bilanço ve gelir tablosu

BİLANÇO Temel mali tablolar arasında yer alan

bilanço değişik şekillerde tanımlanmaktadır;

Bilanço, belirli bir tarihte bir işletmenin varlıklarını (aktif değerlerini), borçlarını ve öz sermayesini tasnifli bir şekilde gösteren bir mali tablodur.

Bilanço, muhasebe prensiplerine göre tutulan defterdeki hesapların, belirli bir tarihte fiilen veya kuramsal olarak kapatılmasıyla saptanan ve gelecek döneme devrolunan borç ve alacak bakiyelerinin bir listesi veya özetidir.

1

Bilanço, bir işletmenin varlıklarını ve bu varlıklar üzerindeki hakları gösteren temel bir durum raporudur.

Bilançoda temel eşitlik veya ana denklem:VARLIKLAR (AKTİFLER) = BORÇLAR +

ÖZSERMAYE

2

BİLANÇONUN DÜZENLENMESİBilanço tekdüzen hesap planı çerçevesinde,

bilanço ilkeleri dikkate alınarak düzenlenir. Bilanço İlkeleri;Bilanço ilkelerinin amacı; sermaye koyan veya

sonradan kendilerine ait karı işletmede bırakan sahip ve hissedar ile alacaklıların işletmeye sağladıkları kaynaklar ve bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kayıt, hesap ve tablolarında anlamlı bir şekilde tespit edilmesi ve gösterilmesi yoluyla, belli bir tarihte işletmenin mali durumunun açıkça ve ilgililer için gerçeğe uygun olarak yansıtılmasıdır.

Bilanço ilkeleri varlıklar, yabancı kaynaklar ve özkaynaklar bakımından gruplar altında belirtilir.

3

BİLANÇO ŞEKİLLERİBilançolar, biçim(şekil) ve kapsamlarına

(içerik) göre farklı düzenlenmektedir. Biçimsel açıdan hesap tipi ve rapor tipi şeklindedir.

Biçimine Göre Bilanço Türleri; Hesap Tipi Bilançoda; işletmenin

varlıkları sol tarafta, kaynakları sağ tarafta olmak üzere iki sütunda olarak sıralanır. Bu düzenleme, işletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli borçları, duran varlıkları ile uzun vadeli ve özsermayesi arasında kolaylıkla karşılaştırma yapılmasını sağlar. 4

VARLIK (AKTİF) KAYNAK (PASİF) Dönen Varlıklar Kısa Süreli Borçlar

- Hazır Değerler 100.000 - Banka Kredileri 200.000

- Alacaklar 300.000 - Ticari Borçlar 80.000

- Stoklar 400.000 - D.K.S.B. 70.000

Dönen Varlıklar Toplamı 800.000 K.S.B. Toplamı 350.000Duran Varlıklar Uzun Süreli Borçlar

Maddi Duran Varlık Net 700.000 - Tahviller 400.000

Öz sermaye

- Ödenmiş Sermaye 500.000

- Yedek Akçeler 250.000

Duran Varlıklar Toplamı 700.000 Öz sermaye Toplamı 750.000

VARLIK TOPLAMI 1.500.000 KAYNAK TOPLAMI 1.500.000

5

Biçimine Göre Bilanço Türleri; Rapor Tipi Bilançoda; varlıklar ve

kaynaklar alt alta sıralanır. Bu tip bilançolar, birbirini izleyen hesap dönemlerine ilişkin bilançolar arasında yapılacak karşılaştırmaları kolaylaştırır.

6

VARLIK (AKTİF) Dönen Varlıklar - Hazır Değerler 100.000- Alacaklar 200.000- Stoklar 400.000Dönen Varlıklar Toplamı 800.000Duran Varlıklar - Maddi Dur. Var. (Net) 700.000Duran Varlıklar Toplamı 700.000VARLIK TOPLAMI 1.500.000KAYNAK (PASİF) Kısa Süreli Borçlar

- Banka Kredileri 200.000- Ticari Borçlar 80.000- Diğ. K.V.B. 70.000K.S.B. Toplamı 350.000Uzun Süreli Borçlar

- Tahviller 400.000Özsermaye

- Ödenmiş Sermaye 500.000- Yedek Akçeler 250.000Özsermaye Toplamı 750.000

KAYNAK TOPLAMI 1.500.000

7

Kapsamına Göre Bilanço Türleri:Bilançolar kapsadıkları bilgi düzeyi

bakımından da ikiye ayrılırlar:Özet Tipi Bilanço; genel olarak

hesap grubu tutarları gösterir. Ayrıntılı Bilanço; hesap grupları

yanında her hesap grubunda hesapları da gösterir.

8

BİLANÇONUN BİÇİMSEL YAPISIBilanço kalemlerinin gruplandırılması

varlıkların ve kaynakların bir hesap dönemiyle ilişkilendirilmesine bağlı olurken; sıralanması varlıkların en likit olandan en az likit olanına doğru, kaynakların ödenme vadelerine göre olur.

Bir bilanço, AKTİF ve PASİF değerler olmak üzere iki ana gruptan oluşmaktadır.

AKTİF; Dönen Varlıklar, Duran Varlıklar, PASİF; Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar, Uzun

Vadeli Yabancı Kaynaklar, Öz Kaynaklar

9

BİLANÇONUN BİÇİMSEL YAPISIVarlıklar ve kaynaklar brüt tutarlar

üzerinden yer almalarına rağmen, bilançonun net aktif ve net pasif olarak düzenlenmesi gerekir. Bu da, bazı kalemlerin ilgili varlığın veya kaynağın brüt tutarından bir indirim olarak gösterilmesiyle sağlanır.

AKTİF DEĞERLERİ; Bir işletmenin varlıkları diğer bir deyişle para ile ifade edilebilen ve işletme için bir değeri olan maddi veya maddi olmayan faaliyet araçları başlıca iki ana grupta toplanır: Dönen Varlıklar, Duran Varlıklar.

10

DÖNEN VARLIKLARDönen varlıklar, en fazla bir yıl içinde

tahsil edilecek, satılacak, kullanılabilecek, tüketilebilecek varlıklar ile eldeki nakit ve bankadaki mevduattan oluşur. Buna gore dönen varlıklar ana grubu Tekdüzen Hesap Planı’na ve Sermaye Piyasası Kurulu’na göre şu alt gruplar şeklinde sıralanır. (parantez içinde gösterilenler SPK’nun farklı bölümlendirmeleridir).

11

DÖNEN VARLIKLARA- HAZIR DEĞERLERB- MENKUL KIYMETLER C- TİCARİ ALACAKLAR (Kısa Vadeli

Ticari Alacaklar)D- DİĞER ALACAKLAR (Diğer Kısa

Vadeli Alacaklar)E- STOKLAR F- GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE

GELİR TAHAKKUKLARI G- DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

12

DÖNEN VARLIKLAR Mali analiz açısından dönen varlıklar

toplamına BRÜT ÇALIŞMA SERMAYESİ; dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynakları (borçları) aşan kısmına (dönen varlık-K.V.Y.K.) NET ÇALIŞMA SERMAYESİ, kaynaklardan eksik olan kısmına da NET ÇALIŞMA SERMAYESİ NOKSANI denir. Brüt çalışma sermayesi iki işe yarar:

Günlük faaliyetleri sürdürme, 2) kısa vadeli borçları ödeme.

13

DÖNEN VARLIKLARBunlardan birincisi net çalışma sermayesiyle

sağlanır. Bunun için dönen varlıkların işletmenin hem kısa vadeli borçlarını ödemeye, hem de günlük faaliyetlerini sürdürmeye yetecek büyüklükte ve yapıda olması gerekir. Ancak bu durumdaki dönen varlıklar işletme faaliyetlerine sıkça katılır ve kendi içindeki dönüşümü artarak aktifin verimliliğine ve karlılığına katkıda bulunabilir. Bunun için de;

dönen varlıkların kısa vadeli yabancı kaynakları ve öz kaynakların dönem net karıyla finanse edilmiş olması gerekir.

14

DÖNEN VARLIKLARDönen varlıklar hiçbir zaman birkaç

kalemde toplanmamalı, kalemler dengeli dağılım göstermelidir.

Dönen varlıkların ticaret işletmeleri ile hem üretim hem de ticaretle uğraşan işletmelerde duran varlıklardan büyük olması istenir. Üretim işletmelerinde duran varlıkların dönen varlıklardan büyük olması beklenir. 15

DURAN VARLIKLARDuran varlıklar bir yıldan daha uzun

sürede tahsil edilebilecek, satılabilecek, kullanılabilecek ve tüketilebilecek varlıklardan oluşur. Buna göre duran varlıklar ana grubu Tekdüzen Hesap Planı’na ve Sermaye Piyasası Kurulu’na göre şu alt gruplar şeklinde sıralanır. (parantez içinde gösterilenler SPK’nun farklı bölümlendirmeleridir). 16

DURAN VARLIKLARA - TİCARİ ALACAKLAR (uzun vadeli ticari

alacaklar)B - DİĞER ALACAKLAR (diğer uzun vadeli

alacaklar)C - MALİ DURAN VARLIKLAR (finansal duran

varlıklar)D - MADDİ DURAN VARLIKLARE - MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR F - ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR G - GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE

GELİR TAHAKKUKLARI H - DİĞER DURAN VARLIKLAR

17

DURAN VARLIKLARBu ana grubun finansmanı öz kaynaklar

ve uzun vadeli yabancı kaynaklar olmalıdır. Duran varlıkların finansmanında asla kısa vadeli yabancı kaynaklar kullanılmamalıdır, aksi halde işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücü zayıflayacağı gibi, net çalışma sermayesi noksanı da ortaya çıkar.

Duran varlıklar kendi içinde dönüşümü pek olmayan bir gruptur. Bu grupta ticari alacaklar, diğer alacaklar, gelecek yıllara ait giderler ve gelir tahakkukları gibi vadesi bir yılın altına indiğinde dönen varlıklara dönüşecek kalemler olduğu gibi, maddi ve maddi olmayan duran varlıklar gibi sürekli olarak grupta kalacak kalemler de vardır.

18

DURAN VARLIKLARDuran varlıkların aktif verimliliğine katkısı bir

hesap döneminde dönen varlıklarınkine göre daha yavaş ve daha azdır; fakat yanlış kaynaktan finanse edildiğinde, yanlış ve gereğinden fazla yatırım yapıldığında, kötü yönetildiğinde aktif verimliliğine ve karlılığına ters yönde etkisi fazla olacaktır.

Duran varlıklar toplamı sanayi işletmelerinde dönen varlıklar toplamından genelde büyük olurken, sanayi ve ticaret işletmeler ile sadece ticaretle uğraşan işletmelerde ise bunun tersi beklenir.

19

PASİF DEĞERLER; işletmenin varlıklarının hangi kaynaklardan finanse edildiğini gösterir. Bir işletmenin faaliyetlerini gerçekleştirmek için sağladığı mali olanakların iki ana kaynağı: yabancı kaynaklar (işletme dışı kaynaklar), öz kaynaklar (işletmenin sahip veya sahipleri tarafından sağlanan kaynaklardır).

20

KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

K.V.Y.K., bir yıl içinde ödenmesi gereken ve ödenmeleri dönen varlıklarla yapılacak olan borçlardır. Buna göre K.V.Y.K. ana grubu Tekdüzen Hesap Planı’na ve Sermaye Piyasası Kurulu’na göre şu alt gruplar şeklinde sıralanır. (parantez içinde gösterilenler SPK’nun farklı bölümlendirmeleridir).

21

KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLARA - MALİ (FİNANSAL) BORÇLARB - TİCARİ BORÇLARC - DİĞER BORÇLAR (Diğer K.V. Borçlar)D - ALINAN AVANSLARE - ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER

YÜKÜMLÜLÜKLERF - BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARIG - GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE

GİDER TAHAKKUKLARI H - DIĞER KISA VADELİ YABANCI

KAYNAKLAR

22

KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR K.V.Y.K.ların tamamı daima dönen

varlıkların finansmanında kullanılmalıdır. Çünkü bir yıl içinde vadesi gelecek olan borçlar, ancak kendi içinde dönüşüm halinde olan ve yıllık faaliyetlere en sık katılan dönen varlıklardan karşılanabilir.

Diğer taraftan dönen varlıklar toplamı K.V.Y.K.dan büyük olmalı ki, hem borç ödenebilsin hem de günlük faaliyetler sürdürülebilsin. Ayrıca dönen varlıklar nakit, mal ve hizmet şeklinde ödenecek K.V. borçları karşılayabilecek çeşitlilikte olmalıdır.

23

KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Büyüklük ve yapısı bakımından yeterli

olmayan dönen varlıklar işletmeyi borçla borç ödeme ve dolayısıyla faiz yüküne katlanma durumuna düşüreceği gibi, günlük faaliyetleri de aksatır. Bu gibi durumlar işletmenin kredibilitesini de düşürür.

K.V.Y.K. toplamının daima uzun vadeli yabancı kaynaklar toplamından küçük olması istenir. Bu durumdaki bir işletmenin borç ödeme gücü bakımından iyi olabileceği düşünülür.

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLARU.V.Y.K., bir yıldan daha uzun sürede

ödenecek ve ödenmeleri işletmenin yatırım politikasına ve karlılığına bağlı olan borçlardır. Bu nedenle bilanço pasifinin ikinci ana grubu durumundadır. U.V.Y.K. Tekdüzen Hesap Planı’na ve Sermaye Piyasası Kurulu’na göre şu alt gruplardan oluşur: (parantez içinde gösterilenler SPK’nun farklı bölümlendirmeleridir). 25

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR A - MALİ (Finansal) BORÇLARB - TİCARİ BORÇLAR C - DİĞER BORÇLAR (Diğer Uzun Vadeli

Borçlar)D - ALINAN AVANSLARE - BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARIF - GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE

GİDER TAHAKKUKLARI G - DİĞER UZUN VADELİ YABANCI

KAYNAKLAR26

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLARU.V.Y.K. vadeleri bir yılın altına indiğinde

K.V.Y.K.lara dönüşür. Bu dönüşme çoğunluklar aynı adla olurken, mali borçlarda biraz farklılık görülür. Şöyle ki: Uzun Vadeli Banka Kredileri “Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri”ne, uzun vadeli Çıkarılmış Tahviller “Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri”ne dönüşür. Böylece K.V.Y.K. ana grubundaki mali borçların ne kadarının kısa vadeli olarak doğduğu ve ne kadarının uzun vadelilerden geldiği kolayca anlaşılır.

27

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLARU.V.Y.K. normalde duran varlıkların

finansmanında kullanılır. Ancak zorunlu olduğunda geçici sürelerle dönen varlıkların finansmanında kullanılması düşünülebilir. Diğer taraftan uzun vadeli Ticari Borçların dönen varlıkların Stoklar kaleminin finansmanında kullanılması doğaldır.

28

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Bir işletmenin uzun vadeli borç ödeme gücü onun yatırım politikasına (gücüne) ve karlılığına bağlıdır. Yatırım gücü, maddi duran varlıklara bağlanan fonların karlı dönemlerde amortisman yoluyla işletmeye geri dönmesidir.

U.V.Y.K toplamının K.V.Y.K. toplamından büyük olması istenir. Kendisinden uzun süre faydalanılacak olması bu kaynağın maliyetini azaltacağı gibi, aktif verimliliğini ve karlılığını da arttıracaktır.

ÖZ KAYNAKLARÖz kaynaklar, ortakların kuruluş sırasında ve

sonradan sermaye artırılışında koydukları sermaye ile kardan işletmede bırakılan kısımlardan oluşur. Bir anlamda geri ödemesiz öz kaynak olarak pasifte üçüncü ana grup şeklinde Tekdüzen Hesap Planı’na göre sırasıyla şu alt grupları içerir:

A - ÖDENMİŞ SERMAYE B - SERMAYE YEDEKLERİ C - KAR YEDEKLERİ D - GEÇMİŞ YILLAR KARLARI E - GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-) F - DÖNEM NET KARI (ZARARI)

30

ÖZ KAYNAKLAR Öz kaynaklar her şeyden önce

duran varlıkların finansmanında kullanılır. Yalnız Dönem net karı dönen varlıkların finansman kaynağı durumundadır.

Öz kaynakların kar yedekleri, geçmiş yıllar karları ve dönem net karının oluşturduğu otofinansman yapısı ne kadar kuvvetli olursa o kadar iyidir. Çünkü böyle bir durumda sermayeyi temsil eden, ortakların elinde bulunan hisse senetlerinin piyasa değeri nominal değerlerinin üzerine çıkacaktır. Öz kaynaklarda ikinci önemli kalem ödenmiş sermayedir.

31

ÖZ KAYNAKLARÖz kaynaklar ortakların aktif üzerindeki

hak sahipliğini gösteren ve şirket alacaklıları için de güvence olan bir gruptur. Bu bakımdan öz kaynaklar toplamının kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar toplamından büyük olması veya en azından onların toplamı kadar olması istenir.

32

SORU 1: KAYA İşletmesinin 31.12.2009 tarihinde

kasasında 150.000 TL. banka hesaplarında toplam 525.000 TL., üçüncü şahıslardan veya işletmelerden 340.000 TL.lık alacağı, 870.000 TL. değerinde ticari mal mevcutları, 500.000 TL. değerinde makineleri, üçüncü şahıslara veya işletmelere 450.000 TL. lık borcu, Vergi dairesine 95.000 TL. lık borcu, ve dönem karından hesaplanan 280.000 TL.Iık vergi ve yasal yükümlülük borcu vardır. İşletmenin bilançosundan sahip olduğu makineler için şimdiye kadar 200.000 TL. lık aşınma ve yıpranma payı ayrılmış, işletme sahip veya sahiplerinin 1.000.000 TL. sermaye koymuştur. KAYA işletmenin 2009 yılındaki faaliyetinden dolayı net karını hesaplayarak 31.12.2009 tarihli bilançosunu düzenleyiniz.

33

SORU 2: KAYA İşletmesinin 31.12.2009 tarihinde banka hesaplarında toplam 500.000 TL., üçüncü şahıslardan 400.000 TL.lık alacağı, 800.000 TL. değerinde ticari mal mevcutları, 500.000 TL. değerinde makineleri bulunmaktadır. İşletmenin üçüncü şahıslara 700.000 TL. lık borcu, Vergi dairesine 200.000TL. lık borcu vardır. İşletme bilançosundan sahip olduğu makineler için şimdiye kadar 200.000 TL. lık aşınma ve yıpranma payı ayırmıştır. İşletme sahipleri kuruluş aşamasında 1.000.000 TL. sermaye koymuştur. 2007 yılındaki faaliyetinden dolayı dönem net karı 400.000TL olarak hesaplanmıştır. KAYA İşletmesinin 31.12.2009 tarihinde Kasa mevcudunu hesaplayarak, bilançosunu düzenleyiniz.

34

SORU 3: KAYA İşletmesinin 31.12.2009 tarihinde kasa mevcudu 200.000TL, banka hesaplarında toplam 500.000 TL., üçüncü şahıslardan 300.000 YTL.lık alacağı, 600.000 TL. değerinde ticari mal mevcutları, 500.000 TL. değerinde makineleri bulunmaktadır. İşletmenin üçüncü şahıslara 500.000 TL. lık borcu, Vergi dairesine 100.000 YTL. lık borcu vardır. İşletme sahipleri kuruluş aşamasında 1.000.000 YTL. sermaye koymuştur. 2009 yılındaki faaliyetinden dolayı dönem net karı 400.000YTL olarak hesaplanmıştır. KAYA İşletmesinin sahip olduğu makineler için şimdiye kadar ayırdığı aşınma ve yıpranma payını hesaplayarak, 31.12.2009 tarihli bilançosunu düzenleyiniz.

35

GELİR TABLOSU

Gelir Tablosu, işletmenin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve bunların sonucunda işletmenin elde ettiği dönem net kârı veya zararını gösteren bir tablodur. Gelir Tablosu Tekdüzen Hesap Planına ve SPK’ya gore şu 5 bölümden oluşmaktadır;

36

Gelir Tablosu BölümleriBrüt Satış Karı veya ZararıFaaliyet Karı veya Zararı (Esas Faaliyet

Karı veya Zararı)Olağan Kar veya Zarar (Faaliyet Karı veya

Zararı)Dönem Karı veya ZararıDönem Net Karı veya Zararı (Net Dönem

Karı veya Zararı)

37

GELİR TABLOSU İLKELERİIşletmeler Gelir Tablolarını Gelir Tablosu ilkeleri

dikkate alınarak düzenlenir.Gelir tablosu ilkelerinin amacı; satışların,

gelirlerin, satışlar maliyetinin, giderlerin, kâr ve zararlara ait hesapların ve belli dönemlere ait işletme faaliyeti sonuçlarının sınıflandırılmış ve gerçeğe uygun olarak gösterilmesini sağlamaktır. Bütün satışlar, gelir ve kârlar ile maliyet, gider ve zararlar brüt tutarları üzerinden gösterilirler ve hiç bir satış, gelir ve kâr kalemi bir maliyet, gider ve zarar kalemi ile tamamen veya kısmen karşılaştırılmak suretiyle gelir tablosu kapsamından çıkarılamaz.

GELİR TABLOSUNUN DÜZENLENMESİGelir tablosu içerik (bilgi düzeyi)

yönünden özet ve ayrıntılı olmak üzere ikiye ayrılır; Özet Gelir Tablosu; genel olarak hesap grup tutarlarını gösterir.

Aşağıda özet bir gelir tablosunda yer alan gelir ve gider grupları gösterilmiştir:

GELİR TABLOSUA. BRÜT SATIŞLAR B. SATIŞTAN INDİRİMLER (-)C. NET SATIŞLARD. SATIŞLARIN MALİYETİ (-)BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARIE. FAALİYET GİDERLERİ (-)FAALİYET KAR VEYA ZARARIF. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLARG. DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-)H. FINANSMAN GIDERLERI (-) OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR I. OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR J. OLAĞANDIŞ I GİDER VE ZARARLAR (-) DÖNEM KARI VEYA ZARARIK. DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞ. YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIKLARI (-)DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI

40

Ayrıntılı Gelir Tablosu; genel hesap gruplarının alt hesap tutarlarını da gösterir. Tek Düzen Hesap Planında Ayrıntılı Gelir Tablosu Şablonu bulunmaktadır.

41

GELİR TABLOSU HESAP GRUPLARININ MALİ ANALİZ AÇISINDAN

AÇIKLANMASIBrüt Satış Karı veya Zararı; Bu bölüm işletmenin ana faaliyeti ile ilgili

brüt sonucu ve sırasıyla şu alt gruplardan oluşur:

A. BRÜT SATIŞLAR B. SATIŞTAN INDİRİMLER (-)C. NET SATIŞLARD. SATIŞLARIN MALİYETİ (-)BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 42

BRÜT SATIŞLAR; İşletmenin esas faaliyetleri ile ilgili mal ve hizmet satışlarını kapsayan hesap grubudur. Satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili olarak dönem içinde ortaya çıkan kur farkları, vergi iadeleri brüt satışlar içinde yer alır.

Holding ana şirketinin, kendine bağlı yurtiçi ve yurtdışı ortaklıklarından elde ettiği gelirler, ana şirketin esas faaliyet gelirini oluşturduğundan bunlar bu gruptaki ilgili hesapta izlenir. Brüt satışlar grubunda Yurt içi Satışlar, Yurt dışı Satışlar, Diğer Gelirler hesapları bulunur.

43

SATIŞTAN İNDİRİMLER (-) grubunda; Satıştan İadeler, Satış İskontoları, Diğer İndirimler hesapları bulunur.

NET SATIŞLAR SATIŞLARIN MALİYETİ (-) grubunda;

Satılan Mamuller Maliyeti, Satılan Ticari Mallar Maliyeti, Satılan Hizmet Maliyeti, Diğer Satışların Maliyeti hesapları bulunur.

44

Brüt Satış Karı veya Zararı; Bu bölümün kalemleri bakımından net

satışların brüt satışlara yakın olması istenir. Çünkü böyle bir durumda, işletmenin satışlardan iadeler, satış iskontoları ve diğer indirimler yüzünden brüt hasılatından fazla bir şey kaybetmediği anlaşılır. Ayrıca satışların maliyeti, kaliteden ödün verilmemiş olmak şartıyla, daima net satışların altında olmalıdır.

45

Brüt Satış Karı veya Zararı;Bölüm sonucunun, tabii ki Brüt Satış

Karı olarak çıkması istenir. Bunun iki anlamı vardır:

(1) Ana faaliyet karının gelecek yıllarda da devam edeceği varsayılır,

(2) Brüt Satış Karı ne kadar büyük ise, kendisinden sonra gelen gider ve zararları karşıladıktan sonra yeterli bir dönem karına ulaşılacak demektir.

46

Faaliyet Karı veya Zararı;Bu bölüm işletmenin ana faaliyetini

devam ettirebilmesi için katlanmak zorunda olduğu, fakat satışların maliyetine yüklenemeyen giderleri kapsar. Faaliyet giderleri 3 hesap kaleminden oluşur:

ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM

GİDERLERİ GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

47

Faaliyet Karı veya Zararı;Üretim işletmelerinde bu giderlerin üçü

de olurken, ticaret işletmelerinde bunlardan sadece son ikisi vardır. İşletmelerin bunlarsız faaliyet gösteremeyecek olmaları nedeniyle bu giderlerin belirli büyüklüğe ulaşacağı açıktır. Ancak faaliyet giderlerinin işletmeyi yeterli bir faaliyet karına ulaştıracak şekilde brüt satış karının altında kalması gerekir. 48

Olağan Kar veya Zarar;Bu bölüm işletmenin faaliyeti dışında

kalan diğer faaliyetleri sonucunda doğan gelirleri, karları, giderleri ve zararları şu üç grupta gösterir:

Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar;

Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar

Finansman Giderleri; işletmenin borçlandığı tutarlarla ilgili olarak katlanılan ve varlıkların maliyetine eklenmemiş bulunan faiz, kur farkları, kredi komisyonları ve benzeri giderleri kapsar.

49

Olağan Kar veya Zarar;Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar;

Temettü Gelirleri, Faiz Gelirleri, Kambiyo Karları, Komisyon Gelirleri, Konusu Kalmayan Karşılıklar, Menkul Kıymet Satış Karları, Reeskont Faiz Gelirleri ile Diğer Olağan Gelir ve Karlar kalemlerinden oluşur.

Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar; Komisyon Giderleri, Karşılık Giderleri, Kambiyo Zararları, Menkul Kıymet Satış Zararları, Reeskont Faiz giderleri ile Diğer Olağan Gider ve Zararlar kalemlerinden oluşur.

Finansman Giderleri; Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri ile Uzun Vadeli Borçlanma kalemlerinden oluşur.

50

Olağan Kar veya Zarar;Bölüm içi gelir ve karları, olağan gider

ve zararlar ile finansman giderlerini karşılayıp, faaliyet karı ile birlikte bölümün sonucu olan Olağan Kar’ı oluşturması istenir. Önemli olan olağan karın hem ana faaliyet karını olduğu gibi içermesi, hem de diğer faaliyetlerden sağlanan kardan pay almasıdır.

51

Dönem Karı veya Zararı;Bu bölüm, işletmenin esas ve diğer

faaliyetlerinden bağımsız olarak arızi (dıştan gelen, sonradan olan) nitelikteki işlem ve olaylardan doğan, ya da olağandışı olay ve gelişmeler nedeniyle ortaya çıkan gelirler, karlar, gider ve zararlardan oluşur. Bunlar da bölümde şu iki grup altında toplanır:

Olağandışı Gelir ve Karlar; Maddi ve maddi olmayan duran varlık satış karlarını, tazminat veya hasar karlarını, kanunen gelir kabul edilmeyen hasılatı örnek olarak verebiliriz.

Olağandışı Gider ve Zararlar; Maddi ve maddi olmayan duran varlık satış zararlarını, tazminat veya hasar zararlarını, kanunen kabul edilmeyen giderleri örnek olarak verebiliriz.

52

Dönem Karı veya Zararı;Bu bölümün gelir ve karları, bölümün

gider ve zararlarını karşıladıktan sonra Dönem Karı’na pay verebilir. Bu durumda bölüm sonucu olarak dönem karı, faaliyet karının da içinde bulunduğu olağan kardan da pay alabilir.

53

Dönem Net Karı veya Zararı;Gelir tablosunun Dönem Karı ticari karı,

Dönem Zararı ticari zararı ifade eder. Bunlardan hareketle bulunacak mali kardan ilgili mevzuat hükümlerine göre Dönem Karı Vergi ve Yasal Yükümlülük Karşılıkları hesaplanır. Bu karşılık Dönem Karı’ndan düşülerek Dönem Net Karı’na, Dönem Zararı’na eklenerek Dönem Net Zararı’na ulaşılır.

Dönem Net Karı her zaman istenen bir sonuç olup, ana faaliyetten ve diğer faaliyetlerden alacağı payların büyüklüğü ile önem kazanır. 54

  ÖRNEK: KAYA İşletmesinin 2009yılına ait toplam verileri şu şekildedir:

Yurt içi satışlar 8.650.000TL, Satıştan İadeleri 85.000TL, Satış İskontoları 120.000TL, Satılan Ticari Mallar Maliyeti 7.040.000TL, Ar-Ge Giderleri 236.000TL, Pazarlama Satış ve Dağıtım

Giderleri 360.000TL, Genel Yönetim Giderleri 147.000TL, Faiz Gelirleri 48.000YTL, Komisyon Giderleri 6.000TL, Diğer Olağan Gider ve Zararlar

5.000TL, Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri 52.000TL, Olağandışı Gelir ve Karlar 10.000TL, Olağandışı Gider ve Zararlar 17.000TL, Dönem Kârı Vergi ve Diğ. Yasal Yükümlülükler Karşılıkları

280.000TL

KAYA işletmesinin 31.12.2009 tarihli Gelir Tablosunu oluşturunuz.  55