cuntas an chuntóraancuntoir.ie/wp-content/uploads/2014/06/cuntas-an-chuntóra-.pdf · an scoil •...
Post on 08-Jul-2020
2 Views
Preview:
TRANSCRIPT
Cuntas an Chuntóra
Tús maith leath na hoibre
www.ancuntoir.ie
Ainm an Chuntóra: ________________________________________________
Ainm na Scoile : ________________________________________________
Oidhreacht Chorca Dhuibhne
www.oidhreacht.ie
Muintearas
www.muintreas.com
Déantar an Scéim seo a riaradh le tacaíocht ón Roinn Ealaíon, Oidhreachta
agus Gaeltachta http://www.ahg.gov.ie
Misean Ráiteas na Scéime
An Ghaeilge a sheachadach go dtí an chéad ghlúin eile – go cruinn, saibhir agus go mbeidh
na canúintí áitiúla láidir ins gach Gaeltacht.
Aidhm na Scéime
Saibhriú teanga a sholáthar don leanbh atá á thógaint le Gaeilge – tábhacht na canúna.
An Ghaeilge a laidriú mar theanga labhartha I measc leanaí scoile na Gaeltachta
Cabhrú le leanaí feidhmiú gan stró sa chóras oideachais Gaeltachta
Cur Chuige
Oibríonn an Cúntóir Teanga mar bhall foirne na scoile. Faoi stiúir an mhúinteora tugann an
cúntóir teanga deis do leanaí an Ghaelainn a shealbhú trí scéalaíocht, rannta, cluichí,
amhráin, dramaí beaga, srl. Leagtar plean oibre amach gach téarma bunaithe ar an obair
a bheidh ar siúl sa rang.
Tá Scéim na gCuntóirí Teanga ina cuid lárnach do
phróiseas na Pleanála Teanga.
An Chumarsáid
Is iad na gnéithe is suntasaí de chur chuige cumarsáideach ná:
díriú ar riachtanaisí an linbh
an t-ábhar teagaisc agus foghlama a bheith dírithe ar an leanbh agus taitneamhach
comhthéacsanna réalaíocha a úsáid
an leanbh a bheith gníomhach san fhoghlaim, tascanna á ndéanamh agus cuspóir cinnte a
bheith ag an gceacht
stór focal, struchtúir ghramadaí agus agallaimh réamhullmhaithe mar ullmhúchán don
saoirse chainte a bheidh ag an leanbh sa tasc
feidhmeanna teanga a chomhlíonadh, mar shampla slán a fhágáil, ceist
a chur ar dhuine, freagra a thabhairt, mianta agus mothúcháin a léiriú
bearna eolais a bheith le líonadh, mar shampla leanbh ag críochnú
pictiúir ó threoracha linbh eile a bhfuil eolas níos iomláine aige/aici
an bhéim a bheith ar úsáid chuí na teanga, is é sin go mbeadh tuiscint
éigin ag an bpáiste go mbíonn úsáid na teanga ag brath ar a ról féin
agus ar rólanna na ndaoine eile sa chomhrá
cumarsáid a bheith mar sprioc le gach ceacht Gaeilge agus na scileanna éisteachta agus
labhartha á bhforbairt
rogha éigin a bheith ag an bpáiste faoin ábhar foghlama
glacadh le hearráidí mar chuid den phróiseas foghlama agus an páiste a spreagadh chun dul
sa tseans go minic.
Cumarsáid
Réamhchumarsáid
Cumarsáid
Iarchumarsáid
Curaclam na Bunscoile
Na Téamaí
Mé féin • Siopadóireacht
Sa bhaile • Caitheamh aimsire
An scoil • Éadaí
Bia • An aimsir
• An teilifís • Ócáidí speisialta
Snáitheanna an churaclaim
Tá ábhar teagaisc agus foghlama an churaclaim Ghaeilge eagraithe faoi
cheithre shnáithe:
• Éisteacht
• Labhairt
• [Léitheoireacht
• Scríbhneoireacht.]
Feidhmeanna Teanga Samplacha
• Caidreamh sóisialta a dhéanamh
• Eolas a thabhairt agus a lorg
• Dearcadh a léiriú agus a lorg
• Dul i gcion ar dhuine
• Struchtúr a chur ar chomhrá
• Soiléiriú a lorg i gcomhrá.
Seachtain
Dáta : ó __________ go ________
Plean na Seachtaine i gcomhar leis an múinteoir ranga
Grúpaí / Téamaí
Naíonaín Bheaga Naíonáin mhóra Rang 1 Rang 2
Téama
Téama
Téama
Téama
Eile
Rang 3 Rang 4 Rang 5 Rang 6
Téama
Eile
Áiseanna:
Leabhair Físeáin Ríomhaire Eile
Nóta
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
Nath
Treise leat!
Taithí a dhéanann
máistreacht
Plean Saibhrithe Teanga
Scéalta _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Rannta _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Amhráin _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Cluichí _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Eile ____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Cé a bhí mí d’aois
Sular rugadh Maois,
Agus atá mí d’aois ó shin?
Is deacair stoca a stracadh
trasna tríona lár.
Seachtain
Dáta : ó __________ go ________
Plean na Seachtaine i gcomhar leis an múinteoir ranga
Grúpaí / Téamaí
Naíonaín Bheaga Naíonáin mhóra Rang 1 Rang 2
Téama
Téama
Téama
Téama
Eile
Rang 3 Rang 4 Rang 5 Rang 6
Téama
Eile
Áiseanna:
Leabhair Físeáin Ríomhaire Eile
Nóta
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
Plean Saibhrithe Teanga
Scéalta _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Rannta _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Amhráin _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Cluichí _____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Eile ____________________________________
_____________________________________
_____________________________________
Áiseanna
www.ancuntoir.ie
www.curriculumonline.ie
www.muintearas.com
www.oidhreacht.ie
www.seomraranga.com
www.teachnet.ie
www.scoilnet.ie
www.edco.ie
www.litriocht.com/shop
www.gaeilge.ie
(áiseanna do sheachtain na Gaeilge)
www.cogg.ie
www.fiosfeasa.com
www.futafata.com
Téarmaí ceanna
A stór!
A chroí!
A mhaoineach/ a leanna!
A dhalta!
A bhuachaill/ a bhuachaillín/ a gharsúin!
A chailín/ a ghearrchaile!
A chréatúir/ a chréatúirín!
Sláinte is saol chugat – ag gabháil buíochais
Go mairir is go gcaithfir é
Go bhfága Dia an tsláinte agat
Go n-éirí an bóthar leat – dul is teacht slán duit
Go méadaí Dia do stór
Nár laga Dia thú
Ná beir choiche dealbh
Sláinte is saol chugat
Gura seacht fearr a bheir bliain ó inniu
Go gcuítí Dia do shaothar leat
Is treise stuaim ná neart
Is leor ó Mhóir a dícheall
Mair a chapaill is gheobhair fear
Taithí a dhéanann máistreacht
Castar na daoine ar a chéile ach ní chastar na cnoic ná na sléibhte
Ní dhéantar tigh gan teanga
Titeann rud maith le mionchaitheamh
Ag tuilleadh is ag trá a thugann an fharraige an lá
Níor bhris focal maith béal riamh!
Bailíonn brobh beart
Tormas an chait ar an ndomblas!
Is fearr a bheith ag lorg bia ná goile
Súil le breith a chailleann an cearrbhach
Is measa leonadh ná briseadh
De réir an tseanfhocail
Conas a thugann an taoide an lá?
Ag tuile is ag trá a thugann an taoide an lá.
Is fearr lán doirn de ná lán doirn den ór:
‘Is fearr lán doirn den gceird ná lán doirn den ór’
Seanfhocail
____________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
______________________________________________________
________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
______________________________________________________
________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
______________________________________________________
________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
______________________________________________________
_________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
_____________________________________________________
____________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
Mo rogha seanfhocail
Ceathanna fómhair nó tóin bunóice!
Garbhshíon na gcuach
Ná tagann riamh ach go fliuch is go fuar
An ghaoth aneas bíonn sí deas is cuireann sí rath ar shíolta.
An ghaoth aduaidh bíonn sí cruaidh is cuireann sí fuacht ar dhaoine.
An ghaoth aniar bíonn sí fial is cuireann sí iasc i líonta.
An ghaoth anoir bíonn sí tirim is cuireann sí brat ar chaora.
An Aimsir
Níl ann ach scrabhadh
Níl ann ach cith
Tulcaí toirní
Dhein sé raiste breá báistí
Camfheothan
Nach breá an uain í
Uain mheala
Tá sé ‘na bhrothall
Laethanta na Bó Riabhaí
An Scairbhín/ An Garbhshíon
Tá sé ina scríb/ Tá scríb air
Tá sé ag teacht aduaidh
Tá sé ag teacht aneas
Tá sé ag teacht aniar Tá sé ag teacht anoir
Fomhar beag na nGéanna
Saibhreas na teanga
Nathanna
- Ceap do shuaimhneas!
- Chuireas romham é
- Táim idir dhá cheann na meá
- Bhíodar ag baint na sála dá chéile
- Bhíos ag breith chugam féin..............
- Féach an íde atá ar do bhróga deasa nua
- Níl a bhac ort dul go dtí Electric Picnic ach níl aon dul go
raghadsa id’theannta!
- Bhí sé ag tabhairt amach is ní thógfainn air/uirthi é
- Béarfar amuigh air lá éigint
- Tá do gheansaí isteach is amach ort agus siar is aniar
- Bhí sé ina bhrothall dearg.
- Ní féidir linn é bheith ina ghruth is ina mhéigh againn
- Cuirfead chugat láithreach é
- Dein do chuid féin do
- An rud is annamh is iontach
- Iontas na n-iontas
- __________________________________________
- __________________________________________
- __________________________________________
- __________________________________________
- __________________________________________
- __________________________________________
- __________________________________________
- __________________________________________
- __________________________________________
Saibhreas na teanga
Nathanna (mo rogha)
____________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
_____________________________________________________
_________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
_____________________________________________________
_________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
_____________________________________________________
_________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
_____________________________________________________
_________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
_____________________________________________________
____________________________________________________
__________________________________________________
____________________________________________________
_____________________________________________________
Tomhasanna:
Tá sé an-bhreá
Tá sé buí ina lár,
A sciatháin bán
Agus gan faoi ach aon chos amháin.
Cad é?
Chuaigh mé suas an bóithrín
Is chuaigh mé síos an bóithrín
Agus thug mé an bóithrín liom ar
mo dhroim.
Cad é?
Í féin is a céile ag dul timpeall liom
Le breis is cúpla mí;
Teanga láidir atá aici
Ach focal ní labhraíonn sí
Cad í?
Cé a bhí mí d’aois
Sular rugadh Maois,
Agus atá mí d’aois ó shin?
Cuireann tú isteach tirim é
agus tagann sé amach fliuch?
Cad é ?
Bíonn a dhá lámh ar a aghaidh
i gcónaí. Cad é?
Caithfidh sé dul suas ach ní
thiocfaidh sé anuas. Cad é?
Bairille gan tóin
Is é lán d’fheoil dhaonna.
Cén rud é?
Cím é is ní chím é,
Cím ar an bhfalla é,
Siúlann sé sa ghairdín,
Agus an drúcht ní scaipeann sé.
Cad é?
Bíonn sé sa mhóinéar,
agus ní bhaintear é.
Bíonn sé sa tsiopa
agus ní dhíoltar é.
Bíonn sé san abhainn,
agus ní bháitear é?
Cén rud é?
Droichead ar loch gan maide ná cloch.
Cad é?
Chomh bán le sneachta,
Chomh dearg le fuil,
Chomh hard leis an bhfalla,
agus chomh milis le mil.
Cén rud é?
Teas na gréine,
Teas na tine,
Meallann siad an fhuaim is binne.
Cén fhuaim í?
Cad é an droichead is lú ar domhan?
2 3
4 5
6
7 8 9
10
11 12
13
16
Ní sé amuigh ort,
Níl sé istigh ort,
Tá sé ort,
Is ní trom leat é.
Cad é?
1
Ní húm, ní hám,
Ní hiarann, ní stán,
Ní cnámh, ní biorán,
Ní snáthaid, ní sop.
Cad é? Uisce guirt gan salann gan sáile?
Cad é?
Siúd í isteach an tseoid, tseoid,
Siúd í amach an tseoid, tseoid,
Tháinig fear na gceithre gcos,
Agus sciob sé leis an tseoid, tseoid.
Cad iad?
14
15
17
Giodamán cúramach,
Ag imeacht tríd an spear
Gan aon ní ag cur aon tinnis air
Ach a chúraimí féin
Is é ag fáil a chuid stóir
Ar bhláthanna an fhéir
Cad é?
18
Capaillín donn agus shiúlódh sé an
domhan agus ní fhliuchadh sé cos.
Cad é?
19
Dhá ghé roimh gé agus gé i ndiaidh gé?
20
Chím sa chlais é agus beart air?
Cad é?
21
Filleann sé ón sliabh
De ló is d’oíche
Ach ón machaire mín
Ní fhilleann sé choice.
Cad é?
22
Siúlann sé trí chnoc is glean
Is é ina sheasamh ar a cheann?
23
Tá sí ar chúl an chuntair is ní díoltar í,
Tá sí sa tine is ní dóitear í,
Tá sí ar an urlár is ní bristear í,
Is níl aon chearn den domhan nach siúlann sí.
Cé hí?
24
Feicim ina suí is ina seasamh í,
Feicim ar bhláth ar aitinn í,
Ceo ná drúcht ní leagann sí,
Is ní stadann sí de shíor.
Cé hí?
25
Chuaigh bia go dtí triúr ar bhruach Loch Léin,
D’ith an bia an triúr
Is tháinig sé féin slán abhaile
26
Teachtaire glórach,
Teachtaire geal,
Ag rá leis an saol:
‘Tá an oíche ar ceal’.
Cé hé?
27
Bean bheag uasal ag scuabadh an chasáin,
Gan chraobh, gan scuab, gan chuaille, gan scathán.
28 Teas na gréine, teas na tine,
Meallann siad an fhuaim is binne.
Cén fhuaim?
29
Fear fada sractha ina sheasamh sa ghort,
É bodhar agus balbh, ceist agam ort.
Cé hé?
30
Ní chuireann sé aon cheist lena ghlór
Ach faigheann sé freagraí go leor.
Cé hé?
31
Tomhas agam ort, éist leis go beo,
Cén fear a bhearann naoi n-uaire sa ló?
32
Freagraí
1. D’ainm
2. Nóinín
3. Bróg
4. An ghealach
5. Dréimire
6. Tae
7. Clog
8. Scáth
9. An ghrian
10. Méaracán
11. Leac oighir
12. Úll ar chrann
13. Crónán cat
14. Ribe
15. Allas nó deoracha súl
16. Droichead na sróine
17. Luch agus cat
18. Meach (beach)
Freagraí 19. Meach (beach)
20. Scáth
21. Slimide
22. Macalla
23. Tairne i mbonn bróige
24. An ghrian
25. An ghealach
26. Thug iolar cat leis mar
bhia dá chuid gearcach,
ach d’ith an cat na
gearcaigh agus tháinig
sé féin slán abhaile!
27. Coileach ag glaoch
28. An ghaoth
29. Crónán
30. Fear bréige
31. An teileafón
32. Bearbóir
Rabhlóga
An bhfaca tú an bacach?
Nó an bhfaca tú a mhac?
Ní fhaca mé an bacach,
Ná ní fhaca mé a mhac,
Dá bhfeicfinnse an bacach,
Nó dá bhfeicfinnse a mhac,
Ní bhacfainn leis an mbacach,
Ná ní bhacfainn lena mhac.
D’ith damh dubh ubh amh ar neamh.
Is deacair stoca a stracadh trasna tríona lár.
Tá neascóid ar ioscóid an easpaig,
agus tá imní ar an easpag
faoin neascóid ar an ioscóid.
Fear fíal flaithiúil é Flaithrí Ó Flannaile
Ghlan Fiachra a fhiacla le taos fiacla
Seacht sicín ina seasamh sa sneachta lá seaca
Cearc uisce san uisce is í ag slubáil is ag slabáil
Cé déarfadh naoi n-uaire é gan anál a tharraingt
Abair ab ab is ná buail do dhá chlab ar a chéile
Ní péint dhearg a dhein (a rinne)
dearg an deargadaol
Nótaí
Tomhasanna eile:
Bíonn tír agus talamh glas dá bharr,
Bíonn dearg ina ghné,
Bíonn adharca géara air abhus is thall
Ach ní ainmhí é.
(Cuileann)
Niúdar neádar, duine beag bán,
Dhá cheann air is corp amháin
(Spól snátha)
Léimeann sé clathacha is itheann sé
geamhar,
Bó bheag choséadrom gan adharca ar a
acheann
(Giorria)
Tomhas agam ort, tomhas agam ort,
Thug m’athair síol dom le cur sa ghort,
Bhí an síol dubh is an talamh bán- Freagair é
sin is críochnaigh mo dhán.
(Litir a scríobh)
Cailleach fhada chaol
Is gan aici ach súil amháin,
Eireaball fada ag síobadh siar
A ligeann sí ar fán,
Is gach uair a théann sí an bhearna amach
Fágann sí giota dá heireaball ina diaidh sa trap.
(Snáthaid agus a heireaball an snáth a bhíonn ina súil)
Tomhais é, tomhais é ceart go
leor,
Na céadta súil gan béal ná srón.
(Síothlán nó criathar)
Cad is caime ná an abhainn?
(Snáithín stoca)
Soitheach gan tóin is é lán d’fheoil duine
(Méaracán táilliúra)
Cosa fada, glúine cama, ceann marbh gan súil
(Tlú)
Teachtaire beag ó thigh go tigh
agus bíonn sé amuigh istoíche.
(Casán / bóithrín)
Cím is ní bhraithim (é)
Ag siúl ar bharr an aitinn
Ní fhliuchann an drúcht é,
Is ní shiúlaíonn sé i n’aonar
Mo scáth
Bairrlín (Bráillín) bán i lár an tí agus í
gan ní, gan fí, gan filleadh, gan fuadh.
(Gath gréine)
Cén chuid den gcapall is túisce a théann thar
claí?
A anáil
Aghaidh gan cluas, gan béal, gan srón, gan
smig, gan muineál
Aghaidh cloig
Cad é an deifir idir ‘bríste’ agus ‘císte’
Caithear an bríste a ghearradh sula
ndéantar é agus caithear an císte a
dhéanamh sula ngearrtar é!
Cad a dhéanfadh níos mó fothroim ná banbh
muice ar céalacan?
(Dhá cheann díobh!)
Firín (Fearín) beag íseal thíos sa ghort
Caidhb mór leathan air is gan fé ach cos
Fás aon oíche nó púca padhail
An rud a ceanglaítear sa bhfómhar scaoiltear
san earrach é
(Punann choirce)
Cad is airde ná an cnoc
An féar a fhásann air
Cá dtéann an taoide nuair a thagann an
tráigh?
Mar a dtéann an oíche nuair a thagann an lá.
Póca folamh ach rud éigin ann
Poll!
Dá mhéad acu a thógann tú is ea is mó a fhágann tú i
do dhiaidh.
Coiscéimeanna!
Cad a mhaireann má thugann tú bia dó, ach
a fhaigheann bás má fhaigheann sé deoch?
Tine!
Cén rud nach bhfuil mórán maitheasa ann go
dtí go mbristear é?
Ubh!
Coiméadfaidh sé uisce cé go bhfuil sé lán de phoill?
Spúinse!
Dá mhéad a thriomaíonn sé is eas is
mó a éiríonn sé fliuch
Tuáille.
Ní fuis is ní feoil is ní cnámh é, agus is as fuil agus
feoil a d’fhás sé.
Cleite/ Ribe gruaige
Cén rud is mó a ritheann gan cosa?
Abhainn
De réir mar a théann sé in aois bíonn sé ag fás síos.
Eireaball bó!
Dá mhéad a thógann tú as is ea is mó
a bhíonn sé?
Poll
Ní itheann tú é, agus ní ólann tú é, agus ní beo
thú ina éagmais.
Codladh.
Cad a bhíonn dubh nuair a bhíonn sé
glan agus bán nuair a bhíonn sé salach?
Clár dubh!
Cén té is mó a bhíonn i mbéal an phobail gach lá?
An tae a bhíonn sa phota gan dabht!
Siúd faoin stól é, siúd faoin gcófra é,
Siúd amach an doras é is go deo air ní bhéarfá
An ghaoth
Tá dhá sciathán agus eireaball air ach níl aon chlúmh air?
Eitleán!
Chuireas faoin raithneach é agus chuireas faoin bhféar é agus chuireas faoin gcoirce é. Cad é?
Corrán
Méisín cumtha camtha,
A béal fúithi is a tóin in airde.
Báirneach.
Cuirtear é agus baintear é,
ach ní fhásann sé.
Glas an dorais.
Cad nach foláir duit a choiméad tar éis duit é a thabhairt uait?
D’fhocal.
Lár a chroí ina cheann agus seasann sé ar chois amháin?
Gas cabáiste
Tá súil mhór amháin aige ach ní fheiceann sé aon rud léi.
Snáthaid (Súil snáthaide.)
Dá shine dá bhfaigheann sé is ea is lú a éiríonn sé?
Coinneall ar lasadh.
Siúd chugam é tríd an sruth, fear an chótar ghoirm agus snáithín dearg ina léine.
An gliomach
Muicín i dtor is é lán de dhealga
Gráinneog.
Duibhín Ó Duibh thar farraige anoir ag insint a scéil gan féith gan fuil.
Litir
Cad a bhíonn lán agus ar féidir é a líonadh arís?
Corcán lán de phrátaí (é líonadh le huisce)
Teachtaire beag ó theach go teach is bíonn sé amuigh san oíche
Cosán
Bíonn sé mion agat más mion atá sé. Cé gur mion féin é is mór an taribhe duit é.
Mioneolas
Chím is ní bhraithim é,
Ag siúl ar bharr an aitinn,
Ní fhliuchann an drúcht é,
Is ní shiúlann sé ina aonar.
Mo scáth
Cad na thaobh go bhféadfaí a rá go bhfuil an ghrian mórálach?
Mar bíonn éirí in airde uirthi gach aon mhaidin!
Nuair a fhaightear an cú cad nach bhfeictear?
An giorria.
Is furasta dul ann, is deacair teacht as.
Poll portaigh
Loch bán faoi chalm ciúinis, réid,
Is leathóg dhearg ag déanamh muintearais léi.
Pláta bainne agus cat á ól.
Bréidín buí ar thaobh an tí – Is ní féidir liom a shníomh ná a réiteach.
An ghrian ag taitneamh ar thaobh an tí.
Is fear gan anam é go gcuireann an teas fonn urlacain air.
An citeal.
Bíonn sé sa mhóinéar is ní gearrtar é, san abhainn is ní báitear é, sa siopa is ní díoltar é.
Ga gréine
Cén tsúil nach bhfeiceann agus cén teanga nach labhraíonn?
Súil agus teanga na bróige
Bíonn sé ar an mbord go minic, gearrtar go minic é, ach ní itearriamh é?
Paca cártaí.
Cad a ritheann timpeall páirce ach nach gcorraíonn?
Claí/Fál.
Cad a chorraíonn is a chorraíonn, a bhíonn go síoraí ag corraí, is nár chorraigh riamh as an áit?
Eireaball madra/muice.
An mó gob a bhuaileann an chearc ar an talamh nuair a bhíonn sí ag ithe coerce?
Gob amháin!
Cad atá ag duine ach nach féidir leis a choiméad ach dhá noimit?
A anáil
Coicís ag líonadh
Agus coicís ag trá
Sin é mar a bhímse
Agus mar a bheidh mé go brách
An ghealach!
Cén taobh den gcupa go bhfuil an chluais air?
An taobh amuigh!
Cén áit ar buaileadh an chéad tairne?
Sa chéann!
Bean, muc is eascú
Trí rud nach féidir a smachtú!
Cleascheisteanna
Cathain is dóichí a tiocfadh madra na n-ocht
gcos isteach i do thigh?
Nuair a bheadh an doras ar oscailt!
Cad na thaobh go mbíonn meigeall ar
ghabhar?
Mar ní féidir leis é féin a bhearradh!
Fuarthas amach sa bhliain 1841 gurbh é Sliabh Everest an
sliabh is airde ar domhan. Cen slaibh ab airde roimhe sin?
Sliabh Everest! Bhí sé ann riamh!
Cad a thógtar díot sula
dtugtar duit é?
Do phictiúr!
Cad a théann suas ach nach dtagann anuas?
D’aois!
Cé mhéad ubh a d’fhéadfadh duine a ithe ar
bholg folamh?
Ubh amháin mar ina dhiaidh sin ní bolg
folamh a bheadh ann!
Caitheann sé brogan ach níl aon chosa air
Bóthar! Caitheann sé broga na ndaoine a bhíonn ag siúl air.
Cén chuid de Londain atá sa
Fhrainc? ‘ain’!
Cá mbíonn grá, sláinte agus saibhreas le fáil i
gcónaí gan teip?
Sa bhfoclóir!
Cén áit a dtagann an Aoine roimh
Déardaoin?
Sa bhfoclóir
Siúlann sé ar cheithre chos ar maidin, dhá chos i lár an lae, agus ar thrí chos tráthnóna.
Sin é an duine: bíonn sé ag lámhacán ar a dhá chos is a dhá lámh ina leanbh; ag siúl ar a
dhá chos i mbarr a mhaitheasa agus ag siúl le cabhair maide siúil i ndeireadh a shaoil.
Conas a d’fhéadfá dul seacht n-oíche gan
chodladh agus gan a bheith tuirseach?
Dul a chodladh i rith an lae!
Caitheann sé crú ach níor shiúil sé riamh.
An bóthar
Da mbeadh sé bhuidéal liomanáide agat, agus gur ól tú ceithre cinn acu, cé mhéad buidéal a
bheadh fágtha agat?
Sé bhuidéal (bheadh ceithre cinn acu folamh!)
Tá sé sa chúinne is ní fhágann sé é, ach téann
sé ar fud an domhain.
Stampa ar litir!
Fanann sé te i gcónaí fiú amhán sa tsioc ag
an mol thuaidh.
Piobar!
Fear nach bhfuil aige ach aon chipín solais amháin agus a chaithfidh tine, lampa agus píopa a
lasadh. Cad é an chéad rud ba cheart dó a lasadh? An cipín!
Ní maiden á clár é ach mar sin féin is adhmad é
Min sáibh – sé sin an bruscar a thiteann as
adhmad nuair a bhítear á ghearradh le sábh
Bíonn an casóg seo fliuch nuair a
chaitear ar dtús é, agus ní bhíonn
cnaipí ná poill ann.
Cóta péinte!
Éirigh a iníon, agus téigh to tigh d’iníne
Tá iníon óg ag iníon d’iníne ó aréir.
An mó bean a bhí i gceist? (Cúigear)
Seo Siúd!
Aon, dó, trí
Is fearr iad le tabhairt ná le fáil
Comhairle, cicenna agus prugóid!
Na trí rud is fusa a ghortú
An tsúil, an ghlúin agsu an uillinn
Na trí cairde is fearr nó na trí naimhde is
measa
Tine, gaoth agus báisteach
Trí rud nach mbíonn lorg orthu
(Trí rud a thagann gan iarraidh)
Eagla, éad, grá
Na trí rud a bhaineann leis an ngiorria
Cor gear, léim ard agus rith teann in
aghaidh cnoic
Na trí súile is géire amuigh
Súil cait ar luch, súil saoir ar chloch agus súil
caillí ar bhean a mic
Na trí rud is measa do tháilliúr
Siosúr gan faobhar, bréidín gann is fear gan
cheird i mbun a bhfuil ann
Trí rud a chothaíonn suaimhneas i detach
Min, móin agus mochéirí
Cad atá cosúil le leath na gealaí?
An leath eile.
Conas a d’fhéadfadh tiománaí dul in aghaidh
an trachta trí shráid aontreoch gan an dlí a
bhriseadh?
Siúl tríd (gan aon chairt!)
Cé dó a n-ardaíonn an duine is
uaisle sa trí a hata?
Don mbearbóir!
Creid a mhic, i nDia go glan,
Ná tabhair ainm Dé gan fáth,
Coiméad an tsaoire mar is cóir,
Do d’athair is do do mháthair tabhair onóir,
Ná déan marús, goid ná drúis,
Ná fianaise bhréige in aon chúis,
Bead do chomharsa ná santaigh le do ló,
A chuid ná a mhaoin ná santaigh fós go deo.
top related