آمیختگی نژادی تبریان در طول تاریخ

آمیختگی نژادی تبریان در طول تاریخ

پژوهش نژادی تبرستان بزرگ

هومن تبرستانی: نگارنده

مرداد هزارو سیصدو نود و دو مبیست و شش

انجمن فرهنگی دگراندیشان ساری و تبرستان

اانتشار و توزیع این مختصر به شرط رعایت امانت و ذکر نام منبع مولف از طرف نگارنده مجاز اعالم

شده و شامل پیگرد قانونی نمی گردد

2

مجسمه کمانداران اشکانی و ارابه جنگی: شرح تصویر روی جلد

:فهرست

نژادی تبریان در طول تاریخآمیختگی

مقدمه

دوازده هزار سالنژادی معادل قدمت

نژادی تبریاناصالت

نژادی با خارجآمیختگی

خاص تبریان و نقش آن در اختالط با اعرابویژگی

داخلینژادی آمیختگی

نژادی داخلی به تفکیک اقوامآمیختگی

لر ها، کرد ها و تبری هاقرابت

نژادی به تفکیک موقعیت جغرافیاییآمیختگی

نژادی سارویاناختالط

منابع

آثار مرتبط نگارندهدیگر

3

تبریان در طول تاریخ یآمیختگی نژاد

:مقدمه

دلیل نگارش این مقاله این بود که برخی از مقاالت تاریخی نگارنده موجب گردید

، در خوانندگان دچار این شبه گردند که من دارای افکار نژاد پرست آنه هستم تا

تا ضمن شناساندن و آگاه سازی خوانندگان نتیجه این مختصر را گرد آوری کردم

از رگ و ریشه و اصالت تبرستانیان خط بطالن بر هرگونه افکار نژاد پرست آنه

بزنم،

4

، هدف تنهات تبریان سخن به میان رفتدر مقاالتی که از ستم تازیان و مبارزا

عرب ولی عده ای پنداشتند که سادات ریشهانی پاره ای از تاریخ منطقه بود بازخو

ریشه عرب ندارند و تبری یا آریایی ( رشنق یا غیر سادات) داشته و سایرین

اصیل میباشند و میتوانند بر خود ببالند

در مقاالتی چون قیام میر عماد و علویان تبرستان که تاریخش به ما نزدیک تر و

تاثیر مستند تر بوده بنا بر مستندات کتب تاریخی اسامی تعدادی از سادات و نحوه

شمده شد و این گمان را تقویت نمود که این مقاالت با افکار آن ها بر تبرستان بر

نژاد پرستانه تنظیم شده اند

ولی به همه اطمینان میدهم که اگر میتوانستم نه تنها مستنداتی از اجداد چهل نسل

که حاکی از اجداد چهار نسل پیش خودم بدست بیاورم پیش بلکه مستنداتی از

هر چند هم تلخ و گزنده از نوشتنش اط ژنتیکی با اعراب، مغوالن و ،،،،باشد، ارتب

دریغ نمی کردم چرا که معتقدم یکی از اصلی ترین شروط نگارش و آگاه سازی

معتقدم اگر چه ریشه ای مستقیم به همن به شخص صداقت و بی طرف بودن است،

آمیخته است با عرب همه ما تبریانرم ولی بخشی از ژنتیک شهور نداساداتی م

، امیدوارم این مقاله مفید ن لقب سید یا میر را بردوش نکشیمسنگی رحتی اگر با

واقع شده و حداقل توانسته باشم ابهام زدایی از برداشت ها و گمان های دوستان

نموده باشم

دوستان این مقاله هنوز کامل نشده و نگارنده همچنان در حال پژوهش، مطالعه و

، تاریخی میباشد جمع آوری مستندات

5

قدمت نژادی معادل دوازده هزار سال

مطالعات ژنتیکی بروی کروموزوم وای که توسط کشور آلمان، دانمارک، نیوزیلند

و آمریکا صورت گرفته نشان از شباهت ژنتیکی بسیار زیادی بین مردمان قفقاز،

، ترک ها، یونانی ها، ایتالیایی ها، (گلستان، مازندران و گیالن)تان تبرس

دارد و اسکاتلندی ها و ایرلندی ها اسکاندیناوی ها

5002در سال بانو نادیا هوپتموزه کپنهاک دانمارک نتایج تحقیقات .1

5002در سال نتیک ماکس پالنککشور آلمان نتایج تحقیقات موسسه ژ .5

5002در سال کتر دیوید فاکس تحقیقات د آمریکا نتایج .3

5002سال در یکی یقات موسسه تحقیقات ژنتنیوزیلند نتایج تحق .4

6

نتایج بررسی های 5002محققین ژنتیک ماکس پالنک آلمان در سال

منتشر و در مقاله خود خبر از شباهت ، راyژنتیکی خود بروی کروموزوم

با مردم قفقاز ( گلستان، مازندران و گیالن)نی مردم تبرستان ها و نزدیکی ژ

دادند و ( راینارمنستان، گرجستان، آذربایجان، قزاقستان و بخشی از اوک)

تبرستانی های کنونی همان قفقازی های مهاجر به منطقه اعالم نمودند که

، محقق ساروی درویش علی کوالییان نیز در مقاله خود به این بودند

ع اشاره داشته ولی ایشان اذعان داشتند که این تبریان تبرستان بودند موضو

(ماکس پالنک) که از منطقه تبرستان به قفقاز کوچ کردند

محقق ژنتیک آمریکایی، دکتر دیوید ک فاکس که بر روی دی ان ای

تحقیق می کرد، ( اسکاندیناوی های قدیمی)کروموزوم وای، وایکینگ ها

بدین شرح منتشر نمود و اعالم نمود که 5002نتایج تحقیق خود را در سال

ژن وایکینگ ها شباهت بسیار نزدیکی به ژن قفقازی ها و تبرستانی ها دارد

(دیوید فاکس) و در حقیقت کمترین شباهت را به ژن اروپائیان دارد

ژنتیکی بروی قبور و اسکلت های کشف شده متعلق به وایکینگ ها تحقیقات

ابت ژنتیکی ای با ساکنان حاکی از آن بود که وایکینگ ها هیچ قر

امروز که ساکن همان منطقه هستند ندارند و این در حالی بود اسکاندیناوی

که تاکنون بر این باور بودند که وایکینگ ها اجداد مردمان اسکاندیناوی

بیستم ژانویه سال دوهزار و پنج خانم نادیا هوپت محققی از ه بودند، امروز

نزدیکی ژنتیکی موزه کپنهاک دانمارک به ایران آمد تا بروی ارتباط و

ایرانیان و وایکینگ ها تحقیق نماید، سالها قبل خانم نادیا بیش از یکصد

به دانمارک و یا هیچکدام از سکه باستانی را کشف نمود که هزار

که این سکه نو کشف ای تعلق نداشت(وایکینگ ها )اوی کشورهای اسکاندین

اه پیدا کرده موجب ها متعلق به چه قومی است و چگونه به اسکاندیناوی ر

گردید تا نادیا خیلی زود ارتباط نزدیکی بین ژنتیک روسها و وایکینگ ها

بیابد و با پیگیری این رد ژنتیکی به قسمتهای جنوبی دریای کاسپین یعنی

رسید و ژنتیک تبرستانیان را بسیار ( گلستان، مازندران و گیالن)تبرستان

نادیا بر این و تا ژنتیک روس ها نزدیک تر به ژنتیک وایکینگ ها یافت

7

باور بود که اجداد واقعی و اصلی وایکینگ ها مازندرانی هایی بودند که بالغ

از این ، بهنگام آب شدن یخ های منطقه اسکاندیناویبر ده هزار سال پیش

، همچنین او به شهر ساری آمد و دیار به منطقه اسکاندیناوی کوچ کردند

ی انجام داد که همگی حاکی از قرابت مطالعاتی بروی ژنتیک مردم سار

(نادیا هوپت)میداد، ( وایکینگها )یه ژنتیکی تبریان با اسکاندیناوی های اول

اساس یافته های باستان شناسی البسه و ادوات جنگی وایکینگ ها بویژهبر

کاله خود شاخ دار جنگجویان وایکینگ شباهت بسیار زیادی به تصاویر

رد، جالب اینجاست صیف شده پهلوانان بویژه رستم دستان در شاهنامه داتو

ی در تاریخ اسکاندیناو خاص که وایکینگ ها به عنوان یک جامعه و نژاد

، به گونه ای که عده ای از شدندبه صورت مرموزی ناپدید و حاضر،

کینگ ها به وایهستند که احتماال در برحه ای از تاریخ محققین بر این گمان

شباهت بین وایکینگ ها و ،( کانادااحتماال ) کان دیگری کوچ کردندم

نبوده و این احتمال وجود دارد که تصادف قهرمانان شاهنامه بر حسب

ردمی بودند که هزاران سال پیش از تبرستان به وایکینگ های اولیه م

که صد البته )اسکاندیناوی کوچ کردند، وجود ژن قرمزی موی بین تبریان

ی در طول زمان، اکنون کمتر بشکل فنوتیپ ظاهر ی ژنبخاطر آمیختگی ها

اقتباس از فریبا ) خود دلیل دیگری بر این مدعای خانم نادیا میباشد( میشود

(اوتادی

: وایکینگ توصیفی در اساطیر و تصویر سمت چپ: سمت راستتصویر

رستم توصیف شده در شاهنامه

8

چهر ورزم و جنگی ایرانیان توسط آقای منت وااد در زمینهیقاتی نیز تحقالبته

در آلمان صورت گرفت که شباهت ادوات 5002مشتاق خراسانی در سال

با وایکینگ ها را تبریان (کاله خود،،،)و لباس رزم (تبر، شمشیر و ،،،)

شیر تبریان شباهت بسیار زیادی با تبر و شمشیر تبر و شمتایید می کند،

ن بدو)، البته الزم به ذکر هست که شمشیر تبریان صاف هوایکینگ ها داشت

شمشیر قوس دار، شمشیر عربی بوده که بعد ها در و ( خم و کوتاه بوده

(منوچهر مشتاق) ایران متداول شد

موفق به کشف جامعه تپه باستانی رستم آباد ردمیراث فرهنگی، سازمان ،

مردم عادی بوده و نه از طبقه شدند که نه از طبقه بسیار رمز آلود ای

از نژاد جامعه نظامیعه یک و عیان، بلکه آنان معتقدند که این جام اشراف

که ادوات و البسه جنگی آنان شباهت (نظامی بوده پادگان)بوده کادوسیان

(خلعتبری)زیادی با وایکینگ ها دارد

ه ر این قبر اسکلتی بدکشف شده که ( اموسقله سم)نزدیکی استارا قبری در

قوس دفن میباشد و این شمشیر هیچ شباهتی به شمشیر های یهمراه شمشیر

علیرضا ) کوتاه میباشد صاف ووایکینگ ها و مثل شمشیرعربی نداشته دار

(حجبری نوبری

گیلزن یا گیل زن در حاشیه کشف شهری به نام : پژوهشهای ایران باستان

غربی در یاچه ارومیه با قدمتی بیش از چهار هزار سال و نتایج کشف شده

احتماال )سمه تمام لخت زن از کاوشهای باستانی این شهر از جمله مج

وات رزمی چون شمشیر و ،،، نه تنها حاکی از مهاجرت تبریان و اد( آناهیتا

ناخته های این قوم بروی کشف ناش به منطقه ارومیه دارد بلکه درب دیگری

وی این شهر باستانی شاهد وجود ، مطالعات ژنتیکی برسلحشور گشوده است

(کنتون) ژن مازندرانی، کادوسی و ارمنیان در منطقه میباشد

دارای چشمان آبی روشن و موهای باستان تبریان گزارش مورخین مطابق

بودند که چشم های آبی و موهای روشن هنوز در گیالنی ها به روشن قرمز

(و ،،، ویل دورانتهرودوت، کستیاس، استرابو، هومر،)وفور دیده میشود

9

ت میراث تهاجما آنانقرمزی رنگ موی ودند کهایرلندی ها بر این باور ب

رنگ موی غالب ولی ،بوده های اسکاندیناوی به ایرلند مکرر وایکینگ

وایکینگ ها قهوه ای تیره، قهوه ای، قهوه ای روشن و قرمز بوده، موی

قرمز رنگ از ژنهای نادر روی زمین است و تنها چهار درصد از مردم این

زمین کره خاکی دارای موی قرمز رنگ میباشند که بیشتر این افراد از سر

اسکاتلندی ها، % 13ایرلند، اسکاتلند و اسکاندیناوی میباشند بگونه ای که

جمعیت اروپای شمالی حاوی ژن % 5سوئدی ها و % 1ایرلندی ها، % 10

رنگ موی قرمز طبیعی میباشند و این قرمزی مو در فرزندان تنها زمانی

هر : شوداشتباه ن)حاصل میشود که هر دو والد حاوی ژن موی قرمز باشند

به این معنی نیست که هر دو والد باید نددو والد حاوی ژن موی قرمز باش

بنابر این ( باید حاوی ژن قرمزی مو باشندتنها مویشان قرمز باشد، بلکه

یجه تهاجمات وایکینگ ها نتنمی تواند قرمزی موی اسکاتلندی ها و ایرلندی

ار رایج بوده این و از آنجاییکه موی قرمز بین تبرستانیان باستان بسی باشد

گمان پدید می آید که قرابت نزدیک ژنتیکی بین تبرستانیان باستان و ایرلندی

و اسکاتلندی ها سرخ موی وجود دارد

پروفسور کاوالی اسفونزا از دانشگاه استنفورد تحقیقات وسیعی بروی قرابت

ژنتیکی یونانیان و تبریان داشته ، او متعقد است که یونانیان تبریانی بودند که

تسخیر گامسال ها بعد به هناز تبرستان به یونان کوچ کردند و از این رو

ند و به مدت پانضد سال با تبرستانی ها و یونانیان با یکدیگر نجنگید ،ایران

، اغاز سال تبری تبرستانی ها به نام نوروزما هم به مسالمت زندگی کردند

دقیقا برابر آغاز سال نو یونانی های باستانی است که آنرا نوما یا نومونیا می

(کاوالی اسفونزا) نامند

10

اصالت نژادی تبریان

این که پای اقوام آریایی به این سرزمین نهاده شود بومیانی در این سرزمین قبل از

و کاسی بودند و در کرانه کادوسیو غیر آریایی میزیستند که از دو نژاد اصلی

میزیستند، این دو گروه ( سرزمین های شمالی ایران)های جنوبی دریای کاسپین

ددی بودند که عمده این قبایل به خود برحسب مرزهای جغرافیایی دارای قبایل متع

شرح ذیل میباشد

گیل ها، تالشی ها، دیلمی ها، زیاری هاپادوسبان، : کادوسی ها

اناری ها، سائورو ها، تپور ها، آمارد ها، ورگانی ه: کاسی ها

11

خارجی آمیختگی نژادی

، (یونانی ها)آریایی ها، سلوکیان ، (سکاها)، اسکی ها (کوکوژین ها)قفقازی ها

، مغوالن، ترک ها، روس ها(اعراب)تازیان ساسانیان، ،(اشکانی ها) پارتی ها

12

همانطور که پیشتر قید شد بررسی های خط سیر ژنتیکی نشلن :قفقازی ها .1

از ناحیه دوازده هزار سال پیش داده که تبریان اصیل قفقازی هایی بودند که

سرزمین و آذربایجان به ( ارمنی ها)، ارمنستان (گرجی ها)گرجستان

سرسبز بخش جنوبی دریای کاسپین کوچ کردند

بعد از ورود آریای ها به ایران حدود سه هزار (:هندو اروپایی) آریاییان .5

صورت گرفت، ( گرگان امروزی) سال پیش که از نزدیکی های ورگانه

آمیختگی نژادی در قبایل بومی تبرستانیان صورت پذیرفت، در تاریخ دومین

بدون جنگ و خون ریزی پا به دشت گرگان نهادند و این آمده که آریایی ها

نشان از ارتباط دوستانه ورگانی ها و آریایی ها سخن میدهد هر چند آریای

سیستان و سمنان ها در گرگان سکنی نگزیدند و از آن گذشتند و به سمت

کنونی حرکت کردند

و هجوم در دوران هخامنشیان، تبرستان به کرات مورد یورش :هخامنشیان .3

سکا ها قرار گرفت و کوروش بنیانگذار هخامنشی بدست یکی از پادشاهان

زن سکایی به قتل رسید، تعداد کثیری از سکا ها در تبرستان سکنی گزیدند

و با مردم بومی تبرستان درآمیختند

پس از شکست هخامنش بدست اسکندر یونانی، دولت یونانی :یونانیان .4

وکیان آریای ها را به تبرستان کوچ دادند و سلوکیان بر مسند نشست و سل

را در تبرستان به ( سمنانی ها )ی ها، سران پارتی یبرای محافظت از آریا

محافظت از آنان گماشتند، این کوچ آغازی جدی در آمیختگی نژادی بومیان

اشکانی )، پارتی ها با آریای هایا کاس پی ها ، تبریان دشت نشین تبری بود

یا کاس سی ها آمیختند ولی تبریان کوه نشین یونانی هاو همچنین (ها

، دولت یونانی سلوکیان بیش از پانصد سال در همچنان دست نخورده ماندند

تبریان بدون جنگ و خون کومت کرد و در تمامی این دوران ایران ح

ت زندگی ر هم به مسالمریزی نه تنها حکومتشان را پذیرفتند بلکه در کنا

تبریان بوده که تاکنون از عجایب و رموز تاریخ کردند و دلیل این پذیرش

موفق نشدند پرده از این رمز بگشایند، البته این آمیختگی به طور قظعمحققان

13

موجب نزدیکی بیش از حد فرهنگی، مذهبی، هنری، ورزشی و ،،،تبریان با

یم پرداختیونانی ها گردید که در همین مقاله به آن خواه

پس از سلوکیان و اشکانیان نوبت به ساسانیان رسید و ساسانیان :ساسانیان .2

نیز به خوبی جای خود را بین تبریان باز کردند و آمیختگی نژادی ساسانیان

تا قبل از یورش تازیان بود، رین آمیختگی تبریاناز موثر تبا تبری ها

باوندیان، کارن وندیان، : بریبگونه ای که چهار خاندان بزرگ قدرتمند ت

خاندان به همچنین پادوسبانان و گاوباره همگی از نوادگان ساسانی بودند و

باوندیان یکی از طوالنی ترین سلسله ها در تاریخ دنیا می باشد

نیز نزدیک به سه قرن تالش کردند تا تبرستان را به تصرف در تازیان .2

ولی در هر آورند ولی هرگز موفق به تصرف فیزیکی کامل تبرستان نشدند

جنگی و هر تصرفی نسل کشی و آمیختگی نژادی بسیاری صورت پذیرفت

و فرزندانی نیم عرب و ایرانی پدید آمد که تعدادی از اینان سید نامیده شدند

ولی همانگونه که گفتیم ، بسیاری بدون لقب سید و میر و،،،باقی ماندندولی

این در حالی بود که مازندران هرگز به تصرف فیزیکی اعراب در نیامد و

بود و از این اسالمیبرای مخالفان حکام ین ماوا تبرستان غیر مسلمان بهتر

مامی این مخالفت ها که بال استثنا ت( تازیمخالفان )رو تمامی مخالفان خلفا

بدین صورت که فردی که معموال از بستگان و ، بر سر تاج و تخت بوده

نزدیکان قدرت بوده ادعای تاج و تخت کرده و قیام میکند، قیام منجر به

چرا که مجازات قیام شکست شده و راهی به غیر از گریز باقی نمی ماند

ان تنها مکانی بود که ، در این حال تبرستعلیه خالفت مرگی بس سخت بود

خلفا قدرت نظامی در آن نداشته و دستشان از آن منطقه کوتاه بوده است و از

از آنجاییکه تبریان با خلفا ،طرفی مردمی مهمان نواز داشته و از همه مهمتر

ضدیت داشتند، مخالفان را با روی باز پذیرفته و نه تنها به آنان پناه میدادند

از این رو اعراب یان شتافته و برایشان شمشیر میزدند،بلکه به یاری پناه جو

مدعی خالفت به تبرستان خصوصا بخشهای کوهستانی تبرستان شتافتند،

، الزم به نیافتنی تر از شهر ها شناختند اینان کوهستانها را امن تر و دست

مخالفین را یارای تحمل و رویاروی یکدیگر نیز نبود چرا که ذکر است که

14

و تخت محسوب میشدند و از این رو ی رقیب و مدعی تاجهمگی آنان به نوع

و آمیختگی نژادی تبریان کوه نشین پخش گردیدند بین تبریان کوه نشین در

، از این رو کوهنشیان تبری بیشترین میزان آمیختگی با را به بار آوردند

تازیان را دارا میباشند

پایان ثبات در تبرستان و آغاز تفرقه بین تبریان، شیوع (:زیدیان)علویان .7

داعی )چند دستگی و خیانت قومی دقیقا پس از به قدرت رسیدن زیدیان

تا قبل از داعی کبیر مردم تبرستان همواره در مقابل دشمن شروع شد،( کبیر

: چهار سلسله بزرگ)خارجی یعنی عرب و در حمایت از حکام داخلی

متحد بودند ولی بعد از آن که ( وندیان، دابویه و گاوبارهباوندیان، کارن

به منطقه مسلط شدند و از طرف سران این پس از شکست مازیار اعراب

زید که خود حسن دم تبرستان بهچاره ای نشد، مرهم چهار سلسله بزرگ

شدند و بدین ترتیب، متوصل خلفا بود عربی فراری و مخالف حکومت

میشود، حکومت زیدیان در تبرستان مت زیدیان در تبرستان آغاز کوح

حکومتی کوتاه پنجاه ساله بود ولی ظرف همین مدت کوتاه بیش از دوازده

به غیر از )ر کدام از آنان ت هبار حاکم عوض شد و متوسط عمر حکوم

سال بود، در دوران حکومت زیدیان بود که تقریبا دو(داعی کبیر حسن زید

کارن )دو دستگی میان اسپهبدان باوندی، پادوسبانی و کارن وندی آغاز شد

دیان از حکومت طاهریان و پادوسبانان حمایت کردند و باون زیدیهوندیان از

عرب و غریبه ، زیدیان (ز طاهریه حمایت کردندگاهی از زیدیه و گاهی ا

نا و بخوبی بودند و تبرستان مملو از درخت، رودخانه و باتالق برایشان نا آش

ه جایی نخواهند برد و از میدانستند که بدون کمک اسپهبدان بومی هرگز ره ب

این رو مدام با ایجاد تفرقه بین اسپهبدان، سعی داشتند آنها را با پول و قدرت

ونداد با یکدیگر کنند، به عنوان مثال به تشویق به همکاری با خود و دشمنی

اومید وعده میدادند که اگر پیروز شوند، حکومت و والیات اسپهبد رستم

ایجاد نفاق، اختالف و د و از طریق باوندی را به حکومتش ضمیمه می کنن

رو اگر تاریخ جنگ بین اسپهبدان تبری، موفق به حکومت میشدند، از این

میتوان از این سادات به آن دوران را بدون تعصب مذهبی بنگریم به جرات

15

عنوان سادات ویرانگر نام ببریم، این سادات ویرانگر آنقدر به ریا و تفرقه

ان اختالفات خانوادگی و فامیلی شروع اندازی ادامه دادند که حتی بین خودش

شد که منجر به جنگهای خانوادگی برای رسیدن به قدرت گردید، این جنگها

یه آغاز شد و تا پایان زیدیه هرگز خاتمه از همان زمان بنیان گذار زید

نیافت، همین جنگهای خانوادگی داخلی و عدم اتحاد و توانایی اسپهبدان تبری

: سه سردار قدرتمند و ماجراجو)از بزرگان گیالن موجب شد تا تنی چند

برای حکومت ( اسپار پسر شیرویه، ماکان پسر کاکی و مرداویژ پسر زیار

تبرستان اقدام کنند و دست سادات ویرانگر را از حکومت تبرستان کوتاه

نوان نمونه ماکان در کنند، البته بین این سه سردار نیز اختالفاتی بود، به ع

کشته ابتدا با اسپار و مرداویژ متحد نبود ولی بعد از آنکه اسپار در نبردی

لی زید در مجلسی به برادر ضمن سید ابوع در شد و مردآویژ تنها ماند و

از این رو ماکان شراب نوشانید و برادر ماکان را در مستی به قتل رسانید،

خلی آغاز شده توسط ماکان به مرداویژ پیوست ولی نفاق و جنگ های دا

زیدیان هرگز پایان نیافت و نزاع، ناآرامی ها و کشمکش بر سر قدرت

ای متوالی دو ارمغان تقریبا تا دوران پهلوی اول ادامه یافت و این جنگ ه

گذاشت، اولی کاشته شدن تخم کین و نفاق بین تلخ برای تبریان برجای

این نفاق را امروز هم تبریان که سالیان سال متحد و یکرنگ بودند و حتی

میتوان بین گرگان، ساری، بابل ، آمل ، نوشهر، چالوس و ،،،یافت و دومی

صل جنگها و تجاوزات بودآمیختگی ژنتیکی با تفرق بسیار باال که حا

و بار دیگر تبری ها با کشور ما تازیدندپس از اعراب مغوالن بر :مغوالن .2

مغوالن تنها با گردیدند ولی از آنجاییکه جدیدی مواجه نژادی آمیختگی

دوران جنگ و کردند، این آمیختگی نژادی منحصر بهمغوالن ازدواج می

نداشته است گسترده ایو از جنگ تاثیر وسیعتجاوز ها بود و بعد

که سنی کشی راه انداخته بودند و در دوران صفوی ها :صفویان و ترک ها .9

نتیجه این بهانه ما در دوران بهانه یورش را بدست دولت عثمانی دادند و در

یشاهد تاخت و تاز ترکان و تجاوز های آنان بودیم و صفحه دیگر صفوی

شاهد بودیم ط نژادی تبریان را از اختال

16

سراسر ضعف بود ار که حکومت شان، حکومتی در زمان قاج :قاجار .10

روسها به تبرستان تازیدند و حاصل تجاوز ها و وحشی گری روسان نیز

ورود ژنتیک روسی بین تبریان بود

ویژگی خاص تبریان نقش مهمی در اختالط نژادی به ویژه با اعراب ایفا نمود

ایالت ستان از دست نیافتنی ترین ظر تاریخی ثابت شده که سرزمین و مردم تبراز ن

ایران بودند و در طول مدت استقرار دولت آریایی همواره حکام و های

فرمانروایان بومی و محلی در تبرستان بر مسند قدرت بودند و آریای ها علی رغم

17

با تبریان هم نشینی حاصلخیزی خاک منطقه میل چندانی برای کوچ به تبرستان و

از خود نشان نمی دادند،

الزم دانستم تا مختصری از یکی از خصایل عمومی تبریان که از دیر باز تاکنون

سرسخت، برجای مانده صحبتی به میان آید، تبرستانیان نشان دادند که مردمی

و در عین حال مردمی مهربان و خون گرم هستند و هرگز و مخالف تغییر مبارز

و تغییر نرفتند و استفاده و نمایش قدرت برای این قوم اثر منفی داشته بار زور زیر

برعکس استفاده از فنون گفتگو، خدعه و سیاست به خوبی و جوابگو نمی باشد ولی

از دیر باز تاکنون دولت مردانی که از این شیوه مدیریتی بهره جستند جواب داده و

ه مدیریت کنند، شاهد این مدعا مثال های موفق گردیده تا تبریان را به دلخوا

تاریخی زیر میباشد

،پس از شکست امپراطوری بزرگ هخامنشی بدست اسکندر یونانی

اسکندر قصد عبور از تبرستان را می نماید و با توجه به شرایط جغرافیایی

تبرستان و اندرز هایی که مشاوران جنگی اش در ارتباط با جنگجو بودن

ادند در میابد که احتمال پیروزی در جنگ با تبریان و شکست تبریان به او د

خوردن از آنان زیاد بوده و حتی اگر از جنگ پیروز فارغ گردند، این

پیروزی با هزینه جانی و مالی گزافی حاصل خواهد شد و او از اهداف

و در هکشور گشایی اش باز خواهد ماند و در نتیجه تصمیم به مذاکره گرفت

فرمانروایان تبرستان را بر پست خود ابقا نموده و از آنان کمک این مذاکره

به یشو تمامی خواسته ها می گرددزه عبور از تبرستان را جویا مالی و اجا

پذیرفته شدو بدون مقاومتی از طرف حکام تبری سهولت

و پس از سرنگونی هخامنشیان دولت یونانی سلوکیان بر مسند قدرت نشست

را بر جای خود سلوکیان نیز همچون اسکندر فرمانروایان محلی تبرستان

ابقا نمودند و در ازاء اجازه کوچ بسیاری از آریای ها را به منطقه گرفتند

فرمانده سپاه : رستان با اجازه از اسپهبد خورشیدورود سپاهیان تازی به تب

تنها قصد عبور از تبرستان را داشته زی به اسپهبد خورشید گفت که آنانتا

ه که خانه و کاشانه خود را در و هدف کمک رسانی به مردم خراسان بود

18

آتش سوزی از دست داده اند، و همانطور که همه از سرنوشت اسپهبد

خورشید مطلع هستیم، سپاهیان تازی به محض ورود به تبرستانیان تاختند و

زن و همسر اسپهبد خورشید را برای بردگی به مدینه ارسال کردند و

د پایان داداسپهبد خورشید با نوشیدن زهر به زندگی خو

، ورود پناه جویانه اعراب به منطقه به تعداد کثیر و وارد شدن از سر

دون در ظرف سه قرن بن و تبرستانیاتبرستان دوستی کار خود را کرد و

سالم آنهم مستقیما به شیعه گرائیدندجنگ و خونریزی به ا

در مقیاسی کوچکتر حتی در دنیای کنونی نیز به اطراف خود چنانچه

ای فراوانی بر می خوریم، مثال در یک آپارتمان یکی بنگریم به مثال ه

تالش می کنه که یک قانون مثبت و صحیح رو در آپارتمان برقرار کنه ولی

چون از در و موضع باال صحبت می کنه کاری هر چند به نفع ساکنین رو

از پیش نمی بره ولی در عوض دیگری با چرب زبانی و قربون صدقه و

پیش به راحتی رر همه و به نفع خودش هست رو،،،،کاری رو که به ض

می برد، از این مثال ها در ادارات و سیستم های دولتی، سیاست و

و حتی در جمع دوستان و اشنایان و به انتخابات، احزاب و رسانه ها

میشود عبارتی هر کجا که دو تبری یافت شود به وفور مشاهده

19

آمیختگی نژادی داخلی

در تبرستان کهن رواج زیادی داشته و بین اقوام تبری آمیختگی نژادی داخلی .1

قید شده کادوسی ها و کاسی کامال یکدیگر را مقاله زیاریانهمانگونه که در

با یکدیگر اختالط نموده اند پذیرفته و از چندین هزار سال پیش تا کنون

امکان پذیر نمی باشد این دو نژاد از یکدیگرتفکیک بگونه اییکه

مکررا واژه گیله مرد را شنیده ایم و پنداشته ایم که گیله مرد یعنی : گیله مرد .5

مرد گیالنی و حتی گیالنی ها نیز خود می پندارند که گیله مرد یعنی مرد

مردان گیالنی ولی این در حالیست که گیله مرد واژه ای نیست که تنها به

اطالق شود و گیالنی ها از این واژه برای زنان نیز بهر می برند، از این رو

الزم دیدم که توضیح مختصری جهت شفاف کردن و اطالع رسانی ارایه

واژه دهم، نام گیل به وضوح برگرفته شده از نام طایفه ایست در گیالن و

حقیقت گیل مرد برگرفته شده از نام طایفه مردی ها یا آماردی هاست و در

مرد نام قومی است که حاصل همزیستی طایفه مردی ها و گیل ها بوده و

،محل استقرارشان بین آمل تا رشت میباشد

(اماردی)هرودوت می گوید گیالنی ها نصف یونانی و نصف تبری میباشند .3

همانطور که پیشتر توضیح دادم ، تبریان با یونانی ها به مدت پانصد سال با

از فرهنگ هم متاثر گردیدند، یونانی ها در ادیان م آمیختند و مسالمت در ه

تبرستان )گیال که خدای رودخانه ها بوده نام اساطیری خود خدایی دارند به

به مدد کوهای سر به فلک کشیده و جنگل هایش قدم به قدم نهر و رود دارد

و خدایی( و به همچنین به دلیل سرسبزیش ماوا گاو و گاوداری بوده و هست

در حفاری های گیالن سکه ها و مجسمه ) است با سر گاو و بدن انسان

و نام طایفه ( هایی یافت شد که نقش سرگاو و بدن انسان بر آن نقش داشته

بوده ، حاکمان ( گیال)گیل و ایالت گیالن هر دو برگرفته شده از نام این خدا

خود گیال، و امرای به نام ارتش نیز به هنگام جنگ به تبعیت از خدای

کالخودی از سر و شاخ گاو بر سر می گذاشتند و از این رو بوده که گیالن

شاه پدر بابویه را گاوباره می نامیدند و بابویه سرسلسله خاندان گاوباره در

20

مازندران به هنگام خروج از گیالن و ورود به مازندران کاله گاو خود را

تبرستان به خاندان گاوباره بر سر نهاد و به همین دلیل این خاندان در

شناخته میشوند

در همین مقاله پیشتر قید کردیم که تبریان اولیه قفقازی هایی بودند که

قریب به دوازده هزار سال پیش به منطقه تبرستان کوچ کردند و خط

سیر کوچ آنان به ترکیه، یونان، ایتالیا، کشورهای اسکاندیناوی ،

چنانچه دقت بیشتری بنماییم رد پای طایفه ایرلند و اسکاتلند می رسد و

گیل را در تمام این کشورهای نامبرده شده نیز می یابیم

نام گیل نامی است که به طور گسترده ای در سراسر اروپا رایج

نامهای گلن، گیلبرت، گیالرد، گیالن، گیلز، گیله، گیوال، مک : میباشد

اتلند، ایرلند، نروژ، گیل، گیلک و گیلگر به فراوانی در کشورهای اسک

جولیا گیالرد، نخست وزیر پیشین ) دانمارک و آلمان یافت میشود

(وهای قرمزاسترالیا با م

نیز خود نماینگر آمیختگی قومی بوده زیرا که گیل نام گیلک و گیلکی

طایفه بزرگ گیل ها بوده و لک نیز نامه طایفه بزرگی از کرد ها بوده

غربی به تبرستان کوچ کردند و ساکنان منطقه که از سمت شمال

نوشهر، چالوس، کالردشت، شهسوار، کندولوس و ،،،،،همگی از

بازماندگان این طایفه بزرگ میباشند

در آخر متذکر میشوم که نام شهر آستارا برگفته شده از نام دختر

و همسرش (خدای خورشید یونانیان و میترای ایرانیان) زئوس

و ده و آستارا یا آستریا خدای عدالت نزد یونانیان میباشدبو هیراگیل

سه و همسرش اکیدنا هرکول پسر زئوس در تاریخ هرودوت آمده که

آگاسیروس جد سیروسی ها، گیلونوس جد گیل ها و سیتا : ندپسر داشت

جد اسکی ها

نیز با شدت ( بین تبریان و غیر تبریان ایرانی) آمیختگی نژادی داخلی .4

بر مقاله اسکی هامیختگی اقوام تبری رواج داشته و در کمتری نسبت به آ

دادم که تبری ها بر خالف اینکه تمایلی با شرحگرفته از مستندات تاریخی

21

و ( سیستانی ها)ی با سکستانی ها اختالط با سایر اقوام ایرانی نداشتند ول

و تمامی سکایی ها به راحتی اختالط کرده و آنان را در بین خود پذیرفتند

آب )روستا ها با نام اسک بیانگر حضور نژاد اسکی ها در منطقه میباشد

(اسک، اسک، اسکارد،،،

مهاجرت با در دوران زندیه نیز (تبری و غیر تبری)آمیختگی نژادی داخلی .2

های بسیاری از اقوام سایر نقاط ایران مانند بلوچ و کرد به تبرستان صورت

گرفت

در زمان قاجار به دلیل ناتوانی دولت با اهدافی مهاجرت به تبرستان .2

انایی دفاع از و دفاعی شکل گرفت بدین شکل که به دلیل عدم تو استراتژیک

مردم در مقابل تهاجم اقوام همسایه ناچار اقوامی که در سایر نقاط کشور

اقدام به یاغی گری نموده را جهت سرکوب حمالت اشرار به تبرستان

جهت جلوگیری از کوچاندند از جمله این اقوام حضور بلوچ ها در گرگان

اری نام برددر اطراف س حمالت ترکمن ها و کوچاندن کرد ها و ترک ها

نیز اقدام به تبعید و کوچ اقوام ایرانی به تبرستان پهلوی اول پس از قاجار، .2

نمود، رضا شاه با کوچ دیگر اقوام ایرانی به تبرستان اوال با اهداف سیاسی

د و ثانیا با کوچاندن م اقوام در موطن اصلی شان می کاهاز قدرت و انسجا

ل یک دولت کوچک محلی در منطقه از آنان به تبرستان و ایجاد و تشکی

گسترش قدرت خوانین و سران دولتهای محلی جلوگیری می کرد و پایه های

حکومت نو رسیده پهلوی را مستحکم تر مینمود، لر های سواد کوه و آالشت

و همچنین ترک های منطقه نور و کردهای کالردشت از بدیعی ترین مثال

های ممکن میباشند

از یکصد سال تا دویست و پنجاه سال پیش ) به هر جهت این اقوام در طول سالیان

از اجزا غیر قابل تفکیک تبرستان ریان به خوبی در آمیختند و جزئیبا تب( تاکنون

گردیدند و این آمیختگی تا حدی با زیبایی و ظرافت به حقیقت پیوست و تبرستان

کنونی بدون در نظر گرفتن نقش و حضور مثبت این اقوام معنی ندارد

22

23

تفکیک قومیبه آمیختگی نژادی

ند، پوال تنکابن، ساری، کجور، گرگان، گزنا سر، واز، سی پشت، چوب :کرد ها

، ، کالر دشت، کردکوی، گلوگاهکال، علی آباد، میرنا، ناپالر، افراده، انبار ده، حسنا

زاغمرز، ولوجا، گوهر باران

سوادکوه، آالشت، :لر ها

کاللهباد، گلوگاه، کردکوی، گرگان، علی آ :هابلوچ

، گرگان، کردکوی، گمیشان، بندر شاه ، گنبد،مینو دشتبجنورد، :ترکمن ها

بهشهر، ساری

شاهیزانوس یا زائوس، :ترک ها

آمل، پریم، گرگان، پارسا، ویوا :سکایی ها

که در دوره ساسانی به این مناطق کوچ ) بابلسر، امیرکال :کولی یا جوگی های هند

(کرده اند

رامسر، شهسوار، :کادوسی ها

نور، کجور، چالوس، نوشهر، بابل و بندپی :کاسی های اصیل

24

قرابت لر ها و تبری ها

، خشتاوی یعنی کسانی که (درخشان هایعنی )ها نامبرده شده در اوستا از خشتاوی

خشانی ها میربخت و اقبال درخشانی دارند و از این رو به پارسی آنان را د

نامیدند که بعد ها به بخت یار ها تغییر کرد و امروز ما این نژاد را تحت نام لر

اوستا قرابت بسیار نزدیکی ات های بختیاری می شناسیم، خشتاوی ها برابر مستند

با کاسی های تبرستان دارند

25

آمیختگی نژادی به تفکیک موقعیت جغرافیایی

آالشتی ها از طایفه الشتر لرستان به این منطقه کوچ کردند و خاندان :آالشتی ها

رضا شاه از قوم پهلون طایفه الشتی بودند

شاهان صفوی نیز از ترکان اردبیل بودند و به تبرستان توجه ویژه داشتند : صفویان

و در منطقه بهشهر تا ساری بیشترین نفوذ را داشته و با توجه به تعدد زوجات و

26

ن حرمسرا، این طایفه نیز در اختالط نژادی تبریان نقش و سهم خود را ایفا داشت

کردند

آقاجر به ترکی یعنی جنگجوی جنگل، قاجار به ترکمنی یعنی چابک و :قاجار ها

نام یکی از سرداران چنگیز قاجار نویان بود، قاجار ها توسط شاه عباس به استر

، آمیختگی مقاومت کنند آباد کوچ داده شدند تا در مقابل حمالت ترکمن ها به گرگان

آقا محمد خان قاجار سلسله نکه طایفه قاجار با تبریان از گرگان آغاز و بعد از آ

به ساری ختم قاجار را بنیان و برای مدتی مرکز حکومت خود را ساری مینماید

پس از مدتی تهران را به عنوان پایتخت اعالم می کند ولی ، آقا محمد خانمیشود

تنی چند از فرزندان و بستگان خود را در ساری و تبرستان می گمارد و از آن

در تبرستان اختیار کردند و حرمسرا داشتند لذا جائیکه قاجار ها همسران متعددی

اینان نیز تاثیراتی در آمیختگی ژنی تبریان داشتند و هنوز شاهزادگان قاجاری تحت

نام شازده در بین ما به سر میبرند

برای جلوگیری از حمالت ترکمن کردهایی بودند که عبداملکی ها و ،،،، :زاغمرز

اسکان داده شدندها و حمایت از ساری در زاغمرز

برای بودند که غیور و سلحشوری کردهایی عرب خزایلی ها و ،،،،، :ولوجا

جلوگیری از حمالت ترکمن ها و حمایت از ساری در زاغمرز اسکان داده شدند

در دوران صفویه جهت کاهش قدرت محلی کرد ها در کردهایی که :کالردشت

کردستان از موطن خود به کالردشت کوچانده شدند

کردهایی بودند که در زمان شاه اسماعیل به تبرستان کوچانده شدند: چگنی ها

به منطقه واز، گزناسر، سی پشت، چو بند، پوالکال، علی آباد، کردهای طایفه نائیج

، انبار ده، و حسنا کوچانده شدندمیرنا، ناپالر، افراده

27

مریج، ،میار، تالجیاوج، زاهد، نجار، چال جورج، گال :پادوسبان های چالوس

روجات، شکر کوهی، ملج، آریچ، پول و زایوس

قیاسوند، اصانلو، ایرانلو و لک ها: کردهای کجور

که در پی دعوی ( منطقه هویزه بودند)اعراب جمله مشعشعیان نیز :مشعشیان

دینی در زمان صفویه از موطن خود جدا به تبرستان آمدند

28

:اختالط نژادی در شهر ساری

با مطالعه محله های مختلف ساری درمی یابیم که محالت معموال به دو شکل

گسترش پیدا کرده و به هم متصل شده و محله های تشکیل می شدند، یا محله ها

جدید تشکیل می دادند و یا مهاجرین در اطراف ساری اقدام به تاسیس محله های

نژادی با اقوام دیگر پرهیز ، گرچه ساکنان این محالت از اختالط جدید می کردند

می کردند و حتی هر محله برای خود قبرستان، حمام، تکیه، آب انبار و ،،،،،جدا

و از جمله داشته ولی با گذشت زمان، نسلهای بعدی به خوبی با یکدیگر در آمیختند

به محالت زیر اشاره کرد که بخوبی نشان دهنده اختالط این محالت می توان

:ا میباشدژنتیکی ساروی ه

محله ای بود در ساری که بدست افغانی هایی که توسط رضا شاه به :افغان محله

ساری کوچانده شده بودند بنا شده بود

زنگیان و خاندان زنگنه که بر علیه شاه عباس طایفه کرد های قبیله :زنگو محله

صفوی شوریدند و تار و مار شدند و بازماندگان این شورش از کردستان به

تبرستان کوچ کردند و محله زنگو ساری را بنا کردند

پاکستانی های مهاجر به ساری که طایفه ای زعفری و زعفرانی :بربری محله

یباشند که در زمان قاجار به ساری مهاجرت ساری از بازماندگان این مهاجران م

کردند

مهاجران دوره گرد هندی که در ساری سکنی گزیدند: جوگی محله

مادر شاه عباس صفوی ساروی بود و شاه عباس به پاس مادر و : اصفهانی محله

دایی هایش به تبرستان و ساری توجه داشت و هنگامی که از اصفهان به ساری

ی از درباریان او که عمدتا اصفهانی بودند به ساری کوچ کوچ کرد، تعداد زیاد

کردند و محله اصفهانی محله ساری را بنا کردند

ترک هایی بودند که در زمان رضا شاه به ساری کوچانده شدند و :اصانلو محله

محله اصانلو ساری را بنا کرده اند

29

قبرستان ارامنه ساری هنوز وجود دارد: محله ارامنه

توسط بلوچ هایی که در دوره زندیه به ساری کوچانده شدند بنا شده :بلوچ محله

است

نکته آخر

مازنی، تاتی، تالشی و گیلکی تقسیم شده و گویش اصلی زبان تبری به چهار شاخه

طایفه ای )و لکی ( طایفه ای در گیالن)زبان گیلکی خود آمیخته ای از زبان گیل

میباشد و نه تنها زبان کردی و زبان تبری تشابهات بیشماری داشته و به ( کرد

یکدیگر نزدیک میباشد بلکه مراسم سنتی مشترکی نظیر آیین آفتاب خواهی و آیین

د داردباران خواهی نیز بین کردان و تبریان وجو

زبان تاتی نیز قرابت زیادی با زبان ترکی دارد و واژگان مشترک بین آنان بسیار

و تمامی این نکات برشمرده شده در این مقاله گویای این مدعاست که زیاد میباشد

زی پوچ و بی اساس بوده و ایرانیان امروتعصبات نژادی و جغرافیایی کامال

است که بجای آمیخته ای از نژاد های متفاوت داخلی و خارجی میباشند و چه زیب

نفاق و دشمنی به یکدیگر احترام گذاشته و بار دیگر چون دوران باستان متحد و

یکدست گردیم

30

:منابع

نام نامه ایالت و عشایر و طوایف .1

ایل ها و طوایف عشایری کرد ایران .5

تاریخ تنکابن .3

فرهنگ نام و نام آوران مازندران .4

چالوس در آیینه تاریخ .2

تاریخ محالت شهر ساری .2

، دکتر حسین اسالمیجغرافیای تاریخی ساری .2

اعیل مهجوری جلذ یک و دواسم تاریخ تبرستان .2

نام های باستانی تبرستان .9

، ظهیرالدین مرعشیتاریخ تبرستان، رویان و مازندران .10

، رابینومازندران و استراباد .11

باستان حسن پیرنیاایران .15

(انگلیسی)ایران به روایت کمبریج تاریخ .13

ماد، پارت و هخامنشیتاریخ .14

پرویز تا چنگیز، حسن تقی زادهاز .12

مقدونی، دکتر عزیز هللا بیاتاسکندر .12

ترجمه محمد معین از آغاز تا اسالم، رومن گیرشمنایران .12

باستان نوشته م، مولهایران .12

پیش از آریایی هاایران .19

در تاریخ برنار لوئیسایران .50

در زمان ساسانیان، آرتور کریستنسنایران .51

اجتماعی ایران، مرتضی راوندیتاریخ .55

ایران، امیر حسین خنجیپیدایش .53

(انگلیسی)کرد، جان ورونف تاریخ .54

31

تمام جنگ های ایرانمعرفی .52

البدانفتوح .52

بیهقیتاریخ .52

طبریتاریخ .52

ویل دورانتتمدن تاریخ .59

دکتر منوچهر ستودهآستارا تا استرآباد، از .30

محمد حسن اعتمادالسلطنهمازندران و سوادکوه، تاریخ .31

بابل، جعفر نیاکیتاریخ .35

تبرستان، ابن اسفندیارتاریخ .33

رویان، موال اولیا هللاتاریخ .34

مازندران، لطفعلی میرزای شیرازییخ تار .32

حسن زنده دل مازندران، .32

تاریخ مازندران ، اسدهللا عمادیبازخوانی .32

(انگلیسی)بررسی ژنتیکی مردم شمال، ایوان دومینیک مقاله .32

فرهنگ و ادب گرگان و استرآباد، مشعوفیتاریخ .39

قدیم گیالن، تالیف مهرنوشتاریخ .40

مازندران، شیخعلی گیالنیتاریخ .41

پالنولشمال ایران، د، انسانی جغرافیای .45

تاریخی گیالن و مازندران، ابوالقاسم طاهریجغرافیای .43

چالوس، جواد نوشینتاریخ .44

قلمرو مازندران، حسین صمدیدر .42

محمد تقی سجادیرامسر، تاریخ .42

سفرنامه .42

دالولهیتر .42

مکنزیسفرنامه .49

محمد تقی لطیفی شیرازیتبار نام آور، سوادکوهی .20

تبرستان، چراغعلی اعظمی سنگسریفرمانروایان .21

32

های جنوبی دریای خزر، ملگنوفکرانه .25

کندولوس، جهانگیریتاریخ .23

به ایران، موریس دوکوتر بویهمسافرت .24

ایران، مهدی کندیروستاهای .22

خاندان مرعشی، دکتر ستودهتاریخ .22

زیدیه، فضیلت انشامیتاریخ .22

جنبش زیدیه، حقیقت جوتاریخ .22

تبرستان، دکتر حکیمیانعلویان .29

علم های مازندران، ناصر نجمیسرخ .20

گاه تاریخ، اشرف حقیقیدر گذرآستار .21

گروتد بل به مازندرانسفرنامه .25

اورسل به مازندرانسفرنامه .23

رونیار به مازندرانسفرنامه .24

بهلر به مازندرانسفرنامه .22

(انگلیسی)مشتاق خراسانی و ادوات نظامی در ایران، ارتش .22

(انگلیسی)نادیا هوپت مقاله .22

(انگلیسی)ماکس پالن له مقا .22

(انگلیسی)دیوید فاکس مقاله .29

(انگلیسی)کاوالی اسفونزا مقاله .20

، اتشارات میراٍث فرهنگینوبریمقاله .21

خلعتبری، انتشارات میراٍث فرهنگیمقاله .25

کاوشها و پژوهشهای باستانی ایرانمقاله .23

(انگلیسی)بریتانیکا پرسیکا .24

تولدتاریخی ایران، بارترافیای جغ .22

هرودوتتاریخ .22

پارس، کتسیاستاریخ .22

33

:پژوهش های نژادی دیگری از نگارنده|

:تبرستانی شیرزنان .1

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/1015179051481148

4/

: مشعشعیان تبرستان .5

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/1015147724858648

4/

:تبرستانیان درهندوستان .3

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/doc/101510683118

51484/

: تبرستانی یا دیو .4

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/doc/101508984482

36484/

:اسکی های تبرستان .2

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/1015121044357648

4/

: اقوام ساکن شمال ایران .2

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/doc/101508773649

26484/

: امرای عرب در تبرستان .2

ww.facebook.com/groups/mad.axe.69/doc/101507737965https://w

46484/

: حماسه تبرستان .2

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/doc/101506977828

91484/

: اسالم و تبرستان .9

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/doc/101507278064

31484/

34

: تهاجم تازیان به تبرستان .10

roups/mad.axe.69/doc/101507540434https://www.facebook.com/g

66484/

: پژوهشی در نام های روستا ها و شهرهای تبرستان .11

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/1015119161166648

4/

: امامزاده یحیی و زین العابدین ساری .15

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/doc/101508810990

16484/

: قیام میرعماد در روستای وری ساری .13

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/doc/101508833556

61484/

: حسن بن زید، داعی کبیر .14

506148https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/1015091953

4/

: زیاری و زیاریان تبرستان مردآویژ .12

https://www.facebook.com/groups/mad.axe.69/1015133093600648

4/

یتبرستانهومن

1395مرداد 52