................228

5.12.6 КОРЕКЦИЈА НА БРАДАВИЦИТЕ НА ГРАДИТЕ................................................228 5.12.7 ТУБУЛАРНИ ГРАДИ................................................................................................228

5.13 ЛИПОСУКЦИЈА...........................................................................................229 5.14 ЛУЗНИ............................................................................................................232 5.15 ТРЕТМАН НА ЛУЗНИ.................................................................................234 5.16 ДЕРМОАБРАЗИЈА.......................................................................................238 5.17 РИТИДЕКТОМИЈА......................................................................................242 5.18 ЛИФТИНГ НА ЛИЦЕ...................................................................................244

5.18.1 ЛИФТИНГ НА ЧЕЛО................................................................................................246 5.18.2 ЛИФТИНГ НА ВРАТ.................................................................................................247

2 ДЕЛ ПРИМЕНЕТА КОЗМЕТИКА ИЗБОРЕН

1 ТЕМА – МЕДИЦИНСКА КОЗМЕТИКА

1.1 ТИПОВИ НА КОЖА.....................................................................................253 1.2 КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА ЧУВСТВИТЕЛНА (ОСЕТЛИВА)

КОЖА..............................................................................................................257 1.3 КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА СУВА И ДЕХИДРИРАНА

КОЖА..............................................................................................................260 1.4 КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА КОМБИНИРАНА КОЖА........263 1.5 КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА ЗРЕЛА КОЖА..........................264 1.6 КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА ПРОБЛЕМАТИЧНА КОЖА...268 1.7 КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА СЕБОРОИЧНА КОЖА............270 1.8 КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА АКНОЗНА КОЖА...................272 1.9 КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА КОЖА СО ЛУЗНИ...................273

1.10 НЕГА НА КОЖА НА ЛИЦЕ КАЈ МАЖИ.................................................276 1.11 ЛЕКОВИТИ АРОМАТИЧНИ БИЛКИ........................................................277

2 ТЕМА - КОЗМЕТИЧКИ ПОСТАПКИ ВО НЕГА НА РАЦЕТЕ – МАНИКИР

2.1 ВИДОВИ МАНИКИР....................................................................................285 2.2 ВЕШТАЧКИ НОКТИ....................................................................................286 2.3 АКРИЛНИ НОКТИ........................................................................................288 2.4 ФРАНЦУСКИ МАНИКИР............................................................................289 2.5 ДЕКОРАТИВЕН МАНИКИР........................................................................290

3 ТЕМА - КОЗМЕТИЧКИ ПОСТАПКИ ВО НЕГАТА НА НОЗЕТЕ – ПЕДИКИР

3.1 ХИГИЕНА НА НОЗЕ И НОКТИ..................................................................293 3.2 ИНФЕКЦИИ НА КОЖАТА И НОКТИТЕ ОД НОЗЕТЕ............................294 3.3 ГАБИЧНИ ИНФЕКЦИИ НА СТАПАЛОТО...............................................295 3.4 ГАБИЧНИ ИНФЕКЦИИ НА НОКОТОТ ОД НОГАТА............................296 3.5 БАКТЕРИСКИ ИНФЕКЦИИ НА НОКТИТЕ..............................................298 3.6 ПЛУСКИ, ЖУЛОВИ И БРАДАВИЦИ НА СТАПАЛОТО........................298 3.7 ВРАСНАТ НОКОТ........................................................................................300 3.8 ПЕДИКИР.......................................................................................................301 3.9 ПЕДОГРАФ....................................................................................................303

4 ТЕМА - ЕСТЕТСКО – ХИРУРШКИ ПОСТАПКИ ВО НЕГА НА ЛИЦЕ

И ТЕЛО

4.1 ПЛАСТИЧНА ХИРУРГИЈА.........................................................................307 4.2 ИНДИКАЦИИ ЗА КОРЕКЦИЈА НА ГРАДИ.............................................308 4.3 КОРЕКЦИЈА НА ГРАДИ СО ИМПЛАНТИ...............................................309 4.4 ЛИПОСУКЦИЈА............................................................................................312 4.5 ДЕРМОАБРАЗИЈА........................................................................................315 4.6 ХЕМИСКИ ПИЛИНГ....................................................................................317

РЕЧНИК НА НЕПОЗНАТИ ЗБОРОВИ.......................................................................................321

ЛИТЕРАТУРА................................................................................................................................324

1. ТЕМА

МЕДИЦИНСКА КОЗМЕТИКА

Со проучување на темата ќе можеш: Да идентификуваш патолошки промени кои се предмет на козметичка нега Да го објаснуваш механизмот на нивното настанување и нивната морфолошка

слика Да разликуваш форми на алергиски реакции и да применуваш нега на кожа со

алергични промени Да ги опишуваш и споредуваш промените на кожата поради нарушена функција

на лојните жлезди Да опишуваш козметички постапки на акнозна и дисебороична кожа Да разликуваш и објаснуваш еритемни промени на кожа Да ја разбереш и објаснуваш улогата на козметичката нега во превенција на

еритемни промени на кожата Да објаснуваш фактори кои предизвикуваат атрофија на кожа, да применуваш

козметички постапки на атрофирана кожа Да ги разликуваш, објаснуваш и споредуваш пигментните промени на кожата Да избираш и препорачуваш козметички производи и третмани за корекција на

пигментните промени Да препознаваш и разликуваш нарушена влакнавост и да применуваш

козметички препарати за корекција на влакнавоста Да ја објаснуваш улогата на витамините во негата на кожата Да делуваш превентивно и советодавно за одржување и нега на кожата

1.1. ПРОМЕНИ НА КОЖАТА

Познавањето на составот и структурата на нормалната кожа придонесува за подобро да

се разберат сите промени кои се јавуваат на површината или во неа, било да се предизвикани

од физички, хемиски, микробни или некои други фактори. Кожата е најголем орган и

функционира како протективна бариера. Таа е комплексен и мултифункционален витален

орган и не е само надворешна прекривка на телото, туку претставува рамен, плоснат и

мекоеластичен орган со тежина од 6 до 18 % од вкупната телесната тежина и зафаќа површина

од 1,5 до 2 m2. Ја покрива целата површина од телото со исклучок на природните отвори (уста,

нос, конјунктиви, генитални органи, мочни патишта и анус). Изградена е од епидермис,

дермис и хиподермис. Кожата е самостоен орган во човековиот организам и поради нејзините

својства на еластичност, цврстина и киселост на површината од обвивката, таа поседува и

повеќенаменска улога: заштитна функција, сензитивна функција, помага во одржување на

телесната температура и при регулација на метаболизмот на водата во организмот. Кожата на

лицето набљудувана под козметичка лупа во повеќето случаи нема совршен изглед и текстура.

Важно е да се познаваат промените и нарушувањата на кожата за да може да се исклучат или

ограничат планираните козметички третмани. Во полето на козметичката професија е негата

и задржувањето на добриот и здрав изглед на кожата. Помали неправилности на кожата можат

да се излечат или да се третираат со стручно изведени козметички третмани и совети за

домашна нега. Доколку се работи за поголеми акутни или хронични промени на кожата,

козметичкиот техничар како професионално лице, треба да го упати клиентот на дерматолог.

Клиентот со веќе дијагностицирани или сомнителни инфекции на кожата од лицето, на

стапалата и рацете, треба да се упати на лекување кај дерматолог пред да се направи каков

било козметички третман. Со овој пристап, козметичарот ќе се здобие со доверба кај клиентот

и ќе го подигне својот професионален углед.

Основни промени на кожата

Промените на кожата и на видливите слузници кои настануваат под дејство на различни

фактори се викаат ефлоресценции. Како промени се разликуваат од околната кожа и се

настанати по афизиолошки пат. Овие промени имаат важна улога за поставување на

дијагнозата, па е потребно да се набљудува нивниот изглед, распоред, локализација и

распространетост на кожата. Со набљудување ја утврдуваме нивната боја, големина, облик и

нивната граница според околната кожа. Со допир ја утврдуваме нивната конзистенција и

евентуално нивната осетливост на притисок.

Според начинот на создавање, промените се делат на:

примарни и

секундарни промени.

Во однос на рамнината на кожата, промените можат да бидат:

промени во нивото на кожата

промени над нивото на кожата и

промени под нивото на кожата.

Примарни промени на кожата настануваат како прва директна манифестација на патолошки

процес на кожата. Секундарни промени на кожата настануваат како последица на примарните промени со

понатамошен развој на болеста. Тие настануваат како израз на прогресија, регресија или краен

исход на патолошкиот процес. Исто така можат да бидат како резултат на некои интервенции

или трауматизција на местото на кожата каде што се одигрува патолошкиот процес.

1.1.1. ПРОМЕНИ ВО НИВОТО НА КОЖАТА

Макула или дамка е промена која се наоѓа во нивото на здравата кожа. Од околната

кожа се разликува само по бојата. Макулата може да има различна големина, форма и боја.

Според начинот како настануваат макулите ги делиме на: васкуларни пурпурични и дисхромични.

Васкуларните макули се создаваат поради активна и пасивна хиперемија во кожата.

При активна хиперемија тие имаат светлоцрвена, а при пасивна, сино-црвена боја. Појавата на

поголем број светлоцрвени дамки со големина на зрно леќа коишто се симетрично распрснати

по телото се вика розеола (roseola). Еритем (erythema) е васкуларна макула која се карактеризира со црвенило на поголеми

површини од кожата. Еритемот може да биде активен и пасивен. Пурпуричните макули настануваат поради крварење во кожата. Во почетокот имаат

светлоцрвена боја која подоцна се менува во сино-црвена, зеленикава и жолта. Нивната боја

се менува поради разградување на крвниот пигмент хемоглобин кој се ослободува во ткивото

од распаднатите еритроцити. Дисхромичните макули (сл. 1) настануваат поради нарушената пигментација на

кожата. При зголемена количина на кожниот пигмент меланин, тие имаат кафеава боја. При

намалена количина или потполно исчезнување на пигментот меланин, дамките имаат бела боја

– витилиго (vitiligo).

Сл. 1. Дисхромични макули

Во дисхромични макули спаѓаат и тетоважите (сл. 2) кои денес стануваат сè попопуларни кај

младите.

Сл. 2. Тетоважа

1.1.2. ПРОМЕНИ НАД НИВОТО НА КОЖАТА

Кератоза (сл. 3) е задебелување на рожестиот слој на епидермисот. Може да биде

стекната и вродена, а најчесто е локализирана на дланките и табаните со варијабилна големина

и со постепен премин кон здравата кожа. Компактните слоеви на кератин се цврсти и се обоени жолтеникаво.

Сл. 3. Кератозна промена на кожа

Папула или јазолче (сл. 4) се појавува како резултат на некој процес во епидермот или

дермата. Составена е од клеточен инфилтрат или од самите епидермални клетки. Таа е

црвенкаста и црвенкасто-кафеаво обоена и тврда на допир. Во случај на гребење може да се

отвори и да се појави краста. Може да биде со големина до 0,5 cm.

Сл. 4. Папула

Везикула (сл. 5) е меурче исполнето со серозна или серозно-хеморагична течност. Везикулата настанува во епидермата или веднаш под неа. Има големина на зрно просо до

грашок и е исполнета со безбојна, серозна или крвава содржина.

Сл. 5. Везикула

Була е меур, многу поголем од везикулата. Може да биде со големина на грашок до

јаболко, исполнет со серозна, крвава или гнојна содржина.

Тубер е издигнување над нивото на кожата, поголем од папулата (со големина како

зрно грашок), со црвена до модроцрвена боја. Може да се шири во длабокиот слој на дермата.

Минува преку фаза на деструкција и завршува со лузна.

Уртика или плик (сл. 6) е промена над нивото на кожата со бела или розова боја,

најчесто ограничена со црвен прстен. На допир е мека. Настанува како последица на натрупана

ткивна течност во дермот и придружена е со чешање. Оваа промена е со големина на леќа до

дланка и многу брзо се појавува и брзо исчезнува.

Сл. 6. Уртика

Пустула (сл. 7) е јазолче кое започнува како папула. Нејзината содржина е пурулентна

(гнојна) поради натрупување на бели крвни зрнца. Причинители за нејзино јавување се

бактерии. Пустулата по големина и форма одговара на везикулата.

Сл. 7. Пустула

Сквама или лушпа настанува како последица на патолошки првутења. Сквамата се

состои од наталожени рожести плочки во форма на наслаги кои постепено се лупат и отпаѓаат.

При некои кожни болести е нарушен процесот на кератинизацијата во епидермисот и

лупењето е зголемено (на пр. првут на влакнестиот дел од главата). Според големината на

лушпите, десквамацијата може да биде прашинеста или во облик на ливчиња (ламели). Тие се

белкасти наслаги кои слабо налегнуваат на подлогата, одвојувајќи се отпаѓаат во вид на лушпи

(на пр. првут на влакнестиот дел од главата).

Круста (сл. 8) или краста настанува секогаш секундарно како последица на засушена

крв, серум, лимфа, гној или лој. Бојата на крустата е различна и зависи од супстратот од кој

има настанато (на пр. жолти крусти кај гној, крастата од крв е темноцрвена и сл.).

Сл. 8. Круста

1.1.3. ПРОМЕНИ ПОД НИВОТО НА КОЖАТА

Нодус или јазол се јавува во длабоките слоеви од кожата (започнува во дермот и

хиподермот) и многу често ја издигнува кожата, па може да се види со голо око. Настанува

како последица на воспалителен процес. Јазолот најчесто се ресорбира и не остава никакви

лузни на кожата. Големината му варира од лешник до јајце.

Ерозија претставува површински дефект на кожата и најчесто настанува како

последица на претходни патолошки процеси (везикули, були, пустули, трауми и др.). Има црвена боја, различна форма и секогаш е влажна. Не крвари и зарастува без лузна.

Улкус (сл. 9) е длабок дефект на кожата којшто може да ги зафати и слоевите под

кожата. Настанува поради распаѓање на претходно патолошки оштетено ткиво и по

зараснувањето остава лузни (на пр. улкус на потколеница кај болести на вена).

Сл. 9. Улкус на кожа

Рагада (сл. 10) претставува пукнатина на кожата којашто може да зафати одделни или

пак сите слоеви од кожата. Настанува на местата со задебелен рожест слој (на пр. пукнатини

на кожата на табаните) и намалена еластичност на кожата. Ако е повредена само епидермата,

гребнатината е сува или серозно влажна, а ако е подлабока ‒ исполнета е со крвав секрет кој

се стврднува во кафеава краста.

Сл. 10. Рагада на усни

Фисура е линеарна пукнатина којашто е слична на рагадата, но се јавува на преминот

на слузокожата во кожата.

Лузна ‒ цикатрикс е промена на кожата којашто настанува по повреда, воспалителен

процес или некоја инфекција и тука сврзното ткиво го заменува оштетениот дел од кожата.

Атрофија е промена кај којашто се истанчени или недостигаат сите или само одделни слоеви од кожата. На тие места кожата е танка, проѕирна и набрчкана. Атрофијата ги опфаќа

и кожните аднекси.

Склероза е секундарна промена на кожата, при што кожата е вдлабната и тврда, не

може да се собира во набори, а епидермисот кој ја покрива склеротичната кожа е атрофичен.

Промените настануваат поради изменетото меѓуклеточно врзивно ткиво.

Провери го своето знаење!

1. Наброј промени во нивото на кожата! 2. Објасни ги различните видови макули! 3. Кои се промени под нивото на кожата? 4. Опиши некоја промена под нивото на кожата за која мислиш дека е почесто

застапена! 5. Наброј промени над нивото на кожата! 6. Опиши ги разликите помеѓу везикула и пустула!

Запомни!

Според начинот на создавање, промените на кожата се делат на: примарни и секундарни

промени. Во однос на рамнината на кожата, промените можат да бидат: промени во нивото на кожата

(макули), промени над нивото на кожата (кератоза, везикула, була, тубер, уртика, пустула, сквама,

круста) и промени под нивото на кожата (ерозија, улкус, рагада, фисура, лузна, атрофија). Промените се

разликуваат по изглед, боја, облик, големина и причинител.

1.2. АЛЕРГИСКИ РЕАКЦИИ

Различните видови алергиски реакции се сѐ почеста појава, така што алергиите станаа

глобален проблем што бара соодветно лекување и третман. Алергиите настануваат како

последица на изменет имунолошки одговор, посебно кај оние луѓе кои имаат вродена склоност

кон овој тип на реагирање. Кожните алергии претставуваат група на кожни болести кои се

предизвикани од алергени. Доаѓа до оштетување на кожата, што се манифестира со осип,

црвенило и воспаление.

Уртикарија е алергиска реакција која може да биде акутна (ако промените на кожата

не траат подолго од 6 недели) и хронична (ако промените траат подолго од 6 недели). Често е

многу тешко да се идентификуваат причините за ваквата реакција на кожата, но како најчести

причини што предизвикуваат уртикарија се следните:

лекови, особено лекови против болка инсекти и паразити инфекции топлина и студ стресни ситуации сончева светлина некои видови храна алкохол и притисок на кожата, (пример притисок од тесен појас).

Сл. 11. Уртикарија – промени на кожата

Лесно се препознава бидејќи промените на кожата личат како промени од трага од

коприва (сл. 11), па затоа уште се нарекува копривна болест. Промените се црвени, понекогаш

со блед центар или со меури. Се издигнуваат над нивото на кожата, имаат неправилен облик

и големина. Обично се групирани и додека едни се појавуваат, други исчезнуваат. Понекогаш

Активност

Побарај на интернет фотографии на кои се претставени промени на кожата, презентирај ги и

објасни ги на твоите соученици! Обиди се да ги истакнеш разликите помеѓу некои од промените!

се јавуваат во налети, час изчезнуваат, час се појавуваат. Нема правило на кој дел од кожата

ќе се појават, но јадеж секогаш е присутен. Сите овие промени се должат на проширувањето

на крвните садови во кожата, предизвикано од алергиската реакција. Затоа неопходно е да се

открие и отстрани причинителот за алергијата, се препорачува диета со која се избегнува храна

богата со белковини или други добро познати алергени, локално ладни облоги и лекување со

лекови против алергии – антихистаминици.

Егзем е една од најраспространетите болести на кожата. Симптомите на оваа болест

зависат од стадиумот. Кај акутниот егзем се јавува воспалителна реакција во вид на еритем, со

појава на везикула. Меурчињата прскаат создавајќи ерозија и од нив излегува бистра течност.

Во доцната фаза се јавуваат крусти, првутни плочки и задебелување на кожата, што е случај

кај хроничниот егзем (сл. 12).

Сл. 12. Егзем на кожата на подлактиците

Јадеж со променлив интензитет е редовна појава на оваа болест. Процесот на лекување во

повеќето случаи е долготраен и болеста е склона кон рецидиви (враќање на болеста). На текот

на болеста можат да делуваат ддополнителни фактори како: иритација од хемиски производи

(различни козметички производи, прашок за перење, омекнувачи за перење и сл.), облека од

волна или синтетички материјали, стрес, прекумерно потење и др.

Kонтактен алергиски егзем (сл. 13) ‒ настанува како резултат на алергија на некои

хемиски супстанции: лекови, метали, детергенти и сл. Бидејќи се работи за надворешно

влијание, најчесто се јавува на раце и лице. Во оваа група спаѓаат професионалниот егзем кој

го предизвикуваат материи со кои работниците доаѓаат во допир (синтетички влакна, гуми,

бои, лакови, растворувачи и сл.).

Сл. 13. Контактен алергиски егзем

Кај чест контакт со детергенти се уништува заштитниот хидролипиден филм на површината

од кожата и го омекнува кератинскиот слој, што доведува до оштетување на кожата.

Контактниот алергиски егзем во козметичката практика може да биде предизвикан од

супстанции кои влегуваат во состав на козметичките производи: за боење на косата, ладна ‒

трајна ондулација, депилација, во парфеми, кремови, пудри, дезодоранси, лакови за нокти и

Kонтактен иритациски егзем ‒ е воспалителна реакција (сл. 14) која настанува како

резултат на изложеноста на кожата со хемиски средства, (сапуни, средства за перење, за

чистење, хемиски средства кои се користат во градинарство, земјоделство, сточарство и др.). Имено, сите овие производи содржат површински активни супстанции што ги емулгираат и

ги отстрануваат мастите од кожата и имаат кератолитички ефект. На тој начин бариерата на

рожестиот слој се оштетува и агресивните материи пенетрираат до живиот дел на епидермот

и дермот предизвикувајќи воспалителна реакција. Промените на кожата кај контактниот

иритациски егзем се ограничени и брзо се повлекуваат, за разлика од контактниот алергиски

егзем. Органските растворувачи, бази и киселини можат да предизвикаат комплетна

деструкција на кожата со појава на улцерација и некроза. Посклони кон овој егзем се луѓе со

сува кожа. При лекување, основно е препознавањето на алергенот кој е предизвикувач на егземот

и негово избегнување. Кожата се чисти со примена на раствор 0,9 % натриум хлорид. За да се

спречи сушењето на кожата се додаваат пченични трици, овес или екстракт од соја, заедно со

различни масти. Корисни се влажни облоги од воден раствор на борна киселина, 3 % хиперманган и сл. и локално нанесување на хидратантни кремови со гликокортикостероиди.

Пероралните антихистаминици се ефикасни за намалување на јадежот и најдобро е да се дадат

навечер.

Сл. 14. Контактен иритациски егзем Mикробен егзем е вид егзем од инфективно потекло. Тој е хронична често

рецидивирачка појава која се карактеризира со обли и овални егзематозни лезии, со големина

како метална пара. Придружен е со јадеж. Микробниот егзем е резултат на бактериски

антигени кои се дистрибуираат во кожата од некое оддалечено инфективно жариште како

хроничен бронхит, синузит, хроничен тонзилит. Започнува како еритем на кожата на кој се

надоврзуваат папули, везикули, ерозии, па ексудација со создавање на крусти (сл. 15). Лекувањето опфаќа откривање на причината и нејзино елиминирање со употреба на системски

широко спектарни антибиотици. Локално се аплицираат антисептични раствори,

кортикостероидни кремови и антибиотски масти.

За козметичарот е важно да го препознае овој егзем и да го упати клиентот кај

дерматолог бидејќи микробниот егзем се лекува медицински. Постои опасност од која било друга интервенција егземот да се прошири, т.е. да се јави нова секундарна инфекција на кожата за која ќе биде неопходно и болничко лекување.

Сл. 15. Микробни егземи

Eндоген егзем е главно со наследен карактер и се јавува со некои други болести како

што се астма, уртикарија, поленска кивавица и сл. Се карактеризира со карактеристичен осип,

локализиран на лице (кај деца), препони на раце (Сл.16) и нозе, како и на врат. Промените на

кожата се се папило-везикули, ексудација, формирање на крусти и јадеж. Треба да се

одбегнува гребење и чешање на кожата, прегревање, носење волнена облека, ситуации на

подолготрајно и интензивно потење, употреба на сапуни, дезодоранси и сл. Локално се

применуваат облоги со дезинфициентно и антидескваматорно дејство, кортикостероидни во

форма на креми. Во системска терапија се применуваат антихистаминици и антибиотици.

Голема ефикасност се постигнува и со фототераписките третмани.

Сл. 16. Ендоген егзем

ФОТОАЛЕРГИСКА РЕАКЦИЈА

Фотоалергиска реакција е реакција која настанува во содејство на сончевата светлина и

нанесувањето на одредени хемикалии на кожата, било тие да се наоѓаат во производи за заштита од сонце,

лосиони, шминка или парфеми. Додавањето на разни билки и масла за нега на кожата во текот на

сончањето е добра основа за појава на егзем и последователно појава на долгогодишни флеки на лицето.

Употребата на некои лекови како антибиотици и контрацептивни лекови може да предизвикаат алергиска

реакција при нагло изложување на кожата на сонце. Зголеменото потење придонесува за неочекуваната

реакција на кожата на сонце.

За да се избегне оваа ерупција се препорачува: постепено изложување на сонце, користење

козметички производи со заштитен фактор и соодветна гардероба. Доколку промените на кожата се

поизразени, неопходна е употреба на медикаментозна терапија.

1.2.1. АЛЕРГИИ И ПРЕОСЕТЛИВОСТ НА КОЗМЕТИЧКИ ПРОИЗВОДИ

Преосетливоста на кожата на козметички производи предизвикува непосакувани

реакции, од воспаленија на кожата до разни алергиски егземи. Реакциите може да ги

предизвика кој било козметички производ, а најчесто се јавуваат на кожата на лицето и вратот. Супстанциите кои се наоѓаат во козметичките производи дејствуваат преку кожата и

слузокожата. На некои упатства за употреба на производот може да се најде предупредување

и упатство за тестирање на производот пред употреба. Алергиските промени на кожата често

се јавуваат после подолготрајна и без проблеми употреба на некој козметички производ.

Обично е потребна подолга употреба за да се развие преосетливост и неподносливост.

Прв знак за преосетливост на кожата е јадеж, пецкање и стегање. Секое непријатно

чувство на кожата после нанесување на крем, лосион, средство за чистење, пудра и сл., значи

дека кожата не поднесува некоја супстанција во составот на производот. При вакви случаи

козметичкиот производ треба да се отстрани од кожата, и да се прекине со неговата употреба.

Тоа не значи дека сигурно се јавила алергија на тој козметички производ, постои можност тој

да не е чуван според пропишаното упатство или да е со изминат рок на употреба. Посебно

треба да се внимава при употребата козметички производи кои во својот состав содржат

парафин и вазелин. Овие средства служат за хидратација на кожата, така што на неа создаваат

тенок слој кој го спречува губењето на влажноста. Но, тој ист слој го спречува и излачувањето

на непотребните материи од кожата. Овие производи треба да ги користат само луѓе со

нормална кожа, а не тие со масна и проблематична кожа. Несакан ефект е зголемената пигментација на кожата после која може да останат и флеки по кожата. Етеричните масла во

одредени козметички производи може да предизвикаат алергиска реакција. Алергијата е

проследена со црвенило, јадеж, а може да останат и флеки по кожата.

Сл. 17. Алергиска реакција на кожа на лице по нанесување на крем

Сите козметички производи може да содржат супстанција која ќе предизвика алергиска

реакција (сл. 17). Алергиската реакција се манифестира со црвенило, јадеж и осип на кожата.

Во овие ситуации треба да се менува производот кој се користел, а реакцијата на кожата

најбрзо и без лекови може да се отстрани со третмани за ревитализација на кожата. Алергијата

на кармини и моливи за усни се манифестира со создавање на суви лушпи на слузокожата и

пукање на усните. Овие реакции можат да бидат предизвикани од боите, масните материи или

парфемот во производите. Не се исклучува можност овие реакции да се резултат и од

производи со изминат рок на траење/употреба. Пудрите и црвилата при експозиција на сонце

може да предизвикаат создавање на флеки на кожата кои тешко се отстрануваат. Лаковите за

нокти може да предизвикаат отоци и егземи кои се јавуваат подалеку од ноктите, на места кои

почесто се допираат со ноктите кои се лакирани (на лице, брада, чело, врат и сл.). Парфемите

и дезодорансите даваат алергиски реакции кои често се манифестираат со црвенило, јадеж,

осип, кашлица и кивање.

Препораки :

Доколку клиентот е склон кон алергии, најдобро е да се направи алергиска проба пред

употребата на козметичкиот производ. Алергиската проба се прави така што прво се чисти

кожата (обично на внатрешната страна на подлактицата, зад увото, на грбот) со алкохол за да

се отстранат маснотиите од неа, па се нанесува козметичкиот производ и се остава да стои

некое време. Доколку не се појават реакции, производот може да се користи.

За клиентите кои се алергични на некои материи најдобро е заедно да се прочита

декларацијата на козметичкиот производ, со цел да се запознае со нивниот состав. Доколку

производот содржи супстанции кои се потенцијални предизвикувачи на алергија кај клиентот,

производот не се употребува.

Кај клиенти со осетлива кожа треба да се избегнуваат козметички производи во кои има

вештачки бои и алкохол, за кои е докажано дека предизвикуваат иритација на кожата, јадеж, па и покомпликувани промени.

Клиенти кои се алергични на овчка волна и волнени производи, не треба да

употребуваат козметички производи кои во својот состав содржат ланолин.

Во текот на бременоста жените имаат поголема веројатност за појава на алергии, па се

препорачува да користат козметички производи кои содржат природни супстанци.

Кај клиенти кои се склони кон алергии, не се препорачува истовремена употреба на

различни козметички производи.

Да се избираат козметички производи кои во својот состав содржат помал број на

различни супстанци.

Козметичките производи да не се изложуваат директно на сончева светлина и високи

температури.

Декоративните козметички производи се наменети за лична употреба, па не се

препорачува истиот производ да го користи и друга личност.

На клиенти кои се склони кон алергии, да им се препорачува употреба на

хипоалергенски козметички производи.

1. Објасни ги причините за појава на уртикарија! 2. Опиши ги промените на кожата при уртикарија! 3. Објасни ги разликите помеѓу контактен алергиски егзем и контактен

иритациски егзем! 4. Објасни зошто настанува фотоалергиска реакција! 5. Кои супстанции може да предизвикаат алергиска реакција?

1.3. КОЗМЕТИЧКА ЕВАЛУАЦИЈА ЗА СОСТОЈБАТА НА

КОЖАТА (статус)

Успехот и изборот на козметички третмани зависи од способноста да се постави точна

козметичка дијагноза за состојбата на кожата. За тоа е потребно козметичарот да ги разликува

настанатите промени на кожата како последица од стареењето и промените настанати од

влијанието на надворешните фактори. Здравата кожа треба да биде мека, еластична, затегната,

без проширени капилари и без козметички мани, но мал број луѓе имаат беспрекорно убава

кожа.

Запомни!

Кожните алергии претставуваат група на кожни болести кои се предизвикани од алергени. Доаѓа до оштетување на кожата што се манифестира со осип, црвенило и воспаление.

Уртикаријата се карактеризира со појава на уртика (ситни јазолчиња) кои можат да бидат со

различна големина. Предизвикува чешање. Може да биде локализирана на еден дел или да го зафати

целото тело. Егземот може да биде: контактен алергиски егзем, контактен иритациски егзем, микробен

егзем и ендогена егзема. Контактен алергиски егзем настанува како резултат на алергија на некои

хемиски супстанции: лекови, метали, детергенти и сл. Контактен иритациски егзем е воспалителна

реакција која настанува како резултат на изложеноста на кожата со хемиски средства (сапуни, средства

за перење, за чистење, хемиски средства кои се користат во градинарство, земјоделство, сточарство и

др.).

Микробен егзем е вид егзем од инфективно потекло, а ендогениот егзем е главно со наследен

карактер и се јавува со некои други болести како што се астма, уртикарија, поленска кивавица и сл.

Фотоалергиска ерупција е реакција која настанува во содејство на сончевата светлина и нанесувањето

на одредени хемикалии на кожата.

Активност Размисли и дискутирај со твоите соученици за можните причини за појава на егзем во

козметичката практика.

Постојат три начини кои можат да се користат при определување на типот кожа. Тоа

набљудување мазнење и допирање.

Со набљудување козметичарот ќе го определи изгледот на кожата и ќе утврди дали

има присуство на брчки, мозолчиња, црвенило или бледило, проширување на порите и др. Со допирање (сл. 18) козметичарот ќе утврди дали кожата е напната, мазна или лабава. Со мазнење (сл.19) се утврдува дали кожата е масна или сува.

Сл. 18. Допирање на кожата Сл. 19. Мазнење на кожа

Откако ќе се одреди состојбата на кожата, козметичкиот техничар може со поголема

сигурност да примени соодветни козметички производи. Физиолошки, кај сите луѓе постојат

индивидуални разлики и фази на развој на кожата. Во различна возраст кожата поседува

посебни карактеристики и својства. Главни показатели при поставување на козметичката дијагноза за состојбата на кожата се:

возраста на клиентот бојата на кожата неправилности на кожата (козметички мани) баланс на кожата (функција на лојните и потните жлезди) и кисело-базна рамнотежа (pH).

Возраст на клиентот Процесот на физиолошко стареење се карактеризира со слабеење на метаболистичките

функции во сите делови на човековиот организам. Тоа доведува до дегенеративни промени

кои се одразуваат на сите органи, па и врз кожата. Процесот на стареење е поврзан со

дегенерација на епидермалниот слој од кожата, при што се намалува бројот на кератоцитите.

Последица на сето ова е атрофија на епидермот манифестирана со појава на брчки, коишто со

текот на времето стануваат подлабоки и потрајни. Кожата станува тенка и го губи природниот

сјај. За разлика од мимичните брчки кои се јавуваат многу рано околу 25-тата година,

старечките брчки се длабоки и трајни (сл. 20). На процесот на стареење на кожата и појавата

на брчки влијаат и други фактори, како што се: лоша исхрана и неадекватна козметичка и

домашна нега на лицето.

Сл. 20. Кожа со и без брчки (физиолошко стареење)

Стареењето на кожата е неизбежен дегенеративен и прогресивен процес, а клинички се

манифестира со атрофија, намалена еластичност, набирање, сувост, жолтеникава боја и флеки. Боја на кожата и пигментација Бојата на кожата кај човекот зависи од неговата раса, старост, делот на телото којшто

се набљудува, а присутни се и фамилијарни разлики. Бојата на кожата зависи од количината и

распоредот на кожниот пигмент меланин, состојбата на крвните садови, како и повеќе или

помалку од проѕирноста на слоевите од кожата. Нормалната боја на кожата е производ на

пигментот меланин кој е кафеав и депониран во базалниот слој на епидермисот, каротиноидот

кој е жолтеникав и се наоѓа во кератиноцитите на епидермисот и хемоглобинот кој како

оксидиран се наоѓа во кожните артериски капилари, а како редуциран во венските капилари

во кожата. Бојата на кожата зависи од интензитетот на крвоснабденоста на дермата и

дебелината на епидермот. Розеникаво-црвената боја на кожата е продукт на добра артериска крвоснабденост, додека синкавата боја на кожата е резултат на забавен проток на крвта.

Козметичкиот техничар при прегледот на кожата од лицето треба да ја разликува

природната боја на кожата од стекнатата, односно интензивирана во текот на одделни

козметички третмани, како што се: чистење на лицето, масажа или некои други стимулации.

Промената на бојата кај лесно надразлива кожа ќе укаже на состојба на дермоваскуларна

мрежа, како и на длабочината на епидермалниот и дермалниот слој од кожата. Проширените

капилари, било да се видливи или да се испукани, можат лесно да се воочат. Сето ова упатува

на видот на третманот за кој ќе се определи како и на начинот за негово изведување. Бојата на

тенот, како и различните пигментации на кожата, доколку не се работи за патолошки состојби,

можат вешто да се коригираат со декоративна и обоена козметика.

Кој тип на кожа ќе се одреди зависи од содржината на водата во кожата (која директно

влијае на еластичноста и тонусот), содржината на маснотии (кои овозможуваат заштита од

дехидратација и ја прават кожата мека и нежна) и осетливоста на надворешни иританти и

алергени. За работата во козметичкиот салон и правилно одредување на козметичките

производи кои ќе се употребат, важно е одредувањето на pH вредноста на кожата. Се одредува

дали се наоѓа во физиолошките граници или е нарушен. Хидролипидниот филм на кожата

служи како бариера за навлегувањето на микроорганизми во неа. Естетскиот изглед и

физиолошкиот статус на кожата, исто така зависат од овој филм. Хидролипидниот филм има

слабо кисела реакција, pH изнесува од 5,1 до 5,8. Значајно е да се нагласи дека киселоста на

сите регии на кожата, како и на сите делови на епидермисот не е иста, туку зависи од

дебелината на површинскиот слој, од pH на себум, pH на потта како и од присуството на

екрините жлезди. Екрината пот има помал pH од апокрината пот, што значи екрината пот е

покисела. Средната вредност на pH на кожата на лицето на жените е 5,6 – 5, 8. Кај мажите

овие вредности се помали и се движат од 5,1 до 5,3.

Одредувањето на pH вредност на кожата е наједноставно со апарат за мерење на pH на

кожата (сл. 21). Пред да се одреди pH вредноста на кожата, со неутрални козметички

производи се отстранува шминката или други козметички производи нанесени на кожата.

Методата е електрохемиска бидејќи апаратот има две електроди – каломел и стаклена. За

мерењето неопходна е моноелектродата која во себе ги соединува двете електроди.

Моноелектродата има зарамнета површина што е неопходно за нејзината стабилност при

мерењето. Се поставува на кожата каде сакаме да одредиме pH и директно се чита вредноста

на апаратот. Во случај козметичарот да нема pH - метар, ориентационо може да утврди дали

pH е битно нарушен со користење на лакмусова хартија.

Сл. 21. Апарат за одредување на pH на кожа

При поголема киселост на кожата таа е:

масна не е потребна употреба на крем за хидратација кожата е поосетлива на козметички производи и склона е кон појава на акни.

При намалена киселост на кожата таа е:

сува и затегната треба да се нанесува крем за хидратација, повеќе од двапати на ден изгледа суво и безживотно и кожата е осетлива на козметички производи.

Нормалните вредности на pH се битни поради липидниот слој кој ја задржува

влажноста на кожата, ја штити кожата од инфекции, ја спречува предвремената појава на

брчки и ја помага брзата регенерација на кожата. Природната масност на кожата и влажноста

на кожата се тесно поврзани и од нивната рамнотежа зависи здравиот изглед на кожата. Од

функцијата на лојните жлезди зависи природната масност на кожата, а нивната функција е

тесно поврзана со состојбата на половите жлезди и хормоналната рамнотежа. Па така, во

раното детство е минимално излачувањето на лој. Додека пак во периодот на пубертет,

физиолошкото лачење на лој значајно се зголемува, а во периодот на постара животна доба

повторно се намалува секрецијата на лој. Козметичарот при набљудување на кожата и при

козметички преглед треба да ја има предвид и возраста на клиентот. Исто така козметичарот

треба да согледа дали масноста на кожата е во границите на нормалата или постои зголемено

или намалено лачење на лој. Доколку постои таква промена, козметичарот треба да го упати

клиентот на дерматолог. Онаму каде што лачењето на лој на одделни делови од лицето не е

еднаков, на пример: кожата на образите е сува, а на челото и носот е масна е позната под името

Т-зона. Од големо значење е излачувањето пот на кожата којашто зависи од многу физички и

биолошки фактори. Намаленото излачување пот т.е. недостигот од природна влажност ја

прави кожата сува и рапава. На таа кожа може да се забележи лупење на рожестиот слој и

губиток на еластичноста на кожата, а на некои места можат да се јават и пукнатини. Самиот

процес е често забрзан од претерано и неадекватно користење на производи за обезмастување

и намалена употреба на производи за влажнење и заштита на кожата. Во некои случаи, кожата

може да има нормално лачење на масни материи, а да ѝ недостига влага. Во тие случаи има

лупење и чувство на затегнатост на кожата. Практикување разни диети, неповолни климатски

услови, како и неправилна нега на кожата, исто така можат да доведат до состојба на

дехидрирана кожа.

Запомни!

Постојат три начина кои можат да се користат при определување на типот кожа. Тоа се: набљудување, мазнење и допирање. Главни показатели при поставување на козметичката дијагноза за

состојбата на кожата се: возраста на клиентот, бојата на кожата, неправилности на кожата, баланс на кожата

(функција на лојните и потните жлезди) и кисело-базна рамнотежа.

Успехот и изборот на козметички третмани зависи од способноста да се постави точна козметичка

дијагноза за состојбата на кожата.

Во одредување на состојбата на кожата сѐ поголема примена наоѓа Wood lampa – црна УВ-лампа,

која произведува светло за дијагноза и анализа на кожата. Со помош на светлото се откриваат разни кожни

болести како што се масни подрачја, митесери, пигментации и темни флеки, дехидрирана кожа, мртви

клетки во корнеалниот слој и други заболувања на кожата.

Кога ќе се изврши преглед со лампата, различни промени на кожата се појавуваат во различни

бои. На пример: сина боја – означува здрава кожа, бели точки – мртви клетки на кожата, виолетова – дехидрирана кожа, темновиолетова – осетлива, тенка и дехидрирана кожа, темни флеки ‒ пигментни

оштетувања, портокалова боја – масна кожа, зелена боја – бактериски инфекции, розова боја – вишок на

порфирини и др.

1. Зошто за козметичарот е важен статусот на кожата? 2. Објасни ги постапките за одредување статус на кожа! 3. Од што зависи бојата на кожата и пигментацијата? 4. На што е резултат розово-црвената боја од кожата? 5.Објасни зошто е битна нормалната pH-вредност на кожата!

1.4. АДНЕКСИ НА КОЖАТА

1.4.1. ПОТНИ ЖЛЕЗДИ

Потните жлезди спаѓаат во аднекси на кожата и се делат на: апокрини или големи потни жлезди екрини или мали потни жлезди. Потта содржи 95 % вода и 0,5 % сол, 0,5 % органски материи (тоа се главно непотребни

материи кои преку потта се исфрлаат од организмот). Потните жлезди учествуваат и во

терморегулацискиот механизам на организмот, односно во регулирањето на телесната

температура. Човекот со потењето слободува вишок топлина која е натрупана во организмот.

На нивната активност делува центарот за терморегулација кој се наоѓа во хипоталамусот. Кога

температурата на кожата ќе се покачи, се активира центарот за терморегулација и преку

нервите на вегетативниот нервен систем се испраќаат импулси во секреторниот дел на потните

жлезди кои тогаш го засилуваат лачењето на пот. Кога ќе се земе предвид дека потта има

големо значење за физиолошката состојба и естетскиот изглед на кожата, правилниот избор

на козметички производи за нега на кожата може да спречи прекумерно лачење вода од

површината на кожата и со тоа ја чува нејзината свежина и еластичност. Секретот од

апокрините жлезди секогаш се излева во иста количина. Тој секрет во однос на оној од

екрините жлезди е погуст и содржи масти и делови од самите жлезди. Овој секрет е без мирис,

а типичниот мирис на потта настанува со бактериската разградба на површината на кожата.

Овие жлезди не учествуваат во регулирањето на телесната температура. Апокрините жлезди

кои се сместени во надушниот канал лачат жолтеникав секрет, т.н. церумен. Зголемената функција на потните жлезди е следена со прекумерно излачување на пот.

Таквата состојба се нарекува хиперхидроза која може да биде генерализирана или локализирана да се јавува на одредени региони (под пазувите, на дланките, стапалата, челото

и сл.). Поради зголемената влажност на кожата може да се јават секундарни бактериски или

габични инфекции. Зголеменото потење на стапалата е следено со непријатен мирис што е

Активност

На часовите по практична настава одредете ја pH-вредноста на вашата кожа. Дискутирајте за

тоа, споредувајќи ги вредностите и причините за различните вредности на некој од наредните часови!

последица на самата пот и бактериското разградување на потта на површината на кожата.

Бојата на кожата на тие места е розеникава до сино-белузлава и на неа лесно може да се јават

мацерации, фисури и лупење.

Лекувањето подразбира редовни хигиенски мерки и користење на облека направена од

природни материјали. Состојбата се ублажува со привремено затворање на изводните канали

на потните жлезди. За таа цел се употребуваат 15 ‒ 25 % воден раствор на алуминиум хлорид

– хексахидрат, 2 ‒ 5 % раствор на танинска киселина и 5 ‒ 20 % раствор на формалин во вода.

Примената на овие хемиски средства се препорачува обично ноќе, кога жлездите мируваат.

Кај изразито тешки хиперхидрози проблемот се решава по хируршки пат, со отстранување на

дел од потните жлезди.

Хипохидроза е намалено лачење на пот. Може да биде последица на заболувања

(ендокрини, бубрежни, болести на кожа и сл.), употреба на некои лекови, а со стареењето е

нормална физиолошка појава. Се манифестира со сува кожа склона кон пукање и лупење.

Болните не поднесуваат топлина поради ослабената терморегулација. Се препорачува

зголемено внесување на течности во организмот, а кожата се третира со козметички производи

кои ја подобруваат и задржуваат влажноста.

1.4.2. ЛОЈНИ ЖЛЕЗДИ

Лојните жлезди се наоѓаат насекаде на кожата, освен на дланките и табаните. Кожата

е богата со лојни жлезди и ги има околу 300 000 кои се нерамномерно распоредени. Најмногу

ги има на капилициумот, веѓите, очните капаци, назолабијалната и ментолабијалната бразда,

зад увото, на градите, грбот, ингвиналниот предел, околу папокот, сакралната и перианалната

регија. Овие уште се наречени себороични предели.

Овие жлезди лачат или секретираат масна супстанција т.н. лој или себум.

Лојните жлезди немаат сопствен отвор на површината од кожата, но тие се отвораат во

фоликулот на влакното. Наликуваат на клопче коешто директно се влева во фоликулот. На

таков начин себумот излегува на површината од кожата и овозможува премачкување на

влакната и кожата со масна материја, со што тие стануваат мазни, меки и сјајни.

Себумот се создава со распаѓање на клетките од лојните жлезди. Себумот содржи вода, триглицериди, слободни масни киселини, восок, холестерол и други секреторни продукти.

Себумот заедно со потта ја премачкува површината од кожата, градејќи заштитна емулзивна

обвивка којашто ја заштитува кожата од прекумерно сушење. На тој начин се одржува

физиолошката влажност на кожата, а воедно се спречува продор на разни микроорганизми во

кожата. Кај деца и стари лица кожата лачи многу малку себум, додека во доба на пубертет

доаѓа до целосен развој на овие жлезди. Нивната функција е регулирана со ендокриниот

систем, пред сѐ со помош на хормони. Намалената функција на лојните жлезди може да доведе

до нееластична, сува и рапава кожа, а влакната се кршливи. Тоа значи дека отсуството на себум

предизвикува појава на сува (посна) кожа. Во случај на појава на зголемена функција на

лојните жлезди, кожата станува масна и сјајна (себореична кожа). Зголемена функција на

лојните жлезди најчесто се јавува во пубертетот, но има и лица кои целиот свој живот имаат

засилена работа на лојните жлезди. Од естетски поглед, лачењето на себумот е од големо

значење за естетскиот изглед и квалитетот на кожата и косата. Затоа денес, многу голема група

дерматолози, козметичари, како и производители на козметички производи, се занимава со

проучување на проблемот од засилено или намалено лачење себум.

1. Објасни ги разликите помеѓу составот на потта и на себумот! 2. Објасни какво влијание имаат жлездите на состојбата на кожата!

1.5. ДИСЕБОРЕЈА

Во групата на болести на лојните жлезди спаѓаат оние болести кои се карактеризираат

со зголемено или намалено лачење на лој.

Квантитативното или квалитативното пореметување на лојната секреција се нарекува

дисебореја.

Себорејата е генетски условена состојба на кожата, со засилена секреторна активност

на лојните жлезди. Себорејата е сврзана како со генетските, така и со хормонските фактори.

Зголемената продукција на себум се должи на зголеменото ниво андрогени хормони

(тестостерон и др.). Кај некои патолошки состојби (тумори на надбубрежни жлезди и јајници) се зголемува продукцијата на андрогени хормони, а оттаму и себумот. Себореја е зголемено

лачење на лој, најчесто со зголемена содржина на масни киселини. Поради зголеменото

лачење на лој кожата станува жолтеникава, масна и сјајна со проширени пори. Косата се

замастува – мрси позасилено и се јавуваат лепливи жолтеникави наслаги. Себорејата е често

придружена со зголемено лачење на потните жлезди (хиперхидроза) и со опаѓање на косата.

Меѓутоа, себорејата не е одговорна за опаѓањето на косата. Себорејата претставува погоден

терен за развивање на бактерии и габи, со што се јавуваат дерматитиси (сл. 22), акни и розацеа.

Сл. 22. Себороичен дерматитис

Запомни!

Потните жлезди спаѓаат во аднекси на кожата и се делат на: апокрини или големи потни жлезди

и екрини или мали потни жлезди. Лојните жлезди се наоѓаат насекаде на кожата, освен на дланките и

табаните и интердигиталните простори. Најмногу ги има на средниот дел од лицето (нос, чело, образи,

на градниот дел и плеќите). Потта и лојот имаат големо значење за физиолошката состојба на кожата и

естетскиот изглед.

Себумот заедно со потта ја премачкува површината од кожата, градејќи заштитна емулзиона обвивка

којашто ја заштитува кожата од прекумерно сушење. На тој начин се одржува физиолошка влажност на

кожата, а воедно се спречува продор на разни микроорганизми во кожата.

Фактори кои го зголемуваат излачувањето на лојните жлезди се:

Возраст – Работата на лојните жлезди се менува во текот на целиот живот. Веднаш по

раѓањето нивното излачување е изразито за во претпубертетскиот период тоа да се намали. Во

периодот на пубертет повторно се јавува зголемено излачување на лојните жлезди. Од 15-тата

до 30-тата година од животот нивното излачување е најинтензивно. По 50-тата година од

животот се забележува видливо намалување на создавање и излачување на лој. Што се

однесува пак на периодот од денот, излачувањето на лој е најголемо наутро, а навечер и доцна ноќе се намалува.

Хормонски фактори – Во пубертетот доаѓа до зголемување на половите хормони, со

што се менува т.е. зголемува излачувањето на лој. Поради тоа кожата од нормална состојба

преминува во мрсна или мешовит тип на кожа.

Стрес – Почестото изложување на стрес и стресни ситуации доведуваат до зголемено

излачување на лој и до појава на себореја.

Загадениот воздух и разни хемиски материи може да го зголемат излачувањето на лој.

Топлина и влажност – Високиот степен на влажност во комбинација со зголемена

температура на воздухот го зголемуваат лачењето на лој.

Храната ‒ богата со масти, концентрирани јаглехидрати, јаки зачини, алкохолот и

кафето, го зголемуваат излачувањето на лој од лојните жлезди.

Кога лојот се засушува и стврднува, се отежнува неговото излачување. Ова доведува до

создавање на комедони. Митесерот е отворен комедон, а микроцистата е локализирана

подлабоко во кожата и претставува затворен комедон.

Постојат два вида себореја:

масна себореја (сл. 23) ‒ се карактеризира со зголемено дејство на лојната

секреција во себореичните области: капилициум, средниот дел од лицето ‒ Т-зоната, градите и грбот. Отворите на лојните жлезди на овие места се проширени и

се исполнети со згустен лој и епителијални клетки. Себореичната кожа е масна,

сјајна, лесно надразлива, влакната се масни и сјајни, кожата на тие места е со

нерамна површина со појава на комедони.

Сл. 23. Масна себореја на кожа

сува себореја ‒ се јавува на капилициумот манифестирајќи се со сув и ситен првут,

составен од орожнати епителни клетки и излачен лој. Најчесто е придружена со

јадеж и суво лупење на кожата.

ТЕРАПИЈА Локално ‒ примена на шампони кои содржат: кетоконазол, селенов сулфид и катрани. Се применуваат антисебореични средства во форма на лосиони и кремови кои содржат

салицилна киселина (2 ‒ 5 %), резорцин (1 ‒ 3 %), сулфур (5 ‒ 10 %), катрани (5 ‒ 10 %) и

друго. Општо ‒ се состои од правилна диететска исхрана, со отсуство на зачини, алкохол,

кафе и конзервирана храна. Добро дејствува примената на витамини A и B6.

Козметички третман – има за цел да ја подобрува физиологијата на кожата и да спречи

влошување на нејзината состојба. Себореичната кожа се контролира со различни козметички

производи и третмани. Примената на адекватни козметички производи и третмани резултира со голем успех, но само тогаш кога козметичкиот техничар е подготвен да ја препознае

причината која довела до себореична кожа.

Видови козметички третмани кај себореична кожа

третман на порите на лицето којшто вклучува рачно чистење на кожата,

хербално или озонско парење, вакуумска и мануелна масажа, примена на маски

(глинена) и корективно тонирање на кожата на лицето. основен третман за чистење на кожата којшто вклучува длабинско чистење на

кожата со примена на биолошки и обезмастувачки средства. третман на лимфна дренажа којшто вклучува мануелно чистење на кожата со

лимфно-дренажна масажа.

Намаленото излачување на лој се нарекува себостаза. Себостазата е обично вродена и

се манифестира како фамилијарна појава. Себостазата се карактеризира со зголемена сувост

на кожата и косата. Најчесто е следена и со намалено излачување на потните жлезди. Сувата

кожа е склона кон дескваминации и јадеж. На тој начин претставува погоден терен за

појавување на оштетувања и заболувања. Сувата кожа се карактеризира со недостаток на влага

и недостаток на маснотии. Особено е важно да се обезбеди горниот слој на кожата наречен

stratum corneum, со доволна влажност. Така, од една страна е можно да се заштити кожата од

хемиско оштетување однадвор, од друга страна, од губење на водата однатре, со што се

одржува еластичноста на горниот слој на кожата.

Затоа, за нега на кожа кај клиент со себостаза се препорачуваат следните козметички

производи:

ланолин: ја подобрува способноста за врзување на влагата масло од пченични никулци: богато со витамин Е масло од јојоба: течен восок, ја стабилизира влагата и мастите колаген: ја врзува влагата и ја задржува еластин: одржува флексибилност на кожата биохијалуронска киселина: ја зголемува и коригира влагата шеа путер или карете путер, исто така, пуа путер: течен восок, ја стабилизира

влагата и ги обезбедува потребните масти и карбамид: многу добро средство за задржување на влага.

Совети за здрава кожа:

Во случај на сува кожа, не мора да се откажувате од дневните туширања за да ги

отстраните остатоците од кожата. Но, избегнувајте долги туширања со премногу

топла вода. Користете т.н. синдети (препарати за синтетичко чистење) наместо алкален сапун.

Не преоптоварувајте го заштитниот слој на кожата. Избегнувајте интензивно сончање, бидејќи во спротивно кожата станува посува. Вашите козметички производи за нега и чистење на кожата треба да не содржат

алкохоли и алкални материи. Користете секогаш исти козметички производи.

1. Објасни го изгледот на кожа со себореја! 2. На што се должи зголемената продукција на себум? 3. Кои се двата вида себореја? 4. Објасни ги козметичките третмани кај себореична кожа! 5. Опиши ги разликите помеѓу себорејата и себостазата! 6. Што ќе препорачате на клиент со себостаза?

Запомни!

Квантитативното или квалитативното пореметување на лојната секреција се нарекува дисебореја. Себореја е зголемено лачење на лој, најчесто со зголемена содржина на масни киселини. Постојат два

вида себореја: масна и сува. Поради зголеменото лачење на лој кожата станува жолтеникава, мрсна и

сјајна со проширени пори. Козметичките третмани опфаќаат третман на порите на лицето, чистење на

кожата и третман на лимфна дренажа. Намаленото излачување на лој се нарекува себостаза, а се

карактеризира со зголемена сувост на кожата и косата.

Активност Во училницата направете козметичко катче. Побарајте на интернет слики од заболувања на

аднексите на кожата, на хамер-хартија залепете ги подредени во групи според причинители или

според симптомите кои ги прават препознатливи.

1.6. АКНЕ ВУЛГАРИС

Акне вулгарис претставуваат промени на кожата коишто се создаваат како резултат

на нарушена функција на лојните жлезди. Младешките мозолчиња претставуваат гнојно

воспаление на претходно изменет фоликул. Се јавуваат во себореичните предели за време на

пубертетот, а се повлекуваат во третата деценија од животот. Момчињата заболуваат почесто

и обично потешко од девојчињата.

Како чести фактори за настанување на акните се наведуваат следните:

Хормони Хормонот андроген се лачи повеќе во пубертетот и ги

поттикнува лојните жлезди на зголемено создавање и лачење на лој.

Храна Храната богата со шеќери, масти и пржената храна, ги

влошува проблемите со акните.

Стрес Во стресна состојба во организмот се лачат одредени хормони

(од надбубрежната жлезда) и се зголемува нивото на штетни токсини

во телото кои ги влошуваат акните.

Лекови Лековите кои содржат бромид, литиум, кортикостероиди и

сл., докажано е дека предизвикуваат појава на акни.

Облека Тесните капи, заштитните кациги, тесните маици, облеката од

вештачки материјали, не ѝ дозволуваат на кожата да дише и го

олеснуваат создавањето на акни.

Лоша нега на

кожата Триењето, стискањето и кое било друго лошо чистење на

кожата ја влошува состојбата на акните.

Животната

средина Влагата, сонцето и загадениот воздух, негативно влијаат врз

кожата.

Гени (наследност) Акните можат да бидат наследни. Детето чии родители имале

акни, во пубертетот најверојатно ќе се соочи со истиот проблем.

Употреба на

козметички

производи

Некои козметички производи, посебно оние на база на масла,

можат да ги затворат порите и да ја влошат состојбата со акните.

Акните настануваат кога фоликулот на влакното во кожата ќе се исполни со лој (кој

прекумерно се лачи) и со изумрени клетки, па дополнително се инфицира со бактерии. Тоа

доведува до отекување, црвенило и бол во пределот на инфекцијата. Почетната промена кај

акните е комедонот. Тој е рожнат чеп со големина од точка до зрно просо. Сместен е во

проширениот отвор на фоликулот.

Комедоните можат да бидат отворени т.е. црни и затворени т.е. бели. На врвот на

отворените комедони се забележува пора преку која содржината може да истекува. Затворените комедони немаат отвор за истекување на содржината во нив. Склони се кон

воспалителни реакции и ширење на инфекцијата во околните делови на кожата. Се

издигнуваат над површината на кожата, немаат видливи пори и осипот не се поврзува во една

целина. Козметичарот не смее да спроведува козметички третмани на кожа со затворени

комедони, без соработка и консултации со дерматолог.

Акните може да се јават во следните облици :

Комедони (сл. 24) се карактеризираат со преовладување на отворени и затворени

комедони кои се јавуваат во различен број и изглед, главно во пределот на лицето, Т-зоната.

Сл. 24. Акне комедоника

Папули - се карактеризира со образување на папули (јазолчиња), како резултат на

проширување на воспалувањето околу фоликулот на влакното (сл. 25). Папулите се мали

топчести издигнувања над нивото на кожата. Тие можат да бидат црвени и болно осетливи.

Сл. 25. Акне папулоза

Пустули – нивната појава е степен на прогресивно воспаление. Тие се болно осетливи

издигнувања над нивото на кожата со бел гној на врвот (сл. 26). Често оставаат лузни при

заздравувањето.

Сл. 26. Гнојни чиреви на врв од пустули

Нодули се големи, цврсти, болни чворчиња под површината на кожата. Се создаваат

со насобирање на секретите подлабоко во фоликулот на влакното. Цисти се болни чворови исполнети со гној, сместени под површината на кожата.

Можат да предизвикаат создавање на лузни. Акне конглобата (сл. 27) ‒ се карактеризира со истовремена појава на комедони,

мозолки кои се стврднати, со фистуларни канали кои поврзуваат и зафаќаат цели области на

површината од кожата. Тие се појавуваат особено во областа на грбот и вратот.

Сл. 27. Акне конглобата

Терапија - може да биде локално со производи кои содржат витамин А, антибиотик,

салицилна киселина, производи со цинк, контрацептивни средства и сл. Редовно чистење на

комедоните под пареа, ултравиолетово зрачење од вештачки или природен извор. Општо

лекување: се предлага диета, балансирана храна богата со овошје и зеленчук, сиромашна со

масти.

1. Објасни како настануваат акните! 2. Наброј ги најчестите фактори за настанување на акните! 3. Опиши ги формите на акне вулгарис! 4. Каква исхрана ќе му препорачаш на клиент со акни?

Запомни!

Акне вулгарис претставуваат промени на кожата коишто се создаваат како резултат на

нарушена функција на лојните жлезди. Се јавуваат во себореичните предели за време на пубертетот, а

се повлекуваат во третата деценија од животот. Почетната промена кај акните е комедонот, кој е рожнат

чеп. Комедоните го спречуваат истекувањето на себумот на површината од кожата, а лојните жлезди

продолжуваат да го излачуваат и понатаму, па тој се насобира во проширените фоликули и така

настануваат јазолчиња. Акните се манифестираат во следните облици: комедони, папули, пустули,

нодули, цисти и акне конглобата.

Терапијата на акне вулгарис може да биде локално со производи кои содржат витамин А,

антибиотик, салицилна киселина, производи со цинк, контрацептивни средства и сл. Редовно чистење

на комедоните под пареа, ултравиолетово зрачење од вештачки или природен извор. Општо лекување:

се предлага диета, балансирана храна богата со овошје и зеленчук, сиромашна со масти.

1.7. КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН НА АКНИ

Поблагите облици на акни медицински се третираат локално, со специјални производи

во облик на лосиони, гелови и кремови кои претежно имаат антибактериско дејство. Од

производите најупотребувани се бензоил пероксидот, ретиноиди, локални антибиотици од

групата на тетрациклини и еритромицини и азелаична киселина. Акне комедоника најдобро

реагираат на производи за надворешно лупење на кожата (како што се производи збогатени со

витамин А, овошна киселина или бензоил пероксид).

Ефектот се очекува после два до три месеца на нивна континуирана употреба (сл. 28).

Потешките облици освен локална терапија, бараат и системно лекување со

антибиотици. Третманот со антибиотици е оправдан поради фактот што една од причините за

појава на акните е присуството на бактерии.

Козметичката процедура за лекување на акни е дополнување на медецинското

лекување и тоа опфаќа:

Мануелно отстранување на отворените комедони. Длабинско чистење на кожата со серуми на база на перуника, морски алги и сл. Специјална масажа со која се регулира работата на лојните и потните жлезди, pH-

вредноста и истовремено претставува вид на пилинг. Хемиски пилинг. Чистењето на кожата со козметичко млеко врз база на овошни киселини (рН – 3,5)

заедно со блага масажа за масна кожа кои ја регулираат работата на жлездите, го

ублажуваат црвенилото на лицето и ги намалуваат лузните од акни. Примена на маски за длабинско чистење врз основа на салицилна киселина, ихтиол,

кантарион (кантур), алантоин и сл. Ваполаризација на кожата со примена на лосион за размекнување на затворените

комедони. Темелна дезинфекција на кожата со антисептички лосион. На крајот од

третманот се аплицира крем против акни кој има задача да ја влажни (хидратира),

тонифицира и да ја храни кожата. Третман со озонска пареа ‒ вклучува мануелно чистење на кожата со неутрални

средства, продолжено озонско парење, апликација на маска за акни и тонирање со

антисептички спреј под притисок. Третман со директна висока фреквенција ‒ вклучува примена на директна

високофреквентна струја.

Ако клиентот е веќе под медицинско лекување, козметичкиот третман треба да се

одложи до излекување. Непоходен е медицински преглед на акнозна кожа и одобрување од

страна на лекар за козметички третман што е составен дел од лекувањето.

Препорака за домашна нега на кожа со акни

Лицето да се чисти со лесно хидратантно козметичко млеко. Добар ефект дава

млекото на база на невен. Користење на сулфурен сапун за миење на лицето.

На чиста кожа со тапкање да се нанесува лосион од растително потекло без алкохол. На кожата да се нанесува хидратантен крем.

Сл. 28. Акни ‒ пред и по третман

1. По што е препознатлива акнозната кожа? 2. Објасни козметички третман за акнозна кожа! 3. Кога не смее да се применува козметички третман на акнозна кожа?

1.8 ЕРИТЕМНИ ПРОМЕНИ

Под поимот еритем се подразбира црвенило на кожата. Еритемните промени може да

се јават во склоп на некои заболувања, како разултат на оштетување на крвните садови или

пак да се јават како резултат на поинтензивна крвна циркулација.

Еритемите се делат на две основни групи:

активен еритем пасивен еритем.

Активниот еритем всушност е црвенило кое се јавува како резултат на поинтензивна

крвна циркулација (сл. 29), па се прошируваат малите артериски крвни садови во кожата.

Еритемот е со светлоцрвена боја и на допир е потопол од околната кожа. Овој вид еритем се

јавува при физички напор (вежбање, спортски активности и сл.) и кај некои емоционални

состојби (страв, среќа, возбуда и сл.).

Запомни!

Козметичките третмани на акнозна кожа се состојат во: третман со озонска пареа ‒ вклучува

мануелно чистење на кожата со неутрални средства, продолжено озонско парење, апликација на маска за

акни и тонифицирање со антисептички спреј под притисок, третман со директна висока фреквенција ‒ вклучува чистење на кожата со четка и биолошки сапунски производи, апликација на паста, маски,

примена на директна високофреквентна струја, третман со овошни киселини.

Сл. 29. Црвенило на кожа со активен еритем При физичка активност крвната циркулација станува поинтензивна под влијание на

механичка сила, а кај емоционални состојби под влијание на хормонот адреналин (којшто во

случајов се лачи интензивно), се забрзува работата на срцето, а со тоа се интензивира и крвната

циркулација. Кај активниот еритем кожата е интензивно црвена, а на допир е топла, сува и

мазна. Пасивен еритем ‒ се јавува како резултат на застој на крвта во венските крвни садови,

а причина за таа состојба може да биде: срцева инсуфициенција, оштетување на венските

крвни садови и др. Од горенаведеното може да заклучиме дека кај пасивниот еритем станува

збор за застој на венска крв во венските крвни садови, а кај активниот еритем станува збор за

проширување на артериските крвни садови проследено со интензивна крвна циркулација.

Артериската крв е светлоцрвена и топла за разлика од венската којашто е темноцрвена и ладна,

а со тоа и пасивниот еритем на кожата е со модра боја и е ладен на допир. Еритемите се јавуваат

кај одредени заболувања на кожата каде што има оштетување на крвните садови, честопати

проследени со поткожни крварења. Кај дијагностицирање на еритемите, дали станува збор за

еритем кој е активен, пасивен или како симптом на одредена дерматоза, треба да се земе

предвид и црвенилото на кожата предизвикано од некои козметички третмани, производи и процедури кои треба да се напомене дека се краткотрајни и брзо исчезнуваат.

Видови еритеми

макромакулозен тип еритем Се формираат неправилни црвени дамки со поголеми димензии во нивото на кожата.

Ваков еритем може да се јави кај алергиски реакции, особено кај алергии предизвикани од

лекови, како резултат на изложување на телото на висока температура, механички притисок

и др.

Терапијата е симптоматска и е во зависност од причинителот кој предизвикал ваков вид

еритем.

микромакулозен еритем Станува збор за еритем кој има форма на ситно зрнест осип кој е карактеристичен за

некои инфективни заболувања (ситна сипаница, црвенка, како последица на алергиска

реакција и сл.).

Терапијата е симптоматска и зависи од причинителот на еритемот.

фигуративен еритем Се манифестира со појава на пеги со најразлична форма на: прстен, букви, круг, елипси

и др. Најчесто се среќаваат кај алергиски реакции. дифузен еритем Неограничено, проширено црвенило кое зафаќа поголема површина од кожата,

придружено со чувство на топлина и слаб јадеж.

Причините на дифузниот еритем се поделени во две групи:

а) Егзогени причинители ‒ механичка сила, висока температура, зрачење, лекови,

храна и др. б) Ендогени причинители ‒ зголемена телесна температура, емоционална возбуда,

хормонални нарушувања и др.

Терапија - се состои во елиминација на причинителот на еритемот.

1. Наброј ги видовите еритем! 2. Опиши го активниот еритем! 3. Кои се причини за настанување на пасивен еритем?

Активност – пополни ја табелата со потребните податоци! Вид на еритем Карактеристични промени на

кожата Причини за негово

настанување макромакулозен

еритем

микромакулозен

еритем

фигуративен

еритем

дифузен еритем

Запомни!

Под поимот еритем се подразбира црвенило на кожата. Еритемните промени може да се јават во

склоп на некои заболувања, како резултат на оштетување на крвните садови или како резултат на

поинтензивна крвна циркулација. Еритемите се делат на две основни групи: активен и пасивен еритем.

Активниот еритем е црвенило кое се јавува како резултат на поинтензивна крвна циркулација, па се

прошируваат малите артериски крвни садови во кожата.

Пасивен еритем се јавува како резултат на застој на крвта во венските крвни садови.

Класификација на еритеми: макромакулозен тип еритем, микромакулозен, фигуративен еритем и дифузен

еритем.

1.9. РОЗАЦЕА

Розацеа (Rosacea) е хронично инфламаторно кожно заболување кое се јавува на

лицето. Почесто е кај личности кои се во средна животна доба. Етиопатогенезата на ова

заболување не е доволно јасна. Постојат повеќе причини кои можат да доведат до оваа болест

и тоа: слабост на васкуларната мрежа на кожата хормонска нестабилност психичка лабилност нагли промени на температурата лоша исхрана и пушење.

Се манифестира со црвенило (еритем), трајно проширени капилари, како и помалку или

повеќе изразени акни. Претставник е на неинфективен еритем. Најпрво се јавува на носот,

образите, челото и брадата, а поретко на деколтето и страните на вратот. Првите симптоми

вклучуваат често и интензивно ширење на крвните садови на лицето. Ова црвенило на почеток

се појавува и губи, а потоа станува трајно, како на следнава слика (сл. 30):

Сл. 30. Розацеа - црвенило на лице

Потоа се јавуваат телеангиектазии и акни како што е прикажано на следнава слика (сл. 31):

Сл. 31. Розацеа – со телеангиектазии и акни

Ако за време од 3 месеци се присутни некои од овие симптоми лоцирани во

централниот дел од лицето, тоа е знак дека станува збор за розацеа. Пациентите најчесто се

жалат на печење, оток и сува кожа. Розацеата се јавува постепено, а кај поголем број пациенти црвенилото останува трајно на лицето. Во поодмината фаза на болеста можат да се јават

промени на носот во вид на задебелувања, поради неправилно зголемување на заболените

ткива и прекумерно натрупување на лој (себум). Овој процес е изразен на носот и се јавува

најчесто кај мажите, како на следната слика (сл. 32):

Сл. 32. Розацеа на нос

Кај некои пациенти се јавуваат и промени на очите, како на пр. солзење, црвенило,

јадеж, сувост и др. Причината за појава на оваа болест не е позната, но се знае дека храна

богата со маснотии, зачини, како и консумирање на алкохол ја влошуваат болеста. Треба да се

избегнуваат и стресни ситуации.

Лекувањето на розацеата треба да започне со појавата на првите симптоми за да се

ублажи целосното оштетување на кожата на лицето. Се препорачува локална терапија со

антибиотици. Често се даваат сулфурни кремови кои делуваат стабилизирачки на крвните

садови на кожата, што придонесува за намалување на црвенилото на кожата. Кај потешките

форми од болеста кожата може да се третира со ласерски апарат или да се примени

криотерапија. Болеста може да се повлече со лекување, но тоа не е гаранција дека нема

повторно да се појави.

Од козметички аспект, правилната нега на кожата со розацеа подразбира избегнување

на агресивни производи за чистење на кожата. Не се препорачува да се користат козметички

производи кои содржат алкохол, салицилна киселина и бензол пероксид, како и сите

производи кои се наменети за третмани на акнозна кожа. Лицето не смее да се мие со сапун.

Се мие со ладна или млака вода, а се брише со лесно тапкање со крпата за лице, без да се трие

кожата. Со розацеа на лице треба да се избегнуваат козметички производи кои содржат

вештачки мириси и масло од мента и еукалиптус кои додатно ја надразнуваат кожата. Мажите

треба да користат електричен апарат за бричење (а не жилет) и лосион за после бричење кој

не содржи алкохол или мента. Треба да се избегнува директно изложување на кожата на сонце

и да се користи крем со заштитен фактор. Козметичките производи можат да го прикријат и

неутрализираат несаканото црвенило на кожата. За таа цел се советува користење на пудра и

коректор со зелена основа кои можат да се комбинираат со други со жолтеникави тонови.

Треба да се избегнуваат козметички производи кои содржат розеникави или црвенкасти

пигменти.

Запомни!

Розацеа е хронично инфламаторно кожно заболување што се јавува на лицето. Постојат повеќе

причини кои можат да доведат до оваа болест и тоа: слабост на васкуларната мрежа на кожата, хормонска

нестабилност, психичка лабилност како и надворешни фактори, нагли промени на температурата, лоша

исхрана и пушење. Започнува со ширење на крвните садови, па се јавуваат телеангиектазии на образите и

носот, па сѐ до задебелување на носот и промени во очите. Се лекува локално со употреба на антибиотици,

а не се препорачуваат агресивни козметички производи.

1. Наброј ги причините кои влијаат за појава на розацеа? 2. Погледни ги фотографииве и објасни ги промените на лицето со розацеа! 3. Препорачај начини на лекување и козметички третман на кожа со розацеа!

ПЕРИОРАЛЕН ДЕРМАТИТ

Периорален дерматит е воспаление на кожата околу устата (сл. 33) кое се јавува најчесто кај

жените помеѓу 20 и 30-годишна возраст, но може да се појави и во детството. Причините поради кои се

јавува ова заболување не се сосема познати, но бројни фактори се спомнуваат како можни

предизвикувачи: козметички производи, пасти за заби, води за уста, сапуни, долготрајна употреба на

кортикостероиди и сл. Може да се јави и како паралелна појава со појавата на афти во устата или после

интервенција на забите, како и при бактериски и габични инфекции во устата.

Сите горенаведени причинители предизвикуваат различни видови на еритемни промени. Болеста

се одликува со појава на црвенило на кожата околу устата, со карактеристична слободна зона, посебно на долната ивица на устата. На црвената подлога се јавуваат гнојни меурчиња кои лесно пукаат, при што се

излева гнојната содржина која се суши и се формираат кафеаво-црни красти. Во потешки форми на

болеста, промените се шират на целото лице.

Сл. 33. Периорален дерматит

Воспалението на кожата околу устата лесно се препознава, па затоа козметичарот треба да знае

дека станува збор за болест, а не состојба која козметички ќе се третира. Доколку козметички се третира,

инфекцијата станува многу полоша. Клиентот кај кој е забележана оваа болест треба да се упати кај лекар

дерматолог.

За третман на периоралниот дерматит се препорачува локална антибиотска терапија, во вид на

кремови. Лицето треба да се мие со топла вода и да се избегнуваат сапуни. Во периодот додека трае

болеста не смеат да се употребуваат козметички производи.

1.10. ИНФЕКТИВЕН ЕРИТЕМ

Инфективен еритем претставува инфективно заболување од вирусно потекло (парво

вирус Б19) со бениген карактер, со карактеристичен еритемен осип, со локализација на лице

(сл. 34) и екстремитети. Станува збор за многу ретка заразна болест која се јавува најчесто во

пролет. Клиничката слика на инфективниот еритем се манифестира со кожни промени на

лицето и екстремитетите. Токму заради тоа, за оваа инфективна болест треба да бидат

информирани и козметичарите.

Сл. 34. Инфективен еритемен осип на лице

Кожните промени започнуваат од лицето со зацрвување на образите, со осип кој на

почетокот е симетричен со форма на ситни дамки. Осипот постепено се шири, се разлева и

придобива форма на пеперутка. Всушност носот е телото, а образите се раширените крилја на

пеперутката. Карактеристичен е и вреди да се спомене „триаголникот околу устата“ кој

останува без осип. За некаде околу две деноноќија, осипот се шири по екстремитетите,

вклучувајќи ги дланките и стапалата. Овде осипот на самиот почеток е ситно точкест, потоа

станува макулопапулозен кој конфлуира, формирајќи еритемни плаки, кои бледнеат од

центарот кон периферијата, а осипот придобива ануларна до мрежеста форма. Еритемните

флеки постепено ја менуваат својата боја и од силно црвени стануваат синкаво-виолетови.

Осипот после неколку дена достига кулминација и добива форма на географска карта за после

10 ‒ 12 дена да исчезне без никакви лузни или последици. Треба да се напомене дека еритемата

или поточно еритемниот осип кој се јавува кај инфективниот еритем, е симптом и кај некои

други инфективни болести. Затоа ќе објасниме некои од нив, со цел козметичарот полесно да

ги препознае и диференцира.

На пример кај скарлатината ‒ шарлах (заболување на крајниците предизвикано од

бета хемолитичен стрептокок), се јавува и осип на еритемна основа (сл. 35) често придружен

со јадеж. Осипот е со форма на ситни дамки, локализиран на вратот, телото и екстремитетите.

Најобилен е на вратот и стомакот, внатрешната страна на бедрата, аксилите, градите, но го

нема на дланките, стапалата и лицето, за разлика од инфективниот еритем каде што осипот е

распространет и по дланките и стапалата. Овие еритеми се проследени со зголемена телесна

температура и нарушена општа состојба на организмот. Причинителот за појава на осип во

случајов е стрептококната инфекција.

Сл. 35. Кожен осип кај скарлатина на еритемна основа

Кај јазлестиот еритем се јавува исип на кожата со форма на благо црвеникави јазли

(сл. 36) кои се чувствителни на допир. Понекогаш можат да бидат и болни. Овие еритемо-нодуларни промени се локализираат на потколениците, почесто кај жени и тоа во

адолесцентна доба.

Сл. 36. Црвеникави јазли кај јазлест еритем

Болеста започнува со висока температура, општа нелагодност, болки во зглобовите и

појава на еритемни плаки до големина на дланка сместени на екстензорната страна на

потколениците, а понекогаш на бедрата и подлактиците. Нодусите се нејасно ограничени со

тенденција да ја менуваат бојата од ливидни, па зеленкасто-жолтеникави и на крај

хиперпигментирани. Болеста трае околу 3 ‒ 5 седмици.

Доколку козметичарот забележи некоја од овие промени кај клиентот, веднаш

треба да го упати на преглед кај лекар. Секој козметички третман без претходно

медицинско лекување може да ја влоши состојбата на кожата и да влијае непосакувано на текот на болеста.

Запомни!

Инфективен еритем претставува инфективно заболување од вирусно потекло ( парво вирус Б19)

со бениген карактер, со карактеристичен еритемен осип, со локализација на лице и екстремитети.

Кожните промени започнуваат од лицето со зацрвување на образите, со осип кој на почетокот е

симетричен, со форма на ситни дамки. Осипот постепено се шири, се разлева и добива форма на

пеперутка. За некаде околу две деноноќија, осипот се шири по екстремитетите, вклучувајќи ги дланките

и стапалата. Осипот на самиот почеток е ситноточкест, потоа станува макулопапулозен, кој конфлуира,

формирајќи еритемни плаки кои бледнеат од центарот кон периферијата, а осипот добива ануларна до

мрежеста форма. Кај скерлатината се јавува осип на еритемна основа, често придружен со јадеж. Осипот

е со форма на ситни дамки, локализиран на вратот, телото и екстремитетите. Најобилен е на вратот и

стомакот, внатрешната страна на бедрата, аксилите, градите, но го нема на дланките, стапалата и лицето,

за разлика од инфективниот еритем каде што осипот е распространет и по дланките и стапалата. Кај

јазлестиот еритем се јавува исип на кожата со форма на благо црвеникави јазли кои се чувствителни и

болни на допир.

1. Што е инфективен еритем? 2. Опиши ги кожните промени кои настануваат кај инфективниот еритем! 3. Опиши ги кожните промени кај скерлатината! 4. Зошто козметичарот треба да ги препознава овие промени на кожата?

1.11. ЕРИЗИПЕЛ

Еризипел е познат меѓу народот како црвен ветар. Ова е инфективно заболување но е

интересно за козметичарот заради кожните промени. Причинител на оваа болест е бета

хемолитички стрептокок, а може да се предизвика и од други агенси, како стафилококи,

хемофилус и др.. Болеста започнува со висока температура и печење (жарење) на кожата со

појава на црвенило, оток и јасна граница меѓу воспалената и нормалната кожа. Кожата е

затегната, сува, сјајна, силно зацрвенета и при допир се чувствува болка (сл. 37).

Сл. 37. Сува, затегната, зацрвенета кожа со еризипел

Еризипелот, клинички се дели на:

Еритемна форма ‒ се карактеризира со локални промени кои се само еритемни, кои

постепено бледнеат, хиперемијата и отокот се намалуваат и исчезнуваат. Булозна форма ‒ се појавуваат були со серозен секрет, различни по големина и

локализација. Можат да се инфицираат и образуваат флегмони и некрози. Гангренозна форма ‒ се јавува кај имунокомпромитирани лица, хронично болни,

родилки. Оваа форма се карактеризира со кожни некрози, гангренозни делови и

токсикосептичен шок. Прогнозата е многу лоша, често завршува летално.

Рецидиви се јавуваат кај:

рагади, микози по кожата неправилно лекување.

Терапијата е со антибиотици, се препорачува и зрачење со УВ-зраци, а локално се

применуваат во почетокот ладни облоги со борна киселина, а подоцна антибиотски масти. Сите овие инфективни заболувања со еритемни промени на кожата објаснети погоре,

козметичарот е должен да ги препознае и лицата да ги упати на соодветен клинички преглед.

1. Oпиши ги промените на кожата кај еризипел! 2. Објасни ги и спореди ги трите форми на еризипел! 3. Објасни како се лекува еризипел!

1.12. АТРОФИЈА НА КОЖА

Атрофија на кожа e состојба која се јавува како резултат на редукција на одделни или

пак на сите слоеви од кожата. Атрофичната кожа е истенчена, со намалена еластичност, а

поради намалување на кожните аднекси и намалената продукција на лој и пот таа е набрана и

сува.

Во зависност од распространетоста на површината на кожата, атрофијата може да биде:

дифузна (општа) ‒ промените се застапени на целиот организам, таа е

физиолошка и се јавува како резултат на стареењето; локална ‒ промените се застапени на одредена регија, се јавува под дејство на

разни етиолошки агенси или е последица на бројни дерматози кои заздравуваат

со атрофија.

Атрофијата може да биде:

Физиолошка ‒ значи процесот настанува со стареењето на организмот. Оваа атрофија

се нарекува старост на кожата. Кожата е сува, со намалена пигментација, со поголем број

бразди, нема сјај, тенка е и со видливи крвни садови, има намален тонус (сл. 38). Овој процес

започнува после 40-тата година од животот кај сите луѓе, без разлика на полот. Се нарекува

уште општа атрофија, бидејќи ја зафаќа целата кожа. Една од причините за стареење на кожата

кај жените е намалениот број на естрогените хормони кои се важни за убавиот изглед на

кожата.

Патолошка ‒ настанува како резултат на некои заболувања на организмот или на

кожата. Патолошка атрофија претставува секое предвремено стареење на кожата. Причините

кои доведуваат до патолошка атрофија најчесто се заболувања кои ја намалуваат

циркулацијата на крвта.

Физиолошката и патолошката атрофија имаат исти карактеристики. При допир, кожата

е мека и може да се собере поголемо парче во раката. Кожата е без нормална архитектура, а

брчките ги има најмногу околу очите, устата и вратот. Има бледожолтеникава боја со восочен

сјај и има изглед на безживотна кожа.

Запомни!

Еризипел е инфективно заболување, познато кај народот како црвен ветар. Болеста започнува

со висока температура и печење (жарење) на кожата со појава на црвенило, оток и јасна граница меѓу

воспалената и нормалната кожа. Кожата е затегната, сува, сјајна, силно зацрвенета и при допир се

чувствува болка. Постојат три форми според симптоматологијата: еритемна, булозна и гангренозна

форма. Се лекува со антибиотици, се препорачува и зрачење со УВ-зраци, а локално се применуваат во

почетокот ладни облоги со борна киселина, а подоцна антибиотски масти.

Сл. 38. Тенка атрофирана кожа со видливи крвни садови

Освен дифузната атрофија која се јавува како резултат на стареење и претставува

физиолошка појава, појавата на други дифузни атрофии на кожата претставува патолошка

состојба.

1.12.1. ЛИНЕАРНА АТРОФИЈА НА КОЖА

Линеарната атрофија на кожа е со линеарно-тракеста форма, со различна должина и

ширина. Се јавува за време на пубертетот во втората и третата декада од животот, почесто кај

женскиот пол. За појавата на овој вид атрофии на кожата, примарна улога има хормоналниот

дисбаланс кој ја нарушува синтезата на сврзното ткиво во кожата. Стриите се јавуваат за време

на пубертет, при нагло растење и при нагло дебелеење и слабеење, за време на гравидитет,

долготрајна употреба на кортикостероиди и при некои инфективни и малигни заболувања. Стриите најчесто се симетрично распоредени на места каде што кожата е подложна на

растегање. Такви места се: стомакот, натколениците, надлактиците, горниот дел од трупот и

дојките, во глутеалната и лумбосакралната регија. Клинички се манифестира со многубројни

линеарни промени, долги (1 ‒ 15 cm) и широки (1 ‒ 10 mm) во кои кожата е атрофична и

попречно набрана. Колагените влакна хомогенизираат и се поставуваат хоризонтално, додека

еластичните влакна се проретчени или отсутни. Во почетокот промените се црвени или

црвено-синкави по боја, подоцна бело-жолтеникави, а поретко или повеќе пигментирани.

1.12.2. СЕНИЛНА АТРОФИЈА

Сенилната атрофија на кожата се јавува во четириесеттите години од животот . Се

карактеризира со предвремена појава на атрофична, сува, набрчкана кожа, со намалена елестичност и помалку или повеќе пигментирани промени (сл. 39).

Сл. 39. Набрчкана сенилна кожа

Промените најчесто се локализирани на регии експонирани на сонце (лице, чело, врат,

дорзалните страни на шепите, подлактиците) и некогаш се дополнети со хипер или

хипопигментирани површини. Атрофичните промени на кожата се во тесна зависност од

нејзината изложеност на светлосни влијанија, од типот на кожата, од климатските услови како

и од професијата. На стареењето на кожата не смее да се гледа само како на козметички

проблем бидејќи на старата кожа освен козметички, се јавуваат и функционални проблеми. Со

стареењето на кожата се намалуваат меѓуклеточните материи и хијалуронската киселина.

Недостатокот на хијалуронска киселина и нејзините заштитни својства овозмозможува

полесно оштетување и пукање на кожата под дејство на механички повреди. Почести се

компликациите како длабоки крварења и отежнато зарастување на раните. Со стареењето на

нашиот најголем орган се јавуваат хронолошки знаци на промени на кожата кои ако навреме

се препознаат и се преземат превентивни мерки, ќе се избегнат несакани компликации.

Прв знак – атрофија на кожата во предели кои се најизложени на сонце, како

подлактиците и потколениците. Кожата е танка, проѕирна и силно набрана и избраздена

Втор знак - се сенилните пурпури. Тоа се крварења во кожата, најчесто на рацете и

нозете, а се јавуваат спонтано или после минимална траума. На почеток се црвени, а по некое

време се менуваат и остануваат како кафеави пигментации (сл. 40). Главна причина за овие

пурпури се дегенеративните промени во ѕидот на кожните крвни садови.

Сл. 40. Сенилна пурпура на подлактица

Трет знак - се псеудолузните. Тие се белузлави со ѕвездест облик и сместени се на

дланките и подлактиците. Настануваат поради спонтани распукувања на атрофичната кожа, а

не од трауми.

Четврт знак - се длабоките хематоми во кожата кои се јавуваат и по минимална

траума. Почести се на долните екстремитети и кај жените. Можат да доведат до болничко

лекување.

Превенција и третман

Директното изложување на сонце треба да се сведе на минимум, задолжително со

примена на производи за заштита од сонце. Редовната нега на кожата на целото тело е важна за одржување на кожната заштитна

бариера, особено кај луѓе што употребуваат лекови кои содржат кортикостероиди. Се препорачува користење на производи кои содржат хијалуронска киселина и

поттикнуваат нејзино природно создавање во кожата. Многу козметички производи

содржат фрагментирана хијалуронска киселина која навлегува и до средниот слој

на кожата и го поттикнува создавањето на сопствена хијалуронска киселина.

Пожелно е секоја жена веќе од 45 г. да почне да ги користи овие производи. По

неколку козметички третмани се забележуваат промени и се добива влажна, мека и

пополна кожа. Ретиналдехид е активен облик на витаминот А. Неговото присуство го зголемува

дејството на хијалуронската киселина и го забрзува обновувањето на епидермисот кој се истанчува со стареењето.

1. Објасни зошто на кожата се јавуваат атрофични промени! 2. Опиши ја линеарната атрофија на кожата! 3. Опиши ја сенилната атрофија на кожата! 4. Кои превентивни мерки ќе ги препорачаш на клиент со почетна атрофија на

кожа? 5. Објасни кои козметички производи ја подобруваат состојбата на атрофирана

кожа!

1.13. ДЕГЕНЕРАТИВНИ АТРОФИИ НА КОЖА

1.13.1. АТРОФОДЕРМИЈА ВЕРМИКУЛАТА

Атрофодермија вермикулата е ретка болест која започнува во детската возраст (од 5 до

12-тата година), со појава на атрофични промени на образите. Причините за ова заболување

се непознати, а заради честата фамилијарна појава некои автори ја сметаат за наследна болест. На почетокот од болеста се јавуваат мали еритемо-кафеавкави папули на зигоматичните регии

(сл. 41). По нивното регредирање остануваат атрофични промени со големина од 1 до 3 mm и

длабочина до 1 mm. Атрофичните лезии имаат црвеникаво-кафеавкава боја, многубројни се и

се густо распоредени меѓу себе, а одделени се со белузлави простори, па целата слика има

мрежовиден аспект. Промените кои настануваат се трајни, па затоа во фазата на нивно

појавување терапијата со кортикостероиди би можела да даде задоволителен ефект, а подоцна

може да се примени криомасажа или дермоабразија.

Запомни!

Атрофијата e состојба која се јавува како резултат на редукција на одделни или пак, на сите слоеви

од кожата. Атрофичната кожа е истенчена, со намалена еластичност, набрана и сува. Линеарната атрофија на кожата се карактеризира со линеарно-тракеста форма. Сенилната, или подобро кажано пресенилната

атрофија на кожата се карактеризира со појава на атрофична, сува и набрчкана кожа. Во превенција и

третман се препорачуваат производи за заштита од сонце и производи кои ќе ја одржуваат кожната

заштитна бариера.

Сл. 41. Атрофодермија на лице со еритемно-кафеави папули

1.13.2. ХЕМИАТРОФИЈА ФАЦИИ

Хемиатрофија фации е патолошка промена којашто се манифестира со еднострана

атрофија на кожата од лицето (сл. 42), но и на структурите под неа. Етиопатогенезата не е

позната. Се претпоставува дека е од неврогено потекло, т.е. оштетувањето на лицевиот нерв е

од инфективни агенси или траума.

Сл. 42. Еднострана хемиатрофија на лице

Примарно се појавуваат овални, жолтеникаво-кафеави лезии распоредени

унилатерално на челото, образите и брадата. Лезиите постепено се шират и може да ја зафатат целата половина на лицето, па и горниот дел од вратот. Освен постепеното атрофирање на

кожата, болеста може да прогресира со атрофија и на поткожните структури, при што станува

впечатлива лицевата асиметрија. Кожата е сува, истенчена, затегната, со намалена или отсутна

секреција на лој и пот, а трепките и веѓите се проретчени или недостигаат. Промените се трајни

и единствено доаѓа предвид корективен хируршки третман.

1.13.3 АНЕТОДЕРМИЈА

Анетодермиа или макулозна атрофија на кожата е болест со непозната етиологија која

се јавува најчесто кај млади лица, а се презентира со појава на циркумскриптни атрофии на

кожата како резултат на силна редукција до целосно отсуство на еластични влакна во дермот

(сл. 43).

Сл. 43. Анетодермија следена со циркумскриптни атрофии

На кожата се јавуваат овални лезии со големина од леќа до метална пара во кои кожата

е истенчена и фино збрчкана, лесно вдлабната под нивото на здравата кожа, или често,

меуресто испакната како хернија. По боја може да се белузлави, сивкави, или со боја на

нормална кожа. Засега не постојат производи кои се ефикасни, па затоа лезиите кај оваа

атрофија се трајни.

1.13.4. ИДИОПАТСКА ПРОГРЕСИВНА АТРОФОДЕРМИЈА

Идиопатската прогресивна атрофодермија се манифестира со појава на овални јасно

ограничени лезии во кои кожата е атрофична, често транспарентна. Површината на промените

е под нивото на здравата кожа и е мазна, со сиво-виолетова или црвено-кафеавкава боја. Текот на болеста е хроничен, болеста прогресира со години. Ефектите од лекување и

третмани се незадоволителни.

1. Наброј ги дегенеративните атрофии на кожата! 2. Опиши ги дегенеративните промени на кожата кај атрофодермија! 3. Обиди се да ги објасниш раликите во кожните промени кај хемиатрофиите и

анетодермиите!

Запомни!

Дегенеративни атрофии на кожата се: атрофодермија вермикулата, хемиатрофија фации,

анетодермија и идиопатска прогресивна атрофодермија.

Кај атрофодермија на почетокот од болеста се јавуваат мали еритемо-кафеавкави папули на

зигоматичните регии. По нивното регредирање остануваат атрофични промени со големина од 1 до 3 mm и длабочина до 1 mm. Атрофичните лезии имаат црвеникаво-кафеавкава боја, многубројни се и се

густо распоредени меѓу себе, а одделени се со белузлави простори, па целата слика има мрежовиден

аспект.

Хемиатрофиите се од неврогено потекло, започнуваат како овални лезии, но се шират и ја

зафаќаат целата половина на лицето. Кожата е сува, истенчена, затегната, со намалена или отсутна

секреција на лој и пот, а трепките и веѓите се проретчени или недостигаат.

Анетодермија се јавува најчесто кај млади лица, а се презентира со појава на циркумскриптни

атрофии на кожата како резултат на силна редукција до целосно отсуство на еластични влакна во

дермот. Се манифестира со овални лезии со големина од леќа до метална пара, во кои кожата е

истенчена и фино збрчкана, лесно вдлабната под нивото на здравата кожа, или често, меуресто

испакната како хернија.

Атрофодермиа се манифестира со појава на овални јасно ограничени лезии, во кои кожата е атрофична

1.14. НЕГА НА АТРОФИРАНА КОЖА

Атрофираната кожа е тенка, слабо пигментирана, со намален тургор, со присуство на

брчки. Негата на овој тип кожа се состои во примена на третмани, производи и сл. за

зголемување на трофиката на кожата. Негата се дели во две групи:

професионална нега и домашна нега.

Професионална нега

Професионалните козметички третмани за атрофичната кожа можат да бидат различни,

што зависи од возраста на клиентот и моменталниот изглед на кожата. Треба да се утврди дали

промените на кожата настанале како резултат на физиолошките процеси или станува збор за

предвремено стареење на кожата под дејство на неповолни влијанија.

Професионалната нега се состои во чистење на лицето, апликација на високохранливи

маски и поинтензивна рачна или апаратурна масажа. Масажата се спроведува околу 20

минути, а целта е да се забрза крвната циркулација, а со тоа да се интензивира исхраната на

клетките. По завршување на масажата, кожата е заруменета и топла на допир, а тоа е знак за

подобрување на трофиката. Третманот завршува со употреба на високохранливи кремови.

Домашната нега на атрофична кожа има за цел да го успори процесот на стареење на

кожата, со правилен избор и примена на квалитетни биолошко активни козметички производи.

За атрофичната кожа, важна е редовна и систематска нега која подразбира дневна и ноќна нега

на кожата.

Дневната нега на атрофичната кожа се состои во:

Чистење ‒ се изведува нежно, со помош на козметички производи врз база на

биоактивни, хидратантни и масни суровини, со цел да се спречи отстранувањето

на природната маснотија и влажност на кожата. Тонифицирање ‒ се врши со благи тоници кои ја освежуваат кожата. Исхрана и заштита на кожата ‒ се врши со примена на хранливи производи со

емолиентно дејство за да се спречи дехидратацијата на површинскиот слој на

кожата. За дневна нега се користат колагенски и витамински кремови. При

примена на хормонски производи, потребни се консултации со дерматолог.

Вечерната нега на атрофичната кожа се состои во:

Чистење ‒ треба да се врши со емулзии за чистење со цел темелно да се отстрани

дневната шминка. Постапката се изведува внимателно, без растегнување на

кожата, посебно во пределот околу очите. Тонифицирање ‒ се изведува на истиот начин како кај дневната нега. Исхрана на кожата ‒ се врши со употреба на хранливи кремови кои содржат

витамини, колаген или липозоми. При нанесувањето на кремот, добро е да се

примени блага масажа за подобро впивање на кремот во кожата.

Надворешната нега на атрофична кожа не е доволна за подобрување на статусот на

кожата. Внатрешната нега се состои во внесување на многу течности, овошје и зеленчук

коишто се извор на витамини. Јаглехидрати и масти треба да се избегнуваат, а да се зголеми

консумацијата на протеини и вода. Честите масажи благопријатно делуваат врз кожата.

1. Опиши ја професионалната нега на атрофирана кожа! 2. Опиши ја домашната нега на атрофираната кожа!

1.15. ПИГМЕНТНИ ПРОМЕНИ НА КОЖА

Болестите коишто се манифестираат со нарушување во пигментацијата на кожата може

да бидат последица на генетски дефекти или во склоп на некои заболувања на кожата.

Пигментот меланин ја дава бојата на кожата и воедно ја штити од штетното дејство на

сончевите зраци. Овој пигмент се создава во меланоцитите. Бројот на меланоцити е ист и кај

белите и кај црните луѓе, но тие структурно се разликуваат. Меланоцитите во одредени

состојби може да се присутни во поголем број или да е зголемена синтезата на меланин, а тоа

се манифестира со хиперпигментација. Намален број, отсуство или деструкција на

меланоцитите, или нарушената синтеза на меланин ќе се манифестира со појава на

депигментации. Депигментациите се последица на делумно или потполно отсуство на

меланин. Пигментните промени на кожата, најчесто се асимптоматски, пациентот добро се

чувствува, а причината поради којашто оди на лекар е естетска. Вообичаено се појавуваат на

повидливите места на кожата и за многу болни тоа е додатно психичко оптоварување.

Запомни!

Негата на овој тип кожа се состои во примена на третмани, производи и сл. за зголемување

на трофиката на кожата. Негата се дели во две групи: професионална нега и домашна нега.

Професионалната нега се состои во чистење на лицето, апликација на високохранливи маски и

поинтензивна рачна или апаратурна масажа. Целта на домашната нега е да се забави процесот на

стареење на кожата со правилен избор и примена на квалитетни биолошко активни козметички

производи.

Активност

Направи листа со препоракаи за домашна нега на кожа на клиент со атрофирана кожа.

Презентирај ги и дискутирај со соучениците за ефектите што сакаш да ги постигнеш со твоите

препораки!

1.15.1. ДЕПИГМЕНТАЦИИ

Депигментациите на кожата може да бидат наследни и стекнати.

Стекнатите депигментации може да се појават спонтано, после дејствување на некој

агенс (хемикалии, лекови) или во текот на некоја кожна болест. Според дистрибуцијата на

промената можат да бидат локализирани (циркумскриптни) и генерализирани (дифузни).

Албинизам Албинизам е наследно заболување коешто настанува како резултат на генетски условен

дефект во синтезата на меланин и се манифестира со хипомеланоза на кожата, косата и очите.

Меланоцитите се со нормален број и дистрибуција, но не можат да создаваат меланин.

Албинизмот може да биде тотален и парцијален. Кај тоталниот албинизам постои недостиг од пигментот во целост, а тоа значи дека уште при раѓање кожата е розово-бела, без десквамација

или други промени (сл. 44). Косата е бела, а пигментот недостига и на шареницата, па очите

се со светла сина боја. Кај овие пациенти постои фотофобија и намалена острина на видот.

Краткотрајно изложување на сонце кај нив доведува до појава на еритем, везикули и були.

Подолготрајното изложување на сонце предизвикува брзо стареење на кожата и појава на

дегенеративни промени. Особено е важно за овие пациенти да избегнуваат директно изложување на сончеви зраци и да користат кремови

со висок заштитен фактор.

Сл. 44. Тотален албинизам – целосен недостиг на мелани

Витилиго

Витилиго е стекнато заболување коешто се карактеризира со неправилно

дистрибуирана депигментација на кожата којашто има тенденција да се проширува. Постои и

генетска предиспозиција за појава на ова заболување, но потребен е некој поттикнувачки

фактор: стрес, инфекција, ендокрина болест, механичка дразба, траума. Витилиго е

идиопатско заболување што се карактеризира со дисфункција на меланоцитите. Најчесто

болеста започнува на фотоекспонираните делови од кожата: на рацете (околу прстите), на

вратот, на лицето и тоа на очните капаци, често придружено со отпаѓање на трепките во

зафатените делови. Промените во почетокот се со големина на мала, метална пара, со

тенденција да прогресираат, па подоцна добиваат димензии колку дланка, па и поголеми.

Промените се неправилни, депигментирани, бели макули кои се асимптоматски. На границата

помеѓу зафатената и здравата кожа се наоѓа една хиперпигментирана зона која ја потенцира

промената. Најчесто се јавуваат повеќе мали жаришта коишто имаат тенденција за ширење и

конфлуирање. Зафатената кожа е прошарана со бели флеки (сл. 45) со најразлични

геометриски фигури. Кај ова заболување постои тенденција кон прогресирање и само во

исклучителни случаи може да дојде до спонтана репигментација. Доколку тоа се случи, се

јавуваат црни точки околу фоликулите, а лезијата личи како да е посипана со бибер.

Сл. 45. Кожа со витилиго

Терапија: не постои гарантиран тераписки успех. Но, добри резултати покажале

третмани со кортикостероидна терапија во тек на 2 ‒ 3 недели. Потоа локална или перорална

употреба на 8-метоксипсорален. Тој се дава пероорално, два часа пред експозиција на УВ-зраците, додека локално се применува половина час пред зрачењето. Потребни се околу 50 и

повеќе експозиции. Оваа терапија добро се комбинира со калципотриол, синтетски дериват на

витамин Д3 којшто се применува 3 часа по зрачењето. Друг начин на третман којшто покажал

добри резултати е УВБ + калципотриол. Постојат и добри козметички производи што се

применуваат за корекција на естетскиот дефект, а се одредуваат во зависност од типот на

кожата. Погрешно е на пациентот да му се советува неконтролирано сончање. Спротивно од

тоа, пациентот треба да се советува да користи ефикасна заштита од сонце на витилигинозните

предели за да спречи појава на изгореници и евентуално проширување на болеста.

1. Што претставуваат депигментациите? 2. Какво заболување е албинизам? 3. Опиши ги клиничките манифестации на витилиго! 4. Објасни и дискутирај за козметички третман на кожа со витилиго!

Запомни!

Болестите коишто се манифестираат со нарушување во пигментацијата на кожата може да бидат

последица на генетски дефекти или во склоп на некои заболувања на кожата. Пигментот меланин ја дава

бојата на кожата и воедно ја штити од штетното дејство на сончевите зраци. Депигментациите се

последица на делумно или потполно отсуство на меланин.

Албинизам е наследно заболување коешто настанува како резултат на генетски условен дефект

во синтезата на меланин и се манифестира со хипомеланоза на кожата, косата и очите.

Витилиго е стекнато заболување коешто се карактеризира со неправилно дистрибуирана депигментација

на кожата. Промените се неправилни, депигментирани, бели макули, кои се асимптоматски. На границата

помеѓу зафатената и здрава кожа се наоѓа една хиперпигментирана зона која ја потенцира промената.

Третманите со козметичките препарати естетски ги подобруваат и корегираат промените на кожата.

Активност

Пребарај на интернет информации за начините и постапките за козметичка корекција на

кожните промени кај овие заболувања. Сподели ги информациите со твоите соученици !

1.16. ХИПЕРПИГМЕНТАЦИИ

Хиперпигментациите се промени на кожата предизвикани од зголемено создавање на

пигментот меланин, а нормален број меланоцити. Можат да бидат генетски условени или

стекнати заболувања, настанати како последица на различни метаболни, нутритивни и

ендокрини нарушувања, медикаментозно индуцирани или од дејство на различни физички,

хемиски и инфективни агенси. Според дистрибуцијата, хиперпигментозите можат да бидат:

генерализирани или дифузни и локализирани или циркумскриптни.

1.16.1. ЕФЕЛИДЕС

Ефелидес или сончеви пеги се генетски условени, локализирани хиперпигментации со

карактеристичен изглед и дистрибуција на кожата во регии експонирани на сончева светлина.

Почесто се застапени кај луѓе со светол тен. Кај овие луѓе постои зголемена осетливост кон

сончеви зраци. Овие промени се локализирани во пределот на лицето, вратот, деколтето,

подлактиците и дорзалната страна на шаките. Промените се забележуваат како жолто-кафеави,

рамномерно пигментирани макули со тркалезна или овална форма (сл. 46). Тие се остро

одделени од околната кожа и нивната големина варира од 2 до 4 mm. Овие ефлоресценции

поминуваат асимптоматски. Се јавуваат во детството и перзистираат низ целиот живот. Овие

промени не малигнизираат, но пациентите кои се со светол тен имаат зголемена

фотосензитивност и ризик за развој на неоплазми на кожата, па затоа треба да се советуваат

да применуваат ефикасна заштита од сончева светлина.

Сл. 46. Жолто - кафеави сончеви пеги – ефелидес

Терапија и козметички третман: во третман на ефелидес може да се применуваат

повеќе тераписки модалитети:

лекови, кои ја инхибираат синтезата на меланин и дегранулацијата на

меланоцитите; комбинација на 0,025 ‒ 0,5 % третиноин крем (ретини А) и локален стероид; 25 % трихлороцетна киселина којашто е посебно ефикасна кај пациенти со светла

кожа; азелаична киселина и витамин Ц кои го инхибираат ензимот тирозиназа, одговорен

за синтеза на меланинот; криотерапија со течен азот доведува до распаѓање на меланоцитите“; ласерска терапија којашто предизвикува селективна деструкција на меланоцитите.

1.16.2. ХЛОАЗМА

Хлоазма претставува макулозна, меланинска хиперпигментација, ендокрино

стимулирана, а најчесто е локализирана во пределот на лицето. Ова е стекнато заболување

коешто најчесто се јавува за време на бременост, при земање на орални контрацептивни

средства, заболувања на јајници и матка, како и за време на климактериум. Овие промени може

да се сретнат и кај кахектични болни (опаднатост на организмот поради тешка болест) и

пациенти со хепатално (црнодробно) оштетување. Оваа болест се карактеризира со појава на

кафеаво пигментирани макулозни ефлоресценции, со неправилна форма и големина од 2 до 5

cm (сл. 47). Тие се остро демаркирани од околината. Промените најчесто се локализирани на

челото, слепоочната регија, образите, брадата, а многу ретко на вратот. Појавата на пеги не е

проследена со воспалителна реакција, тие избиваат асимптоматски.

Сл. 47. Хлоазмата со кафеаво пигментирани промени на кожа

Терапија и козметички третман: третманот кај овие промени најмногу зависи од

етиопатогенезата. Кај промени настанати во текот на бременоста многу често доаѓа до

спонтано повлекување, особено ако се избегнува фотоекспозицијата, а понекогаш и покрај

терапијата нема добри резултати. Хемискиот пилинг вклучува примена на корисни производи

на база на киселини кои го отстрануваат површинскиот слој на кожата. Истиот ефект се

постигнува и со ласерски третман. Хиперпигментациите се намалуваат и со употреба на

кремови кои содржат активна супстанција што го намалува создавањето на меланин и појавата

на темни флеки. Перихидроксилната маст денес дава задоволителни резултати во

избелувањето на промените. Ретиноидите и витаминот Ц покажуваат добри резултати, но секогаш во комбинација со крем со висок заштитен фактор.

Од природните средства за отстранување на пигментациските флеки на кожата

најдобар ефект се постигнува со:

Сува кора од портокал со јогурт – се мели сувата кора од портокал и се меша со

јогурт, со што се добива паста. Пастата се нанесува на исчистено лице, стои околу

20 минути, па се отстранува со миење со млака вода. Оваа постапка се повторува

трипати неделно. Лимон ‒ е идеално природно средство за избелување на кожата. Се сече на делови,

па со кружни движења се втрива во кожата. Се остава околу 30 минути, па лицето

се мие со млака вода. Сок од домати и сок од компири ‒ се нанесуваат на лицето, стојат околу десетина

минути, па лицето се мие со млака вода. Освен што ја избелуваат кожата, ја

подобруваат и влажноста, нејзиниот изглед и сјај.

1. Како последица на што настануваат хиперпигментациите? 2. Опиши ги промените на кожа со ефелидес! 3. Што ќе препорачате како третман на кожа со ефелидес? 4. Опиши ги промените на кожа со хлоазма! 5. Што ќе препорачате како третман на кожа со хлоазма?

1.17. ПИГМЕНТНИ МЛАДЕЖИ – НЕВУСИ

Меланоцитите како пигментни клетки се сместени во базалниот слој од епидермисот

на кожата. Меланоцитите и кератиноцитите заедно го создаваат пигментниот состав којшто го

заштитува организмот од дејството на УВ-зраците. Нарушувањето на растот и групирањето на

меланоцитите доведува до појава на пигментните младежи. Познати во медицината како

невуси, а во народот како белег, младежите се збир на пигментни клетки кои најчесто се

појавуваат како мали темнокафеави места на кожата (сл. 48). Тие се бенигни пигментни

промени на кожата кои можат да бидат и со црвеникава, жолтеникава или боја слична на бојата

на кожата. Се јавуваат во различна големина. Можат да бидат вродени или стекнати.

Сл. 48. Групирани меланоцити

Со текот на времето можат да осветлуваат, да се испупчуваат, после сончање да

потемнуваат или да добиваат влакна. Мал број од нив можат спонтано да исчезнат.

Запомни!

Ефелидес или сончеви пеги се генетски условени, локализирани хиперпигментации со

карактеристичен изглед и дистрибуција на кожата во регии експонирани на сончева светлина. Почесто

се застапени кај лица со светол тен. Промените се забележуваат како жолто-кафеави, рамномерно

пигментирани макули со тркалезна или овална формаи и се остро одделени од околната кожа. Хлоазма

претставува макулозна, меланинска хиперпигментација, ендокрино стимулирана, а најчесто е

локализирана во пределот на лицето. Се карактеризира со појава на кафеаво пигментирани макулозни

ефлоресценции, со неправилна форма и големина и се остро демаркирани од околината.

Можат да бидат типични и атипични:

Типични младежи Се со големина до 6 mm, еднобојни од светлокафеава до црна боја,

симетричен изглед и јасни ивици. Можат да бидат во рамнината на

кожата, над неа или висечки, со или без влакна, тврди или меки, но

не се менуваат. Атипични

младежи Поголеми се од 6 mm, повеќебојни со неправилен облик, ивиците

им се испрекинати, изрецкани и нејасни.

Сл. 49. Хируршко отстранување на младеж

Третманот на невусите е оперативен (сл. 49). Се отстрануваат со локална анестезија само во ситуации кога го нарушуваат естетскиот изглед или се наоѓаат на места каде облеката

ги надразнува. Особено е важно за козметичарот да знае да ги препознае овие промени на

кожата и да не ги третира со козметички производи, а исто така да внимава при депилација и

епилација на кожа на којашто има невуси, да ги избегнува. Доколку козметичарот забележи

кај клиентот дека младежот се зголемува, потемнува, крвари, се воспалува и е болен на допир,

треба да му препорача безусловна посета на дерматолог.

1. Во кој слој од кожата се наоѓаат меланоцитите? 2. Какви промени се пигментните младежи? 3. Опиши ги разликите пожеѓу типичните и атипичните младежи! 4. Објасни го третманот на пигментните младежи!

Запомни!

Меланоцитите се сместени во базалниот слој од епидермисот. Меланоцитите и

кератиноцитите заедно го создаваат пигментниот состав којшто го заштитува организмот од дејството

на УВ-зраците. Нарушувањето на растот на меланоцитите доведува до појава на меланоцитни тумори.

Младежите се збир на пигментни клетки кои најчесто се појавуваат како мали темнокафеави места на

кожата.Тие се бенигни пигментни промени на кожата кои можат да бидат и со црвеникава,

жолтеникава или боја слична на бојата на кожата. Можат да бидат типични и атипични. Се

отстрануваат со локална анестезија само во ситуации кога го нарушуваат естетскиот изглед или се

наоѓаат на места каде облеката ги надразнува.

Доколку козметичарот забележи кај клиентот дека младежот се зголемува, потемнува,

крвари, се воспалува и е болен на допир, треба да му препорача безусловна посета на дерматолог.

1.18. СОЛАРЕН ЕРИТЕМ

Соларен еритем претставува дерматит којшто настанува по експозиција на сонце, а е

предизвикан од УВБ-зраци. Појавата на овој еритем зависи од генетската предиспозиција и

факторите на околината. Соларниот еритем најчесто се појавува на море или на планина,

заради отсуството на смог и прашина коишто го апсорбираат УВБ-зрачењето, како и поради

постоењето на рефлексија од снег, вода или песок. Најосетливи се луѓето со светол тен.

Причина за појава на соларниот еритем е делување на УВБ-зраците врз кожата.

Сл. 50. Еритемни промени на кожа, последица на соларен еритем

Клинички, соларниот еритем се манифестира со појава на еритем и едем (сл. 50). Се

појавува во две фази: ран еритем којшто е благ, се појавува по неколку минути, а исчезнува за

кратко време и доцен еритем којшто се појавува по еден латентен период од 2 до 6 часа, а го

достигнува својот максимум по 12 до 24 часа. Постои чувство на топлина, болка и печење.

Поради сето тоа спиењето е отежнато. Во потешки случаи може да дојде до формирање на

меури. По неколку дена се јавува десквамација (лупење на кожата) и пигментација за конечно

да дојде до заздравување. Кај многу силна инсолација може да дојде до појава на општи

симптоми: треска, покачена температура, повраќање, сончаница и циркулаторен колапс.

Терапија: кај овие пациенти се применува локална и општа терапија. Локално се

применуваат кортикостероиди во облик на спрејови, млека, кремови, потоа се препорачуваат

и влажни облоги, како и лосиони со цинк коишто предизвикуваат ладење. За тешки

изгореници се даваат и антиинфламаторни лекови и се препорачува мирување во темни

простории.

1. Објасни како настанува соларен еритем! 2. Опиши ги промените на кожа со соларен еритем! 3. Објасни третман на кожа со соларен еритем!

Запомни!

Соларен еритем претставува еритем којшто настанува по експозиција на сонце, а е предизвикан од УВБ-зраци. Појавата на овој еритем зависи од генетската предиспозиција и фактори на околината. Клинички,

соларниот еритем се манифестира со појава на еритем и едем. Како терапија се препорачуваат ладни

облоги, а ако изгорениците се потешки и антиинфламаторни лекови.

1.19. НАРУШЕНА ВЛАКНАВОСТ

1.19.1. ХИПЕРТРИХОЗА

Хипертрихоза е прекумерно растење на влакната на некои делови од телото, при што

тие се подолги и подебели. Хипертрихозата може да биде локална на еден дел од телото или

по целото тело. Според начинот на настанување, хипертрихозата може да биде:

вродена хипертрихоза или конгенитална стекната хипертрихоза.

Вродените форми на хипертрихоза се многу ретки. Стекнатата хипертрихоза, настанува

почесто кај жени со нарушена функција на жлездите со внатрешна секреција, кога има

зголемено лачење на машки полови хормони. Некои лекови (кортикостероиди) може да бидат

причина за симптоматска хипертрихоза. Понекогаш локализирана хипертрихоза настанува на

местото на траума, како и при носење на гипсен завој.

Козметички третман: за привремено отстранување на влакната се препорачува

депилација, а за трајно отстранување на влакната ‒ епилација.

1.19.2. ХИРЗУТИЗАМ

Хирзутизам е зголемена влакнетост на телото кај жената. Се јавува на места каде

нормално кај жената не се појавуваат (сл. 51), додека кај мажите нормално се наоѓаат и

претставуваат секундарни полови карактеристики за машкиот пол. Кај жената, пределите на

кои се јавуваат се нарекуваат сензитивни предели, осетливи на андрогени хормони (на горната

усна, брадата, образите, скапуларната регија, меѓу градите и на трупот). Кај белата раса,

хирзутизмот се јавува кај 30 % од женската популација. Болеста се јавува како последица на

зголемена продукција на андрогени хормони (симптоматски хирзутизам) или како резултат на

генетски зголемена осетливост на фоликулите на влакната на андрогените хормони

(идиопатски хирзутизам).

Сл. 51. Зголемена влакнавост на кожата на лицето

Симптоматскиот хирзутизам може да биде поттикнат од лекови или да се јави како

резултат на андрогено-генитални синдроми (на пример: полицистични овариуми, тумори на

овариум, конгенитална адренална хиперплазија и др.). Првите промени настануваат во

пубертетот, паралелно со првата менструација, велус влакната постепено се заменуваат со

пигментирани дебели влакна и тоа во андрогено-зависните регии: лице (особено горни усни),

горни и долни екстремитети, на градите, а гениталната влакнавост не е остро ограничена кон

стомакот, туку продолжува сѐ до папокот.

Многу е важно за козметичарот да знае да ги разликува овие промени за да може

клиентот да го упати на соодветно хормонално испитување. Третманот кај овие пациенти се

одредува во звисност од причината за нивна појава. Кај идиопатски хирзутизам, пациентите

се третираат со антиандрогени и естрогени производи. Меѓутоа, влакната се и прашање на

естетика, па нивното отстранување е можно со метод на депилација (привремено) и епилација

(трајно отстранување на влакната).

1.Објасни што е хипертрихоза, а што хирзутизам?

2. Наброј ги причините за нивно настанување!

3. Со кои козметички третмани естетски се подобрува изгледот кај хирзутизам и

хипертрихоза?

1.20. АЛОПЕЦИИ

Опаѓањето на косата е чест проблем, не претставува закана за здравјето, но може да

предизвика тежок емоционален стрес. Состојба кога повеќе влакна од косата паѓаат, отколку

што се создаваат се означува како дефлувиум капилорум. Aко овој процес не се спречи,

настанува послаба или појака ќелавост (alopecia). Алопеција е состојба којашто се

карактеризира со губиток и недостиг од коса и влакна. Посебно е тешко да се одреди обемот

на опаѓање на косата и да се одреди дали процесот е прогресивен или е стабилизиран.

Единствен објективен метод за дијагностицирање на алопеции и дефлувиум е трихограмот.

Класификација на алопециите: Пилогени алопеции ‒ алопецијата се должи на оштетување на видливиот дел од

влакното (стеблото). Овие алопеции најчесто настануваат под влијание на

надворешни фактори и најчесто се реверзибилни, по отстранување на причината

доаѓа до повторно растење на коса. Папилогени алопеции ‒ како резултат на дејствување на разни трихотоксични

супстанции може да настане привремено или трајно прекинување на функцијата на

влакнената папила, што резултира со привремена или трајна ќелавост. Во тој случај

зборуваме за папилогена алопеција. Поделба на алопециите според локализацијата: дифузни алопеции ограничени алопеции.

1.20.1. ДИФУЗНИ АЛОПЕЦИИ

Андрогенетска алопеција е најчесто стекната дифузна алопеција којашто се среќава

кај мажи. Оваа алопеција е генетски условена, но постои и зголемена осетливост на фоликулот

на влакното од влијанието на машките полови хормони ‒ андрогени хормони.

Андрогенетската алопеција е најчест облик на алопеција кај луѓето. Се јавува кај двата пола и

тоа најчесто на возраст помеѓу 17 и 25 години. Кај жените многу ретко се среќава и е со

полесна клиничка слика. Улогата на андрогените хормони во појава на оваа алопеција е

комплетно потврдена. Клиничката слика на андрогенетска алопеција е многу карактеристична

и се препознава како прогресивно проретчување на косата на капилициумот. Постојат четири

степени на андрогенетска алопеција со многу преодни степени. Само 12 % од пациентите со

алопеција го достигнуваат четвртиот степен. I – степен. Алопеција триангуларис со појава на таканаречени „тајни ќошиња“ или

„залистоци“ во фронталната регија со различен степен на развој. II – степен. Триангуларно и центропариетално проретчување на косата, со постоење на

влакнени мостови меѓу местата на испадната коса. III – степен. Фронтопариетоокципитално проретчување, без присуство на влакнени

мостови меѓу фронталната и паиетоокципиталната регија. IV – степен. Овој степен означува максимално достигнат краен стадиум, се

карактеризира со присуство само на окципитотемпорален венец на коса или влакнена трака

во вид на потковица (хипократска ќелавост). Комплетно опаѓање, односно губење на косата кај андрогенетска алопеција не се

случува. Опаѓањето на косата започнува најчесто после третата декада од животот и е посилно

изразена доколку започне порано и постои фамилијарна анамнеза. Заболувањето обично

протекува во епизоди кои траат неколку години, а можни се и сезонски варијации. Секоја

индивидуа достигнува различно изразен краен стадиум на болеста.

1.20.2. ЦИРКУМСКРИПТНИ АЛОПЕЦИИ

Циркумскриптните алопеции можат да се дефинираат како тотално или речиси тотално

отсуство на коса или влакна, на едно или повеќе добро ограничени подрачја. Алопетичните

жаришта, главно се локализирани на капилициумот, но може да бидат локализирани и на други

регии (на пример на брадата). Причините за појава на циркумскриптните алопеции се

различни. 1.20.3. АЛОПЕЦИЈА АРЕАТА

Алопеција ареата се манифестира со ненадејно појавување на едно или повеќе остро

ограничени овални или тркалезни алопетични жаришта коишто често спонтано поминуваат

(сл. 52). Причината за нивното појавување сѐ уште не е разјаснета, но како предиспонирачки

фактори се споменуваат психички стрес, фамилијарна предиспозиција. Клиничката слика на

алопеција ареата започнува без субјективни симптоми и најчесто промената е прво забележана

од околината. Примарните промени може да се јават како јасно ограничени или овални

жаришта. Болеста обично трае 4 до 8 месеци, а потоа најчесто доаѓа до повторно израснување

на влакна. Но, болеста може да заземе и друг тек, да се јавуваат постојано нови жаришта и за

1 ‒ 2 години да го зафатат целиот капилициум и тогаш станува збор за алопециа ареата тоталис. Кај 10 % од случаите може да бидат зафатени и други подрачја на телото и тоа: веѓи, трепки,

брада, пубична регија или пак влакна од телото. Овие места можат да бидат зафатени

самостојно или заедно со капилициумот. Дијагнозата се поставува врз основа на клиничката слика и наодот на трихограмот.

Сл. 52. Алопеција ареата со повеќе жаришта

Терапијата има за цел да се поттикнат влакнените папили на повторна продукција на

влакна. Таа е симптоматска и кај локализираните форми може да доведе до спонтано

израснување на коса, а кај тешки форми тоа е исклучително ретко. Во локална терапија се

користат кортикостероидни масти. Добар ефект се постигнува со мезотерапија. Тоа е постапка на вбризгување на мезотераписки коктели во кожата. Мезотерапискиот коктел содржи

витамини, минерали, антиоксиданси, хијалуронска киселина и фактори за растење.

Мезотерапискиот коктел поттикнува растење на нова коса, го забрзува растењето и

забележливо го подобрува квалитетот на влакната.

1.20.4. ТРИХОТИЛОМАНИЈА

Трихотиломанијата претставува самоиндуцирана алопеција од намерно, најчесто

несвесно кубење на влакна од капилициумот. Ова нарушување е најчесто кај деца и

претставува несвесен одговор на некој привремен стрес. Кај возрасни е повеќе манифестација

на некое психолошко нарушување или стекната навика. Болеста започнува притаено со

појавување на одделни или повеќебројни жаришта без коса. Алопецијата е некомплетна со

кратки, скршени влакна кои се измешани со долги, нормални влакна. Алопецијата е обично

асимптоматска, а први ја забележуваат родителите. Жариштата постојат сѐ додека детето ја

корне косата. Во третманот на потешки случаи се препорачува совет од психолог. Кај децата

најчесто настапува спонтано повлекување, а кај возрасните прогнозата е полоша.

Запомни!

Состојба кога повеќе влакна од косата паѓаат, отколку што се создаваат се означува како

дефлувиум капилорум (defluvium capillorum). Aко овој процес не се спречи, настанува послаба или појака

ќелавост (alopecia). Според локализацијата, алопециите се делат на: дифузни и ограничени алопеции.

Андрогенетска алопеција е најчесто стекната дифузна алопеција којашто се среќава кај мажи. Оваа

алопеција е генетски условена, но постои и зголемена осетливост на фоликулот на влакното од влијанието

на машките полови хормони ‒ андрогени хормони. Циркумскриптните алопеции се дефинираат како

тотално или речиси тотално отсуство на коса или влакна, на едно или повеќе добро ограничени подрачја.

Алопеција ареата се манифестира со ненадејно појавување на едно или повеќе остро ограничени овални

или тркалезни алопетични жаришта коишто често спонтано поминуваат.

1. Што е тоа алопеција? 2. Како се делат алопециите според локализацијата? 3. Објасни како се лекува алопеција! 4. Пополни ја табелата со бараните информации!

Вид на алопеција Главни карактеристики Андрогенетска алопеција Циркумскриптни алопеции Алопеција ареата Трихотиломанија

1.21. ВИТАМИНИ И НИВНАТА УЛОГА ВРЗ КОЖАТА

Витамините одамна се познати како исклучително важни супстанции за убава и здрава

кожа. Несоодветната или абнормална исхрана, диетите, нарушената дигестија и нарушувањата

во метаболизмот, може да резултираат со витамински дефицит или хиповитаминози. А

обратно, при зголемено внесување на некои витамини може да дојде до хипервитаминози или

витаминска токсичност. Недостигот од некој витамин се одразува и врз кожата.

1.21.1. ВЛИЈАНИЕ НА НЕДОСТИГ НА ВИТАМИНИ ВРЗ КОЖАТА

Недостиг од витамин А (ретинол)

Витаминот А е растворлив во масти. Неговиот недостиг најмногу се одразува на

нормалната функција на кожата и очите. Кожата е генерализирано сува, има хиперкератоза на

рацете и бедрата со присутни рагади, а на офталмолошки преглед се открива абнормална

адаптација на темно (кокошкино слепило).

Недостиг од витамин Б2 (рибофлавин) Недостиг од овој витамин почесто се среќава кај пациенти коишто консумираат храна

богата со јаглехидрати или алкохол, како и во текот на бременоста, гастроинтестинални

болести и друго. Карактеристична промена при недостиг од овој витамин е пурпурно-црвена

обоеност и фисури на јазикот, како и можна атрофија на јазикот (кај потешки форми). Исто

така се јавуваат и промени на главата и лицето и тоа слични на себореичен дерматитис.

Недостиг од витамин Б3 (ниацин) Ниацинот е дел од комплексот на витамини од групата Б. Неговиот недостиг почесто

се среќева во пролет и тоа кај популација чијшто главен прехранбен продукт е брашното и

скробот. Кожни промени при дефицит на овој витамин се најчесто симетрична ерупција на

кожата на лицето, вратот (Casal-ов ѓердан), на дорзалната страна на дланките, на лактите и

колената. Ерупцијата на кожната промена може да биде поттикната и од сончевата светлина.

Епидермисот станува црвено-кафеав, лушпест, задебелен, но вистинската десквамација не е

типична.

Недостиг од витамин Ц (аскорбинска киселина) Аскорбинската киселина (витамин Ц) е витамин растворлив во вода, а го има во

свежото овошје и во зеленчукот. Овој витамин е неопходен за хидроксилација на пролинот во

текот на биосинтезата на колаген. Овој витамин исто така учествува и во нормалниот раст и

во механичката стабилност на косата. Недостигот од витамин Ц во исхраната се сретнува во

неравиените земји, кај стари лица, кај алкохоличари и кај некои заболувања на

гастроинтестиналниот тракт. Недостигот од овој витамин се манифестира со повеќе промени

на организмот, но за нас се важни промените на кожа и слузници. Кај возрасните недостигот

од овој витамин се манифестира со појава на хиперкератотични папули и со периферен еритем.

Овие промени се најчести на глутеалната регија и на потколениците. Други можни

манифестации се: хеморагии на ноктите, улцерации на потколениците, крварење и улцерации

на тврдото непце и гингивите. Недостиг од витамин Б7 (биотин) Биотинот е витамин лесно растворлив во вода. Ретко се среќава негов дефицит. Кај

возрасни луѓе, дефицитот од овој витамин се манифестира со фисури на усните, во оралната

празнина се јавува еритем и сувост на мукозата и кожни манифестации слични на себореичен

дерматитис.

1.21.2. УЛОГА НА ВИТАМИНИТЕ ВО НЕГАТА НА КОЖАТА

Особено е важно да се нагласи важноста од редовно земање храна богата со витамини

и со тоа да се постигне здрав и убав изглед на кожата. За козметичарот е од голема важност да

ги препознава кожните манифестации при недостиг од некој витамин затоа што со примена на

соодветни козметички производи збогатени со витамини, може многу да придонесе за

ревитализација на кожата. Витамините и витаминските деривати поради своето биолошко

дејствување на физиолошките процеси на кожата се многу значајни состојки во производите

за нега на кожа. Тие имаат големо значење за одржување на нормалната функција на кожата,

го подобруваат нејзиниот крвоток, а со тоа ја подобруваат исхраната на кожата. Со тоа

витамините придонесуваат за побрза регенерација на епидермисот. Витамините влегуваат во

состав на ензимскиот систем како коферменти и поради тоа имаат тераписко дејство на разни

нарушувања на функцијата на кожата и на косата. Витаминските производи се особено

корисни за нега на зрела и здрава кожа.

Запомни!

Несоодветна или абнормална исхрана, диети, нарушена дигестија и нарушувања во

метаболизмот, може да резултираат со витамински дефицит или хиповитаминози. А обратно, при

зголемено внесување на некои витамини може да дојде до хипервитаминози или витаминска

токсичност.

Најчесто користени витамини во состав на козметичките препарати се:

Витамин Е

Тој е особено значаен антиоксиданс којшто ги заштитува козметичките производи од

оксидациски процеси и е составен дел на кремовите за масна и нечиста кожа, а старата и сува

кожа ја омекнува и хидрира. Витаминот Е се нарекува и „витамин на убавината“ бидејќи ги

поттикнува бројните хемиски реакции во организмот кои ја подобруваат состојбата на кожата.

Тој е јак антиоксиданс и има позитивен ефект на сите типови кожа.

Витаминот Е делува на следниов начин:

ја влажи кожата, го забрзува обновувањето на оштетувањата предизвикани од

дејството на слободните радикали ја штити кожата од негативните надворешни влијанија го намалува црвенилото, настанато поради прекумерна изложеност на сонце го спречува настанувањето на темни флеки на кожата и го намалува настанувањето на брчки и ја одржува кожата мазна и витална за

подолг период.

Витаминот Е има најбројни и најдокажани ефекти врз нашиот најголем орган. Без

разлика дали се прима преку исхраната или со користење локализирани кремови богати со овој

витамин, ефектите врз кожата се видливи. Треба да се внимава со претераното внесување на

овој витамин како преку исхраната, така и со нанесувањето на разни масла бидејќи тој има

горна граница на внесување која не треба да се надминува, а локалното нанесување кај некои

индивидуи може да предизвика егзем, осип и кожни проблеми.

Витамини од групата Б

Групата на Б-витамини ја сочинуваат осум витамини. Кожата со нивната употреба ќе

биде здрава и отпорна на надворешни влијанија. Б-витамините го забавуваат создавањето на

брчки на кожата. Пантенолот ѝ дава влажност на кожата и затоа се додава на кремовите за нега

на сува и стара кожа. Витаминот Б3 има голем регенеративен ефект. Ги намалува проширените пори, го

изедначува тенот, ги пегла ситните брчки и ја затегнува кожата.

Биотинот или Б7 придонесува за здравјето на кожата, косата и ноктите. Со негов

недостаток кожата се лупи, се јавува јадеж и има зголемено опаѓање на косата.

Многу кремови за третирање на кожни болести содржат витамин Б, односно витамин

Б3 (Ниацин) кој се користи при лекување на стрии, брчки, егзема, хиперпигментација и други

кожни проблеми.

Витамин Ц

Тој учествува во создавање на колаген и затоа е многу често составен дел на кремовите

за нега на зрела кожа. Има јаки антиоксидациони својства и неговото дејство на кожата е:

се бори против слободните радикали придонесува за цврстината на кожата

го намалува и спречува настанувањето на ситни брчки околу очите ја штити кожата при изложување на сонце резултатите од неговото директно нанесување на кожата се моментални и имаат

продолжен ефект помага во отклонување на ситни флеки на кожата го забрзува зараснувањето на раните серум со Ц-витамин лесно поминува низ површинскиот слој на кожата и на тој

начин го стимулира создавањето на колаген во подлабоките слоеви (сл. 53) ја заштитува кожата од надворешните влијанија, како што е УВ-зрачењето.

Сл. 53. Кожа третирана со серум со витамин Ц пред и потоа

Витамин К

Станува збор за уште еден витамин кој има моќ да ја подобри еластичноста на кожата

и кој помага во лекување на многу кожни болести. Постојат три видови на витамин К – К1, К2

и К3, кои помагаат во регулирање на протокот на крв. Со подобра циркулација имаме

значително понежна и поеластична кожа без брчки. Нанесен локално во составот на кремови

и масти за мачкање, ги намалува отоците и темните кругови околу очите, помага во побрзо

отстранување на модринките на кожата.

Витамин Д

Долгата изложеност на кожата на сонце го зголемува ризикот од појава на рак на

кожа. Витаминот Д го намалува тој ризик, на тој начин што ја спречува репродукцијата на

канцерогените клетки.

Витамин А

Спречува појава на брчки и акни на кожата. Ги намалува воспалителните процеси на

кожата, па се препорачува во третмани против инфекции. Со негова примена кожата изгледа

здраво бидејќи ја подобрува сувата и рапава кожа. Го успорува стареењето на кожата и ја

одржува нејзината еластичност. Благодарение на овој витамин се обновува епителниот слој на

кожата. Витаминот А помага во регулирање на работата на потните и лојните жлезди.

Ретинолот како дериват на витаминот А ѝ помага на кожата да ја задржи влажноста и

еластичноста и го забрзува обновувањето на кожата. Употребата на кремови во чиј состав

доминира ретинолот, ја прават кожата помазна, помека и подобро тонифицирана. Секојдневната нега на лицето и телото, денес не може ни да се замисли без многубројните

козметички производи. Кожата е секојдневно изложена на надворешни влијанија, (ветар, студ,

сув воздух, зрачење и др.) кои ѝ наштетуваат и го забрзуваат процесот на нејзиното стареење.

Козметичките производи ни помагаат да ја сочуваме затегната и еластична. Витаминските

маски за лице се идеалан начин кожата да ја нахраниме со витамини. Можеме да припремиме

маски со различен состав во зависност од типот на кожа, но ако во неа додадеме ампула со

некој од витамините за кожа, тоа ќе биде вистинска комбинација за кожата. Но, сепак да не

заборавиме нешто исто така важно како локалното потхранување на кожата со витамини – да

ја збогатиме исхраната со производи богати со витамини кои ѝ се неопходни на кожата.

1. Кои витамини најчесто се употребуваат во козметичките препарати?

2. Објасни ја улогата на витамините во негата на кожата!

3. Кои витамини учествуваат во создавањето колаген?

4. Кои витамини го забавуваат стареењето на кожата и ја подобруваат

нејзината еластичност?

5. Кои витамини ја штитат кожата од надворешни влијанија?

Запомни!

Витамините и витаминските деривати поради своето биолошко дејствување на физиолошките

процеси на кожата се многу значајни сотојки во козметичките производи за нега на кожа. Тие имаат големо

значење за одржување на нормалната функција на кожата, го подобруваат нејзиниот крвоток, а со тоа ја

подобруваат трофиката (исхраната) на кожата. Ефектот ќе биде поголем кога освен локално на кожата,

витамините ќе ги внесуваме и со исхраната.

Активност

Истражувајте (пребарувајте) на интернет кои природни маски се богати со витамини кои

го забавуваат стареењето на кожата и ја подобруваат еластичноста на кожата, кои природни

маски го забавуваат создавањето на брчки, кои природни маски делуваат врз влажноста и сјајот

на кожата. Напишете ги на хамер-хартија различните видови маски и изложете ги во

козметичкото катче во училницата!

2. ТЕМА

КОЗМЕТИЧКИ ПОСТАПКИ ЗА НЕГА НА РАЦЕ ‒

МАНИКИР

Со проучување на темата ќе можеш:

Да ја објаснуваш градбата и функцијата на нокoтот Да разликуваш и споредуваш здрав нокoт и нокoт со механички и воспалителни

промени Да го прифатиш маникирот како козметичка постапка на обликување и

лакирање на здрав нокoт Да ја опишуваш и разликуваш опремата и приборот за маникирање Да ги објаснуваш и применуваш фазите во постапката на маникирање Да разликуваш видови на маникир и да ги применуваш кај различни форми на

нокти Да даваш совети за нега на нокoтот и рацете, да објаснуваш и применуваш

парафински третман Да демонстрираш и применуваш масажни движења на рацете

2.1. ГРАДБА НА НОКОТ

Нокотот (unguis) е кератинска (рожеста) епидермална творба која во вид на тврда

плочка со седефаст сјај ги покрива дисталните дорзални делови, којашто има заштитна улога

на осетливите дистални делови на прстите од рацете и нозете. Ноктите со својата цврстина ги

заштитуваат краевите од прстите и им помагаат при фиксирање на перничињата од прстите

при фаќање и држење на некои предмети. Во современиот живот, ноктите имаат и естетско

значење. Дебелината им е различна и зависи од возраста, полот, внатрешните и надворешните

влијанија. Површината на здравиот нокот е мазна, сјајна, со цврста конзистенција и розеникава

боја. Розеникавата боја на ноктите потекнува од провидноста на површинските крвни садови

на лежиштето на нокотот. На површината на нокотот се забележуваат надолжни линии. Тие се

поизразени кај постарите луѓе.

Градба на нокотот:

корен на нокотот нокотна плоча матрикс на нокотот и лежиште на нокотот.

Коренот на нокотот (radix unguis) ‒ лежи под кожата и директно налегнува на

матриксот на нокотот (зоната во која се создава нокотот).

Нокотната плоча (corpus unguis) ‒ е епидермална творба со елипсовидно-правоаголна

форма која завршува со слободен раб. Составена е од неколку слоеви рожести клетки. Таа е

полупроѕирна, мазна со седефаст сјај, светлорозова боја и сместена е во нокотниот жлеб. Под

нокотната плоча се наоѓаат нервните завршетоци и крвни садови. Предниот крај на нокотната

плочка е слободен, а задниот и страничните рабови се покриени од нокотниот набор, оформувајќи ја нокотната бразда. Проксимално на ниво на коренот на одделни нокотни плочи

се гледа полумесечинесто обликувана белузлава зона т.н. лунула. Нокотната плоча е сместена

во нокотниот жлеб што го сочинуваат лежиштето, страничните набори на епидермот и

проксималниот епидермален набор (со нокотната кожичка ‒ cutikula) или eponychium. Со

растење на кутикулата настануваат заноктици. Матрикс на нокотот се наоѓа под нокотната плоча. Претставува дел од лежиштето на

нокотот во коешто со делба на епидермалните клетки се создава нокотната плоча. Понекогаш

дел од матриксот е видлив во вид на месечина или лунула. Над матриксот се наоѓа коренот на

нокотот. Лежиштето на нокотот врз кое лежи нокотната плочка се состои од базалниот и

спинозниот слој на епидермисот и од папиларниот слој на дермисот. Поради тоа што

епидермот не орожнува, а дермот е богато снабден со капилари, светлосните зраци се

рефлектираат од крвните садови и на нокотната плоча ѝ ја даваат розеникавата боја – (сл. 54).

Сл. 54. Градба на нокот

Ноктите на прстите од рацете растат кон напред лизгајќи се по нокотното лежиште.

Дневниот раст на нокотот е околу 0,1 mm дневно. Месечниот раст на нокотот е 3 ‒ 4 mm, а

дебелината на нокотот е околу 0,5 mm. За да се обнови целата нокотна плоча, потребни се 3 ‒ 4 месеци. Растењето на ноктите е сврзано со возраста, климатските фактори (побрзо е преку

летото), активноста (побрзо е на поактивната рака) и друго. Растат побрзо и за време на

одредени хормонални промени, како што се почеток на бременост или период пред месечен

циклус. Ноктите побавно растат кај жените, децата, кога исхраната е сиромашна со витамини,

белковини и со минерали.

1. Какви творби се ноктите? 2. Опиши ја градбата на нокотот! 3. Од што зависи растот на ноктите? 4. Опиши ја нокотната плоча од нокотот! 5. Што се заноктици?

Запомни!

Нокотот е кератинска творба којашто има заштитна улога на дисталните делови на прстите. Ноктите со својата цврстина ги заштитуваат краевите од прстите и им помагаат при фиксирање на

перничињата од прстите при фаќање и држење на некои предмети. Нокотот се состои од: корен, матрикс,

нокотна плоча и лежиште на нокотот. Дебелината им е различна и зависи од возраста, полот, внатрешните

и надворешните влијанија. Површината на здравиот нокот е мазна, сјајна, со цврста конзистенција и

розеникава боја. Розеникавата боја на ноктите потекнува од провидноста на површинските крвни садови

на лежиштето на нокотот. На површината на нокотот се забележуваат надолжни линии. Тие се поизразени

кај постарите луѓе.

Ноктите на прстите од рацете растат околу 0,1 mm дневно. За целосно да се обнови нокотната

плоча потребни се 3 ‒ 4 месеци. Постојат сезонски и дневни варијации во брзината на растење на ноктите. Во современиот живот ноктите имаат и естетско значење.

2.2. ФУНКЦИЈА И НЕГА НА НОКТИТЕ

Негата на ноктите е од посебна важност бидејќи добро негуваните нокти го

подобруваат и естетскиот изглед на рацете (сл. 55). Со негувањето на ноктите се постигнува

тие да бидат убави, здрави, чисти и уредно обликувани со што ќе го подобрат изгледот на

рацете и воопшто изгледот на целото тело. Нокотот како рожеста творба има заштитна улога

на осетливите зони од крајните делови од прстите на рацете. Со својата цврстина, ноктите ги

штитат краевите на прстите и помагаат при фиксирање на перничињата од прстите при фаќање

и држење на некои предмети.

Покрај заштитната улога имаат и естетска важност. Изложени се на различни

надворешни влијанија кои можат да бидат причина за нарушување на естетскиот изглед на

ноктите.

Сл. 55. Негувани нокти

Кожата на рацете е изложена на климатски фактори, хемиски фактори, загадување со

микроорганизми и други штетни материи. Неправилното третирање на ноктите и на

заноктиците може да биде влезна врата за инфекции. Оштетувањата на ноктите можат да

настанат од раствори на детергенти, киселини, алкали, од растворувачите на лаковите за

нокти, па и од самите лакови за нокти ако се неквалитетно изработени. Во случај на користење

хемикалии се препорачува носење соодветни ракавици. Може да настане пукање, сушење и

одмастување на нокотот. Освен вакви промени на ноктите, можат да настанат и промени кои

укажуваат на некои болести. Најчест проблем со ноктите е грицкањето ‒ онихофагија.

Промените на ноктите главно се безопасни и најчесто предупредуваат на недостиг од

витамини. Но, понекогаш тие ни испраќаат сигнали за посериозни заболувања за кои е

потребна посета кај лекар специјалист ‒ дерматолог. За убавината на ноктите игра голема

улога и исхраната. Храната богата со витамини и минерали е најмногу потребна. Витамини

коишто имаат улога во зачувување на ноктите се: витамин А (делува против лупење на ноктите и против сува и рапава кожа), витамин Б (против бледа и испукана кожа), витамин Е (против

сува кожа). Од минерали кои најчесто треба да бидат застапени се: Fe (делува против бледи и

кршливи нокти), Zn (против бели флеки на ноктите) и Ca кој има улога во зајакнување на

ноктите.

Маникирањето и масажата на рацете се дел од негата на рацете.

Сечење и обликување на ноктите се врши со ножици за нокти и турпија за

обликување на нокти (сл. 56). Од должината на нокотот зависи дали ќе се потсекува или ќе се

обликува. Обликувањето секогаш се врши во еден правец од периферијата кон центарот на

нокотот.

Сл. 56. Обликување на нокти

1. Објасни ја улогата на ноктите! 2. Што се постигнува со нега на ноктите? 3. Опиши каква улога имаат витамините во негата на нокотот? 4. Објасни го твојот став за улогата на витамините во исхраната во негата на

ноктите!

Запомни!

Нокотот како рожеста творба има заштитна улога на осетливите зони од крајните делови од

прстите на рацете. Со својата цврстина, ноктите ги штитат краевите на прстите и помагаат при

фиксирање на перничињата од прстите при фаќање и држење на некои предмети.

Со негување на ноктите се постигнува тие да бидат убави, здрави, чисти и уредно

обликувани, со што ќе се подобри изгледот на рацете и воопшто изгледот на целото тело. Покрај

заштитната улога имаат и естетска важност. Оштетувањата на ноктите можат да настанат од раствори

на детергенти, киселини, алкали, од растворувачите на лаковите за нокти, па и од самите лакови за

нокти ако се неквалитетно изработени. Промените на ноктите главно се безопасни и најчесто

предупредуваат на недостиг од витамини. Но, понекогаш тие ни испраќаат сигнали за посериозни

заболувања за кои е потребна посета кај лекар специјалист ‒ дерматолог. За убавината на ноктите игра голема улога и исхраната. Маникирањето и масажата на рацете се дел од негата на рацете.

Активност

Побарај на интернет слики од здрави и негувани нокти. Размени искуства со твојот соученик

за начинот на кој ти ги негуваш своите нокти.

2.3. БОЛЕСТИ НА НОКТИТЕ ОД РАЦЕТЕ

Болестите односно промените на ноктите се нарекуваат онихопатии или онихози.

Можат да бидат стекнати или вродени, реверзибилни или иреверзибилни. Промените на

ноктите поради пореметувања на матриксот се движат со нокотот нанапред, а оние на

нокотното лежиште се стационирани. Болестите на ноктите од рацете се јавуваат како резултат

на влијанието на голем број вродени и стекнати фактори. Промените на нокотот можат да

бидат многу различни. Различни фактори и агенси можат да предизвикаат исти промени, а

исто така еден ист фактор може да предизвика различни промени. Во старост и при

циркулаторни пореметувања настануваат трофички промени на нокотот, при што е забавено

или запрено растењето на нокотот, односно нокотот е задебелен, премногу тврд и кршлив или

тенок и мек.

Според потеклото и начинот на настанување онихозите се делат на:

Конгенитални (вродени) промени на ноктите од рацете ‒ се наследни и се јавуваат

во различни видови. Настануваат при конгенитални ектодермални синдроми и при нарушена

кератинизација. Можат да бидат придружени со аномалии на други органи, на пример

абнормален раст на коса, неправилен раст на заби и др.

Стекнати промени на ноктите од рацете ‒ можат да бидат последица на дејствување

на голем број надворешни влијанија, како што се: физички повреди (трауми) ‒ трауматски онихози инфекции предизвикани од паразити (габични инфекции) нарушувања настанати поради лоша исхрана на ткивата дејствување на хемиски супстанции (детергенти, силни киселини и др.) во склоп на некои општи заболувања како што се анемија (слабокрвност),

интоксикации, болести на црниот дроб, невролошки заболувања и др.

Најчести промени коишто се среќаваат во козметичката практика при маникир се:

Onychophagia – онихофагија (сл. 57) ‒ тоа е промена на слободниот раб на нокотната

плоча којашто настанува како последица на грицкање на ноктите. Почесто се среќава кај нервозни личности и тоа најчесто во детска возраст. Често може да се јават и воспалителни

промени.

Сл. 57. Онихофагија ‒ грицкање на нокти

Onychatrophia ‒ онихатрофија (сл. 58) ‒ е промена кога ноктите се истанчени и

кратки. Изгледаат како изедени од молци, а настануваат после трауми или се јавуваат кај

хипотиреоза.

Сл. 58. Онихатрофија ‒ нокти изедени како од молци

Leukonychia ‒ леуконихија е промена која се карактеризира со бели точки на ноктите

или бела пребоеност на нокотната плоча. се создава како резултат на повеќекратни повреди на

нокотните набори и нарушувања во процесот на кератинизација. Оваа промена се

манифестира со појава на бели дамки на нокотната плоча (сл. 59). Во зависност од

пореметувањето може целиот нокот да биде бел. Оваа состојба е минлива и исчезнува како

што расте нокотот. Причини можат да бидат анемии, цироза, улкусна болест и состојба по

хемотерапија. Претставува козметички дефект на нокотот.

Сл. 59. Леуконихија ‒ бели дамки на нокотната плоча

Koilonychia ‒ коилонихија претставува централно вдлабнување на ноктите како

лажица (сл. 60). Се среќава кај анемија којашто е резултат од дефицит на железо, оштетувања

со вода, хемикалии и детергенти.

Сл. 60. Коилонихија ‒ нокти како лажица

Platonychia ‒ платонихија претставува искривување на ноктите во облик на диск.

Onycholysis ‒ онихолизис претставува одделување (одлепување) на нокотот од

нокотното лежиште (сл. 61). Може да биде парцијално или тотално. Најчеста причина за оваа

појава е изложеноста на влага и траума (механичка или хемиска), одредени болести и некои

лекови.

Onycholysis totalis е комплетно отфрлање на ноктите при тешки општи болести или

тешки воспаленија во околината на нокотот.

Сл. 61. Онихолизис ‒ одлепување на нокотот

Onychorrhexis претставува претерана кршливост и ронење на ноктите посебно на

слободниот раб на нокотот (сл. 62). Причина се егзогени оштетувања, поретко наследни, а

може да се јави и кај хиповитаминоза, хипотиреоза и потхранетост.

Сл. 62. Онихорексис ‒ ронење на нокотот

Onychoschisis е цепење на нокотот на слободниот раб во два хоризонтални листа кои

лежат еден на друг, најчесто поради механички и трауматски фактори или лоша исхрана (сл.

Сл. 63. Онихошизис ‒ цепење на нокотот

Onychomycoses ‒ онихомикозис е состојба која се дефинира како габична (фунгална)

инфекција на ноктите. Претставува најчеста болест на ноктите. Оваа болест не само што го

деформира нокотот, но исто така може да ја оневозможи и неговата функција и да биде

причина за болка. Настанува задебелување на нокотот и промена на бојата. Доколку не се

лекува навремено може да се инфицира околу нокотот и под него што е причина за појава на

болка. Клиничката слика кај сите онихомикози е иста без разлика на причинителот. Најчести

причинители на онихомикозите се габите од родот на Candida (сл. 64). Терапија ‒ најчесто локално со антимикотични производи во облик на спреј или крем.

При воспалителни промени се користи антибиотска терапија. Промените на нокотот обично започнуваат на рабовите на нокотот и се шират кон

базата на нокотот. Габичната инфекција може целосно да го уништи нокотот.

Најважната задача на козметичарот е да ги препознае промените на нокотот коишто

отстапуваат од здравиот изглед, да го упати клиентот на консултација и третман кај лекар ‒

дерматовенеролог ако има потреба.

Сл. 64. Онихомикозис ‒ габична инфекција

1. Наброј ги најчестите промени на ноктите од рацете кои се среќаваат во

козметичката пракса! 2. Кои фактори влијаат врз појавата на болестите на ноктите? 3. Опиши ги промените на нокотот при габична инфекција! 4. Зошто козметичарот треба да знае да ги препознае овиe промени? 5. Направи разлика на здрав нокот од нокот со механички или воспалителни

промени!

Задача: Пополни ја табелата со потребните податоци!

Промени на ноктите Опиши ги карактеристиките на секоја промена Onychomycoses Onychophagia Onycholysis Koilonychia

Запомни!

Најважната задача на козметичкиот техничар е да ги препознае промените на нокотот коишто

отстапуваат од здравиот изглед, да го упати клиентот на консултација и третман кај лекар ‒ дерматовенеролог ако има потреба. Болестите на ноктите од рацете се јавуваат како резултат од влијанието на голем број вродени и

стекнати фактори. Најчести промени коишто се среќаваат во козметичката практика при маникир се:

онихофагија, леуконихија, микронихија, коилонихија и онихолизис.

2.4. МАНИКИР

Маникирот има латинско потекло manus (рака) и curar што значи посебно внимание и

грижа за прстите. Уметноста за цртање и украсување на нокти е многу стара умешност.

Генерално, ова е систем за нега на рацете која вклучува грижа за кожата на рацете, лековити

третмани, постапки за декорирање на природните и вештачките нокти. Изгледот на една жена

не е комплетен без соодветен маникир, кој пред сѐ ќе се прилагоди на нејзиниот имиџ, но

истовремено ќе биде и практичен во нејзиното секојдневно функционирање.

Целта на маникирот е ноктите да бидат здрави, чисти и уредно потсечени и

обликувани. Совршено обликувани нокти се постигнуваат така што треба да се прилагодат со

обликот на прстите и природниот облик на нокотот, како и нивната активност. Најчести

облици се тркалезни, четвртести, овални, нокти во облик на бадем и шпицест облик на нокти

(сл. 65).

Тркалезниот облик најдобро одговара за кратки нокти и прсти, со што прстите ќе

изгледаат издолжени.

Овалниот облик се препорачува за рамен нокот со овален врв, не се препорачува кај

долги нокти.

Четвртест облик одговара на танки и долги прсти.

Ноктите во облик на бадем ги издолжуваат малите прсти и дланки.

Шпицест облик на нокти се препорачува кај надградба на нокти.

овална четвртеста бадем шпиц

Сл. 65. Облици на нокти

Контролата и отстранувањето на помалите естетски недостатоци со брусење и

лакирање на површината на нокотот дава естетски убави нокти, но често влијае и психолошки

на самиот клиент. Редовната контрола, како и негување на ноктите со влажни кремови и

хранливи пакувања со топло масло, придонесува за здрав изглед на нокотот, а со тоа може да

се спречи инфекција на нокотот и нокотното ткиво. Во оваа професија се неопходни совети за

домашна нега на рацете. Тие се состојат во добар избор и препорака на потребните средства

за самостојна нега на ноктите (кремови, лакови и др.). Употребата на заштитни ракавици кај

погруби работи при употребата на детергенти, претставува добра заштита на рацете.

1. Која е целта на маникирот? 2. Што сѐ придонесува за здрав изглед на нокотот? 3. Каква улога има маникирот во негата на рацете?

Запомни!

Рацете кажуваат многу за нас за тоа каков живот водиме како и колку се грижиме за личната

хигиена. Целта на маникирот е ноктите да бидат здрави, чисти и уредно потсечени и обликувани.

Совршено обликувани нокти се постигнуваат така што треба да се прилагодат со формата на прстите и

природната форма на нокотот, како и нивната активност. Најчести облици се тркалезни, четвртести,

овални, нокти во форма на бадем и шпицеста форма на нокти.

Редовната контрола, како и негување на ноктите со влажни кремови и хранливи пакувања со

топло масло, придонесува за здрав изглед на нокотот при што ќе се спречи инфекција на нокотот и

нокотното ткиво.

2.5. ОПРЕМА И ПРИБОР ЗА МАНИКИР

Опремата за маникир обично зазема мал простор, па може да се смести на удобно,

атрактивно и видно место во салонот. Ако е сместена на подвижна масичка може по потреба да се премести доколку третманот се изведува во комбинација со некоја друга процедура.

Добро опремените салони поседуваат специјално дизајнирани столови на кои може да се

постави целосен прибор и средства за работа, за изведување на маникирот. При работа на

третманот ‒ маникир, клиентот се поставува да седи удобно од едната страна на столот со

раката поставена на определен за тоа наслон, а спротивно од него седи козметичарот кој го

изведува третманот за маникир.

Приборот за маникир се состои од (сл. 66) :

ножички и ноженце повеќе видови турпии метална турпија од „дијамантски вид“ четкичка за нокти стапче за поттурнување на заноктици ацетон ‒ молив, отстранувач на лак од бочните рабови на

ноктите прибор за полирање сад за потопување на рацете (метален или стаклен сад) сад за држење на стерилна вата, памучна и хартиена вата садови за отпадоци.

Сл. 66. Прибор за маникир

Поради прецизност во работата во текот на маникирот може да се користи лупа за

зголемување.

Одржување на опремата и приборот за маникирање

По завршувањето на маникирот, целиот употребен прибор треба да се измие, исуши и

дезинфицира или стерилизира. Дезинфекцијата или стерилизацијата е неопходна заради

уништување на микроорганизмите кои можат да бидат причина за разни заболувања на

ноктите и околното ткиво.

1. Наброј го приборот за маникир! 2. Каде се сместува приборот за маникир во козметичкиот салон? 3. Што е потребно за прецизност во работата за изведување на маникир? 4. Опиши го одржувањето на опремата и приборот за маникир!

2.6. ВИДОВИ КОЗМЕТИЧКИ ПРОИЗВОДИ

Козметички производи за отстранување на лакот за нокти

За отстранување на лакот од ноктите обично се употребуваат растворачи кои добро го

раствораат, а притоа не делуваат одмастувачки и со исушување на површината на нокотот, како и на околното ткиво. Главна компонента за отстранувач на лак е ацетонот или

етилацетат, на кој се додаваат компоненти кои ги коригираат одмастувачките и исушувачки

својства на лакот (изопропил ‒ миристат или некое масно масло како што е рицинусовото или маслиновото). Модерните отстранувачи на лаковите содржат компоненти за специфична

намена. За слаби нокти се додаваат навлажнувачи, витамин Е и потхранувачи. За кршливи

нокти се додаваат протеини и витамин Б5.

Козметички производи за омекнување на кожичките околу нокотот Овие производи ги омекнуваат кожичките околу нокотот кои ќе се потиснат по

механички пат. На пазарот овие производи се наоѓаат во облик на кремови или раствори. Се

нанесуваат претпазливо со премачкување на поткожичките со стапче со вата, натопено во овие

производи. Козметички производи за полирање на нокти

Овие производи се користат за мазнење во случај кога површината на нокотот е груба,

нерамна и избраздена. Улогата на овие производи донекаде ја презедоа лаковите во боја со кои

се прекриваат различните нерамнини на ноктите. Меѓутоа, кај клиентите кои користат

безбојни лакови или оние кои не ги лакираат ноктите, полирањето им дава на ноктите сјај и

здрав изглед. Покрај тоа што со овие производи се постигнува мазност и сјај на нокотот, тие

немаат никаква хранлива вредност за нокотот.

Запомни!

Приборот за маникир се состои од: ножички и ноженце, повеќе видови турпии, метална турпија

од „дијамантски вид“, четкичка за нокти, стапче за поттурнување на заноктици, ацетон ‒ молив,

отстранувач на лак од бочните рабови на ноктите, сад за потопување на рацете (метален или стаклен сад),

сад за држење на стерилна вата, памучна и хартиена вата и садови за отпадоци. Опремата за маникир обично зазема мал простор, па може да се смести на удобно, атрактивно и видно место во салонот. Добро

опремените салони поседуваат специјално дизајнирани столови на кои може да се постави целосен прибор

и средства за работа за изведување на маникирот. По завршувањето на маникирот, целиот употребен

прибор треба да се измие, исуши и дезинфицира или стерилизира.

Како активна компонента во составот на овие производи влегуваат благи абразиви како

што се калциум карбонат и магнезиум карбонат, титан диоксид и др. Како лизгачка

компонента во составот на овие производи најчесто влегува талкот. Се изработуваат во облик

на прашок и паста.

Козметички производи за чистење и избелување на ноктите

Се употребуваат кога нокотот, кожичката или околното ткиво се обоени со различни

природни или синтетички бои со кои дошле во контакт при работа. Најчесто се среќаваат

обоени дамки предизвикани од пушење. За нивно отстранување се употребуваат производи кои во својот состав имаат компонента за избелување. Тоа се производи на база на пероксидни

соединенија (водород пероксид или магнезиум пероксид) и при нивна употреба доаѓа до

избелување на обоените флеки на нокотот или околното ткиво.

Бел молив за нокти

Служи за прекривање на различни флеки на ноктите. Се користи специјален молив за

нокти, направен од сапунска маса со додаток на бел пигмент. Пред употреба моливот треба

да се наводени. Белиот молив за нокти има примена само кај употреба на безбоен лак за

нокти. Козметички производи за поправка на ноктите

Основната подлога во суштина е безбоен лак за нокти со погуста конзистенција. Во

процесот на маникир, оваа процедура има улога да спречи обоениот пигмент од лакот да го

обои нокотот. Исто и со примената на оваа подлога се ублажуваат малите неправилности на

нокотната плоча и се продолжува трајноста на лакот.

Козметички производи за зајакнување на ноктите

Основата на овие производи се пластични материи кои треба да спречат кршливост на

нокотот. Во својот состав можат да содржат различни хранливи регенеративни материи

(витамин Е, Д, калциум и др.). Се нанесуваат на основната подлога или за полесна примена

треба да се внимава да не се допира кожата околу нокотот за да не дојде до нејзино исушување.

Лакови за нокти

Лаковите за нокти се козметички производи коишто имаат декоративно-естетска и

заштитна улога. Го штитат нокотот од надворешни негативни влијанија (сл. 67). За добар квалитет на лакот за нокти треба да бидат исполнети следните услови:

кај обоени лакови, бојата мора да биде добро дисперзирана во останатите состојки и

да биде отпорна на надворешни влијанија (светло, влага, детергенти и др.) лакот да поседува интензивен и постојан сјај отпорен на влага и детергенти да формира цврст филм на нокотот којшто е отпорен при работа. Исто и создадениот

филм треба да биде доволно еластичен, не смее да пука ниту да се раслојува.

Оптимално време за негово сушење е околу 4 минути

не смее да биде токсичен за нокотот и околното ткиво.

Сл. 67. Лакови за нокти

Лаковите за нокти се составени од повеќе различни супстанции, а секоја од овие

супстанции има своја улога. Како составна компонента на лакот којашто гради филм на

нокотот најчесто се користи нитроцелулоза или целулозен ацетат, а како растворачи на

состојките на лакот и добра распределба на бојата се користат различни комбинации на

растворачи како што се ацетон, етилацетат, бутилацетат, за пластифицирање на целулозниот

филм во лакот се користат омекнувачи ‒ пластификатори, чијашто задача е да спречат

исушување и пукање на филмот на нокотот. Тоа се најчесто масла во концентрации од 5 %

(на пр. рицинусово масло) и естри на различни органски киселини. Од супстанциите коишто

му даваат сјај на лакот и позитивно влијаат врз нокотот, се користат смоли од природно и

синтетско потекло. Лаковите можат да бидат безбојни, обоени и седефасти. Боите како

додаток на лакот се многу важни компоненти во естетски поглед. Лаковите можат да бидат

со широк спектар на бои и нијанси, но мораат да бидат во склад со останатите состојки од

лакот. Најчесто се користат пигментни „лак-бои“. Лаковите се чуваат во стаклени шишенца

кои на капачето имаат фина четкичка за нанесување на лакот.

Козметички производи за нега на нокти и кутикули

Овие козметички производи имаат за цел да ги омекнат ноктите односно да им ја

надоместат изгубената масност и влага. Посебно се препорачливи за нега на нокти кои се

склони кон кршење и пукање предизвикано од користење на разни детергенти.

Козметички производи за нега на раце

По состав се слични како и средствата за нега на кожата од рацете. Ги штитат и ноктите од различни штетни микроклиматски и хемиски агенси со кои и кожата е во контакт. Во

практиката најчесто се користат емулзиски кремови.

1. Наброј ги видовите козметички производи за маникир! 2. Која е основната компонента на отстранувачот на лак за нокти? 3. Која е улогата на средствата за полирање на нокти? 4. За што служи белиот молив за нокти? 5. Која е компонентата што му дава сјај на лакот за нокти? 6. Кои од наброените производи користиш во секојдневната нега на нокти?

Запомни!

Видови козметички производи за маникир се: средства за размекнување на кожичките околу

нокотот, средства за отстранување на лакот за нокти, средства за полирање на нокти, средства за чистење

и избелување на ноктите и бел молив за нокти. Козметички производи за поправка на ноктите се: oсновна

подлога, средства за зајакнување на ноктите, лакови за нокти, средства за нега на нокти и кутикули и

средства за нега на раце.

2.7. ПОСТАПКИ ЗА МАНИКИРАЊЕ

Редоследно постапките на маникир се:

преглед на рацете на клиентот пребришување на рацете и ноктите со антисептично средство отстранување на лакот од ноктите отстранување на лакот со маникирско стапче од кожата околу нокотот потсекување на ноктите со помош на ножички или клешти за нокти обликување на нокотната плоча со помош на турпија полирање на нокотната плоча потопување на рацете во сад со вода и сапуница нанесување на крем за кутикули обработка на кутикулите нанесување крем или лосион и масажа на рацете нанесување на основна подлога на ноктите лакирање на ноктите.

На почетокот од третманот прво се прегледуваат рацете на клиентот за да се утврди дали

постои каква било повреда, инфекција или за лекување на кожата и ноктите од рацете. Потоа

се пребришуваат со антисептичен раствор и се сушат со чиста крпа.

Наредна постапка е отстранување на лакот со помош на тампон-вата натопен во некој

отстранувач на лак (сл. 68). Дебелите наслаги бараат тампонот да се задржи малку подолго за

лакот да се раствори и подобро да се отстрани.

Сл. 68. Отстранување на лак

Потоа следува отстранување на лакот со маникирско стапче од кожата околу нокотот и

слободните врвови на нокотот.

Обликувањето се врши со турпија во правец од страните кон средината од нокотот без

да се враќаме по нокотот во спротивен правец (сл. 69). Ако има потреба, претходно се скратува

должината на нокотот со помош на ножички или клешти за нокти. Обликувањето со турпија

оди постепено прво со најгрубите турпии, за на крајот да се користат пофини и понежни. Мазноста на слободниот раб се проверува со повлекување на перничето од палецот преку

слободниот раб.

Сл. 69. Обликување со турпија

Во понатамошната обработка на ноктите се врши полирање на нокотната плоча

најчесто со помош на полир-турпии (сл. 70). Ако се работи за изразито нерамна површина на

нокотот се применува и полирање со полир-пасти и со еленска кожа. Со полирањето се

постигнува голем сјај на нокотот кој особено е важен кај маникирите со безбоен лак.

Интензивно полирање се избегнува заради истанчување на нокотната плоча особено кај

маникирите кои завршуваат со обоен лак.

Сл. 70. Полирање на нокотната плоча

Потоа следи нанесување на крем за кутикули во околината на нокотот и се врши масажа

која е ограничена во пределот на нокотот и првиот зглоб. Вака обработената рака се потопува

во сад со вода и сапуница за да бидат покриени само ноктите и првите зглобови од прстите.

Целата постапка се повторува и за втората рака додека првата кисне во садот со вода и

сапуница.

Следната постапка е обработка на кутикулите. За омекнување на кутикулите се

користат масни кремови или лосиони кои реагираат слабо алкално и предизвикуваат бабрење

и омекнување на кератинот. Тоа се раствори на алкални хидроксиди, аминобази или алкални

карбонати. Може да се користи и крем со салицилна киселина. Ова може да се изостави ако

претходно потопените нокти, доволно омекнат. Следува потиснување на кутикулите (сл. 71), чистење на слободниот раб на нокотот и по потреба обработка на кутикулите со посебна

ножичка за кутикули.

Сл. 71. Обработка на кутикули

Се нанесува соодветен хидратантен крем и се прави масажа (сл. 72). За да се подготват

ноктите за нанесување на основна подлога се пребришуваат со средство за одмастување со

што се отстранува заостанатиот крем.

Сл. 72. Нанесување на крем

Во понатамошната постапка се нанесува средство за јакнење на ноктите, а по

основната подлога следи лакирање, а на крајот се нанесува безбоен лак кој обезбедува сјај и

заштита на лакот. Ако се употребува седефаст лак не се покрива со безбоен лак (сл. 73).

Сл. 73. Лакирање на нокти

Следува сушење на лакот со специјални ламби (сл. 74). Ако во текот на лакирањето

дојде до обојување на кутикулите се употребува ацетонското моливче.

Сл. 74. Сушење на лакот во UV-ламба

1. Наброј ги редоследно постапките за маникир! 2. Опиши како се отстранува лакот од ноктите! 3. Во кој правец се обликува нокотната плоча? 4. Објасни ја завршната постапка на маникир!

2.8. ВИДОВИ МАНИКИР

Маникирот претставува козметичка постапка за третман на нега на ноктите и рацете.

Негуваните раце и нокти се одраз на нашето здравје и убавина. Целта на маникирот е ноктите да бидат здрави, чисти и убаво обликувани.

Постојат повеќе видови маникир.

2.8.1. ФРАНЦУСКИ МАНИКИР После редовната постапка на класичен маникир, по желба на клиентот може да се

примени техника на француски маникир (сл. 75).

Сл. 75. Француски маникир

Запомни!

Редоследно постапките на маникир се: преглед на рацете на клиентот, пребришување на рацете и

ноктите со антисептично средство, отстранување на лакот од ноктите, отстранување на лакот со маникирско

стапче од кожата околу нокотот, потсекување на ноктите со помош на ножички или клешти за нокти, обликување на нокотната плоча со помош на турпија, полирање на нокотната плоча, потопување на рацете

во сад со вода и сапуница, нанесување на крем за кутикули, обработка на кутикулите, нанесување на крем

или лосион и масажа на рацете, нанесување на основна подлога на ноктите и лакирање на ноктите.

Активности Обиди се да изработиш маникир!

Истражувај на интернет за видови маникир и сподели искуства со своите соученици!

Оваа постапка се состои од неколку фази:

Нанесување на базен лак за зацврстување на ноктите (сл.76). Тој е неопходен за нега на ноктите и нивна заштита. Неговата формула е збогатена со

активна компонента којашто создава цврст и флексибилен филм што го намалува ризикот од

кршење и листање на ноктите.

Сл. 76. Нанесување на базен лак

Бел лак за француски маникир.

Овој лак е збогатен со растителни витамини коишто се потребни за здрав изглед на

нокотот. Обликот на четкичката овозможува прецизно боење на врвот на нокотот оставајќи

природна белина (сл. 77).

Сл. 77. Нанесување на бел лак за француски маникир и примена на лентички

Лак за завршен сјај и цврстина на ноктите (сл. 78). Овој лак се нанесува за да се нагласи интензитетот на бојата и да се постигне совршен

сјај.

Сл. 78. Лак за завршен сјај

Во постапката на француски маникир може да се применуваат и самолепливи лентички

коишто ќе овозможат совршено боење на врвовите од ноктите со бел лак.

2.8.2. ДЕКОРАЦИЈА НА НОКТИ Во козметичките салони сѐ почесто е застапена оваа метода, особено кај долгите и

убаво средените нокти без разлика дали тие се природни или вештачки. Пред нанесување на

безбоен лак за завршен сјај се нанесуваат декоративни додатоци. Начинот на декорацијата се

изведува со посебни стапчиња кои се потопуваат во различни бои на лакови. Исто така се

позастапени и некои видливи предмети кои се ставаат на краевите од ноктите како на пример

мали циркончиња, пластични лепливи китчиња, срценца и др. (сл. 79).

Сл. 79. Декорирани нокти

Истото може да се прави со цртањето со маникирско стапче кое се потопува во

различните бои на лаковите (сл. 80).

Сл. 80. Декорација на нокти со маникирско стапче

Запомни!

Маникирот претставува козметичка постапка за третман на нега на ноктите и рацете. Негуваните

раце и нокти се одраз на нашето здравје и убавина. Целта на маникирот е ноктите да бидат здрави, чисти и

убаво обликувани.

Постапката на француски маникир се состои од три фази: нанесување базен лак за зацврстување на

ноктите, бел лак за француски маникир и лак за завршен сјај и цврстина на ноктите.

Декорација на ноктите може да се прави со цртање со маникирско стапче и декорација со циркони,

пластични лепливи китчиња, срценца и друго.

1. Опиши ја постапката на француски маникир! 2. Зошто е важно нанесувањето на базен лак при француски маникир? 3. Објасни за што се употребуваат самолепливите лентички при француски

маникир?

2.9. ВЕШТАЧКИ НОКТИ

Вештачките нокти се чест моден детаљ на жената. Тие често прават надградба за да

изгледаат поубаво и посамоуверено. Но, вештачките нокти можат сериозно да го загрозат

здравјето на човекот бидејќи тие претставуваат легло на бактерии. Понекогаш може да дојде

и до појава на иритации и одлепување на ноктите од лежиштето.

Лошо обликувани кршени нокти што се лупат можат да се поправат на три начини:

примена на вештачки нокти со цементирање со надградба на нокти.

Вештачките нокти се изработуваат од пластична материја и по својот изглед се како

природните нокти. Наменети се за користење на ограничен временски период. Можат да се

отстранат, но и повторно да се нанесат. Се произведуваат во различни облици и должини (сл.

Сл. 81. Вештачки нокти

Пред нанесувањето се избираат комплет нокти кои по должината и обликот најмногу

одговараат на природните нокти. Вештачките нокти се поставуваат на природните на кои

претходно се изведени постапките од маникирот сѐ до нанесувањето на основната подлога.

Притоа, кутикулите треба да бидат потиснати, а ноктите чисти.

Обликувањето на вештачките нокти треба да биде завршено пред нивното лепење.

Потоа на ноктите со специјален лепак се лепат вештачките нокти и се врши притисок

со прстите неколку секунди.

Нанесувањето на вештачки нокти може да се примени во поединечна поправка на

скршен нокот или како комплетно нанесување на сите нокти.

Постапката се извршува со лепење на вештачките додатоци врз природните нокти со

помош на брзодејствувачко лепило. По лепењето на вештачкиот додаток, ноктите се

обликуваат по желба на клиентот. Трајноста на овие продолжетоци зависи од секојдневната

работа на клиентот и нивниот изглед. Чувството на носење е како кај природните нокти (сл. 82).

Сл. 82. Вештачки нокти

1. Од што зависи трајноста на вештачките нокти? 2. Опиши ја постапката за нанесување на вештачки нокти! 3. Каков е твојот став за вештачките нокти?

2.10. НАДГРАДБА НА НОКТИ

Надградбата на нокти се прави кога клиентот не е задоволен од естетскиот изглед на

своите нокти, кога поради мекоста и кршливоста на природните нокти не може да ја постигне

саканата должина и кога сака да има долги нокти, а нема време за нивно природно

израснување. Надградба на нокти се прави на здрави нокти, изгрицкани нокти или на скршен

нокот. Надградба не се прави на болен и многу оштетен нокот. Во вакви случаи се препорачува

нокотот да се лекува, а потоа да се направи надградба на нокти.

Запомни!

Вештачките нокти се изработуваат од пластична материја и по својот изглед се како природните

нокти. Се произведуваат со различни облици и должини. Нанесувањето на вештачки продолжетоци на

нокти може да се примени во поединечна поправка на скршен нокот или како комплетна надградба на

сите нокти. Вештачките нокти се поставуваат на природните на кои се изведени постапките од маникир.

Постапката се извршува со лепење на вештачките додатоци врз природните нокти со помош на

брзодејствувачко лепило. Трајноста на овие продолжетоци зависи од секојдневната работа на клиентот

и нивниот изглед.

Надградбата на нокти се состои од неколку постапки:

подготовка на природните нокти на клиентот за надградба на нокти избор на вештачки додатоци на нокти (типсови) лепење на типсовите на природните нокти израмнување на типсот со нивото на природниот нокот обликување на надградените нокти нанесување на гел нанесување на фиксатор и лак за нокти совети за клиентот за правилно одржување на надградените нокти.

Постојат различни техники на надградба на нокти, но најчесто применувани се:

нанесување на вештачки додатоци (типсови) нанесување на полутрајни додатоци со цемент (гел-техника или акрил-техника).

Двете техники имаат свои особини и за нивна реализација потребно е време од 2 до 3

часа и за нивна правилна изведба е потребна претходна обука на козметичарот.

Потребен прибор за надградба на нокти (сл. 83): прибор за маникир омекнувач за кутикули лак за нега на кутикули UV-ламба за сушење на надградените нокти ножици за сечење на аплицирани вештачки нокти за надградба (типсови) турпии за обликување со различна грубост турпија за полирање сунѓерче четка за мачкање гел на ноктите-типсови вештачки додатоци за нокти (типсови) специјален лепак за лепење на типсовите специјални гелови за премачкување на типсовите фиксатор лакови за нокти лак за француски маникир украсни детали за декорација.

Сл. 83. Прибор за надградба на нокти

1. Кога се применува надградба на нокти? 2. Која техника за надградба на нокти би ја препорачал? 3. Од што зависи трајноста на овие продолжетоци?

2.11. НАНЕСУВАЊЕ НА ВЕШТАЧКИ ПРОДОЛЖЕТОЦИ

(ТИПСОВИ)

Најпрвин се врши преглед на природните нокти за да се одреди обликот и должината

на продолжетокот во склад со природните нокти. Нанесување на продолжетоците се врши

само на здрави или скршени нокти, но никако на болни нокти. Нанесувањето на

продолжетоците за нокти може да се примени за поединечна поправка на скршен нокот или

како комплетна надградба на сите нокти. Се врши од половина на природниот нокот, без да се

оштети нокотот или да се спречи неговиот раст. Се заснова на лепење на вештачки додаток на

природен нокот со помош на лепак со брзо дејствување. После лепењето на вештачкиот

додаток, нокотот се обликува по желба на клиентот. Трајноста на овие продолжетоци зависи

од секојдневната работа и абењето на ноктите. Нивниот изглед и чувство на носење е како кај

природните нокти.Најдобро е пред да се почне со третманот на нанесување типсови да се

направи маникирски третман. Кога нокотот е исчистен, убавината и елеганцијата на

надградените нокти доаѓаат до израз. Доколку клиентот не се согласува, тогаш се започнува

со постапката, така што прво треба да се омекнат кутикулите или во сад или се премачкуваат

со течност за омекнување, потоа со стапче се оформуваат кутикулите, а доколку има заноктици

се отстрануваат со ножичка за маникир (сл. 84).

Сл. 84. Отстранување на заноктици

Запомни! Надградбата на нокти се прави кога клиентот не е задоволен од естетскиот изглед на своите

нокти, кога поради мекоста и кршливоста на природните нокти не може да ја постигне саканата должина,

а нема време за нивно природно израснување. Надградба на нокти се прави на здрави нокти, изгрицкани

нокти или на скршен нокот. Надградба не се прави на болен и многу оштетен нокот. Надградбата на нокти се изведува со нанесување на вештачки додатоци (типсови) и нанесување на полутрајни додатоци со цемент (гел или акрил).

Природните и суви нокти се кратат рамно до работ на нокотот и се обработуваат со

турпија за нокти. Страничните рабови се заоблуваат бидејќи типсовите обично имаат

полукружна заоблена форма. Потоа нокотната плоча површински се обликува прво со груба,

а потоа со фина турпија (сл. 85). Постојат различни видови типсови според формата и според

бојата. Изборот на типс се прави според желбата на клиентот. Големината на типсот се бира

во зависност од големината и обликот на природниот нокот (за секој нокот треба да се испроба

и определи вештачки додаток).

Сл. 85. Обработка со турпија

Лепење на соодветните додатоци се врши со нанесување на мала количина лепак на

проѕирниот дел на додатокот и со цврст притисок на површината и работ додатокот се лепи за

природниот нокот. При лепење на вештачките додатоци треба да се внимава целиот воздух да

биде истиснат, а рабовите на додатокот да бидат добро залепени. Затоа од успешноста на

лепењето ќе зависи и трајноста на надградбата на ноктите (сл. 86).

Сл. 86. Лепење на типсови

Откако лепакот сосема ќе се исуши (после половина минута) спојот каде што е залепен

додатокот се обработува прво со груба, потоа со фина турпија и на крај со турпија за полирање

(сл. 87).

Сл. 87. Обработка на спојот и обликување на обликот на вештачките додатоци

Со оваа постапка, залепената површина целосно се израмнува. Залепените вештачки

додатоци се сечат хоризонтално до саканата должина, а потоа рабовите се обликуваат прво со

груба, па со фина турпија. Обликот е по желба на клиентот во зависност од обликот на

природниот нокот (сл. 88). Може да бидат овални, нокти во облик на бадем, овално-четириаголни нокти, округли, шпицести облици.

Сл. 88. Облици на нокти

Израмнување и пополнување на површината од нокотот може да се изврши со

нанесување на акрилат или специјален гел преку површината на нокотот. Нанесувањето на

акрилатот или гелот се врши со мала четка во тенок слој почнувајќи од коренот кон врвот на

нокотот (сл. 89). По потреба геловите се нанесуваат повеќепати за да се добие мазна површина. Доколку се применува гел, тој треба да се суши со специјална ламба. За време на сушењето на

гелот на ноктите од едната рака се обработуваат ноктите од другата рака. На нокотот се

нанесуваат неколку слоеви гел за да се добие мазна површина и по секое нанесување на гел,

ноктите се сушат под специјална ламба.

Сл. 89. Нанесување на гел

Откако сите нокти се обработени, се оди на наредна постапка на одработка т.е. нанесување на фиксатор (основна подлога) врз која се мачка лак во боја според желбата на

клиентот. По извесно време за да не се наруши убавиот естетски и природен изглед по

израснување на ноктите потребно е израснатиот дел од нокотот да се пополни со акрилот или

гелот, а врвовите да се обликуваат.

Нанесување на полутрајни додатоци со цемент (гел или акрил)

Постапката е иста како нанесување на вештачките продолжетоци само што наместо

нив, се користи гел-техника или акрил-техника. Гелот се суши под UV-ламба додека акрилот

се суши во допир со воздух и тоа за многу кратко време. Двете техники се аплицираат и на

типс и на шаблон ‒ познати како лиени нокти. Постојат и во акрил и во гел-техника (сл. 90).

Сл. 90. Лиени нокти на шаблон

1. На какви нокти се изведува нанесување на вештачки додатоци? 2. Опиши ја постапката за надградба на нокти! 3. Од кој дел на природниот нокот се отстранува природната глазура? 4. Какви турпии се употребуваат при оваа постапка?

2.12. АКРИЛНИ НОКТИ

Акрилните нокти претставуваат вештачки нокти кои се додаваат на природниот нокот, направени се со мешање на порцеланска прашина и течен акрилат. Израмнувањето на

површината на нокотот може да се изврши со нанесување на акрилат или специјален гел преку

површината на нокотот. Акрилат се нанесува целосно или делумно на нокотната плоча т.е. низ

целата површина или само на дел од нокотот (сл. 91). Акрилниот процес користи мешавина на

течен акрилат ‒ мономер и полимери.

Запомни!

Нанесување на продолжетоците се врши само на здрави или скршени нокти, но никако на

болни нокти. Од половината од природниот нокот треба да се отстрани природната глазура со

турпирање, прво со груба, па потоа со фина турпија. Вештачките додатоци треба внимателно да се

одберат и да се прилагоди нивниот облик и големина до природниот облик на ноктите и потоа се

лепат над природните нокти.

По извесно време за да не се наруши убавиот естетски и природен изглед по израснување

на ноктите, потребно е израснататиот дел од нокотот да се пополни со акрилот или гелот, а

врвовите да се обликуваат.

Сл. 91. Нанесување на акрил

Акрилатот во вид на прав се стврднува на нокотот. Акрилот не се суши во UV-ламба, туку се суши на воздух. Ако акрилатот се применува правилно и професионално, ноктите ќе

бидат поцврсти и поквалитетни. Хемискиот состав на акрилатот има мрежеста структура и

затоа е постабилен на удари и поголема е силата и отпорноста на нокотот.

Специјалниот цемент ‒ акрилат се нанесува во вид на покривка на оштетениот дел од

нокотот. Скршениот врв од нокотот бара повеќе труд околу поправката и нанесувањето.

Нанесениот акрил треба да се применува преку слободните рабови на нокотот и треба да се

намести со помош на маникирско стапче, така што ќе одговара на обликот на нокотот. Потоа

треба да се изврши преглед на нокотот и да се исполни просторот со цемент ако е потребно.

Кога цементот ќе се здрви, се врши стругање, полирање и на крајот лакирање на нокотот.

Лакот треба да биде во добра конзистенција со што би се обезбедило добро прекривање на

апликацијата. Постапката е иста како и кај маникирот. Може да трае додека не е пораснат

нокотот. Лошо обликувани поткршени нокти што се лупат може да се поправат.

1. Опиши ја постапката за заштита и поправка на оштетен нокот со акрил-техника! 2. Демонстрирај постапка за заштита и поправка на оштетен нокот!

Запомни!

Акрилните нокти претставуваат вештачки нокти кои се додаваат на природниот нокот, направени

се со мешање на порцеланска прашина и течен акрилат. Израмнувањето на површината на нокотот може

да се изврши со нанесување на акрилат или специјален гел преку површината на нокотот. Специјалниот

цемент ‒ акрилат се нанесува во вид на покривка на оштетениот дел од нокотот. Скршениот врв од нокотот

бара повеќе труд околу поправката и нанесувањето. Сите облици и нерамнини на нокотната плоча може да

се третираат со акрил-техника.

2.13. НЕГА НА НОКТИ ВО ДОМАШНИ УСЛОВИ

Покрај редовната нега во козметички салон, неопходна е и секојдневна домашна нега

на ноктите. Ноктите треба да се заштитат од сите лоши влијанија кои можат да доведат до

нивно оштетување и пропаѓање. Постојаното изложување на ноктите на влијание на прашоци

за перење може да доведе до нивно слабеење и оштетување. Примената на гумени ракавици е

неопходна при извршување на домашните обврски, како и употребата на заштитни кремови.

Ноктите можат да бидат и природно меки и кршливи и бараат посебна нега како во козметички

салон, така и дома. Се препорачува рацете да се мијат со благи средства. Одвреме-навреме

треба да се потопуваат во топли растителни масла (маслиново, бадемово) и се прави редовна

масажа со хранливи кремови. Правилно нанесување на хранливите кремови на рацете е

опишано на слика 92. На ноктите потребна им е и ноќна нега со користење на хранливи

кремови и навлекување на памучни ракавици за под влијаније на топлината да се интензивира

дејството на кремот. На овој начин, со секојдневна нега се постигнува подобра регенерација.

Сл. 92. Правилно нанесување на хранливи кремови

Сл.93. Средства за домашна нега на нокти

Негата на ноктите во домашни услови се состои од следните совети:

извршување на домашните работи со гумени ракавици кои кожата и ноктите ќе ги

заштитат од влијанието на детергенти миење на рацете со благи неутрални сапуни или шампони со pH-вредност помала од

7 масирање на нокотот и кожата на рацете со топли билни масла (бадемово,

маслиново), масирање со хидратантни кремови со релаксирачко дејство (сл.93) користење на специјални лакови за нахранување на кутикулите, навлажнување,

нахранување или зајакнување на ноктите доколку се тенки и кршливи исхрана богата со витамини.

1. Како треба да се негуваат ноктите во домашни услови? 2. Кои средства можат да се користат за домашна нега на ноктите? 3. Опиши како би едуцирал клиент за нега на ноктите во домашни услови!

2.14. ПАРАФИНСКИ ТРЕТМАН

Употребата на загреан парафин за терапија се нарекува парафинотерапија (сл. 94). Почетокот на примена на парафинотерапијата датира од почетокот на минатиот век поточно

од 1909 година.

Цврстиот парафин се топи на температура од 44 до 54 °C. Парафинот е нафтен дериват

и во физикалната терапија се користи пречистен, а точката на топење е од 51 до 55 °C. Бидејќи

не содржи вода и има голем топлотен капацитет, а мала топлотна спроводливост, многу е

погоден како медиум за пренесување топлина. Не се раствора во вода и не се меша со неа. При

ладење постепено се згуснува намалувајќи го својот волумен, така што врши компресија на

телото. Карактеристики на парафинот се: еластичност, пластичност и добра адаптација на

нерамни површини. Парафинот е постојан при стерилизација, има високо индиферентна зона

на температура која е околу 52 °C, па затоа лесно се прифаќа од пациентите дури и при

температура од 60 °C.

Запомни!

Покрај редовната нега во козметички салон, неопходна е и секојдневна домашна нега на ноктите. Првенствено ноктите треба да се заштитат од сите лоши влијанија со носење на заштитни ракавици и со

употреба на заштитни кремови. На ноктите потребна им е и ноќна нега со користење на хранливи кремови

и навлекување на памучни ракавици за под влијаније на топлината да се интезивира дејството на кремот.

На овој начин со секојдневна нега се постигнува подобра регенерација на нокотот. Голема улога има и

исхраната богата со витамини.

Сл. 94. Парафинотерапија

Постапка за нанесување на парафински восок Рацете се најосетливиот дел на нашето тело, односно кожата на рацете е најмногу

изложена на надворешни фактори и детергенти. Затоа е важно тие да се негуваат. Еден од

третманите е парафинскиот третман за регенерација на кожата. Примената на парафинот е

практична бидејќи не остава нечистотија на кожата, релативно е евтин и малку се троши при

употреба. Се применува на повеќе начини ‒ со завиткување, со компресии, со премачкување,

со потопување на делови од телото директно во парафинот. Важно е нанесувањето на парафин

преку премачкување (сл. 95). Третманите траат 30 минути, а топлината се задржува до 2 часа. Основното дејство на парафинот е топлотно. Компресијата на проширените капилари

доведува до рамномерно подлабоко дејство и пренесување на топлината. Парафинот има

хиперемично, ресорптивно, аналгетско и антиспастично дејство. На кожата има поволно

дејство зголемувајќи ја трофиката, тургорот и еластичноста. Парафинскиот третман се состои

од посебен восок кој овозможува кожата да биде мека и хидрирана, ги отвора порите, ги

отстранува мртвите клетки, кожата станува поеластична и го добива вистинскиот сјај. Парафинот е контраиндициран кај фебрилни состојби, крварења, малигни тумори, срцева

декомпензација, тромбофлебити, варикси и др.

Сл. 95. Постапка за нанесување на парафински восок

Постапка:

рацете треба прво да се обработат со дезинфекциско средство ‒ слика A

потоа се бришат – слика B

се нанесува хидратантен крем – слика C

раката се потопува во када со растопен парафин за неколку секунди. Важно е

нивната површина да биде покриена со доволно дебел слој на парафин – слика D

потоа на раката се ставаат пластични ракавици и се завиткуваат со крпа или

специјални топли ракавици – слика E, F, G

третманот трае најмалку 15 минути до 1 час. По истекот на времето се вади

ракавицата и се брише остатокот од восок – слика H

по третманот на рацете се нанесува хидратантен крем.

По завршување на третманот не се препорачува веднаш да се излезе поради нагли

промени на температурата која може да има негативно дејство.

1. Што е парафинотерапија? 2. Наброј ги карактеристиките на парафинот! 3. На кој начин се применува парафинот? 4. Во кои случаи не би препорачал примена на парафинотерапија?

Запомни!

Употребата на загреан парафин за терапија се нарекува парафинотерапија.

Основното дејство на парафинот е топлотно.

Карактеристики на парафинот се: еластичност, пластичност и добра адаптација на нерамни

површини.

Се применуваат повеќе начини: со завиткување, со компресии, со премачкување, со потопување

на делови од телото директно во парафинот. Парафинот е контраиндициран кај фебрилни состојби,

крварења, малигни тумори, срцева декомпензација, тромбофлебити и варикси.

Активност

Посети козметички салон каде се изведува парафинотерапија!

2.15. МАСАЖА НА РАЦЕ

На успешен маникир, секогаш му претходи масажа на рацете, но кожата на рацете треба

да биде чиста, мека и мазна.

Масажата на рацете претставува еден од најдобрите начини за нивно негување.

Кожата на рацете треба да биде чиста, мека и мазна. Со помош на масажа, кожата на рацете

станува поеластична, помека и

помазна. Масажата ги смалува

брчките на прстите и дланките и

позитивно влијае врз циркулацијата

на крвта.

Масажата на рацете се

изведува на тој начин што прво на

рацете се нанесува крем или масло, а

потоа со спирални движења се

масира одделно секој прст (сл. 96. 1). На ист начин се масира и горниот дел

од дланката (сл. 96. 2), а потоа со

долги потези, прстите одделно се

масираат со помош на палецот,

показалецот и средниот прст (сл. 96. 3, 4 и 5). Со показалецот правиме

масажа во правец цикцак, мускулите

на дланката ги стискаме и опуштаме (сл. 96. 6), а со палците на двете раце

вршиме масирање на сите прсти (сл. 96. 7).

Сл. 96. Масажа на раце

На крајот со кратки потези вршиме накрсно масирање на прстите и дланката (сл.96-8). Масажата завршува со ротација на раката. Раката на клиентот се опфаќа во висина на коренот

на прстите со една рака, а со друга цврсто се држи раката веднаш под зглобот. Потоа раката

на клиентот се става помеѓу рацете и кратко се задржува (сл. 96).

1. За да може да се изведува масажа на рацете, каква треба да биде кожата на

рацете? 2. Какво дејство има масажата врз кожата на рацете и циркулацијата на крвта? 3. Опиши го начинот на масирање на рацете!

Запомни!

Масажата на рацете претставува еден од најдобрите начини за нивно негување.

На успешен маникир на раце, секогаш му претходи масажа на рацете.

Масажата ги смалува брчките на прстите и дланките и позитивно влијае врз циркулацијата

на крвта.

Со помош на масажа, кожата на рацете станува поеластична, помека и понежна.

Активност Изведи масирање на туѓи раце според сликата!

2.16. ХИГИЕНСКО-ЕСТЕТСКА НЕГА НА РАЦЕТЕ

Кожата на рацете е често изложена на климатски, хемиски, фактори, загадување со

микроорганизми и други штетни материи кои може да се внесат во телото. Од друга страна, неправилното третирање на ноктите и на заноктиците можат да бидат влезна врата за

инфекции. Со правилна хигиена и нега на рацете може да ја зачуваме нивната убавина и

свежина. Вршејќи одредени работи, човекот со рацете допира одредени предмети поради што

тие често се валкаат. Во нечистотијата на рацете често се наоѓаат и заразни бацили кои ако

претходно не се отстранат, може да се пренесат во организмот и да се предизвикаат заразни заболувања. Особено тоа е можно кај лицата кои вршат услуги од козметичко-фризерската

струка, каде што кај вработените поради карактерот на работата, често се загадуваат рацете. Под непотсечените нокти најмногу се собираат нечистотии во кои се наоѓаат заразни бацили

кои преку храната се пренесуваат во организмот. На тој начин тие можат да предизвикаат

разни цревни заболувања, како што се: тифус, паратифус, дизентерија и сл. Затоа се

препорачува ноктите кај овие лица добро да се потсечени, а посебено внимание да се посвети

на одржувањето на нивната чистотa.

Хигиена на рацете ‒ се состои во миење на рацете со топла вода и со сапун

неколкупати во текот на денот (сл. 97). Рацете се сушат со крпа, со сув воздух или со хартија

за бришење. Се препорачува по миењето рацете да се премачкаат со хидратантни, емолиентни

или заштитни кремови со кои ќе се врати влажноста и масленоста на кожата. Нанесувањето

на кремот е во облик на нежни масажни движења. Омекнувањето на кожата на рацете може

да се направи со топли маслени бањи. Заштитата на рацете од штетното дејство на

надворешните фактори се врши со гумени ракaвици.

Сл. 97. Миење на раце

Песјите нокти што претставуваат кожни израстоци околу ноктите, ако неправилно се

отстрануваат создаваат вистински ранички на прстите. При допир со нечистотијата и

заразните бацили, на овие места можат да се развијат разни заболувања на рацете. Затоа

песјите нокти треба да се отстрануваат на тој начин што прстите се мијат во топла вода, а

залепената поткожичка на коренот на нокотот, треба да се потисне и да се одлепи од ноктите. Секој човек треба да се грижи за рацете да бидат чисти. Извршувањето на работните задачи

во козметичко-фризерската струка ја наметнува потребата на целиот персонал да посвети

посебно внимание при одржување на хигиената на рацете. Рацете треба што е можно почесто

да се мијат со топла вода, особено по секој допир со корисниците на нивните услуги. Многу е

важно рацете да се мијат толку долго сѐ додека од нив не се отстрани нечистотијата.

1. Зошто треба да ја одржуваме чистотата на рацете? 2. На кои места на рацете се собира најмногу нечистотија и како треба да се

отстранува? 3. Што претставуваат песјите нокти, каде се наоѓаат и на кој начин можеме да ги

отстраниме? 4. Покажи како треба правилно да се исчистат рацете од нечистотијата!

Запомни!

При допир со нечистотијата и заразните бацили, можат да се развијат разни заболувања на рацете.

Секој човек треба да се грижи за одржување на чистотата на рацете.

Извршувањето на работните задачи во козметичко-фризерската струка ја наметнува потребата на

целиот персонал да посвети посебно внимание при одржување на хигиената на рацете. Кожата на

рацете е често изложена на климатски и хемиски фактори, загадување со микроорганизми и други

штетни материи кои може да се внесат во телото.

Од друга страна, неправилното третирање на ноктите и на заноктиците може да биде влезна врата за

инфекции. Со правилна хигиена и нега на рацете може да ја зачуваме нивната убавина и свежина.

3. ТЕМА

КОЗМЕТИЧКИ ПОСТАПКИ ЗА НЕГА НА НОЗЕ

ПЕДИКИР ‒ ПОСТАПКА

Со проучување на темата ќе можеш:

Да ги разбираш и објаснуваш постапките на педикир Да ја опишуваш и разликуваш опремата и приборот за педикирање Да разликуваш и споредуваш здрав нокот и нокот со механички и

воспалителни промени Да ја објаснуваш постапката на правилно потсекување нокти Да ги објаснуваш деформациите на стапалото како последица на погрешен

избор на обувки Да даваш совети за нега на стапалото, да објаснуваш и применуваш

апликација на парафински третман Да демонстрираш и применуваш масажни движења на стапало Да ги разликуваш и опишуваш најчестите заболувањата на стапалото

3.1. ХИГИЕНА НА НОЗЕ

Потребата од негата на нозете е исто толку важна како и негата на рацете. Нозете се

изложени на напор, но и на разни нечистотии особено во топлите денови кога тие повеќе се

потат посебно кај професии чија работа е поврзана со стоење во поголем дел од денот. Нозете

се изложени на загадување поради лачење на потните и на лојните жлезди. Зголеменото

потење на нозете доведува до мацерирање на кожата меѓу прстите и овозможува подлога за

појава на инфекција. Поради тоа треба постојано да се прави тоалета на нозете за да не навлезат

разни бацили и габички.

Хигиената на нозете се состои во миење на нозете со топла вода и сапун (сл. 98), потсекување на ноктите (за кои е посебно важно да се потсекуваат право, а не заоблено за да

се избегне можноста од враснување на нокотот) и правилен избор на чевли. Миењето на нозете

треба да е секојдневно, а во летниот период повеќепати во текот на денот, затоа што нозете

повеќе се потат. Потоа се бришат и се масираат со крем за нозе. Препорачливо е еднаш во

неделата да се користат бањи со цел да се опуштат стапалата и пилинг со кој ќе се отстранат

изумрените клетки.

Сл. 98. Хигиена на нозе

Зголеменото потење на нозете особено во летните денови создава услови за развој на микроорганизми и појава на непријатна миризба. За намалување на потењето се практикува

миење со студена вода во која се додаваат парчиња од врбова кора. За прекумерно потење

може да се користи талк.

Потсекување на нокти ‒ ноктите треба да се потсекуваат редовно и правилно. Ако

нокотот не се потсече рамно, се јавува проблем во облик на враснат нокот. Ноктите на нозете

треба редовно да се потсекуваат за да не дојде до собирање на нечистотија и до повреда на

ногата (сл. 99).

Сл. 99. Потсекување на нокти

Од особено значење за хигиената на нозете е примената на соодветни удобни обувки

од природен материјал. Поради тесни или широки чевли, чорапи изработени од разни

синтетички влакна и поради несоодветна хигиена, може да се наруши статиката и да настанат

деформитети на стапалото. Правилниот избор на обувки го спречува појавувањето на

деформации на стапалото. Тие се јавуваат во облик на плуски и задебелување на кожата. За да

се спречат деформитети се препорачува носење на влошки, ортопедски обувки и корективна

гимнастика. За хигиената на нозете важно е одржување на чистотата на чорапите. Маникирањето и масажата се дел од негата и хигиената на нозете. Убавиот изглед на стапалото

освен хигиенски бара и козметичка постапка ‒ педикир.

1. Објасни ја важноста за одржување на чистота на нозе! 2. Зошто треба редовно да се сечат ноктите од нозете? 3. Каква улога во нега на нозете има изборот на обувки? 4. Потенцирај ја важноста на хигиено-естетската нега на стапалата?

Запомни!

Потребата од нега на нозете е исто толку важна како и негата на рацете. Хигиената на нозете

се состои во миење на нозете со топла вода и сапун, потсекување на ноктите и правилен избор на

чевли. Нозете се изложени на напор, но и на разни нечистотии особено во топлите денови кога тие

повеќе се потат. Правилниот избор на обувки го спречува појавувањето на деформации на стапалото. Тие се јавуваат во облик на плуски и задебелување на кожата. За да се спречат деформитети, се

препорачува носење на влошки, ортопедски обувки и корективна гимнастика. Маникирањето и

масажата се дел од негата и хигиената на нозете. Убавиот изглед на стапалото освен хигиенски бара и

козметички постапки ‒ педикир, за кои се грижи стручно лице.

Активности

Да се демонстрира правилно сечење и обработка на ноктите.

Дискутирај за последиците од неправилен начин на сечење нокти!

3.2. ПЕДИКИР

Опрема, прибор и средства за работа на педикирот

Педикирот е постапка која служи за негување на нозете, особено на стапалата.

Негуваните стапала се одраз на тоа колку се води сметка за себеси. Со педикирот може да се

истакне убавината на стапалото. Целта на педикирот е ноктите да бидат здрави, чисти, уредно

потсечени и обликувани. Педикирањето на стапалото опфаќа третирање на плускавците,

враснатите нокти, задебелувањата на кожата на нозете, маникирање на ноктите и разни видови

на масажа на стапалото. Освен што ќе ни овозможи да се подобри изгледот на ноктите и

кожата, се подобрува циркулацијата во нозете и се избегнуваат естетските недостатоци. За

успешно извршување на педикирскиот третман потребна е соодветна опрема и прибор за

работа.

Опрема за педикир

За успешен педикирски третман потребен е удобен козметички стол за клиентот.

Столот за клиентот треба да е удобен за седење, да има потпирач за нозе и кадичка за

потопување на стапалата и механизам за промена на висината, наклонот и др. Клиентот за

време на педикирскиот третман треба да се чувствува удобно и опуштено, а не напнато и

незадоволно од принудената положба на телото (сл. 100). Освен столот за клиентот, удобен

треба да биде и столот каде што седи козметичарот кој го прави педикирскиот третман. Столот

за козметичарот треба да биде мал и лесно подвижен, за разлика од столот на клиентот кој е

голем заради различните конституции на клиентите. Денеска на пазарот постои специјална

опрема која ги обединува сите овие барања.

Сл. 100. Стол за педикир

Прибор за педикирски третман Приборот треба да е лесно дофатлив т.е. блиску до столот на козметичарот. Во основен

прибор за педикир спаѓаат: ножици и ноже за нокти, големи и мали турпии за отстранување

на кожата од табаните, лупа, педикирски игли, стапче за кутикулите и многу други помали, но

посовремени додатоци кои ја олеснуваат работата при нега на нозете.

Постојат готови педикирски сетови од потребниот педикирски прибор и дел од нив се

електрични (сл. 101).

Сл. 101. Прибор за педикир

Средства за педикирски третман

Од средствата за овој вид козметички третман потребни се: течен сапун, антисептик,

пилинг, пудра во прав за нозе, повеќе памучни или хартиени крпи, лосион и крем за нозе. Ако

во склоп на педикирскиот третман се изведува масажа на нозете потребен е крем што одговара

за масирање.

1. Која е целта на педикирот?

2. Опиши ја опремата и приборот за педикирање!

3. Опиши го столот за педикир! 4. Кои средства за педикир би ги препорачал?

Запомни!

Педикирот е постапка која служи за негување на нозете, особено на стапалата. Негуваните стапала

се одраз на тоа колку се води сметка за себеси. Со педикирот може да се истакне убавината на стапалото. Целта на педикирот е ноктите да бидат здрави, чисти, уредно потсечени и обликувани. За успешен педикир

потребно е да има удобен стол за клиентот и козметичарот, средства наменети за нега на нозе и педикирски

сет.

3.3. ПОСТАПКА ЗА РАБОТА НА ПЕДИКИРОТ

Пред почетокот на работата за педикирање потребно е целиот прибор и производите за

работа да бидат подготвени ‒ дезинфицирани и сместени на дофат на рацете на козметичарот

(сл.102). Kлиентот се сместува во удобното столче со добар потпирач и се потопуваат нозете

во кадичката со раствор од сапуница и некое дезинфекциско средство (сл. 103).

Сл. 102. Педикир Сл. 103. Потопени нозе во кадичка

По извесно време (околу 10 минути) се вади едната нога од кадичката, внимателно се

брише со крпата од хартија и се почнува со обработка (сл. 104). На почетокот се отстранува

лакот од ноктите доколку го има (сл. 105). Ноктите се сечат рамно со благо заоблување кон

рабовите за да се спречи сраснување на ноктите. Потоа се поминува со метална турпија за да

се израмнат грубите рабови од ноктите.

Сл. 104. Бришење на нога Сл. 105. Отстранување на лакот

Обработката на кутикулите се врши со примена на средства за нивно омекнување.

Треба да се работи многу внимателно. Секоја повреда (раничка) на површината на кожата

предизвикана од посекотина при обработката на кутикулите, претставува можно место за

развој на некоја инфекција (сл. 106).

Сл. 106. Обработка на кутикули

Доколку постои тврда кожа на петиците и табаните, потребно е да се отстрани со

средство за отстранување на тврда кожа (крем со салицилна киселина) со силно масирање на

овие делови од стапалото. Оваа постапка најчесто се извршува со голема метална турпија или

специјален уред за отстранување на омекнатиот слој од кожата. Тоа најдобро е да се направи

на почетокот од третманот, веднаш по вадењето на нозете од кадичката со вода, додека

тврдиот слој од кожата е омекнат (сл. 107). После отстранувањето на тврдите слоеви од кожата

на едниот табан, потребно е накратко таа нога да се врати во кадичката со вода, а за тоа време

да се обработи другата нога. Обработените стапала по вадењето од вода добро да се исушат со

крпа и да се постават на потпирач за стапала.

Сл. 107. Отстранување на тврди слоеви од стапало

Со примена на соодветни производи за нозе, во зависност од типот на кожата се врши

кратка масажа на стапалата (2 ‒ 3 минути) (сл. 108). Ако третманот се комбинира со масажа

на нозете, тогаш се користи хранлив крем за нозе. При масажа на стапалата, тие мора да бидат

добро потпрени со што би се спречила напнатост на мускулите. За да се спречи инфекција

помеѓу прстите, треба на овие делови да се нанесе пудра во доволна количина.

Сл. 108. Кратка масажа на стапало

За лакирање на ноктите од нозете (по желба на клиентот), претходно се поставува

разделител помеѓу прстите, а ноктите се чистат со отстранувач за лак за да се отстрани кремот

за масажа. Нанесувањето на основна облога и лак се изведува на ист начин како кај маникирот.

Кога лакот потполно е исушен, се отстранува разделителот меѓу прстите и се проверува дали

стапалата се потполно суви. Со тоа завршува постапката на педикирот (сл. 109).

Сл. 109. Постапка на педикир

После постапка на педикир, козметичарот треба да го среди работниот простор и

опремата. Употребените инструменти треба да ги исчисти и да ги стерилизира, а користените

производи да ги прегледа и да ги затвори тегличките и шишенцата.

1. Објасни ги постапките на педикир за нега на ноктите и кожата на стапалото! 2. Дали би препорачал педикир кај лице со габична инфекција?

Запомни!

Пред почетокот со работа за педикирање потребно е целиот прибор и производите за работа

да бидат подготвени (дезинфицирани и сместени на дофат на рацете од козметичарот). Kлиентот се

сместува во удобното столче со добар потпирач и се потопуваат нозете во кадичката со раствор од

сапуница и некое дезинфекциско средство.

Потопувањето е со цел да се омекнат нозете за да се изврши отстранување на лакот, потсекување и

обликување на ноктите и заноктиците, да се отстрани грубата кожа од стапалата и да се изврши

апликација на крем.

Посети го најблискиот козметички салон во кој се практикува педикир.

Напиши извештај и сподели го со соучениците!

Обиди се да направиш педикир следејќи ги инструкциите во текстот!

3.4. МАСАЖА НА СТАПАЛА

Целта на масажата на стапалата е подобрување на крвотокот на ткивата од нозете и

нивна релаксација. Масажата може да се изведе во комбинација со педикир или самостојно (сл. 110). Редоследот на оваа масажа е следен: стапало, скочен зглоб и потколеница. Клиентот

треба да е сместен во удобна положба. Мускулите од нозете на клиентот треба да се опуштени

без оглед дали масажата се врши во седечка или во лежечка положба. Идеална положба за овој

третман е клиентот да седи на повисока столица со добар потпирач и стабилна подлога за

нозете. При изведување на масажата, терапевтот треба да седи на ниска столица наспроти

клиентот. За масажа на нозете и стапалата се користат кремови за масажа одбрани според

состојбата на кожата од клиентот. За оваа цел, посебно на топло време, може да се користи

талк ‒ пудра. Кај состојба на сува и испукана кожа, како и кај испукани петици, се користат

кремови за масажа со хранливо дејство .

Сл. 110. Масажа на стапало

1. Која е целта на масажата на стапала? 2. Опиши ја положбата на клиентот при масажа на нозе! 3. Кои средства се користат при масажа на стапала?

3.5. ПОСТАПКИ НА МАСАЖА

Масажните движења започнуваат со мазнење и триење на прстите и се преминува на

триење на предната и задната страна на стапалата.

При движењата за мазнење се нанесува средство за масажа на зоната од стапалата.

Мазнењето се врши сѐ додека мускулите од нозете не се опуштат. При движењата со удирање (тапкање) со едната рака, се врши масажа на целата

површина од стапалата, додека со другата рака се придржува стапалото.

Запомни!

Целта на масажата на стапалата е подобрување на крвотокот на ткивата од нозете и нивна

релаксација. Масажата може да се изведе во комбинација со педикир или самостојно. За масажа на нозете

и стапалата се користат кремови за масажа.

Нагмечувањето на средишниот свод од стапалото се врши со палците, формирајќи

кружни движења од зглобот кон прстите. По површинското мазнење, рацете се

враќаат на горната површина од стапалата и тука се одмораат, додека стапалото се

релаксира. Со рацете се фаќа целото стапало и прстите цврсто се преклопуваат. Притоа, со

палците се притиска долната страна од перничето на стапалото и тоа се повторува

неколкупати како на сликата. На перничето од стапалото, со палците терапевтот врши длабински движења на

нагмечување преку средниот лак од стапалото (сл. 111). Движењата се цврсти и

кружни, а се движат од петицата кон прстите. Притоа, ногата од клиентот е добро

потпрена за притисокот да не биде непријатен.

Сл. 111. Нагмечување

Дигиталното тапкање на кожата се изведува со прстите споени со показалецот и

вкрстени палци, почнувајќи од прстите кон зглобот. На зглобот, рацете се

разделуваат и се враќаат со површинско мазнење во почетната позиција. Постапката

се повторува неколкупати. Со наизменични движења на гмечење и тапкање со палците од рацете се врши

масажа по Ахиловата тетива од двете страни на стапалата, при што стапалото од

ногата треба да биде цврсто потпрено. Движењата на гмечење се поврзуваат со

релаксирачко мазнење. Постапката се повторува неколкупати. Со полусвиткани прсти од рацете, козметичарот изведува движења на тргање преку

прстите од нозете на клиентот, почнувајќи од палецот кон малиот прст (сл.112).

Сл. 112.Движења на тргање преку прстите

Движењата на плескање на прстите од нозете се изведуваат на ист начин како

движењата на тргање со што би се зголемила локалната циркулација и со тоа се

подобрува бојата на кожата. И едните и другите движења се изведуваат брзо, но

лесно (10 ‒ 20 секунди) за на клиентот да не му биде непријатно. На крајот од сите направени фази (секвенци), масажата се завршува со релаксирачки

површински движења на мазнење преку стапала, завршувајќи со движење на

прстите. Постапката се повторува 5 ‒ 6 пати (сл. 113 и сл.114).

Сл. 113. Релаксирачка масажа

Преостанатиот крем за масажа или масло се отстранува со хартиени крпи, а кожата се

тонифицира со лесен тоник или едноставно со талк ‒ пудра. Ако масажата се работи во

комбинација со педикир, постапката на педикирот може да заврши (со лакирање на нокти итн.).

Сл. 114. Масажа на стапала ‒ постапка

Запомни!

Масажните движења започнуваат со мазнење и триење на прстите и се преминува на триење на

предната и задната страна на стапалата.

Редослед на движењата на масажата: апликација на крем, масажа со тапкање, нагмечување со

дланките и прстите, со плескање и мазнење на површината од нозете.

Ако масажата се работи во комбинација со педикир, постапката на педикирот може да заврши

(со лакирање на нокти итн.).

1. По кој редослед се изведува масажата на стапалото? 2. Како се изведуваат масажните движења на стапалото? 3. Размисли на кои клиенти не треба да им се изведува масажа на стапало, дискутирај за тоа!

3.6. НЕГА НА НОЗЕ СО ПАРАФИНСКИ ВОСОК

Терапијата со парафински восок се применува за нега за лицето, но многу почесто за

нега на рацете и нозете во вид на парафински пакувања. Најдобар ефект на оваа постапка се

постигнува во комбинација со масажа. Парафинскиот восок има термичко и механичко

дејство. Термичкото дејство се огледува во: подобрување на крвотокот, лимфотокот и

метаболизмот на клетката со што се подобрува еластичноста на кожата. Механичкото дејство

има компресивен карактер затоа што со апликација на восокот тој се стврднува и едновремено

го притиска ткивото. Оваа нега овозможува хидрирање на кожата, релаксација на

мускулатурата и подобро движење на зглобовите. Задржувањето на влагата и топлината

предизвикува отворање на порите со што се овозможува подобро продирање на: хранливите

материи во кожата, наводно и подобро отстранување на крајните продукти на метаболизмот

надвор од кожата. За оваа цел, се користи пречистен парафин.

Парафинскиот восок може да се нанесува на три начини:

1. нанесување со помош на четка 2. потопување на нозете во парафинска бања 3. нанесување на гази, претходно потопени во парафински восок.

Сл. 115. Потопување на нозе во парафинска бања

Активност

Изведи практична масажа на нозе!

Примени ги движењата за масажа на часовите по практична настава!

Која постапка ќе се избере зависи од локализацијата каде што се нанесува и од целта која сакаме да ја постигнеме. За оваа постапка мора да се има парафинска топилница со

одредена длабочина за во неа да да може се потопат нозете (сл.115). Таа има термостат кој

овозможува одржување на континуирана константна температура од 52 до 55 °C т.е. тоа е

температурата на која се топи парафинот. За оваа постапка потребна е и широка четка за

нанесување на восокот, пластична фолија со која се завиткува делот од телото премачкан со

парафин, а врз него се става фротирска крпа со цел топлината да се задржи подолго време.

Подготовката за работа се состои од подготовка на просторијата, опремата, материјалот и

клиентот. Најпрво детално се прегледува кожата која мора да биде без повреди или

инфективни процеси, сува и чиста. Клиентот се поставува во удобна положба. Врз кожата се

нанесува антисептички лосион и се пребришува со хартиена крпа, се нанесува и хранлив крем

или регенеративна ампула. Доколку восокот се нанесува со четка, се аплицира пет до шест пати со цел да се

образува подебел слој, т.е. нозете се потопуваат неколкупати (сл. 116). Веднаш потоа

третираната регија се завиткува со пластична фолија врз која се става фротирска крпа. Така

стои 10 ‒ 15 минути и на крај многу лесно се отстранува, односно се лупи од кожата. Кожата

е топла, црвена и влажна, оросена со капки пот, со подобрена градба и изглед.

Сл. 116. Нанесување на парафински восок со четка

По парафинскиот третман следува мануелна масажа. Парафинскиот восок кој се

употребувал повеќепати го губи својот квалитет, па затоа е потребно после неколкукратна

употреба тој да се освежи со додавање на нов восок. Идеално е секој третман да се изведува

со нов восок. Заради дезинфекција на восокот (парафинот) одвреме-навреме потребно е тој да

се загрее на 100 °C со цел да испари вишокот вода, да се уништат микроорганизмите. При

отстранување на парафинот од кожата, се отстрануваат и дел од кожните клетки, па така

парафинот се загадува. Затоа е потребно повремено процедување на парафинот низ газа.

Современите топилници имаат градно сито или филтер низ којшто поминува парафинот и

врши задршка на нечистотијата. Строго е забрането да се користи ист парафин за работа на

лице и работа на тело.

1. Објасни какво дејство има парафинскиот восок? 2. Наброј ги трите начина за нанесување на парафински восок! 3. Која е температурата на топење на парафинскиот восок? 4. Дали би препорачал терапија со парафински восок кај лице со бактериска

инфекција на ноктите?

3.7. ДЕФОРМИТЕТИ НА СТАПАЛОТО

Стапалото се состои од 26 коски и 32 зглобни површини. Поседува голем број

мускули, тетиви, невроваскуларни елементи и лигаменти (сл. 117). Стапалото е дел од телото

од кој зависи стоењето и одењето, а од тоа во голема мера зависи и работната способност. Функцијата на стапалото покрај одењето е да овозможи пасивна статика при стоење и носење

на товарот на телото, како и активна функција при движење на телото.

Сл. 117. Нормално подножје на стапало

Деформитетите на стапалото имаат одлучувачко влијание врз функционалната состојба

на локомоторниот систем, посебно на долните екстремитети.

Деформитетите на стапалото можат да бидат вродени и стекнати.

Вродените настануваат во текот на интраутериниот живот во текот на органогенезата.

Како најчеста причина за настанување се смета неадекватна положба на фетусот во матката.

Запомни!

Парафинскиот восок има термичко и механичко дејство. Термичкото дејство се огледува во:

подобрување на крвотокот, лимфотокот и метаболизмот на клетката со што се подобрува еластичноста

на кожата. Механичкото дејство има компресивен карактер затоа што со апликација на восокот тој се

стврднува и едновремено го притиска ткивото. Оваа нега овозможува хидрирање на кожата, релаксација

на мускулатурата и подобро движење на зглобовите. Задржувањето на влагата и топлината предизвикува

отворање на порите со што се овозможува подобро продирање на: хранливите материи во кожата,

наводно и подобро отстранување на крајните продукти на метаболизмот надвор од кожата. За оваа цел

се користи пречистен парафин во којшто може да се создаде и парафинско масло, а честопати како такви

готови производи доаѓаат во продажба. Парафинскиот восок може да се нанесува на три начина: со

помош на четка, потопување на рацете и нозете во парафинска бања и нанесување на гази претходно

потопени во парафински восок.

Стекнатите деформитети на стапало настануваат како последица на погрешен избор

на обувки.

Најчести деформитети кои се среќаваат на стапалото се:

Халукс валгус ‒ е заеднички термин за здравствена состојба на прстите. Тоа е состојба

на целокупна деформираност на коските на палецот и на заедничкото подножје меѓу палецот

и првата метатерзална коска (сл. 118).

Се манифестира со: иритирана и црвена кожа, болка при одење и можно ширење на

промената кон другите прсти.

Главна причина за појава на халукс валгус е носење на тесни, неудобни обувки.

Почесто се среќава кај лица со рамни стапала, абнормална коскена структура и неправилна

функција на тетивите.

Сл. 118. Халукс валгус

Третманот може да биде:

а) Конзервативен третман ‒ којшто вклучува носење на удобни чевли со ортопедска

заштита, потоа редовно одморање, апликација на мраз и медикаменти.

б) Хируршки третман ‒ се применува откако конзервативниот третман не покажал

успех.

Возраста, здравствената состојба, начинот на живот и нивото на активност на

пациентот се важни за изборот на процедурата.

Запомни!

Функцијата на стапалото покрај одењето е да овозможи пасивна статика при стоење и носење

на товарот на телото, како и активна функција при движење на телото. Деформитетите на стапалото

можат да бидат вродени и стекнати. Деформитетите на стапалото имаат одлучувачко влијание врз

функционалната состојба на локомоторниот систем, посебно на долните екстремитети.

Вродените деформитети настануваат во текот на интраутериниот живот во текот на

органогенезата. Како најчеста причина за настанување се смета неадекватна положба на фетусот во

матката.

Стекнатите деформитети на стапалото настануваат како последица на погрешен избор на

обувки.

Најчест деформитет кој се среќава на стапалото е халукс валгус.

1. Објасни ја функцијата на стапалото! 2. Наведи ја главната причина за појава на деформитети на стапалото! 3. Опиши ги третманите за превенција и лекување на халукс валгус!

3.8. ХАГЛУНДОВА ДЕФОРМАЦИЈА

Хаглундовата деформација е една од честите деформитети кои се среќаваат на

стапалото. Причината поради која се јавува е механичкиот притисок врз задниот дел на

петицата, што со тек на време доведува до задебелување на самата коска. Веќе формираното

задебелување на коската при носење тесни обувки и високи потпетици врши притисок врз

бурзата која е сместена помеѓу Ахиловата тетива и петичната коска и ќе доведе до

воспалување на самата бурза. Наследниот фактор исто така има голема улога. Младите девојки

кои често носат високи потпетици, како и спортистите кои носат поцврсти патики се во

ризичната група за да ги „погоди“ Хаглундовата деформација. Се работи за коскено

задебелување на задниот дел од петицата во делот каде што Ахиловата тетива се спојува со

петичната коска и предизвикува често воспаление на бурзата, односно слузната вреќичка која

во нормални услови го спречува триењето на Ахиловата тетива и на петичната коска (сл. 119). Пациентите се жалат на болка и оток околу коскената издаденост на задната страна од

петицата, како и на црвенило на истиот дел. Болката е присутна при носење чевли, некогаш и

во мирување.

Дијагнозата се поставува врз основа на анамнезата (исказот на пациентот како се

случила промената) и врз клиничкиот наод (болка, црвенило и оток околу коскеното

задебелување).

Сл. 119. Хаглундова деформација

Третманот на оваа промена почнува со облоги мраз со цел да се намали

воспалителниот процес, како и промена на неудобните обувки. Примената на нестероидни

антиревматици многу помага во лекувањето на оваа состојба на почетокот. Наредна постапка

во третманот е физикална терапија. Најчесто се применува ултразвучна, ласерска и

магнетотерапија. При крајот на третманите кои се во траење од 2 до 3 недели се применуваат

и вежби за флексибилност на Ахиловата тетива и на мускулите на стапалото. Кај спортисти

особено се обрнува внимание на техниката на трчање и скокање.

Кога ќе се исцрпат сите конзервативни методи на лекување, се оди на оперативно

лекување кое може да се состои во интервенирање на меките ткива, а во потешките случаи и

до отстранување на коскениот вишок на петичната коска. Ако не се третира, оваа состојба

може да се искомплицира во смисла на преминување на воспалителниот процес на обвивката

на Ахиловата тетива, што ќе доведе до појава на болки во пределот на листот. Ако остане и

локализирано на воспаление на петичната бурза, со самото тоа што преминува во хронична

фаза му отежнува на физијатарот во лекувањето, а и го продолжува потребниот период на

излекување. Поради често поткривнување, кај нелекуваната Хаглундова деформација се јавува

нарушување на статиката на целото тело при што се оштетуваат коленото, колкот и ’рбетот.

1. Опиши ја Хаглундовата деформација! 2. Објасни ги причините за појава на оваа деформација! 3. Каков е третманот кај Хаглундовата деформација? 4. Што би препорачал како превентивни мерки да не се појави оваа деформација?

Запомни!

Речиси секоја причина за воспаление на тетивата е поврзана со прекумерно напрегање и

истегнување на петицата. Се работи за коскено задебелување на задниот дел од петицата во делот каде

што Ахиловата тетива се спојува со петичната коска и предизвикува често воспаление на бурзата, односно

слузната вреќичка која во нормални услови го спречува триењето на Ахиловата тетива и на петичната

коска. Високите потпетици ги оштетуваат петиците. Се карактеризира со болка и оток околу коскената

издаденост на задната страна од петицата, како и на црвенило на истиот дел. Третманот на оваа промена

почнува со облоги со мраз со цел да се намали воспалителниот процес, како и промена на неудобните

обувки.

3.9. БОЛКА ВО ПЕТАТА

Болката во петата може да биде резултат на иритација на меките ткива и нерви во

петата, а тоа пак, да доведе до промени и деформитети на самата коска и воспаление на

Ахиловата тетива. Почесто се среќава кај атлетичари, луѓе кои професионално се постојано во

движење или стоење. Се манифестира со болка во петата која е тапа и постојана и се засилува

при движење. Речиси секоја причина за воспаление на тетивата е поврзана со прекумерно

напрегање и истегнување на петицата. Но, болката понекогаш укажува на абнормални коскени

творби во неа. Третман: мирување извесно време, физикална терапија и носење на еластични и меки

перничиња под петата во обувките. Кај многу тешки случаи, третманот е оперативен. Најчест

проблем на кожата од стапалото е прекумерното потење и доколку човекот носи несоодветни

обувки

Превентивни мерки кај деформитети на стапало

Лекарите тврдат дека 40 % од деформитетите на стапала се последица на неудобни и

тесни чевли, а прв чекор во надминување на тегобите е нивната промена. Чевлите се многу

повеќе од моден додаток. Освен што ги штитат стапалата, тие ги масираат, ги опуштаат и ја

одржуваат оптималната прозрачност на кожата, но и спротивно од тоа. За жал, за удобноста

на потпетицата, за квалитетното шиење и материјалите размислуваме дури кога ќе ги

„почувствуваме“ новите чевли, т.е. кога ќе се јават болките, чувството на замор, непријатните

плускавци на табаните. Најтешко е да се изберат соодветни обувки за широки стапала и за

стапала со издолжен или зголемен палец.

1. Која е најчеста причина за појава на болка во петата? 2. Што ќе препорачаш како превентивна мерка од појава на деформитети на стапалата?

Запомни!

Болката во петата може да биде резултат на иритација на меките ткива и нерви во петата, а тоа пак, да доведе до промени и деформитети на самата коска и воспаление. Лекарите тврдат дека 40 % од

деформациите на стапалата се последица од неудобните и тесни чевли и прв чекор во надминување на

тегобите е нивната промена. Најтешко е да се изберат соодветни обувки за широки стапала и за стапала

со издолжен или зголемен палец.

3.10. ПАТОЛОШКИ ПРОМЕНИ НА НОКТИТЕ

Патолошките промени на ноктите или онихопатии се многу чести промени во

дерматолошката практика. Можат да бидат засегнати одделни или сите структурни делови,

што ќе резултира со промена на: бојата, структурата, формата, цврстината и други својства на

ноктите.

Онихопатиите може да бидат вродени или стекнати, со зафаќање само на ноктите или

со патолошки промени на кожата, слузокожата, аднекси, внатрешни органи и органски

системи. Стекнатите промени на ноктите се предизвикани од голем број ендогени и егзогени

фактори. Најчести познати причинители се: трауми, инфекции (бактериски, вирусни и

микотични), лекови, нутритивни и метаболни нарушувања. Исто така промените на ноктите

се јавуваат и во текот на голем број дерматози и внатрешни или системски болести.

Анонихија (Anonychia) претставува отсуство на целиот или на еден дел од нокотот (сл. 120). Анонихијата може да биде вродена и стекната. Кај вродената форма постои трајна

анонихија. Кај стекнатата форма постои реверзибилна анонихија, при што ноктите повторно

израснуваат.

Сл. 120. Анонихија

Микронихија и макронихија (Мicro и Мacronychia) се промени на нокотот, при што

тој е помал или поголем во споредба со другите нокти од соседните прсти.

Брахионихија (Brachyonychia) претставува состојба кога лонгитудиналната оска на

нокотот е пократка од трансферзалната и тогаш тој е пократок од ширината на нокотната

плоча.

Хиперкератозис субунгвалис (Hyperkeratosis subungualis) претставува задебелување

на рожнатата материја под слободниот раб на нокотот (сл. 121). Освен дебелината, другите

димензии на нокотот се нормални .

Сл. 121. Хиперкератозис

Онихошизис (Оnychoschisis) претставува промена којашто предизвикува

трансферзално цепење на нокотот во слоеви, во близина на неговиот слободен раб (сл. 122).

Настанува најчесто под дејство на механички фактори, траума, но и при лоша исхрана,

недостиг од железо, хиповитаминоза и друго.

Сл. 122. Онихошизис Третман ‒ најважно во третманот е да се одбегнуваат факторите што го

предизвикуваат, потоа третман на заболувањата поради кои може да се јави оваа промена и

локален третман со бањи во топло маслиново масло. Онихолизис (Оnycholysis) е промена на нокотот којашто се карактеризира со

странично одлепување на нокотната плоча од нокотното лежиште (сл. 123). Најчесто

настанува парцијално одлепување во вид на полумесечина, а поретко се јавува тотално

одлепување. Најчести причини поради кои се јавува оваа промена се хемиски фактори

(долготрајна работа со хемиски средства) и трауматски фактори (контузии во пределот на

нокотот и воспалителни промени во околината). Третман ‒ елиминирање на факторите што доведуваат до појава на оваа промена,

редовно пократко сечење на ноктите и терапија со кортикостероидни тинктури.

Сл. 123. Онихолизис

Онихогрифозис (Оnychogryphosis) или канџести нокти. Оваа појава претставува

зараснување и искривување на нокотот (сл. 124). Почесто се јавува на ноктите на нозете и тоа

најчесто на нокотот од ножниот палец. Се смета дека настанува поради нарушувања на

циркулацијата и најчесто е предизвикана од постојан притисок од обувките, подолготрајно

нарушување на венската циркулација или аномалии на стапалата (hallux valgus). Оваа промена

се карактеризира со задебелување на нокотот, искосување на правецот на неговиот раст без

оштетување на лежиштето, при што помеѓу нокотот и лежиштето се формира тунел со форма

на полумесечина со кератинозна содржина. Целиот нокот добива аспект на „папагалски клун“.

Третман ‒ третманот може да биде оперативен и конзервативен. Оперативниот

третман опфаќа хируршко отстранување на нокотот и нокотниот матрикс и овој третман е

особено добар кај млади луѓе со добра циркулација. Конзервативниот третман подразбира

редовна тоалета кај педикир и соодветна домашна нега.

Сл. 124. Онихогрифоза

Ониходистрофија (Оnychodystrophia) е заедничко име за некои нарушувања во

структурата и изгледот на ноктите, при што тие се деформирани, задебелени, без сјај,

расцепени на слободниот раб, а многу често и со хиперкератоза помеѓу нокотот и нокотното лежиште. Се јавува или како придружен симптом на некои заболувања или како составен дел

на некои синдроми.

1. Какви може да бидат онихопатиите? 2. Опиши ги промените на нокотот! 3. Објасни ја нивната терапија! 4. Потруди се да ги најдеш разликите кај промените на ноктите!

Запомни!

Патолошките промени на ноктите или онихопатии се многу чести промени во

дерматолошката практика. Можат да бидат засегнати одделни или сите структурни делови, што ќе

резултира со промена на бојата, структурата, формата, цврстината и други својства на ноктите. Најчести познати причинители се: трауми, инфекции (бактериски, вирусни и микотични),

медикаменти, нутритивни и метаболни нарушувања. Исто така промените на ноктите се јавуваат

и во текот на голем број дерматози и внатрешни или системски болести.

Истражувај на интернет за болести на ноктите од нозете!

Обиди се да дознаеш кои фактори имаат најголемо влијание за нивната појава!

Дискутирај со наставникот за резултатите од истражувањето!

3.11. ИНФЕКЦИИ НА СТАПАЛОТО

Промените се јавуваат при инфекции со бактерии, дерматофити и кандида.

3.11.1 АКУТНА ПАРОНИХИЈА (PARONICHIA ACUTA)

Акутната паронихија е промена која се манифестира со болен оток на околунокотното

ткиво (сл. 125).

Сл. 125. Акутна паронихија

Најчесто инфекцијата е предизвикана од бактерии (стафилококи) и тоа после

набодување со игла или други нечисти остри предмети, појава на рагади, па дури и без

постоење на непосредни повреди на околунокотното ткиво. Многу често настанува и како

компликација на хронична паронихија, кога како причина може да се јават стрептококи. Терапија ‒ кај површни промени може да се направи инцизија и дренажа без

анестезија. Кај подлабоките лезии треба инцизија и дренажа со употреба на локална анестезија

и парентерална или перорална антибиотска терапија од широк спектар во зависност од

тежината на лезијата.

3.11.2 ХРОНИЧНА ПАРОНИХИЈА (Paronichia Chroniсa)

Оваа промена е една од најчестите придружни појави, особено на габичните инфекции.

Почесто се јавува кај пациенти чијашто професија е врзана со честа употреба на вода и кај

дијабетичари. Позастапена е кај лица од женски пол и може да се јави во која било возраст и

на кој било прст, но најчесто промените се јавуваат на прсти кои се најмногу изложени на мали

удари или трауми. Промената почнува како дискретен оток околу базата на ноктите на еден

или на повеќе прсти (нокти). Кутикулата брзо се губи и се јавува гној под нокотниот кожен

набор. Инфективниот материјал поминува низ епидермот и предизвикува хроничен воспалителен процес во дермот. Кај долготрајни инфекции доаѓа и до редукција на нокотната

плоча поради изразитото зголемување на нокотните кожни набори коишто ја препокриваат и

така визуелно ја намалуваат. Може да се јават деформитети и потемнување на нокотните

рабови.

Терапија ‒ бањи во раствор од натриум бикарбонат, а по потреба во третманот се

вклучуваат антибиотици и антимикотици.

Запомни!

Инфекциите на ноктите можат да бидат предизвикани од бактерии и габи. Најчеста бактериска

инфекција е акутната паронихија. Оваа инфекција е најчесто предизвикана од стафилококи.

Хронична паронихија е една од најчестите габични инфекции.

1. Која е најчестата бактериска инфекција? 2. Од што се предизвикува акутната паронихија? 3. Објасни ја терапијата кај хроничната паронихија!

3.12. ПИГМЕНТНИ ПРОМЕНИ НА НОКТИТЕ

Пигментните промени на ноктите се манифестираат со промена во бојата на нокотот.

Се јавуваат како резултат од нарушувања во циркулацијата, продукција на пигмент од

матриксот поради промени во неговиот состав или како резултат на дејство на системски

агенси.

Сини нокти се манифестира со сино пребојување на нокотното лежиште поради

цијаноза и може да се забележи кај пациенти со срцева слабост.

Леуконихија (Leuconychia) претставува промена во бојата на нокотната плоча

манифестирајќи се со белузлаво пребојување. Леуконихијата може да биде тотална и парцијална. Тотална леуконихија е состојба на белеење на целата нокотна плоча (сл. 126). Се

јавува кај луѓе со нарушена функција на бубрезите и црниот дроб и затоа за третманот на оваа

промена е многу важно да се лекува основното заболување кое довело до тотална леуконихија.

Сл. 126. Тотална леуконихија

Парцијална леуконихија претставува промена на делови од нокотната плоча. Постојат неколку видови на оваа состојба:

Леуконихија стриата која се манифестира со бели лентовидни промени на

нокотната плоча. Оваа промена може да се сретне кај цироза на црн дроб,

хемотерапија или кај трауматски повреди на матриксот од нокотот. Оваа состојба

може да биде и последица на труење со арсен, олово или други тешки метали. Леуконихија пунктата или уште се нарекува „вистинска“ леуконихија и

претставува најчесто застапен облик на леуконихија. Најчеста причина за појава на

оваа леуконихија е недостиг од цинк во организмот. Лекувањето се состои во третман на основното заболување.

1. Што претставуваат пигментните промени на нокотот?

2. Опиши ги промените кај сините нокти!

3. Објасни ги видовите леуконихија!

3.13. ГАБИЧНА ИНФЕКЦИЈА НА НОЗЕТЕ

Микоза, медицински позната како Tinea pedum е габична инфекција на кожата на

нозете.

Тинеа педум

Тинеа педум се смета за една од најчестите габични инфекции. Нејзината

распространетост се зголемува со возраста, па така најголем број од случаите со оваа

инфекција се лица после пубертет, а многу ретко во детската возраст. Кај децата е ретка поради

тенкиот слој кој е неповолен за размножување на габите. Оваа габична инфекција може да се

појави насекаде по телото (главата, трупот, екстремитетите), но најчесто се јавува на

површинскиот слој на кожата од стапалата и меѓу прстите (сл. 127). Поволни услови за појава

на оваа габична инфекција се кожата да биде влажна, топла и иритабилна.

Сл. 127. Тинеа педум

Запомни!

Пигментните промени на ноктите се манифестираат со промена во бојата на нокотот. Се јавуваат

како резултат од нарушувања во циркулацијата, продукција на пигмент од матриксот поради промени во

неговиот состав или како резултат на дејство на системски агенси.

Сини нокти претставува пребојување на нокотното лежиште поради цијаноза и може да се

забележи кај пациенти со срцева слабост.

Леуконихија претставува промена во бојата на нокотната плоча и може да биде тотална и

парцијална.

Оваа габа е со голема распространетост и тоа на подовите од спортските сали,

соблекувални, отворени базени, гардероби и др.

Ширењето на инфекцијата може да биде:

а) во непосреден контакт со контаминирана површина или предмети

б) со директен контакт од човек на човек.

Симптомите на тинеа педум вклучуваат: сува кожа, чешање, печење, црвенило на

кожата и болка. Симптомите се поочигледни на кожата помеѓу прстите каде што најчесто

започнува инфекцијата. На кожата се забележуваат и пукнатини од кои се можни крварења. Локацијата на инфекцијата може да биде на едното или на двете стапала, а најчесто меѓу

четвртиот и петтиот прст, а може да се рашири и на раката (tinea manum), на ноктите (tinea unguinum) и на препоните (tinea cruris). Други слични кожни болести на стапалата од кои треба

да се диференцира тинеа педум се: контактен дерматитис, алергичен осип од чевли или други

кремови: псоријаза, бактериски инфекции и др. Дијагнозата точно може да се докаже со

микроскопско и лабораториско испитување. Третманот на тинеа педум има два пристапа. Првиот и најважен дел е да се оневозможи погодна средина за растење на габи. А тоа

значи кожата на стапалата да биде сува и чиста. Користење на лек во форма на прав како што

е Miconazol може да помогне нозете да останат суви. Вториот дел на третманот е употреба на кремови со антигабично дејство (Clotrimazol)

по препорака на лекар.

1. Што претставува тинеа педум? 2. Објасни ги причините што доведуваат до појава на оваа инфекција? 3. Размисли што би препорачал како превентивна мерка доколку твој близок го

има ова заболување!

Запомни!

Тинеа педум е габична инфекција на кожата на нозете. Габата којашто најчесто ја предизвикува

оваа инфекција е Trichophyton Rubrum. Оваа габична инфекција може да се појави насекаде по телото

(главата, трупот, екстремитетите), но најчесто се јавува на површинскиот слој на кожата од стапалата. Поволни услови за појава на оваа габична инфекција се кожата да биде влажна, топла и иритабилна.

Симптомите на тинеа педум вклучуваат: сува кожа, чешање, печење, црвенило на кожата и болка.

Симптомите се поочигледни на кожата помеѓу прстите каде што најчесто започнува инфекцијата. На

кожата се забележуваат и пукнатини од кои се можни крварења. Препорака ‒ кожата на стапалото да се

одржува чиста и сува.

3.14. ВРАСНАТ НОКОТ (Unguis Incarnatus) Претставува состојба кога нокотот со својот латерален раб враснува во мекото ткиво,

при што се појавува воспалителна реакција (сл. 128).

Сл. 128. Враснат нокот на палец

Враснат нокот најчесто се појавува на палецот од ногата. Причината за тоа обично е

неправилното, полукружно сечење на слободниот раб на нокотот, при што тој сѐ повеќе го

притиска околното меко ткиво, враснува во него и предизвикува воспалителна реакција. На

околното меко ткиво се појавува црвенило, болен оток и гнојно воспаление на кутикулата.

Настанува при подолго притискање на обувките на нокотот или при неправилно потсекување

на ноктите.

Терапија: во почетокот задолжително е примање на антибиотик. Откако ќе се повлече

воспалението се потсекува проблематичниот дел од нокотот. Потребно е да се даде и

практичен совет за начинот на сечење на ноктите.

Неправилно

сечење на

нокти

Несоодветни

(тесни) обувки Долго носење

на шпиц

обувки

Работа во која

има долго

стоење или

одење

Зголемена

телесна тежина

(бременост)

Причини кои доведуваат до деформитети на стапало

1. Каква состојба е враснатиот нокот? 2. Кои се причините за појава на враснат нокот? 3. Објасни ја терапијата за враснат нокот!

3.15. ПРОМЕНИ КАКО ПОСЛЕДИЦА НА НЕСООДВЕТНИ

ОБУВКИ

Носењето тесни или широки чевли, чорапи изработени од разни синтетички влакна и

несоодветна хигиена се фактори кои предизвикуваат заболувања и деформации на стапалото.

Плускавци, задебелување на кожата, жуловите, враснатиот нокот се најчести промени кои

настануваат како последица на несоодветни обувки.

Плускавци

Плускавците настануваат како последица од носење на тесни или широки обувки.

Претставуваат меурчиња исполнети со бистра течност кои при притисок и триење на обувките

предизвикуваат болка (сл. 129).

Сл. 129. Плускавец

Задебелување на кожата се јавува како резултат на носење несоодветни обувки и

притискање на кожата. На задебелената кожа се јавуваат пукнатини кои ако не се отстранат се

шират и доаѓа до крварење (сл. 130). До оваа промена може да дојде и ако кожата е премногу

сува или ако одиме боси.

Запомни!

Враснат нокот е кога нокотот со својот латерален раб враснува во мекото ткиво, при што се

појавува воспалителна реакција. Настанува при подолго притискање на обувките на нокотот или при

неправилно потсекување на ноктите Во почетокот, терапијата е антибиотска, а потребно е да се даде и

практичен совет за начинот на сечење на ноктите.

Сл. 130. Задебелување на кожата

Жуловите претставуваат ограничено задебелување на кожата, имаат корен кој

навлегува длабоко во ткивото и притиска на нервните завршетоци при што предизвикува

болка (сл. 131). Жуловите треба да се третираат навремено затоа што болката предизвикува

нарушување на статиката и искривување на ’рбетот. Се појавува поради силен и продолжен

притисок на одредени места каде што се создава задебелување на кожата и се собираат

кератинизирани клетки. Најчесто се создава на горниот дел од прстите особено често на

вториот и на малиот прст, а најчеста причина се тесни и прекратки чевли. Болката и чувството

на непријатен притисок ќе се ублажи со специјални заштитни „сунѓерести фластери“. Корисни

се и средства за омекнување кои можат да се купат во аптека бидејќи пoстои опасност од

оштетување на околната кожа. Проблемот всушност е во забрзано задебелување на кожата и

тоа на делот од стапалото кој е најоптоварен, најчесто на предниот дел од стапалото или на

петицата. Одењето е болно, а понекогаш и невозможно.

Сл. 131. Жулови на стапало

Совет: педикирскиот третман донесува олеснување, но најчесто привремено и

краткотрајно. Трајно решение донесува единствено ортопедскиот преглед, т.е. носењето

ортопедски влошки. Во некои случаи, причината за проблемот не е забрзано создавање

задебелена кожа и притисок, туку вирусни брадавици кои се развиваат на кожата од стапалото.

Козметичарот лесно ќе ги препознае, но за лекување треба да се побара стручна помош од

дерматолог.

1. Опиши ги промените кои настануваат поради носење на несоодветни обувки! 2. Објасни ги промените кај плускавец! 3. Објасни го советот од козметичар за превенција од задебелување на кожата!

Запомни!

Носењето тесни или широки чевли, чорапи изработени од разни синтетички влакна и несоодветна

хигиена се фактори кои предизвикуваат заболувања и деформации на стапалото. Плускавци, задебелување

на кожата жуловите и враснатиот нокот се најчести промени кои настануваат како последица на

несоодветни обувки. Жуловите се појавуваат поради силен и продолжен притисок на одредени места каде

што се создава задебелување на кожата и се собираат кератинизирани клетки. Кај плускавците, проблемот

всушност е во забрзано задебелување на кожата и тоа на делот од стапалото кој е најоптоварен, најчесто

на предниот дел од стапалото или на петицата.

4 ТЕМА

ШМИНКАЊЕ НА ЛИЦЕ

Со проучување на темата ќе можеш: Да го опишуваш идеалниот лик Да ги разликуваш и споредуваш карактеристиките на различните облици на

лице Да ги објаснуваш и коригираш со шминка неправилностите на ликот, гледан од

профил Да правиш корекција на веѓите и очите со шминка Да опишуваш и правиш корекција на нос и усни со шминка Да опишуваш и правиш корекција на образи со шминка Да применуваш корективно шминкање Да формираш свој став и да ги анализираш современите техники на корективно

шминкање

4.1. ОБЛИЦИ НА ЛИЦЕ

Цел на секое шминкање е да се прикријат недостатоците, а да се истакнат добрите

карактеристики на лицето. Со тоа се подобрува надворешниот изглед, што ги прави луѓето

задоволни и со поголема самодоверба. За да биде шминката успешна, треба реално да се

одреди обликот на лицето, да се одреди кои делови ќе се истакнуваат со шминка, а кои ќе се

прикриваат. За да се постигне посакуваниот ефект се користат различни козметички средства

за шминкање, а нивното комбинирање зависи од личниот вкус на клиентот и специфичноста

на лицето кое се шминка. Сепак постојат одредени правила во однос на боите, кон кои секој

козметичар треба да се придржува. Светлите бои зголемуваат, па светли и сјајни бои се

користат кога сакаме да истакнеме некои детали или црти на лицето. Темните бои и мат

тоновите смалуваат и истанчуваат поединечни делови на лицето, па така се користат кога

сакаме да намалиме или прикриеме некои делови на лицето. За шминкањето да изгледа што

поприродно, потребно е светлите и темните бои складно да се поврзуваат, без видливи

премини или граници. Сепак, целата способност и умешност за шминкање се прилагодува

според статусот на кожата и обликот на лицето. Лицето може да се гледа во анфас, профил и полупрофил. Анфас е кога лицето го гледаме однапред и ги гледаме двете очи и двете уши (сл. 132).

Сл. 132. Анфас на лице

Профил е кога се гледа едното око и едното уво (сл.133).

Сл. 133. Профил на лице

Полупрофил е кога ги гледаме двете очи и едното уво (сл.134).

Сл. 134. Полупрофил на лице

Кога го гледаме лицето во анфас гледаме различни облици на лице. Лицето е опција по

која во секојдневното комуницирање луѓето најпрепознатливо се разликуваат. Специјални

подрачја на човековиот мозок (како што е фузиформното), ни овозможуваат да ги

препознаваме лицата. Јасно е дека некои лица изгледаат поубаво, посимпатично, попривлечно

од другите. Причина за тоа се различните црти, како обликот на очите, усните, носот, веѓите,

нивната големина, но пред сѐ обликот на лицето. Според обликот на лице разликуваме:

Идеално лице ‒ идеалниот лик има елипсовидна форма (сл.135). Овој вид лице се смета

за најубав. Хармоничниот однос на ликот се гледа во пропорционалноста на неговите делови.

Сл. 135. Идеален лик

Ликот може да се подели хоризонтално и вертикално.

Сл. 136. Поделба на лице Сл. 137. Вертикална поделба

Хоризонтално, лицето може да се подели на три еднакви дела (сл.136). Првиот дел е од

коренот на косата до коренот на носот. Вториот дел е од коренот на носот до врвот на носот.

Третиот дел е од врвот на носот до врвот на брадата. Овие три дела се еднакви по големина кај

идеален лик.

Вертикално, лицето може да се подели на два еднакви дела. Кај идеалниот лик

растојанието меѓу двете очи е колку едно око (сл.137). Ушите се во висина на веѓите и врвот

на носот. Ако ова лице правилно се нашминка ликот станува уште поубав. Овој облик е

совршен за шминка.

Тркалезно лице – има карактеристична тркалезна форма, со кусо лице во должина, а

прешироко во ширина (сл.138). Челото е ниско, брадата кратка, а јаболчниците се изразени и

го прават ликот помасивен и погруб.

Сл. 138. Тркалезно лице

Четириаголно лице (сл. 139) – овој лик има правоаголна форма. Слепоочниците со

образите се под една права линија. Има изразена вилична коска која му дава груб, остар и

построг изглед на ликот. Триаголно лице (сл. 139) – има два вида и тоа лик со широко чело и тесна брада и лик

со тесно чело и широка брада. Триаголното лице кое има широко чело и тесна брада е нежно

со крупни очи и веѓи. Триаголното лице со тесно чело и широка брада изгледа погрубо,

доминира виличната коска, а веѓите и очите се мали.

Сл. 139. Облици на лице Срцевидно лице (сл. 140) – овој лик има широко и големо чело и шпицеста брада.

Горниот дел на лицето е поголем и доминираат изразито големите очи. Ромбоидно лице (сл. 140) – тоа има стеснување во пределот на челото и брадата, а

проширување во средината на ликот со нагласени јаболчни коски.

Сл. 140. Ромбоидно и срцевидно лице

Долгнавесто лице – ликот е издолжен во пределот на образите, има нежна брада, а

изразени јаболчници. И ликот гледан од профил има карактеристични облици. Идеалниот профил е редок.

Најчест проблем се: големо чело, мала брада, истакнат нос, мал нос, мало чело, голема брада.

Со помош на фризура и шминка, ликот треба да се приближи до идеалниот лик. Кога како

недостаток се јавува големо чело, а мала брада постои несразмерност помеѓу горниот и

долниот дел на лицето. Доминира горниот дел со што се нарушува естетскиот изглед и

пропорционалноста на лицето. Со корективно шминкање горните делови од челото ќе се

исенчат со потемна шминка, а брадата ќе се нашминка со посветла шминка. Со тоа се

постигнува визуелен ефект на намалување на челото, а зголемување на брадата.

Разни облици на лице

Сл. 141. Корекција со шминка на високо и мало чело

Лица со мало чело, а голема брада имаат нехармоничен однос при што доминира

долниот дел од лицето. Лицата делуваат машки со силно изразени вилични коски. Малото чело

се шминка со светла шминка со што визуелно се зголемува (сл. 141), а големата брада

странично се шминка со потемна шминка, па визуелно се намалува.

Доколку гледано од профил челото е спуштено наназад, а брадата е повлечена

наназад, и челото и брадата се шминкаат со светла шминка со што визуелно ќе изгледаат

понапред.

Провери го своето знаење

1. Објасни како може да се набљудува лицето! 2. Какви видови лица разликуваме при набљудување на лицето во анфас? 3. Опиши го идеалниот лик! 4. Одреди го обликот на лице кај ученикот до тебе! Објасни ги карактеристиките

поради кои си го одредил обликот на лице кај соученикот!

Запомни!

Постојат различни облици на лице. Лицето може да се гледа во анфас, профил и полупрофил.

Кога го гледаме лицето во анфас разликуваме: идеално лице, тркалесто лице, четириаголно лице,

триаголно лице, срцевидно лице, долгнавесто и ромбоидно лице.

Тркалестото лице има изразена карактеристична форма, во должина е кусо и прешироко.

Четвртесто лице ‒ овој лик има правоаголна форма. Долгнавесто лице ‒ овој лик има форма на

издолжена елипса. Кај триаголното лице постои несразмерност меѓу горниот и долниот дел од лицето.

Срцевидно лице ‒ овој лик има широко и големо чело со залист.

Ромбоидното лице има стеснување на ликот во пределот на челото и брадата, а проширување во

пределот на очите, јаболчниците и слепоочниците.

И ликот гледан од профил има карактеристични облици. Идеалниот профил е редок. Најчест

проблем се: големо чело, мала брада, истакнат нос, мал нос, мало чело, голема брада. Со помош на

фризура и шминка, ликот треба да се приближи до идеалниот лик.

4.2. ОБЛИЦИ НА ЛИЦЕТО – КОРЕКЦИЈА СО ШМИНКА

Облици на лице – корекција со шминка според обликот

Тркалестото лице има карактеристична изразена форма, во должина е кусо и скоро е

еднаква со ширината на лицето. Тоа е најшироко во пределот на јаболчниците кои се

најизразени и ликот го прават помасивен и погруб. Ова лице обично го следи кус и дебел

врат. Но, со правилно обликување на шминка и фризура може да го приближиме кон

идеалниот лик.

Сл. 142. Шминка на тркалезно лице

Цел на корективното шминкање е да се издолжи лицето и да се намали волуменот на

образите. Шминката на образите треба да биде на средина на образите, насочена косо нагоре

(сл. 142). Треба да се засенчат бочните ивици со малку потемна нијанса од природниот тен. Веѓите, очите и образите не треба да бидат хоризонтално нашминкани. Веѓите треба да бидат

коси, со што ќе го издолжат ликот и ќе го направат поведар. Се препорачува очите да се

нацртаат со туш или молив за очи, а линијата пред крајот на надворешните агли на окото да се

закоси и издолжи кон слепоочниците.

Линијата на усните треба да се насочи во ширина и со молив за усни да се нагласи

обликот на усните. Горната усна треба да се нашминка пошироко отколку долната. Долната

усна треба да е заоблена и мала.

Четвртесто лице (четириаголно)

Овој лик има правоаголна форма. Главен проблем кај овој лик се аглите на изразито

широко чело и широката вилична коска. Тоа дава впечаток на груб, строг и постар лик.

Слепоочниците со образите се под една права линија. Лицето кај овој лик се коригира со

шминка. Тоа ќе ги ублажи аглите и ќе го направи лицето понежно и поубаво. Со помош на

шминка треба да се затемнат страничните агли на горниот и долниот дел од лицето. Засиленото

сенчење помага во намалувањето на острите линии на четириаголното лице. За да дојде до

израз средишниот дел се нанесува коректор на средината на челото, брадата, но и под очите

(сл. 143). За визуелно да се креира кружен облик, со бронзена камена пудра или руменило се

потемнуваат краевите на лицето – левиот и десниот агол на челото, како и левиот и десниот

дел на образите.

Сл. 143. Четвртесто лице- корекција со шминка

Сл. 144. Заоблен висок лак на веѓи кај четвртесто лице

Веѓите треба да бидат со благо заоблен висок лак, кој дефинитивно ќе ги намали

геометриските контури (сл. 144). Брадата треба да се осветли, а виличната коска да се затемни.

Долгнавесто лице

На овој лик највпечатливи се брадата и челото и изразени коски на јаболчниците.

Најмногу е издолжен во пределот на образите. Поседува природна елеганција заради

издолженоста. Долгнавестото лице може да биде правоаголно или заоблено долгнавесто.

Кај правоаголно издолженото лице брадата има поизразени вилични коски и малку е

издолжена, додека челото има поостри ивици. Јаболчниците се понеизразени и помалку се

впечатливи. Со корективно шминкање издолженото лице треба визуелно да се скрати, а

истовремено и да се прошири. Со камена пудра се затемнуваат оние делови кои се надвор од

замислената овална линија, т.е. челото и врвот на брадата, со што лицето визуелно се скратува

(сл. 145) . Руменилото се нанесува на јаболчниците од линијата на косата до носот и на тој

начин лицето визуелно се проширува. На очите се нанесуваат светли сенки на надворешните

агли, а во линија паралелна на трепките се нанесуваат темни сенки. Веѓите треба да се

полукружни или хоризонтални. Усните благо заокружени, помагаат во креирањето на мек

изглед. За разлика од правоаголното долгнавесто лице, кај заобленото долгнавесто лице

виличните коски и ивиците на челото не се толку остри. Другите карактеристики се исти, па

исто е и корективното шминкање.

Сл. 145. Долгнавесто лице скратено со шминка

Триаголно лице ‒ има два вида и тоа:

1. лик со широко чело и тесна брада, почесто застапени (сл. 146) 2. лик со тесно чело и тесни јаболчници и широка брада (сл. 147)

Сл. 146. и Сл. 147. Триаголен облик на лице

Кога имаме лик со широко чело и тесна брада, со корективна шминка се затемнува

бочната страна на јаболчниците, а со светла се истакнуваат бочните површини на долната

вилица. Руменилото се нанесува на предната страна на образите. Вториот тип лице има тесно чело и широка вилична коска и е проблематично лице за

коригирање. Со шминка треба да се осветли челото, а да се затемни брадата (сл. 148). Очите и

веѓите кај овој лик се мали и затоа треба да се издолжат со помош на шминка. Нагласените

широки агли се шминкаат со потемна пудра.

Сл. 148. Триаголно лице коригирано со шминка

Ромбоидно лице ‒ ова лице има форма на ромб. Има стеснување на ликот во пределот

на челото и брадата, а проширување во пределот на очите, јаболчниците и слепоочниците (сл. 149). Како недостаток е малото чело и проширувањето на средината на ликот.

Сл. 149. Ромбоидно лице

Корекции на ромбоидно лице се можни со правилна шминка. Левата и десната страна

на челото треба да се шминкаат со светла шминка, а со тоа привидно ќе се прошири овој дел

од ликот. Надворешната линија на веѓите се проширува во правец нагоре. Очите не треба да

се прошируваат, а на образите не треба да се нанесува руменило (сл. 150). Брадата треба да се

нашминка со светла шминка.

Сл. 150. Ромбоидно лице коригирано со шминка

Срцевидно лице

Сл. 151. Срцевидно лице

Овој лик има широко и големо чело. Долниот дел на лицето е стеснет и завршува со

шпицеста брада. Постои несразмерност меѓу горниот и долниот дел од лицето (сл. 151). Целта

на шминкањето е да се намали разликата помеѓу широкото чело и тесната брада. Се

затемнуваат страничните делови на челото и на образите во линија на косата, а се осветлува

брадата. Треба да се избегнува какво било осветлување на јаболчниците. Црниот туш и сенките

се нанесуваат во линија на трепките. Руменило се нанесува на јаболчниците со кружни

движења (сл. 152).

Сл. 152. Срцевидно лице ‒ пред и после шминкање

Разгледај ја внимателно сликата и одреди според обликот на лице кои делови се

коригираат со шминка! Анализирај и дискутирај со соученикот до тебе!

4.3. КОРЕКЦИЈА НА ЧЕЛО СО ШМИНКА

Челото како дел од лицето не треба да отстапува од идеалното чело. Тоа може да биде:

високо, тесно, широко и мало, но можни се корекции со помош на шминка. Големо и високо чело може да се коригира со шминка ако се затемнат горните делови

од челото (сл. 153). Инаку, за коригирање на многу големо чело може да помогне контурирање

со бронзер. Се нанесува бронзер не многу потемен од природниот тен (или ако е темен се

нанесува со лесни потези) на челото до линијата на косата. Треба да се внимава да не се

познава никаква граница. Истото може да се постигне и со нијанса потемна течна пудра од

онаа што се става на центарот од лицето. Значи центарот секогаш треба да биде посветол и да

привлекува внимание. Со истиот бронзер се истакнуваат контурите на јаболчниците и се

прикрива подбрадокот со лесни мали кружни потези со четката за руменило.

Сл. 153. Коригирано големо чело со шминка

Широко чело се коригира со потемна шминка во пределот на слепоочниците и над

нив. Испакнато чело се шминка со потемна шминка.

Малото и тесно чело се шминка со светла пудра (сл. 154).

Сл. 154. Доколку ликот во долниот дел од лицето е широк, задолжително е шминкање на челото со

посветла пудра.

1. Објасни како се коригира со шминка големо и високо чело!

2. Опиши ја корекцијата со шминка на широко, мало и тесно чело!

Запомни!

Челото може да биде: високо, тесно, широко и мало, но можни се корекции со помош на шминка.

Големо и високо чело може да се коригира со шминка ако се затемнат горните делови од челото. Широко

чело се коригира со потемна шминка во пределот на слепоочниците и над нив. Испакнато чело се шминка

со потемна шминка. Малото и тесно чело се шминка со светла пудра.

4.4. КОРЕКЦИЈА НА ВЕЃИ СО ШМИНКА

Веѓите се украс на лицето. Тие по боја треба да се слични со бојата на косата. Изгледот

и бојата на веѓите влијаат врз изгледот на лицето. Веѓите можат потполно да го променат

изгледот на лицето и често влијаат на првиот впечаток кој го оставаме. Веѓите можат да

направат очите и носот да изгледаат поголеми, помали, потесни, пошироки, дури и лицето да

ни изгледа понежно, построго, среќно или тажно.

Идеалните веѓи се со благо полукружно издолжена линија. Тие се со правец малку

нагоре и малку потенки на надворешниот крај.

Видови веѓи (сл. 155) прави прекршени полукружни кратки хоризонтални високи коси споени и густи веѓи.

Прави веѓи со сенка под нив даваат

впечаток на сериозност и одлучност.

Полукружни веѓи даваат впечаток на

наивност и мекост во ликот. На почетокот се

подебели, а на краевите се потенки.

Кратки веѓи оддаваат помлад изглед.

Овие веѓи се коригираат со нивно издолжување

и насочување нагоре.

Споени веѓи даваат впечаток на

грубост кај ликот. Кај нив треба да се отстрани

вишокот влакненца во основата на веѓите и над

носот за да се добие идеална линија. Просторот

меѓу веѓите се шминка со светла шминка.

Високи и кратки веѓи делуваат

комично. Се исцртуваат на краевите со благо

спуштање.

Сл. 155. Видови веѓи

Коси веѓи му даваат на лицето тажен изглед. Со шминка се менува правецот на кој му

се дава благо заоблена форма.

Кај прекршени веѓи со корекција се отстранува аголот на прекршување, па се

исцртуваат со ситни линии за да се добие полукружна издолжена линија.

Издигнати веѓи се коригираат со нанесување на светла шминка на почетокот на веѓите,

а темна на краевите. Така визуелно се намалува издигнатоста.

Обликот на веѓите треба да направи добар баланс со останатите делови на лицето.

Затоа, каков облик ќе им дадеме зависи од обликот на лицето, а најмногу зависи од обликот и

големината на очите, како и растојанието меѓу очите.

Кај лица со ситни и приближени очи, веѓите треба да бидат тенки и да имаат благ лак

нагоре.

Ако растојанието помеѓу очите е поголемо, се доцртува предниот дел на веѓите со што

се приближуваат, а визуелно и очите ќе изгледаат поблиску.

Ако лицето оддава тажен израз, веѓите треба на краевите да се скоро рамни, а во целина

благо да се издигнуваат накај слепоочниците со што визуелно ќе ги подигнат очите.

Ако очите се вдлабнати, а останатите делови на лицето поизразени, веѓите треба да

бидат погусти, поголеми и поизразени.

Ако очните капаци се спуштени, веѓите ги обликуваме полукружно со благ лак за

визуелно да се подигнат капаците.

Ако очите се изразито доближани, веѓите на внатрешната страна ги раздалечуваме, а се

продолжуваат на краевите. На тој начин очите изгледаат пораздалечено.

Ако носот е долг, веѓите се нагласуваат со висок лак, а ако носот е широк веѓите се

доближуваат кон коренот на носот за да се воспостави рамнотежа меѓу ширината на носот и

веѓите.

Ако челото е високо се препорачуваат густи веѓи, но не со нагласени лакови.

Натали Портман има високо чело и убаво обликувани густи веѓи

Според обликот на лицето, веѓите се обликуваат на следниот начин:

Правоаголен облик на лице – целта е со веѓите да го заокружиме издолженото лице.

Се избегнува висок лак на веѓите, бидејќи тој ќе го издолжи лицето. На издолжените лица

најмногу им прилегаат хоризонтални веѓи. Со вака обликуваните веѓи визуелно ќе го скратите

лицето и ќе му го дадете балансот кој му е потребен (сл. 156). Аголот на веѓите треба да биде

благ, а не остар и нагласен.

Сл. 156. Облик на веѓи на правоаголно лице

Срцевиден облик на лице – ова лице има заоблен горен дел и тесна брада.

Обликувањето на веѓите треба да ја ублажи тесната зашилена брада за лицето да има

рамнотежа. Одговараат округли, подолги и со благ лак веѓи, а доколку лицето е срцевидно,

но пократко, лакот може да биде и повисок (сл. 157). Со овој облик на лице прифатливи се

речиси сите облици на веѓи, освен хоризонталните.

Сл. 157. Облик на веѓи на срцевидно лице

Овален облик на лицето – се смета за најубав облик на лице. За овалните лица се

препорачуваат веѓи со умерен агол, а почетокот и крајот на веѓата треба да бидат на иста

висина (сл. 158).

Сл. 158. Облик на веѓи за овален облик на лице

Четвртесто лице – целта е со обликување на веѓите да се издолжи. Пожелно е веѓите

да се со слаб лак и средна дебелина (сл. 159).

Сл. 159. Убаво обликувани веѓи на четвртесто лице

Триаголен облик на лице ‒ доколку лицето е потесно во горниот дел, веѓите треба да

се обликуваат со благ лак и да бидат подолги за визуелно да го прошират лицето (сл. 160).

Ако лицето е пошироко во горниот дел, одговараат пократки веѓи.

Сл. 160. Облик на веѓи за триаголен облик на лице

Тркалесто лице – со шминка се нагласуваат јаболчниците, а веѓите треба да имаат

поостар агол (сл. 161). Веѓи со високо поставен лак одлично одговараат на ова лице.

Сл. 161. Облик на веѓи за тркалесто лице

Убаво обликуваните веѓи со соодветната боја ја истакнуваат убавината на лицето.

Веѓите го засилуваат интензитетот на емоциите пренесени преку фацијалните изрази, имаат

моќ целосно да го трансформираат лицето и се вистинска круна на очите.

Сл. 162. Обликувани веѓи според облик на лице

Целта на обликувањето на веѓите е да се постигне баланс помеѓу цртите и формата на

лицето и да се нагласи убавината на очите (сл. 162). Веѓите најчесто се оформуваат со пинцета

и восок, со што се отстранува вишокот влакненца.

За шминкање на веѓите потребни се:

сенка и молив за веѓи коса четка за нанесување сенка на веѓите четка – чешел за чешлање на веѓите коректор за корекција на сенката за веѓи.

Шминката за веѓи се нанесува по завршувањето на шминкањето на лицето. Единствено

така ќе се ускладат бојата на веѓите со шминката на лицето. Обликот на веѓите е во зависност

од обликот на лицето, но дебелината на веѓите ја одредуваме најчесто според очите. Ситните

очи изгледаат поубаво со тенки веѓи, додека на крупните очи им одговараат подебели веѓи.

Сл. 163. Шминкање на веѓи со молив

Постапка за шминкање на веѓите – со четка за чешлање се чешлаат веѓите во правец

нагоре. Потоа се шминкаат со сенка или се цртаат со молив за веѓи. Ако се нанесува сенка,

косата четка се движи по средината на веѓите во правец од внатрешниот кон надворешниот

крај. По нанесувањето на сенка, веѓите пак се чешлаат за да се отстрани вишокот. Ако се

користи молив за веѓи, со моливот се поминува преку целата должина на веѓите, од

внатрешниот кон надворешниот крај, при што се следи правецот на растот на влакната

(сл.163). Дополнително по шминкањето веѓите може да се зацврстат со безбојна маскара.

Сл. 164. Боја на веѓи за потемен тен

Сл. 165. На сини очи одговараат посветли веѓи

Кога се избира боја за веѓи, таа треба да одговара со тенот на кожата и бојата на косата

(сл. 164). Не се препорачуваат нијанси што упадливо ќе се разликуваат од природната боја на

веѓите. Нашминканите веѓи треба дискретно да влијаат на лицето, а не да бидат нападни и

очигледни. Русокосите жени имаат посветли веѓи кои не треба премногу да се нагласуваат, па

затоа најдобро им одговараат моливи и сенки во некоја посветла боја што нема многу да се

разликува од нивниот тен и коса (сл. 165). Избраната боја за веѓи не смее да биде од една до

две нијанси потемна од бојата на косата. Додека кај жени со темна коса и потемен тен, се

препорачува бојата на веѓите да биде за една до две нијанси посветла од бојата на косата.

Денес сѐ попопуларна станува трајната шминка на веѓите. Таа е вид на тетоважа со

која боите се внесуваат под кожата (сл. 166). За разлика од класичната тетоважа, кај трајната

шминка боите со тек на време осветлуваат за после 4 до 5 години потполно да исчезнат.

Сл. 166. Коригирани веѓи со трајна шминка

Сл. 167. Постапка за трајна шминка на веѓи

Трајна шминка се прави со специјални апарати и специјални бои кои се одобрени од

светската здравствена организација (сл. 167). Се спроведува во стерилни услови, што

подразбира користење на стерилни игли и бои. Им се препорачува на оние кои имаат

проретчени веѓи или веѓите не им растат на места кои би биле идеални за нивниот облик на

лице и очи.

1. Опиши го обликот на идеалните веѓи! 2. Од што зависи во каков облик ќе ги нашминкаме веѓите? 3. Објасни според обликот и големината на очите, кој облик на веѓи се

препорачува! 4. Каков е твојот став кон трајната шминка?

Запомни!

Изгледот и бојата на веѓи влијаат врз изгледот на лицето. Веѓите можат потполно да го променат

изгледот на лицето и често влијаат на првиот впечаток кој го оставаме. Идеалните веѓи се со благо

полукружно издолжена линија. Тие се со правец малку нагоре и малку потенки на надворешниот крај.

Веѓите можат да бидат прави, прекршени, полукружни, кратки, хоризонтални, високи, коси, споени и

густи веѓи. Обликот на веѓите треба да направи добар баланс со останатите делови на лицето. Затоа

каков облик ќе им дадеме зависи од обликот на лицето, а најмногу зависи од обликот и големината на

очите, како и растојанието меѓу очите.

Обликувани веѓи според облик на лице

Активност

Разгледај ја сликата и објасни, според обликот на лицето каков облик на веѓи одговараат!

4.5. КОРЕКЦИЈА НА ОЧИ СО ШМИНКА

Очите го оддаваат карактерот, здравјето, расположението на личноста. Шминката за

очи може целосно да го измени изгледот на лицето. Кај идеалните очи, веѓите се доволно оддалечени од окото, а под веѓите се наоѓа

правилна и полна облина над горниот капак. Окото не е вовлечено во очната шуплина, но не

е ни премногу испакнато. Растојанието меѓу очите е еднакво на едно око. Како и кај другите

делови на лицето и кај очите може да се јават недостатоци. На идеалните очи им одговара

секаков вид шминка, но кај очите кои не се идеални, недостатоците се коригираат со шминка.

Темните нијанси на сенки визуелно ги прават очите помали, а светлите нијанси на сенки

визуелно ги .зголемуваат. Вдлабнати очи – изгледаат како да се пропаднати во очната празнина. Шминката

треба да ги истакне малку нанапред (сл. 168). За таа цел се препорачуваат светли и седефасти

нијанси на сенки за очи, кои прават окото визуелно да изгледа поголемо. Светлата сенка се

нанесува на очниот капак, од внатрешниот кон надворешниот агол и малку ја преминува

границата. По ставањето маскара клепките се раздвојуваат со четкичка за клепки за да не

создаваат сенки.

Сл. 168. Шминка на вдлабнати очи

Приближени очи - се оние кај кои растојанието меѓу нив е помало од едно око.

Растојанието визуелно се продолжува со нанесување на темни сенки од надворешниот агол до

средината на капакот, а светли сенки од средината на капакот до внатрешниот агол (до коренот

на носот). Со туш или крејон се исцртуваат очните капаци, но само на надворешната страна

накај слепоочниците. Повеќе маскара се става на клепките кои се поблиску до надворешниот

агол (сл. 169).

Сл. 169. Шминка на приближени очи

Оддалечени очи ‒ се оние кај кои растојанието меѓу нив е поголемо од едно око. Се

коригираат со нанесување на темна шминка, од коренот на носот до средината на очните

капаци, во правец кон надворешниот агол (сл. 170). Светла сенка се нанесува кон

надворешните делови на очите. Со туш или молив за очи се исцртува линија на долниот капак

и тоа кон внатрешниот агол, при што се издолжува накај коренот на носот. Со тоа визуелно

очите се приближуваат.

Сл. 170. Шминка на оддалечени очи

Спуштени или тажни очи – кај овие очи надворешниот агол лесно се наведнува

надолу. Оддаваат тажен изглед, па со шминка треба да се подигнат надворешните агли. Црна

сенка се нанесува по целата должина на долниот капак, а кон надворешните агли се искосува

нагоре (сл. 171).

Сл. 171. Шминка на спуштени (тажни) очи

Бадемести очи – се убави очи и со шминка треба само да се истакнат. Имаат правилни

пропорции, окото е најшироко во средината и рамномерно се стеснува и кон внатрешниот и

кон надворешниот агол. Надворешната и внатрешната точка на капакот стојат во иста

рамнина, па очите не се ни подигнати ни спуштени. Одговара секаков вид шминка, но за

поголемо истакнување на нивната убавина може да се исцртаат со крејон, при што линијата

кон надворешните агли може да се закоси нагоре (сл. 172).

Сл. 172. Шминка на бадемести очи

Ситни очи – се зголемуваат со исцртување на надворешната страна на горниот капак.

Црниот крејон или туш се нанесува со поголем интензитет кон слепоочниците. Се исцртува и

линијата на долниот капак (сл. 173). Тоа се прави со рамна четка и темни сенки со сива или

сина нијанса. За визуелно да се зголеми окото, оваа линија оди под долните клепки на

најголема можна оддалеченост. Светла шминка се нанесува на долниот дел на горниот капак.

Маскара се нанесува само на врвовите на клепките (сл. 174).

Сл. 173. Шминка на ситни очи

Сл. 174. Шминка на ситни очи

Очи со паднати капаци – се карактеризираат со пополна орбитална коска, т.е. вишокот

кожа при отворање на очите паѓа на очните капаци и буквално ги поклопува. Очните капаци

скоро и не се забележуваат, а окото изгледа помало. Во шминкањето на овие очи битна е

маскарата бидејќи сенките не се ни забележуваат. Се шминкаат, така што завршната линија се

продолжува малку нагоре од долните клепки. Горната линија на клепките се исцртува со туш

и се соединува со долната линија (сл. 175). Свиткани и нашминкани клепки го ублажуваат

изгледот на паднати капаци.

Сл. 175. Шминка на очи со паднати капаци

Крупни очи – се намалуваат со нанесување на темни сенки. Внатрешноста на окото се

исцртува со црн крејон. Маскара се нанесува само на горните клепки кои се свиткани (сл. 176).

Сл. 176. Шминка на крупни очи

Тркалезни очи - се исцртуваат со крејон или туш и се издолжува линијата кон

слепоочниците. Горниот капак на окото кај клепките се шминка со потемна шминка, а горниот

дел од капакот со посветла шминка (сл. 177).

Сл. 177. Шминка на тркалезни очи

Испакнати очи – испакнатоста визуелно се намалува со исцртување на горниот и

долниот капак со темна шминка (сл. 178).

Сл. 178. Шминка нa испакнати очи

Шминкање на очи кога се носат очила за вид – важно е очите да се шминкаат според

нивниот облик, а не според обликот на очилата. Не се препорачува користење на сенки во јаки

бои. Подобар изглед се постигнува со нанесување на маскара од коренот до врвот на клепките

(сл. 179). Доколку рамката на очилата е подебела се користат сенки со понеутрална боја. Доколку очилата се дискретни и неупадливи се користат сенки со поупадлива боја, нормално

доколку одговараат на бојата и обликот на очите.

Сл. 179. Неупадливо нашминкани очи кога се носат очила за вид

1. Наброј ги одликите на идеалните очи! 2. Опиши како се коригираат со шминка оддалечени очи! 3. Опиши како со шминка визуелно може да се зголемат ситните очи! 4. Објасни како со шминка ќе ги коригираш спуштените (тажни) очи! 5. Каква шминка ќе им препорачаш на твоите другарки кои носат очила за вид?

Запомни!

Кај идеални очи веѓите се доволно оддалечени од окото, а под веѓите се наоѓа правилна и полна

облина над горниот капак. Окото не е вовлечено во очната шуплина, но не е ни премногу испакнато.

Растојанието меѓу очите е еднакво на едно око. Кај очите кои не се идеални, недостатоците се коригираат

со шминка. Темните нијанси на сенки визуелно ги прават очите помали, а светлите нијанси на сенки

визуелно ги .зголемуваат. Кога се носат очила за вид, важно е очите да се шминкаат според нивниот облик,

а не според обликот на очилата.

Активност

Одреди го обликот на очи на твојата соученичка. Дискутирајте за начинот на шминка кој

одговара на нејзините очи!

4.6. ШМИНКАЊЕ И КОРЕКЦИЈА НА ОЧНИ КАПАЦИ

Очните капаци се шминкаат со сенка чија боја и нијанса зависи од бојата на очите,

бојата на облеката, како и приликата за која се шминкаме (дневна, вечерна, за прослава и сл.). Светлите сенки ги нагласуваат модрите очи, а костенливите ги прават поинтересни (сл. 180).

Сл. 180. Светли сенки за костенливи очи

Светлосивите и светлосините очи стануваат поизразити со употреба на сиви и

светлосини сенки (сл. 181).

Сл. 181. Сините очи стануваат поизразени со светлосини и сиви сенки

Зелените сенки им даваат на кафеавите очи топлина, а зелените очи визуелно ги

зголемуваат (сл. 182).

Сл. 182. Зелени сенки визуелно зголемуваат зелени очи

Спуштените капаци на очите не се облик, туку карактеристика на очите. Спуштени

очни капаци може да имаат и младите, но познато е дека со годините кожата на капаците се

опушта, ги губи еластичноста и тонусот, па спуштањето на капаците е честа појава. Но, со

правилна шминка и оваа појава се коригира, па крајниот ефект е нивно визуелно подигнување.

Светла сенка се нанесува од линијата на клепките, нагоре до местото каде очниот капак се

преклопува (сл. 183). Пожелно е да се нашминка дополнителен лак во некоја весела, светла

боја, на местото каде очниот капак се преклопува. Потемна сенка се нанесува на делот од

капакот кој е спуштен и на горните надворешни агли на очните капаци. Се внимава границите

помеѓу светлите и темните нијанси да не се остри.

Сл. 183. Дополнителен лак со светла боја на преклопот на очниот капак

Молив за очи кај спуштени капаци не се препорачува. Доколку се нанесува треба да

биде со што потенка линија на самата долна ивица на капакот. Маскара се нанесува само на

горните клепки кои претходно се свиткани нагоре (сл. 184).

Сл. 184. Маскара се нанесува на свиткани клепки кај спуштени очни капаци

Важно е каква боја на сенки ќе се одбере за шминкање на спуштените очни капаци. На

пример, за шминкање на спуштени очни капаци кај кафеави очи, треба да преовладуваат сенки

за очи со нијанси како кафеава, виолетова или зеленикава боја. За зелени очи најдобрата

опција е виолетова боја на сенките за очи. Се препорачува и нежна сенка со боја на праска.

На сини очи убаво е да се нанесуваат сенки со златни или сиви нијанси. За сивите очи, сини

нијанси се најдобри.

1. Објасни од што зависи каква сенка ќе употребиш за шминкање на очните

капаци! 2. Опиши го начинот на коригирање со шминка на спуштени очни капаци!

4.7. ДНЕВНА И ВЕЧЕРНА ШМИНКА

Иако стилот на шминка постојано се надополнува и менува со нови трендови, она што

останува секогаш исто е познатото златно правило: „Никогаш не претерувајте.“ Ова особено

важи за дневната шминка. Дневната шминка треба да биде неупадлива. Затоа се избираат

светли бои и се внимава премногу да не се нанесуваат. Преку ден најдобро е да се користи

пудра во прав, а ако се користи течна пудра, таа не смее да биде темна (сл. 185). Темната пудра

ќе му ја одземе свежината на лицето и ќе го направи поуморно и со постар изглед.

Запомни!

Очните капаци се шминкаат со сенка чија боја и нијанса зависат од бојата на очите, бојата на

облеката, како и приликата за која се шминкаме. Доколку очните капаци се спуштени, светла сенка се

нанесува од линијата на клепките, нагоре до местото каде очниот капак се преклопува. Пожелно е да се

нашминка дополнителен лак во некоја весела, светла боја, на местото каде очниот капак се преклопува.

Потемна сенка се нанесува на делот од капакот кој е спуштен и на горните надворешни агли на очните

капаци. Молив за очи кај спуштени капаци не се препорачува, а маскара се нанесува на горните трепки

кои се претходно свиткани нагоре.

Активност

Пребарај на интернет различни видови на шминки на очни капаци. Разгледај и одбери која шминка е

соодветна за твоите очи. Дискутирај и образложи го твојот избор пред твоите соученици !

Сл. 185. Дневна шминка на лице

За шминкање на очите се користат неутрални бои, а не светликави и сенки со јаки бои.

Се избегнува нанесување на крејон на долната и горната линија на очите. За да се добие

совршен поглед, се нанесува само тенка линија крејон на горната линија на трепките. Со тоа

лицето изгледа чисто и свежо во текот на целиот ден. Се нанесува само еден слој маскара и

тоа само на горните клепки. Секојдневната нега на лице е многу важна за свежиот изглед.

Измиеното лице се чисти со тоник за лице. Се препорачува подлога што е за нијанса посветла

од кожата (без разлика дали нанесувате шминка за денска или вечерна пригода). Се користи

тонер бидејќи тој спречува разлевање и размачкување на шминката и ја прави подолготрајна.

За образите, наместо јако руменило, се користи природно, мат руменило со кое се постигнува

природен изглед. Важен совет за нанесување дневна шминка е за усните да се користи кармин

или сјај. Се избегнуваат темните тонови, а кармин или сјај може да се нанесува и неколкупати

на ден, за усните да изгледаат секогаш свежо.

Вечерната шминка овозможува многу поголема слобода и креативност во

шминкањето. Шминката за навечер треба да биде поинтензивна од дневната шминка. Се

препорачува течна пудра за лице и врат, сенки и кармини во јаки бои со светликава нијанса,

како и посмели контрастни бои (сл. 186). Ако се нанесува маскара во боја, се нанесува преку

претходно нанесена и сува црна маскара (сл. 187).

Сл. 186. Вечерна шминка

Сл. 187. Сенки за очи за вечерна шминка

Препораки за дневна и вечерна шминка според возраста

Што препорачуваат познати козметичари за дневнa и вечерна шминка според возраста?

Изборот на дневната и вечерната шминка зависи и од возраста. Жени од 40 до 50

години, не може да се шминкаат како кога имале 20 години. Лицето со текот на времето се

менува и бара друг третман. Шминката пред сѐ е средство за разубавување. Со неа може да

експериментираме, да комбинираме, но нејзината завршна цел е да се истакне она што е

најубаво на лицето. За да се постигне саканиот резултат, еве што препорачуваат познати

стилисти за дневна и вечерна шминка според возраста.

За девојки до 20 години

Дневна шминка – да се користи што помалку шминка и тоа во неутрални нијанси,

бидејќи лицето само по себе е младо и свежо. Се препорачуваат светли сенки и сјај за усни (сл. 188).

Сл. 188. Дневна и вечерна шминка за девојки до 20 г.

Вечерна шминка – може слободно да се експериментира со различни нијанси и

техники на шминкање. Меѓутоа, никогаш не може да се погреши ако се користи класичен

црвен кармин и вештачки клепки кои се долги и густи.

За жени од 30 години

Дневна шминка – постои мислење дека жените во триесеттите години се во врвот на

својата убавина. Имаат изграден стил на облекување, но и начин на шминкање. Во овие години

треба да се води сметка за хидратација на кожата и да се користи минимална дневна шминка

што ќе ги нагласува природните тонови на кожата. Затоа се препорачува руменило со боја на

праска и кармин со боја на корали(сл. 189).

Сл. 189. Дневна и вечерна шминка за жени од 30 г.

Вечерна шминка – се препорачува поизразита шминка, на пример кармин со бордо

боја и кремасти сенки за очи во металик сребрена боја кои го подмладуваат изгледот.

За жени од 40 години

Дневна шминка – во четириесеттите години од животот брчките стануваат видливи,

кожата на лицето ја губи еластичноста, па затоа треба внимателно да се користат козметичките

производи за шминкање. Усните стануваат потенки, па затоа со шминкање се става акцент и

се истакнуваат очите (сл. 190). Се избираат златни и сребрени нијанси на сенки за очи, а на

усните задолжително се нанесува сјај за усни.

Вечерна шминка – се препорачуваат техники кои усните ќе ги направат пополни и се

користи бордо или темноцрвен кармин. Клепките се продолжуваат со соодветна волуменозна

маскара.

За жени од 50 години (сл. 191)

Дневна шминка ‒ се нанесува малку кафеав или црн туш на долната линија на окото

и светол сјај за усни.

Вечерна шминка – очите се шминкаат со кафеава или црна сенка за очи, а се

препорачуваат кармини со неутрални бои.

1. Објасни што е карактеристично за дневната шминка! 2. Размисли и направи разлика помеѓу дневната и вечерната шминка. Објасни ги

разликите!

4.8. КОРЕКЦИЈА НА ПОДОЧНИЦИ СО ШМИНКА

Подочниците се јавуваат како последица на замор, ненаспаност, престојување во

зачадени простории, непотполно чистење на лицето, болести, но се и генетски наследни. Подочниците се разликуваат по бојата, отокот и стареењето на кожата, така што болните од анемија имаат темни подочници, бубрежните болни имаат подочници со оток, постарите луѓе

имаат подочници што висат и др. Брзото слабеење дава испиен и уморен изглед на лицето, а

за тоа придонесуваат подочниците кои висат како кеси. Првиот чекор за отстранување на

подочниците е да се доведе организмот во состојба на баланс, што подразбира доволно спиење,

престанок на пушење, правилна исхрана (без нитрати, сол, зачини, лута храна) и сл., а се

препорачуваат што повеќе прошетки и вежби на чист воздух, на отворено. Важно е да се

внесуваат доволно течности, пред сѐ вода и цедени сокови.

Запомни!

Вечерната и дневната шминка се разликуваат. Дневната шминка треба да биде понеупадлива, а

шминката за навечер треба да биде поинтензивна од дневната. Во дневната шминка преовладуваат посветли

бои, а во вечерната повпечатливи бои со светликави нијанси.

Подочниците се коригираат со шминка на следниот начин:

Прво, добро треба да се нахрани кожата на лицето. Производот треба да биде

наменет за нега на осетлива кожа под очите. Негуваната и здрава кожа изгледа

подобро од сувата и дехидрирана кожа. Често се користат хидратантни кремови кои

истовремено даваат и волумен на кожата. Се нанесува коректор. Коректорот мора да биде во склад со нијансата на тенот,

никако потемен, дури се препорачува и коректор со посветла нијанса од природната

боја на кожата (сл. 192). Најдобро е да биде во течна состојба, со што ќе се избегне

сушење и собирање на кожата. Коректорот се нанесува со мека четка, со тапкање на

кожата, а не со размачкување. За поголем ефект се советува да не се става наеднаш

голема количина на коректор, туку да се нанесува по малку повеќе пати. За потполн изглед на целото лице се нанесува камена пудра или пудра во прав за да

се фиксира добро коректорот и да се соединат тенот на кожата и коректорот.

Сл. 192. Коригирање на подочници со коректор

1. Наброј ги факторите за настанување на подочници! 2. Што ќе го советуваш клиентот со подочници? 3. Опиши ја постапката за коригирање на подочници!

Запомни!

Подочниците се јавуваат како последица на замор, ненаспаност, престојување во зачадени

простории, непотполно чистење на лицето, болести, но се и генетски наследни. Првиот чекор за

отстранување на подочниците е да се доведе организмот во состојба на баланс, што подразбира доволно

спиење, престанок на пушење, правилна исхрана (без нитрати, сол, зачини, лута храна), внесување

течности, прошетки на чист воздух. Коригирањето се врши со коректор за подочници кој се нанесува на

претходно третирана кожа со хидратантни козметички производи.

4.9. КОРЕКЦИЈА НА КЛЕПКИ СО ШМИНКА

Идеалните клепки се долги и свиткани нагоре. Тие го истакнуваат погледот и ја

потенцираат убавината на окото. Постојат и ретки и кратки клепки. Тие се коригираат со

шминка. Ретките клепки се коригираат со маскара која ги подигнува, извиткува и со

зацврстувачот во неа, ја одржува формата на клепките. За поголем ефект може да се нанесе

повеќепати. Класичните бои, црна и кафеава ги зголемуваат очите. Ако сакаме да им дадеме

сјај на очите, се комбинираат маскара во боја која се нанесува на коренот на клепките, а на

краевите се става темна маскара. За да ги истакнеме очите, бојата на маскарата треба да биде

во контраст со бојата на очите (сл. 193). Најубаво прилега ако за зелени и светлокафеави очи

се користи маскара со виолетова боја, тиркизна маскара за сиви и сини очи, сина за очи со

темна боја, зелена за кафеави очи (сл. 194). За да се добие посакувана полукружна форма,

клепките се пресуваат. Најпрво се стиснуваат во пределот на коренот, а потоа на краевите. Се

пресуваат пред да се нанесе маскара. Тенки и слаби клепки не се препорачува да се пресуваат.

За да не изгледаат слепено и да се оддалечат краевите на клепките, по нанесување на маскара

(додека е сѐ уште свежа) низ нив се поминува со четкичка. Ретките и кратки клепки се

коригираат со вештачки клепки (сл. 195). Тие го менуваат целокупниот израз на лицето и често

ја намалуваат употребата на шминка.

Сл. 193. Нанесување на маскара Сл. 194. Коригирани клепки Сл. 195. Вештачки клепки

Вештачките клепки се актуелни и на пазарот ги има во црна, кафеава и светла боја. Се

произведуваат со различна должина, но при изборот треба да се внимава да се поклопуваат со

постоечките природни клепки. Но, должината може да се коригира со скратување на

вештачките клепки пред да се налепат (сл. 196). При поставувањето треба да се внимава да се

запази низата по големина на клепките. Најдолгите клепки треба да бидат при крајот на окото

(накај слепоочницата), а постепено да се скратуваат во правец накај носот.

Сл. 196. Скратување на вештачки клепки

Постапка за нанесување на вештачки клепки:

1. Пред да се стави венецот од вештачки клепки, со молив се исцртува линијата на

горните клепки на окото. Потоа исцртаната линија нежно се трие за да се добие

замаглен ефект. Тоа ќе помогне да остане незабележлива лентата која ги држи

вештачките клепки. 2. Се исцедува лепило на прстот и со прстот полека се поминува по лентата на

вештачките клепки. Ако вештачките клепки се во делови, краевите на секој дел

поединечно се натопуваат во лепило, пред внимателно да се лепат на горниот капак со пинцета .

3. Вештачките клепки со нежно притискање на прстите се лепат на горниот капак,

што поблиску до линијата на природните клепки. 4. На крајот заедно со природните клепки се свиткуваат и подигнуваат нагоре, па се

нанесува маскара.

За да не дојде до инфекција, посебно внимание се посветува на чувањето и хигиената

на вештачките клепки. За да се отстранат, местото каде се залепени се премачкува со соодветен

растворувач за лепило и внимателно се вадат за да не се оштетат природните клепки (сл. 197).

Сл. 197. Отстранување на вештачки клепки

Тешките вештачки клепки можат визуелно уште повеќе да ги намалат малите очи и

затоа се избираат долги, но поретки клепки или пак само неколку кратки клепки кои се

прикачуваат на аголот од природните клепки. На округли очи супер им прилегаат клепки кои

се подолги накај аглите на очите. Густите и големи вештачки трепки ги дефинираат големите

очи и им даваат сензуален изглед. На очите во форма на бадем им прилегаат сите модели на

вештачки клепки.

Запомни!

Идеалните клепки се долги и свиткани нагоре. Тие го истакнуваат погледот и ја потенцираат

убавината на окото. Но, постојат и ретки и кратки клепки. Тие се коригираат со шминка, со маскара која

ги подигнува, извиткува и со зацврстувачот во неа ја одржува формата на клепките. Ретките и кратки клепки се коригираат и со вештачки клепки. Вештачките клепки со лепење се нанесуваат на линијата на

природните клепки. Густината и големината на вештачките клепки зависи од обликот на очите.

1. Опиши го изгледот на идеалните клепки? 2. Објасни како со шминка се коригираат ретки и кратки клепки! 3. Опиши како се нанесуваат вештачки клепки! 4. Кои фактори одлучуваат какви вештачки клепки ќе нанесеш на твојот клиент?

4.10. КОРЕКЦИЈА НА УСНИ СО ШМИНКА

Усните и очите се најизразениот дел на лицето. Во секојдневната комуникација,

соговорникот го гледаме во очите и во усните. Усните ги гледаме во склоп на целата

физиономија на ликот, па затоа имаат влијание врз целокупниот изглед на лицето. За да

изгледаат привлечно, мора да се полни и со свежа кожа. Но, кожата на усните е тенка, нема

лојни жлезди, па усните се склони кон оштетување од надворешните влијанија. Затоа усните

треба редовно да се негуваат. Секоја жена посакува убави усни. Усните може да се направат

убави со помош на шминка. Тие треба да се шминкаат според обликот на усните и обликот на

лицето. Според некои истражувања за идеални усни се сметаат оние кои заземаат 10 % од

долната третина на лицето (сл. 198). Мерено по средината на усните, долната усна треба да

биде двојно поголема од горната усна. Освен тоа идеалните усни се меки, нежни, мазни и без

брчки на нив и околу нив.

Сл. 198. Идеални усни

Постојат и усни кои отстапуваат од идеалните, па затоа е потребна корекција со

шминка. Усните можат да бидат тенки, мали, големи, асиметрични, неиспакнати, усни кои

паѓаат и набрани усни. Со успешна шминка лесно се коригира нивниот облик и изглед.

Активност

Истражувај на интернет за свилените вештачки клепки! Обиди се да ги препознаеш предностите на

свилените клепки во однос на обичните вештачки клепки. Сподели ги твоите сознанија со твоите

соученици!

Тенки усни – тие се тенки, неистакнати, обликот не им е доволно цврст, па изгледаат

уште помали (сл. 199). Со помош на шминка треба да се зголемат и да добијат на волумен (сл. 200). Прво се нанесува подлога за усни. Со молив, чија боја е потемна од природната боја на

усните, се исцртува нов, јасен облик на усните. Новите контури на усните се над природната

линија на усните. На просторот помеѓу усните и контурата се нанесува мрсен кармин.

Карминот се впива со мека хартија, па се нанесува пудра на усните. На крајот се нанесува

попосен кармин на целата површина. Се избегнуваат темни бои и нијанси на кармини, бидејќи

ги прават усните потанки. Се препорачуваат посветли бои и сјај за усни, со што усните

изгледаат поголеми и со поголем волумен.

Сл. 199. Мали усни

Сл. 200. Корективна шминка на мали усни

Асиметрични усни – горната усна е тесна, а долната е дебела или асиметријата е во

нееднаквиот волумен на десната и левата половина на усните. Корекцијата се прави на

следниот начин: ако горната усна е потенка од долната, на горната се исцртува линија над

природната линија, а долната усна се исцртува по природната линија. Ако едната страна од

горната усна е со помал волумен, тогаш таа се исцртува над природната линија со линија што

ја следи линијата на пополната усна (сл. 201). Во двата случаи треба да се нацрта заоблена

средина на горната усна за да се добие во волумен. Потоа се нанесува подлога и се нанесува

кармин со боја како бојата на моливот за усни, со кој сме ја цртале усната.

Сл. 201. Корективна шминка на асиметрични усни

Усни кои паѓаат – аглите на усните паѓаат надолу, па му даваат на ликот тажен изглед.

При корекција со шминка треба да се издигнат за да се добие поубав и повесел изглед. Со мек

молив долната усна се исцртува полукружно, малку под природната линија на усната. Горната

усна во средината се исцртува по природната линија, при завршетокот оди малку нагоре и се

поврзува со контурата на долната усна. Потоа се нанесува подлога за усни и се исполнуваат

со кармин. Големи усни – на нив се нанесува подлога од течна или камена пудра. Потоа се

исцртуваат со молив за усни за да се истакне контурата која треба да е помала од природната

контура (сл. 202). Се нанесува кармин со посветла боја.

Сл. 202. Корективна шминка на големи усни

Поголема горна усна – со шминка треба да се изедначат двете усни. Со молив за усни

се исцртува усната, почнувајќи од центарот кон надворешниот дел, следејќи ја природната

линија на усната. При дното на горната усна (во близина на усниот отвор) се нанесува посветол

кармин, а при ивицата на усната, кармин со малку потемна нијанса. Визуелно горната усна се

намалува (сл. 203).

Сл. 203. Корективна шминка на поголема горна усна

Друг начин е да се нанесе кармин со иста боја на двете усни, при што на средината на

долната усна потоа да се нанесе бела сенка, со што визуелно би се постигнал баланс и пополна

долна усна. Се препорачуваат кармини со темна боја.

Покрупна долна усна ‒ наједноставен начин да се коригира е да се користи кармин со

иста боја и на долната и на горната усна. Потоа се нанесува бел молив или кремаста сенка,

само на средината на горната усна со што визуелно таа би добила поголем волумен, па се

намалува асиметријата (сл. 204).

Сл. 204. Корективна шминка на покрупна долна усна

Рамни неиспакнати усни – немаат волумен, па задолжително мора да се исцртуваат

(сл. 205).

Сл. 205. Корективна шминка на рамни неиспакнати усни

Усните се исцртуваат над нивните природни линии, па се препорачуваат кармини во

светли бои кои визуелно ќе ги зголемат. Или може да се почне со пополнување прво на

надворешните агли на усните со темна боја која оди кон посветли нијанси како што се

приближува кон центарот на усните.

Мали усни – се зголемуваат ако се исцртаат со молив за усни, од надворешната страна

на самиот раб, па се исполнат со кармин. Се препорачува користење на сјај за усни, кој

визуелно ќе го зголеми волуменот на усните (сл. 206).

Сл. 206. Корективна шминка на мали усни

Совети за шминкање на усни:

Корисно е усните да се чистат со средства за чистење на лицето. Средството ќе ги

раствори пигментите на претходно нанесениот кармин, но нема да ја исуши тенката

кожа на усните. Со четка (може и четка за заби) се тријат навлажнетите усни, со кружни движења

околу 30 секунди за да се направи пилинг на усните. Со ова се отстрануваат

изумрените клетки, се стимулира циркулацијата, па усните ќе изгледаат пополно. На суви усни се нанесува балсам, а потоа вазелин и како маска за усни се оставаат

да дејствуваат на усните околу 10 минути. Тие ја задржуваат влагата во усните и

усните изгледаат со поголем волумен. Со мека хартија со тапкање се впива вишокот од балсам и вазелин, па усните

остануваат хидрирани, но не и масни. Контурите на усните (по желба) се исцртуваат со молив за усни.

Се нанесува кармин. По нанесувањето на карминот, со коректор се исцртува линија надвор од линијата

на усните. Тоа може да се направи со тенка четка, но најдобро е да се користи течен

коректор со апликатор. Ова додатно ја истакнува шминката на усните и убавата боја

на карминот.

Трајна шминка на усните

Трајна шминка на усните е техника со која се вметнуваат пигментни бои од растително

и минерално потекло во плитките слоеви на кожата, со исцртување на линија. Трајната шминка

е вид тетоважа, но за разлика од класичната тетоважа, кај трајната шминка со тек на време

боите избледуваат и исчезнуваат. Трае до околу 4 години. Таа е неинвазивна, современа

метода за коригирање и нагласување на линијата на усната. Усните изгледаат како што сакаме

и нема потреба од секојдневна шминка. На трајна шминка се решаваат жените во средни

години (кога почнува да се губи природниот пигмент на усните), лица со асиметрични усни,

неправилности на усните, со витилиго, лузни и др.

Постапката се изведува во стерилни услови, со или без локална анестезија. Преку

иглата на апаратот се аплицира микропигмент во епидермот во вид на контури на усната (сл. 207). Потребно е да се направат два третмана во растојание од 3 до 4 недели, а по една година

се прави ретуширање бидејќи бојата осветлува. Трајноста на боите зависи од метаболизмот и

староста на клиентот и од самата боја (сл. 208). Трае до 3 години за посветли нијанси и до 5

години за потемни нијанси. Контраиндикации за трајна шминка се онколошки болести, кожни

болести, алергии, ментална болест и ментална нестабилност, бременост, користење на некои

лекови и сл.

Сл. 207. Техника за трајна шминка на усни Сл. 208. Коригирана усна со трајна шминка

Запомни!

Усните ги гледаме во склоп на целата физиономија на ликот, па затоа имаат влијание

врз целокупниот изглед на лицето. За идеални усни се сметаат оние кои заземаат 10 % од долната

третина на лицето. Мерено по средината на усните, долната усна треба да биде двојно поголема

од горната усна. Идеалните усни се меки, нежни, мазни и без брчки на нив и околу нив. Но, не

се сите усни идеални. Тие се коригираат со шминка за да го добијат изгледот кој го посакуваме.

Сѐ попопуларна е трајната шминка која трае неколку години.

1. Опиши ги идеалните усни! 2. Каков облик може да имаат усните кои не се идеални? 3. Направи разлика помеѓу корективното шминкање на малите и големите усни! 4. Како со шминка се коригираат асиметричните усни? 5. Образложи го твојот став за трајната шминка!

4.11. КОРЕКЦИЈА НА НОС СО ШМИНКА

Носот е најистакнатиот дел на лицето. Тој е сетилен орган за мирис и орган преку кој

вдишуваме воздух за кој носот се погрижува топол и влажен да стаса до белите дробови.

Носната шуплина помага во спречување на инфекции (со влакненцата ги задржува поголемите

честички, а секретот ги задржува микроорганизмите). Обликот на носот е наследен. Секој

човек посакува идеален нос, бидејќи носот е поставен на средина на лицето и е битен дел за

убавиот изглед. Во профил носот влијае врз профилната линија.

Особини на идеален нос

Кај ликот гледан во профил, од коренот на носот (делот на носот под челото) се мери

најниската точка на коренот на носот. Оваа точка треба да биде во нивото на клепките на

горниот капак, а растојанието помеѓу окото и врвот на коренот на носот да биде 11 mm.

Точката на челото, таканаречената глабела, треба да е оддалечена 5 mm од врвот на коренот

на носот. После ова се мери косината на носот. Косината кај машките и кај женските е

различна. Мажите имаат поголем агол на носот и идеален агол на носот кај нив е 36 степени,

а кај жените 33 – 34 степени. Доколку се повлече замислена линија од веѓите до горната усна,

носот треба да е долг 2/3 од оваа линија., односно 65 % од должината. Висината на носот треба

да биде 2/3 од неговата должина (сл. 209).

Должина на нос

Уште еден параметар треба да се земе предвид за да се одреди што е складно, а што не

кај носот. Тоа се линиите кои одат од секоја веѓа кон врвот на носот. Овие линии од двете

страни на носот треба да бидат симетрични. Доколку постои некоја неправилна косина или

издигнатост, тоа е знак дека истата треба да се коригира. Се зема предвид и обликот на врвот

на носот меѓу линиите и симетричноста на ширината на носот.

Активност

Анализирај ги усните на некој член од твоето семејството и опиши каква корекција со шминка е

потребна!

Кога се мерат овие контури на носот, се мери и ширината. За да биде во склад со другите

пропорции на лицето, таа не треба да е е поголема од растојанието помеѓу внатрешните агли

на очите.

Сл. 209. Симетричност на нос

Последно на што се обрнува внимание е врвот на носот, односно ротацијата на врвот

на носот. Ротацијата претставува физичка положба на врвот на носот во однос на другите

контури на носот. Доколку ротацијата е навалена надолу носот виси, доколку е навалена кон

назад и благо го подигнува врвот на носот, велиме дека носот е прчест. Покрај идеалниот

облик на нос, постојат и други видови: долг, орлов, широк, мал и тесен нос. Сите овие видови

може да се коригираат со шминка (со осветлување и затемнување (сл. 210).

Сл. 210. Корекција на нос

Обликот, приближеноста или оддалеченоста на веѓите влијае врз формата на носот.

Премногу долгиот нос се коригира со сива шминка (сл. 211). Таа се нанесува на делот

кој сакаме да го смалиме.

Сл. 211. Начин на коригирање со шминка на долг нос

Премногу краткиот нос се коригира со многу бела и светла шминка, која се нанесува

на горниот дел на носот (Сл. 212).

Сл. 212. Начин на коригирање со шминка на краток нос

Премногу широкиот нос може да стане потенок, ако страничните делови на носот се

шминкаат со темна шминка. Шминката започнува од внатрешните агли на очите, од корените

на веѓите и продолжува до ноздрите. По вертикала средината на носот се прекрива со светла

пудра. Рабовите на нанесените корекции се ублажуваат, да нема јасни граници (сл. 213). На

крајот на носот и целото лице се нанесува пудра во прав.

Сл. 213. Широк нос – коригиран со шминка

Кривиот и орловиот нос се коригираат по вертикала, така што на средината на носот

се става тенка, бела линија која не треба да ја следи девијацијата на носот (сл. 214).

Сл. 214. Крив нос – коригиран со шминка

Премногу тесниот нос ќе се прошири ако страничните делови на носот се осветлат со

бела шминка.

Малиот нос ќе изгледа поширок, ако со крејон ги приближиме почетоците на веѓите.

Носот може да се коригира и со помош на усните.

Дебелиот нос ќе изгледа потенок ако долната усна биде тенка и права.

Тенкиот нос ќе изгледа поширок ако долната усна е пополна.

Грбав нос се коригира со нанесување на темна пудра на грбата на носот, во облик на

мал триаголник, чиј врв гледа накај коренот на носот. Рабовите на корекција се тапкаат да не

се забележува нивната граница и на крај се нанесува пудра во прав.

Врвот на носот може визуелно да се намали со нанесување на темни нијанси на врвот

на носот и странично (сл. 215).

Сл. 215. Визуелно намалување на врвот на носот со шминка

Понекогаш врз правилното коригирање на носот влијаат и начинот на шминкање на

очите, веѓите и усните. На пример, доколку со шминка визуелно ги зголемиме очите, а веѓите

ги нашминкаме поизразито (пошироки, подебели), широкиот и голем нос ќе изгледа визуелно

помал.

Запомни!

Покрај идеалниот облик на нос, постојат и други видови, долг, орлов, широк, мал и тесен

нос. Сите овие видови може да се коригираат со шминка (со осветлување и затемнување). Долгиот

нос се коригира со нанесување на сива шминка на делот кој сакаме да го смалиме. Краткиот нос се

коригира со многу бела и светла шминка, која се нанесува на горниот дел на носот. Широкиот нос

може да стане потенок, ако страничните делови на носот се шминкаат со темна шминка. Кривиот и

орловиот нос се коригираат по вертикала, така што на средината на носот се става тенка, бела линија

која не треба да ја следи девијацијата на носот. Тесниот нос ќе се прошири ако страничните делови

на носот се осветлат со бела шминка. Врз правилното коригирање на носот влијаат и начинот на

шминкање на очите, веѓите и усните.

1. Опиши како изгледа нормалниот нос! 2. Спореди ги разликите при корективно шминкање на мал и голем нос! 3. Објасни како со шминка ќе коригираш широк, а како тесен нос! 4. Разгледај ги следните фотографии, анализирај ги и објасни за каков облик на нос

станува збор и како е коригиран со шминка!

4.12. КОРЕКЦИЈА НА ОБРАЗИ СО РУМЕНИЛО

Денес голем дел од жените ја избегнуваат употребата на руменило како дел од нивната

шминка. Американско истражување покажало дека во 1948 година 66 % од жените

употребувале руменило, а денес тој процент се намалил до 47. Руменилото како декоративен

козметички производ, нанесено на кожата ѝ дава свеж, здрав и природен изглед. Руменилото

треба да го следи природното црвенило на лицето, да го нагласи и да создаде здрав сјај на

кожата. Сепак, треба да се употребува внимателно, затоа што премногу руменило на лицето

може да го направи да изгледа смешно. Бојата на руменилото треба да биде една до две нијанси

потемна од тенот на кожата. Најчесто на светла кожа ѝ одговара руменило со розова или

праскова боја, а на темна кожа руменило со црвена боја или боја на кајсија. Како дел од

дневната шминка, се употребува посветло руменило (розово, со боја на кајсија или праска), а

за вечерна шминка ‒ потемни нијанси. За мрсна кожа се користи руменило во прав, затоа што

подолго време ќе се задржи на кожата и нема да предизвика непотребен блесок. За сува кожа

се користи кремасто руменило. Руменилото треба рамномерно да се нанесува од долу, па

нагоре по лицето под агол од 45 степени (сл. 216). Се нанесува со брзи движења. Не се нанесува

повторно на истите места, освен ако сакаме да го зголемиме интензитетот.

Сл. 216. Правилно нанесување на руменило

Ако се нанесе премногу руменило во прав, со четка за пудра се отстранува вишокот. Доколку се нанесе повеќе кремасто руменило, најдобро е вишокот да се отстрани со сунѓерче

за нанесување на течна пудра. Не нанесувајте руменило блиску до носот или под очите! Нанесувањето на руменило зависи од обликот на лицето. Секој облик на лице, овално,

коцкесто, срцевидно или кружно, има свои правила за нанесување на руменило.

Срцевидно лице

Лицето со облик на срце е издолжено, со високи јаболчници и тесна брада. Руменилото

би требало да се нанесе на јаболчниците, скоро во облик на буквата „С“, од средина на

образите, па нагоре (сл. 217).

Сл. 217. Нанесено руменило на срцевидно лице

Долгнавесто лице

Кај долгнавестото лице челото, образите и вилицата се на иста ширина, па лицето има

долгнавест облик, како еден вид „мек“ правоаголник. Руменило се нанесува на средина на

јаболчниците, а потоа благо се размачкува накај ушите (сл. 218).

Сл. 218. Правилно нанесеното руменило визуелно го скратува, а проширува долгнавестото лице

Четириаголно (четвртесто лице)

Доколку лицето има ваков облик, најверојатно е дека има остри линии и јаки вилици,

па руменилото малку ќе го омекне. Се нанесува на јаболчниците, па се извлекува нагоре накај

слепоочната коска (сл. 219).

Сл. 219. Квадратестото лице станува понежно со правилно нанесено руменило

Тркалезно лице

Кај овој облик на лице највпечатливи се образите, па затоа треба да се коригираат со

шминка. Руменилото се нанесува на највисоките точки на јаболчниците, па се размачкува кон

надвор, накај ушите (сл. 220).

Сл. 220. Руменилото го издолжува тркалезното лице

Овално лице

Овалното лице го карактеризираат благо истакнати образи, додека челото и вилиците

се нешто пократки. За најдобар ефект, руменилото се нанесува на најистакнатите делови на

јаболчниците, а потоа благо се размачкува нагоре, накај слепоочниците (сл. 221).

Сл. 221. Правилно нанесено руменило, го проширува овалното лице

1. Зошто се нанесува руменило на лицето? 2. Објасни како се нанесува руменило според обликот на лицето! 3. Дискутирај во училницата , како се менува твојот изглед со нанесување на

руменило!

Запомни!

Руменилото нанесено на кожата ѝ дава свеж, здрав и природен изглед. Руменилото треба да го

следи природното црвенило на лицето, да го нагласи и да создаде здрав сјај на кожата. Бојата на

руменилото треба да биде една до две нијанси потемна од тенот на кожата. Најчесто на светла кожа ѝ

одговара руменило со розова или праскова боја, а на темна кожа руменило со боја на кајсија или црвена.

Како дел од дневната шминка се употребува посветло руменило (розово, со боја на кајсија или праска),

а за вечерна шминка ‒ потемни нијанси.

За мрсна кожа се користи руменило во прав, а за сува кремасто. Руменилото се нанесува

рамномерно, со брзи движења. Нанесувањето на руменило зависи од обликот на лицето. Секој облик на

лице, овално, коцкесто, срцевидно или кружно, има свои правила за нанесување на руменило.

5. ТЕМА

ЕСТЕТСКО-ХИРУРШКИ ПОСТАПКИ ВО НЕГА НА ЛИЦЕ И

ТЕЛО

Со проучување на темата ќе можеш: Да ја објаснуваш поврзаноста на пластичната хирургија и естетскиот изглед на

лицето и телото Да ги опишуваш принципите и методите во пластичната хирургија Да ги препознаваш и анализираш деформациите кои го нарушуваат естетскиот

изглед на лицето и телото Да ги опишуваш оперативните постапки за корекции на деформации на лице и

тело Да применуваш и препорачуваш козметички третмани и препарати во негата

по хируршките интервенции Да изградиш свој став кон хируршките естетски интервенции

5.1. ПЛАСТИЧНА РЕКОНСТРУКТИВНА ХИРУРГИЈА

Пластичната реконструтивна хирургија е медицинска наука чија цел е корекција на

естетските недостатоци и разубавување на човековото тело. Благодарение на нејзините

можности кои секојдневно се надградуваат и усовршуваат, лицето и телото го добиваат

посакуваниот и поубав изглед. Основни задачи на пластичната реконструктивна хирургија се следните: враќање на оштетената односно изгубена функција на ткивата или органите поправање на нарушениот надворешен изглед.

Пластичната хирургија подразбира посебно изразен осет за форма, естетика и можност

за визуелизација на конечниот резултат. Многу одамна Аристотел рекол дека умешноста се

состои во способноста да се предвиди крајниот резултат. А на оваа констатација се темелат и

најголемите успеси на пластичниот хирург. Помеѓу милијарда луѓе не постојат две идентични

лица. Индивидуалноста на поединецот се темели на различните црти на лицето, бојата на

гласот, држењето на телото, како и психосоматскиот комплекс којшто ја претставува личноста. Идејата и обидите за спроведување на пластичната хирургија датираат од далечното минато

во Индија. Пред 2 до 3 000 г. пред нашата ера се направени првите обиди за реконструкција на

нос со пресадување на кожа од челото. Во далечното минато во Индија како законска казна

против крадење и неверство се применувало отсекувањето нос, уво и други делови од телото.

Па затоа, идејата за трансплантација на кожа од еден на друг дел од телото потекнува точно

оттаму, а и принципите и законитостите на пластичната хирургија имаат потекло од древна

Индија. Научните темели на пластичната хирургија ги поставил Талјакоци од Болоња при

крајот на ХV век. Тој изјавил: „Ние ги реконструираме и обновуваме деловите од телото

коишто ни ги подарила природата, а ги разорила судбината и тоа не го правиме само заради

убавиот изглед, туку и заради телесна утеха и функција“. Овој хирург во тоа време бил

ексхумиран заради неговите реконструктивни операции на нос коишто биле сметани за

противприродни и илегални. Својата потврда ја добил постхумно во 1958 г. од папата Пија

ХII, кој изјавил: „Ако ја посматраме физичката убавина во христијанскиот свет и ја

почитуваме основата на нашите морални учења, тогаш естетската хирургија не е во

спротивност со Божјата волја затоа што таа ја реставрира совршената од најсовршените

креации, а тоа е човекот“. Хирургијата како медицинска гранка започнува нагло да се развива

од втората половина на ХIХ век затоа што тогаш започнуваат да се применуваат принципите

на асепса и антисепса. Полето на примена на пластичната хирургија ги опфаќа следните групи: оштетувања и дефекти настанати како последица на повреди и рани дефекти кои се последица на отстранување на извесни израстоци како што се

тумори на кожа и поткожно ткиво дефекти како последица на различни заболувања (на пр. сифилис) дефекти како последица на тешки изгореници вродени телесни недостатоци и деформитети естетска хирургија.

Пластичната хирургија достигнала најголем успех во лечење на повреди коишто се

придружени со дефект на ткивото, особено при изгореници. Основната мисија на пластичната

хирургија е да направи пациентот да се чувствува подобро, да ја врати самодовербата, а тоа

влијае врз зголемувањето на квалитетот на живеење. Отстранувањето на сите физички

аномалии директно влијае на решавањето на психичката несигурност, која за жал пациентот

можеби ја носел со години.

1. Кои се основните принципи на естетската хирургија? 2. Кои се основни задачи на естетската хирургија? 3. Опиши го полето на примена на естетската хирургија! 4. Од кога датираат обидите и идеите за спроведување на естетската хирургија?

5.2. АСЕПСА И АНТИСЕПСА

Основните принципи на коишто се темели пластичната хирургија се одржување на

асепса на оперативното поле. Под асепса се подразбираат низа мерки и постапки коишто се

применуваат за профилактичко уништување на предизвикувачот на инфекција. Целта на асепсата е потполно уништување на патогените и апатогените (потенцијално

патогени) микроорганизми и нивните спори. Постапката којашто се применува при асепса се

вика стерилизација. Профилактичките мерки на асепса подразбираат: одржување на хигиена на операциониот блок стерилизација на воздухот во операционата сала употреба на стерилни инструменти дезинфекција на просторијата и предметите во неа подготовка на персоналот за работа (хирург, асисент, инструментарка) подготовка на болниот за операција и др.

Запомни!

Пластична, реконструктивна и естетска хирургија е специјализирана хируршка гранка којашто се

заснова на отстранување на дефекти и деформитети на кожата, поткожното ткиво и коскено-мускулната

структура. Основните принципи на пластичната хирургија се засноваат на можноста за трансплантација

на кожа и други ткива. Основни задачи на пластичната и реконструктивна хирургија се следните:

враќање на оштетената односно изгубена функција на ткивата или органите и поправање на нарушениот

надворешен изглед.

Антисепса

Антисепса е метод на профилакса и терапија. До појавата на асепсата, антисепсата била

единствена постапка во борба против инфекцијата. Под поимот антисепса подразбираме мерки

и постапки со коишто се уништуваат микроорганизмите на инструментите и апаратите, како

и на ткивата и на кожата. За постапката на антисепса се употребуваат хемиски средства коишто

се нарекуваат антисептици. Дезинфицираниот материјал е со отсутен или со намален број на

микроорганизми. Антисепсата ја вовел Листер во втората половина на XIX век со примена на

карболна киселина како антисептичко средство. Денес антисептичките средства се помалку

токсични во споредба со карболната киселина, т.е. тие се дезинфекциските средства кои се

користат во постапката при дезинфекција. Дезинфекција се врши на живите ткива ‒ рацете на

хирургот, асистентите и инструментарката, оперативното поле, околината на раната и раната.

Се дезинфицираат и предмети кои ги употребуваме најчесто, но тоа е како претходна постапка

пред стерилизација.

Асепса

Асепса е метод на работа кога се работи во отсуство на микроорганизми.

Стерилизација

Стерилизацијата е постапка при која целосно се уништуваат сите вегетативни и

спорогени форми на патогени и непатогени микроорганизми. Може да биде:

сува, со сува топлина

влажна, со влажна топлина

со гасови

со гама-зраци

хемиска стерилизација

со филтрирање.

Стерилизацијата со сува топлина може да биде со:

Спалување – се стерилизираат безвредни предмети како хартија, употребени завои и

Усвитување – при што се изложуваат метални предмети директно на пламен.

Фламбирање – е начин на брза стерилизација на метални инструменти и предмети.

Инструментите се ставаат во метален сад или касети, се преливаат со 96 % алкохол и алкохолот

се пали. Овој начин на стерилизација е погоден во импровизирани услови.

Стерилизација со топол воздух во стерилизатор – стерилизаторот е метален со

двојни ѕидови. Внатре има решетки на кои се ставаат инструментите во касети. Апаратот се

загрева со електрични грејачи, а температурата се чита на термометар поставен на вратата. Се

стерилизираат метални, стаклени и порцелански инструменти. Стерилизацијата во сувите

стерилизатори трае еден час на 180 °C и уште еден час инструментите се ладат.

Стерилизација со влажна топлина

Се изведува на температура под 100 °C, на 100 °C и над 100 °C.

Стерилизација со влажна топлина на 100 °C се изведува со вриење и водена пареа што

струи. За стерилизација со вриење треба да се употребува дестилирана вода во која се додава

натриум бикарбонат (сода бикарбона). Натриум бикарбонатот се додава за да се спречи

создавање на бигор и да се зголеми степенот на стерилизација. Стерилизација со водена пареа

се изведува во метален цилиндричен сад со капак кој се вика Кохов лонец. На дното на садот

се наоѓа решетка врз која се реди материјалот кој се стерилизира. Под решетката се наоѓа котел

со вода што врие. Водата се загрева со електрични грејачи, а поминува низ решеткастото дно

и струи низ материјалот што се стерилизира. Стерилизацијата трае 30 ‒ 60 минути, а може да

се стерилизираат инструменти, гумени предмети, оперативна облека, постелнина и сл.

Стерилизација со влажна топлина над 100 °C е стерилизација со водена пареа под

притисок (автоклавирање). За реализација на оваа стерилизација се користи автоклав кој е

цилиндричен сад со двојни ѕидови од метал. На предниот дел се наоѓа капак со херметичко

затворање на апаратот. На капакот се наоѓаат термометар и манометар за контрола на

температурата и притисокот на водената пареа, како и сигурносен вентил. Во автоклавот се

стерилизира оперативна облека, постелнина, метални инструменти, стаклени порцелански на

температура од 135 °C, притисок 2,5 атмосфери и времетраење од 3,5 до 7 минути. Ако

материјалот е отворен 3,5 минути, а 7 минути ако е завиткан во компреси.

Стерилизација со гасови

Се изведува во посебни вакуум-комори со етилен оксид, на температура од 55 °C, притисок од 5,5 атмосфери и времетраење од 30 до 60 минути. Оваа се нарекува уште и ладна

стерилизација, а се користи за предмети што се оштетуваат на високи температури.

Стерилизација со гама-раци се користи за материјал и инструменти за еднократна

употреба, на пр. конци, гумени инструменти, игли и сл. Гама-зраците дејствуваат

бактерицидно со својата јонизирачка моќ.

Хемиска стерилизација се применува за оние инструменти и материјали кои не

поднесуваат висока температура или се оштетуваат под нејзино дејство. Такви се некои остри,

оптички и ендоскопски инструменти. Инструментите претходно треба да бидат добро

исчистени, дезинфицирани и наредени во посебни касети. За оваа стерилизација се користат

неколку средства: формалински таблети, инструбел 2 %, цидекс 2 %, гигасент и формалдехид

кој се користи за стерилизација во автоклав.

Стерилизација со филтрирање со која се филтрира течност која поминува низ

порозни стаклени синтер-филтри, азбестни или мембрански. Се користи за плакнење при

ендоскопски интервенции.

Дезинфекција

Дезинфекција претставува метод на работа при кој делумно се уништуваат патогените

и непатогените микроорганизми и некои спори. Таа е метод што се употребува при

антисепсата и се спроведува на:

Механички начин – миење на предмети, инструменти и сл.

Физички начин – се спроведува со УВ-зраци, со пеглање и сл.

Хемиска дезинфекција се изведува со хемиски средства наречени дезинфекциски

средства или антисептици. Најчесто употребувани дезинфекциски средства се: разреден

етанол 70 – 75 %, хлорни препарати, препарати на јод, водород пероксид, калиум перманганат,

киселини (борна, хлороводородна), фенол – карболна киселина, квартерниамониумски бази,

алдехиди и др.

1. Врз основа на кои принципи се заснова пластичната хирургија? 2. Кои се профилактички мерки на асепсата? 3. Дефинирај стерилизација и дезинфекција! 4. Објасни ја поделбата на стерилизацијата! 5. Наброј средства за дезинфекција! 6. Објасни го значењето на антисепсата!

Запомни!

Основните принципи на коишто се заснова пластичната хирургија се асепса и антисепса. Под

поимот антисепса подразбираме мерки и постапки со коишто се уништуваат микроорганизмите на

инструментите и апаратите, како и на ткивата и на кожата. Асепса е метод на работа кога се работи во

отсуство на микроорганизми. Стерилизацијата е постапка при која целосно се уништуваат сите

вегетативни и спорогени форми на патогени и непатогени микроорганизми. Може да биде: сува со сува

топлина, влажна со влажна топлина, со гасови, хемиска и стерилизација со филтрирање. Дезинфекција

претставува метод на работа при кој делумно се уништуваат патогените и непатогените

микроорганизми и некои спори. Најчесто употребувани дезинфекциски средства се: спиритус вини

дилутис 70 – 75 %, хлорни препарати, препарати на јод, водород пероксид, калиум перманганат,

киселини (борна, хлороводородна), фенол – карболна киселина, квартерниамониумски бази, алдехиди

и др.

5.3 ХИРУРШКИ ПОСТАПКИ – ПУНКЦИЈА, БИОПСИЈА,

ИНЦИЗИЈА И ДРЕНАЖА

Пункција е инвазивна метода којашто многу често се применува во дијагностички и

терапевтски цели. Пункцијата се изведува со помош на шприц и игла по сите принципи на

асепса. Пункција може да се изведува на сите шупливи органи и процеси во ткивата за да се

утврди нивната содржина. Пункција најчесто се изведува на воспалителни процеси. Се дезинфицира кожата, се продира со иглата низ сите слоеви на мекото ткиво и се врши

аспирација. Содржината којашто се добива со пункција се испраќа на бактериолошки и

цитолошки преглед. Со пунктирање може и да се отстрани течната содржина или да се внесе

раствор на некое терапевтско средство.

Инцизија (рез или засекување) е постапка којашто се користи во дијагностички и

терапевтски цели. Доколку постојат гнојни колекции неопходно е да се изврши инцизија. Оваа

постапка се изведува во строго асептични услови. Инцизијата треба да биде широка и доволно

длабока за да се отстранат преградите помеѓу колекцијата. Најчесто на местото на инцизија се

поставува дрен којшто овозможува отстранување на бактериите, распаднатото ткиво и

леукоцитите. Над инцизијата и дренот секогаш се поставува стерилна газа и завој. Доколку

козметичкиот техничар се сомнева на воспалителен процес на кожата, не треба да презема

ништо, но треба да го упати клиентот на соодветно лечење или дерматолог.

Дренажа

Дренажа е оперативна постапка со којашто се овозможува истекување на содржината

(секрет, крв, гној) од раните или телесните шуплини. Дреновите најчесто се изработени од

цврста или мека пластика. Дренот треба да биде еластичен, да не притиска на околното ткиво

и да е изработен од неиритирачки материјал. Во хирургијата најчесто се користат активна и

пасивна дренажа. Активната дренажа е постапка со којашто преку аспирациона пумпа (сл. 222) се овозможува истекување на различната содржина. Под поимот пасивна дренажа се

подразбира слободно истекување на содржината под влијание на гравитацијата. Хирургот

одлучува за времетраењето на дренажата.

Сл. 222. Аспирациона пумпа за дренажа

Биопсија

Биопсијата е медицинска постапка каде што се зема примерок или клетки од телото за

испитување на примерокот под микроскоп. Биопсијата е значaјна по тоа што дозволува точно

да се определи причината за болеста, како на пр., вид на рак. Специјалистите користат

разновидни методи за земање примерок. Кој метод ќе се примени зависи од следниве фактори:

каде се наоѓа израстокот или промената големината на израстокот или промената здравствената состојба на пациентот семејната здравствена историја на пациентот.

Двата најчесто користени метода на биопсија се постапка со мала игла или биопсија

со земање примерок.

При постапка со мала игла, специјалистот користи игла за да извлече течност или

клетки од делот кој се испитува (на пр., грутка во вратот). Оваа игла е потенка од онаа која

обично се користи за вадење крв. При биопсија со земање примерок, специјалистот користи

поголема игла за да земе ткиво од местото кое се испитува. Оваа биопсија секогаш се изведува

со локална анестезија. Обично се земаат повеќе примероци од ткивото од едно место. Некогаш

се земаат примероци од различни страни. Зависно од процедурата, иглата може да се наведува

со ултразвук или рендгенски зраци, т.е. мамограм. Кога клетките или ткивото ќе бидат земени,

примероците се испраќаат во лабораторија.

Тенкоиглената аспирациона биопсија е техника со која се пунктираат мекоткивни

тумори во различни делови на телото со помош на игла под дејство на вакуум. Со оваа техника

се овозможува да се добијат доволно клетки кои патологот ги проследува за цитолошка,

односно микроскопска анализа. На тој начин се поставува ориентациона дијагноза како што е

воспаление, бенигни тумори, циста или канцер. Tенкоиглената аспирациона биопсија е

особено корисна при дијагностика на болестите на тироидната жлезда, вратот и лимфните

јазли, цисти, плункови жлезди, дојка, мекоткивни (поткожни) тумори по телото (липоми,

фиброми и сл.). Тенкоиглената аспирациона биопсија е особено ефикасна доколку се изведува

под ултразвук кога може да се пунктираат и грутки во некои органи кои не може да се напипаат

(на пример мали лимфни јазли на врат, под пазувата и сл.). Важноста на оваа метода се состои

во тоа што е евтина, безболна и брза метода според која пациентот веднаш знае со што се

соочува, а хирургот или клиничарот добиваат информација од патологот каков треба да е

понатамошниот третман на пациентот.

Запомни!

Пункција е инвазивна метода којашто многу често се применува во дијагностички и терапевтски

цели. Доколку постојат гнојни колекции неопходно е да се изврши инцизија. Оваа постапка се изведува

во строго асептични услови. Инцизијата треба да биде широка и доволно длабока за да се отстранат

преградите помеѓу колекцијата. Дренажа е оперативна постапка со којашто се овозможува истекување на

содржината (секрет, крв, гној) од раните или телесните шуплини. Биопсијата е медицинска постапка каде

што се зема примерок или клетки од телото за испитување на примерокот под микроскоп.

1. Каква метода е пункцијата? 2. Што е тоа инцизија? 3. Објасни ја постапката на дренажа! 4. Објасни ја разликата меѓу биопсија со мала игла и биопсија со земање примерок!

5.4. АНЕСТЕЗИЈА И РЕАНИМАЦИЈА

Зборот анестезија има грчко потекло и значи неосетливост. Анестезија претставува

намерно предизвикана неосетливост којашто се постигнува со внесување на анестетик или

примена на некои други методи.

Анестезијата може да биде: 1) општа анестезија 2) локална анестезија.

Општата анестезија покрај аналгезија или губење на осетот за болка, подразбира и

губење на свеста. Премедикацијата подразбира давање на еден или повеќе лекови пред

примена на анестезија. За премедикација најчесто се користат аналгетици и седативи.

Анестезијата не смее да започне без воспоставување на барем една венска линија. Општата

анестезија треба да обезбеди реверзибилна неосетливост, сон којшто ќе трае одредено време,

аналгезија и мускулна релаксација и тоа толку долго, колку што е потребно за да се изведе

оперативниот зафат. За цело време додека пациентот е под анестезија, физиолошките функции

се задржуваат во нормални граници. Денес не постои идеално анестетичко средство коешто

ќе ги исполни сите услови, па затоа се применуваат комбинации од повеќе видови и групи

анестетици, во зависност од барањето на анестезиологот. Анестезијата е многу сложена

процедура и доколку не се изведе совесно и одговорно, може да доведе до сериозни

компликации. Според начините на давање на анестетичкото средство може да биде

инхалациска, интравенска и ендотрахеална анестезија. Апсолутна контраиндикација за

анестезијата не постои доколку операцијата се изведува за да се спаси животот на човекот. Релативни контраиндикации се:

механички опструкции на дишните патишта, шок, тешки срцеви заболувања, тешки бубрежни заболувања, тешки респираторни заболувања.

Локална анестезија претставува фармаколошко предизвикување на неосетливост на

еден дел од телото, со зачувана свест.

Видови локална анестезија:

Површинска анестезија ‒ се применува при разни хируршки зафати на кожа и

слузокожа. Се изведува на тој начин што местото каде ќе се интервенира се

премачкува со локален анестетик. Анестетикот делува на завршетоците на

сензитивните нервни влакна, така што тие стануваат неосетливи на болка и

интервенцијата се одвива безболно. Инфилтративна анестезија ‒ е една од најупотребуваните методи на локална

анестезија. Се применува при мали и средни оперативни зафати како обработка на

рани, вадење туѓи тела, кожни и поткожни тумори и други зафати на меките делови.

Се изведува на тој начин што откако ќе се дезинфицира оперативното подрачје, со

стерилен шприц се инфилтрира анестетикот (новокаин) најнапред во кожата, потоа

постепено во поткожното ткиво, мускулните фасции, а по потреба и во

мускулатурата. Анестетикот делува на завршетоците на сетилните нерви, ја блокира

спроводливоста на дразбите, па анестезијата настапува за 2 до 5 минути и трае 1 ‒ 2

часа. Оваа анестезија не се применува во инфицирани регии поради опасноста од

пропагирање на процесот. Спроводна или регионална – се изведува на тој начин што се вбризгува

анестетичкото средство директно во нервот, во неговиот корен или нервниот сплет.

Притоа, целиот регион кој го опскрбува тој нерв е лишен од осет за болка и може

хируршки да се интервенира. Се применува најчесто при зафати на прстите, на пр.

вадење нокот и др. Спинална анестезија – се постигнува со блокирање на спиналните нерви низ

интервертебралните форамени, меѓу местото од каде излегуваат од ’рбетниот мозок

и местото на излегување од ’рбетниот канал (сл. 223). Ова се постигнува со

вбризгување на анестетичкото средство во субарахноидалниот простор

(субарахноидална анестезија) или во епидуралниот простор (епидурална

анестезија). Како најчеста се применува спиналната субарахноидална анестезија во

лумбалниот простор, па затоа се нарекува лумбална анестезија. Се изведува така

што пациентот се става во седечка положба или легнат настрана, со свиткан ’рбет

во двата случаи. Со специјална игла за лумбална пункција анестетичкото средство

се вбризгува во ликворниот простор помеѓу вториот и третиот лумбален прешлен.

Анестезијата настапува за 2 до 3 минути, а трае 2 ‒ 3 часа. Делува на корените на

спиналните нерви, па настанува моторна и осетна парализа на долните

екстремитети, гениталниот предел и долните делови на абдоменот.

Сл. 223. Спинална анестезија

Контраиндицирана е кај пациенти во шок, состојба на низок крвен притисок, сите

болести на централен нервен систем и деформитети на ’рбетен столб. Анестезија со ладење – е површинска краткотрајна анестезија. Се прска Хлоретил

на кожата, тој брзо испарува, кожата се смрзнува, настанува аналгезија која кратко

трае. Затоа најчесто се употребува при инцизии на апсцеси и флегмони. Реанимација

Под поимот реанимација се подразбираат низа мерки и постапки за одржување на

виталните функции на органите и организмот во целина (сл. 224). Денес во поширока смисла

на зборот, реанимација значи употреба на мерки коишто можат да спречат или ублажат некоја

компликација во дишењето и циркулацијата на крвта, без разлика дали се работи за време на

операција или при повреди. Реанимацијата започнува од моментот на повредата и трае сѐ

додека не се стабилизираат виталните функции.

Сл. 224. Изведување на реанимација

Лицата коишто ги загубиле надворешните карактеристики на живот, дишење и

циркулација можат да се вратат во живот со вештачко дишење и масажа на срцето, ако се

почне навреме и се одвива правилно. Лицето што престанало да дише од која и да било

причина, може да издржи без кислород најмногу од 3 до 5 минути. Во спротивно, доаѓа до

промени во клетките на централниот нервен систем, без чијашто функција не е можно

оживување. Со вештачко дишење се внесува воздух т.е. кислород и доколку има циркулација во алвеолите, кислородот се искористува од клетките.

Запомни!

Анестезија претставува намерно предизвикана неосетливост којашто се постигнува со

внесување на анестетик или примена на некои други методи. Анестезијата може да биде општа и локална. Локалната анестезија може да биде површинска, инфилтративна, спроводна, спинална и анестезија со

ладење. Под поимот реанимација се подразбираат низа мерки и постапки за одржување на виталните

функции на органите и организмот во целина. Денес во поширока смисла на зборот, реанимација значи

употреба на мерки коишто можат да спречат или ублажат некоја компликација во дишењето и

циркулацијата на крвта, без разлика дали се работи за време на операција или при повреди.

1. Објасни го поимот анестезија! 2. Наброј ги видовите анестезија! 3. Направи разлика помеѓу инфилтративната и спроводната анестезија! 4. Кај кои пациенти не се препорачува спинална анестезија? 5. Објасни ја постапката за реанимација! 6. Која е целта на реанимацијата?

5.5. ТРАНСПЛАНТАЦИЈА НА КОЖА И ДРУГИ ТКИВА

Првото пресадување на кожа го извршил Реверден во 1869 година. Тој пресадил кожа

на рана којашто долго зараснувала и била прекриена со гранулации. Набрзо потоа овој метод

бил широко прифатен и станал дел од клиничката практика. Зборот трансплантација потекнува

од латинскиот збор transplantatio што значи пресадување, преместување. Кожен трансплант

или графт претставува сегмент или дел од кожата којшто е потполно одвоен од својата

васкуларна основа и преместен на друго место, каде што добива васкуларизација која е

неопходна за преживување на трансплантираните клетки. Трансплантација означува земање

на колонии од живи клетки од донаторската регија и нивно пресадување на регијата

реципиент. Еден од главните критериуми за поделба на трансплантите е нивната дебелина.

Според дебелината, трансплантите се делат на:

Транспланти со полна дебелина на кожата. Транспланти со делумна дебелина на кожата. Транспланти со полна дебелина на кожата Овој тип трансплант содржи епидермис и комплетен дермис, а отстрането е масното

ткиво од долната страна на трансплантот за да се обезбеди добра васкуларизација (сл. 225).

Места од коишто најчесто се земаат овие транспланти се:

ретроаурикуларна регија (зад увото) супраклавикуларна регија (регија над клучната коска) стомачен ѕид и глутеална регија внатрешна страна на надлактица и подлактица и др.

Сл. 225. Земање на трансплант со полна дебелина на кожа Транспланти со делумна дебелина на кожа Овој тип трансплант содржи епидермис и дел од дермисот. Овој трансплант најбрзо се

прифаќа, но е најосетлив и најранлив. Оваа врста на трансплантација има облик на решетка,

па овозможува преку отворите да се испразни течноста од долните слоеви на ткивото.

Индикации за нивна примена се: привремено или дефинитивно покривање на свежи рани покривање на изгореници покривање на гранулациони површини покривање на дефекти настанати по отстранување на малигни тумори реконструкција на слузокожа.

Композитен трансплант е посебен вид на трансплант кој подразбира комбинација на

кожа и масно ткиво, кожа и ’рскавица или среден слој од кожа со масно ткиво. Се користи во

подрачја кај кои има потреба од тродимензионална реконструкција, пример хируршка естетска

корекција на нос. Донаторски места за трансплантите се најчесто скриени места. Изборот на

донаторска регија најчесто зависи од количината на потребен трансплант, како и од полот на

пациентот. Најпрвин се подготвува донаторската регија, а потоа интервенцијата се изведува

во операциона сала според принципите на асепса. За успешна трансплантација голем придонес

имаат и компресивните преврски. За успешна трансплантација најважно е трансплантот да

биде прифатен од регијата реципиент (примач).

Успешноста на трансплантацијата зависи од: исхраната на ткивото (васкуларизацијата) отстранувањето на штетните метаболни меѓупродукти анатомските разлики помеѓу регијата донатор и регијата реципиент имунолошки карактеристики на донаторот и реципиентот.

Постоперативна нега на лица по трансплантација Првата преврска кај овие пациенти се изведува по 48 ‒ 72 часа, а по потреба и порано.

На одделни делови од телото не се препорачува преврска, па негата се спроведува со отворена метода.

Причини за неприфаќање на трансплантот се следните: крварење и хематом под графтот надворешни механички фактори (неадекватна преврска и имобилизација) инфекција неадекватна подлога.

Според видот на донаторот, трансплантите се делат на:

автотранспланти хомотранспланти синтетички графтови. Автотрансплантација претставува пресадување на трансплантот од донаторската

регија, на регија реципиент кај исто лице. Хомотрансплантација е истата постапка, но кај генетски различни личности. Хетеротрансплантација (ксенотрансплантација) е трансплантација на животинска

кожа врз човек. Индикации за автотранспланти и хомотранспланти

Автотранспланти – длабоки изгореници до 20 % зафатеност од површината на

телото ‒ хируршки рани со недостаток на кожа – трофички и венски улцерации

Хомотранспланти – длабоки изгореници со над 20 % зафатеност од површината на

телото ‒ длабоки изгореници и други дефекти со помала зафатеност од

површината на телото, но состојбата на пациентот не дозволува

земање на автотрансплант – инфицирана површина на раните

Пресадената кожа е поосетлива на сонце, затоа треба нејзино претпазливо изложување

на сонце. По зараснувањето пресадените кожни транспланти се исто толку јаки како и здравата

кожа. Само неколку недели по трансплантацијата , во пределот на пресадената кожа се

чувствува здрвеност, но кожата со тек на време ги стекнува сетилата за допир, топло, ладно,

притисок и болка.

1. Што е тоа кожен трансплант или графт? 2. Како се делат трансплантите според нивната дебелина? 3. Како се делат трансплантите според нивниот донатор? 4. Што е тоа автотрансплантација? 5. Наведи некои од причините за неприфаќање на трансплантот!

5.6. ИСЕЧОЦИ

Исечоци или резенки се делови од кожа и поткожно ткиво со васкуларна база. Тие се

користат за прекривање на дефекти со различна локализација, форма и големина. Резенките

имаат сопствено снабдување со крв, така што со нив може да се покрие и аваскуларна регија

како што е соголена коска, отворена ’рскавица и др. Резенките не се контрахираат, па затоа

можат да се користат за прекривање на сите дефекти и на оние места на коишто трансплантот

создава тешкотии заради набирање (на пр. зглобна површина). Најважно биомеханичко

својство на кожата е нејзината еластичност. Волуменот на кожата во период на растегнување

се намалува и кожата е потенка. Доколку кожата се истегне повеќе од одредената граница,

доаѓа до нарушување на циркулацијата и кожата станува бледа. Како последица на ова може

да дојде до некроза и пропаѓање на резенката.

Примена на исечоците

Исечоците или резенки најчесто се применуваат кога трансплантите не можат да ги

покријат дефектите. Исечоците покрај мускули и кожа содржат и фасција. Вклучување на

фасцијата во резенката ја подобрува нејзината циркулација. Артериските резенки содржат

најмалку една директна кожна артерија. Бидејќи последниот дел од субкутаниот слој го

сочинува површна мускулна фасција, во состав на резенките ќе влезат и поткожното масно

ткиво и фасцијата.

Најважни принципи во хирургијата на резенките се следните: Секоја резенка треба да биде добро испланирана. Кога постојат услови, дефектите треба да се покриваат со резенки од околното,

Запомни!

Кожен трансплант или графт претставува сегмент или дел од кожата којшто е потполно одвоен

од својата васкуларна основа и преместен на друго место, каде што добива васкуларизација која е

неопходна за преживување на трансплантираните клетки. Трансплантација означува земање на колонии

на живи клетки од донаторската регија и нивно пресадување на регијата реципиент. Според дебелината

трансплантите се делат на: транспланти со полна дебелина на кожата и транспланти со делумна дебелина

на кожата. Според видот на донаторот, трансплантите се делат на автотранспланти, хомотранспланти и

синтетички графтови.

локално ткиво затоа што тие се со слична боја и квалитет. Тоа придонесува за добар

естетски изглед на затворениот дефект. Резенките не смеат да содржат ткиво со лузни. Кај повозрасни пациенти треба да се избегнуваат големи резенки заради

артериосклеротични промени на крвните садови.

Постојат повеќе класификации на резенките. Денес најзастапена е следната:

I. според местото на земање на резенките II. според начинот на васкуларизација

III. според сложеноста на ткивото. Видови резенки

По завршување на оперативниот зафат и во период на преврски треба да се отстрани

секој можен надворешен или внатрешен притисок. Најчеста причина за надворешен притисок

се несоодветни преврски. Затоа најчесто резенките се оставаат отворени, па може да се следат

бојата и температурата на кожата коишто непосредно зависат од циркулацијата. Со најголема

внимателност се применуваат резенките на лице. Кожата најпрвин детално се прегледува затоа

што таа со текот на годините се менува и доаѓа до појава на брчки. Линиите на инцизија мораат

да бидат минимални затоа што само на тој начин лузните ќе бидат естетски прифатливи.

Кожата којашто се користи за покривање на овие дефекти мора да биде доволна по површина

и таа мора да биде со соодветен квалитет и боја. Сите резенки имаат задача да го покриваат

дефектот, да му ја вратат првобитната форма и повторно да воспостават добра функција.

1. Што се тоа резенки или исечоци? 2. Кога најчесто се применуваат резенките? 3. Како се делат резенките според местото од каде што се земаат? 4. Кои се најчести причини за пропаѓање на резените?

Кожни Со поткожно масно ткиво Фасцио-кожни Кожа со фасција Мускулно-кожни Кожа со дел од мускул или цел мускул Мускулни Се преместува мускул, а потоа се покрива со слободен кожен

трансплант

Запомни!

Исечоци или резенки се делови од кожа и поткожно ткиво со васкуларна база. Тие се користат за

прекривање на дефекти со различна локализација, форма и големина. Резенките имаат сопствено

снабдување со крв, така што со нив може да се покрие и аваскуларна регија како што е соголена коска,

отворена ’рскавица и др. Исечоците или резенки најчесто се применуваат кога трансплантите не можат да

ги покријат дефектите, а тоа е кога покрај мускули и кожа содржат и фасција.

5.7. ТРАНСФУЗИЈА НА КРВ

Трансфузијата на крв секојдневно спасува животи. Крвта е течно ткиво кое се наоѓа во

крвните садови и со помош на срцевата работа без прекин циркулира низ целото тело, со што

го овозможува животот на клетката. Таа има респираторна, нутритивна, екскреторна,

регулаторна и одбранбена функција. Крвта се состои од крвна плазма и крвни клетки – еритроцити, леукоцити и тромбоцити. Возрасен човек има околу 5,5 литри крв. Доколку

организмот загуби поголемо количество крв, тешко може сам да ја надомести. Неговиот живот

е загрозен. Загубената крв може да се надомести со крв од друг човек. Давањето крв од еден

човек на друг се вика трансфузија на крв. Обиди за трансфузија на крв се правени одамна, но

настанувале многу инциденти, честопати со фатален крај, сѐ до оној момент додека не се

дошло до сознание дека луѓето немаат еднаква врста на крв. Тоа се овозможило со

откривањето на крвните групи. Откривањето на крвните групи и разработката на безбедни

методи за трансфузија на крв, овозможуваат развиток на современата модерна хирургија. Во

1902 г. Ланстеинер ги открива крвните групи, АБО-системот. Нешто подоцна Ланстеинер и

Виенер го откриваат и Rh-факторот, што е голем чекор во запознавањето на својствата на крвта

и отклонување на можните компликации при трансфузија на крв. Разликуваме четири крвни

групи; А, Б, АБ и О (нулта). Секоја крвна група може да биде Rh-негативна или Rh-позитивна.

Кога некој треба да прими крв, неопходно е крвта да биде од соодветна крвна група. Во

спротивно ќе настане аглутинација на еритроцитите и примачот на крв може да умре.

Правила за давање и примање на крв:

Крвна група А Дава крв на крвна група А и АБ, а прима од А и

О Б Дава крв на крвна група Б и АБ, а прима од Б и О АБ Прима од крвните групи А, Б, О, АБ, а дава само

на АБ О Дава на крвните групи А, Б , АБ и О, а прима

само од О крвна група

Крвните групи се наследуваат од родителите. Rh-факторот е исто наследен. Тој е

карактеристична антигена супстација, хемиски слична на липоидите и се наоѓа во црвените

крвни зрнца. Луѓето што го имаат се Rh-позитивни а тие што не го поседуваат се Rh-негативни.

Ако човек со негативен Rh-фактор прими крв од човек со позитивен Rh-фактор, неговиот

организам ќе се сензибилизира и ќе создаде антитела против него. Секое повторно примање

на Rh-позитивна крв, ќе доведе до бурна реакција и до аглутинација на еритроцитите.

Трансфузијата на крв може да биде:

Директна (кога со специјална направа се дава директно крв од човек на човек, од

циркулацијата на дарителот во циркулацијата на примачот). Индиректна ‒ давање на конзервирана крв. Конзервираната крв доаѓа во шишиња

или специјални кеси на кои е залепена етикета со означена крвна група, Rh-фактор,

датум кога е земена и припремена крвта. Конзервираната крв е употреблива

најмногу до 21 ден, а се чува на температура од 2 до 8 °C.

Трансфузија на крв најчесто се дава во вена, кубиталната и премалеоларната. Многу

поретко при тешки шокови состојби се користи артерија. Кај новороденчиња и доенчиња

трансфузија може да се дава и во коскената срж во калканеус. Трансфузија на крв се дава при

крварења, кај шок, потешки изгореници, преоперативно, постоперативно, за време на потешки и долготрајни операции, тешки инфекции и сепси, интоксикации и др. Трансфузија на крв не

подразбира само давање на полна крв. Во медицинската практика сѐ повеќе се јавува потреба

од селектирано давање на некои од крвните деривати, во зависност од заболувањето, т.е.

потребата на пациентот. На пример, пациенти со малигни заболувања имаат потреба само од

еритроцити и тромбоцити кои привремено коскената срж не може да ги создава поради

дејството на хемотерапијата. Кај анемични пациенти се даваат само еритроцити, при

изгореници неопходна е плазма и сл. Ваквото лекување со крвни компоненти се нарекува

компонентна терапија бидејќи примачот го добива само оној дел од крвта, односно онаа

компонента која му недостасува. Денес сѐ почесто се практикува автологна трансфузија во

која болниот ја добива својата крв која ја дал најмногу еден месец пред трансфузијата. Крв за

сопствени потреби можат да дадат болни кај кои се планира некоја хируршка интервенција за

која е потребна крв. Се зема крв од пациентот, се конзервира и чува во болницата и се дава

исклучиво само на пациентот. Со тоа се намалува ризикот од несакани последици од

трансфузијата на крв.

Секоја трансфузија носи со себе одреден ризик. Можни компликации од трансфузија

на крв се следните:

Пирогена реакција ‒ настанува во тек на трансфузија или непосредно по неа.

Причинители се пирогени материи кои се денатурирани белковини, а настанале во

припремата на конзервирање на крвта или во системот за трансфузија кој не е

адекватно припремен и хемиски чист. Симптоми се висока температура и треска, па

се прекинува трансфузијата. Хемолитичка реакција ‒ распаѓање на еритроцитите при давање крв со

несоодветна крвна група. Се манифестира со изненаден колапс, треска, студена пот,

диспнеа, гадење, повраќање и сл., па се прекинува трансфузијата и се преземаат

постапки за да се подобри состојбата на болниот. Алергична реакција – настанува кога со крвта се внесуваат белковини на кои

организмот е сензибилизиран. Се јавуваат пликови, температура, треска, едем,

симптоми кои исчезнуваат со давање на антихистаминици. Внесување на инфекција – до оваа појава доаѓа кога се дава инфицирана крв. Се

јавува висока температура, цијаноза, колапс и др. Во ваква состојба болниот се

третира со високи дози на антибиотици. Тромбофлебитис – се јавува на вената во која се дава трансфузијата.

Сепак, поради својата ефикасност, трансфузијата на крв денес е многу применувана

метода на лекување во сите гранки на медицината. Нејзиниот ефект во најголем број случаи е

животоспасувачки.

1. Што е трансфузија на крв?

2. Наброј неколку причини за трансфузија на крв!

3. На што треба да се внимава при трансфузија на крв?

4. Објасни ги можните компликации од трансфузија на крв!

5.8. ДЕФОРМИТЕТИ НА ЛИЦЕ И ТЕЛО

Оперативното поле на естетската хирургија е многу широко и опфаќа голем број

деформитети на лицето и телото. Најзастапени се естетските корекции после изгореници на

телото и лицето. Потоа се среќаваат и корекции поради смрзнатини, естетски корекции на

тумори на телото и лицето, реконструктивни операции на очните капаци, вродени дефекти

како што се расцепи на усната и мекото непце, деформитети на ушната школка, вродени или

стекнати деформитети на носот и др.

Изгорениците претставуваат специфичен тип повреди настанати од некој топлотен

агенс. Тие се карактеризираат со брза општа реакција на организмот и локални промени.

Изгорениците според длабочината на зафатеноста на ткивото се делат на:

Изгореници од I степен ‒ зафатен е само површниот слој на кожата ‒ епидермисот.

Кожата е натечена, зацрвенета и болна. Овој вид изгореници не бара некое посебно

лекување и редовно завршува со санација без последици и лузни. Изгореници од II степен – карактеристично за овој степен е појавата на меури ‒ були

со различна големина и исполнети со бистра течност плазма (сл. 226). Зафатени се

подлабоките слоеви на кожата, но корените на влакната, потните, лојните жлезди и

нервните завршетоци не се уништени. Овој степен на изгореници бара хируршка

обработка, терапија со антибиотици, лекови против болка. Доколку не се инфицира,

наполно се лекува со спонтана епителизација без создавање на лузна.

Запомни!

Давањето крв од еден човек на друг се вика трансфузија на крв. Разликуваме четири крвни групи: А, Б, АБ и О (нулта). Секоја крвна група може да биде Rh-негативна или Rh-позитивна. Кога некој треба

да прими крв неопходно е крвта да биде од соодветна крвна група. Во спротивно ќе настане аглутинација

на еритроцитите и примачот на крв може да умре. Трансфузијата на крв може да биде директна и

индиректна. Трансфузија на крв се дава при крварења, кај шок, потешки изгореници, преоперативно,

постоперативно, за време на потешки и долготрајни операции, тешки инфекции и сепси, интоксикации и

др. Можни компликации од трансфузија на крв се пирогена реакција, хемолитичка реакција, алергична

реакција, тромбофлебитис и внесување на инфекција.

Сл. 226. Изгореница од втор степен

Изгореници од III степен – тука е уништена кожата во целата своја дебелина заедно

со сите лојни и потни жлезди, матриксот на влакната, нервните завршетоци и дел од

поткожното ткиво. Лекувањето се состои во хируршка обработка со отстранување

на уништеното ткиво и примарна трансплантација на кожа. Овие изгореници

зараснуваат со лузна и доколку се инфицираат лузните се многу груби, па потребна

е естетска корекција (третман на лузните). Изгореници од четврт степен или јагленисување ‒ се изгореници каде се зафатени

кожа, поткожно ткиво, мускулни фасции, мускули, а понекогаш е јагленосана и

коската. Лекувањето е хируршко со ексцизија и трансплантација. Секогаш

остануваат лузни, а понекогаш и инвалидитет.

Смрзнатини претставуваат повреди коишто настануваат со делување на ниски

температури. На овие повреди најмногу се изложени периферните делови на телото (стапала,

дланки, уши, нос и друго). Температурата пониска од 12 °C телото ја чувствува како ниска, но

и многу ниски температури нема да предизвикаат смрзнатини доколку не постојат одредени

надворешни или внатрешни фактори. Смрзнатините се делат на три степени:

I степен на смрзнатини – се манифестира со пецкање, чешање и црвенило на кожата.

Се оштетува само епидермисот. Лекувањето се состои во постепено затоплување,

топли напитоци, а по лекување не остануваат последици и лузни. II степен на смрзнатини – се појавуваат пликови (були), хиперемија и оток.

Лекувањето подразбира хируршка обработка на булите, земање антибиотици,

прекривање со газа на оштетените делови. По две недели настанува спонтана

епителизација и излекување. III степен на смрзнатини ‒ зафатени се сите слоеви на кожата и таа е темноцрвена и

некротична, а во пределот на дермакационата зона се јавува болка. Длабоките смрзнатини можат да се инфицираат и тогаш настануваат сите знаци на

влажна гангрена, а доколку не се јави инфекција, ткивото ги има сите карактеристики на сува

гангрена. Често и овие оштетувања на кожата бараат естетско-хируршка корекција.

Најчесто застапени бенигни тумори на кожата и поткожното ткиво на лицето и телото

се: атероми, липоми, фиброми, хемангиоми и невуси. Овие тумори најчесто бараат третман од

естетската хирургија.

Атером или лојна циста настанува откако ќе се затвори (запуши) изводниот канал на

лојната жлезда на кожата. Се забележува како безболно чворче под кожата, еластичен е на

допир и се придвижува во однос на кожата (сл. 227). Лојот или себум којшто постојано

излегува на површината на кожата и ѝ дава мазност и сјајност, сега нема да може да се

ослободи и се задржува во лојната жлезда. Тој се наоѓа во капсула којашто се зголемува.

Атеромите најчесто се јавуваат после пубертетот, почесто кај оние што имале акни, после

сончање или употреба на солариум, после повреди на кожата и сл. Оваа колекција може лесно

да се инфицира и целата регија да стане црвена и болно отечена. Локално се зголемува

температурата на кожата.

Сл. 227 Атером

Атеромите кои не прават естетски и функционални проблеми обично не се третираат.

Но, ако го нарушуваат естетскиот изглед или ако се инфицираат треба да се третираат на еден

од следните начини:

Инцизија и дренажа. Во случај на инфекција се врши засекување на кожата за да

се испразни гнојната содржина, а со тоа и да се смири воспалението. По

смирувањето на процесот се препорачува радикална ексцизија бидејќи постои

голема веројатност процесот да се повтори. Тотална – радикална ексцизија. Оваа постапка се препорачува како трајно

решение, но само во ситуации кога нема воспалителни процеси. Се отклонува

лојната циста и дел од околното ткиво, со што се јавува дефект на кожата со поголем

пречник од самата лојна циста и затоа се шие таквата рана. Конците се вадат по 7

до 14 дена, по што раната зараснува. Минимална ексцизија. Се прави мала ексцизија преку која дел по дел се

отстранува цистата. Раната зараснува без шиење и лузната е минимална. Отстранување со игла е техника наменета за отстранување на атероми на главата.

Липоми се бенигни тумори на масно ткиво и најчесто се сместени непосредно под

кожата (сл. 228) сѐ до мускулниот слој, а често се протегаат и внатре во самиот мускул.

Липомите се со мека конзистенција, ограничени со еден вид тенка обвивка којашто се протега

и внатре во самиот липом во вид на прегради. Растат поединачно или во поголем број на

различни делови на телото. Лесно се препознаваат бидејќи се тркалезни, меки, подвижни и се

издигнуваат над нивото на кожата. Најчесто се јавуваат на вратот, грбот, екстремитетите,

зглобовите, но иако поретко, може да се јават на кој било дел од телото. Липомите се изградени

од масни клетки групирани во масно ткиво, а зрелото масно ткиво е поделено во резови со

тенки прегради од сврзно ткиво. Ангиолипоми се липоми кои имаат васкуларизација,

миолипомите растат во мускули, а хондролипомите во ’рскавици. Се отстрануваат со

ексцизија со локална анестезија. Липосукција може да се примени кај липоми кои се помеки и

имаат помалку сврзно ткиво.

Сл. 228. Липом

Фиброми се бенигни тумори од фиброзно ткиво на кожата или поткожното ткиво и

најчесто се со цврста конзистенција. Можат да бидат поединечни (сл. 229 а) или мултипли (сл. 229 б) и немаат склоност кон брзо растење. Почести се во постара возраст. Обично се

тркалезни или овални и се јасно ограничени од околината.

Сл. 229 а. и сл. 229 б. Фиброми

Хируршкиот третман подразбира ексцизија, а дефектот се затвора со шиење. Склони се

кон рецидивирање.

Хемангиоми се тумори од васкуларно потекло или тумори на крвните садови коишто

растат независно од нормалната васкуларна мрежа. Изгледаат како црвен оток или израсток

(сл. 230). При повреда обилно крварат. Тие се најчести тумори во детската пластична

хирургија. Хемангиомите се делат на: капиларни, кавернозни и мешовити. Вродените

хемангиоми кај децата најчесто спонтано се намалуваат и исчезнуваат во подоцниот период

од животот. Иако се манифестира во првите години од животот, може да се јави и кај возрасни

луѓе. Може да се јават каде било на телото, но почесто се јавуваат на лицето, грбот и градите.

Лекување не е потребно доколку хемангиомот не предизвикува функционални пореметувања.

Ако треба да се лекува се лекува со кортикостероиди. Хируршка интервенција не е секогаш

препорачлива.

Сл. 230. Хемангиом на лице како црвен оток

Невуси (сл. 231) или младежи се тумори на меланоцитите или клетките на кожата

коишто содржат темен пигмент ‒ меланин којшто е одговорен за бојата на кожата. Невусите

се дефекти кои настануваат со самото настанување на кожата и слузокожата уште во

ембрионалниот развој. Факторите за нивно настанување се генетски, но не се исклучуваат и

други фактори за време на бременоста, како вирусни инфекции, употреба на лекови за време

на бременоста, јонизирачко зрачење, алкохолизам на бремената жена, недостаток на цинк за

време на бременоста и др. Невусите можат да бидат во рамнина на кожата или малку над неа,

а бојата може да им варира, но можат да бидат и безбојни или депигментирани. Невусите се

безопасни, сѐ додека на нив не се забележуваат никакви промени.

Сл. 231. Невуси

Се препорачува хируршко отстранување само доколку видливо се променуваат или се

наоѓаат на места кои се под постојана иритација (грб, рамена, стапала и сл.).

Запомни!

Изгореници претставуваат специфичен тип повреди настанати од некој топлотен агенс и се

карактеризираат со брза општа реакција на организмот и локални промени. Според длабочината и

оштетувањето има четири степени на изгореници. Смрзнатини претставуваат повреди коишто

настануваат со делување на ниски температури и на нив најмногу се изложени периферните делови на

телото (стапала, дланки, уши, нос и друго). Липомите, атеромите, фибромите и невусите се бенигни

тумори. Тие се отстрануваат доколку го нарушуваат естетскиот изглед или сметаат на некоја функција.

Хемангиоми се тумори од васкуларно потекло или тумори на крвните садови коишто растат независно од

нормалната васкуларна мрежа. Почесто се лекуваат со кортикостероиди, а хируршка интервенција не е

секогаш препорачлива.

1. Објасни ги промените кај степените на изгореници! 2. Обиди се да ги опишеш разликите помеѓу атеромите и липомите! 3. Што се хемангиоми и како се лекуваат? 4. Објасни зошто настануваат невусите и како какви промени се јавуваат на

кожата!

5.9. ДЕФОРМАЦИИ НА УШНА ШКОЛКА И УСНИ

Чести операции на пластичната хирургија се деформациите на ушната школка и усните.

Тие можат да бидат вродени и стекнати. Најчести вродени деформации на ушната школка се:

микротија и клемпави уши.

Микротија претставува вродена деформација на увото каде што ушната школка е мала

или недоволно развиена (сл. 232), а надворешниот ушен канал не постои или е затворен. Овие

деформитети на ушната школка најчесто се придружени и од други деформитети на лицето, а

често се проследени и со нарушување на слухот. Аномалијата настанува уште во

ембрионалниот развој, а како причини се наведуваат генетски фактори, инфекции за време на

бременоста, васкуларни пореметувања, лоша презентација на плодот за време на бременоста

и сл. Аномалијата се коригира со хируршка интервенција. За реконструкција на ушната

школка најчесто се користи ’рскавица од ребрата, но може да се користи и медпор како

вештачки материјал. Минимална возраст за операција е 10 до 11 години.

Сл. 232. Mикротија

Клемпави или проминентни уши се често во групата на вродени деформации, па кај

децата со овој деформитет може да се јави чувство на пониска вредност заради потсмевањето

од околината. За клемпави уши зборуваме кога аголот од задната страна на увото и главата е

поголем од 30 степени. Може да биде клемпаво само едното уво, но почесто двете се клемпави.

Клемпавоста може да биде симетрична или асиметрична. Ушите не треба да се оперираат пред

детето да наполни шест години, затоа што тогаш завршува развојот на ушната школка.

Постојат неколку оперативни техники за корекција на овој деформитет коишто се засноваат

на обликување на ушната ’рскавица, со што се намалува аголот помеѓу ушната школка и

главата.

Сл. 233. Клемпави уши – пред и по интервенција

Класичниот начин е кога се прави голем рез зад увото, се реконструира ’рскавицата, се

отстранува дел од кожата и увото се зашива поблиску до главата. После 2 ‒ 3 недели се вадат

конците и видливи се корективните ефекти. Современиот начин се изведува со локална

анестезија и трае 15 минути за корекција на двете уши. Се прави микрорез од предната страна

на увото, преку него под кожата се вметнува специјален Фолдов имплант кој го поставува и

држи увото во посакуваната положба. Ефектот е видлив веднаш и пациентот уште истиот ден

се враќа на секојдневните обврски (сл. 233).

Расцеп на усната или зајачка уста (сл. 234) се јавува како последица на потполно

спојување на процезус максиларис со средишниот носен процеп и тоа на едната страна или

обострано. Ова е најчеста вродена аномалија која настанува како грешка во ембрионалниот

развој во периодот на формирање на непцето (помеѓу 4 и 7 недела од ембрионалниот развој).

Честа е во рамките на синдром кој го следат и други аномалии како аномалии на заби и успорен

раст. Како можни фактори за појава на оваа аномалија се споменуваат употреба на некои

лекови, пушење, дрога и зрачење за време на бременоста. Единствен начин на лекување е

оперативен. Се препорачува операцијата да се изврши после шестиот месец за да се намали

ризикот од анестезија. Во домашно лекување се препорачува апликација на масти во предел

на раната и високо повивање, како би се спречило детето со раце да ја допира раната и да ја

деформира.

Сл. 234. Расцеп на усна

Расцеп на непцето (сл. 235) настанува како последица на погрешно и недоволно

спојување на максиларниот продолжеток со носниот медијален продолжеток.

Сл. 235. Расцеп на непце

Лекувањето е хируршко и неопходно е да се направат повеќе интервенции за да се

добие посакуваниот ефект. После операцијата се воспоставува нормална исхрана и говор кај

детето, но се потребни редовни вежби кај логопед за детето да се одвикне од назалниот говор.

1.Кои се најзастапени деформации на ушите? 2.Објасни како се коригираат макротијата и клемпавите уши! 3.Што е зајачка уста и зошто се јавува?

5.10. РИНОПЛАСТИКА

Корективната естетска операција на носот отсекогаш била голем предизвик за секој

пластичен хирург. Тоа е процедура којашто во основа се изведува на слепо т.е. не е во

потполност под контрола на окото на хирургот. Со цел да се избегнат надворешно видливите

лузни, инструментите се внесуваат низ тесните носни отвори, се вовлекуваат под кожата на

носот каде што се врши негова корекција, но често конечниот резултат е непредвидлив.

Индикации за корективна ринопластика се: испакнат нос премногу широк нос премногу долг нос

Запомни!

Микротија претставува вродена деформација на увото каде што ушната школка е мала или

недоволно развиена, а надворешниот ушен канал не постои или е затворен. Аномалијата настанува уште

во ембрионалниот развој, а како причини се наведуваат генетски фактори, инфекции за време на

бременоста, васкуларни пореметувања, лоша презентација на плодот за време на бременоста. Клемпави

или проминентни уши често се вродени деформации. За клемпави уши зборуваме кога аголот од задната

страна на увото и главата е поголем од 30 степени. Расцепот на усната и непцето се вродени аномалии.

Сите овие аномалии се лекуваат со хируршка интервенција.

седласт нос асиметричен нос (поради девијација на носната преграда), деформиран врв на носот опструкција на дишењето при девијација на носната преграда.

Релативни контраиндикации за естетска операција на носот се многу ретки. Тука се

вбројуваат нереалните очекувања на пациентот кои често се појавуваат со слика од својот идол

од јавниот живот со желба да имаат нос како нивниот идол. Исто така контраиндицирани се и

психички лабилни личности, лица со малигни процеси на кожата од носот и др. Пред

оперативниот зафат, пациентот треба да се предупреди дека по операцијата ќе носи

компресивна маска, ќе има тампони во носот една недела и затоа одредено време ќе мора да

дише исклучиво низ уста. Исто така се предупредува пациентот и за отокот којшто се јавува

околу очите и е особено изразен првите денови, а постои и оток на носот и околината што трае

неколку недели. Гледан во профил, идеалниот гребен на носот е под агол од 30 степени во

однос на предната рамнина на лицето, додека пак таканаречениот назолабијален агол (аголот

помеѓу горната усна и носната преграда) нормално изнесува кај маж околу 90°, а кај жена до

120°. Пред оперативниот зафат неопходно е да се провери и обележи профилот на носот

којшто треба да се коригира, големината и обликот на носните отвори и евентуалната

девијација на носната преграда. Обликот, големината и симетријата на носот се потврдува со

рендгенска снимка. Операцијата се изведува со општа анестезија. Оперативниот зафат се

изведува исклучиво низ резови на слузницата на носот од каде што со прецизни и специјално

обликувани инструменти се коригира коскено-’рскавичната структура на носот, а со самото

тоа се формира и неговиот надворешен изглед. За постигнување на посакуваните резултати со

хируршката интервенција се менуваат ’рскавицата, коската, кожата, поткожното ткиво, мускулите и лигаментите (сл. 236).

Сл. 236. Нос - пред и по хируршка интервенција

Ринопластиката не е само решавање на естетскиот изглед на носот, туку се користи и

за решавање на функционални проблеми кои пациентот може да ги има, на пример девијација

на носната преграда. Носната преграда е коскено-’рскавична и ја дели носната шуплина на два

еднакви дела. Најчести симптоми при оваа аномалија се отежнато дишење преку нос, запушен

нос, чести крварења од нос, главоболки и вртоглавици. Септопластика е операција со која се

коригира носната преграда со цел да се подобри функцијата на носот. Може да се изведе

самостојно или во склоп на естетска корекција на носот. Септопластика не се врши кај деца

бидејќи нивниот нос сѐ уште расте. Операцијата опфаќа отстранување на деформираните

делови на носната преграда и поставување на преградата во правилна позиција. По завршената

интервенција во носните отвори се ставаат тампони коишто остануваат тука седум дена и

нивната цел е да вршат внатрешна компресија на носната структура, па заедно со

надворешната компресија се постигнува ефект на гипсена маска. Улогата на гипсената маска

е да го спречи крварењето и да овозможи веќе обликуваната носна структура да срасне во

новата положба. Отокот постои и по отстранување на маската (по седум дена), но постепено

се намалува, а новиот облик на носот може во потполност да се види после дефинитивното

повлекување на сите отоци.

1. Дефинирај го поимот ринопластика! 2. Опиши како се изведува ринопластика! 3. Наброј ги индикациите за примена на ринопластика! 4. Објасни ја улогата на гипсената маска по оперативната постапка! 5. Објасни зошто е потребна септопластика!

5.11. АБДОМЕНОПЛАСТИКА

Абдоменопластика (познатa како затегнување на стомакот) претставува естетска

хируршка реконструкција со која се врши отстранување на вишокот на кожа и масните наслаги

од средниот и долниот дел на абдоменот и затегнување на мускулите на стомачниот ѕид. Чести

пациенти се и жените и мажите. Главна и најважна индикација за абдоменопластика

претставува вишокот на кожа и масно ткиво на стомакот, што може да биде проследено со

слабост и попуштање на мускулатурата на предниот стомачен ѕид. Овој деформитет може да

биде последица на бременост, дебелина или и едното и другото. Може да се јави во многу

блага форма, во вид на мало опуштање на кожата со присуство на стрии и мали масни наслаги,

што може успешно да се отстранат со вежбање (сл. 237).

Сл. 237. Ефект од абдоменопластика на стомак, пред и потоа

Запомни!

Индикации за корективна ринопластика се: испакнат нос, премногу широк нос, премногу долг

нос, седласт нос, асиметричен нос (поради девијација на носната преграда), деформиран врв на носот, опструкција на дишењето и др. Операцијата се изведува со општа анестезија. Оперативниот зафат се

изведува исклучиво низ резови на слузницата на носот од каде што со прецизни и специјално обликувани

инструменти се коригира коскено-’рскавичната структура на носот, а со самото тоа се формира и

неговиот надворешен изглед. Септопластика е операција со која се коригира носната преграда со цел да

се подобри функцијата на носот. Може да се изведе самостојно или во склоп на естетска корекција на

носот.

Кај поизразени форми на овој деформитет постои голем вишок на кожа, со многу стрии,

масни наслаги и попуштање на стомачната мускулатура. Во овие случаи е потребно да се

направи хируршка корекција во комбинација со диета и физички вежби. Најтешка форма се

јавува кај многу дебели лица кај коишто стомакот виси како престилка, со големи наслаги на

масно ткиво и секогаш се придружени со попуштање на стомачните мускули. Најчесто тоа се

лица коишто кренале раце од секоја можност да ја поправат својата состојба и изгубиле волја

за какви било вежби и диета. Тоа пак ги води во уште поголема апатија и се препуштаат на

храната и на пасивниот начин на живот.

Подготовка за операција

Од голема важност е подготовката на пациентот пред операција. Пациентот треба да се

запознае со можностите на овој оперативен зафат и фактот дека со оваа постапка не може во

целост да се реши проблемот на дебелината, но само привремено се отстрануваат масните

наслаги. Исто така пациентот треба да се предупреди од можноста да останат мали лузни по

оперативниот зафат. Се прават потребните клинички испитувања на пациентот за да се утврди

неговата здравствена состојба, се прават лабораториски испитувања, преглед од интернист и

анестезиолог. Операцијата се изведува со општа анестезија. Ако масните наслаги се

ограничени во областа под папокот, потребна е помалку комплексна операција т.е. парцијална

абдоменопластика, позната како мини затегнување на стомакот. Подобри резултати се

постигнуваат кога со абдоменопластиката истовремено се изврши и липосукција на масните

наслаги на колковите, со што се добива поубава линија на телото. Циркумференцијална

(кружна) абдоменопластика позната уште како Body Lift се препорачува на пациенти кои се

лечени од прекумерна дебелина, а имаат вишок масни наслаги и изразена млитавост околу

средната линија на телото. Пред абдоменопластика им се препорачува на пациентите да не се

изложуваат на сонце и да избегнуваат строги диети кои би го исцрпиле организмот пред

интервенцијата. По успешно изведената хируршка постапка, раната се сутурира (шие) по

слоеви и се поставува аспирациона дренажа. Преврските се прават со компресивен завој, а

пациентот се преместува во полуседечка положба. Во постоперативниот период од големо

значење е општата нега на пациентот. Се спроведува антибиотска терапија во профилактички

цели најмалку една седмица, а конците се отстрануваат помеѓу десеттиот и четиринаесеттиот

ден од операцијата. По операцијата неопходно е да се носи цврст и еластичен појас, најмалку

два месеца и не се препорачува поголем физички напор. Постоперативно доколку пациентот

не се придржува на советите на лекарот, можни се компликации кои ќе го забават

зараснувањето. Вообичаено абдоменопластиката дава добри и долготрајни резултати, под

услов пациентот редовно да вежба и адекватно да се храни. По интервенцијата пациентот

добива рамен и дотеран стомак, но да не заборавиме дека лузните се трајни иако со тек на

време избледнуваат.

Запомни!

Абдоменопластика претставува естетска реконструкција на предниот стомачен ѕид. Главна и

најважна индикација за абдоменопластика претставува вишокот на кожа и масно ткиво на стомакот, што

може да биде придружено со слабост и попуштање на мускулатурата на предниот стомачен ѕид. Овој

деформитет може да биде последица на бременост, дебелина или и едното и другото. Операцијата се

изведува со општа анестезија. По успешно изведената хируршка постапка, раната се сутурира по слоеви

и се поставува аспирациона дренажа. По операцијата неопходно е да се носи цврст и еластичен појас,

најмалку два месеца и не се препорачува поголем физички напор. Абдоменопластиката дава добри и

долготрајни резултати, под услов пациентот редовно да вежба и адекватно да се храни.

1. Дефинирај го поимот абдоменопластика! 2. Која е главна индикација за абдоменопластика? 3. Опиши ја предоперативната подготовка на пациентот! 4. Какви промени очекува пациентот по извршена абдоменопластика? 5. Што се препорачува на пациентот по интервенцијата?

5.12. КОРЕКЦИЈА НА ГРАДИ

Корекцијата на градите се прави по хируршки пат и третманот вклучува:

хируршки третман за подигнување на градите хируршки третман за зголемување на градите реконструкција на гради гинекомастија – корекција на машки гради хируршки третман при асиметрија на градите хируршки третман на брадавиците на градите хируршки третман кај тубуларни гради.

5.12.1. ХИРУРШКИ ТРЕТМАН ЗА ПОДИГНУВАЊЕ НА ГРАДИТЕ ‒

МАСТОПЕКСИЈА

Мастопексија е хируршка естетска интервенција за подигнување на градите. Со неа

спуштените гради се подигнуваат во нормална, повисока положба. Интервенцијата се прави

кај:

гради кои се со нормална големина, но кожата ја изгубила својата еластичност гради кои од својата првобитна анатомска положба, поради некои фактори

(бременост, доење, гравитација) се спуштиле надолу и го изгубиле својот убав

изглед. Со естетската операција за подигнување на женските гради се добиваат полни и цврсти

гради (сл. 238). Операцијата може да се изврши во која било животна возраст. При

оперативниот зафат се отстранува само кожата, без да се редуцираат масното и жлезденото

ткиво. Во текот на операцијата може да се изврши и корекција на ареолата и брадавиците, а

кај малите гради може со истиот зафат да се направи нивно зголемување, т.е. да се постават

соодветни импланти. Резултатите се видливи по неколку месеци, а дефинитивниот изглед се

постигнува по една година. Важно е да се напомене дека добиениот естетски резултат не трае

вечно бидејќи на него делуваат процесот на стареење, промена на телесната тежина и слично.

Сл. 238. Мастопексија на гради – пред и потоа

1. Што е мастопексија? 2. Опиши го оперативниот зафат кај мастопексија! 3. Која е целта на мастопексија?

5.12.2. ХИРУРШКИ ТРЕТМАН ЗА ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ГРАДИТЕ (АУГМЕНТАЦИЈА)

Зголемувањето на градите после липосукцијата е најчеста естетска хируршка

интервенција. Со зголемувањето на градите се постигнува саканата големина која е во склад

со конфигурацијата на телото. Првите обиди за зголемување на градите се извршени во 1904

г. Меѓутоа, вградувањето на импланти по хируршки пат се појавува во 1958 г. од страна на

Ивалон кој вградувал импланти од сунѓерест поливинил алкохол. Во 1963 г. за првпат се

употребуваат протези од силиконско желе кои модифицирани се користат и денес. Зголемувањето на градите е процедура со која се зголемува волуменот на градите и се

подобрува нивниот облик и изглед со користење на силиконски импланти. Потенцијални

кандидатки за оваа интервенција се жени кои имаат слабо развиени гради, недоволно развиено

жлездено и масно ткиво, кај жени кај кои градите го изгубиле својот волумен и природно се

опуштиле и да не заборавиме, кај жени кои индивидуално посакуваат поголеми гради и не се

задоволни од големината и обликот на своите гради.

Запомни!

Мастопексија е хируршка естетска интервенција за подигнување на градите. Со естетската

операција за подигнување на женските гради се добиваат полни и цврсти гради. Операцијата може да се

изврши во која било животна возраст. При оперативниот зафат се отстранува само кожата, без да се

редуцираат масното и жлезденото ткиво.

Во текот на операцијата може да се изврши и корекција на ареолата и брадавиците, а кај малите

гради може со истиот зафат да се направи нивно зголемување, т.е. да се постават соодветни импланти.

Се препорачува да се направи мамографско испитување пред хируршката интервенција

на градите со што би се откриле или предвиделе некои промени во ткивото на градите.

Личните желби на пациентката ќе му помогнат на докторот да ја одреди соодветната големина,

обликот и видот на протезата. Потоа се одредува локализацијата на инцизијата и дали

имплантот ќе биде поставен под или над пекторалниот мускул.

Имплантите меѓусебно се разликуваат според:

облик (тркалезни (сл. 239) или контурни) според волумен, пречник и висина површина (мазни или текстурирани) состав, можат да бидат исполнети со гел – силиконски еластомер кој почесто се

употребува во Европа или исполнети со солен раствор кој почесто се употребува во

Америка. При примена на која било оперативна техника за имплантација или вметнување на

мамопротеза, секогаш треба да се води грижа за тоа оперативниот рез да биде што помалку

забележан. Развојот на ендоскопската пластична хирургија во последните неколку години

овозможил поставување на протеза којашто потоа се полни со физиолошки раствор или воздух

и тоа без постоење на лузни, низ една мала инцизија од само 1 ‒ 2 cm. Постоперативни

компликации после имплантација на силикони се многу ретки. Покрај вообичаено застапените

компликации како што се инфекции или хематоми, постои и можност за појава на протрузија

на протезата. Новите протези се различни по текстура и кај нив е исклучена можноста од

појава на вакви компликации и им даваат на градите потполно природна конзистенција. За

зголемување и обликување на градите, денес сѐ почесто се користи аналогната

трансплантација на поткожното масно ткиво. Со липосукција внимателно се зема зрело

поткожно масно ткиво и истото се пресадува во градите со цел нивна корекција.

Сл. 239. Тркалезен силиконски имплант

Запомни!

Зголемување на градите или аугментациона мамапластика претставува посебна област во

реконструктивната и естетска хирургија. Целта на овој третман е обликување на контурите на недоволно

развиени гради. Постојат два начина за зголемување на градите: поставување на посебни додатоци под

жлезденото ткиво коишто се викаат импланти или протези, а во народот познати како „силикони“ и со

помош на сопствено ткиво. Во практиката постојат два вида импланти: импланти коишто се полнети со

силиконски гел или полиуратен и импланти коишто се полнети со физиолошки раствор или воздух.

1. Која е целта на аугментационата мамопластика? 2. Кои се двата начина на зголемување на градите? 3. Опиши ги двата вида импланти коишто се применуваат во пластичната

хирургија! 4. Објасни ги постоперативните компликации по имплантација на

силикони! 5. Кој е твојот став за оваа естетско-хируршка интервенција?

5.12.3. РЕКОНСТРУКЦИЈА НА ГРАДИ

Реконструкција на гради обично се планира и прави по оперативно отстранување на

градата поради карцином. Реконструкцијата може да биде:

Примарна Со ист оперативен акт и се отстранува и се реконструира градата.

Ова се применува кога болеста е во почетен стадиум. Секундарна

(одложена) Се отстранува градата, па дури после завршената радиотерапија и

хемотерапија се реконструира градата на пациентката.

Реконструкцијата се изведува со импланти и ткивни експандери, со импланти и

сопствено ткиво или само со сопствено ткиво. Често се случува да треба да се оперира и

другата града за да се направи симетрија со веќе реконструираната. Реконструкција на

брадавиците се прави шест до дванаесет месеци по реконструкцијата на градата. Во последно

време сѐ повеќе испитувања потврдуваат дека жените кај кои се реконструираат градите по

карциногени заболувања, живеат подолго со што се нагласува влијанието на психата врз текот

на болеста.

Провери го своето знаење

1. Кога се прави реконструкција на гради? 2. На што треба да се внимава пред да се планира хируршката интервенција?

5.12.4. ГИНЕКОМАСТИЈА – РЕДУКЦИЈА НА МАШКИ ГРАДИ

Гинекомастијата претставува зголемување на градите кај мажите кое во основа има

зголемување на жлезденото ткиво на дојката, за која појава од значење се повеќе етиолошки

фактори. Најчести етиолошки фактори се: хормонални и метаболни пореметувања, исхраната,

употреба на одредени медикаменти, генетски пореметувања (на пр. Клинефелтеров синдром),

појава на бенигни и малигни тумори, згоеност и др. Доколку зголемувањето на градите се

должи исклучиво на зголемување на масното ткиво се користи терминот псевдогинекомастија

или липомастија.

Зголемувањето на градите може да се сретне кај новороденчињата, во пубертет – адолесценција и кај возрасната популација. Кај новороденчињата оваа појава е транзиторна,

додека пубертетската гинекомстија кај 25 % од случаите се решава со оперативен зафат. Гинекомастијата може да биде еднострана или да се манифестира на двете страни. Постојат

четири степени на гинекомастија, зависно од големината на жлезденото ткиво и вишокот кожа

и поткожно масно ткиво.Предоперативно потребно е да се направи клинички преглед,

ендокринолошка консултација, лабораториски испитувања со задолжителна анализа на

хормоналниот статус, ехотомографија на градите, магнетната резонанца и тенкоиглена или

кор-биопсија (биопсија на ткивен цилиндер) со патохистолошка анализа на биоптичниот

материјал. Зависно од степенот на гинекомастијата се применуваат различни видови на

оперативни техники. Со хируршка интервенција се отстранува масно и жлездено ткиво од

градата (сл. 240). Доколку има и вишок кожа се отстранува и таа за да се олесни обликувањето

на градите. Отстранетиот ткивен материјал се испитува во патохистолошка лабораторија, со

што се потврдува постоење на гинекомастија или евентуално постоење на туморска

формација.

Сл. 240. Гинекомастија - пред и по интервенција

Се поставува вакуум дренажа и таа се отстранува после 3 – 7 дена, сутурниот материјал

(конците) се отстрануваат на осмиот постоперативен ден. Постоперативно се носи

компресивен појас за гради во тек на еден месец. Враќање кон рекреативни спортски

активности е можно после еден месец од изведувањето на хируршката интервенција.

1. Што е гинекомастија? 2. Кои се фактори за оваа појава? 3. Што се отстранува со хируршката интервенција?

Запомни!

Гинекомастијата претставува зголемување на градите кај мажите кое во основа има зголемување

на жлезденото ткиво на дојката. Најчести етиолошки фактори се: хормонални и метаболни пореметувања,

исхраната, употреба на одредени медикаменти, генетски пореметувања (на пр. Клинефелтеров синдром),

појава на бенигни и малигни тумори, згоеност итн. Зависно од степенот на гинекомастијата се применуваат

различни видови на оперативни техники. Со хируршка интервенција се отстранува масно и жлездено

ткиво од градата. Доколку има и вишок кожа се отстранува и таа за да се олесни обликувањето на градите.

5.12.5. АСИМЕТРИЈА НА ГРАДИТЕ

Сл. 241. Асиметрични гради ‒ пред и по интервенција

Асиметријата на градите е резултат на недостаток на една града, неразвиена града или

голема хипертрофична града. Градите се разликуваат и по волумен и по обем и по висина. (сл. 241). При корекција на асиметријата хируршки се интервенира или само на едната града или

некогаш е потребна корекција на двете гради.

5.12.6. КОРЕКЦИЈА НА БРАДАВИЦИТЕ НА ГРАДИТЕ

Сл. 242. Корекција на вовлечена брадавица – пред и по интервенција

Вовлечените брадавици се наследни и може да се јават на едната или на двете гради

(Сл. 242). Тие се сериозен проблем кај жената во периодот на доењето, тешко се извлекуваат

и го оневозможуваат доењето. Вовлечените брадавици ги вовлекуваат и млечните канали, така

што со нивно оперативно извлекување се исправаат и стануваат проодни и млечните канали.

Оперативната корекција се изведува со локална анестезија.

5.12.7. ТУБУЛАРНИ ГРАДИ

Тубуларна града претставува развоен деформитет каде доминира тесна база на градата,

релативно мала града со издолжен облик, а голема широка ареола и широка брадавица.

Причината е во развојот и цврстината на сврзното ткиво кое во градата е цврсто, а во ареолата

и брадавицата е лабаво. Поради тоа растот на градата е ограничен. Овај деформитет нема

влијание врз функцијата на градата, но има естетско и психолошко значење. Овој проблем се

решава со зголемување на градите со импланти кои го коригираат волуменот на градата.

Истовремено се намалува, а зајакнува ареолата.

5.13. ЛИПОСУКЦИЈА

Развојот на културата, технологијата и медицината доведоа до промена на сфаќањата

за човековото тело. Дебелината денес се смета за болест и естетски недостаток. Денес големо

значење се придава на мерење на масното ткиво. Тоа се мери во пределот на скапулата

(лопатка), надлактицата, стомачната регија и др. Во етиологијата на дебелината во 95 % од

случаите постои прекумерно внесување на висококалорична храна. Исто така, дебелината

може да настане поради ендокрини нарушувања (хормонален дисбаланс), нарушувања на ЦНС

од органски тип и тоа најчесто на ниво на хипоталамус. Метаболните нарушувања коишто се

среќаваат кај пациентите со дебелина се последица, а не причина. Психичките фактори во

голема мера влијаат врз незадржливиот апетит и појавата на дебелина. Според многу автори,

дебелината се смета за типична психосоматска болест. Кај возрасен човек, тешкотиите од

најразлична природа можат да доведат до навики на зголемено уживање во храната.

Осаменоста или емоционално незадоволство се наведува како најчеста причина за оваа појава.

Борбата против дебелината денес е мултидисциплинарна. Најважни методи за борба

против дебелината се:

правилна исхрана физичка активност здрав живот пластична хирургија.

Последниве години пластичната хирургија доживеа извонреден развој, а липосукцијата

е една од најчесто применуваните интервенции.

Сл. 243. Липосукција

Липосукција е хируршки метод за отстранување на маснотии и целулит од местата од

коишто не може да се отстранат на друг начин. Со помош на липосукција се обликува телото

според очекувањето на клиентот (сл. 243). Липосукцијата не ја решава вкупната дебелина, но

по оваа постапка можат полесно да се изгуби вишокот килограми (сл. 244). Липосукцијата

може да се врши на сите делови од телото каде што е достапно масното поткожно ткиво и со

чие отстранување се постигнува подобар физички изглед.

Сл. 244. Како резултат на липосукцијата, во оперираните делови се менува и состојбата на кожата, таа

станува поцврста

Пациентите кај коишто ќе се изведува оваа интервенција треба да бидат:

физички здрави да имаат цврста и еластична кожа да не се постари од 45 години да се реални во своите очекувања.

Кај пациенти со намалена еластичност на кожата се препорачува комбинација на

липосукција со реконструктивна хируршка интервенција, со одземање или затегнување на

вишокот кожа во третираните области. Жените се почести кандидати за липосукција од

мажите, а најчести регии на кои што се изведува се глутеална и абдоминална регија. Кај

мажите најчесто липосукција се прави на абдомен и половина. При првиот преглед и

консултации, хирургот внимателно го сослушува пациентот, ја одредува локацијата и степенот

на масно ткиво во таа регија. Потоа се прават испитувања на крвта, урината, се прави

интернистички преглед и се консултира анестезиолог. Липосукција се изведува во општа

анестезија, само при интервенција на помали регии се применува локална анестезија. Липосукција не е класичен хируршки зафат и бара специјална апаратура за изведување. Пред

постапката прецизно се подготвуваат деловите каде што ќе се изведува зафатот. Со маркер се

обележува местото на интервенцијата, се дезинфицира со антисептично средство, а телото се

прекрива со стерилни компресии. Постапката на липосукција е следна: откако се дал

анестетик, хирургот прави еден мал засек низ којшто може да се пристапи со канила до

масното ткиво. На липосукциската канила се наоѓаат повеќе странични отвори во близината

на врвот на канилата. Канилата на другиот крај преку силиконско црево е поврзана со вакуум-апаратура со којашто се аспирира масното ткиво. Масното ткиво аспирирано со липосукција

е богато со матични клетки и фактори за растење. Во истата хируршка постапка тоа може да

се искористи за трансплантација, т.е. како природен филтер за подмладување на лицето,

пополнување брчки, пополнување усни, зголемување на гради и задник. Масните клетки кои

со липосукција се аспирирани, никогаш повеќе не се формираат и не нараснуваат. Тоа значи

дека обликот на телото кој е постигнат со липосукција е траен. При идни зголемувања на

тежината или слабеења изгледот на телото ќе биде пропорционален. Липосукцијата како

постапка може да се изврши на традиционален начин без отоци, липосукција со отоци и

липосукција со ултразвук.

Традиционалната липосукција е наречена уште липосукција без отоци. Претставува

хируршки зафат во кој малечки цевки, наречени канили се вметнуваат под кожата. Преку овие

цевки се отстрануваат масните наслаги, со помош на движења на цевките од страна на

хирургот. Последниве неколку години, подобрените техники направија липосукцијата да биде

побрза, побезбедна, полесна и помалку болна. Таква е липосукцијата со отоци. Оваа техника

се смета за најбезбедната и најефикасната техника на липосукција, со најбрзо време на

опоравување. Прво, со помош на локална анестезија се обезболуваат местата каде треба да се

вметнат канилите. Потоа се инјектира големо количество на Лидокаин и Епинефрин во

масното ткиво кое треба да се отстрани. Со ова димензиите на масното ткиво се зголемуваат,

тоа натекува, станува поцврсто, а канилите може да се движат многу полесно под кожата.

Растворот на анестетици, Лидокаин и Епинефрин овозможува да се намалат крвните садови

со што губењето на крв за време на зафатот е минимално. Не е потребна општа анестезија, со

што во голема мерка се намалува ризикот од компликации за време на овој зафат. Исто така,

отоците, синилото и лузните после зафатот се речиси занемарливи.

Кај липосукција со ултразвук се користи ултразвук со чија помош масното ткиво се

претвора во течност, пред да се отстрани. Кога маснотиите се во течна состојба канилите се

движат полесно. Оваа техника е многу ефикасна кога треба да се отстранат големи количеста

масни наслаги или кога треба да се отстранат наслаги од грбот и слабините. Липосукцијата со

ултразвук трае 2 ‒ 4 часа подолго од другите техники. После процедурата (без разлика на кој

од горенаведените начини е извршена), делот од телото кој бил подложен на липосукција

цврсто се обвиткува со цел да се намали отекувањето, синилото и болката. Може да се

користат еластичните завои и лепливата лента кои се користат за поддршка на вените и

капиларите со тромбоза. Се очекуваат отоци и модринки во првите 7 ‒ 10 дена после зафатот.

Завоите треба да се носат најмалку 3 ‒ 4 недели. Ако зафатот е липосукција со отоци, треба

да се очекува телото само да продолжи со дренажа неколку дена после зафатот, така што ќе

биде потребна терапија со антибиотици. Периодот за рехабилитација е различен кај различни

пациенти и во голема мерка зависи од количеството на масни наслаги кои треба да се

отстранат. Рехабилитацијата е од неколку дена до 3 ‒ 4 месеци. Со липосукцијата не се затега

кожата од тие делови од каде се извлекуваат масните наслаги, таа е со намалена еластичност

на тие места и ѝ требаат најмалку шест месеца да ја поврати еластичноста. Доколку е

направена од страна на искусен хирург, во соодветна установа, липосукцијата е безбеден

зафат. Компликациите се поголеми доколку местата кои се третираат се во поголем број или

количеството на масни наслаги е поголемо. Како несакани ефекти после зафатот може да се

јават: отоци, синило, здрвеност, иритации на кожата, помали лузни на местата каде се ставаат

канилите, обесена кожа, трајни промени на бојата на кожата, нерамнини на површината на

кожата, повреди на нервите на кожата.

Запомнете, со липосукцијата не се слабее и таа не е замена за начинот на исхрана и

вежбањето. Во комбинација со диети и вежбање ефектите на липосукцијата можат да бидат

долготрајни.

Запомни!

Борбата против дебелината денес е мултидисциплинарна. Најважни методи за борба против

дебелината се: редовна исхрана, физичка активност, здрав живот и пластична хирургија. Липосукција е

хируршки метод за отстранување на маснотии и целулит од местата од коишто не може да се отстрани на

друг начин. Со помош на липосукција се обликува телото според очекувањето на клиентот. Липосукцијата

како постапка може да се изврши на традиционален начин без отоци, липосукција со отоци и липосукција

со ултразвук.

1. Кои се методите за борба против дебелината? 2. Каков метод е липосукцијата? 3. Опиши ги разликите помеѓу постапките кај липосукција со и без отоци! 4. Кои се предности на липосукцијата со ултразвук? 5. Објасни кои се ефектите од липосукцијата!

5.14. ЛУЗНИ

Лузните остануваат како последица на нормален процес на зараснување на раните на

кожата, слузокожата и после повреда на некој орган. Сите рани без разлика на тоа дали

настанале случајно или како последица на хируршка интервенција, поминуваат низ неколку

фази:

фаза на некробиоза (инфламаторна фаза) фаза на гранулација (фиброплазија) фаза на епителизација фаза на созревање на лузната (фаза на цикатризација). Основната одлика на лузната е дека содржи нефункционално, сврзно ткиво. Без разлика

како настанала лузната (со повреда, изгореници, операција), таа има различна боја од

околината, потврда е и често болна. Лузните можат да бидат: Линеарни – настануваат после операција. Широки – на поголема површина, настануваат после изгореници. Мазни – во рамнината на кожата, настануваат после површински изгореници. Релјефни – со нерамна површина, настануваат после длабоки изгореници. Атрофични – настануваат поради губење на подлабоки структури на кожата. Не се

произведува доволно колагено ткиво за да се пополни и покрие оштетената област

(сл. 245). На кожата се гледаат вдлабнати оштетувања со белузлава боја или

пигментирани. Овие лузни се често последица на прележување на сипаници и акни.

Сл. 245. Атрофични лузни – пред и по третман

Хипертрофични – се јавуваат во границите на повредата, задебелени се, црвени и

болни (Сл. 246). Се јавуваат набрзо по зарастувањето на раната поради

хиперпродукција на сврзно ткиво. Лузната стрчи и се издигнува над околната кожа.

Почесто се јавуваат кога раната не е имобилизирана, заштитена или ако се

инфицира.

Сл. 246. Хипертрофична лузна

Келоиди – се формираат по долго време од зарастувањето на раната. Настануваат

со масовна хиперпродукција на колагено ткиво кое продолжува да расте и преку

раната и се шири на околната здрава кожа. Келоидите се тврди, со неправилен

облик, мазна површина и без влакна. Имаат црвенкаста боја која доаѓа од

многубројните крвни садови што се наоѓаат во нив (сл. 247). Никогаш не се

повлекуваат сами и склони се на повторно појавување дури и по третмани. Осетливи

се на допир, болни и пратени со јадеж. Лузните на делови на телото со позатегната

кожа се посклони кон формирање келоид. Може да се јават каде било на кожата, но

најчесто се среќаваат на градите, грбот, рамената, лицето, ушната школка и

пределот на вилицата. Почести се кај жени и кај луѓе со потемна боја на кожата.

Келоидите се важен естетски проблем, но и здравствен проблем доколку се наоѓаат

над зглобовите и ја ограничуваат нивната подвижност.

Сл. 247 Келоид

Факторите коишто влијаат на зараснување на раната се делат на две групи:

општи и локални фактори фактори коишто зависат од хирургот. Во групата на општи фактори се вбројуваат: возраста и постоење на некои системски

заболувања (шеќерна болест, малигни заболувања, имунолошки нарушувања и друго). Овие

заболувања го успоруваат зарастувањето и често се причини за компликации.

Во групата на локални фактори спаѓаат: васкуларизација, местото и видот на

повредата, присуство на туѓи тела и друго.

Улогата на хирургот во превенција од настанување на лоши лузни се состои во добра

обработка на раната и поставување шевови без тензија.

Зараснувањето на раните може да биде:

1. Примарно зараснување ‒ per primum intentionem, коешто е застапено кај чисти

хируршки рани и посекотини. Тука нема губење на ткиво и се создава танка,

естетски прифатлива лузна. 2. Секундарно зараснување ‒ per secundum intentionem. На овој начин зараснуваат

отворени рани со дефект на ткивото. Процесот на зараснување е продолжен, а

лузните коишто се формираат со секундарен тип на зараснување најчесто се со лош

квалитет, хипертрофични се и многу често создаваат контрактури и функционални

пречки.

1. Објасни ги причините за настанување на лузни! 2. Објасни ги разликите помеѓу атрофичните и хипертрофичните лузни! 3. Опиши како изгледа келоидот! 4. На кои начини зараснуваат раните?

5.15. ТРЕТМАН НА ЛУЗНИ

Лузните првенствено претставуваат естетски проблем, но можат да бидат и причина за

ограничена подвижност доколку се во близина на зглобовите. Денес постојат бројни третмани

и методи за третирање на лузни, но за жал ниеден не може во потполност да ги отстрани, туку

само да ги намали и да ги направи помалку видливи и естетски прифатливи.

Третманот на лузните може да биде: оперативен (хируршки) неоперативен третман (лечење на лузни без операции).

Запомни!

Лузните остануваат како последица на нормален процес на зараснување на раните. Покрај

естетски прифатливите лузни, постојат лузни како хипотрофични, хипертрофични лузни и келоид кои го

нарушуваат естетскиот изглед. Атрофични лузни настануваат поради губење на подлабоки структури на

кожата. Не се произведува доволно колагено ткиво за да се пополни и покрие оштетената област.

Хипертрофични – се јавуваат во границите на повредата, задебелени се, црвени и болни. Се јавуваат

набрзо по зарастувањето на раната поради хиперпродукција на сврзно ткиво. Келоиди се формираат по

долго време од зарастувањето на раната и настануваат со масовна хиперпродукција на колагено ткиво

кое продолжува да расте и преку раната и се шири на околната здрава кожа. Факторите коишто влијаат

врз зараснување на раната се делат на две групи: општи и локални фактори и фактори коишто зависат од

хирургот.

Хируршкиот третман

Хируршкото отстранување на лузните е наједноставна метода за хирургот. Сепак кај

помали лузни на лицето и дланките се препорачува да се започне со интралезиона терапија

или со ласерска терапија. Ако нема никаков ефект, тогаш лузната се отстранува хируршки.

Широките, меки и бели лузни кои останале после некоја поголема операција на градниот кош

и абдоменот не може да лекуваат со други методи, освен хируршки. Кај овие лузни освен што

кожата е растегната како истрошен ластик, постои развлекување и на подлабоките структури

под кожата, па тој дел од телото изгледа како пресечен и е деформиран. Таквите лузни треба

да се отстранат, длабоките структури под кожата да се приближат и реконструираат за по

естетскиот хируршки зафат да се добие рамна кожа и лузна како влакно од коса. Во

хируршката корекција на лузните често се користат експандери. Експандерот е силиконски

балон кој во издувана состојба се става под кожата. Секои четири до пет дена преку специјален

систем во балонот се внесува физиолошки раствор. По еден месец со ефектот на растегнување

на кожата се добива вишок кожа над балонот. Вишокот кожа се користи да се надополни

поголем недостаток на кожа кој е последица на отстранување на голема лузна, големи

младежи, повреди и сл.

„З“-пластика е исто оперативна метода која се користи било каде на телото, каде што

постои лузна што предизвикала скратување на кожата. Ова е често користена постапка при

лузни настанати од изгореници.

Лечење на лузни без операција

Желба на секој човек е лузните да се лекуваат без операција. Денес постојат различни

неоперативни лекувања на лузни, но искуството покажува дека најдобар ефект се постигнува

со комбинирање на повеќе методи.

Интралезиона метода – со оваа терапија се третираат упорни, тврди и болни лузни кои

се на мала површина, а создаваат големи тегоби. Особено се препорачуваат кај келоидни и

хипертрофични лузни (сл. 248). Лузната се премачкува со крем за анестезија и потоа во самата

лузна се вбризгуваат гликокортико производи. Ефектот е видлив по еден месец.

Кортикостероидните производи ја намалуваат воспалителната и имунолошката реакција во

самата лузна. Се намалува и создавањето на колагено ткиво. Оваа постапка не дава несакани

реакции, но смее да се употребува најмногу до трипати, со тоа што растојанието помеѓу

третманите ќе биде најмалку еден месец.

Сл. 248. Лузна третирана со интралезиона метода

Компресивна терапија – откриена е сосема случајно кај пациент кој имал големи

лузни од изгореници. Приметено е дека лузните на ногата која долго била под завој се поблаги,

помеки и побезболни во однос на лузните на другата нога, која била без завој. Лузните на

ногата без завој биле тврди, болни и се издигнувале над површината на кожата. Компресивната

терапија делува механички, притисокот не дозволува да се развива ткивото на лузната.

Притисокот мора да биде постојан помеѓу 22 ‒ 28 mm Hg. Се постигнува со поставување на

компресивни завои или облекување на специјален костум против лузни (сл. 249). Оваа

терапија не смеат да ја користат пациенти со оштетени крвни садови. Со оваа постапка лузната

станува практични неприметна, безболна и не е тврда.

Сл. 249. Компресивна терапија

Компресивната терапија со силиконски гел претставува современа метода во

третманот на лузни. Дејството на полуцврстиот силиконски гел се заснова на компресија и на

некои негови фармаколошки карактеристики. Силиконскиот гел може да биде во вид на

фластер, туба (полесно за нанесување на лузни со неправилна форма) и силиконски гел во

спреј кој е идеален за лузни со поголема површина. Силиконскиот гел мора да се употребува

со месеци, а на лузната да се нанесува двапати на ден. Силиконскиот гел делува на

корнеалниот слој од кожата кој е одговорен за обновување на хомеостазата и го намалува

испарувањето. На тој начин се намалуваат колагеното ткиво и едемите (сл. 250).

Сл. 250. Лузна од изгореници третирана со компресија со силиконски гел

Третман на лузни со ласер – денес голема примена имаат различните видови ласери:

ласери кои го поттикнуваат создавањето на колаген, ласери кои ги согоруваат капиларите и го

отстрануваат црвенилото, ласери кои по механички пат ги отстрануваат неправилностите на

кожата. Ласерските зраци создаваат микроколонии од коагулирано ткиво кое се наоѓа длабоко

во поткожното ткиво, а притоа не се оштетува површината на кожата. Со ова започнува

зарастувањето на раната, при што неорганизираното ткиво на лузната се заменува со ново

здраво ткиво и се намалува големината на лузната. По примената на ласер, резултатите се

видливи по неколку месеци, помалку има несакани последици и компликации. Еден месец по

третманите со ласер не се препорачува изложување на сонце.

Полначи – се применуваат за корекција на длабоки лузни под нивото на кожата. Како

полнач најчесто се користи хијалуронска киселина која е составен дел во градбата на кожата.

Киселината механички го исполнува дефектот на кожата и го поттикнува создавањето на

колаген кој доплнително ја исполнува лузната.

Ролери (валјак) – со валјакот се поминува преку лузната. На валјакот се наоѓаат игли

кои поминуваат низ кожата и на тој начин ја ослободуваат од зараснатите делови кои ја влечат

надолу. Постапката се изведува со локална анестезија.

Фармаколошката терапија подразбира втривање на различни производи коишто

дејствуваат фармаколошки. Денес постојат голем број производи што се користат во третман

на лузните. Тука спаѓа и нанесување на кортикостероиди коишто дејствуваат на ублажување

на воспалителната реакција. Но, не се препорачува долготрајно локално применување на овие

производи затоа што може да настанат и некои компликации (атрофија на нормалната кожа,

депигментација и друго).

Шминката наоѓа примена во корекција на малите лузни. Добрата и квалитетна шминка

може да ја минимализира видливоста на овие лузни (сл. 251).

Сл. 251. Успешна корекција на лузни со шминка

За лузната полесно да се отстрани и да биде поневпечатлива, се препорачува со

третмани да се започне веднаш по зарастување на раната. Најдобри резултати се постигнуваат

со комбинирање на различни методи. Денес сѐ почесто се користат препарати на база на течен

екстрат од лук, хепарин и алантоин. Екстратот од лук има антиинфламаторно и бактерицидно

дејство. Хепаринот го намалува растот на сврзно ткиво и има антиинфламаторен ефект.

Алантоинот го подобрува зарастувањето на раната и има смирувачки ефект. За стари лузни

важно е да се надомести недостатокот на вода во кожата и да се подобри васкуларизацијата. Бидејќи третирањето на лузните е долготраен процес, важно е тие да бидат заштитени од

сонце. Лузните се осетливи на ултравиолетовите зраци, па изложувањето на сонце може да

предизвика хиперпигментација (флека) на самата лузна. Се препорачува и зголемено

внесување на витамин А додека траат третманите, бидејќи витаминот побрзо го отстранува

површинскиот слој од мртви клетки, а го зголемува создавањето на нови клетки и колаген.

1. Каков може да биде третманот на лузните? 2. Објасни го хируршкиот третман на лузни! 3. Кои се начини на лечење лузни без операција? 4. Што се постигнува со компресивната терапија со силиконски гел при

лекување на лузни? 5. Ојасни ја улогата на ролерите во третманот на лузни! 6. Што се подразбира под фармаколошка терапија на лузни?

5.16. ДЕРМОАБРАЗИЈА

Сл. 252. Кожа пред и по дермоабразија

Убавиот изглед бил предизвик и кај старите Египќани коишто неколку векови пред

нашата ера го користеле синиот камен и алабастерот за отстранување на нерамнините и

оштетување на кожата. Основите на дермоабразијата ги поставил Кромајер којшто оваа

техника ја вовел во 1905 година. Дермоабразија е третман на кожата кој подразбира

изедначување, израмнување на нерамни површини на кожата, со помош на контролирано

отстранување на површните слоеви на кожата (сл. 252). Со отстранување на површинскиот

слој на кожата се отстрануваат флеки, ситни брчки, проширени пори и лузни.

Запомни!

Третманот на лузните може да биде: оперативен и неоперативен. Неоперативниот третман опфаќа

компресивна терапија со силиконски гел, интралезиона метода, ролери и полначи, ласер и шминка. Денес

голема примена имаат различните видови ласери: ласери кои го поттикнуваат создавањето на колаген,

ласери кои ги согоруваат капиларите и го отстрануваат црвенилото, ласери кои по механички пат ги

отстрануваат неправилностите на кожата. Шминката наоѓа примена во корекција на малите лузни, со тоа

што квалитетната шминка може да ја минимализира видливоста на овие лузни.

Активност

Пребарај на интернет информации за улогата на козметичарот во третманот на лузни. Размисли

како можеш да им помогнеш на твоите клиенти со лузни. Дискутирај за тоа со твоите соученици!

Со дермоабразија се постигнува омекнување, истанчување и осветлување на кожата.

Со оваа постапка се отстрануваат лезиите коишто се наоѓаат во површинскиот слој од кожата.

На површината што е третирана со оваа метода по 5 дена може да се види регенерацијата на

дермот, мекост и еластичност на кожата. Терапијата со дермоабразија најчесто се применува

на лице, но може да се примени и на останатите делови од телото. Дермоабразијата е безбедна

само кај луѓе со светла боја на кожата. Кај луѓе со темна боја може да предизвика хипо или

хиперпигментации на кожата.

Дермоабразијата на лице може да биде:

длабока дермоабразија површинска дермоабразија.

Индикации за дермоабразија се:

Контраиндикации за дермоабразија се:

посттрауматски лузни хируршки лузни точкеста пигментација задебелување и испакнување на

кожата себореична кератоза лузни од сипаници тетоважи лузни од егзем

недијагностицирани промени неодамна појавен херпес активни гнојни акни активна розацеа нестабилен дијабетес автоимуни системски заболувања

Главна индикација за примена на дермоабразија во естетската хирургија се лузни

настанати од претходно постоење на акни. Резултатот од примената на оваа постапка ќе зависи

најмногу од големината и длабочината на лузните. Кај површинските лузни најчесто е доволно

да се направат една до две дермоабразии и веќе се постигнува видлив резултат од третманот.

Додека пак кај длабоките лузни потребна е комбинација на повеќе дермоабразии со хируршка

екцизија на дебелите лузни, како и дополнителна терапија со инјекции на колаген на местото

на депресија на лузната. Постојат спротивставени мислења за спроведувањето на оваа

постапка кај активните акни. Според некои автори, активните акни се контраиндицирани за

дермоабразија, додека пак други сметаат дека дермоабразијата е корисна точно во моментот

на активните акни затоа што во тој момент се отвораат цисти, канали на лојни жлезди и се

дренира инфекцијата. Дермоабразијата може да се изведе со рачна постапка или со помош на

посебни апарати модифицирани за таа цел (сл. 253).

Сл. 253. Апаратурна дермоабразија

Пред почеток на постапката се дава локален анестетик, седатив, а не се отфрла и

постапката да се спроведе со општа анестезија. Потоа со брзоротирачка брусилка се

отстранува горниот слој од кожата. По завршувањето на третманот кожата изгледа како

изгорена од сонце, како плитка отворена рана, отекува и е болно осетлива. На површината на

кожата се нанесува локален антибиотик и се ставаат посебни завои. Завојот се вади по седум

дена. По отпаѓање на крустите, кожата неколку недели е светлорозова и осетлива. По втората

недела од вадењето на завоите може да се користи блага шминка која не предизвикува

алергиски реакции, а ќе ја прикрие розовата боја на кожата. Важно е во следните 6 ‒ 7 недели

да се избегнува директно изложување на сонце за да се избегнат трајните промени во

пигментацијата на кожата. Треба да се избегнуваат напорни физички активности, а се

препорачува и кашеста диета.

Сл. 254. Изглед на кожа – пред и по микродермоабразија

Микродермоабразијата користи ситни кристали кои се попрскуваат по кожата и делуваат како

пилинг. Таа најдобро делува на проблеми како уморна кожа, темни флеки и старечки флеки (сл. 254). Се

применува на сите типови и бои на кожа. Не дава промени во колоритетот на кожата. Не е ефикасна за

третирање на подлабоки промени на кожата како лузни, стрии, брчки, акни и сл.

Дијамантската дермоабразија е најпопуларна хируршко-козметичка процедура во последниве

десет години. Таа е агресивен третман за нега на кожата и активирање на метаболизмот на кожата.

Дејствува како јак пилинг, особено после зимување или летување. Се препорачува да се прави во зима, за

што помалку кожата да биде изложена на сонце.

Дијамантската дермоабразија е неинвазивен третман кој ги отстранува мртвите клетки од

корнеалниот слој на кожата. Апаратот за дермоабразија користи прави дијамантски глави со додаток на

вакуум кој ги вшмукува отстранетите клетки. Предност е што може да се спроведува преку цела година,

ја подобрува капиларната циркулација во кожата и ја прави посвежа и поеластична.

1. Објасни што се постигнува со постапката на дермоабразија! 2. Кои се индикации за дермоабразија? 3. Од што најмногу ќе зависи резултатот по примена на дермоабразија?

Запомни!

Дермоабразија е постапка со којашто се постигнува омекнување, истанчување и осветлување на

кожата и се отстрануваат лезиите што се наоѓаат на површинскиот слој од дермисот. Дермоабразијата на

лице може да биде: длабока дермоабразија и површинска дермоабразија. Индикации за дермоабразија се:

посттрауматски лузни, хируршки лузни, точкеста пигментација, задебелување и испакнување на кожата,

себореична кератоза, лузни од сипаници, тетоважи и лузни од егзем. Се изведува рачно или со апарат за

дермоабразија.

5.17. РИТИДЕКТОМИЈА

Природниот процес на стареење и силите на гравитација се две неизбежни појави

коишто се одразуваат и на лицето. Во зависност од генетскиот фактор, квалитетот и негата на

кожата на лицето, процесот на стареење може да биде брз или бавен. Овие старечки промени

најпрвин започнуваат во регијата околу очните капаци и образите, па потоа се шират по целото

лице и вратот.

Старечки промени на лице

1. Проретчување на косата на преминот

помеѓу челото и косматиот дел од главата 2. Брчки на челото 3. Брчки помеѓу веѓите 4. Спуштање на веѓите 5. Брчки во слепоочната регија 6. Опуштање на кожата на горниот очен капак 7. Странични брчки околу очите 8. Брчки на коренот од носот 9. Опуштање на долниот очен капак 10. Подочници 11. Торбички под долниот очен капак 12. Брчки на образите 13. Брчки пред ушната школка 14. Спуштање на врвот од носот 15. Опуштање на образите со атрофија на

масното ткиво 16. Продлабочување на назолабијалната бразда 17. Кожата на лице се опушта и виси 18. Брчки околу устата 19. Горната усна станува потенка 20. Истанчување и атрофија на румениот дел од

усната 21. Опуштање на брадата 22. Опуштање на кожата на долната вилица 23. Брчки на вратот 24. Подбрадок 25. Мускулот платизма се опушта во вид на

трака 26. Брчкање и вовлекување на средниот дел од

вратот 27. Пропорции на лице 28. Опуштање на подвиличните плунковни жлезди Поимот ритидектомија означува отстранување на брчки. Историски гледано, оваа

операција претрпела многу промени и тоа од пионерска примена пред повеќе од сто години со

мали екцизии на кожата на лицето, па потоа преку минилифтинг само на слепоочната регија,

па сѐ до денес, до комплетен лифтинг на кожата на чело, лице и врат. На овој начин човекот

може да се подмлади повеќе од десет години. Се подигнуваат и затегнуваат мускулите и

кожата на лицето и вратот. Лузната е сокриена пред и зад ушите во делот со коса од главата.

Операцијата за затегнување на лицето може да се комбинира со други интервенции на лицето,

како што се дермоабразија, ботокс, пополнување со разни филери и сл. Задача на естетската

хирургија е да успее во согласност со желбите на пациентот и можностите на современата

естетска хирургија, да го ублажи неизбежниот процес на стареење, да го забави неговиот тек

и на тој начин да му овозможи сатисфакција на пациентот заради постигнатиот резултат. За

успешна естетска корекција неопходно е да се исполнат повеќе предуслови. Прв фактор е

правилен избор на пациент. Пред операција се набљудува психолошкиот профил на

пациентот. Психофизичката стабилност на пациентот којшто точно знае што сака да промени

на себе и зошто го прави тоа е еден од најважните услови за успех на третманот. Хирургот го

информира пациентот за деталите околу операцијата и нејзините можности и му сугерира на

пациентот доколку тој сака да направи некоја промена, а не е сигурен дали е таа изводлива. Најголем проблем за естетскиот хирург се нестабилни пациенти коишто не знаат што сакаат,

но по секоја цена сакаат да подлегнат на естетска корекција. Овие пациенти најчесто сакаат

преку естетската корекција да решат некои други животни проблеми. Тие пациенти треба да

се упатат на разговор со психијатар. Друг тип пациенти се несигурни во својата одлука и тие

дилеми најдобро се решаваат со отворен разговор за мотивот за операцијата. Искуството

укажува на тоа дека најголем број од жените се одлучуваат на естетски корективни зафати

исклучиво заради себе. Откако пациентот правилно ќе се одбере и психолошки ќе се подготви

на текот и исходот од операцијата, потребно е најпрвин да се фотографира затоа што

медицинската фотографија во естетската хирургија е единствен показател на работата. Потоа

следува комплетна лабораториска анализа, интернистички преглед и предоперативна

подготовка на пациентот. Исто така е важно да се направи правилен избор на адекватна

оперативна техника. Секој естетски хирург мора добро да ја познава анатомијата на лицето,

како и можноста и начинот на пристап на одредени негови структури што треба да се

коригираат. Процесот на стареење на лицето ги зафаќа различните делови на лицето во

различен временски интервал. Естетските корекции на изгледот на лицето многу често

подразбираат серија на планирани операции, така што знаците на стареење се отстрануваат

бавно и еден по еден. А на тој начин се исполнува и најчестото барање на пациентите, а тоа е

ефектот од операцијата да не биде многу воочлив. Пациентите повеќе сакаат комплименти за

освежениот изглед на лицето коешто делува природно, отколку впечатлива затегнатост на

лицето коешто открива штотуку направен лифтинг на лице.

Запомни!

Старечките промени најпрвин започнуваат во регијата околу очните капаци и образите, па потоа

се шират по целото лице и вратот. Поимот ритидектомија означува отстранување на брчки и потекнува

од грчкиот збор (ritidos) што значи брчка.

Естетските корекции на изгледот од лицето многу често подразбираат серија на планирани

операции, така што знаците на стареење се отстрануваат бавно и еден по еден.

1. На кој дел од лицето најпрвин се јавуваат старечките промени? 2. Што е тоа ритидектомија? 3. Наброј ги предусловите за успешна естетска корекција!

5.18. ЛИФТИНГ НА ЛИЦЕ

Сл. 255. Лифтинг на лице – пред и по интервенција

Лифтинг на лице е хируршка инетрвенција со која се подигнуваат мускулите на лицето,

се отстранува вишокот кожа и се отстрануваат подлабоките брчки на кожата (сл. 255). Со текот

на времето доаѓа до промени на лицето. Волуменот на ткивата се намалува. Се намалува

масното ткиво кое дава одредена полност и здрав изглед на лицето. Се менуваат и коскените

структури, па инфраструктурата на лицето атрофира т.е. лицето се намалува. Во помладите

години полноста на лицето е во неговата средна третина, додека со стареењето се менува во

корист на долната третина. Затоа старосната возраст која се смета за најпогодна за лифтинг е

по 40-тата година. Секој човек има сопствен идеал и симбол на убавина, но сите посакуваат

младолик и свеж изглед. За каков било третман што доведува до промени на изгледот освен

желба, потребна е и психичка подготвеност и прецизирање на тоа што се посакува. Откако ќе

бидат исполнети сите психолошки критериуми, се започнува со предоперативната подготовка.

Најпрвин треба да се изврши детална предоперативна анализа на следните фактори:

квалитет на кожа и коса опуштеност на кожата вдолж долната вилица и околу аголот на устата и ефектот

откако со рака ќе се затегне таа регија постоење на претходни лузни впечатливи назолабијални бразди масни наслаги на лицето вишок кожа на вратот евентуално постоење на асиметрија на лицето во мирување или при анимација.

Деталната анализа на овие фактори во голема мера придонесува за текот и исходот од

операцијата.

Оперативната постапка може да се изврши во општа и локална анестезија. Инцизијата

на кожата поаѓа од косматиот дел на слепоочната регија и оди непосредно пред ушната

школка, потоа врти под ушната ресичка, па зад ушната школка, завршува во косматиот дел на

бочната страна од вратот. Потоа следува многу внимателна препарација и издигање на кожата

сѐ до аглите на очите, половина од образите, назолабијалната бразда, додека пак кожата на

вратот се издига скоро до средната линија. Препарацијата мора да биде многу внимателна и

на одредена длабочина, така што нема да дојде до повреда на некоја гранка на лицевиот нерв. Со затегнувањето на кожата преку ушната школка, точно се укажува на вишокот кожа што

треба да се редуцира. По редуцирањето на вишокот кожа, кожата се шие многу внимателно со

тенки атрауматски конци, особено под увото каде што лузните можат да бидат видливи. Пред

конечното затворање се поставуваат дренови коишто можат да се отстранат по еден или два

дена. Се препорачува завој со блага еластична компресија. Изгледот на лицето може да се

промени и со вградување на импланти кои најчесто се користат на јаболчниците и брадата. Со

слепоочното затегнување на лицето, се решава проблемот околу аглите на очите, очните

капаци и спуштените веѓи. Подигнувањето на веѓите може да се изврши на три нивоа, во

внатрешниот, средниот и надворешниот дел на веѓите (сл. 256).

Сл. 256. Подигнување на веѓи – пред и по интервенција

Усните може да се зголемат со пополнување на сопствени масти, преку процес на липосукција.

Количината која се инфилтрира е 3 ml маст на една усна. Со оваа постапка се отстрануваат и

постоечките брчки околу усните (сл. 257).

Сл. 257 Пополнети усни ‒ пред и по интервенција

Подигнувањето на очните капаци може да се изврши и без сечење. Трансконјуктивално само

се отстранува и преуредува масното ткиво (сл. 258).

Сл. 258. Подигнување на очни капаци – пред и по интервенција

1. Опиши ја постапката на подготовка за лифтиг на лице! 2. Опиши ја постапката на лифтинг на лице! 3. Разгледај ги фотографиите и обиди се да објасниш кои промени се постигнале

со лифтингот на лицето!

5.18.1. ЛИФТИНГ НА ЧЕЛО

Челниот или фронтален лифтинг може да се изведе како посебен оперативен зафат или

во состав на комплетен лифтинг на лице. Главна индикација за оваа операција е опуштена и

набрана кожа на челото, спуштени веѓи и изразени брчки помеѓу очите, на коренот од носот и

околу надворешните агли на очите. Пред операција, пациентот треба да се предупреди на тоа

дека ќе има високо чело и ќе му биде намалена можноста да го набира челото и да ги подига

веѓите. Oперативната постапка започнува со хируршки рез којшто се протега од едниот до

другиот врв на ушите и се вика бикоронарен рез. На тој начин се издига кожата и челниот

мускул сѐ до веѓите и коренот на носот, каде што се врши ресекција на мускулот чијашто

контракција доведува до набирање на челото. По извршената хемостаза, кожата се затегнува

Запомни!

Лифтинг на лице е хируршка инетрвенција со која се подигнуваат мускулите на лицето, се

отстранува вишокот кожа и се отстрануваат подлабоките брчки на кожата. Лифтинг на лице е постапка

што се изведува по детален преглед на: квалитетот на кожа и коса, опуштеноста на кожата вдолж долната

вилица и околу аголот на устата и ефектот откако со рака ќе се затегне таа регија, постоење на претходни

лузни, впечатливи назолабијални бразди, масни наслаги на лицето, вишокот кожа на вратот и евентуално

постоење на асиметрија на лицето во мирување или при анимација.

наназад и со тоа се укажува на вишокот кожа што треба да се ресецира. Потоа се поставуваат

дренови, кожата се сутурира и се става благ компресивен завој.

Ендоскопски лифтинг на чело

Ендоскопската хирургија сѐ почесто се применува во многу хируршки гранки, па и во

естетската хирургија. Најчесто се применува за челен лифтинг што се изведува без правење на

голем бикоронарен рез. Постапката е со внесување на ендоскопскиот инструмент низ сосема

мала инцизија во слепоочната регија. Со овој инструмент се изведува опишаната препарација

сѐ до коренот на носот, но сега постапката може да се набљудува на екран. Сликата на екранот

се пренесува преку мала камера сместена на врвот од инструментот. Со помош на

ендоскопскиот инструмент се изведува препарација, хемостаза и на крај ресекција на мускулот

што предизвикува брчкање или набирање на челото. Со овој инструмент манипулира хирургот

и тоа однадвор и воедно ги следи резултатите на екранот. Со оваа метода не остануваат лузни,

а подеднакво е ефикасна како и класичната метода.

1. Која е главна индикација за лифтинг на чело? 2. Опиши ја постапката на ендоскопски лифтинг на чело! 3. Опиши ја постапката на класичен лифтинг на чело!

5.18.2. ЛИФТИНГ НА ВРАТ

Лифтинг на врат најчесто се изведува во склоп на лифтингот на лице, но може да биде

и сосема одделна оперативна техника.

Индикации за лифтинг на врат се:

опуштена кожа на вратот опуштен вратен мускул дебел врат исполнет со масни наслаги опуштеност на подвиличните плункови жлезди.

Запомни!

Челниот или фронтален лифтинг може да се изведе како посебен оперативен зафат или во состав

на комплетен лифтинг на лице. Главна индикација за оваа операција е опуштена и набрана кожа на челото,

спуштени веѓи и изразени брчки помеѓу очите, на коренот од носот и околу надворешните агли на очите.

Сѐ почесто се применува ендоскопскиот лифтинг на чело.

Активност

Пребарај на интернет видеоснимки на кои се прикажува лифтинг на лице. Погледај ги и

дискутирај за нив со твоите соученици!

Доколку оперативната постапка се изведува во комбинација со лифтинг на лице (сл.

259), се овозможува широк пристап на структурата на вратот што треба да се обликува.

Сл. 259. Комбиниран лифтинг на врат и лице – пред и по интервенција

Покрај тоа, неопходна е и дополнителна инцизија од неколку сантиметри под долната

вилица за полесен пристап на тенкиот вратен мускул ‒ платизма, којшто треба да се затегне.

На овој начин може лесно да се извлече вишокот масно ткиво од вратот, да се редуцира и

затегне кожата и да се зацврсти и затегне платизмата. Многу хирурзи сѐ уште погрешно

веруваат дека е доволно да се затегне само кожата. Но, за целосен ефект неопходно е да се

затегне и опуштениот мускул под кожата. Доколку во вратот има вишок масти, затегнувањето

на вратот може да се комбинира со липосукција. Со оваа постапка успешно и целосно

изчезнува подбрадокот.

1. Кои се индикации за лифтинг на врат? 2. Објасни ја постапката за лифтинг на врат!

Запомни!

Лифтинг на врат најчесто се изведува во склоп на лифтингот на лице, но може да биде и сосема

одделна оперативна техника. Индикации за лифтинг на врат се опуштена кожа на вратот, опуштен вратен

мускул, дебел врат исполнет со масни наслаги и опуштеност на подвиличните плункови жлезди. Со

лифтинг се извлекува вишокот масно ткиво од вратот, се редуцира и затегнува кожата и се зацврстува и

затегнува платизмата. Доколку во вратот има вишок масти, затегнувањто на вратот може да се комбинира

со липосукција. Со оваа постапка успешно и целосно изчезнува подбрадокот.

Активност

Пребарај на интернет фотографи на кои се прикажани пациенти пред и по лифтинг на врат.

Дискутирај за промените што ги забележуваш!

2 ДЕЛ: ПРИМЕНЕТА

КОЗМЕТИКА ИЗБОРЕН

1. ТЕМА

МЕДИЦИНСКА КОЗМЕТИКА

Со проучување на оваа тема ќе можеш:

Да ги разликуваш и опишуваш различните типови кожа Да опишуваш и спроведуваш козметички постапки и нега на различните

типови кожа, во зависност од нивните карактеристики и потреби Да презентираш и препорачуваш соодветни козметички производи

1.1. ТИПОВИ КОЖА

Типовите кожа зависат од повеќе физиолошки фактори. Меѓу нив од особено значење се:

индивидуалните и наследните карактеристики функцијата на лојни и потни жлезди функцијата на половите жлезди тонусот на вегетативниот нервен систем, возраст, начинот на исхрана и др. Најточен метод за одредување на типот на кожа е инструменталното мерење.

Козметичките салони користат различни видови апарати кои со сонда поставена на лицето за

момент ја одредувааат количината на влага, лој, pH-вредноста и црвенилото на кожата.

Се разликуваат следните типови кожа:

Нормална кожа

Таа е еластична, мека, со добар тургор, без проширени пори и капилари. Нормалната

кожа е без пигментација, без изразена влакнавост, со светла боја и со хидролипиден слој на

нејзината површина кој одржува добра избалансираност на кожата (сл. 1).

Сл. 1. Нормалната кожа е добро избалансирана – ни премногу масна ни премногу сува

Масна кожа

Масната кожа изгледа дебела и цврста, се карактеризира со зголемено излачување на

лојните жлезди. Таа е сјајна поради вишокот маснотии на нејзината површина. Има и

проширени пори (сл. 2). Кај изразито масна и недоволно негувана кожа на површината се

забележуваат и комедони, со форма и во вид на црни точки. Масната кожа побавно старее, но

е подложна кон инфекции. Затоа појавата на акни е почеста кај лица со масна кожа, дури и на

поголема возраст кај овие лица можe да се забележат и лузни како последица на акните.

Сл. 2. Масната кожа има сјај и видливи пори

Комбинирана кожа

Таа претставува најчест тип кожа каде што има комбинација од масна, нормална или сува кожа кај иста личност. Најчесто централните делови од лицето имаат карактеристика на

масна кожа, а другите делови се со карактеристики на нормална или сува кожа. Кожата околу

носот, челото и брадата има поактивни лојни жлезди и ја формира Т-зоната или масната зона

на лицето (сл. 3).

Сл. 3. Т-зона на лицето

Очните капаци, образите и вратот се со карактеристики на нормална или сува кожа,

додека носот, неговата околина, брадата, челото и централниот дел на деколтето се со масна

кожа. Предност на комбинираната кожа е што е помалку осетлива и не е склона кон алергии.

Може лесно да се контролира на начин да се намали лачењето на лој во Т-зоната со чистење

на кожата во тој дел со тоник, а на сувите образи да се нанесе хидратантен крем. Недостаток е

што постои голема веројатност во Т-зоната да се појават митесери.

Посна (сува) кожа

Се карактеризира со намалена секреција на лојните жлезди. Оваа кожа изгледа убаво,

нема проширени пори, но е чувствителна. Таа е со намален еластицитет и лесно пука. Ако не

се негува, брзо старее и е склона кон појава на брчки. На оваа кожа често се забележуваат и

проширени капилари.

Сува дехидрирана кожа

Содржи релативно мал процент вода. За естетскиот изглед на кожата, важна е

количината на вода во рожнатиот слој и во дермисот. Знаци на дехидрирана кожа се јавуваат

кога количината на вода во рожнатиот слој ќе се намали под 10 %. Причините за дехидратација

се различни. Можат да бидат физиолошки, може да бидат предизвикани од надворешни

фактори и неправилна нега на кожата. Фиозиолошката дехидратација се јавува во процесот на

стареење кога се намалува вкупната содржина на течност во организмот. Дехидрираната кожа

е рапава, сува, содржи бројни рагади (пукнатини), склона е кон појава на брчки, со намалена

еластичност, а кај старите лица млитава и без тургор. Содржината на течност во кожата е

главен фактор кој ја одредува мекоста и еластичноста на кожата. Рожнатиот слој добива

течност од подлабоките слоеви со процесот на дифузија. Концентрацијата на влага на

површината на кератинскиот слој зависи од количината на влага на околниот воздух. Секое

нарушување на оваа рамнотежа и намалување на влажноста на воздухот доведува до

намалување на концентрацијата на течност во кератинскиот слој. Хидролипидниот филм на

површината на кожата претставува физиолошки фактор кој се спротивставува на овој процес.

Сѐ додека испарувањето на течноста од површината на кожата се надополнува со течност од

подлабоките слоеви на кожата, кожата ги задржува карактеристиките на хидрирана кожа.

Тогаш кога испарувањето е поинтензивно од надополнувањето од подлабоките слоеви, се

јавуваат знаци на дехидрираност на кожата. Надворешни фактори кои доведуваат до побрзо

испарување на водата од површината на кожата се: брзото струење на воздухот во околината

(ветар), висока температура на надворешната средина, ниска атмосферска влажност, често

изложување на раствори и средства кои ја одмастуваат кожата и го отстрануваат

хидролипидниот филм (детергенти, сапуни, алкохол и др.).

Чувствителна (осетлива) кожа

Осетливата кожа се карактеризира со многу ниска толеранција кон надворешните

влијанија и внатрешните стресни фактори. Дури и малите промени на климатските услови или

емотивната вознемиреност и стрес предизвикуваат реакции на кожата. До ова доаѓа кога е

загрозена природната бариерна функција на кожата, што доведува до губење на течности и

полесно навлегување на иритирачки материи во неа. Осетливата кожа е рапава, затегната,

набрана со намалена еластичност. Има постојано чувство на пецкање, печење и јадеж. Се

јавува црвенило, лупење и отоци. Кога кожата еднаш ќе стане осетлива, одредени фактори и

однесувања можат да доведат до влошување или продолжување на осетливоста. Како почести

причини кои влијаат на осетливоста се споменуваат:

Несоодветна нега – честото миење со многу топла вода го оштетува заштитниот

хидролипиден филм и предизвикува зголемена осетливост на кожата. Некои производи за

чистење на кожата содржат агресивни материи кои штетно влијаат врз бариерната функција

на кожата и ја прават поподложна на иритации. Ако се нанесат хидратантни кремови и шминки

кои содржат надразнувачки материи, на кожата се јавува чувство на неудобност, црвенило и

пецкање. Хемиските пилинзи и зрнестите пилинзи, не само што го отстрануваат

хидролипидниот филм, туку можат да отстранат и делови од рожнатиот слој. Ова можеби е

корисно во чистење на мртвите клетки и ублажување на ситните брчки, но ја иритира и онака

осетливата кожа. Кај мажи, бричењето може да доведе до иритирање на кожата, како поради

ексфолијација на кожата во самиот чин на бричење, така и поради иритантните материи во

пените (сл. 4), кремите и средствата за после бричење.

Сл. 4. Некои пени за бричење содржат иритантни материи за кожата

Истражувањата покажаа дека пушењето е поврзано со различни состојби и

пореметувања на кожата, вклучувајќи акни, отежнато зарастување на рани и рак на кожа. Како

и кај загадувачите од средината, хемикалиите во цигарите функционираат како слободни

радикали, напаѓајќи ја клеточната структура на кожата и намалувајќи го имунитетот.

Зрела кожа

После триесеттите години од животот се забележуваат промени на кожата. Со губењето

на влагата се намалува нејзината еластичност, клетките потешко се обновуваат, а лојните

жлезди се со намалена активност. Покрај ова, на стареењето на кожата влијаат и надворешните

фактори како што се УВ-зраците, временските услови, пушењето и консумирањето алкохол. Подоцна се јавуваат и многу други проблеми како што се сува и тенка кожа, пигментациски

флеки и видливи капилари по кожата. Постапно сѐ повеќе се намалува поткожното масно

ткиво и се појавуваат брчки. Со стареењето прво страда најосетливата тенка кожа околу очите

и во пределот околу усните, па тука се појавуваат и првите брчки (сл. 5). Нивото на хормоните

после педесеттата година се намалува, а намалената хормонска активност се одразува на

мимиките и изгледот на кожата. Поради намаленото хормонско дејство се губи густината на

кожата, таа станува лабава и виси.

Сл. 5. Зрелата кожа е последица на стареењето

Зрелата кожа обично е тенка и сува, со намален тонус, склона кон појава на проширени

капилари поради истанчениот епидермис, пигментни и депигментни флеки и други видливи

промени. Ваквата кожа со тек на времето сѐ побавно се обновува, ја губи виталноста и има

потреба од посебна нега и посебни козметички производи. Тајната на козметичките производи

чиј ефект е подмладување на кожата е во тоа што таквите производи содржат високо

концентрирани активни материи кои влијаат врз процесите на кожатa.

Стареењето на кожата различно влијае врз слоевите на кожата:

Епидермален слој – Намалената влажност и намаленото создавање на липиди на

површината на кожата, ја прават кожата сува и рапава. Таа станува потенка и го

губи розеникавиот сјај. Со стареењето на епидермисот таа е поосетлива на УВ-зрачењето. Намалената имунолошка функција на кожата доведува до почести

инфекции, следени со бавно зарастување на раните. Кожата станува поосетлива на

надворешни влијанија и надразнувачки материи.

Дермален слој – После 25-тата година, за 1 % годишно се намалува колагенот кој

претставува еден од градежните материјали во кожата. Заедно со намалувањето на

еластичните влакна, оваа појава доведува до реорганизација на дермалното ткиво.

Нарушена е структурата кожата, а се зголемува можноста за појава на брчки. Со

намалената еластичност, кожата е склона кон оштетување и прскање на капиларите.

Намалениот проток на крв значи и намален проток на хранливи материи и кислород

на површината на кожата, па таа го губи розеникавиот сјај. Со процесот на стареење

се намалува количината на хијалуронската киселина и коензимот Q10.

Определувањето на типот на кожа се изведува:

Со набљудување ‒ козметичарот ќе го определи изгледот на кожата и ќе утврди

дали има присуство на брчки, мозолчиња, црвенило или бледило, проширување на

порите и др.

Со допирање ‒ козметичарот ќе утврди дали кожата е напната, мазна или лабава.

Со мазнење ‒ се утврдува дали кожата е масна или сува.

Определувањето на типот на кожа е важно за козметичарот, пред да пристапи кон

примена на козметичките третмани.

1.2. КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА ЧУВСТВИТЕЛНА

(ОСЕТЛИВА) КОЖА

Кожата станува чувствителна од многу причини во која било возраст, од рано детство

до длабока старост. Осетливоста настанува кога ќе се загрози бариерната функција на кожата,

по што таа е поизложена на надворешни иритирачки материи како што се хемиските материи,

алергени, бактерии и др. Осетливата кожа бара нега и хигиена кои се прилагодени да ја

сочуваат бариерната функција, без можност за иритирачко дејство (сл. 6).

Сл. 6. Осетливата кожа дава чувство на затегнатост, јадеж и пецкање

Активност

Обиди се да го утврдиш типот на кожата на соученикот до тебе,

користејќи ги набљудувањето, допирањето и мазнењето како

методи за определување на типот на кожа.

Дневна нега на чувствителна кожа

Чистење на кожата се врши со цел да се отстранат штетните материи и секретот кој

се насобрал во текот на ноќта. Многу козметички производи освен штетните материи ги

отстрануваат и хидролипидниот филм кој ја штити кожата. Затоа за чистење на кожата се

избираат производи кои го оставаат заштитниот слој и ја заштитуваат кожата од прекумерно

губење на влага. Тоа се прави со течни емулзии со благо дејство (млеко за чистење на осетлива

кожа) кои се најчесто збогатени со екстракти од цвет од камилица, екстракти од цвет од невен,

алантоин и пантенол. Чистењето се врши со тампон од вата натопен со емулзија и со благо

движење по лицето. Овие средства ги раствораат маснотиите на кожата од лицето и многу

успешно ги отстрануваат остатоците од шминката. Не се препорачува миење на лицето со

класични сапуни кои содржат сулфати. Сулфатите ја сушат и надразнуваат кожата. Се

препорачуваат сапуни на база на козјо млеко или растителни масла како кокосово, масло од

палма, ореви и др. Тонифицирањето на чувствителна кожа се прави со цел да се отстранат остатоците

од средството за чистење на кожа, како и да се освежи кожата и да се врати нејзината pH-вредност. Се применува тоник за чувствителна кожа со благо тапкање по кожата со помош на

натопен тампон.

Хидратација и заштита на чувствителна кожа Се прави со нанесување на тенок слој водена емулзија или крем за хидратација на

лицето и вратот, со цел да се надомести и да се одржи природната рамнотежа на влажноста и

масноста на кожата. Постојат и специјални кремови за кожа со проширени капилари. Тие се

нанесуваат пред влажната емулзија, а целта им е да се спречи понатамошно оштетување на

капиларите. Шминкање на кожата се прави со нанесување на течна облога или пудра која во својот

состав содржи масни компоненти, а може да биде обоена или транспарентна. Се нанесува во

тенок слој и покрај заштитната улога таа ги прикрива и коригира малите недостатоци и ја

подобрува бојата и изгледот на кожата. За да се избегне сјајноста на кожата може да се нанесе

тенок слој пудра во прав. Останатите постапки се изведуваат според постапките за шминкање

и по сопствен вкус. Кај чувствителна кожа примената на видот на козметички третман не се

разликува многу од основниот козметички третман за нега на нормална здрава кожа. Но, треба

да се внимава на производите кои се нанесуваат на чувствителна кожа. Тие треба да бидат со

благо и антиалергиско дејство. Домашната нега на чувствителна кожа се состои од примена на хидратантни

козметички производи со благо дејство и антиалергиски својства кои ја одржуваат природната

рамнотежа на влажност и масност и спречуваат сушење на кожата, брчкање и стареење. Се

потенцира преку исхрана да се зголеми внесувањето на антиоксиданси како витамините А, Ц

и Е, природни растителни масла и риба. Ноќна нега на чувствителна кожа

Чистење на кожата од лицето и вратот

Се применуваат ноќни кремови или млеко за лице за ноќна нега на чувствителна кожа,

кои имаат за цел да ја отстранат обоената шминка (пудра, руменило) и друга нечистотија

насобрана во текот на денот (која е помешана со природните секрети на кожата). Темелното

ноќно чистење на кожата е особено важно за чувствителна кожа. Тонифицирање

За одржување на тонусот на лицето се користат тоници наменети за ноќна нега на

чувствителна кожа. Оние делови од кожата со видливи капилари се тонифицираат со благо

кружно движење.

Исхрана на кожата Се нанесуваат хранливи кремови на кожата на вратот, на лицето и околу очите. Со тоа

се зголемува нејзината функционалност и се обезбедува адекватна заштита, преку ноќта.

Најчесто се препорачуваат хранливи кремови врз база на пантенол и Е-витамин и

непарфимирани кремови со благ состав. Не се препорачува примена на кремови кои содржат

хормони. Нанесувањето на кремовите треба да биде со рамномерно тапкање. Растителните

масла од бадем, капини и малини, ја хранат кожата, ја омекнуваат, ја хидрираат и ја прават

мазна. Оштетувањето на капиларите на кожата може да биде последица на неадекватна нега,

па затоа оваа кожа бара посебни третмани и посебна нега. При избор на козметички производи

за нега на осетлива кожа се препорачува тие да содржат активни супстанции од природно

потекло кои докажано ја намалуваат осетливоста на кожата. Тие се достапни во производите

за нега на кожа, со што се овозможува нивно редовно користење во рутинско чистење и

хидрирање на кожата, а притоа да ја заштитуваат кожата. Покрај намалување на осетливоста,

производите треба да се активни под површината на кожата да ги стимулираат

регенеративните процеси и природниот заштитен механизам.

Пожелно е производот да содржи некоја од следните активни супстанции:

pH 5 цитратен пуфер – го обновува природниот pH на кожата (па активноста на

кожните ензими се нормализира), овозможува хидратација и ја зголемува

отпорноста кон иритирачки материи. Глицерол – ги стимулира сопстствените канали за хидрирање на кожата. Ја хидрира

кожата и ја поттикнува бариерната функција на кожата, па кожата е мазна и мека. Коензим Q10 – природно го има во кожата. Помага за регенерација на кожните

клетки и ги прави појаки. Тој е моќен антиоксиданс кој ги неутрализира слободните

радикали што ја оштетуваат клеточната структура и заштитната функција на

кожата. Ги намалува веќе појавените брчки и спречува создавање на нови. Ја прави

кожата поцврста и поеластична. Биотин – познат како витамин Б7, го активира создавањето на липиди во кожата,

со што ја враќа кожата во природна состојба, со јака бариера кон надворешни

влијанија. Церамид 3 – го спречува испарувањето на влагата и спречува навлегување во

кожата на иритирачки материи што можат да предизвикаат воспаление и јадеж.

Бета глукани – кои влегуваат во составот на кремови и серуми за осетлива кожа,

го зголемуваат имунитетот на кожата. Хијалуронска киселина – се наоѓа нормално во кожата. Една од нејзините главни

функции е да ја задржува влажноста и има способност да задржува вода во количина

до 30 пати повеќе од својата молекуларна тежина. Со стареење, природната

способност на кожата за создавање на хијалуронска киселина се намалува, па

почнуваат да се создаваат брчки.

После депилација, епилација, сончање или поагресивни козметички третмани на

чувствителна кожа, се препорачува употреба на производи што содржат алое вера гел. Во

состав на гелот се полисахаради, витамини, ензими и фитостероли, аминокиселини и

минерали, кои поттикнуваат брза регенерација на кожата.

1.3. КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА СУВА И

ДЕХИДРИРАНА КОЖА

Сува кожа е тип на кожа, а терминот дехидрирана означува состојба на кожата која

може да се појави кога било. На сувата кожа ѝ недостасува масност и често лојните жлезди не

лачат доволно лој. Дехидрираната кожа нема доволно вода, особено во горните површински

слоеви. Тоа значи дека и масната и проблематичната (комбинирана) кожа може да се доведат

во состојба на дехидрираност. Често се случува масната кожа да се дехидрира со користење

на агресивни производи, во обид да се намалат масноста и изразениот сјај на кожата. Сувата

кожа е груба, затегната и се првути. Дехидрираната кожа е сивкаста и изгледа безживотно и

почесто се појавуваат ситни брчки околу очите. Фактори за дехидрирана кожа најчесто се

надворешни влијанија (топлина, студ, миење со топла вода и сл.7), природниот процес на

стареење и недоволно создавање на хијалуронска киселина во кожата. Проблемите на сува,

дехидрирана или ненегувана кожа може да се решат со правилен избор на комбинирани рачни

и електрични третмани. Во козметичките третмани на овој тип кожа треба да бидат вклучени

производи за хидрирање на кожа, особено хидратантните кремови треба да се користат во

текот на целата козметичка терапија и во услови на домашна нега.

Основни третмани за сува и дехидрирана кожа

Основните тратмани за сува и дехидрирана кожа вклучуваат рачно чистење, рачна

масажа, примена на хидратантни и хранливи маски. Се препорачува тонифицирање со

Активност

Истражувај и обиди се да ги пронајдеш најдобрите, според тебе,

козметички производи за чистење, тонифицирање и исхрана за

дневна и ноќна нега на чувствителната кожа на лицето. Објасни

зошто се одлучи за нив, кои се нивните предности пред останатите

производи. Презентирај постапка за дневна нега на чувствителна

кожа на лице со избраните производи!

безалкохолни тоници врз база на лековити растенија (рузмарин, лаванда и лимон). На крај на

третманот, кожата може да се нашминка со блага заштитна шминка. Виенски третман вклучува чистење на кожата со електрична четка, тонифицирање со

спреј, масажа со индиректна висока фреквенција, примена на биолошки маски, тонифицирање

и шминкање. Третман со парафински восок Основа на козметичкиот третман со парафински восок е принципот на создавање и

акумулација на топлина и на тој начин се акумулира топлина којашто доведува до локално

зголемување на температурата на кожата. Кожата после третман со парафински восок е мазна,

мека и еластична (сл. 7).Третманот со парафински восок има за цел да ги отстрани

површинските клетки од кожата и да го забрза процесот на десквамација (лупење) на кожата

од лицето и да ја забрза регенерацијата на површинскиот слој од кожата. Нанесување на маската Помала количина на чист парафински восок се топи во сад со термостатски грејач на

температура од 49 °С и се одржува на таа температура во текот на целото нанесување. Се

подготвува клиентот за третманот со темелно чистење на кожата на лицето, а потоа се

одредува степенот на осетливост на кожата и според тоа се одлучува за интензитетот и

траењето на нанесувањето. Најпрвин на кожата од лицето и вратот се нанесува хранлив крем,

потоа на очите од клиентот се ставаат тампони за заштита. Парафинскиот восок се нанесува

на кожата на вратот и лицето сѐ до косата, а се избегнуваат деловите околу устата, ноздрите и

очните капаци. Постапката на нанесување се изведува брзо и со мала четка.

Сл. 7. Парафинската маска го забрзува процесот на лупење на кожата

Отстранувањето на маската се изведува така што се подигнуваат рабовите на маската,

а потоа со еден потег се подигнува целата маска. По третманот, кожата се тонифицира и се

аплицира крем за хидратација на кожата. Јонофорезен третман

Јонофореза е постапка за внесување на хранливи, биоактивни и лековити супстанции

во кожата, со примена на еднонасочна струја. За потполно внесување на активните супстанции

во длабоките слоеви од кожата важен е интензитетот на галванската струја којашто се

применува и времетраењето на постапката. Времетраењето на апликацијата на една зона на

лицето не треба да биде подолго од 3 до 5 минути, а третманот на цело лице и врат изнесува

10 до 12 минути. Третманите се препорачува да се применуваат во 10 серии. Биоактивните и лековити супстанции коишто се внесуваат со јонофореза, навлегуваат во

фоликулот на влакното и изводните канали на потните жлезди.

Овие супстанции, во зависност од составот и ефектот што го постигнуваат може да имаат

регенеративно, хранливо и освежително дејство.

Дневна нега на сува и дехидрирана кожа

Чистењето на кожата се прави со кремови за чистење или млека. Тонифицирањето се

применува со цел да се отстрани вишокот масно средство за чистење, а во исто време да ја

освежи и затегне кожата. Се препорачуваат тоници за сува и дехидрирана кожа кои не содржат

алкохол. Се нанесуваат со благо тапкање со тампон од вата натопена со тоник. Нега и заштита

на кожата се прави со примена на хранливи и хидратантни производи за дневна нега на сува и

дехидрирана кожа. Пред нанесување на овие производи на деловите од кожата со проширени

капилари се нанесуваат производи што спречуваат понатамошно оштетување на кожата.

Кремовите за хидратација покрај тоа што ја зголемуваат еластичноста на кожата, служат и

како основа пред нанесување на шминка. Исто така тие ја штитат кожата од надворешни

негативни влијанија. Најдобар избор се хранливи кремови со масни додатоци кои треба да ја

вратат масноста на исушената кожа. Шминкање на дехидрирана кожа се врши со кремасти

нијансирани подлоги или нанесувања на тенок слој лесна пудра. Кремастите производи за

нијансирање на кожата се попогодни и од пудрите затоа што спречуваат сушење на кожата.

Ноќна нега на сува и дехидрирана кожа

Чистењето на кожата се изведува со адекватни масни и хидратантни кремови со цел да

се отстрани потполно, нијансираната подлога од дневната шминка. Тонифицирање на кожата се изведува со поактивен тоник за да се подобри клеточната функција на кожата и да се освежи.

Чувствителните зони околу очите и вратот треба да се избегнуваат. Исхраната на кожата се

состои од примена на кремови со лесен состав и активно дејство. Се нанесуваат на кожата со

блага масажа за да се постигне подобра циркулација на кожното ткиво. Користењето на

регенеративни и активни кремови, како и биоактивни серуми е можно само доколку станува

збор за стара и ненегувана, запоставена кожа (сл. 8).

Сл. 8. Биолошки третман на лице - ја ревитализира и хидрира кожата

Третмани што се препорачуваат за сува и дехидрирана кожа

Кај стручната нега најважно е третманите да одговараат на потребите на кожата, да ја

надокнадат влажноста и да ја нахранат кожата однадвор и одвнатре. Потребно е најмалку еден

третман месечно.

Морски алги – се користат во третмани за хидратација, освежување и подмладување

на лицето. Богати се со олигоелементи, витамини и хлорофил.

Колаген – лиофизиран во фолија, чист или во комбинација со еластин, зелен чај,

алое, хибискус или витамини А и Е, се користи за хидратација и ревитализација на

кожата. Третманите со колаген делуваат брзо и совршено ја освежуваат

дехидрираната кожа. Хидролифт третман – ја влажни кожата. Може да биде со чоколада, алги или масло

од цвет од рози. Овошни киселини – ја поттикнуваат регенерацијата и обновувањето на

површинскиот слој на кожата. Се препорачуваат и третмани со променливи микроструи со низок интензитет чии

импулси се пренесуваат на различни физиолошки структури на кожата.

Во козметичките салони сѐ почесто се применува пилинг со млечна киселина (добиена

од млеко или јогурт) како успешна процедура против стареење на кожата. Со него се намалува

соларното оштетување, се активираат колагенот и еластинот, се намалува губењето на вода

преку кожната бариера, се изедначува тенот и се враќа сјајот на кожата. Употребата на серуми

за сува и дехидрирана кожа дава сѐ поголеми ефекти, па се препорачуваат како идеално

решение за нејзино подобрување. Дехидрираноста добро се решава со серум со хијалуронска

киселина. Серумот се нанесува на чисто лице, па откако ќе се впие во кожата, над него се

нанесува хидратантен крем. Хијалуронската киселина покрај нејзиното дејство врз кожата, го

засилува и дејството на кремот. Маска за лице од јогурт и алое вера, ја потхранува сувата и

дехидрирана кожа

1.4. КОЗМЕТИЧКА НЕГА НА КОМБИНИРАНА КОЖА

Комбинираната кожа е најчест тип кожа кај жените. Претставува комбинација од масна,

сува и нормална кожа. Масната кожа на Т-зоната е дебела, а на образите тенка. Овој тип кожа

има посебни барања кога е негата во прашање бидејќи мора да се негуваат две различни зони

‒ Т-зоната каде кожата е масна и со проширени пори и кожата на образите која е често

дехидрирана. Основата на негата подразбира правилно чистење на лицето за да се намали

лачењето на лој и да им се овозможи на материите на кремовите и серумите подобро да

дејствуваат.

Чистење на кожата – не треба да се користат агресивни производи за чистење. Се

препорачуваат благи средства што не ја сушат кожата, кои ќе ги стеснат проширените пори,

ќе го намалат лачењето на лој и ќе ја избалансираат pH-вредноста на кожата. Да се избегнуваат

средства што содржат сулфати и алкохол бидејќи ја сушат кожата и го отстрануваат

природниот лој кој го создава кожата.

Активност

Истражувај и пронајди ја најдобрата, според тебе, корективна

козметичка линија за сува и дехидрирана кожа на лице. Објасни

зошто се одлучи за неа и според кои критериуми ја пронајде!

Тоник за лице од природни материи ја обезбедува неутралната pH-вредност и ја храни

кожата. Козметичарите препорачуваат тоник на база на рузмарин.

Крем за лице – треба да биде со немасна структура, а јаки хидрирачки својства. Се

препорачува кремовите да содржат активни материи: хијалуронска киселина, коензим Q10,

пептиди, антиоксиданси сл. Кремот за дневна нега да биде задолжително со заштитен фактор.

За ноќна нега се препорачуваат хранливи, регенеративни креми, збогатени со материи кои ќе

го успорат стареењето на кожата и ќе го намалат создавањето на брчки.

Серуми за комбинирана кожа – содржат високо концентрирани активни материи.

Серумите со хијалуронска киселина додатно ја навлажнуваат кожата.

Околу очите се нанесува крем збогатен со пептиди, арганово масло, витамин Ц и

витамин Е.

Пилинг – како и на секој тип кожа и на комбинираната ѝ е неопходен пилинг. На Т-зоната пилингот ги отвора запушените пори, а на образите ги отстранува површинските

изумрени клетки и овозможува хранливите материи да продрат во кожата. Се препорачува

пилинг на база на минерали. Пилингот од минерали го апсорбира вишокот маснотии, ги отвора

порите во Т-зоната, а не ја суши кожата на образите.

Хранливи маски – се препорачува маска од глина и зелени алги кои се природен извор

на масни киселини. Оваа маска ја намалува масноста во Т-зоната и ја хидрира кожата. Треба

да се избегнуваат минерални масла кои ги запушуваат порите и козметички производи кои се

збогатени со мириси. Преку исхрана да се зголеми внесувањето на витамини и минерали, а да

се избегнува шеќер и вештачки хранливи производи.

1.5. КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА ЗРЕЛА КОЖА

Процесот на стареење е физиолошка појава. Промените на кожата од овој процес

почнуваат од 30-тата година со појава на ситни брчки. Кожата почнува постепено да ја губи

својата елатичност и цврстина и доколку во оваа возраст се применат превентивни козметички

третмани и добра домашна нега, процесот на стареење може значително да се одложи.

Активност

Од козметички аспект, размисли што е предност , а што недостаток

кај комбинирана кожа. Дискутирај со твоите соученици!

Во доба на менопауза, кожата којашто не била адекватно негувана станува посна и сува,

а брчките стануваат видливи и се продлабочуваат. Во понатамошната фаза на стареење доаѓа

до извесен степен на атрофија на кожата и тоа е особено изразено во оваа возраст заради

опаѓањето на нивото на естрогени кај жената. Контролираното земање на естрогени покажало

позитивно дејство врз подобрување на тенот и изгледот на кожата. Исто така примената на

козметичките третмани коишто имаат стимулативно и регенеративно дејство ги ублажуваат

последиците од стареењето. Во периодот после менопауза, промените на кожата се сѐ

поизразени. Кожата сѐ повеќе ја губи својата еластичност и својствата да ја задржува водата,

а на нејзината површина сѐ повеќе се јавуваат пигментации.

Причини за предвремено стареење на кожата се:

претерано изложување на кожата на сончеви зраци и топлина неправилна нега на кожата, нејзино недоволно чистење и хранење и примена на

производи кои ја сушат кожата нечиста работна средина (нечисти, зачадени и премногу топли простории) лоша здравствена состојба на клиентот, намалена одбранбена способност кон

инфекции и недоволно сон неправилен диететски режим (нагло губење на тежината) – добро одбрана диететска

програма може да има позитивен ефект врз кожата општа психичка состојба на клиентот (замор, стрес, нервоза) имаат исто така

влијание врз општиот изглед на кожата и го забрзуваат процесот на стареење.

При избор на козметички третмани за зрела кожа, секогаш мора да се имаат предвид

годините на клиентот и моменталниот изглед на кожата. Имајќи го тоа предвид, козметичките

третмани можеме да ги поделиме во две групи – превентивни третмани и третмани за одржување и релаксација.

Превентивни козметички третмани

Со овие третмани може да се одложи процесот на стареење кога тие се изведуваат на

посна и дехидрирана кожа со ситни брчки на којашто има задоволувачки мускулен тонус. Оваа

кожа има малку фиброзни неправилности и нема знаци за атрофија. Оваа состојба најчесто се

среќава кај клиенти од 30 до 40 години.

Европски третман Тој вклучува чистење на кожата со вакуумска масажа (сл. 9), рачна масажа на рамената,

брадата и лицето, примена на биолошки маски, тонифицирање и шминкање.

Сл. 9. Вакуумска масажа, како превенција од појава на брчки

Козметички третмани со топли масла Вклучува чистење на кожата со маслени пакувања со примена на инфрацрвено зрачење

и заштита на кожата со соодветен крем. Козметички третмани со парафински восок Тој вклучува чистење на кожата со рачна масажа, нанесување на парафински восок,

примена на биоактивни кремови и серуми за неутрално тонифицирање и заштита на кожата. Третман за стимулација и контракција на мускулите – се употребува во

комбинација со рачна масажа или самостојно во одреден временски период.

Третмани за одржување и релаксација Модифицирани европски третмани ‒ вклучуваат примена на рачна и електрична

масажа. Козметички третман, масажа. Козметички третмани со галванска струја.

Козметички производи за нега на зрела кожа

Адекватна нега на зрела кожа подразбира да се одржи кожата активна и да ѝ се обезбеди можност за природна регенерација. Во тоа најуспешни се природните производи, кои ѝ ги

овозможуваат сите потребни материи на кожата, а со тоа и виталност во постара возраст. Сепак

не постои производ којшто во потполност ќе го спречи процесот на стареење и создавање

брчки, но со напредокот на козметиката познати се козметички производи со физиолошки

механизам на дејство на кожата и нејзината структура. Овие производи и во својот состав

имаат биогени стимулатори кои се застапени во мали концентрации. Овие биогени

стимулатори се екстракти од животинско потекло или од животинско ткиво и екстракти од

растително потекло. Овде спаѓаат и производи од пчела (матичен млеч, прополис и поленов

прав).

Најчесто применувани производи од растително потекло, особено за нега на стара и

зрела кожа се: Екстракт од алое, нане, невен, коприва, жалфија. Сите овие имаат освежувачко

и тонирачко дејство. Екстракти од краставица, див костен и кантарион ‒ имаат смирувачко дејство

на кожата. Екстракти од жалфија, рузмарин и бреза ‒ имаат хидратантно дејство на кожата.

За козметичка нега на зрелата кожа најдобар ефект имаат производите коишто се

состојат од чисти и концентрирани супстанции. Нивната примена на зрела кожа треба да биде

со точно одредена програма и најчесто тоа е 10-дневна терапија. Производите може да се

користат во вид на серум, поединечни ампули или во вид на кремови и емулзии. При секоја

примена на биостимулативни производи, клиентот треба задолжително да се придржува до

упатството, а по потреба да се консултира и со дерматолог.

Ефикасни во нега на зрела кожа се и растителните масла:

Масло од ноќен жолт цвет – богато е со витамини, минерали и есенцијални масни

киселини. Го регулира излачувањето на лој, успешно ја регенерира прерано остарената кожа,

а лековито делува кај егземи, дерматитис и псоријаза.

Масло од цвет од дива ружа – се користело уште од времето кога немало козметички

производи. Богато е со витамини, минерали, есенцијални киселини и има природни

антиоксидантски својства. Го поттикнува прородното обновување на кожата, ја изедначува

нејзината пигментација и корисно е во третирање на брчки и прерано стареење на кожата.

Масло од егзотични оревчиња – се смета дека е совршено за зрела кожа бидејќи

содржи палмитолеинска киселина, што другите растенија скоро и да ја немаат. Оваа киселина

е присутна во млада кожа, но нејзината концентрација со стареењето се намалува.

Масло од семки од грозје – е богато со витамини, минерали и линоленска киселина.

Регулира влажност на кожата и длабински ја негува зрелата кожа. Многу од кремовите за зрела

кожа својата формула ја базираат на овие семки од грозје.

Масло од авокадо – содржи високо концентрирани масни киселини кои го спречуваат

сушењето на кожата, ја одржуваат нејзината еластичност и ја поттикнуваат регенерацијата.

Поради антибактериското својство, маслото од авокадо се користи во третирање на рани на

кожата, акни и дерматитиси.

Арганово масло ‒ во составот на аргановото масло се наоѓаат заситени и незаситени

масни киселини кои ги превенираат воспалителните процеси на кожата и ја хидрираат. Има и

стероли, минерали, каротеноиди кои ја штитат кожата од УВ-зрачење, како и изобилство на

витамин Е кој е силен антиоксидант и сојузник во борбата против лузни, егземи и брчки.

Ферулинската киселина од аргановото масло го подобрува дејството на витамините Ц и Е, а

полифенолите дејствуваат противвоспалително и регенеративно. Поради проверено добрите

особини, аргановото масло има широка примена.

Третман на лицето со кислород - ја освежува уморната и зрела кожа.

Сл. 10. Постапка на третман со кислород

Третманите на лицето со кислород се популарни поради освежувачкото дејство на

кожата на која ѝ недостасува влажност и се забележуваат знаците на стареење. Поради

краткото траење на третманот, промените на кожата се забележливи веднаш по третманот.

Кожата изгледа посвежо, затегнато и нахрането. Овој третман ѝ помага на кожата да ја врати

изгубената влажност, го поттикнува создавањето на колаген и ги намалува брчките.

Истовремено третманот и ја детоксицира кожата. Се препорачува и за осетлива кожа.

Третманот се спроведува со посебен апарат кој под притисок вбризгува концентриран

кислород во кожата (сл. 10). Пред третманот кожата се чисти, па се отстрануваат изумрените

клетки за кислородот полесно да навлезе во подлабоките слоеви на кожата. Освен кислород

може да се внесуваат и други активни материи кои додатно дејствуваат во кожата. На крајот

на третманот кислородот и активните материи се нанесуваат и на површината на кожата. По

завршувањето на третманот на кожата се нанесуваат серуми, кремови или маски за лице.

1.6. КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА ПРОБЛЕМАТИЧНА

КОЖА

Од козметичка гледна точка под поимот проблематична кожа се подразбираат сите

оние недостатоци кои го нарушуваат естетскиот изглед на кожата.

Под терминот „проблематична кожа“ се вбројуваат:

себороична

акнозна кожа и

кожа со лузни после лечење акни.

Целта на козметичките третмани кај проблематична кожа е пред сѐ, да се контролира

лошото функционирање на кожата и да се спречи понатамошно влошување на состојбата од

кожата. Проблематичната кожа може да се контролира со голем успех со примена на различни

козметички третмани, но претходно треба да се познаваат причините кои довеле до оваа

состојба. Должноста на козметичарот е преку детален преглед на кожата да воочи дали на

клиентот му е потребно медицинско лечење или пак козметичкиот третман е доволен за да го

спречи евентуалното влошување на состојбата.

Дневна нега на проблематична кожа

Хигиената на кожата е еден од најважните фактори за нега на кожа во домашни услови.

Со редовно отстранување на масноста и нечистотијата од површината на кожата се подобрува

процесот на оздравување на кожата. Исто така добрата здравствена состојба, избалансираната

исхрана како и доволно движење на свеж воздух се основни фактори за здрава кожа. Тоа треба

редовно да му се укажува на клиентот. Младите клиенти со проблематична кожа можат да

применуваат и домашна нега со парење на лицето и нанесување на глинени маски.

Активност

Посети козметички салон. Истражи кои козметички третмани

употребуваат за нега на зрела кожа. Сподели ги информациите и

дискутирај за нив со твоите соученици.

Чистење на кожата најдобро се прави со течни немасни и биолошки средства за масна

или акнозна кожа со цел да се отстрани целосно маснотијата од кожата на лицето која се

создала во текот на ноќта. Средствата за чистење се нанесуваат на влажна кожа, благо се

растриваат и за оваа постапка најдобро е да се користи четка за чистење. Потоа лицето се мие

со млака вода, употребената четка се дезинфицира со антисептички средства.

Тонифицирање се врши со лосион за масна кожа или лосион против акни кој е

внимателно одбран и разреден според осетливоста на кожата. Овие лосиони се

користат сѐ додека трае процесот на оздравување. Во почетната фаза на примена на

овие лосиони може да дојде до влошување на состојбата, па потребно е клиентот да

се предупреди за тоа. Најдобри резултати за тонифицирање на проблематична кожа

даваат тоници чија основа се овошни киселини.

Заштита на масна и акнозна кожа се врши со немасни производи или

хидроемулзии кои се особено важни за централните делови од лицето. Овие

средства освен што ја одржуваат влажноста на кожата, тие на нејзината површина

создаваат заштитен филм кој претставува заштита доколку не се користи подлога

пред шминкање. Добри резултати даваат производи врз база на лецитин и витамин

А, затоа што спречуваат создавање на акни и комедони. Шминкање на акнозна кожа треба да се избегнува сѐ додека трае процесот на

лечење. Доколку сепак се користи шминка, оваа кожа треба да се заштитува

претходно со цврсти подлоги кои имаат антисептичко дејство.

Ноќна нега на проблематична кожа

Чистењето на проблематична кожа треба да биде детално за да се отстрани

целосно шминката доколку е нанесена. Шминката на лицето се чисти со помош на

влажно марамче или вата. Доколку не се користи шминка, постапките се исти како

и кај дневната нега. Тонифицирање ‒ постапките се исти како и при дневна нега.

За заштита и лекување на проблематична кожа се применуваат медицински

кремови одобрени од дерматолог.

Препорака од козметичар – Козметичарите во третман на проблематична кожа сѐ

повеќе применуваат пилинг со манделична киселина. Манделичната киселина е алфа-хидроксилна киселина, која се добива од горчлив бадем. Затоа што има антибактериско

дејство, долго се користела во медицината во терапијата на бактериски инфекции на

уринарниот систем. Дејството на кожата е антибактериско и антивоспалително. Таа брзо ги

отстранува површинските клетки, па кожата изгледа чисто и сјајно. Антибактериското дејство

на киселината се користи во терапија на масна и проблематична кожа, кожа со акни и кожа со

розацеа. Манделичната киселина има голема молекуларна тежина, па поради тоа кога се

нанесува на кожа не ја иритира и не предизвикува чувство на пецкање. Освен на површината,

делува и во длабоките слоеви на кожата, каде ја стимулира клеточната регенерација и

создавање на нов колаген, со што кожата добива помлад и поубав изглед. Потребни се 4

третмани со растојание од 15 дена, од еден до друг третман. Кај кожа со активни херпеси и кај

бремени жени не се препорачува.

1.7. КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА СЕБОРОИЧНА

КОЖА

Себороичната кожа во основа претставува претарано масна кожа, со жолтеникава боја

и рапава површина (сл. 11). Честа е појавата на комедони на средишниот дел од лицето каде

што е најголемо присуството на лојни жлезди.

Сл. 11. Изглед на себороична кожа

Основни третмани на чистење

Тие вклучуваат длабинско чистење на кожата со примена на биолошки и сапунски

производи, озонско парење, примена на биолошки маски и тонифицирање на кожата со тоници

со природни екстракти. Задоволувачки ефект даваат екстракти од жалфија, магдонос, коприва

и камилица. Жалфијата спречува секундарни инфекции на себороичната кожа. Ментолот го

отстранува субјективното чувство на пецкање и јадеж. Ајдучката трева делува фунгицидно,

антивоспалително и помага во зарастување на кожата. Третман на порите од лицето

Овие третмани вклучуваат рачно чистење на кожата, хербално или озонско парење,

вакуумска или мануелна масажа, примена на глинени маски како и корективно тонифицирање

на кожата од лицето.

Активност

Истражувај индивидуално на тема „Улогата на витаминот А

кај проблематична кожа“ користејќи интернет или стручна

литература. Изнеси ги податоците пред целиот клас и заедно

анализирајте ги. Заедно со наставникот одделете ги поважните

податоци за дадената тема.

Сл. 12. Глинена маска ги извлекува токсините од кожата

Глината ги извлекува токсините од кожата, ги намалува порите, го намалува лачењето

на лој, ја омекнува кожата, ја подобрува циркулацијата, помага во зараснувањето на

оштетената кожа (сл. 12). Хербалното парење го омекнува површинскиот слој на епидермисот на кожата,

водената пареа ја затоплува кожата на лицето и ја отстранува маснотијата и потта и дејствува

исушувачки врз кожата. Озонското парење е пареа збогатена со кислород која го забрзува отстранувањето на

токсичните материи од кожата и дејствува регенеративно. Апарат со кој се изведува овој

третман е вапазонот.

Третман на лимфна дренажа

Целта на третманот на лимфна дренажа е елиминација на штетните меѓупродукти на

метаболизмот од лимфата. Дренажата на лимфните садови во козметичката практика се

постигнува на два начина: вакуумска лимфна дренажа и рачна лимфна дренажа. Вакуумската лимфна дренажа е техника на масажа за чистење на кожата од лицето.

Основа на овој метод е примена на разреден воздух ‒ вакуум за механички начин за дренирање

на лимфните садови. Вакуумската техника на чистење на лице се применува после парење на

лицето. Оваа техника се изведува со специјален апарат вакуум-аспиратор. При изведување на

оваа техника треба да се следи правецот на простирање на лимфните садови. Рачната лимфна дренажа како и вакуумската е третман при кој се врши лимфна

детоксикација, но со употреба на мануелна масажа.

Совети од козметичар

За себороичната кожа подобро е да се користи растително масло отколку некој помалку

масен крем, кој може да го провоцира лачењето на лој, поради емулгаторот кој кремот го

содржи. Се препорачува масло од лешник кое ја омекнува кожата, ги чисти и отвора порите,

спречува задржување на лој и дополнителни инфекции. Третманот на себороична кожа

вклучува и правилна нега. Се користат благи сапуни или млеко за чистење на кожата, па по

третманот кожата се мие со млака вода, никако со ладна. Ладната вода додатно го зголемува

лачењето на лој. Себорејата како и секоја друга болест се лекува подеднакво и однадвор и

одвнатре. Затоа е многу важен начинот на исхрана кој придонесува во успехот при лекување

на себореја. Со исфрлање и со фаворизирање на некои продукти од исхраната се

нормализираат метаболичките процеси во телото и се влијае врз функцијата на лојните

жлезди. Хранливи продукти кои треба да се исфрлат од исхраната се месо и месни производи,

зачинета и солена храна, шеќер и слатки производи, бел леб и тестенини, газирани и вештачки

обоени сокови, алкохол, кафе и цигари. Хранливи продукти кои се препорачуваат во исхраната

се варен зеленчук, црн леб, маслиново масло, овошје, чај и цедени природни сокови, риби, семки од тикви, лен и сусам, житарици и храна богата со витамини Ц, А, Е и Д.

1.8. КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА АКНОЗНА КОЖА

Акнозната кожа е препознатлива по претераната масност и појавата на комедони,

пустули и др., во зависност од стадиумот на болеста. Кај кожата со акни неопходен е

медицински преглед и одобрување на лекарот за козметички третман којшто е составен дел од

лечењето. Козметичкиот третман мора да се одложи до излекување на кожата. Цел на

третманите на акнозна кожа е да се намали лачењето на лој и создавањето на масти и да се

забрза регенерацијата (обновувањето) на површинскиот слој на кожата.

Третман со озонско парење Овој третман вклучува мануелно чистење на кожата со неутрални средства (сл. 13),

продолжено озонско парење, нанесување на маски за акни и тонифицирање со антисептичен

спреј под притисок.

Третман со директна високофреквентна струја Овој третман вклучува чистење на кожата со четка, со биолошки сапунски производи,

нанесување на маски и примена на високофреквентна струја.

Сл. 13. Комбинирана маска од квасец и јогурт ја чисти акнозната кожа

Активност

Истражувај на интернет за влијанието на лимфната дренажа врз

себороичната кожа. Обиди се да ги образложиш твоите ставови

(според пронајдените информации) за третманот на лимфна дренажа.

Третман со овошни киселини

Овој третман вклучува чистење на кожата со козметичко млеко врз база на овошни

киселини со pH 3,5 со блага масажа за масна кожа. Кај кожа со акни треба да се изостави

масажа на лице. Се препорачува тонифицирање на кожата со тоник врз база на овошна

киселина и се применуваат маски за длабинско чистење на кожата врз база на салицилна

киселина, камфор, алантоин или гел врз база на овошна киселина со којшто се врши пилинг.

Се нанесува лосион за размекнување на комедоните. Потоа се прави темелна дезинфекција на

кожата со примена на антисептичен лосион и на крајот на третманот се нанесува крем врз база на овошни киселини кој има за задача да ја влажни, тонифицира и храни кожата, притоа не

променувајќи ја природната pH на кожата со производи врз база на овошни киселини.

Клиентот може да ја продолжи својата нега во домашни услови со претходно добиени детални

упатства за нивна примена.Изборот на пудра треба да е соодветен за состојбата на кожата.

Доколку на кожата на лицето има акни треба да се избере производ без додаток на минерални

масла (парафин, вазелин), кои може дополнително да ја иритираат кожата.

1.9. КОЗМЕТИЧКИ ТРЕТМАН И НЕГА НА КОЖА СО ЛУЗНИ

Лузните од акни се естетски проблем кој ја нарушува самодовербата на личноста што

ги има. Најчесто се атрофични лузни кои претставуваат вдлабнатини во кожата што настанале

после деструкција на колагените влакна и атрофија на поткожното ткиво. Естетските

недостатоци на кожата после излекување на акните може значително да се поправат со

примена на соодветни козметички третмани, но не можат целосно да се отстранат. Потполно

отстранување на лузните од кожата се врши со дермоабразија која се изведува во медицински

установи. Сите козметички третмани на кожата со лузни се засноваат на природно лупење на

кожата (пилинг) и регенерација на површинските слоеви од кожата.

Третман со биолошки пилинг Овој третман вклучува мануелно чистење на кожата, примена на биолошки пилинг и

примена на заштитни производи.

Активност

Изработи табела составена од две колони. Во првата колона напиши

ги позитивните фактори, а во втората колона негативните фактори

кои влијаат врз акнозната кожа од страна на исхраната, хигиената,

козметичките третмани или средства, навиките од секојдневниот

живот и сл. Заедно со другите ученици анализирај и систематизирај

според важност и вистинитост на податоците. Селектираните

податоци, изработи ги во електронска или печатена форма.

Примена на прогресивен или хемиски пилинг

Овој третман вклучува примена на хемиски пилинг и примена на заштитни производи.

Хемискиот пилинг претставува забрзана ексфолијација на кожата, предизвикана од хемиски

агенси (сл. 14). Благодарение на кератолитичкиот ефект на супстанциите што се во состав на

хемискиот пилинг, доаѓа до омекнување и растворање на кератинскиот слој од кожата.

Сл. 14. Со хемиски пилинг се отстранува површинскиот слој на кожата

Освен отстранувањето на површинскиот слој на кожата, овие агенси доведуваат до

интензивно ослободување на цитокин кој е фактор за создавање на колагенот. Со

ексфолијација се отстрануваат митесери, се чистат запушените пори и се редуцираат

бактериите кои може да предизвикуваат акни. Пилизите се разликуваат според длабочинското

дејство врз кожата, според намената и според видот на агенсот. За кожа со лузни најчесто се

препорачуваат следните: Хемиски пилинг со трихлороцетна киселина ‒ е длабок пилинг и се користи за

намалување на лузни од акни, проширени пори и стрии. Концентрацијата на пилингот е од 15

до 80 % киселина, во зависност од индикацијата се избира и јачината. За третирање на лузни

се користи 30 ‒ 35 % киселина, а се нанесува само на самите лузни, а не на здрава кожа.

Киселината со отстранување на површинскиот слој ги израмнува лузните и хемиски ги

стимулира фибробластите да лачат колаген, кој ги пополнува атрофичните вдлабнати делови

на кожата. Хемиски пилинг со овошна киселина – со овој пилинг се отстрануваат изумрените

клетки на површината на кожата, се стимулира нејзино обновување и синтеза на колаген. Се

отсрануваат митесери, се намалуваат лузни и пигментирани флеки .

Третман со абразивни маски Овој третман вклучува мануелно или електрично чистење (фриматор), примена на

масажа (само ако е индицирана), примена на абразивни маски и примена на хидратантни или

хранливи маски.

Криотерапија – стапче на врвот со вата, се натопува со течен азот, кој потоа се

нанесува на делот од кожата што го третираме. Азотот го отстранува површинскиот

слој на кожата, а стимулира создавање на нови клетки и колаген. Се препорачува за

третман на хипертрофични лузни. Фототерапија (сл. 15) ‒ со фототерапија се отстранува површинскиот слој на

кожата, се поттикнува регенерација, создавање на нови и цврсти колагени влакна,

нови кожни клетки, со што се коригираат малите лузни.

Сл. 15. ЛЕД -зраците при фототерапија – стимулираат создавање на еластин и колаген во кожата

Дермоабразија

Дермоабразија е постапка за отстранување на лузните од површината на кожата. Може

да биде рачна, апаратурна постапка и површинска и длабока. Подобро е да се направат повеќе

површински отколку една длабока дермоабразија. Кај површните лузни обично е доволно една

до две дермоабразии, а кај длабоки лузни се комбинираат повеќе дермоабразии со хируршка

екцизија на дебели лузни и апсцеси, како и додатна терапија со инјекции на колаген.

Дермоабразијата е многу ефикасна метода, а особено во лечење на лузни од акни и сипаници. Со оваа интервенција може да се осветли хиперпигментирано поле, да се редуцира

задебелената кожа, па дури и да се отстранат фините брчки кои не се подложни на хируршка

екцизија, хемиски пилинг или инјекции со колаген. Гелот од алое е природен лек кој дејствува

антивоспалително и помага оштетената кожа да зарасне. Гелот од алое никогаш не се нанесува

на отворени рани. Сокот од лимон помага мртвите клетки од кожата да се отстранат, ја

подобрува нејзината еластичност и регенерација. Доколку кожата е пречувствителна, се

разблажува со масло или вода во сооднос 1 : 1. Се држи десетина минути, па се измива. Кокосовото масло спречува формирање нови лузни и помага старите да избледат. Потребно е

да се загрее за да биде во течна состојба, па нежно со прсти се втрива во кожата повеќепати во

текот на денот. Јаболковиот оцет го поттикнува растот на здравите клетки и се нанесува на лузната разблажен со вода во сооднос 1 : 1, се држи пет минути, па потоа се измива. Неговата

кисела природа прави рамнотежа на pH на кожата и спречува создавање нови лузни.

Активност

Изработи табела составена од две колони. Во првата колона напиши

ги позитивните фактори, а во втората колона негативните фактори

кои влијаат врз акнозната кожа од страна на исхраната, хигиената,

козметичките третмани или средства, навиките од секојдневниот

живот и сл. Заедно со другите ученици анализирај и систематизирај

според важност и вистинитост на податоците. Селектираните

податоци изработи ги во електронска или печатена форма.

1.10. НЕГА НА КОЖА НА ЛИЦЕ КАЈ МАЖИ

Во денешно време сѐ повеќе внимание се посветува на физичкиот изглед. Физичкиот

изглед им е подеднакво важен и на мажите, така што сѐ почесто се среќаваат како клиенти во

козметичките салони. Овој тренд го препознаа и козметичките куќи кои сѐ повеќе промовираат

производи специјално наменети за мажи.

Сл. 16. Кожата кај мажите е подебела и похидрирана

Кожата кај мажите природно се разликува од кожата кај жените, па со самото тоа се

разликуваат и нивните потреби и козметичките производи кои се наменети за мажи.

Кожата кај мажите и жените се разликува според:

Дебелината и хидрираноста – кожата кај мажите е подебела и похидрирана (сл. 16), се истанчува постепено, за разлика од кожата кај жените која драстично се суши и истанчува

во периодот на менопауза.

Цврстината – машката кожа има поцврсти колагени влакна, побавно старее и подоцна

се јавуваат ситни брчки.

Содржината на лој и пот – машката кожа лачи повеќе лој, па машките имаат повеќе

проблеми со акни и себороичен дерматитис. Потните жлезди се поактивни и многу мажи имаат

сериозен проблем со прекумерното потење.

Присуство на влакна на кожата на лицето и телото – мажите имаат влакна по целото

тело кои бо број и дебелина се разликуваат од женските влакна. Отстранувањето на влакната

со бричење може да претставува сериозен проблем бидејќи се чести иритирања на кожата,

црвенило, чувство на пецкање и јадеж, како и враснување на влакна во кожата (фоликулитис).

Поради зголемената количина на лој, мажите често имаат проблем со масна коса и првут.

Од козметички аспект, мажите треба да обрнат внимание на следните препораки:

Миење на лицето – редовното миење, но кога се користат само сапун и вода не е

доволно. Кожата на лицето на мажите има поголеми пори. Зголемената масност задржува

повеќе нечистотии, па лесно може да ги затворат порите. Затоа барем еднаш дневно се

препорачува миење со гел за лице кој ќе овозможи темелно чистење на лицето и отворање на

порите.

Пилинг – еднаш неделно се препорачува длабинско чистење на кожата со средства за

пилинг на лице. Со ова ќе се олесни растењето на влакната и ќе се избегнат воспалителни

процеси на кожата предизвикани од насобраните штетни материи околу коренот на влакното.

Хидрирање на лицето – за здрава кожа и природен сјај важно е да се употребуваат

кремови за хидратација кои ќе овозможат влажност на кожата без да ја измастат. Доволно е

најобичен хидратантен крем збогатен со витамини Е и Б.

Очи – кремови за очи треба да се нанесуваат двапати неделно и тоа по ивицата на

коската околу окото за дејството на кремот да биде најефикасно.

Усни – балсами за усни се подеднакво корисни и кај мажите. Имаат хранливи материи

и заштитуваат од УВ-зрачење.

Козметичките производи за нега на кожата кај мажите треба да овозможат задржување

на влажноста на кожата, а намалување на лачењето на лој. После 35-тата година се јавува

потреба од козметички третмани и козметички производи за забавување на стареењето на

кожата.

1.11. ЛЕКОВИТИ АРОМАТИЧНИ БИЛКИ

Козметиката, вештината да се биде убав, стара е колку и човештвото. Според една

легенда, богот Хермес му ја подарил на човекот вештината за разубавување на лицето. Уште

од старо време луѓето знаеле да прават козметички производи од кората на дрвата, цветовите,

листовите и плодовите на растенијата. Тоа знаење се пренесувало од поколение на поколение.

Жените од дамнина знаеле и вешто користеле производи за избелување на лицето, производи

за омекнување на кожата на рацете, за нега на косата. Зачувани се стари записи во кои се

опишуваат својствата на различни билки и начинот на нивна примена.

Сл. 17. Билките – делуваат превентивно или се вклучени во третмани на промени на кожата

Меѓу многуте производи во козметиката кои се користат профилактички или во

лекување и третирање на козметички промени, значајно место заземаат билките. Тие содржат

материи кои го подобруваат процесот на размена на материи во клетките на кожата, помагаат

во борбата против предвременото стареење, ја хранат, дезинфицираат, тонифицираат,

омекнуваат кожата, ги отстрануваат или превентивно делуваат против болести на кожата (сл. 17). Материите од билките благопријатно делуваат на организмот, за разлика од синтетичките

материи кои често доведуваат до несакани последици.

Алое ‒ поради неговите лековити состојки претставува биоген стимулатор за кожата и

целиот организам. Се користи свежо исцеден сок и воден екстракт од неговиот лист. Има

хидратантно и регенеративно својство. Ситно сомелено, алоето се додава во маските за

проблематична кожа. Сите производи врз база на алое се корисни за нега на кожата за време

на пубертетот.

Авокадо ‒ ги содржи витамините А, Е, К, незаситени и полузаситени масни киселини

и хлорофил, па се смета за една од важните билки за нега на кожата. Поради богатиот состав

на различни материи, маслото од авокадо има повеќенаменска примена во козметиката за

најразлични потреби и типови на кожа. На сувата кожа делува хидратантно, помага во

обновување и зачувување на хидролипидната бариера и ја омекнува. На зрела кожа делува

регенеративно и антиоксидантно. Помага против прерано стареење на кожата, во превенција

против брчки, ја чува структурата на сврзното ткиво и го подобрува тонусот на кожата. Кај

осетливата кожа ја подобрува отпорноста кон надворешни влијанија. Спречува создавање на

стрии.

Бадем ‒ во козметиката се користи добро цедено бадемово масло во состав на хранливи

кремови и лосиони за сите типови кожа, а исто така влегува во состав на маските за лице, ја

негува кожата и ја прави помека. На пазарот има и бадемово масло кое служи за чистење и

нега на сува кожа. Сомелено семе од бадем може да се користи како пилинг за лицето.

Бор ‒ етерично масло од бор се користи како додаток на скоро сите козметички

производи за сите типови кожа. Чај подготвен од иглички од бор се употребува за чистење и

омекнување на сите типови кожа.

Босилек ‒ заради изразениот антисептичен и бактерициден ефект може да се користи

како природен дезодоранс. Етеричното масло од босилек спречува развој на микроорганизми

и воспалителни процеси по површината од кожата. Тоник направен од дестилирана вода и

босилек е идеален безалкохолен тоник за нега и дезинфекција. Купки за капење може да се

подготват од свежи листови од босилек.

Бреза ‒ свеж сок од бреза се користи кај гнојни воспалителни процеси на кожата. Сок

од бреза се користи за избелување флеки од сонце, го зајакнува коренот на косата и го забрзува

нејзиното растење, спречува појава на првут и др. Поради овие многубројни својства, во многу

козметички производи (тоници, лосиони, шампони) се користи брезата.

Див костен ‒ корисни делови се цветот, кората од дрвото и плодот. Тинктурата од див

костен се користи во средствата за забрзување на растот на косата. Маслен екстракт се користи

во лосионите и кремовите за сончање. Ефикасен е во санација на изгореници од сонце и во

третмани на пигментни флеки на кожата.

Еукалиптус ‒ листовите од оваа билка содржат етерично масло кое делува

антисептично на кожата. Наоѓа примена во нега на масна кожа, кожа со акни и во

антицелулитни третмани. Еукалиптусот е составен дел во дезодорансите и антиперспирантите.

Ајдучка трева ‒ таа има изразено антисептично дејство и влегува во состав во

лосионите за освежување на кожата, како и во состав на производите за сончање. Листот и

цветот се користат во состав на маските за чистење на кожата.

Камилица ‒ има изразито антивоспалително дејство врз кожата и слузокожата.

Најчесто се користи за чистење на осетлива кожа. Во козметичките салони се користи чај и

маслен екстракт од камилица за перење на лицето и масажа. Камилицата влегува во состав на

многу козметички производи за осетлива кожа.

Кантарион ‒ врз кожата делува смирувачки, антивоспалително и има антисептичко

дејство. Кантуровото масло се добива со потопување на свежи или суви цветови и листови во

маслиново масло. Може да се користи после 6 ‒ 7 седмици изложеност на сонце, а во

козметиката се користи прецедено во состав на разни кремови за нега на кожата, а особено во

кремови против изгореници од сонце. Кожата намачкана со кантурово масло не смее да се

изложува на сонце поради опасност од сончеви дамки или пеги. Коприва ‒ во козметиката се користи чај од коприва за чистење на кожата за масна и

кожа со акни. Екстракт од коприва се додава во шампоните за нега на мрсна коса, а тинктура

од коприва спречува појава на првут. Се користи за масажа на коренот од косата, а со чај од

коприва се плакне косата и влакното добива сјај, еластичност и цврстина.

Кикиритки ‒ во козметиката се користи масло од кикиритки кое во својот состав има

големо количество на витамин Б1 и Д и се користи за нега и потхранување на кожата.

Кикиритките се богати со коензим Q10, па затоа маслото од кикиритки влегува во состав на

многу квалитетни кремови, емулзии и маски, чија намена е забавување на стареењето на

кожата.

Краставица ‒ сокот од краставица е многу ефикасно средство за нега и чистење на

кожата. Се користи во многу производи за смирување на надразлива и преосетлива кожа, како

и во производите за затворање на порите од лицето по извршените третмани. После редовна

нега на кожата со сок од краставица таа станува поеластична и помека.

Лешник ‒ содржи масни и хранливи материи за нега на сува кожа. Листот од леска се

користи во производите за проширени пори.

Лимон ‒ во козметиката тониците врз база на лимон се користат за чистење на мрсна

кожа со проширени пори. Со етерично лимоново масло се намалуваат пегите од кожата, значи

се врши блага депигментација. Етерично лимоново масло се додава во многу козметички

производи, шампони за мрсна кожа, маски, кремови и лосиони за чистење и регулирање на pH

од кожата.

Липа ‒ делува добротворно врз кожата. Маслениот екстракт од липа го намалува

отокот и се користи против изгореници од сонце. Чај од липа делува смирувачки на купки за

нозе.

Маслинка ‒ маслиновото масло се користи во состав на многу производи за лекување

на кожата. Маслиновото масло во вид на облоги ги омекнува крустулозните наслаги. Добри

ефекти дава со масажа на коренот на влакното затоа што ја храни и негува косата, а се користи

и за масажа на телото. Влегува во состав на хранливи материи, кремови и масти, а е основна

компонента на маслото за сончање.

Аргановото масло ‒ е богато со незаситени есенцијални масни киселини и витамини.

Ја подобрува регенеративната способност на кожата, еластичноста, го забавува стареењето и

настанувањето на брчки. Од него се прават хранливи кремови за сува и дехидрирана кожа.

Боровница – поради антисептичкото дејство, наоѓа широка примена во нега на масна

, нечиста и воспалена кожа, а помага и во третирање на дерматитис и егземи на кожата.

Бршлен – екстрактот од свежи листови од бршлен, применет на кожата делува

одбранбено и заштитно. Го зголемува создавањето на хијалуронската киселина во кожата. Го

забрзува процесот на зарастување на рани на кожата, при изгореници на кожа, против гнојни

инфекции на кожа и во третмани на пигментни флеки на кожа.

Ловоров лист ‒ за лековитите својства на ловоровиот лист знаеле уште нашите предци

кои го користеле за лечење на многу кожни болести. Ловоровиот лист против акни е природен

антисептик кој овозможува чистење и дезинфекција на кожата. Во својот состав содржи

етерични масла, минерали и органски киселини кои овозможуваат одредено делување врз

мозолчињата и на целиот организам во целост. Помага во елиминација на бактерии, го

намалува воспалението предизвикано од акни и мозолчиња. Ловоровиот лист го подобрува

тонусот на кожата, има ефект на хидратација.

Смил – уште се нарекува еликсир на младоста. Денес станува се поактуелен во

козметиката, бидејќи влегува во составот на многу козметички производи кои ефективно го

забавуваат стареењето на кожата. Лековити својства за кожата: силно делува против

слободните радикали, помага при производството на колаген, подобрува микроциркулација и

детоксикација на кожата и делува антисептички на кожата (сл. 18).

Сл. 18. Производи од смил го забавуваат стареењето на кожата

Ароматична билка Дејство врз кожата Невен Стимулира создавање на нови клетки и брза

регенерација на кожата, па се користи кај рани на

кожа, изгореници, егземи, габични инфекции на

кожа и др. ???????? ??????????

Активност

Пребарај и истражувај на интернет за различни видови ароматични

билки и нивното дејство врз кожата. Обиди се да ги подредиш

добиените информации во табела (на хамер-хартија) и презентирај ја

и дискутирај со твоите соученици!

2. ТЕМА

КОЗМЕТИЧКИ ПОСТАПКИ ВО НЕГА НА РАЦЕТЕ ‒

МАНИКИР

Со проучувањето на оваа тема ќе можеш

Да ги разликуваш и опишуваш видовите маникир Да ја користиш и спроведуваш постапката на француски маникир Да објаснуваш за козметичките постапки со кои се врши корекција на кршливи,

изгризани и лошо обликувани нокти

2.1. ВИДОВИ МАНИКИР

Убави и негувани нокти се предизвик за секоја жена без оглед на нејзината возраст.

Маникирот претставува козметичка постапка за третман и нега на ноктите од рацете. Целта на

маникирот е ноктите да бидат здрави, чисти и убаво обликувани (сл. 19).

Сл. 19. Негувани нокти

Постојат повеќе видови маникир:

класичен маникир француски маникир декоративен маникир вештачки нокти акрилни нокти.

Класичен маникир

За еден класичен маникир потребно ни е:

миризлива купка со есенцијално масло и SPA-сол

пилинг за раце

средување на ноктите

масажа на рацете со серум за омекнување на кожата

аплицирање на хидратантен крем за омекнување на рацете

лакирање по желба на клиентот.

Француски маникир

Овој маникир се одвива во неколку чекори:

првиот чекор е отстранување на лакот од ноктите доколку постои

вториот чекор е потопување на ноктите во млака вода со ароматични масла 10

минути

трет чекор е тоа што се прави благ пилинг

четвртиот чекор е масажа на рацете за подобрување на циркулацијата

петти чекор е омекнување на кутикулите со хранлив крем за подобро да се

потиснат.

Се нанесува базен лак за зацврстување на ноктите неопходен за нега на ноктите и нивна

заштита. На краевите од ноктите прецизно се нанесува бел лак. Последна постапка е

безбојниот лак за завршен сјај (сл. 20).

2.2. ВЕШТАЧКИ НОКТИ

Без разлика дали ноктите се меки и тенки, суви и кршливи или пак нормални и здрави

потребно е да се негуваат. Кршливите и тенки нокти за посебни пригоди може да се заменат

со вештачки нокти. Вештачките додатоци се нанесуваат како примена во поединечна поправка

на скршен нокот или како комплетна надградба на сите нокти. Нанесувањето на вештачките

додатоци над природните нокти е со помош на брзодејствувачко лепило. По нанесувањето на

вештачкиот додаток, ноктите се обликуваат по желба на клиентот. За нанесување на

вештачките додатоци покрај прибор за маникир, потребни се и вештачки додатоци за нокти,

лепак, ножички и разни други турпии.

Првиот чекор е преглед на природните нокти за да се одреди обликот и должината на

додатокот, според нив. Нанесување на продолжетоците се врши само на здрави или скршени

нокти, а никако на болни нокти. Природните чисти и суви нокти треба рамно да се исечат, а

на рабовите да се обликуваат со турпија за нокти (сл. 21).

Активност:

Истражувај за видови маникир со што ќе го збогатиш твоето

знаење!

Обиди се да направиш класичен маникир на часовите за

практична настава!

Сл. 21. Обликување на нокти

Потоа на половина на природниот нокот треба да се отстрани природната глазура со

обликување, прво со груба, а потоа со фина турпија.

Пред лепење, вештачките додатоци треба внимателно да се одберат и да се прилагоди

нивниот облик и големина до природниот облик на ноктите (за секој нокот треба да се испроба

и одвои посебен вештачки додаток). Лепењето на адекватни вештачки додатоци се прави со

нанесување на мала количина лепак на проѕирниот дел од додатокот и со цврст притисок на

површината и работ додатокот се лепи за природниот нокот. При лепење на вештачките додатоци треба да се внимава целиот воздух да биде

истиснат, а рабовите на додатокот да бидат добро залепени, затоа што од успешноста на

лепењето ќе зависи и трајноста на надградбата на ноктите. Откако лепакот сосема ќе се исуши (по половина до една минута) слојот каде што е

залепен додатокот се обработува прво со груба, а потоа со фина турпија и на крај со турпија

за полирање. Со оваа постапка, залепената површина целосно се израмнува. Залепените

вештачки додатоци сега се сечат хоризонтално до саканата должина, а потоа рабовите се

обликуваат прво со груба, а потоа со фина турпија (сл. 22). Трајноста на овие продолжетоци

зависи од секојдневната работа на клиентот.

Сл. 22. Нанесување на додатоци за нокти ‒ постапка

Активности:

Обиди се да направиш надградба на нокти следејќи ги

инструкциите дадени во текстот!

Истражувај повеќе за вештачки нокти, со што ќе го збогатиш

знаењето!

2.3. АКРИЛНИ НОКТИ

Акрилната техника е една од најпопуларните современи техники во моделирањето на

ноктите. Ги заменуваат не само здравите, туку и кршливите нокти и ноктите кои имаат

неправилни облици. Акрилот налегнува добро на нокотната плоча и му помага на природниот

нокот правилно да расте, што значи покрај естетскиот изглед има и превентивна нега против

неправилно зараснување на ноктите (сл. 23). Акрилот е единствен метод кој овозможува

надградба на нокти на лица кои имаат премала нокотна плоча или таа е оштетена поради

лошата навика на грицкање нокти.

Израмнување и пополнување на површината од нокотот може да се изврши со

нанесување на акрилат или специјален гел преку површината на нокотот. Нанесување на

акрилатот или гелот се врши со мала четкичка од коренот кон врвот на нокотот. Доколку се

применува гел, тој треба да се суши со специјална UV-ламба (сл. 24). За време на сушењето на

гелот на ноктите од едната рака, се обработуваат ноктите од другата рака.

Сл. 23. Акрилни нокти Сл. 24. Сушење на нокти со UV-ламба

На нокотот се нанесуваат неколку слоеви гел за да се добие мазна површина и по секое

нанесување на гелот, ноктите се сушат под ламба. Откако сите нокти се обработени, се оди

кон наредна постапка на обработка т.е. нанесување на основна подлога и лакирање на ноктите. Лакирањето на акрилните нокти е по желба на клиентката. По извесно време по израснување

на ноктите, потребно е израснатиот дел од нокотот да се пополни со акрилат или гел, а

врвовите да се обликуваат.

Нега на акрилни нокти

Најважно во негата на акрилни нокти е тие да бидат суви. Акрилатот не се меша со вода

затоа што таа предизвикува негово издигање, па затоа се препорачува по секое миење на

рацете тие внимателно да се бришат со сува крпа. Тоа е единствен начин да се спречи водата

да навлезе под акрилатот каде што може да направи најмногу штета. Рацете со акрилни нокти

се препорачува да се мијат редовно со антибактериски сапун, а со тоа се намалува можноста

за контакт со бактерии. Тоа е особено важно доколку постои раничка околу нокотното ткиво,

затоа што тоа може да биде влезна врата за бактериите во крвотокот. Друга, не помалку важна

постапка во нега на акрилни нокти е носење на гумени ракавици за миење садови и други

работи во домаќинството. Се препорачува секој ден пред спиење ноктите да се пребришат со

алкохол. Ако се скрши акрилниот нокот, потребно е веднаш да се коригира.

2.4. ФРАНЦУСКИ МАНИКИР

Најчесто употребуван маникир во козметичката практика е францускиот маникир. Првиот чекор е отстранување на лакот од ноктите, ако го има. Следно е потопување на рацете во млака вода со ароматични масла околу 10 минути

(сл. 25).

Сл. 25. Третман со ароматично масло

Се прави пилинг на рацете со благ абразив. Следува масажа на рацете за подобрување на циркулацијата и трофиката на рацете. Кутикулите најдобро се омекнуваат со хранлив крем, за полесно да се потиснат. Се нанесува базен лак за зацврстување на ноктите, неопходен за нега на ноктите и нивна

заштита. На краевите од ноктите прецизно се нанесува бел лак. Последна постапка е безбојниот лак за завршен сјај (сл. 26).

Активност:

Кој вид надградба на нокти ќе го избереш за себе и зошто?

Обиди се да направиш разлика помегу акрил-техника и гел-техника!

Направи извештај и сподели го со класот!

Изработи француски маникир! Истражувај на интернет за да ги прошириш своите знаења!

2.5. ДЕКОРАТИВЕН МАНИКИР

Декорациите се најчести кај долги и убаво обликувани нокти без разлика дали тие се

природни или вештачки, акрилни и слично. Пред да се започне со методата се применува

постапка на класичен маникир. Пред нанесувањето на безбоен лак за завршен сјај се

аплицираат декоративни додатоци и тоа циркони, цветови и други форми. Декорацијата со лак

се прави со помош на специјани стапчиња кои се потопуваат во бојата и со нивна помош се

цртаат саканите декорации. Се применува и готова декорација т.н. печати за нокти кои

претставуваат брза и лесна постапка на декорација, но крајниот избор е на клиентот.

Сл. 27. Декоративни додатоци

Пред нанесувањето на безбојниот лак за завршен сјај се аплицираат декоративни

додатоци (циркони, цветови и други форми) или декорирање со различни бои на лакови (сл.

27). Декорацијата со лак се прави со помош на специјални стапчиња кои се потопуваат во

бојата и со нивна помош се цртаат саканите декорации (сл. 28).

Сл. 28. Прибор за декорација

Се применуват и готови декорации т.н. печати за нокти кои претставуваат брза лесна

постапка за декорација. Козметичарот треба дискретно да дава сугестии за изборот на декорација, но сепак

крајниот избор е од клиентот.

Активност:

За да го збогатиш своето знаење, посети козметички салон каде се изработуваат сите видови

маникир! Напиши извештај и сподели го со класот!

3. ТЕМА

КОЗМЕТИЧКИ ПОСТАПКИ ВО НЕГАТА НА НОЗЕТЕ ‒

ПЕДИКИР

Со проучувањето на оваа тема ќе можеш

Да ги разликуваш и опишуваш најчестите заболувања и деформации на стапалото Да ја објаснуваш и спроведуваш постапката на третирање на зараснат нокот Да го разбираш и укажуваш на важноста на правилното потсекување на нокотот Да објаснуваш за козметичките постапки во негата на нозете ‒ педикир

3.1. ХИГИЕНА НА НОЗЕ И НОКТИ

Негата на нозете е значајна како и негувањето на рацете (сл. 29).

Сл. 29. Негувани стапала

Хигиената на нозете се состои во миење на нозете, потсекување на нокти и правилен

избор на обувки. Eден од најважните фактори за појавата на болести на кожата на нозе и нокти

е потењето на нозете. Тоа е проследено со непријатната миризба каде што многу важна улога

има хигиената на нозете. Тоалетата на нозете треба да биде со млака вода, како и употреба на

производи кои ќе ја отстранат нечистотијата и миризбата на нозете, а воедно ќе ја потхранат

кожата со хранливи витаминозни состојки. Потењето на нозете е посебно активно во летните

периоди. На нозете, конкретно на табаните, се наоѓаат голем број потни жлезди, па затоа тие

во споредба со другите делови на човековото тело најмногу се изложени на потење. Потењето

како состојба, води до отоци на нозете. Носењето тесни обувки исто така може да доведе до

појава на отоци. Се нарушува периферната циркулација, крвта тешко се враќа од срцето до

прстите од нозете, затоа што подолго време се задржува и врши притисок. Во случај на болни

отоци се препорачува специјален гел за релаксација на нозете кој во својот состав содржи

ментол. За намалување или отстранување на отоците на нозете се препорачува да се легне на

грб и нозете да се испружат и да се постават малку повисоко од телото. Навечер е потребно

спиење со перниче под нозете. Ако редовно се појавуваат отоци потребно е стапалата да се

масираат еднаш дневно по 10 минути со дрвени топчиња. Нивниот смирувачки допир ги

активира нервните завршетоци, така што ќе се подобри циркулацијата, одот ќе биде исправен

и ќе се отстрани вкочанетоста од грбот. За релаксација на нозете се препорачува нозете да се

потопуваат во вода (купка за релаксирање) каде се додава една рака морска сол или специјална

купка за одморање (сл. 30).

Сл. 30. Купка за релаксирање

Се препорачува масажа на стапалото, глуждот, кон бутната коска (сл. 31).

Сл. 31. Масажа на стапало

Се препорачува секојдневно купка за релаксирање на нозете со млака вода во која може

да се додадат парчиња од дабова и врбова кора. После секоја купка за релаксација, кожата на

нозете добро се потсушува бидејќи влажната кожа на нозете е идеална подлога за

размножување на микроорганизми, што води кон сериозни инфективни болести.

3.2. ИНФЕКЦИИ НА КОЖАТА И НОКТИТЕ ОД НОЗЕТЕ

Кожата на нозете после тоалетата добро се потсушува затоа што влажната кожа е

идеална подлога за развивање на габични инфекции. Неадекватната хигиена на нозете води

до инфективни болести на кожата и ноктите од нозете. Инфективните болести на нозете и

ноктите предизвикани од габи или бактерии се манифестираат со промени на кожата, како што

се црвенило, јадеж и лупење на кожата. Најчести инфекции на кожата и ноктите од нозете се

габичните инфекции. Ќе ги разгледаме микозите и онихомикозите кои се габични инфекции

од кожата на нозете и ноктите. Козметичарот е должен да ги препознае овие промени кај клиентот и ако има потреба

да го упати кај лекар по општа практика или специјалист ‒ дерматолог. Ненавременото и

неадекватно лекување на овие промени води до посериозни промени во бојата и структурата

на ноктите.

Активност:

Истражувај! Како ќе направиш правилен избор на козметички

производи за нега на нозе и нокти?

Активност:

Истражувај повеќе за инфекции на кожата и ноктите од нозете, со

што ќе ги прошириш знаењата!

3.3. ГАБИЧНИ ИНФЕКЦИИ НА СТАПАЛОТО

Тинеа педум (Tinea pedum)

Тинеа педум е дерматофитоза на стапалата. Дефиницијата ги исклучува инфекциите

на стапалата со квасници, мувли и бактерии. (Trichophyton Rubrum) е габата што најчесто ја предизвикува оваа инфекција. Други

можни предизвикувачи се Trichophyton mentagrophytes, Epidermophyton floccosum и

Тrichophyton tonsurons кај децата. Поволни услови за појава на оваа габична инфекција се: влажна, топла и

иритабилна кожа. Оваа габа е со голема распространетост во целиот свет. Кај мажи е петпати

почеста отколку кај жени, а инциденцата на болеста расте со возраста. Кај децата е ретка

поради тенкиот корнеален слој од епидермисот кој е неповолен за размножување на габите.

Пренесувањето на инфекцијата е директно од човек на човек и индиректно при

носење на заеднички обувки, чорапи, босоного одење по контаминирани (заразени) подлоги

на гимнастички сали, базени и др. Манифестација на инфекцијата

Оваа инфективна промена на кожата од стапалото се манифестира со: мацерација на

кожа, силен јадеж, печење, црвенило на кожата и болка (сл. 32).

Сл. 32. Тинеа педум

Козметичарот треба да ги познава промените на кожата од стапалото предизвикани од

габичната инфекција за да може навремено да го упати клиентот да побара стручна помош.

Симптомите се поизразени на кожата меѓу прстите, а се забележуваат и мацерации од

кои се можни крварења. Може да се манифестира со булозно-везикулозна клиничка слика која

е со тенденција кон појава на вторична бактериска суперинфекција.

Козметичарот е должен да ја препознае промената на кожата од стапалата, да

претпостави за нејзиниот причинител за да обезбеди заштита од пренесување, да го едуцира

клиентот како да се заштити од понатамошно влошување на состојбата и како што

споменавме, да го упати навремено да добие адекватна стручна помош.

Превентивни мерки се хигиената и сушењето на стапалата, носење памучни чорапи и

обувки од природна кожа, производи против хиперхидроза, антимикотични пудри за обувки и

избегнување на директен контакт со контаминирана подлога.

Терапија ‒ со примена на антимикотично средство локално и по потреба системски

антимикотици по препорака на лекар специјалист ‒ дерматолог.

3.4. ГАБИЧНИ ИНФЕКЦИИ НА НОКОТОТ ОД НОГАТА

Тинеа унгвиум (Tinea unguium)

Тинеа унгвиум или дерматофитија унгвиум е дерматофитоза на нокотната плоча,

нокотното лежиште и матриксот. Таа ретко се среќава кај деца и инциденцата на болеста расте

со возраста (застапена е во 25 % од популацијата на возраст од 40 до 60 години, а 45 % над 60

години).

Поволни услови за појава на тинеа унгвиум е влага и топлина, хемиска траума на

нокотот, циркулаторна инсуфициенција со нарушена трофика на нокотот, остеоартикуларни

деформитети, генетска предиспозиција и габична експозиција.

Манифестација на инфекцијата. Инфекцијата може да зафати еден или неколку

нокти. Нокотната плоча е делумно или целосно бело-жолтеникава, без сјај, задебелена и тврда.

Наборите на кожата околу нокотот не покажуваат знаци на инфекција. Во зависност од тоа на

кој дел од нокотот е локализирана инфекцијата, разликуваме: дистална субунгвална,

проксимална субунгвална, бела суперфицијална форма и можни нивни комбинации (сл. 33). Текот на болеста е хроничен и нема самоизлекување. Ако не се лекува инфекцијата може да

се прошири и врз другите нокти и да ја инфицира кожата.

Сл. 33. Тинеа унгвиум

Истражувај повеќе за превентивни мерки на габични инфекции на

стапало!

Направи табела во која ќе ги претставиш превентивните мерки!

Презентирај ја табелата пред целиот клас!

Ризична група се лицата со шеќерна болест (дијабет) затоа што кај нив инфекцијата

може да прогредира до улцер и дијабетично стапало. Тинеа унгвинум е извор на инфекција и за другите членови на семејството и колективот.

Терапија ‒ третманот на оваа инфекција е со системска антимикотична терапија.

Габична инфекција на нокотот

Онихомикозис кандидамицетика

Онихомикозис кандидамицетика (Onychomycosis candidamycetica) е инфекција на

нокотот со кандида (сл. 34). Ризични групи. Најчесто заболуваат лица со „влажни професии“ и лица кај кои има

претходна бактериска инфекција на околунокотните набори (паронихија акута и паронихија

хроника). Дистрофичниот нокот (паронихија хроника води до нарушување на трофиката на

нокотот) е чувствителен на кандида и е добра подлога за понатамошен развој на оваа

инфекција. Кандидата може да инфицира само оштетен нокот. Инфицираниот нокот со

кандида наликува на трошлива грутка песок. Текот и прогнозата зависат од интензитетот и екстензитетот на инфекцијата, од навремениот

третман, како и од одбранбениот (имунолошки) механизам на организмот.

Сл. 34. Инфекција на нокотот со кандида

Истражувај на интернет повеќе за козметичка нега на габични

инфекции на нокти на нога!

Сподели ги информациите со твоите соученици!

3.5. БАКТЕРИСКИ ИНФЕКЦИИ НА НОКТИТЕ

Бактериските инфекции на кожата од нозете и ноктите се најчесто предизвикани од

стафилококи и стрептококи. Инфекциите од бактериско потекло според текот и

времетраењето се делат на акутни и хронични инфекции. Паронихија акута е најчесто стафилококна инфекција и се јавува по претходно

оштетување на околунокотното ткиво. Клинички се манифестира со црвенило и болен оток, кожни набори и гној.

Акутната форма на паронихија се карактеризира со појава на еритемно-едематозни кожни

набори кои најчесто се локализирани над матриксот. На лесен притисок од овие промени се

истиснува гној (сл. 35).

Сл. 35. Паронихија

Во хроничниот стадиум на паронихија може да дојде до формирање на окулонокотни

гранули и нарушена е трофиката на нокотот. Тоа води до дистрофични промени на нокотот.

Хроничната паронихија е почеста кај пациенти чијашто професија е поврзана со употреба на

вода, исто и кај дијабетичари и др. Манифестација на инфекцијата. Промената започнува со дискретен оток на базата

на ноктите од нозете, на еден или повеќе прсти. Доаѓа до губење на кутикулата и се јавува гној

под нокотниот кожен набор. Терапија - со примена на антибиотици, локално или системски.

3.6. ПЛУСКИ, ЖУЛОВИ, БРАДАВИЦИ НА СТАПАЛОТО

Плуски ‒ видови Тврдиот плускавец се јавува како последица од силен и продолжен притисок на

одредени места на нозете. Мекиот плускавец се манифестира во форма на меурчиња исполнети со бистра

течност коишто при притисок и триење на обувките предизвикуваат болка (сл. 36).

Активност:

Истражувај на интернет за бактериските инфекции на ноктите за да

ги прошириш знаењата!

Третман на плускавци Пред третманот на тврдиот плускавец, педикирот користи средства за омекнување.

Плускавците се отстрануваат со стерилен нож ‒ скалпел, а претходно местото на манипулација

се обработува со вата натопена во алкохол. Мекиот плускавец се отвора со цел да се дренира

течноста од него. Местото се обработува и се заштитува со фластер.

Сл. 36. Плускавци

Жулови

Причина за појава на жулови е долготраен притисок предизвикан најчесто од

несоодветни обувки на нозете. Местото на таргетната зона на кожата подложена на притисок

компензира со создавање на клетки без јадра кои се таложат, стврднуваат и предизвикуваат

задебелување на кожата во форма на жулови.

Третман на жулови

Пред третманот на жулот, нозете се потопени во млака вода во која претходно има

ставено сода, со цел да омекнат. Пред третманот, кожата околу жулот се дезинфицира. Жулот

се отстранува со стерилизиран нож ‒ скалпел, внимателно се сече ткивото сѐ додека не се

појави коренот (во вид на црна точка). Со нож коренот се заобиколува и се отстранува со

специјална пинцета. Раничката се обработува со алкохол, а на крајот се заштитува со посебен

фластер и завој.

Брадавици

Тоа се промени кои се со локализација на кожата на стапалата, со белузлава или

жолтеникава боја покриени со хиперкератоза. Овие брадавици може да растат во длабочина

на ткивото и најчесто при стоење и одење предизвикуваат силна болка (сл. 37).

Сл. 37. Брадавици Третман на брадавици

Особено е важно пред третманот да се диференцираат брадавиците од жуловите.

Брадавиците можат да се отстранат од површината на кожата со електрокоагулација, со течен

азот или по хируршки пат. За козметичарот е особено важно да ги препознае и да го упати

клиентот да побара соодветна медицинска помош.

3.7. ВРАСНАТ НОКОТ

Се јавува како последица на несоодветни обувки кои предизвикуваат болести и

деформитети на самиот нокот. Нокотот враснува во околното меко ткиво и може да

предизвика разни воспалителни процеси (сл. 38).

Сл. 38. Враснат нокот

Третман кај враснат нокот

Враснатиот нокот се отстранува по претходна обработка со алкохол. Постапката се

изведува со локална анестезија, а ја изведува лекар ‒ хирург. Со помош на стерилни клешти

Активност:

Посети козметички салон и информирај се кои козметички третмани

се препорачуваат за стапала со плускавци!

Сподели ги информациите во класот!

се сече враснатиот нокот, со посебно длето се ослободува од околното ткиво и со пинцета се

отстранува. Раната се дезинфицира и се изолира со фластер.

Превентивни мерки за враснат нокот на нозете Удобни обувки, адекватна нега на стапала, правилно и редовно потсекување на ноктите

од нозете (сл. 39).

Сл. 39. Правилно потсекување нокти

Правилно е рамното потсекување на ноктите, додека заобленото потсекување е

погрешно.

3.8. ПЕДИКИР

Педикирот претставува нега на кожата и ноктите на нозете, притоа отстранување на

сувата кожа, деформирани нокти, жулови и плускавци со различни козметички средства и

соодветен алат и прибор за работа. Педикирот е најефикасен начин да се истакне убавината на

стапалата. Освен што го подобрува изгледот на ноктите и кожата, ја подобрува циркулацијата

во нозете и го спречува враснувањето на ноктите во кожата. Педикирскиот третман се

изведува на удобен стол со постамент за нозете на клиентот и кадичка за потопување на нозете.

Прибор за педикир: ножици и ноже за нокти, големи и мали турпии за отстранување

на кожата од табаните, пинцети, топла вода со течен сапун, антисептичко средство, пудра за

нозе, повеќе памучни или крпи од хартија за сушење на нозете и лосион и крем за нозе. Ако

со педикирскиот третман се изведува масажа на нозете, потребен е хранлив крем соодветен за

масажа.

Педикирскиот третман започнува со потопување на нозете во соодветна кадичка со

млака вода. По десетина минути, нозете се педикираат одделно (сл. 40).

Активност:

Демонстрирај правилно потсекување нокти! Дискутирај за последиците од неправилно потсекување!

Сл. 40. Педикир

Ногата се потсушува и веќе е подготвена за отстранување на лакот од ноктите (доколку

го има) и се врши потсекувањето на ноктите. Ноктите се турпираат и рабовите благо им се

заоблуваат за да се спречи сраснувањето на нокотот во околното ткиво. Кутикулите се

обработуваат со помош на специјален прибор за потискање на кутикулите околу нокотот. Се

употребуваат средства за омекнување. Тврдата кожа на петиците и табаните, потребно е да се

отстрани со козметички производи и турпија. По желба на клиентот, следен чекор е

лакирањето (сл. 41).

Сл. 41. Педикир ‒ постапка

Особено е важно козметичарот да внимава со клиенти со нарушена периферна

циркулација (дијабетично стапало), да ги препознава и дискретно да се информира во

неформален разговор за болести поврзани со циркулацијата на нозете заради примена на

адекватен педикирски третман. По педикирскиот третман, се дезинфицира работниот простор

и опремата. Употребените инструменти детално се чистат и се стерилизираат.

Активност:

Посети козметички салон во кој се изведуваат педикир третмани! Напиши извештај и сподели го со класот!

3.9. ПЕДОГРАФ

Педографот е метод за анализа и оцена на чекорот, должината на

чекорот, аголот на стапалото, прикажан низ серија на стапалки на

хартиена лента на пешачката патека, со мерење на времето и растојанието

на одот. Педографот се користи за да се оцени чекорот, должината на

чекорот и аголот на стапалото. Поради брзиот технолошки развој, за

истите испитувања се користат компјутеризирани апарати.

Цел на педографот ‒ корисните мерења и пресметки им помагаат

на клиничарите во дијагностиката.

Истражувај повеќе за педограф, со што ќе ги прошириш знаењата во однос на таа тема!

4. ТЕМА

ЕСТЕТСКО-ХИРУРШКИ ПОСТАПКИ ВО НЕГА НА ЛИЦЕ

И ТЕЛО

Со проучување на оваа тема ќе можеш:

Да ја идентификуваш потребата од пластичната хирургија и нејзината улога

во естетскиот изглед на телото и лицето Да ги опишуваш и објаснуваш потребите од корекција на гради Да ги објаснуваш постапките за корекција на гради со импланти Да опишуваш, разликуваш и препорачуваш различни методи на

липосукција Да разликуваш и споредуваш дермоабразија и микродермоабразија Да опишуваш и разликуваш хемиски пилинг, средства за хемиски пилинг и

постапката на хемиски пилинг Да изградиш свои ставови за гореспоменатите постапки и да го прошируваш

своето знаење со пребарување на интернет и следење на современите достигнувања во козметичките третмани

4.1. ПЛАСТИЧНА ХИРУРГИЈА

Пластичната хирургија е гранка на хирургијата со која се прави корекција и

враќање на формата и функцијата на некој дел од телото. Таа најчесто има

реконструктивна улога со цел да се коригираат функционалните недостатоци настанати

после трауми (после изгореници, фрактури на коски и сл.), да се отстранат и коригираат

вродени аномалии (на пр. расцеп на усни) или да се отстранат новонастанати промени

на телото како тумори, лузни и сл. Реконструктивната операција се изведува на

абнормални структури на телото предизвикани од вродени дефекти, развојни

абнормалности, трауми и инфекции.

Естетската хирургија е интервенција со која се менува изгледот на лицето или

телото, со цел да се подобри изгледот на лицето или деловите на телото, на кои таква

промена им е неопходна. Целта на интервенцијата е првобитниот изглед на дел од телото

или лицето да добие нов посакуван изглед, но без ризик за здравјето на пациентот, а

резултатите да се долготрајни и ефикасни. Естетската хирургија освен физичкиот изглед

ја подобрува и психичката состојба на човекот, ја враќа и зголемува самодовербата.

Нејзината мисија е поврзана со убавината на човекот. Убавината е најсубјективна

категорија, денес на неа се става посебен акцент и присутна е во сите сфери на животот.

Убавината посебно се нагласува кога е во прашање човековото тело и изгледот, па во тој

правец се користи голема енергија со цел да се постигне совршенство. Желбата да се подобри изгледот на лицето и сѐ на него, изгледот на градите, стомакот, да се регулира

количината на масно ткиво и поинаку да се распоредат облините на телото, ја

дефинираат главната мисија на естетската хирургија, да ѝ помогне на личноста да биде

задоволна со својот изглед и да се чувствува убава. Основната идеја од која треба да се води секој естетски хирург е сите естетски интервенции да се изведуваат само ако

пациентот ги исполнува сите здравствени предуслови и ако саканата промена е во склоп

на моменталниот изглед, односно таа да не претставува екстремна желба и лекување на

подлабоки психички проблеми. Естетската интервенција е оправдана ако ја враќа

самодовербата и секојдневното нормално функционирање на личноста, со што потполно

се менува квалитетот на живот во однос на претходната состојба.

Активност:

Пребарај на интернет и истражи каде во твојата средина се

изведува пластична и естетска хирургија на лице и тело. Обиди

се да дознаеш кои хируршки интервенции се изведуваат.

Дискутирај за тоа со твоите соученици !

4.2. ИНДИКАЦИИ ЗА КОРЕКЦИЈА НА ГРАДИ

Најчести интервенции на естетската хирургија се интервенциите во кои се врши

корекција на градите кај жени. Ако на почетокот на развојот на естетската хирургија овие интервенции беа достапни само на поединечни жени, денес секоја жена може да

направи корекција на своите гради и да го добие посакуваниот изглед, форма и големина. Градите се симетрични парни органи кои се наоѓаат на предниот дел на градниот кош.

Тие влијаат врз естетскиот, емоционалниот и психолошкиот идентитет на жената. Процесот на развојот на млечните жлезди кај жените започнува од осмата, деветтата

година. Формирањето на жлездите се воспоставува во просек од околу четири години,

но може да трае до осумнаесеттата година. Жлездите кои произведуваат млеко се

отприлика со иста големина кај сите жени. Колкави ќе бидат градите кај жената или

зошто тогаш некои жени имаат помали, а некои поголеми гради, зависи од масното ткиво

вградено во градата. Тоа е една од причините зошто жените со поголема телесна тежина

имаат поголеми гради, во однос на жените кои се послаби. За обликот и големината на

градите, сепак, наследниот фактор се смета дека е најзначаен. За растењето на градите

во пубертет и адолесценција, важна улога имаат естрогените хормони. Нив ги лачи

кората на јајникот и тие се одговорни за секундарните полови карактеристики.

Недостатокот на естрогени хормони во крвта го успорува, намалува растењето на

градите. Исто така и намаленото создавање на хормони на тироидната жлезда доведува

до намален раст на градите. Научниците докажаа дека и честото присуство на стресни

ситуации и сериозните психолошки нарушувања, негативно влијаат врз растот и

развојот на градите. Во периодот на активно растење може да се забележи и разлика во

големината меѓу двете гради. Доколку таа разлика не е толку забележителна, тоа се

смета како нормална појава, бидејќи многу делови во нашето тело не се симетрични. Со

тек на време градите го менуваат обликот, стануваат спуштени или се намалуваат. Спуштањето на градите се јавува после четириесеттата година. Одредени животни

навики може да го забрзаат овој процес. Познато е дека ткивото на градите старее две до

три години побрзо од останатото тело. Освен стареењето, губењето на еластинот и

колагенот во градите е предизвикано од доењето, бременоста, менопаузата, брзото

губење или зголемување на телесната тежина, несоодветна и неправилна исхрана,

носење на несоодветни градници, како и напорни тренинзи неприлагодени на

можностите на организмот. Причини можат да бидат пушењето и прекумерната

употреба на алкохол. Со стареењето се менува и кожата на градите која ја губи својата

еластичност, се појавуваат стрии и тоа влијае врз целокупниот изглед на градата. Цврстината на градите може да се врати со правилни вежби и масажи. Жените кои имаат

големи, спуштени, мали или асиметрични гради, имаат и големо психофизичко

оптоварување. Посакуваниот изглед на градите со хируршка интервенција го

овозможува естетската хирургија. Старосната возраст за овие интервенции е над 18

години. Покрај желбата на пациентката за корекција на градите, треба да се исполнуваат

и други критериуми во интерес на нејзиното здравје и ефектот од самата интервенција. На пример, пациентките кои сакаат да ги намалат и подигнат градите, треба да имаат

гради кои се преголеми во однос на другите пропорции на телото. Градите да бидат

тешки и спуштени, да предизвикуваат болка во пределот на вратот и грбот, а поради

големината да предизвикуваат иритација на кожата под градите. Брадавиците да бидат

под инфрамамарната бразда. Пациентки кои мислат да раѓаат и да дојат не се добри

кандидати за операција. Кај пациентки кои сакаат да ги зголемат градите, градите се

намалиле и ја изгубиле формата после породување или губење на телесната тежина.

4.3. КОРЕКЦИЈА НА ГРАДИ СО ИМПЛАНТИ

Корекцијата на гради се изведува со помош на импланти. Се користат силиконски

импланти кои со допир или притисок на градата не може да се откријат. Силиконот има

широка примена во медицината. Се смета за најдобар материјал за производство на

различни импланти кои се вградуваат во човековото тело, бидејќи организмот добро ги

поднесува. Од силикон се изработуваат вештачки срцеви залистоци, пејсмејкери и др.

Новата генерација на силиконски импланти е многу сигурна за пациентите, бидејќи

обвивката на имплантот е направена од повеќе слоеви, така што се отпорни на

оштетувања од надворешни сили. Постојат различни врсти на импланти за корекција на

гради. Заедничко за сите е што надворешниот ѕид е направен од силиконски еластомер.

Главната разлика е во површината на имплантот и материјалот со кој е наполнет.

Силиконскиот ѕид на имплантот многу потсетува на ткивото на градата, има помалку

видливи рабови (особено при наведнување нанапред), минимално или мало

затреперување на кожата над него при движење. Имплантот може да биде наполнет со

силиконски гел или физиолошки раствор.

Сл. 42. Импланти во облик на круг и облик на капка

Активност:

Кои се твоите ставови за потребата од хируршка корекција на

гради? Дискутирај за оправданоста или неоправданоста, за

примена на импланти во корекцијата на гради!

Според изгледот (формата) имплантите можат да бидат со облик на круг или

анатомски - со облик на капка (сл. 42). Според текстурата на површината, имплантите

можат да бидат мазни и насобрани (рапави). Најквалитетни импланти на пазарот се

„Ментор“, „Силимед“ и „Алерган“. Нудат доживотна гаранција на имплантите. Најчесто

употребувани локации за поставување на импланти на градите се:

Под жлезденото ткиво на градата – се препорачуваат само кај жени кои имаат

доволно жлездено ткиво (сл. 43) и (сл. 44а). Во спротивно имплантот ќе се забележува,

кожата над него ќе биде набрана и градата ќе добие неприроден изглед.

Сл. 43. Имплант под жлездено ткиво

Делумно под пекторалниот мускул – имплантот се вградува дел под

пекторалниот мускул, дел под жлезденото ткиво. Се препорачува кај послаби пациентки

со умерено спуштени гради (сл. 44б).

Сл. 44. a) имплант под жлездено ткиво b) имплант делумно под пекторален мускул

Потполно под пекторалниот мускул ‒ предност е природниот изглед, а

недостаток е поболен и подолг период на опоравување.

Компликации од вградување на градни импланти

Капсуларна контрактура – околу градниот имплант се создава сврзна обвивка,

капсула. Сврзното ткиво природно реагира на туѓиот предмет во организмот.

Контрактурата на капсулата е следена со болка и стврднување на градата. Во ваква

ситуација имплантот хируршки се отстранува. Се препорачува имплант со рапава

површина за да се намали ризикот од контрактура на капсулата, од сврзно ткиво околу

имплантот.

Истиснување (испаѓање) на имплантот – кожата во пределот на операциската

рана е напрегната, постепено се намалува нејзината дебелина, па може да дојде до

нејзино расцепување и испаѓање на имплантот.

Серум – се работи за создавање на течност во околината на имплантот веднаш по

оперативната интервенција. Причина за ова е прерано физичко оптоварување после

операција, претерана спортска активност или повреда.

Згрутчена крв околу имплантот – се јавува како причина на непочитување на

режимот на мирување по хируршката интервенција.

Пукнување и истекување на имплантот – со тек на време се троши површината

на имплантот, се намалува неговата дебелина, па може да дојде до негово пукнување,

расцепување. Внатрешната содржина истекува, се променува обликот на градата, што

предизвикува болка кај жената. Ова може да се случи и при повреда или поголем

физички напор. Во таква ситуација потребна е хируршка замена на имплантот.

Појава на набори на имплантот – кои во вид на бранови се напипуваат под

кожата. Предизвикуваат болка и оштетување на околното ткиво. Ова е почеста појава

кај послаби жени, со тенка кожа.

Промена на осетливоста на брадавиците – која може да биде зголемена или

намалена.

Асиметрија на градите – со тек на време имплантите може да го менуваат својот

облик, па едната града може да е спуштена во однос на другата. Поголем ризик за ова

има кај имплантите во облик на капка.

Калцификација – околу имплантот се наоѓаат ситни честички на калциум кои

многупати погрешно се дијагностицираат.

Ситни запушени вени – се честа појава веднаш по хируршката интервенција. По

неколку месеци исчезнуваат.

Досегашните научни истражувања не докажаа нарушување на здравствената

состојба на пациентите со импланти од кој било аспект.

Активност:

Истражувај и пребарај на интернет искуства од примена на

различни видови на импланти при корекција на гради.

дискутирај за пронајдените информации со твоите соученици!

4.4. ЛИПОСУКЦИЈА

Липосукцијата е една од најпопуларните методи за обликување на телото. Со

липосукција се преобликува телото со трајно отстранување на вишокот масти. Обично

се изведува на долниот дел на грбот, стомакот, задникот, на натколениците и сл. Уште

во 1960 г. се изведени хируршки липосукции кои биле помалку софистицирани од оние кои се прават денес, но сепак давале резултати. Со развојот на естетската хирургија,

денес има модерни технологии за обликување на телото. Липосукцијата е помалку

трауматична интервенција, со брзо опоравување и со прецизни резултати. Се

применуваат нови методи на липосукција кои се минимално инвазивни. Порано се

изведувала липосукција која имала само сонда и негативен притисок. Со рачна

манипулација и брзи движења поткожното масно ткиво се тргало и вшмукувало надвор.

Потоа се воведени нови постапки како хидролипосукција, вибролипосукција, па

ласерска и ултразвучна липосукција. Кај овие методи поткожното масно ткиво се полни

со течност пред интервенцијата, разликата меѓу нив е само во начинот на кој се

отстранува поткожното масно ткиво. Постапка на липосукција – липосукција се изведува со помош на апарат кој

произведува негативен притисок. Поткожното масно ткиво се извлекува со помош на

посебни цевки ‒ канили внесени во телото преку мали кожни пресеци, долги 4 ‒ 5 mm. Канилите преку силиконско црево се поврзани со апарат аспиратор, кој произведува

негативен притисок. Идеалниот пациент за липосукција има нормална или малку

зголемена телесна тежина, локализиран вишок на масно ткиво кое со вежби и диети не

може да го отстрани, има 20 до 45 години, нормален тонус на кожа и добра општа

здравствена состојба. Тонусот на кожата е многу важен во постоперативниот период,

бидејќи кожата со добар тонус и еластичност може лесно да се прилагодува на

новоформираните облици на поткожното масно ткиво. Пациент со кожа со стрии не е

кандидат за липосукција, бидејќи таквата кожа неповратно ја изгубила еластичноста, а

по липосукција стриите ќе се продлабочат и вишокот кожа ќе виси. Класичната

липосукција која го отстранува масното ткиво од длабокиот ламеларен слој се нарекува

длабока липосукција. Кога со мали канили се третира површинскиот алеоларен слој на

поткожното масно ткиво, станува збор за површинска липосукција. Хидролипосукција е првата иновативна метода, при која се воведува вода за

полнење на масното ткиво кое треба да се отстрани. Масното ткиво во кое е внесен

физиолошки раствор (вода) полесно се одвојува и се извлекува надвор (сл. 45). Во водата

се додаваат адреналин, анестетик и други материи кои ја олеснуваат постапката и го

намалуваат крварењето. Според тоа колкава количина вода се инфилтрира во однос на

количината на масното ткиво кое се вади, се разликуваат видовите на хидролипосукција.

Благодарение на анестетикот и адреналинот додадени во водата, се намалува болката,

крварењето и отоците, а со тоа се скратува и времето на опоравување. Масното ткиво се

разбива, хомогенизира, па се отстранува со вшмукување како густа, жолта маса.

Постапката се изведува со анестезија, а изваденото масно ткиво може да се употреби за

пополнување на други делови на телото.

Сл. 45. Со вода масното ткиво се разбива, хомогенизира

Вибролипосукција е постапка со која со вибрации се раздробува масното ткиво

пред да се отстрани, т.е. липосукција потпомогната со вибрации. Масното ткиво на

телото и лицето се раситнува со помош на специјална вибрирачка тенка липосукциска

канила, воведена во поткожното масно ткиво. Вибросондата прави вибрации, го

растресува со вода полното сало, па со негативен притисок се извлекува преку цевката. Вибролипосукциската канила се движи многу прецизно низ поткожното масно ткиво.

Оваа липосукција се препорачува во ситуации кога на поголеми површини се изведува

липосукција, бидејќи е најбрза и најефикасна метода. Оваа постапка се изведува со

анестезија, а изваденото масно ткиво може да се употреби на други делови на телото. Ласерска липосукција (ласерска липолиза) подразбира липосукција со помош

на ласер. Со помош на ласерската енергија се загрева ткивото, се растопуваат мастите

кои со сукција се извлекуваат надвор. Ласерскиот зрак влегува под кожата, ги

раздробува масните клетки, тие се претвораат во емулзија, па лесно се вшмукуваат. Со

правилна употреба се добива подобар ефект, се запира крварењето од крвните капилари

и доаѓа до реорганизација на колагенот. Топлинската енергија прави микротрауми на

кожата која се затегнува, така што ефектот од ласерската липолиза е двоен (сл. 46). Идеална е за липосукција на помали површини, понежна и попрецизна е од

вибролипосукцијата. Не се препорачува за липосукција на поголеми површини на

телото, бидејќи третманот ќе трае многу подолго време. Ласерската липосукција служи

и за коригирање и израмнување после третман со обична липосукција. Во постапката се

користи локална анестезија, бидејќи се изведува на помали површини.

Сл. 46. Ласерскиот зрак го загрева ткивото и ги растопува мастите

Ултразвучната липосукција користи ултразвучни бранови за разбивање на

мастите (сл. 47). Оваа постапка користи високофреквентен ултразвук кој е посебно

насочен кон масните клетки каде е поставена канилата и ги претвора во течна маст која

лесно се отстранува. Околното ткиво останува неоштетено. Ултразвучната липосукција

е брза и ефикасна и со неа се обликуваат и поголеми површини од телото кои не се толку

масни, во смисла на дебелината на слојот на поткожното масно ткиво. Може да се

извлечат до три литри масти и да се прават и понежни интервенции и обликувања,

бидејќи сондата може да ги отстранува и најповршните масти блиску до кожата.

Ултразвучната липосукција обично се користи за делови на телото каде други

липосукциски методи тешко се применуваат како на врат, брада, образи, колено,

зглобови и сл. Сепак, треба да се внимава бидејќи лесно може да се јават изгореници.

Постапката се изведува со локална анестезија, а може да се комбинира и со

вибролипосукција. Со постапката на обликување на телото истовремено се затегнува и

кожата. Отстранетото масно ткиво и овде може да се искористи (трансплантира) на

други делови на телото.

Сл. 47. Ултразвукот ги претвора мастите во течна маст

Конечниот резултат на липосукција не зависи само од видот на применетата

технологија. Од голема важност е квалитетот на ткивото на пациентот, способноста и

знаењето на хирургот, како и неговиот талент за обликување на телото.

вид на липосукција специфични особености

Хидролипосукција

Вибролипосукција

Ласерска липосукција

Ултразвучна липосукција

Активност: Пополни ја следната табела земајќи ги предвид

специфичните особености по кои е препознатлива секоја постапка

на липосукција.

4.5. ДЕРМОАБРАЗИЈА

Дермоабразијата се споменува уште во старата историја кога кралиците како

Клеопатра си ја мазнеле кожата, триејќи ја со камен ‒ алабастер. Денес и покрај појавата

на многу козметички препарати на пазарот, не постои средство кое толку успешно како

дермоабразијата ќе ги отстрани лузните од акни, брчките, различните видови на

пигментации и сл. Дермоабразија е постапка со која се отстранува површинскиот слој

на кожата, после што таа се регенерира и станува рамна и мазна, со подобра

крвоснабденост и без гореспоменатите недостатоци (сл. 48).

Сл. 48. Кожа на лице со лузни од акни - пред и по дермоабразија

За дермоабразијата успешно да се примени, прво треба да се прегледа кожата и

да се утврди во која мерка и на кои делови постојат недостатоци кои треба да се

отстранат. Се проверува и општата здравствена состојба на пациентот бидејќи

постапката се изведува со општа или локална анестезија. Најмалку две недели пред

интервенцијата се препорачува на лицето да се нанесуваат кремови богати со витамин

А. Самата постапка трае 30 – 40 минути. За тоа време лекарот со хируршка брусилица

со дијамантска подлога го отстранува површинскиот слој од кожата (епидермис) до појава на благо крварење. По третманот третираниот дел изгледа како изгореница и

затоа е многу осетлив. За да се заштити кожата се преврзува со вазелински и

антисептични гази кои овозможуваат непречено зарастување и епителизација на кожата. Првата фаза на опоравување трае околу недела дена. Отеченото лице се смирува за три

до четири дена, а постепено се намалуваат и модринките. Понекогаш доаѓа до зголемено

лачење на лимфа, па мора да се користат и смирувачки гел маски и облози. За да се

забрза опоравувањето се препорачува терапија со антибиотици и аналгетици.

Заштитните гази се отстрануваат по шестиот ден. Доколку по нивното вадење се

забележат мали красти по кожата, треба да се остават сами да паднат. Три месеци по дермоабразијата лицето не треба да се изложува директно на сонце. Затоа најдобро е оваа постапка да се изведува во зима. Но, и тогаш младата кожа треба да се заштити со

крем за сончање со висок заштитен фактор. Во спротивно, на неа можат да се појават

несакани хиперпигментации и флеки. Компликациите од дермоабразија не се чести, но

може да се јават. Најчести компликации се зголемено крварење, инфекции и лузни. Дермоабразија не се препорачува на лица кои имаат темна боја на кожата бидејќи кај

нив може да се изгуби бојата на кожата на местото кое е третирано и да се јават бледи

пигментации. Постапката не се препорачува на кожа со проширени капилари и кожа која

е склона кон келоиди. Не се изведува на кожа со херпес, кондиломи, инфекции и сл.

Дермоабразија не се изведува кај пациенти со дијабетес, автоимуни заболувања и други

недијагностицирани промени.

За разлика од дермоабразијата, микродермоабразијата е постапка која со помош

на кристали на алуминиум оксид, нежно и безболно, на контролиран начин, ги

отстранува горните слоеви на кожата (сл. 49). После отстранувањето на мртвите

површински клетки, се стимулира брз раст на нови кожни клетки во базалниот слој на

кожата. Новите клетки мигрираат во горните слоеви, постепено обновувајќи го

оштетеното ткиво. Микродермоабразијата е нежна и безболна постапка која ја

регенерира зрелата кожа, ги намалува брчките и ја ублажува хиперпигментацијата. Со

третманот на микродермоабразија се препорачува и третман со ултразвук. Третманот со

ултразвук е неагресивна постапка што го подобрува снабдувањето на клетките со

кислород и апсорпцијата на хранливите и активниите материи за нега на кожата.

Третманот на микродермоабразија започнува со чистење на кожата со соодветни

производи. На чистата кожа се нанесува ензимски пилинг кој предизвикува

отстранување на мртвите клетки од површинскиот слој на кожата. Потоа со газа се

отстранува сувиот ензимски пилинг, кожата се пребришува со лосион кој дополнително

ќе ја одмасти и ќе ја припреми за третманот на микродермоабразија.

Микродермоабразијата со помош на ситни кристали од алуминиум оксид, за десетина

минути ќе ја изедначи кожата и ќе ѝ даде негуван и помлад изглед. По третманот на

кожата се нанесуваат производи со хранливи и активни материи кои за да навлезат

подлабоко во кожата се потиснуваат со ултразвучен третман. После ултразвучниот

третман на кожата се нанесува маска, чиј вид ќе биде во зависност од типот на кожата

која се третира. Маската стои околу 15 минути. По отстранување на маската кожата се

третира со серуми и завршни кремови, кои со нежна масажа се потиснуваат во кожата.

Сл. 49. Микродермоабразија на кожа ги отстранува несаканите промени

Микродермоабразијата е потполно безболна постапка, веднаш дава видливи

резултати и личноста веднаш може да ги извршува секојдневните активности. По

третманот кожата мора да биде нежно третирана бидејќи е осетлива, процесот на

површинско зараснување започнува 12 часа по третманот, а дури по седум дена се јавува

здрава кожа. Процесот на зараснување започнува со имунолошко дејство, се зголемува

крвоснабденоста, се зголемува создавањето на колаген и ткивото зацврстува. Додека

трае зараснувањето, кожата мора да биде добро хидратизирана.

4.6. ХЕМИСКИ ПИЛИНГ

Пилинг е постапка која се користи за површинско лупење на кожата. Пилингот

се користи за поправање на ситни линии и брчки, израмнување на поблаги лузни,

намалување на темни флеки на кожата, давајќи и враќајќи ѝ го сјајот на кожата. Хемиски

пилинг е еден од најстарите козметички третмани кој се користел уште во стариот

Египет, Рим и Грција. Жените во тоа време со пилинг си обезбедувале мека и убава кожа.

Хемискиот пилинг е третман при кој раствор на киселина се користи за отстранување на

изумрени површински клетки на кожата. Хемиски пилинг може да се прави на лицето,

вратот, рацете и нозете. Овој пилинг е најефикасен кај пациенти кај кои се појавува

депигментација на кожата, ситни флеки после сончање, кај груба и остарена кожа, лузни

од акни, ситни брчки и сл. За постигнување на саканиот ефект се потребни повеќе

третмани. Бројот на третмани најмногу зависи од староста на кожата и од степенот на

нејзиното оштетување. За спроведување на хемиски пилнг се користат овошни киселини кои се добиваат од храна, вклучувајќи млечна, лимонска, киселина од грозје и гликолна

киселина добиена од шеќерна репа. Сите киселини функционираат на ист начин: го

отстрануваат површинскиот слој од мртви клетки на кожата, го рехидрираат

епидермисот и воспоставуваат нормален pH на кожата. Како најуспешна во третманите

се препорачува комбинацијата на гликолна и млечна киселина.

Видови хемиски пилинг Хемиски пилинг со гликолна киселина – во зависност од концентрацијата овие

пилинзи можат да бидат површински (20 % гликолна киселина) со кои се подобрува

изгледот на кожата или средно длабоки (до 70 % гликолна киселина) кои ги спроведува

само лекар. Пилинг со гликолна киселина е најчесто применуван кога зборуваме за

пилинг со овошни киселини. Се применува на кожа со акни, лузни од акни, после

воспалителни процеси на кожата. Со овој пилинг се коригираат последиците од прерано

стареење, предизвикано од претерана изложеност на сонце и од себореја. Гликолната

киселина е хидрофилна и има најмали молекули од сите овошни киселини. Поради тоа

Активност:

Напиши во својата тетратка, зошто на изразено масна кожа е

контраиндицирана дермоабразијата? Обиди се да пронајдеш

повеќе информации со пребарување на интернет! Обрни

внимание кои последици ќе се јават на изразено масна кожа,

доколку се третира со дермоабразија!

лесно навлегува во кожата. Гликолната киселина мора правилно да се неутрализира по

завршувањето на третманот за да се прекине натамошното дејство на киселината. Се

неутрализира со вода или некој базен раствор, како натриум бикарбонат или натриум

хидроксид. Хемиски пилинг со трихлороцетна киселина – овој пилинг е со поголема

јачина и спаѓа во средно длабоки пилинзи. Се користи за лекување на лузни, брчки и

оштетувања од сонце. Се користи 15 %, 25 % и 35 % киселина, во зависност од состојбата

на кожата. Функцијата на киселината не е само во отстранувањето на површинскиот слој

на кожата, се стимулираат и фибробластите т.е. клетките одговорни за создавање на

колаген и еластин. Периодот на опоравување од третманот е седум дена.

Хемиски пилинг со фенол е длабок пилинг и го применуваат само лекари. Постапка на третманот

Пред да се отпочне со хемиски пилинг, потребно е детално да се провери

состојбата на кожата за да се провери дали има некои отворени рани во кои може да

навлезе киселината. Докажано е дека претходно третираната кожа со хидрокинон и

ретиноиди ја подобрува ефикасноста на пилингот и ја редуцира опасноста од појава на

постинфламаторни хиперпигментации. На очистената кожа, со тупфер или четка се

нанесува раствор од киселината (сл. 50), почнувајќи од челото, преку образите, до

брадата за да се покрие целото лице. Очите, аглите на усните и носот се заштитуваат.

После неколку минути киселината се неутрализира.

Сл. 50. Нанесување на овошна киселина за хемиски пилинг

Ако се забележи појава на црвенило или која било друга промена, киселината

веднаш се неутрализира. Хемискиот пилинг секогаш започнува со помала концентрација

и времето на дејствување на киселината се продолжува со секој нареден третман.

Хемискиот пилинг со киселина се повторува на секои 15 денови во траење од 4 до 6

месеци сè додека не се постигнат посакуваните резултати (сл. 51).

Сл. 51. Лице третирано со хемиски пилинг – по третманот кожата е мека и убава

Состојбата и однесувањето на пациентот после хемискиот пилинг зависат од

степенот на интензитетот на пилингот: Лесен (површински) пилинг – нема период на опоравување. Пациентот

може веднаш после третманот да се врати на своите редовни активности. Среден (средно длабок) хемиски пилинг – новиот слој на кожа се појавува

за 3 до 7 дена после третманот. За околу две недели кожата ќе биде потполно

здрава. Длабок хемиски пилинг – нов слој на кожа почнува да се појавува за 7 до 10

дена после третманот. Меѓутоа, за целосно опоравување потребни се два

месеца.

Хемиски пилинг не се препорачува во летниот период кога постои поголема

изложеност на кожата на сончеви зраци. После хемиски пилинг, кожата е посебно

осетлива и фотосензитивна. На лица со темен тен и срцеви проблеми не им се

препорачува длабок хемиски пилинг. Зависно од кожата која се третира, хемискиот

пилинг може да се комбинира со други постапки.

Како комбиниран пилинг често е хемиски пилинг со овошни киселини,

салицилна киселина и високи концентрации на ретинол. Ова се важни материи кога е во

прашање подмладувањето на кожата. Салицилната киселина уште има

антивоспалително и антисептично дејство на епителот. Непосредно по овој пилинг,

кожата е малку зацрвенета, посува, а лупењето на површинскиот слој е речиси

неприметно и трае 4 дена. Се препорачува овој пилинг да се повторува на секои три

недели во серија од четири третмани. Со третманите се подобрува квалитетот на

колагените влакна, хидрираноста и свежината на кожата. Посебно се пожелни кај

пушачи и лица што се често изложени на сонце.

За зрела и масна кожа се препорачува пилинг со гликолна, манделична и

млечна киселина. После пилинг со комбинација на овие киселини се нанесуваат

хранливи маски и козметички производи кои содржат поголеми концентрации на витамини.

Активност:

Истражувај на интернет козметички производи кои се користат

за хемиски пилинг. Дискутирај за нивните ефекти врз кожата.

РЕЧНИК НА НЕПОЗНАТИ ЗБОРОВИ

Абразивно - средство со кое се чисти, со помош на триење

Антипаразитарно - спречува појава на паразити

Антисебороичен – намалува или спречува зголемено лачење на лој од лојните жлезди

Антисептик - спречува развој на микроорганизми со инхибирање на нивната

активност

Апсорпција – впивање, примање во себе некоја супстанција

Атрофија - закржлавеност, слабост, слаба нахранетост

Авитаминоза - недостаток на витамини

Ароматерапија - древна вештина на примена и користење на етерични масла на

различни начини за релаксација, превенција и лекување

Бактерицидно - уништува бактерии

Вакуум масажа - апаратурна масажа со разреден воздух

Вибрации - брзи ритмични движења, кои во масажата може да се изведуваат со рака

или со апарат. При мануелната масажа вибрациите се изведуваат брзо, при што раката

не се одделува од површината на кожата

Гмечење - масажно движење со кое се дејствува на мускулите, а се изведува со една

или со две раце

Дехидратација - губење на водата

Детоксикација - отстранување на штетни материи од организмот

Дистрофија - состојба на анормален развој

Епидерм или покожица - горен слој на кожата составен од пет слоја разновидни

клетки

Здрава храна - разновидна и свежа храна, која се користи за секојдневни потреби на

човекот

Јонофореза - внесување на козметички препарати во облик на јони во кожата со

галванска струја

Кератоза - зголемено орожнување

Кератолитици - средства за отстранување на непотребно ткиво, со нагризување

Коензим - неспецифичен дел на ензимот, кој ја забрзува хемиската реакција

Лимфна дренажа - посебен облик на масажа со која се подобрува лимфната

циркулација, важна за здравјето на кожата и поткожното ткиво

Мазнење - основно масажно движење со кое се започнува масажата

Масажни движења - применувани движења во форма на мазнење, триење, гмечење,

притискање, ротирање, кои се применуваат во масажата

Мацерација - процес на влажно олабавување и отекување на кожата под влијание на

течност

Пилинг - лупење на изумрените клетки од горниот слој на кожата

Пуфер – средство за коригирање pH вредност

Седиментација - таложење на цврстите честички

Тетоважа - промена на бојата на кожата која настанува поради намерно или случајно

внесување на честички во кожата кои се нерастворливи во вода

Токсични - отровни

Триење - масажно движење со појак интензитет од мазнење со кои се зафаќаат

подлабоките слоеви на кожата

Фунгициди - уништуваат габички

Хидрофилни - врзуваат вода

Хиперемија - преполнетост на крвните садови со крв

Хиперхидроза - зголемено лачење на пот

ЛИТЕРАТУРА

1. Душан Јакац, Дерматологија и венерологија, Медицинска книга Белград 1981

2. Благуна Симеонова, Естетика ,Графички центар дооел Скопје 2015

3. Сава Петковиќ, Станислав Букуров, Хирургија, Медицинска книга Белград 1987

4. Есма Халеповиќ, Динко Калитерна , Примијењена козметика, Медицинска наклада

Загреб 2012

5. Марија Б. Лашкоска, Агрон Старова, Клиничка дерматологија, Дреско Скопје 2000

ПРИМЕНЕТА КОЗМЕТИКА - е-учебници

Documents

П И Л О Т И Р У Е М Ы Е ПОЛЕТЫ В...

М А Т Е Р І А Л И - Національна...

Романы И. Ильфа и Е. Петрова - oapen

0*П0ЛЯ «ФАУНА»^ < Щ Щ В В Е М Е Н Н

Васильева Е. Фотография и смерть...

К О Н С П Е К Т

Богданова Е. Конструирование...

М А Т Е Р И А Л Д А Р Ы М А Т Е Р И А Л...

Б И Л Т Е Н Бр. 463 - УКЛО

¢ ·＆ ¥ 牗Е © "!$#%· &( )#§ §102¡436 58 7¦ 9...

щ а п ш в ш е чтения - МБУ БИС

Башкуева Е Ю презентация

е одна неделя - Газета «Культура

Ванина Е Ю Средневековое

[Рец.] Русский язык: Энциклопедия....

Р Е П У Б Л И К А

Письменный Д.Т. Конспект лекций...

С О Ч И Н Е Н И Е

Б И Л Т Е Н Бр. 420 - megasoftic.net

all communication is manipulation* Всяка...