arz talep-1

ARZ VE TALEP: PİYASALAR NASIL ÇALIŞIR

Arz ve Talebin Piyasa Güçleri

• Arz ve talep iktisatçıların en sık kullandıkları iki sözcüktür.

• Arz ve talep piyasa ekonomilerinin işlemesini sağlayan güçlerdir.

• Modern mikroiktisat arz, talep ve piyasa dengesi hakkındadır.

• Bir piyasa belirli bir mal veya hizmetin bir grup alıcı ve satıcılarından oluşur.

• Arz ve talep terimleri insanların davranışlarına atıfta bulunur… insanların bir diğeriyle piyasalarda etkileşim içinde bulunmaları anlamında.

Piyasalar ve rekabet

Piyasalar ve rekabet

• Alıcılar talebi belirler.

• Satıcılar arzı belirler.

Competitive Markets

• Bir rekabetçi piyasa çok sayıda alıcı ve satıcının olduğu ve bu yüzden her birinin piyasa fiyatında ihmal edilebilir bir etkisinin olduğu piyasadır.

• Tam rekabet– Ürünler aynıdır

– Çok sayıda alıcı ve satıcı vardır ve bu yüzden bunların tek tek fiyat üzerinde bir etkisi yoktur

– Alıcılar ve satıcılar fiyat alıcıdır

• Tekel– Tek satıcı ve satıcı fiyatı kontrol eder

Competition: Perfect and Otherwise

• Oligopol– Az sayıda satıcı– Her zaman agresif rekabet söz konusu

değildir

• Tekelci rekabet– Çok sayıda satıcı– Çok az farklılaştırılmış ürünler– Her bir satıcı kendi ürünü için fiyat

belirleyebilir

Competition: Perfect and Otherwise

TALEP

• Talep edilen miktar bir malın alıcıların almayı istedikleri ve almaya muktedir oldukları miktarıdır.

• Talep Yasası

– Talep yasası, diğer şeyler eşitken, bir malın talep edilen miktarının malın fiyatı arttığında düşeceğini söyler.

• Talep tablosu

– Bir talep tablosu malın fiyatı ve talep edilen miktar arasındaki ilişkiyi gösteren bir tablodur.

Talep eğrisi: fiyat ve talep edilen miktar arasındaki ilişki

Elif’in Talep Tablosu

Dondurma Toplarının

Fiyatı

Dondurma Toplarının

Miktarı

$0.00 12

0.50 10

1.00 8

1.50 6

2.00 4

2.50 2

3.00 0

• Talep eğrisi– Talep eğrisi bir malın fiyatı ile talep

edilen miktar arasındaki ilişkinin grafiğidir.

Demand curve: relationship between price and quantity demanded

Şekil 1 Elif’in Talep Tablosu ve Talep Eğrisi

Copyright © 2004 South-Western

Dondurmatopunun fiyatı

0

2.50

2.00

1.50

1.00

0.50

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

miktarıDondurma topları

$3.00

12

1. Fiyattabir düşme ...

2. ... Talep edilen don.topu miktarını arttırır.

Market Demand versus Individual Demand

• Piyasa talebi belli bir mal veya hizmet için tüm bireysel taleplerin toplamına karşılık gelir.

• Grafiksel olarak, bireysel talep eğrileri piyasa talebini elde etmek için yatay olarak toplanır.

Bireysel talepten piyasa talebine ...Fiyat

20

16

12

8

4

0 5 10 15 20 25 30

Şahıs A Şahıs B

Miktar

Piyasa Talep Eğrisi

Shifts in the Demand Curve

• Talep Edilen Miktarda Değişme– Talep eğrisi üzerinde hareket

– Malın fiyatındaki bir değişmenin sonucudur.

0

D

Dondurma Toplarının Fiyatı

Dondurma Toplarının Miktarı

Dondurma toplarının fiyatını arttıran bir vergi talep eğrisi üzerinde bir harekete sebep olur.

A

B

8

1.00

$2.00

4

Talep Edilen Miktardaki Değişme

• Tüketici geliri

• İlgili malların fiyatları

• Zevkler

• Beklentiler

• Alıcıların sayısı

Talebin Diğer Belirleyicileri

Shifts in the Demand Curve

• Talepteki Değişme– Talep eğrisinde bir kayma, ya sağa ya

da sola doğru.

– Her fiyatta talep edilen miktarı değiştiren herhangi bir değişmenin sonucudur.

Şekil 3 Talep Eğrisinde Kayma

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

DondurmaTopunun

Fiyatı

DondurmaToplarının miktarı

Talepteartış

Talepteazalış

Talep eğrisi, D3

Talepeğrisi, D1

Talepeğrisi, D2

0

Shifts in the Demand Curve

• Tüketici Geliri– Gelir arttıkça bir normal mal için talep

artacaktır.

– Gelir arttıkça bir aşağı mal için talep azalacaktır.

$3.002.50

2.001.501.00

0.50

21 3 4 5 6 7 8 9 10 1211

Dondurma topunun fiyatı

Dondurma toplarının

miktarı0

TalepteArtış

Gelirde bir artış...

D1

D2

Tüketici Geliri Normal Mal

$3.002.50

2.001.501.00

0.50

21 3 4 5 6 7 8 9 10 1211

Dondurma topunun fiyatı

Dondurma toplarının

miktarı0

Talepteazalma

Gelirde bir artış...

D1D2

Tüketici Geliri Düşük Mal

Shifts in the Demand Curve

• İlgili Malların Fiyatları

– Bir malın fiyatı düştüğünde diğer bir mala olan talebi azaltıyorsa, söz konusu iki mal ikame mallardır.

– Bir malın fiyatı düştüğünde diğer bir mala olan talebi artırıyorsa, söz konusu iki mal tamamlayıcı mallardır.

Alıcıları Etkileyen Değişkenler

Değişken Bu değişkendeki bir değişme …

temsil eder.

Fiyat talep eğrisi üzerinde hareketi

Gelir talep eğrisinde kaymayı

İlgili malların fiyatları talep eğrisinde kaymayı

Zevkler talep eğrisinde kaymayı

Beklentiler talep eğrisinde kaymayı

Alıcıların sayısı talep eğrisinde kaymayı

Arz

• Arz edilen miktar satıcıların satmaya istekli olduğu ve satmaya muktedir olduğu mal miktarıdır.

• Arz Yasası

– Arz yasası, diğer şeyler sabitken, bir malın arz edilen miktarının o malın fiyatı artıkça arttığını söyler.

The Supply Curve: The Relationship between Price and Quantity Supplied

• Arz Tablosu– Arz tablosu malın fiyatı ile arz edilen

miktarı arasındaki ilişkiyi gösteren bir tablodur.

Ali’nin Arz TablosuDondurma Toplarının

Fiyatı

Dondurma Toplarının

Miktarı

$0.00 0

0.50 0

1.00 1

1.50 2

2.00 3

2.50 4

3.00 5

The Supply Curve: The Relationship

between Price and Quantity Supplied

• Arz Eğrisi– Arz eğrisi bir malın fiyatı ile arz edilen

miktar arasındaki ilişkiyi gösteren bir grafiktir.

Ali’nin Arz Tablosu ve Arz Eğrisi

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

DondurmaTopunun Fiyatı

0

2.50

2.00

1.50

1.00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Dondurma Topunun Miktarı

$3.00

12

0.50

1. Fiyatta

bir artış...

2. ... arz edilen dondurma topu miktarı artar.

Market Supply versus Individual Supply

• Piyasa arzı belli bir mal veya hizmetin tüm satıcılarının bireysel arzlarının toplamına karşılık gelir.

• Grafiksel olarak, piyasa arz eğrisini elde etmek için bireysel arz eğrileri yatay olarak toplanır.

Arzın Diğer Belirleyicileri

• Girdi fiyatları

• Teknoloji

• Beklentiler

• Satıcı sayısı

Shifts in the Supply Curve

• Arz edilen Miktardaki Değişme– Arz eğrisi üzerinde hareket

– Her fiyatta arz edilen miktarı değiştiren herhangi bir değişme sonucudur.

1 5

Dondurma topunun fiyatı

Dondurma toplarının miktarı0

S

1.00A

C$3.00 Dondurma

toplarının fiyatında bir artış

arz eğrisi üzerinde bir

hareketle sonuçlanır.

Arz Edilen Miktarda Değişme

Shifts in the Supply Curve

• Arzda değişme– Arz eğrisinde bir kayma, sağa veya sola.

– Fiyat dışındaki bir belirleyicideki değişme sonucu olur.

Arz Eğrisinde Kayma

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

DondurmaTopunun

fiyatı

Dondurma toplarının miktarı

0

Arzdaartış

Arzdaazalma

Arz eğrisi, S3

eğrisi, Arz

S1Arz

eğrisi, S2

Satıcıları Etkileyen Faktörler

Copyright©2004 South-Western

Değişken Bu değişkendeki bir değişme …

temsil eder.

Fiyat arz eğrisi üzerinde hareketi

Girdi Fiyatları arz eğrisinde kaymayı

Teknoloji arz eğrisinde kaymayı

Beklentiler arz eğrisinde kaymayı

Satıcı Sayısı arz eğrisinde kaymayı

Alıcıların sayısı talep eğrisinde kaymayı

Arz ve Talep Bir Arada

• Denge fiyatın, arz edilen miktarın talep edilen miktara eşit olduğu, noktaya ulaştığı bir duruma karşılık gelir.

Arz ve Talep Bir Arada• Denge Fiyatı

– Arz edilen miktarla talep edilen miktarı eşitleyen fiyattır.

– Grafik üzerinde, arz ve talep eğrilerinin kesiştiği fiyattır.

• Denge Miktarı

– Denge fiyatında arz edilen miktarla talep edilen miktardır.

– Grafik üzerinde, arz ve talep eğrilerinin kesiştiği miktardır.

Fiyat $2.00 iken, talep edilen miktar arz edilen miktara eşit

olmaktadır.

Arz ve Talep Bir AradaTalep Tablosu Arz Tablosu

Arz ve Talep Dengesi

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

DondurmaToplarınınFiyatı

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12Dondurma Toplarının Miktarı

13

Dengemiktarı

Denge Fiyatı Denge

Arz

Talep

$2.00

Dengesizlik Durumunda Piyasa

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

ToplarınınFiyatı

0

Arz

Talep

(a) Arz fazlası

Talep edilenmiktar

Arz edilenmiktar

Fazla

DondurmaToplarının

Miktarı

4

$2.50

10

2.00

7

Dondurma

Equilibrium

• Fazla– fiyat > denge fiyatı olduğunda, bu durumda

arz edilen miktar > talep edilen miktar.

• Aşırı arz veya bir fazla vardır.

• Arz edenler satışları arttırmak için fiyatı düşüreceklerdir, böylelikle dengeye doğru yöneliş olacaktır.

Equilibrium

• Noksan– Fiyat < denge fiyatı olduğunda, bu durumda

talep edilen miktar > arz edilen miktar.

• Talep fazlası veya bir noksan vardır.

• Arz edenler az miktarda malın peşinde çok sayıda alıcı olduğundan fiyatı yükseltirler, böylelikle dengeye doğru yöneliş olur.

Dengesizlik Durumunda Piyasa

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

0

Arz

Talep

(b) Aşırı Talep

Arz edilenmiktar

Talep edilenmiktar

1.50

10

$2.00

74

Noksan

DondurmaToplarınınFiyatı

DondurmaToplarınınMiktarı

Equilibrium

• Arz ve talep yasası

Herhangi bir malın fiyatının arz edilen miktarı ve talep edilen miktarı o mal için dengeye getirecek şekilde intibak edeceği iddiasıdır.

Three Steps to Analyzing Changes in Equilibrium• Olayın arz eğrisini mi veya talep eğrisini

mi (veya her ikisini mi) kaydırdığını belirleyin.

• Eğri (eğrilerin) sağa mı sola mı kaydığını/kaydıklarını belirleyin.

• Arz ve talep diyagramını kaymanın denge fiyatı ve miktarını nasıl etkilediğini bulmak için kullanın.

Talepteki Bir Artış Dengeyi Nasıl Etkiler

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

0

Arz

Başlangıç dengesi

D

D

3. . . . and a higherquantity sold.

2. daha yüksek bir fiyatlasonuçlanır

1. Sıcak hava dondurmatalebini arttırır...

2.00

7

Yeni denge$2.50

10 Dondurma ToplarınınMiktarı

DondurmaToplarınınFiyatı

Three Steps to Analyzing Changes in

Equilibrium • Eğrilerdeki Kaymaya karşı Eğriler Üzerinde

Hareket

– Arz eğrisinde bir kayma arzda bir değişme olarak adlandırılır.

– Sabit bir arz eğrisi üzerinde hareket arz edilen miktarda bir değişme olarak adlandırılır.

– Talep eğrisinde bir kayma talepte bir değişme olarak adlandırılır.

– Sabit bir talep eğrisi üzerinde bir hareket talep edilen miktarda bir değişme olarak adlandırılır.

Arzdaki Bir Azalma Dengeyi Nasıl Etkiler

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

0

Talep

Başlangıç Dengesi

S1

S2

2. . . . daha yüksek birdondurmafiyatı . . .

1. Şekerin fiyatındabir artış dondurmaarzını azaltır. . .

3. . . . ve daha azsatılan miktar.

2.00

7

$2.50

4 Dondurma ToplarınınMiktarı

DondurmaToplarınınFiyatı

Yeni denge

Arz veya Talep Kaydığında Fiyat ve Miktara Ne Olur?

Arzda değişme yok Arzda bir artış Arzda bir azalış

Talepte değişme yok

P aynı

Q aynı

P aşağı

Q yukarı

P yukarı

Q aşağıTalepte bir artış P yukarı

Q yukarı

P belirsiz

Q yukarı

P yukarı

Q belirsizTalepte bir azalış P aşağı

Q aşağı

P aşağı

Q belirsiz

P belirsiz

Q aşağı

Özet

• İktisatçılar arz ve talep modelini rekabetçi piyasaları analiz etmek için kullanır.

• Rekabetçi bir piyasada, hiç biri piyasa fiyatı üzerinde etkiye sahip olmayan çok sayıda alıcı ve satıcı vardır.

Özet• Talep eğrisi bir malın miktarının nasıl fiyatına

bağlı olduğunu gösterir. – Talep yasasına göre, bir malın fiyatı düştükçe,

talep edilen miktar artar. Bu yüzden, talep eğrisi aşağı doğru eğimlidir.

– Fiyata ek olarak, tüketicilerin ne kadar satın almak isteyeceklerinin diğer belirleyicileri gelir, tamamlayıcı ve ikame malların fiyatları, zevkler, beklentiler ve alıcı sayısıdır.

– Eğer bu faktörlerden biri değişirse, talep eğrisi kayar.

Özet• Arz eğrisi bir malın arz edilen miktarının nasıl

fiyatına bağlı olduğunu gösterir.

– Arz yasasına göre, bir malın fiyatı arttıkça, arz edilen miktar artar. Bu yüzden, arz eğrisi yukarı doğru eğimlidir.

– Fiyata ek olarak, üreticilerin ne kadar satmayı isteyeceklerinin belirleyicileri girdi fiyatları, teknoloji, beklentiler ve satıcı sayısıdır.

– Eğer bu faktörlerden biri değişirse, arz eğrisi kayar.

Özet

• Piyasa dengesi arz ve talep eğrilerinin kesişmesiyle belirlenir.

• Denge fiyatında, talep edilen miktar arz edilen miktara eşittir.

• Alıcı ve satıcıların davranışları piyasaları doğal olarak dengeye yöneltir.

Özet

• Herhangi bir olayın bir piyasayı nasıl etkileyeceğini analiz etmek için, olayın denge fiyat ve miktarını nasıl etkilediğini incelemek için arz ve talep diyagramını kullanırız.

• Piyasa ekonomilerinde, fiyatlar iktisadi kararlara ve dolayısıyla kaynak tahsisine rehberlik ederler.