รายชื่อสมาชิก กลุ่มที่...

บทท 6 การวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจ

6.1 เหตผลและความจำาเปนการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจ เปนการวเคราะหผลของ

โครงการทมตอระบบเศรษฐกจโดยรวม เนองมาจากโดยทวไป การวเคราะหโครงการเอกชนเปนการวเคราะหถงความเปนไปไดทางดานการเงนของโครงการทมผลโดยตรงตอผเปนเจาของโครงการ มงเนนทผลประโยชนทไดรบจากการลงทนหรอผลกำาไรทเปนตวเงนจากการดำาเนนการ รวมถงความสามารถในการจายคนเงนกตลอดชวงอายของโครงการในกรณอาศยแหลงเงนทนอนๆ แตการวเคราะหโครงการทางการเงนดงกลาวยอมไมเพยงพอตอการตดสนใจในการลงทน เพราะในความเปนจรง การลงทนในโครงการใดกตาม นอกจากจะมผลกระทบตอเจาของโครงการแลว ยงสงผลกระทบตอกลมบคคลทอยภายนอกโครงการ ทงในสวนของการผลต การบรโภคสนคา บรการอนๆ และการดำาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจในระบบอยางตอเนอง ดงนนการวเคราะหความเปนไปไดของโครงการจงจำาเปนตองพจารณาถงผลของโครงการทมตอระบบเศรษฐกจโดยรวม โครงการจงจำาเปนตองมการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจ

ความจำาเปนในการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจยอมขนกบประเภท ลกษณะ ขนาดของโครงการ ถาเปนโครงการเอกชนหรอโครงการขนาดเลก การดำาเนนโครงการยอมมผลกระทบตอระบบเศรษฐกจโดยรวมนอยหรอไมมเลย ดงนนจงไมมความจำาเปนในการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจ แตในกรณทเปนโครงการลงทนขนาดใหญ เชน การคมนาคม โรงไฟฟา ชลประทาน จำาเปนตองวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจ เพราะ

1

โครงการเหลานมผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมผานดานตนทนคาใชจายและผลประโยชนของโครงการ การวเคราะหทางการเงนเพยงดานเดยวไมอาจนำาไปสของสรปของการลงทนในโครงการไดอยางเชอมน จำาเปนตองนำาผลการวเคราะหทางเศรษฐกจมาประกอบการตดสนใจ

ความแตกตางระหวางการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจกบการวเคราะหทางการเงน อยทการมงเนนผลของโครงการระหวางผลตอเศรษฐกจสวนรวมและผลตอผเปนเจาของโครงการ กลาวอกนยคอ เปนความแตกตางระหวางผลทมตอการจดสรรทรพยากรของระบบเศรษฐกจ และผลทางการเงนของผเปนเจาของโครงการ ดงนนจะเหนไดวา บางโครงการมความเปนไปไดทางเศรษฐกจแตเปนไปไมไดทางดานการเงน เชน โครงการปยแหงชาต หรอบางโครงการมความเปนไปไดทางดานการเงน แตเปนไมไดทางเศรษฐกจ เชน โครงการแกงเสอเตน เปนตน

เมอพจารณาโครงการขนาดใหญทภาครฐมหนาทรบผดชอบและตองดำาเนนการอยนน จะมอยสองลกษณะ ไดแก โครงการทอำานวยความสะดวกหรอสนองความตองการของประชาชน เชน การกอสรางทางหลวง ทางรถไฟ สนามบน ผลตไฟฟา ชลประทาน สวนโครงการอกลกษณะหนงคอ โครงการทกอใหเกดความมนคงและเจรญรงเรองของชาต เชน โครงการสำารวจจกรวาลนอกโลก สำาหรบประเทศไทยซงเปนประเทศกำาลงพฒนากจะมแตโครงการลกษณะแรกเทานน ซงการวเคราะหทางเศรษฐศาสตรจะชวยใหเหนปญหาและแกปญหาไดชดเจนยงขน

6.2 ขนตอนในการวเคราะหทางเศรษฐกจ

กอนทรฐบาลจะตดสนใจเลอกลงทนในโครงการทเหมาะสมนนควรผานขนตอนการวเคราะหดงน

2

1) แตละโครงการจะตองจำาแนกและระบรายละเอยดอยางชดเจน ทงตนทนและผลประโยชนของโครงการ เพราะเปนหวใจสำาคญในการวเคราะหและประเมนคณคาของโครงการ โดยเฉพาะอยางยงการวเคราะหทางเศรษฐกจจะพจารณาครอบคลมทงตนทนและผลประโยชนทมตวตนและไมมตวตน ซงจดเปนปญหามากทสดในการวเคราะห

2) พยายามประเมนตนทนและผลประโยชนทกรายการออกมาเปนตวเงน

3) ใชเครองมอการวเคราะหทเหมาะสมเพอใหเกดการจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพตามหลกเศรษฐศาสตร โดยตองคำานงถงคาของเงนเมอเวลาผานไป เนองจากการวเคราะหโครงการเปนการวเคราะหถงสงทเกดขนในอนาคต

4) คำานงถงตนทนและผลประโยชนบางประการทเราไมสามารถประเมนคาเปนรปตวเงน

อยางไรกตาม การวเคราะหโครงการทางเศรษฐศาสตรยงมความยงยากในเรองตอไปน

1) ผลประโยชนจากการลงทนทคดคำานวณเปนคาตวเลข เราไมอาจถอคาใดเปนมาตรฐานสำาหรบทกโครงการ ดงนน จงไมสามารถวดประสทธภาพการลงทนได งานสาธารณประโยชนของรฐบาลสวนมากจะเปนงานบรการทไมหวงผลกำาไร

2) ตนทนและผลประโยชนบางประการไมสามารถตคาเปนตวเงนได เชน สขภาพของประชาชน สภาพสงคม

3) ปจจยทางการเมองมอทธพลตอการตดสนใจดำาเนนโครงการ4) โครงการของรฐบาลมกฎเกณฑทมผลตอความคลองตวใน

การปฏบตงาน เชน การจายอตราคาจางแรงงาน ความรวดเรวในการ

3

บรการ ซงสงผลใหโครงการรฐบาลมประสทธภาพการทำางานตำากวาโครงการเอกชน

5) โครงการรฐบาลสวนใหญทำาเพอสาธารณชน ไมหวงผลกำาไร ดงนน ทมงานจะไมใหความรวมมออยางเตมท

6.3 ลกษณะการวเคราะหทางเศรษฐกจ

ในการตดสนใจเลอกลงทนในโครงการใดนน ตองเปรยบเทยบผลประโยชนทระบบเศรษฐกจไดรบจากโครงการและตนทนหรอผลเสยทเกดจากการใชทรพยากรในโครงการแทนทจะนำาไปใชกบโครงการอน ซงกคอ คาเสยโอกาสของการใชทรพยากร ตนทนและผลประโยชนทางเศรษฐกจนน มความหมายตางจากตนทนและผลประโยชนทางการเงน โดยการลงทนในโครงการใดกตามยอมกอใหเกดตนทนและผลประโยชนทงทมและไมมตวตน กรณโครงการเอกชน เจาของโครงการจะนำาผลประโยชนในรปตวเงนซงเกดจากการขายผลผลตมาพจารณาเปรยบเทยบกบตนทนภายในกจการวาคมหรอไม โดยตนทนและผลทเจาของไมไดรบโดยตรงกจะไมนำามาพจารณาเพอประกอบการตดสนใจ ดงนน จงมความจำาเปนตองกำาหนดคำานยามพรอมจำาแนกตนทนและผลประโยชนของโครงการทางเศรษฐกจใหชดเจนดงน ตนทนทางเศรษฐกจของโครงการ (Economic Cost) หมายถง ตนทนคาใชจายอนเกดจากการใชทรพยากรอยางแทจรง แสดงคาเสยโอกาสของทรพยากรทสญเสยไปในการนำาทรพยากรมาใชในโครงการ ดงนน ราคาทนำามาใชคำานวณตนทนของทรพยากร จงเปนราคาทสะทอนถงมลคาทแทจรงของการหามาไดยากซงทรพยากร ไมใชราคาในตลาด เพราะราคาตลาดถกบดเบอนจากคาทแทจรง นอกจากนน ตนทนทางเศรษฐกจยงครอบคลมถงคาใชจายหรอผลเสยโดยออมจากโครงการตอบคคลอนท

4

ไมมสวนเกยวของกบโครงการโดยตรง (third parties) ซงเจาของโครงการไมไดแบกรบผลเสยดงกลาว ผลประโยชนทางเศรษฐกจของโครงการ (Economic Benefit) หมายถง ผลประโยชนหรอผลดโดยตรงในรปตวเงนอนเกดจากการจำาหนายผลผลตตามราคาเศรษฐกจ (economic price) รวมทงผลประโยชนโดยออมทบคคลอนไดรบจากโครงการโดยไมมสวนรเหนกบการมโครงการโดยตรง และไมตองเสยคาใชจายใดๆ ในการไดรบประโยชนจากโครงการ ในการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจจะประเมนคารายการตนทนและผลประโยชนในรปคาทแทจรง (real term) โดยใชราคาคงท (constant price) ทำาใหโครงการไมไดรบผลประทบใดๆ จากอตราเงนเฟอ เพราะตนทนและผลประโยชนไดรบผลกระทบโดยเปรยบเทยบเทากน ในการวเคราะหโครงการทางการเงนนน สามารถใชราคาคงทหรอราคาตลาดกได ขณะทการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจใชราคาคงทเทานน ซงขอดของการวเคราะหโครงการโดยใชราคาคงทมดงน 1) จากงบกระแสเงนสดของโครงการ เราสามารถหาคาอตราผลตอบแทนจากการลงทนทแทจรง (real IRR) ไดทนท 2) เราสามารถเปลยนคาทางการเงนในงบกระแสเงนสดเปนคาทางเศรษฐกจไดโดยใชคาแปรราคาเงา (conversion factor: CF) 3) ชวยใหการวเคราะหความออนไหวของโครงการงายขน โดยเฉพาะการหาคาเปลยนการตดสนใจ (switching value) งายขน

6.4 หลกการวเคราะหทางเศรษฐกจ

5

หลกการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจไมมความแตกตางกบการวเคราะหโครงการทางการเงน เพราะความเปนไปไดของโครงการทางเศรษฐกจขนกบความคมคาในการลงทน เกณฑการตดสนใจเพอการลงทนยงคงใช NPV, IRR, BCR และ ECA เปนสำาคญ

การวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจเรมตนหลงจากทไดมการวเคราะหผลทางการเงนแลวทำาการปรบประเภทของรายการเปนผลประโยชนและตนทนของโครงการใหแสดงถงคาเสยโอกาส ซงจะกระทำาในสวนของตนทนและผลประโยชนโดยตรงและโดยออม จากนนนำาตนทนและผลประโยชนมารวมกนเพอหาผลประโยชนสทธของโครงการ

6.4.1 ประเภทของรายการทางการเงนทปรบคาทางเศรษฐกจ (economic value)

1)รายการประเภทเงนโอน (Transfer Payment)รายการประเภทเงนโอน ไดแก ภาษอากร เงนอดหนน และ

ดอกเบย ซงเปนคาใชจายหรอรายไดทางการเงนทตกอยกบเจาของโครงการโดยตรง ซงในการวเคราะหทางเศรษฐกจนนถอวา รายการดงกลาวไมแสดงถงมลคาของทรพยากรทใชในโครงการ เปนเพยงรายการเงนโอนหรอโอนอำานาจจากคนกลมหนงไปสอกกลมหนงในระบบเศรษฐกจเทานน เชน ภาษอากรเปนรายการทเจาของโครงการจายไปโดยไมไดมการใชทรพยากรเพมขน แตกลบเปนรายการทเพมเขามาในการใชทรพยากรจำานวนเดม ซงมผลใหมลคาของทรพยากรทใชในโครงการไมแสดงถงคาเสยโอกาสของทรพยากร นอกจากนนยงพจารณารายการภาษอากรไดอกทางหนงวา รฐบาลเกบภาษอากรมา แลวจายคนใหประชาชนกลบไปในรปของสนคาสาธารณะ ในทำานองเดยวกน เงนอดหนนเปนเงนรายไดทเจาของโครงการไดมาโดยไมไดเกดจากการจำาหนายผลผลตของโครงการ เชน ปยถกจดมาใชในโครงการ ณ ระดบราคาทมการควบคม เงนอดหนน

6

จำานวนหนงแอบแฝงอยในราคา ถาราคาควบคมตำากวาตนทนของปจจยการผลต (full cost) ปจจยการผลตนควรถกประเมนมลคา ณ ระดบ full cost ของการใชปจจยเพมขน ไมใช ณ ระดบราคาอดหนน ในสวนของคาเชา เปนการโอนอำานาจซอจากโครงการไปสผเปนเจาของทรพยสนทถกเชา ในกรณน คาเชาไมควรรวมอยในตนทน แตมขอยกเวนกรณเปนคาเชาเพอบรการทถกจดหาโดยผเปนเจาของทรพยสน เชน การบำารงรกษา ถอวาบรการเหลานไมใชทรพยากร จงจำาเปนตองรวมคาเชานเปนตนทนของโครงการ

จะเหนไดวา รายการโอนดงกลาวประกอบดวยผโอนและผรบโอน ผลทางเศรษฐกจจงถกหกลางไป ดงนน เมอมรายการประเภทเงนโอนดงกลาวแทรกอยในคาทางการเงนกจำาเปนตองปรบออกเพอใหรายการดงกลาวแสดงคาทางเศรษฐกจทแทจรง

ขอสงเกตเกยวกบรายการภาษอากร(1) รายการภาษไมควรนำามาคดรวมเปนคาใชจายในการ

คำานวณตนทนทางเศรษฐกจ เพราะเปนคาใชจายทางการเงน เชน ภาษนำามน ราคาตลาดของนำามนจะรวมภาษดวย การทราคานำามนเพมสงขนอนเนองมาจากรายการภาษนน ทำาใหราคานำามนไมสะทอนถงตนทนทางเศรษฐกจทแทจรงวา มการใชทรพยากรทางเศรษฐกจเพอผลตนำามนมากขนดวย ในทำานองเดยวกน คาธรรมเนยม ใบอนญาต และภาษศลกากรสำาหรบสนคานำาเขากเปนรายการทตองหกออกจากการคำานวณตนทนทางเศรษฐกจของโครงการดวยเชนกน โดยการประเมนตนทนทางเศรษฐกจอนเกดจากการใชปจจยดงกลาว จะใชราคาทนของปจจยแทนราคาตลาดทรวมภาษอย ราคาทนของปจจยคอตนทนหนวยสดทายของการผลตปจจยนน

7

(2) โครงการของรฐบาลทจดหาใหประชาชนในรปของการบรการ เชน บรการศนยสาธารณสข ซงรฐบาลไมคดคาบรการโดยตรง แตพจารณาโดยออมแลว รฐบาลเกบเงนในรปของภาษแทนสำาหรบการใชทรพยากร ยงมโครงการเหลานมาก รฐกจะเกบภาษเพม เชน ภาษทดน ซงประชาชนตองจายใหแกรฐบาลสำาหรบการจดหาสาธารณปโภคขนพนฐาน (infrastructure) และวางแผนผงภมประเทศ กรณดงกลาวจดไดวา คาบรการเหลานสมควรเปนสวนหนงของตนทนของโครงการ

สรปไดวา ถาภาษเปนรายการโอนเงนระหวางบคคลในสงคม ไมนบเปนสวนหนงของตนทนโครงการ แตถาเปนรายการทรฐจดเกบเพอเปนทนในการใชจายสำาหรบบรการแกประชาชนอนเปนผลจากการมโครงการ กนบเปนตนทนของโครงการ

ขอสงเกตเกยวกบทดน ทดนเปนคาใชจายทางการเงนจากงบทรพยากรของโครงการ และมกถกพจารณาใหเปนรายการทปรบออกจากการวเคราะหทางเศรษฐกจ เนองมาจาก

(1) โครงการอาจเปนเจาของทดนอยแลว จงถอวาเปนตนทนทเกดขนในอดต

(2) การซอทดนเพอเกงกำาไร ถอวา รายจายในการซอทดนเปนคาใชจายทางการเงน ไมแสดงถงมลคาของทดนทแทจรง

(3) ตนทนของทดนอาจปรากฏในรปของคาเชา (แตถาคาเชานเปนคาบรการกถอไดวาเปนตนทนของโครงการ)

ตนทนของทดนถกกำาหนดโดยมลคาการซอเมอเรมตนโครงการ ดงนน ตนทนของทดนจงเปนคาใชจายทางการเงน ซงจำาเปนตองถกปรบเพอขจดกำาไรสวนเกนทตกเปนของผขายทดน วธประเมนคาทดนจะพจารณาจากการใชทดนในทางเลอกอนกรณไมมโครงการ นนคอ ทดนน

8

กอใหเกดผลประโยชนสทธตอปเทาใด มลคาปจจบนของกระแสผลประโยชนสทธนจากการใชทดนไปในทางเลอกอนมคาเทาใด อกนยหนงคอ คาใชจายทางการเงนของทดนควรถกปรบคาเปนตนทนคาเสยโอกาสของทดนนนเอง

2) รายการประเภทกลมสนคาและบรการทมการซอขายกนระหวางประเทศหรอในตลาดโลก (Traded Goods and Services)

รายการของกลมสนคาหรอบรการประเภทนไดแก สนคาทมการนำาเขาและสงออก ทงทเปนผลผลตจากโครงการ หรอปจจยการผลตทใชในโครงการ สนคาทผลตในประเทศและสนองความตองการของตลาดเพยงพอกไมจำาเปนตองนำาเขา ซงถาผลตไมเพยงพอตอความตองการในประเทศกตองสงนำาเขา หรอสนคาทผลตเพอทดแทนการนำาเขาเพอสนองความตองการภายในประเทศ ถาผลตเกนความตองการ กตองสงออก รายการเหลานตองถกปรบจากราคาตลาดมาเปนราคาทแทจรงทางเศรษฐศาสตร เพอใหราคาสะทอนถงคาเสยโอกาสทแทจรงของทรพยากรทนำามาใชในโครงการ เพราะราคาตลาดของกลมสนคาดงกลาวมกถกบดเบอนจากความเปนจรง เนองจากความไมสมบรณของตลาด การแทรกแซงของรฐบาล เปนตน เพอขจดความบดเบอนของราคา เราจงจำาเปนตองกำาหนดราคาเพอหาตนทนและผลประโยชนทแทจรงของโครงการสำาหรบกลมสนคาและบรการทมการซอขายในตลาดโลก โดยหาราคาทแทจรงทางเศรษฐกจ (real economic prices) ซงกคอ ราคาสนคานน ณ ทาเรอของประเทศ (c.i.f. or f.o.b. prices) หรอราคาผานแดน (border price) หรอราคาระหวางประเทศ (international price) ปรบดวยคาขนยายภายในประเทศ ซงประกอบดวยคาขนสง

9

(transport costs) และคาขนถาย (handling charges) ทอาจเกดขน

3)รายการประเภทกลมสนคาและบรการทไมมการซอขายกนระหวางประเทศหรอในตลาดโลก (Non-Traded Goods and Services)

รายการกลมสนคาประเภทนเปนสนคาทไมมการสงออกหรอนำาเขา หรอเปนบรการทมการซอขายภายในประเทศเทานน ซงมสาเหตดงน

(1) ลกษณะทางกายภาพของสนคาททำาใหไมสามารถเคลอนยายได และตนทนการขนสงอยในระดบสง ซงหมายความวา กจกรรมบางอยางสามารถดำาเนนการไดภายในประเทศเทานน สงนยงครอบคลมถงบรการ เชน การขนสง การกระจายสนคา สขภาพ พลงงาน การประปา เปนตน

(2) คณภาพทแตกตางกนระหวางสนคาและมสนคาทเหมอนกนจำานวนมากถกขายในตลาดโลก สนคาบางอยางผลตเพอขายในประเทศหรอในตลาดทมระดบรายไดตำาเทานน ไมสามารถนำาสงออก ทงน เพราะสนคามคณภาพตำาเมอเทยบกบตลาดโลก และสนคาเหลานไมไดถกผลตขนเพอทดแทนสนคานำาเขาซงมคณภาพดกวาสำาหรบผบรโภคในประเทศ

(3) ขอจำากดของรฐบาลในการนำาเขาหรอสงออก ไมวาจะเปนโควตานำาเขาหรอสงออก หรอการจดเกบภาษสนคานำาเขาในระดบสง นโยบายจำานวนมากทเกยวพนกบอตสาหกรรมทผลตเพอทดแทนการนำาเขา จะมผลกระทบตอการวเคราะหโครงการในประเทศซงลงทนในภาคอตสาหกรรมทผลตสนคาทไมมการซอขายในตลาดโลก อยางไรกตาม แนวโนมการควบคมดานการคาในประเทศตางๆ ไดผอนคลายลง และรฐบาลเปดโอกาสใหสนคาทอาจซอขายกนไดกลายเปนสนคาทซอขายกนไดในตลาดโลก รวมทงนโยบายเปดการคาเสร (FTA) ซงละเวนภาษนำาเขา

10

เมอกลมสนคาดงกลาวไมมการซอขายกนในตลาดโลก การตราคาจงไมอาศยราคา ณ ทาเรอ เพราะไมมราคาผานแดนเปนฐานเรมแรกในการคำานวณ ดงนน กอนทจะคำานวณหาผลประโยชนทางเศรษฐกจของโครงการจะตองมการปรบราคาตลาดเปนราคาทแทจรงทางเศรษฐกจโดยอาศยหลกการของทฤษฎเศรษฐศาสตร การตคาของกลมสนคาเหลานเปนการตจากคาเสยโอกาส ซงกคอ “ราคาเงา” (shadow prices)

6.4.2 ราคาตลาดและราคาเงา (Market Price and Shadow Price)

ราคาตลาด เปนราคาหรออตราแลกเปลยนทถกกำาหนดขนโดยกลไกตลาดอยางเปดเผย เปนไปตามอปสงคและอปทานตลาด

ราคาเงา เปนราคาหรออตราแลกเปลยนของสนคาและบรการ หรอปจจยการผลตทถกคำานวณขนเพอใหสะทอนถงคาเสยโอกาสทแทจรงของสนคาและบรการ หรอปจจยการผลตในโครงการ โดยถอวาราคาตลาดของสงดงกลาวถกบดเบอนจากคาทแทจรง หรอไมปรากฏราคาของสงดงกลาวในตลาด

ตวอยางการใชคาแปรราคาเงาในระบบเศรษฐกจหนงๆ สนคาทมการซอขายกนระหวางประเทศจะม

ราคา ณ ทาเรอสำาหรบสนคานำาเขา ราคา ณ ทาเรอจะเทากบจำานวนเงนตราตางประเทศทจำาเปนตองจายไปเพอใหไดมาซงสนคา ณ ทาเรอ อกนยหนง คอ ราคา c.i.f. สำาหรบสนคาสงออก ราคา ณ ทาเรอจะเทากบจำานวนเงนตราตางประเทศทไดรบ ณ ทาเรอ หรอราคา f.o.b. อยางไรกตาม ณ ทตงโครงการตองใชราคาเงา และจำาเปนตองคำานวณราคาเทยบเทากน ณ ทาเรอ ซงไดรวมการปรบปรงรายการเกยวกบการจดการ การขนสงและรายจายรปเงนโอน ระหวางทตงโครงการและทาเรอ

11

สำาหรบสนคาทไมมการซอขายกนในตลาดโลกทนำามาใชเปนปจจยการผลตของโครงการจำาเปนตองนำามาจำาแนกประเภทรายการตนทนการผลตออกมาเพอจะไดประยกตใชหลกคาเสยโอกาสทางการคาทางออม ทงน เพราะถงแมวารายการตางๆ เหลานนจะไมมราคาตลาดโลกกตาม รายการปจจยการผลตสวนใหญกสามารถถกประเมนได ณ ราคาตลาดโลก หลกคาเสยโอกาสสามารถนำามาประยกตใชไดโดยตรงกบแรงงานและทดน แมกระทงอตราสวนลดคาตางๆ ทประเมนไดอยางเหมาะสมกสามารถนำามาประยกตใชกบโครงการอนๆได

สำาหรบปจจยการผลตและผลผลตแตละประเภทนน คาแปรราคาเงา (Conversion factor: CF) สามารถถกคำานวณขนได โดยคา CF เปนอตราสวนระหวางราคาเงาและราคาตลาดสำาหรบรายการนนๆของโครงการ

คา CF นสามารถนำามาใชประเมนคาทรพยากรจากราคาตลาดใหเปนราคาเงา ดงนน มลคาของราคาเงา = CF มลคาของราคาตลาด ตารางท 6.1 แสดงการใช CF ปรบคารายการตางๆ ของโครงการ จากราคาตลาดเปนราคาเงาสำาหรบกระแสทรพยากรอยางงาย สวนแรกของตารางแสดงงบทรพยากร ณ ราคาตลาด ซงจะถกปรบคาดวย CF จนไดสวนสดทายคองบทรพยากร ณ ราคาเงา แตละรายการทปรากฏในงบทรพยากรจะถกหกลดเปนมลคาปจจบน กระแสทรพยากร ณ ราคาตลาด ถกหกลดคาโดยใชอตราสวนลด ซงแสดงคาเสยโอกาสของการใชเงนลงทน ณ ราคาตลาด (สำาหรบกระแสทรพยากร ณ ราคาเงานน อตราสวนลดควรแสดงถงคาเสยโอกาสของการใชเงนลงทน ณ ราคาเงา) มลคา

12

ปจจบนสทธทแตกตางกนทงสองเกดขนเนองจากการใช CF และอตราสวนลดแตกตางกน

ตารางท 6.1 แสดงการประยกตใชคา CF

ปราคาตลาด

CFราคาเงา

0 1 2 3-9 10 0 1 2 3-9 10

ตนทนการลงทนสงปลกสราง

1,000 500 0.8

7870.

0435.0

เครองจกร

1,000

0.93

930.0 0

เงนทนหมนเวยน

200 200 0.8

3166.

0166.0

วตถดบ 450

675

900 900 0.8

3373.5

560.3

747.0

747.0

คาไฟ 50 75 10

0 100 0.84

42.0

63.0

84.0

84.0

คาขนสง 25 38 50 50 0.6

716.8

25.5

33.5

33.5

แรงงานมทกษะ

150

150

150 150 0.9

2138.0

138.0

138.0

138.0

แรงงานไรทกษะ

100

150

200 200 0.5

050.0

75.0

100.0

100.0

รายรบ 90

1,350

1,800

1,800

0.78

702.0

1,053.

1,404.

1,404.

13

0 0 0 0กระแสทรพยากรสทธ

2,200

125

262

400

1,100

1,966.0

81.7

191.2

301.5

902.5

อตราสวนลด

0.10 0.09

มลคาปจจบนสทธ :NPV

163.7 71.6

สรปไดวา ประเดนทนกเศรษฐศาสตรใหความสนใจนนอยทราคาตลาดเปนราคาทเหมาะสมหรอไมในการนำามาใชตคาผลผลตและปจจยการผลตของโครงการ ซงถาระบบตลาดเปนตลาดแขงขนสมบรณ ราคาตลาดกจะสะทอนถงอปสงคและอปทานของสนคาหรอปจจยนนอยางแทจรง อกนยคอสะทอนถงคณคาของสงคมทแทจรง นนคอ ราคาตอหนวยของสนคาหรอปจจยการผลตเทากบตนทนหนวยสดทาย : P = MC แตในโลกแหงความเปนจรง ระบบตลาดมความไมสมบรณ เชน มการผกขาด การแทรกแซงของรฐบาลในระดบราคาสนคาหรอปจจย ผลกระทบภายนอก เปนตน

ภาวะผกขาดในตลาด เมอมการผกขาดเกดขนในตลาดสนคาหรอปจจยการผลต ราคาขายตอหนวยของสนคาหรอปจจยการผลตจะเปนราคาทสงกวาตนทนหนวยสดทาย (P > MC) ราคาตลาดไมสามารถนำามาวดคาทแทจรงของสนคานน

14

การวเคราะหจะใชราคาตลาดหรอตนทนหนวยสดทายยอมขนกบวา การผลตสนคาหรอปจจยการผลตนนเปนการผลตในจำานวนเทาเดมหรอเพมขนจากเดม เพอสนองอปสงคของโครงการทกำาลงพจารณา ก. กรณผลตเพมขนเทากบอปสงคของโครงการ เราจะใชตนทนเพมเปนตวประเมนตนทนทแทจรงของสนคาจำานวนทผลตเพมขน ข. กรณไมผลตเพมขน และโครงการตองแยงซอปจจยการผลตจำานวนดงกลาวจากผซอรายอน เราจะใชราคาตลาดประเมนตนทนทแทจรงของปจจย ซงราคาตลาดจะสะทอนถงมลคาสงสดของปจจยจำานวนดงกลาวทสญเสยไป อนเนองมาจากการนำาปจจยการผลตมาใชในโครงการ ค. กรณปรมาณสนคาทตองการเกดจากการเพมสงขนของปรมาณการผลตสวนหนง โดยสวนเหลอไดจากปรมาณการผลตเดม เราจะใชคาเฉลยถวงนำาหนกของราคาตลาดและ ตนทนหนวยสดทายประเมนตนทนทแทจรง

ผลกระทบภายนอก ผลกระทบภายนอก คอ ผลจากกระบวนการผลตทสงผลกระทบตอบคคลทสามทงผลกระทบทางบวก (positive externality) และผลกระทบทางลบ (negative externality) ในระบบตลาดแขงขนสมบรณ กระบวนการผลตทสงผลกระทบภายนอกเชงลบจะนำาไปสการจดสรรทรพยากรอยางไรประสทธภาพ อนแสดงถงความลมเหลวในระบบตลาด (market failure) นนคอ ราคาสนคาทขายตำากวาทควรจะเปน และปรมาณการผลตอยในระดบสงกวาทควรเมอพจารณาตนทนทงหมดในการผลต (social cost) ไปดวย อยางไรกตาม การวเคราะหโครงการจะนำาความไมสมบรณของตลาดมาพจารณาหรอไม ยอมขนกบวา สภาพดงกลาวปรากฏชดเจนเพยงใด ในประเทศทกำาลงพฒนาจะมความไมสมบรณของตลาดชดเจน เนองจาก

15

รฐบาลมนโยบายแทรกแซงระบบตลาดทำาใหกลไกราคาไมสามารถทำางานได ทำาใหยากตอการวเคราะหความบดเบอนของตลาด รวมทงการคำานวณหามลคาทแทจรงของปจจยการผลตหรอสนคาและบรการของโครงการ และอกประเดนทควรคำานงคอ คาใชจายทตองเสยไปในการศกษาวเคราะหและคำานวณหามลคาทแทจรงดงกลาว กรณทผวเคราะหทราบแนชดถงความบดเบอนในระบบตลาด โดยหลกการแลว ผวเคราะหจะตองปรบราคาตลาดของปจจยหรอสนคาและบรการใหสะทอนถงมลคาทแทจรงหรอคาเสยโอกาสใหมากทสด นนคอ คำานวณหาราคาเงาของปจจยหรอสนคาและบรการนนๆ เทาทจะทำาได ซงถอวาสำาคญมากสำาหรบการวเคราะหโครงการในประเทศกำาลงพฒนา เนองจากความไมสมบรณของระบบตลาดเกดขนแทบทกสวนในระบบเศรษฐกจ จงมการนำาเสนอแนวคดในการคำานวณหาราคาเงาทเปนระบบสำาหรบปจจยการผลต รวมทงสนคาและบรการทกประเภท โดยธนาคารโลกไดใหเหตผลสำาคญประการหนง คอ ราคาตลาดของปจจยและผลผลตในประเทศกำาลงพฒนาถกบดเบอนจากคาทแทจรงอยางมาก สาเหตอาจเกดจากการสงขนอยางรวดเรวของอตราเงนเฟอ การแทรกแซงของรฐบาล มลคาทสงเกนจรงของเงนตราภายในประเทศ และดวยเงอนไขความไมสมบรณของตลาด ซงรวมถงภาวการณทำางานตำากวาระดบเปนจำานวนมาก และการเคลอนยายแรงงานในอตราตำา อนเปนเหตการณปกตสำาหรบประเทศกำาลงพฒนาโดยทวไป

6.4.3 ราคาเงาและหนวยมาตรฐาน

คาแปรราคาเงาตงอยบนพนฐานของการเปรยบเทยบคาเสยโอกาสของรายการทปรากฏในโครงการกบราคาตลาดของรายการนน วตถประสงคทแฝงอยในการวเคราะหโครงการเมอรายการตางๆของ

16

โครงการถกประเมนคา ณ คาเสยโอกาสกคอ เพอใหผลประโยชนของทรพยากรสทธมคาสงสดสำาหรบระบบเศรษฐกจหนง ถาทรพยากรทถนำามาใชในโครงการสามารถกอใหเกดอตราผลตอบแทนอยางมากในทางเลอกอนๆอตราผลตอบแทนนกจะสะทอนถงคาเสยโอกาสของทรพยากร และโครงการทเรากำาลงวเคราะหอยนตองมอนตองยตไป ทงน เพราะการนำาทรพยากรไปใชในทางเลอกอนจะทำาใหผลประโยชนของทรพยากรสทธโดยรวมสงขน หลกการขนแรกในการคำานวณราคาเงากคอ จำาเปนตองมหนวยหรอคามาตรฐาน เพอเปนตวเชอมสำาหรบการแสดงความสมพนธโดยเปรยบเทยบระหวางมลคาทแทจรงกบมลคาตามราคาตลาดของปจจยการผลตหรอสนคาและบรการนนๆ มลคาทแทจรงดงกลาวตองอยในรปหนวยมาตรฐาน

สามารถแสดงราคาเงาไดสองวธ

วธแรก ราคาเงาแสดงในหนวยเงนตราตางประเทศโดยตรง นนคอ ใชราคาตลาดโลกเปนหนวยมาตรฐาน

วธทสอง ราคาเงาแสดงในหนวยของราคาตลาดภายในประเทศ นนคอ ใชราคาภายในประเทศเปนหนวยมาตรฐาน

เพออธบายความแตกตางระหวางหนวยมาตรฐาน จะสมมตวา มผลผลตอยสองชนด ซงผลผลตทงสองไดรบผลกระทบจากอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศเชนเดยวกน มลคาผลผลตสงออกชนดหนงเทากบ £ 100 ณ ราคาทาเรอ (f.o.b) และมลคาผลผลตททดแทนการนำาเขาชดหนงเทากบ£ 100 ณ ราคาทาเรอ(c.i.f) ทซงราคาเงาของสนคาถกกำาหนดโดยราคา ณ ทาเรอของสนคาแตละชนด ผลผลตทงสองชนดจะม

17

มลคาในระบบเศรษฐกจเหมอนกน ถาอตราแลกเปลยนทางการระหวางปอนดและชลลง(เงนตราในประเทศคอชลลง) คอ Sh. 15 = £ 1 ราคาของผลผลตสงออกหรอผลผลตทดแทนการนำาเขาในรปของเงนตราภายในประเทศกคอ Sh. 1,500 อยางไรกตาม สมมตขอมลเพมเตมวา ราคาของผลผลตทดแทนการนำาเขาเพมขนไดจากการเกบภาษศลกากรนำาเขาสำาหรบผลผลตทเขามาแขงขนเทากบ 40% กลาวไดวา ผลผลตทดแทนการนำาเขาขายในตลาดภายในประเทศ ณ ราคา Sh. 1,500 บวกดวย 40% หรอเทากบ Sh. 2,100 ราคาตลาดภายในประเทศของผลผลตทดแทนการนำาเขาจะมราคาสงกวา ถงแมวามลคาทางเศรษฐกจ ณ ราคาตลาดโลกจะเทากบราคาผลผลตสงออกกตาม ราคาตลาดภายในประเทศสำาหรบผลผลตทงสองชนด สามารถถกปรบเพอสะทอนขอเทจจรงทวา ผลผลตทงสองมมลคาเหมอนกนในแงคดของสวนรวมได ซงการปรบสามารถเกดขนได 2 ทาง 1) ถาหนวยมาตรฐานของราคาตลาดโลกเปนทยอมรบ ราคาตลาดภายในประเทศของผลผลตทดแทนการนำาเขาจำาเปนตองถกปรบคาลดลงเปนราคาตลาดโลกของผลผลตชนดน โดยใชอตราสวน Sh. 1,500/ Sh. 2,100 (หรอ 0.714 โดยประมาณ)

2) ถาหนวยมาตรฐานของราคาภายในประเทศเปนทยอมรบ ราคาผานแดนของผลผลตสงออกจำาเปนตองถกปรบใหสงขนดวยแฟกเตอร 1.4 เพอทจะแปลงราคา ณ ทาเรอ มลคา Sh. 1,500 เปนราคาภายในประเทศทเทยบเทากน ณ มลคา Sh. 2,100 โดยทวไป

เราสามารถขยายความเขาใจใหชดเจนมากยงขน โดยการพจารณาปจจยการผลตทนำามาใชผลตผลผลตทงสอง สมมตวาปจจยนำาเขาชนดหนงมราคา £ 50 ณ ราคาทาเรอ และปจจยทผลตขนภายในประเทศชนดหนงไมสามารถหาซอไดในตลาดโลก มราคา Sh. 600 ถาปจจยการผลต

18

ทงสองชนดขนอยกบความแตกตางโดยเฉลยระหวางราคา ณ ทาเรอและราคาตลาดภายในประเทศ กจะทำาใหปจจยนำาเขามมลคาเทากบ £ 50 × Sh. 15 = Sh. 750 ในหนวยมาตรฐานราคาตลาดโลก และ £ 50 × Sh. 15 × 1.4 = Sh. 1,050 ในหนวยมาตรฐานของราคาภายในประเทศ ปจจยการผลตภายในประเทศจะมมลคาเทากบ Sh. 600 × 0.714 = Sh. 428.4 ในหนวยมาตรฐานของราคาตลาดโลก และ Sh. 600 ในหนวยมาตรฐานของราคาภายในประเทศ มลคาเหลานปรากฏดงตารางท 6.2

ตารางท 6.2 หนวยมาตรฐานทใชในการประเมนราคาเงา

ราคาตลาดมลคาผลผลตสงออกทใชหนวยมาตรฐานของราคาตลาดโลก

มลคาผลผลตทดแทนการนำาเขาทใชหนวยมาตรฐานของราคาภายในประเทศ

รายรบ £ 100ปจจยนำาเขา £ 50ปจจยภายในประเทศ Sh. 600รายรบสทธ

£ 100 × Sh. 15 = Sh. 1,500

£ 50 × Sh. 15 = Sh. 750

Sh. 600 × 0.714 = Sh. 428.4

Sh.321.4

Sh. 1,500 × 1.4 = Sh. 2,100

Sh. 750 × 1.4 = Sh. 1,050

Sh. 600 Sh. 450

แหลงทมา : Curry and Weiss, op.cit. , p. 85.

จากตารางท 6.2 รายรบสทธในหนวยมาตรฐานของราคาตลาดโลก คอ Sh. 321.4 และ Sh. 450 ในหนวยมาตรฐานของราคาภายในประเทศ

19

อยางไรกตาม เนองจากในการคำานวณหาราคาเงานนตองอาศยขอมลจำานวนมาก ประกอบกบการพยากรณขอมลบางตวกระทำาไดยาก ในทางปฏบต ผลลพธของการคำานวณราคาเงาจงมคาไมถกตองแนนอนในแตละโครงการ ดงนน ตามหลกการทางทฤษฎแลว เพอใหเกดความถกตองและใกลเคยงกบขอมลทแทจรงของปจจยการผลตถกบดเบอนไปจากคาทแทจรงอยางมากเทานน โดยเฉพาะอยางยงอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ คาจางแรงงาน ภาษ และดอกเบย

อนง หนวยมาตรฐานทแทจรงในการคำานวณราคาเงาจะอยในเทอมของมลคาปจจบน ซงการประเมนคาทแทจรงคอนขางยงยากซบซอน จงจำาเปนตองจดกลมสนคาออกเปนสองกลม ไดแก กลมสนคาทมการซอขายระหวางประเทศ และกลมสนคาทไมมการซอขายระหวางประเทศดงกลาว

6.4.4 การตดสนใจกบทางเลอกของหนวยราคา

ขณะททรพยากรของโครงการหนงถกนำามาใชทงตามราคาตลาดและราคา ในทางทฤษฎแลว ทงสองกรณจะมคาอตราสวนลดทแตกตางกน จำาทำาใหคา IRR ตางกน แสดงใหเหนในรปท 1 ซงเสน NPV ของราคาตลาดและราคาเงาตดแกนอตราสวนลด ณ จดทแตกตางกน และคาอตราสวนลดทเหมาะสมแกการตดสนใจ บอกใหทราบถงมลคาทแตกตางกนของ NPV ในทางทฤษฎแลวมความเปนไปไดถง 4 Case ทจะเกดขนดงแสดงในตารางท 6.3

ตารางท 6.3 แสดงสวนผสมของการตดสนใจ ณ ราคาตลาดและราคาเงา

Case NPV ณ ราคาตลาด

NPV ณ ราคาเงา

การตดสนใจ

12

บวก บวก ยอมรบ

20

r

M

S

34

บวกลบลบ

ลบบวกลบ

??

ปฏเสธ

Net Present Value

S M

รปท 6.1 แสดงการตดสนใจทขดแยงกน; การคำานวณราคาตลาดและราคาเงา (Case 3)

ขอสงเกต :M – M: มลคาปจจบนสทธ ณ ราคาตลาดS – S : มลคาปจจบนสทธ ณ ราคาเงาDM : อตราสวนลด ณ ราคาตลาดDS : อตราสวนลด ณ ราคาเงา

จะเหนไดวา Case ท 1 และ 4 การตดสนใจเลอกโครงการไมมความคลมเครอ โดยหนวยมาตรฐานของราคาทงสองให NPV เปนบวก โครงการจงเปนทยอมรบ หรอทงสองใหคา NPV เปนลบ โครงการจงถกปฏเสธ

21

สวน Case ท 2 สอดคลองกบโครงการตางๆทผลตเพอทดแทนการนำาเขา โครงการเปนทยอมรบได ณ ราคาตลาด ถาผลผลตไดรบการคมครองโดยใชนโยบายการคาดานโควตาหรอภาษ หรอไดรบการอดหนนดานการเงน หรอภาระการจายภาษลดลงอนเนองจากไดรบสมปทาน และโครงการจะไมเปนทยอมรบจากทศนะโดยสวนรวมถาราคาตลาดโลกของผลผลตนอยกวาราคาตลาด การคำานวณราคาเงาจะบอกใหทราบวาควรเลกลมโครงการซงสามารถทำากำาไรแกผเปนเจาของ ซงยากทจะทำาใหผบรหารประเทศ ผใหกยม และนกลงทนเชอวาควรเลกลมโครงการททำากำาไรเชนน

Case ท 3 พจารณาไดจากโครงการผลตพชผลสงออก โครงการหนงเปนทยอมรบไดในขณะทผลการคำานวณ ณ ราคาตลาด ยนยนวาโครงการนไมสามารถทำากำาไร ซงเปนเรองทไมงายในการตองมาสงเสรมใหดำาเนนโครงการหนงซงไมสามารถทำากำาไรได แตพอมทางทจะใหเหตผลวา เราตองการดำาเนนโครงการเพราะเหตใด ยกตวอยางเชน การเปลยนแปลงตนทนของปจจยการผลตและการเงน หรอการเพมขนในรายรบของผผลตโดยตรงอนเกดจากการเพมขนของราคา ณ ไรนา ทำาใหแนใจวา ผลประโยชนทตกอยกบชาวนาผผลตนนเพยงพอทจะดำาเนนโครงการตอไปได

ถงแมวา เกณฑการตดสนใจของโครงการยงมความคลมเครออยกตาม กตองแนใจวาผลตอบแทนทตกกบผผลตสามารถทำาใหระบบเศรษฐกจโดยสวนรวมไดรบประโยชนทงหมดดวย

6.5 การวเคราะหทางเศรษฐกจ: ระบบราคาตลาดโลก (World Price System or L-M and S-T Approach)

22

เปนการวเคราะหโครงการทเอาวตถประสงคของรฐบาลมาเปนหลกในการกำาหนดคาเสยโอกาส ซงมวตถประสงคหลก 3 ประการ

1) การใชประโยชนของทรพยากรทมอยในระบบเศรษฐกจอยางมประสทธภาพ

2) การเจรญเตบโตของทรพยากรเมอเวลาผานไป

3) ความเทาเทยมกนในการกระจายการบรโภคระหวางชนชนสงคมทมความแตกตางกน และกลมชนรายได ในทางปฏบตจะเนนวตถประสงคแรก คาเสยโอกาสถกกำาหนดในรปของผลประโยชนทสญเสยไปจากนำาทรพยากรมาใชในโครงการมากกวาทจะนำาไปใชในทางเลอกอน

วธการประเมนโครงการหนงโดยใชหนวยมาตรฐานของราคาตลาดโลก ซงเราเรยกวา “ระบบราคาตลาดโลก” โดยจะเนนโครงการททำาการผลตสนคาทมการซอขายไดในตลาดโลกและผลประโยชนสวนใหญอยในรปของเงนตราตางประเทศ

การวเคราะหทางเศรษฐกจจะแสดงวาโครงการนนมโอกาสยอมรบไดหรอไมได โดยใชหลกเกณฑการประเมนความเหมาะสมในการลงทน และโครงการมประสทธภาพมากพอหรอไมทจะไดมาซงเงนตราตางประเทศ

6.5.1 สนคาทมกาซอขายกนไดและไมมการซอขายกนในตลาดโลก (Traded and Non-Traded Goods)

สนคาทมการซอขายกนไดในตลาดโลกเปนสนคาทถกผลตหรอถกนำามาใหในโครงการ จะมผลกระทบตอดลการชำาระเงนของประเทศ ในทางตรงกนขาม สนคาทไมมการซอขายในตลาดโลก จะไมมรายการในการคาระหวางประเทศ สนคาเหลานทโครงการผลตขนหรอนำาเขามาใชจะสงผลกระทบตอการหามาไดซงอปทานในระบบเศรษฐกจเทานน

23

กรณโครงการเอกชนนนจะพจารณาตรงไปตรงมาในแงทวา ผลผลตทถกสงออกหรอปจจยการผลตทนำาเขามาจะไดรบผลกระทบอยางแนนอน อยางไรกตาม เปาหมายกคอจะทำาการประเมนวา สนคาจะยงคงมการซอขายกนตลอดอายของโครงการหรอไม ดงนน จงมความจำาเปนทจะตองประเมนเงอนไขทางการตลาด และนโยบายการคาในอนาคต และยดถอประเภทของสนคาทพจารณาตลอดอายของโครงการ

บทบาทของนโยบายการคาของภาครฐบาลในการกำาหนดประเภทของสนคาเปนสงสำาคญอยางมาก และนำาไปสความแตกตางระหวางสนคาทซอขายกนในตลาดโลก (Traded goods) และ สนคาทอาจซอขายกนไดในตลาดโลก (Tradable goods) โดยสนคาทอาจซอขายกนไดในตลาดโลกนนหมายถงสนคาสงออกและนำาเขาททปราศจากขอจำากดดานการคาของภาครฐบาล เปนทแจงชดแลววาการมการคาเปดกวางระหวางประเทศจะทำาใหมสนคาจำานวนมากถกจดลำาดบชนเปนสนคาทซอขายกนในตลาดโลก ประเทศกำาลงพฒนากจะเนนการคาขายสนคาเกษตรกรรมและอตสาหกรรม

6.5.2 การตราคาสนคาและบรการทมการซอขายในตลาดโลก (Valuation of Traded Goods and Services)

ราคานจงเปนคาเสยโอกาสของการใชและการผลตสนคาและบรการทซอขายในตลาดโลก สำาหรบประเทศกำาลงพฒนา ราคาตลาดโลกในระยะยาวของสนคาสงออกอาจจะลดตำาลงได และอาจมการเคลอนไหวขนลงในระยะสน โดยมสาเหตจากเกงกำาไรและการทมตลาด ดงนน นกวเคราะหตองหารบรรทดฐานในการปรบราคาทเหมาะสมในการประเมนตนทนการผลตภายในประเทศของสนคาและบรการทมการซอขายกนในตลาดโลก

24

สำาหรบสนคาทโครงการไดมการสงออกและนำาเขามาจรง การประเมนคาหรอการกำาหนดราคาผลผลตและ ปจจยจะกระทำาโดยตวแทนดานการตลาดและซพพลายเออรของตางประเทศ อยางไรกตาม ถาผลผลตทผลตขนเพอทดแทนการนำาเขา และปจจยการผลตเปนสนคาทสงออกไปขาย การประเมนราคาตลาดโลกทเหมาะสมจะกระทำาไดยาก ดงนน เมอนกวเคราะหตองประสบปญหาเกยวกบราคาตลาดโลกทถกกำาหนดเปนชวงราคาสำาหรบสนคาหนง วธการหนงทพงกระทำากคอกำาหนดใหระดบราคานำาเขาตำาทสดและระดบราคาสงออกสงสด อกวธการหนงทเหมาะสมในเชงปฏบตและงายกวากคอ ใชคาเฉลยของราคาทหาได

ตามธรรมดาในการวเคราะหมกจะกำาหนดขอสมมตทวา อปสงคหรออปทานของโครงการปจเจกชนจะไมมผลกระทบตอราคาตลาดโลกทระบบเศรษฐกจเผชญอย เวนแตจะเปนโครงการขนาดใหญทสงออกสนคาขนปฐมเปนผผลตรายใหญของโลก และโครงการนนเปนโครงการขนาดใหญทชวยเพมกำาลงการผลตในระบบเศรษฐกจ ดงนน เมอใดกตามทราคาตลาดโลกเปลยนแปลงไปอนสบเนองจากการมโครงการ แนวคดหนวยสดทาย (Marginal) จะเปนแนวคดทสมเหตสมผลในการนำามาอธบาย ยงไปกวานน การปรบราคาตลาดโลกยงคงจำาเปนในกรณทราคาปจจบนถกพจารณาใหใชเพยงชวคราว ไมวาจะดวยสาเหตของการซอแบบเกงกำาไรหรอการดมพราคากตาม

6.5.3 ราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ (Border Parity Pricing: BPP)

โดยปกตแลว ราคาตลาดโลกจะถกตคาเปนราคา ณ ทาเรอ เพอสะทอนถงมลคาของสนคาทซอขายกน ณ ชายแดนหรอทาเรอทผานเขาประเทศทมโครงการ แตมลคาทปรากฏในงบการเงนของโครงการจะเปน

25

ราคาทโครงการไดจายไปเพอใหไดมาซงปจจยการผลต ดงนน การวเคราะหโครงการจะตองปรบราคาตลาดใหเปนราคาเงา

ตามหลกเศรษฐศาสตร การนำาการผลตและซอขายสนคาทนำามาใชในการวเคราะหโครงการจะมผลกระทบสองประการ ประการแรก อยในรปอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศโดยตรงทถกกำาหนดโดยราคา ณ ทาเรอของสนคา และอกประการหนง อยในเทอมของทรพยากรทตองนำารายการคาขนสงและการกระจายทรพยากรหรอสนคาไปในระหวางทตงของโครงการกบทาเรอเขามาพจารณา ดงนนการทำาการประเมนมลคาทางเศรษฐกจของสนคาทซอขายกนตามระบบราคาในตลาดโลก จงจำาเปนตองใชคาของอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ ณ ทาเรอ บวกกบมลคาตามราคาตลาดโลกของกจกรรมตางๆ ดานการขนสงและการกระจายสนคาทไมถกซอขายในตลาดโลกตอ 1 หนวยของผลต

ตวอยางเชน โครงการทผลตผลผลตเพอการสงออก ราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ กคอ ราคา f.o.b. ลบดวยมลคาของรายการคาขนสงและการกระจายสนคา ซงรายการคาใชจายทงสองรายการนตองหกออกไปเพอหามลคาทแทจรงของทรพยากรกอนทสนคาจะถกสงออก ในทำานองเดยวกน โครงการทนำาเขาปจจยการผลต ราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ คอ ราคา c.i.f. บวกดวยรายการคาใชของคาขนสงและการกระจายสนคา

การวเคราะหจะซบซอนขนในกรณของโครงการททำาการผลตสนคาเพอทดแทนการนำาเขาและใชสนคาทผลตในประเทศซงสามารถนำาเขาหรอสงออกได ดงนน เพอใหสมเหตสมผล เราจงตองหา คาใชจายหรอตนทนสทธของการขนสงและการกระจายสนคา ซงเปนความแตกตางระหวางคาใชจายทเกดขนจรง กบ คาใชจายทเกดขนถาสนคาทกำาลงพจารณาไดมการนำาเขามาหรอสงออกไป ยกตวอยางเชน โครงการททำาการผลตเพอทดแทนการนำาเขา การผลตภายในประเทศเพอทดแทนการนำาเขาจะถก

26

กำาหนดตามราคา ณ ทาเรอถาคาใชจายในการขนสงและการกระจายสนคาตอหนวยจากโครงการไปยงแหลงบรโภค นอยกวาคาใชจายในการขนสงและการกระจายสนคาไปในระหวางทาเรอกบแหลงบรโภค คาใชจายทประหยดไดของทรพยากรตอหนวยของการผลผลตดงกลาว คอ ผลประโยชนทเพมขนตามราคา c.f.i. เพอใหไดราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ ดงนน ราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ เทากบ c.f.i. ลบดวย คาใชจายทประหยดไดของทรพยากรตอหนวยของการผลผลต

สวนโครงการทใชปจจยการผลตสามารถทำาการสงออกได ถาคาใชจายในการขนสงและการกระจายสนคาจากแหลงผลตไปยงโครงการมากกวาคาใชจายในการขนสงและการกระจายสนคาจากแหลงผลตไปยงทาเรอเพอสงออก คาใชจายสวนทมากกวาจะตองเขาไปรวมในราคา f.o.b. เพอใหไดราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ ดงนน ราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ เทากบ f.o.b. บวกดวย คาใชจายสวนเพมจากขนสงจากแหลงผลตไปยงโครงการ พจารณารปท 6.2

27

รปท 6.2 แสดงองคประกอบของคาขนสงและการกระจายสนคาตามราคาเสมอภาค ณ ทาเรอ

โดยท

T และ D : คาขนสงและการกระจายสนคา ตามลำาดบ T1 และ D1 : คาขนสงระหวางโครงการกบทาเรอ T2 และ D2 : คาขนสงระหวางโครงการกบแหลงผลตปจจยในประเทศ T3 และ D3 : คาขนสงระหวางโครงการกบแหลงรบซอผลผลตจากโครงการ T4 และ D4 : คาขนสงระหวางแหลงรบซอผลผลตจากโครงการกบทาเรอ T5 และ D5 : คาขนสงระหวางทาเรอกบแหลงผลตปจจยในประเทศ

28

สำาหรบโครงการทผลตเพอทดแทนการนำาเขา

คาใชจายทประหยดไดของผลผลต = (T4 + D4) - (T3 + D3) คาใชจายทประหยดไดของปจจยการผลตทนำาเขามาแตผลตไดในประเทศ = (T1 + D1) - (T2 + D2) คาใชจายทประหยดไดของปจจยการผลตทสงออกไปแตผลตไดในประเทศ = (T5 + D5) - (T2 + D2) คาใชจายทเกดขนของปจจยการผลตทนำาเขา = (T5 + D5)

ในระบบราคาตลาดโลกตามธรรมดาแลวตองปรบราคาตลาดโลกใหเปนราคาภายในประเทศทโครงการตงอย ดวยอตราแลกเปลยนทางการ ดงนนราคาเงาของสนคาทมการซอขายในตลาดโลก(i) จะสามารถคำานวณไดดงน

โดยท

กำาหนดให และ : ราคาเงาและราคาตลาดภายในประเทศของสนคาและบรการ i ในโครงการตามลำาดบ

: ราคา c.i.f. หรอ f.o.b ของสนคาและบรการ i ในรป เงนตราตางประเทศ : อตราแลกเปลยนทางการ และ : คาขนสงและกระจายสนคาและบรการ i ณ ราคาตลาดภายในประเทศ และ : คาแปรราคาเงา (Conversion factor) ของการขนสงและการกระจาย สนคาและบรการ

29

และ อาจมคาเปนบวกหรอลบกไดขนกบประเภทของสนคาและบรการททำาการซอขายในโครงการ และจากการทเราคำานวณราคาเงาของสนคาทมการซอขายในตลาดโลก ดงนนเราตองนำาคา CF มาแปลงคา และ

ใหเปนคาใชจาย ณ ราคาตลาดโลกตวอยางเชนโครงการหนงผลตสนคาเพอทดแทนการนำาเขาดวย

ราคา c.i.f. ในหนวยของเงนตราในประเทศ 100 ตอหนวย และราคาภายในประเทศ ณ หนาโรงงาน 120 ตอหนวย คาขนสงและกระจายสนคาจากทาเรอไปยงแหลงทรบซอ 15 ตอหนวย ณ ราคาตลาดภายในประเทศและคาขนสงจากโครงการไปแหลงรบซอ 5 ตอหนวย คาแปรราคาเงาของการขนสงและการกระจายสนคา เทากบ 0.8 จากโจทยเราสามารถคำานวณไดดงน

= 100 + (15 - 5) x 0.8 = 108 = 108 / 120 = 0.90

โดย 15 – 5 มาจาก ตนทนทประหยดไดในการขนสงและกระจายสนคาโดยสทธ นนกคอถานำาเขาตองเสยคาสง 15 แตหากทำาการผลตในประเทศจะเสยคาสงเพยง 5 จงประหยดคาขนสงและกระจายสนคาไปเทากบ 15 – 5 หรอเทากบ 10 นนเอง

การวเคราะหในทนจะแบงสนคาเปนปจจยการผลตและผลผลตของโครงการ

ก. ปจจยการผลต (Inputs)

การปรบราคาของปจจยการผลตทนำามาใชในโครงการเรมจากราคา ณ ทาเรอ กรณปจจยถกนำาเขาใหใชราคา c.i.f (ไมรวมภาษศลกา

30

การ) กรณปจจยถกผลตขนใชในประเทศและสงออกได ใหใชราคา f.o.b. (ไมรวมภาษสงออก) เปนราคาเรมตนในการคำานวน

กรณปจจยการผลตถกนำาเขา

ราคาเงาจะเทากบ = c.i.f. + คาใชจายตางๆ ในการขนสงและขนถายปจจยจากทาเรอไปยงทตงของโครงการทใชปจจยนน

กรณปจจยการผลต เพอใชในประเทศและมการสงออก

ราคาเงาจะเทากบ = f.o.b. – คาใชจายตางๆในการขนสงและขนถายปจจยจากแหลงผลตภายในประเทศไปยงทาเรอสงออก + คาใชจายตางๆในการขนสงและขนถายปจจยดงกลาวจากแหลงผลตภายในประเทศสทตงของโครงการทใชปจจยการผลตนน

ในกรณทคาใชจายสองรายการใกลเคยงกนมากหรอเทากน ราคาเงากคอราคา f.o.b. นนเอง

ข. ผลผลตของโครงการ (Outputs)

โครงการอาจผลตเพอสงออกหรอเพอทดแทนการนำาเขา ซงราคาเงา สามารถหาไดจากราคา ณ ทาเรอเชนกน

กรณผลผลตถกสงออก

ราคาทจะพจารณาในกรณน คอราคา f.o.b. ดงนน ราคาเงาของผลผลตจะเทากบ = f.o.b. - คาใชจายในการขนสงและคาบรการขนถายสนคาจากทตงโครงการสทาเรอ

31

กรณผลผลตเพอทดแทนการนำาเขา

ราคาทจะพจารณาคอราคา c.i.f. ดงนน ราคาเงาของผลผลตจ = c.i.f. + คาใชจายในการขนสงและขนถายสนคาจากทาเรอไปยงแหลงรบซอในประเทศ – คาใชจายในการขนสงและขนถายสนคาจากทตงโครงการไปยงแหลงรบซอในประเทศ

ในกรณทคาใชจายสองรายการใกลเคยงกนมากหรอเทากน ราคาเงากคอราคา c.i.f. นนเอง

วธการคำานวณราคาเงาของสนคาทมการซอขายระหวางประเทศขางตน เปนวธทนยมใชกนอยางกวางขวาง แตบางกรณอาจมวการปรบราคาทตางกน

ก. กรณเครองมอเครองจกรเปนสนคาทมนลกษณะเฉพาะตว (Non-homogenous) จะไมมราคา c.i.f. หรอ f.o.b. ทแนนอน การคำานวณราคาเงาทำาไดโดย

ราคาเงาของเครองจกร = x ราคา c.i.f. หรอ f.o.b.

โดย = ราคาตลาดทผลตในประเทศ = ราคาตลาดทผลตในตางประเทศ

ถา มากกวา 1 แสดงวา สนคาทผลตในประเทศมคณภาพ

สงกวาทผลตตางประเทศ

นอยกวา 1 แสดงวา สนคาทผลตในประเทศมคณภาพตำา

กวาทผลตตางประเทศ

32

ข. กรณสนคาบางอยางมราคา c.i.f. หรอราคา f.o.b. หลายราคาในตลาดโลก

1) ถาเปนสนคานำาเขาใหใช ราคา c.i.f. ทตำาทสด ทคาดคะเนวา ผนำาเขาจะจายในชวงทมการสงเขาจากตางประเทศ

2) ถาเปนสนคาสงออก ใหใช ราคา f.o.b. ทสงทสด ทคาดคะเนวา ผสงออกไดรบจรงในชวงทสงไปขายยงตางประเทศ

ค. กรณโครงการทพจารณาเปนโครงการขนาดใหญ โดยผลตสนคาเพอสงออกหรอนำาเขาปจจยการผลตจำานวนมหาศาล ซงจะสงผลใหเกดความผนผวนของราคาในตลาดโลกอยางมาก ในการคำานวณราคาเงาจงตองปรบราคา f.o.b. หรอ c.i.f. ตามขนาดของสดสวนของราคาโลกทคาดวาจะเปลยนแปลงไปจากเดม เราสามารถคำานวณราคาเงาไดจากรายรบสวนเพมจากการสงออก (Marginal Export Revenue : MER) ไดดงน

โดย เปนคาความยดหยนของอปสงคทมตอสนคาทผลตเพอสงออกของโครงการ

จากการทมการปรบราคาตลาดใหเปนราคาเงาหลายวธ แตหนวยงานระดบชาตตองการใหมมาตราเดยวในการคำานวณคาราคาเงา จงไดมการปรบคาความบดเบอนของราคาตลาดโดยกำาหนดสมประสทธปรบคา (Conversion Factors: CF) สำาหรบสนคาดงกลาว วธปรบราคาตลาดใหเปนราคาเงาโดยใชทำาไดโดย

ราคาเงา = CF x ราคาตลาด

33

โดยท ราคาเงาคอ ราคา ณ ทาเรอ (Border Price) และราคาตลาดคอ ราคาภายในประเทศ (Domestic Price)

การปรบคาราคาตลาดใหเปนราคาเงาวธนเปนวธลด จงควรนำามาใชเฉพาะรายการของปจจยหรอผลผลตทไมคอยสำาคญของโครงการ

6.5.4 การตราคาสนคาและบรการทไมมการซอขายในตลาดโลก (Valuation of Non-Traded Goods & Services)

ตามนยามแลว การผลตหรอใชสนคาทไมมการซอขายในตลาดโลกของโครงการจะกอใหเกดผลประโยชนหรอตนทนทไมไดอยในรปเงนตราตางประเทศโดยตรง การประเมนมลคาของกลมสนคานจงตองใชวธประเมนมลคาเทยบกบเงนตราตางประเทศ ซงวธประเมนอาจจะทำาไดโดยใชขอมลอยางละเอยดเกยวกบตนทนของอปทานสนคา สำาหรบในการศกษากลมของสนคาเราจะพจารณาวาเปนปจจยการผลตของโครงการเทานน

การพจารณาปจจยการผลตทไมมการซอขายในโลกแบงออกเปนสองกรณ คอ กรณอปสงคแปรผนและกรณอปสงคคงท ในกรณแรก อปสงคจากโครงการหนงจะกอใหเกดการตอบสนองของอปทาน ดงนน การผลตจะเพมขนเพอตอบสนองตอความตองการของโครงการ สวนในกรณหลง อปทานมจำากด ดงนน การทโครงการมอปสงคเพมขนจะบบใหผใชรายอนยอมสละปจจยนโดยการหนไปใชปจจยอนแทน และถารฐไมเขามาควบคม ราคาปจจยจะสงขนเรอยๆ

ก. กรณอปทานผนแปร

34

ทางปฏบต สมมตวา ความขาดแคลนปจจยการผลตเกดขนในระยะสนและตลอดชวงอายโครงการจะมการลงทนใหมเกดขน เพอตอบสนองอปทานของโครงการ ดงนนราคาเงาในกรณนจะถกกำาหนดโดยตนทนหนวยสดทายของอปทานทเพมขนในระยะยาว

ราคาเงาของสนคาทไมมการซอขายในตลาดโลก (j) ซงถกผลตโดยปจจยทมการซอขายไดรวมทงราคาเงาของปจจยการผลตอนๆทไมมการซอขายในตลาดโลกและแรงงานจะเปน ดงน

โดยท

คอ ราคาเงาของสนคา j คอ ปจจยการผลตทซอขายได (ใชผลตสนคา j) คอ จำานวนหนวยของ i ทใชผลต j ตอหนวย

คอ ราคาตลาดภายในประเทศของ i และ CF จะเปนตว

แปลงคา P ให กลายเปนราคาตลาดโลก คอ ปจจยการผลตทไมมการซอขาย (ใชผลตสนคา j) คอ จำานวนหนวยของปจจย n ทใชผลตผลผลต j ตอ

หนวย คอ ราคาตลาดภายในประเทศ n และ CFn จะเปนตวแปลง

คา Pn ใหเปนราคาตลาดโลกL คอ ประเภทของแรงงาน

คอ จำานวนแรงงานตามประเภท L ทใชตอหนวยของ

ผลผลต j

35

คอ คาจางแรงงานตามราคาตลาดของแรงงานประเภท L และ CFL จะเปนตวแปลง WL นใหเปนราคาในตลาดโลก

เราควรจะเขาใจวาตนทนตอหนวย ณ ราคาตลาดโลกของกจกรรมทไมมการซอขายสำาหรบในประเทศหนงไมจำาเปนตองเทากนกบตนทนตอหนวยของกจกรรมประเภทเดยวกน แมวาประเทศทงสองจะเผชญราคาตลาดโลกทเหมอนกนแตเนองจากความแตกตางดานผลตภาพทางการผลตและเทคนคกสามารถทำาใหตนทนตอหนวยตางกน

ข. กรณอปทานคงท

กรณนการประเมนราคาปจจยสามารถกระทำาไดโดยการวดมลคาทผใชรายอนเตมใจทจะจายเพอซอปจจย ถาอปสงคของโครงการผลกดนใหราคาของปจจยการผลตทไมมการซอขายในตลาดโลกเพมขน กจะสงผลใหราคาปจจยทประเมนไวตำากวามลคาของปจจยการผลตตามความเปนจรง ดงนนจงจำาเปนทตองวดมลคาของปจจยการผลตทผใชเตมใจจายออกมา โดยวธวดมลคาของปจจยการผลตทผใชเตมใจจายออกมา สามารถหาอานเพมเตมในหนงสอ Curry and Weiss, op cit., pp. 164 - 167

6.5.5 คาแปรราคาเงามาตรฐานหรอคาแปรราคาเงาเฉลย (Standard or Average Conversion Factor)

โดยปกตแลว ระบบเศรษฐกจใดกตามจะมความแตกตางระหวางราคาตลาดภายในประเทศและราคาตลาดโลกสำาหรบสนคาประเภทเดยวกน อตราสวนระหวางราคาตลาดโลกเฉลยถวงนำาหนก กบราคาภายในประเทศของภาคเศรษฐกจหลก จะอยในรปของคาแปรราคาเงามาตรฐานหรอคา

36

แปรราคาเงาเฉลย : SCF , ACF คาแปรราคาเงานมประโยชนมากในการปรบคารายการสนคาหรอปจจยทไมคอยมความสำาคญและหาขอมลไดยากหลกการประเมนคา ACF ม 2 วธ วธแรก มขอสมมตเกยวกบสนคาทซอขายกนได (ไมสนใจคาขนสงและการกระจายสนคา) ซงความแตกตางระหวางราคาถกกำาหนดโดยภาษและเงนอดหนนการคา

โดยท M และ X : มลคาทงหมดของการนำาเขาและสงออกในปทกำาหนด ซงจะถกแปลงเปนคาเงนในประเทศดวยอตราแลกเปลยนทางการ (OER)

Tm และ Tx : ภาษการคาทงการนำาเขาและสงออกตามลำาดบSm และ Sx : เงนอดหนนดานการคาทงหมดทงการนำาเขาและ

การสงออกตามลำาดบคา ACF จะมประโยชนเฉพาะกรณทเราสามารถหาตวแปรตางๆใน

สตรไดพรอมเทานน สตรดงกลาวมขอจำากดทวา 1) สตรนใชสวนแบงตลาดโดยเฉลยของสนคาทมการคาระหวางประเทศมาถวงนำาหนก ซงควรจะใชคาหนวยสดทาย (Marginal) จะดสมเหตสมผลกวา 2) สตรนรวมเฉพาะสนคาทซอขายกนไดเทานน ถงแมวาในทางปฏบต ACF จะถกนำามาประยกตใชแปลงคารายการสนคาทไมมการซอขายกนไดเปนราคาตลาดโลก 3) สตรนไมคำานงถงผลกระทบของนโยบายการควบคมดานการคา เชน โควตาการนำาเขาและใบอนญาต

เมอเปนเชนน คา SCF หรอ ACF จงควรนำามาใชคำานวณราคาเงาของสนคาทไมสามารถจดเปนกลมใดแนนอน (miscellaneous)

37

อกวธหนงคอหาคาเฉลยทแทจรงจากเซตของ CF ทหาไดสำาหรบกลมสนคา เราจะกำาหนดคา ACF เปนคาเฉลยถวงนำาหนกของ CF สำาหรบสนคาในภาคเศรษฐกจหลกโดยคำานวณจากตารางปจจย - ผลผลต ทงสนคาทซอขายกนได และสนคาทไมมการซอขายกนในตลาดโลก CF ของสนคาทซอขายกนนนหามาไดจากการเปรยบเทยบราคาโลกและราคาภายในประเทศ CF กจะรวมเอาผลกระทบดานราคาของขอจำากดทางการคาเอาไวดวย

การคำานวณคา CF ของกลมสนคาทไมมการซอขายในตลาดโลก สามารถใชประโยชนจากตารางปจจย - ผลผลต ซงมขอมลดานตนทนการผลตภายในประเทศ ณ ราคาคงท เราสามารถแปลงคาตนทนใหเปนราคา ณ ทาเรอไดโดยใชคา CF ทเหมาะสมของแตละรายการของสนคาหรอปจจย เมอรวมคา CF ของแตละรายการจะไดคา CF โดยเฉลยของกลมสนคาในภาคเศรษฐกจนน เชน การหาคา CF ของสงปลกสรางทนำาคาสมประสทธของปจจยแตละตวมาคณกบ CF ทเหมาะสม ผลรวมของคาสมประสทธดงกลาวคอ CF โดยเฉลยของสงปลกสราง

เพอใหเกดความสอดคลองในการวเคราะหตนทนและผลประโยชนสำาหรบทกโครงการ ผวางแผนหรอหนวยงานระดบชาตจะไดวางแนวทางขนพนฐานในการใช “ราคาเงา ” ใหเปนรปแบบเดยวกนทจะประยกตใชกบทกโครงการ

6.5.6 การประเมนคาแรงงานตามระบบราคาตลาดโลก

โดยทวไปแลว การแบงประเภทแรงงานจะถอเอาตามความสามารถของแรงงานเปนเกณฑ แรงงานจงม 2 ประเภท ไดแก แรงงานมทกษะ และแรงงานไรทกษะ นกวชาการบางทานไดแบงประเภทแรงงานออกเปน อปทานแรงงานสวนเกน (ขาดแคลนงานรองรบแรงงาน) และอปสงค

38

แรงงานสวนเกน (ขาดแคลนแรงงานทจะทำางาน) แรงงานไรทกษะมกจะอยในประเทศกำาลงพฒนาและเปนแรงงานสวนเกนทวางงานหรอทำางานตำากวาระดบ สวนแรงงานมทกษะมกเผชญกบสภาพอปสงคแรงงานสวนเกน

ในประเทศทตลาดแรงงานเปนตลาดแขงขน การเคลอนยายแรงงานเปนไปอยางเสร และคาจางแรงงานเปนไปในอตราสวนเดยวกนสำาหรบแรงงานประเภทเดยวกน จะมการวาจางแรงงานเพมขนจนถงจดทผลตภาพแรงงานหนวยสดทาย เทากบอตราคาจางแรงงานทไดรบ และเทากบเงนรายไดทจำาเปนตองจายชดเชยใหแกแรงงานสำาหรบการสละเวลาพกผอนเพอทำางาน

เปนททราบกนวา ตลาดแรงงานในประเทศกำาลงพฒนาไมไดสอดคลองกบสงทกลาวมาแรงงานประเภทเดยวกนไดรบอตราคาจางทแตกตางกนในแตละภาคเศรษฐกจหรอทำาเลทแตกตางกน ดงนนจงควรปรบคาจางทจายใหแกแรงงานซงเปนตนทนของโครงการดวยราคาเงา เพอใหราคาคาจางสอดคลองกบความเปนจรง

แรงงานในสภาพอปทานสวนเกนตามระบบราคาตลาดโลก แรงงานและปจจยการผลตอนทงหมด

ตองถกประเมนคาตามราคาตลาดโลก หมายถง หนวยของผลผลตทางกายภาพทสญเสยไปจะถกประเมนคาตามราคาตลาดโลกมากกวาราคาภายในประเทศ ดงนน ผลทเกดขนกบอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศทงทางตรงและทางออมอนเนองจากโครงการหนงวาจางแรงงานเพมขนจะตองถกประเมนคาออกมา

อตราคาจางเงาในรปพชคณตเปนดงน

39

โดยท SWR: อตราคาจางเงา

ai : สดสวนของแรงงานใหมทมาจากกจกรรม i

mi : ผลผลตทสญเสยไปตามราคาตลาดภายในประเทศ สำาหรบแรงงานทดงมาจากกจกรรม i

CFi : คาแปรราคาเงาสำาหรบกจกรรม i ทใชแปลงคาผลผลตทสญเสยไปเปนราคาตลาดโลก

เพราะฉะนน คาแปรราคาเงาของแรงงานจะไดวา

โดยท MWR : อตราคาจางในตลาด

CFL: คาแปรราคาเงาของแรงงาน

แรงงานในสภาพอปสงคสวนเกน

ความเปนไปไดทจะเกดขนคอ 1) อปสงคทเพมขนจากโครงการจะดงดดแรงงานจากกจกรรมอนๆ ททำางานเตมเวลา

2) อปสงคทเพมขนจะทำาใหมการฝกอบรมหรอการโยกยายแรงงานในกรณแรกคาเสยโอกาสกคอผลตภาพของแรงงานททำางานเตม

เวลาในกจกรรมเดม ซงจะถกแปลงคาเปนราคาตลาดโลก ในทางปฏบตไดสมมตวา อตราคาจางในตลาดทโครงการจายใหแกแรงงานนจะเปนคาทใชแทนผลตภาพของแรงงาน ณ ราคาตลาด ดงสมการตอไปน

40

ผลผลตทแรงงานสญเสยไปยงคงตองถกแปลงเปนราคาตลาดโลก และวธทงายทสดคอใชคา ACF ทงนอยบนขอสมมตทวา แรงงานในสภาพทตลาดมอปสงคสวนเกนน ยายไปทำางานทใดกไดในระบบเศรษฐกจ และโครงการสามารถดงแรงงานจากภาคเศรษฐกจตางๆ มาใชในโครงการ ผลกคอคาเฉลยของอตราสวนระหวางราคาตลาดโลกกบราคาภายในประเทศถกนำามาใชแปลงคาผลตภาพของแรงงานใหเปนราคาตลาดโลก ซงวธการนหมายความวา คาแปรราคาเงาของแรงงานลกษณะนคอ คา ACF

6.5.7 การประเมนคาทดนตามระบบราคาตลาดโลก

ราคาเงาของทดนถกกำาหนดโดยคาเสยโอกาสของทดน ซงกคอรายไดสทธ ณ ราคาตลาดโลกทไดรบจากทดน ในกรณททดนไมไดถกนำามาใชในทางเลอกซงมกรเกงกำาไร ถาทดนสำาหรบโครงการทตงอยไมเคยถกใชทำาอะไรมากอน คาเสยโอกาสโดยตรงของทดนจะเปนศนย ตนทนในการใชทดนของโครงการมคาเทากบศนย แตกรณททดนเปนตนทนขนาดใหญของโครงการ การประเมนมลคาของทดนตองพจารณาสถานการณในบรเวณพนทโครงการ และการใชพนทดนโดยสวนใหญของโครงการ

การวเคราะหตามระบบราคาตลาดโลกนน ทดนกเหมอนปจจยการผลตอนๆ ทงหมด ซงตองถกประเมนคา ณ ราคาตลาดโลก เชน โรงงานนำาตาล ตองการขยายฟารมผลตออย ชาวนาเปลยนจากการผลตฝายไปเปนออย เพราะออยใหมลคาสงกวา โดยคาเสยโอกาสทางเศรษฐกจตอเอเคอรของทดนทเคยใชปลกฝาย ณ ราคาตลาดโลก ตองถกนำามารวมเปนตนทนการเพาะปลกออย เพราะถาผลประโยชนจากโรงงานนำาตาลเพยงพอทจะครอบคลมตนทนทงหมดทางเศรษฐกจเทานน ทำาใหโครงการนนนาลงทน

นอกจากนน การประเมนคาทดนยงแยกพจารณาไดดงน

41

ก. กรณเชาทดน อตราคาเชาทดน ซงเปนคาใชจายในการใชทดนของโครงการกคอคาเสยโอกาสของทดน ซงพจารณาในรปของผลประโยชนสงสดทสญเสยไปอนเนองจากนำาทดนดงกลาวมาใชในโครงการ เชน ทดนเคยใหผลประโยชนในรปของมลคาผลผลตทางการเกษตรปละ 300,000 บาทตอไร อตราคาเชาทดนของโครงการคอปละ 300,000 บาทตอไร ข. กรณซอทดน ในการคำานวณคาใชจายในการใชทดนของโครงการนน เราจะกระจายมลคาทดนเปนรายป ตลอดอายของโครงการ โดยใชแฟกเตอรกอบกทน (capital recovery factor: CRF) เชน โครงการซอทดนมาคดเปนมลคา 500,000 บาท อายโครงการ 10 ป อตราคดลดทน 12% ดงนน คาเชาทดนเปนรายป ปละเทาๆกนจะเทากบ 500,000(0.177) = 88,492 บาท ผลลพธทไดตองนำามาปรบอกครง เพอแสดงคาทางเศรษฐกจทแทจรงของการใชทดน ถาคาเสยโอกาสของทดนสงขนตลอดอายโครงการ ค. กรณมการปรบปรงทดน ประกอบดวยการถมทและปรบแตงแนวพนท สงเหลานจดเปนการบรการภายในประเทศทไมอาจซอขายกนไดในตลาดโลก เราสามารถปรบมลคาทางการเงนเปนมลคาทางเศรษฐกจโดยใชคา SCF นอกจากนน ยงมรายการประเภทสนคาทไมอาจซอขายไดอนๆ เชน ปายชอถนน ปอมยาม ฯลฯ คาสาธารณปโภคอนไดแก ถนน ประปา ทางเทา ไฟฟา รวมทงคากอสรางอาคาร จะใชคาแปรราคาเงาการกอสราง CCF เปนตวสมประสทธปรบราคา สวนคาธรรมเนยมและคาบรการ สามารถใชคาแปรราคาเงามาตรฐาน SCF เปนตวสมประสทธปรบราคา

6.5.8 อตราสวนลด : แนวคดในการเลอก

42

อตราสวนลดทใชในการวเคราะหทางเศรษฐศาสตรจงมงไปทการใชเงนทนของโครงการ และวดการลดลงในมลคาของเงนลงทนเมอเวลาผานไป นอกจากปญหาการประเมนคาการลงทนในทางปฏบตแลว ยงมความยงยากเกยวกบสงทจะประกอบขนเปนหลกสำาคญของอตราสวนลด ในทางทฤษฎนนอตราสวนลดจะสะทอนถงคาเสยโอกาสของเงนทนทนำามาใชในโครงการ อยางไรกตามความแตกตางของคาเสยโอกาสยอมขนอยกบแหลงเงนทนและวธการใชเงนทนของโครงการไปยงกจกรรมตางๆ สมมตวา ใครคนหนงกำาลงพจารณาอตราสวนลดทจะนำามาใชในโครงการสาธารณะเขาสามารถพจารณาสถานการณหลกทเกดขนได 3 สถานการณดงน 1) กรณงบประมาณทใชในโครงการลงทนสาธารณะถกกำาหนดใหคงทตลอดระยะเวลาทกำาหนดให อตราสวนลดจะชวยคดเลอกโครงการทแขงขนกนอยภายใตขอจำากดของเงนทน ซงคาเสยโอกาสของเงนทนจะเปนผลตอบแทนของโครงการหนวยสดทาย 2) กรณการลงทนทงหมดของระบบเศรษฐกจคงทตลอดระยะเวลาทกำาหนดให แตงบประมาณการลงทนของรฐบาลสามารถเพมขนไดโดยเกบภาษหรอกยมจากภาคเอกชน ในจดนโครงการของรฐบาลทเพมขนมาจะแทนทโครงการเอกชนหนวยสดทาย และคาเสยโอกาสของเงนทนจะเปนผลตอบแทนซงภาคเอกชนไดรบ 3) กรณอปทานของแหลงเงนทนแปรผนได งบประมาณการลงทนสามารถเพมขนไดโดยดงจากการออมภายในประเทศและตางประเทศเพมขน ในจดน คาเสยโอกาสจะเปนตนทนของอปทานเงนทน ตามปกตจะอธบายในรปของอตราดอกเบยทแทจรง (อตราดอกเบยในรปตวเงนทไดปรบเงนเฟอแลว)

43

ความยงยากอาจเกดขนไดอก ยกตวอยางเชน รฐบาลอาจสามารถหาเงนมาลงทนเพมขนได โดยเปนผลจากการลงทนของภาคเอกชนลดลงและการออมภายในประเทศเพมขน หรอกรณทประเทศกำาลงพฒนาไมกประเทศอาจมแหลงเงนทนเพยงพอทจะลงทนในตางประเทศ ดงนนผลตอบแทนภายนอกนกคอคาเสยโอกาส ตารางท 6.4 แสดงการใชระบบราคาตลาดโลก

รายการของโครงการ

การปรบราคา

Traded goods

- ประเมนคา ณ ราคาเสมอภาค : ราคา ณ ทาเรอบวกหรอลบดวยรายการตนทนคาขนสงและการกระจายสนคา ตนทนทงสองนตองถกประเมนคา ณ ราคาตลาดโลกดวย

Non-traded goods

-กรณทอปทานของปจจยเหลานสามารถเพมขนได เพอสนองความตองการของโครงการ ปจจยเหลานจะถกประเมนคาดวยตนทนการผลตสวนเพม พรอมกนกบรายการตนทนของปจจยการผลตทงหมด ณ ราคาตลาดโลก- กรณอปทานของปจจยเหลานคงท เราสามารถประเมนคาปจจยจากคณคาทเกดดบผใช ซงจะถกแปลงคาเปนราคาตลาดโลกดวยคาแปรราคาเงาสำาหรบการบรโภคเฉลย หรอ ACF

Labor - กรณเกดอปทานของแรงงานสวนเกน เราจะประเมนคาแรงงานจากมลคาของผลผลตทสญเสยไป อนเปนผลจากการเคลอนยายเขามาทำางานในโครงการ ผลผลตนถกประเมนคา ณ ราคาตลาดโลก-กรณเกดอปสงคของแรงงานสวนเกน เราจะประเมนคาแรงงาน ณ อตราคาจางในตลาด ซงจะถกปรบคาเปนราคาตลาดโลกดวยคาแปรราคาเงาโดยรวม หรอ ACF - กรณเปนแรงงานตางชาต เราประเมนคาแรงงานตางชาตโดยพจารณาจากผลรวมของเงนรายไดทสงกลบภมลำาเนา ซงเปนตนทนของเงนตราตางประเทศทางตรงและคาใชจายในประเทศ ผลลพธทไดจะถกแปลงคาเปนราคาตลาดโลกดวยคา ACF

Land - คาเสยโอกาสของทดน คอ ผลตอบแทนสทธทไดจากการใชทดน

44

ไปในทางเลอกทตองการ ซงผลตอบแทนนจะถกประเมนคา ณ ราคาตลาดโลก

Discount rate

- ใชคาเสยโอกาสของเงนลงทนซงสะทอนถงผลตอบแทนทอาจเกดขนไดจากการลงทนไปในทางเลอก ( ผลตอบแทนถกประเมนคา ณ ราคาตลาดโลก) หรอ ตนทนของการกยมสวนเพมจากแหลงเงนทนภายใน หรอ ภายนอกประเทศ

ทกลาวมาไดพจารณาถงการประเมนคาผลผลตและปจจยการผลตทงหมดของโครงการ ณ ราคาตลาดโลก โดยทปจจยการผลตทไมมการซอขายกนในตลาดโลก แรงงานภายในประเทศและทดนไมอาจหาราคาตลาดโลกไดโดยตรง แตใชวธหามลคาตลาดโลกทเทาเทยมกนโดยประเมนตนทนทงหมดในการผลตทงในกรณปจจยการผลตทไมมการซอขายในตลาดโลก และผลผลตทสญเสยไปตลอดจนแรงงานและทดน ณ ราคาตลาดโลก การปรบคาทงหมดนไดสรปไวในทตารางท 6.4 ตารางท 6.5 แสดงราคาตลาดของสนคาหลกทมการซอขายกนในตลาดโลก

PSF ( Rs/Ib)

ราคานำาเขา (ณ OER) ตนทนคาขนสง - จากโครงการสผใช PSF ทผลตใน

ประเทศ- จากทาเรอสผใช PSF ทนำาเขา

ตนทนในการจดจำาหนาย - จากโครงการสผใช PSF ทผลตใน

ประเทศ- จากโครงการสผใช PSF ทนำาเขา

ราคาขาย PSF ของโครงการ

5.0

0.150.22

0.050.107.5

45

TPA ( Rs/Ib) EG ( Rs/Ib)

ราคานำาเขา (ณ. OER)ภาษนำาเขาตนทนคาขนสง - จากทาเรอสโครงการ

ตนทนในการจดจำาหนาย - จากทาเรอสโครงการ

ราคา ณ โครงการ

2.400.40

0.10

0.103.08

2.700.68

0.10

0.103.58

ทรพยากรในประเทศทสำาคญซงถกนำามาใชในโครงการ จะเปนสวนประกอบของคาใชจายในการลงทนเกยวกบการกอสรางและสวนประกอบของคาใชจายเกยวกบกระแสไฟ สวนรายการคาขนสง การกระจายสนคาและวสดหบหอเปนรายการปลกยอยในคาใชจายดำาเนนการซงเกยวพนกบทรพยากรในประเทศ

การปรบราคาเงา

ในการประเมนคา CF สำาหรบรายการเฉพาะอยางแกโครงการ โดยปกตแลว ผลลพธจะถกกำาหนดเปนทศนยมสามตำาแหนงเพอลดความคลาดเคลอน อยางไรกตาม การประเมนจากขอมลเฉลยในระดบชาต อาท คา ACF และ คา CF สำาหรบการขนสง การจดจำาหนาย กระแสไฟฟาและแรงงานจะถกกำาหนดเปนตวเลขจำานวนเตมโดยประมาณ

คา ACF

ในระบบเศรษฐกจทมนโยบายควบคมการขำาเขาในรปแบบโควตาและใบอนญาต นโยบายนจะรกษาราคาระดบภายในประเทศใหสงกวาราคาตลาดโลกสำาหรบสนคาชนดเดยวกน จากการศกษาวจยไดม

46

การประเมนคา ACF เปนคาเฉลยถวงนำาหนกของคา CF ของภาคเศรษฐกจหลก พจารณาดงตารางตอไปนตารางท 6.6 แสดงคา ACF ทประเมนได

ภาคเศรษฐกจ CF สดสวนใน GDPคาเฉลยถวงนำา

หนก

โรงงานอตสาหกรรมการเกษตรภายในประเทศการเกษตรเพอการสงออกการขนสงการกระจายสนคา การกอสรางไฟฟากจกรรมอนๆ

0.860.951.200.800.680.740.821.00

0.1500.3000.1500.0460.1540.1040.0510.0451.000

0.1290.2850.1800.0370.1050.0770.0420.0450.900

ขอสงเกต : ACF = 0.900

คา ACF มกถกนำามาใชกบรายการทไมมการซอขายกนในตลาดโลกทเปนรายการยอย รวมทงคาใชจายประเภททน วสดหบหอ และอนๆทเราไมสามารถหารายละเอยดของขอมลไดมากนก

แรงงาน

ภายใตระบบเศรษฐกจทมการทำางานตำากวาระดบแรงงานไรฝมอทงหมดถกดงมาจากชนบทและคาแปรราคาเงาของแรงงานไรฝมอ ณ ราคาตลาดโลก เทากบ 0.05 ถกใชในการประเมนปจจยการผลตทไมมการ

47

ซอขาย สำาหรบโครงการน แรงงานไรทกษะทโครงการวาจางจะเปนปจจยการผลตทไมมการซอขาย ในตลาดโลกดงเชนสงปลกสรางและกระแสไฟฟา แรงงานทงหมดทโครงงานวาจางจะผานการฝกอบรมจนกลายเปนแรงงานทมทกษะ ตามกระบวนการทไดอธบายการใชระบบราคาตลาดโลกเปนหนวยมาตรฐาน แรงงานมทกษะจะถกประเมนดวยคา ACF ซงเทากบ 0.90

รายการทมการซอขายกนในตลาดโลก

สนคาทมการซอขายกนในตลาดโลกสำาหรบโครงการนกคอ PSF รวมทงวตถดบ TPA และ EG คา CF ของสนคาและวตถดบแสดงดงตารางท 6.10 คา CF จะปรบราคาตลาดภายในประเทศของสนคาและปจจยแตละรายการใหกลายเปนราคาโลก ราคาเงาในคอลมนสดทายกคอ ผลรวมของราคาเงา ณ ราคาตลาดโลกของแตละรายการ และ CF สำาหรบสนคาและวตถดบกคอ อตราสวนของราคาเงาตอราคาภายในประเทศ

สำาหรบผลผลต PSF ราคา c.i.f. เปนสวนประกอบสำาคญของราคาเงา และราคา c.i.f. น จะเปนราคาตลาดโลกอยแลว เพราะวา CF เทากบ 1.0 ความแตกตางระหวางตนทนคาขนสงและการจดจำาหนายในการเคลอนยายผลผลผตนำาเขา PSF ไปสตลาด และตนทนในการเคลอนยายอปทาน PSF ทผลตขนจากประเทศใหมของโครงการสตลาดกคอจำานวนเงนทประหยดไดสทธเทากบ Rs.0.12 Ib การประหยดสทธนตองแปลงเปนราคาตลาดโลกและแยกใชคา CF ซงเทากบ 0.80 และ 0.68 สำาหรบกจกรรมทไมมการซอขาย อนไดแก การขนสงและการจดจำาหนายตามลำาดบ สวนเพมระหวางราคา c.i.f. ทบวกดวยตนทนทประหยดได และราคาทโครงการกำาหนดขนกคอกำาไรสวนเกนทตกอยกบผเปนเจาของโครงการ โดยกำาไรสวนเกนในรปเงนโอนจะมคา CF เทากบศนย สำาหรบปจจยการผลตทซอขายกนไดสองชนดอนไดแก TPA และ EG กดำาเนน

48

การดวยวธเดยวกน ราคา c.i.f. มคา CF เทากบ 1.0 ดงนนราคา c.i.f. จงเปนราคาตลาดโลกดวย ภาษนำาเขาม CF เทากบศนย เพราะเปนรายการเงนโอน ตนทนคาขนสงและการจดจำาหนายจากทาเรอสโครงการถกปรบดวยคาแปรราคาเงาเทากบ 0.8 และ 0.68 ตามลำาดบเพอใหเปนราคาโลก

เครองจกรอปกรณเปนรายการทสำาคญรายการหนงของคาใชจายในการลงทนของโครงการ CF ของเครองจกรอปกรณมคาเขาใกลหนง เนองจากเปนปจจยนำาเขาทปลอดภาษ คาใชจายของการลงทนซอเครองจกรอปกรณจะเทากบคาใชจายในรปเงนตราตางประเทศ 93% บวกดวยคาขนสง 5% และคาจดจำาหนาย 2% จากทาเรอ เพราะฉะนนคา CF ของเครองจกรอปกรณเทากบ 0.984 = (0.93 1.00) + (0.050.8) + (0.02 0.68)ตารางท 6.7 แสดงคาแปรราคาเงาของปจจยหลกทซอขายในตลาดโลก

ผลผลต PSF (Rs/Ib)ราคาตลาด

ภายในประเทศ

CFราคาเงา

(หนวยมาตรฐานราคาตลาดโลก)

ราคา c.i.f.การประหยดตนทนคาขนสงการประหยดตนทนกากระจายสนคากำาไรสวนเพม a

ราคาทโครงการCF สำาหรบ PSF = 5.090 / 7.500 = 0.679

5.000.070.052.387.50

1.000.800.68 0

5.0000.0560.034

05.090

ปจจยการผลต TPA (Rs/Ib)

ราคา c.i.f.ภาษนำาเขาคาขนสงจากทาเรอไปโครงการ

2.400.480.100.10

1.000

0.80

2.4000

0.0800.068

49

ตนทนการกระจายสนคาจากทาเรอไปโครงการราคาทโครงการCF สำาหรบ TPA = 2.548/3.080 = 0.827

3.08 0.68 2.548

ปจจยการผลต EG(Rs/Ib)

ราคา c.i.f.ภาษนำาเขาคาขนสงจากทาเรอไปโครงการตนทนการกระจายสนคาจากทาเรอไปโครงการราคาทโครงการ CF สำาหรบ EG = 2.848/3.58 = 0.796

2.700.680.100.103.58

1.000

0.800.68

2.7000

0.0800.0682.848

ขอสงเกต : a เปนกำาไรสวนเกน

รายการทไมมการซอขายในโลก

เราสามารถแยกประเดนการพจารณารายการทไมมการซอขายกนตลาดโลกออกเปนสองกลม กลมแรก เปนตนทนขอรายการปลกยอยซงถกแปลงคาเปนราคาตลาดโลกโดยใชคา ACF รายการปลกยอยไดแก คาใชจายในการลงทนอนๆ คอ วสดหบหอและปจจยอนๆ พจารณาตารางท 6.8 ตารางท 6.8 แสดงคาแปรราคาเงาของสงปลกสราง

50

สดสวนของตนทน ณ ราคาตลาดภายในประเทศ

CFคาเฉลยถวงนำาหนก CF

วตถดบนำาเขาซเมนตวตถดบภายในประเทศแรงงาน มทกษะ ไรทกษะคาใชจายประเภททน เครองมออปกรณ อนๆรายการเงนโอน ภาษ กำาไรสวนเกน ขอสงเกต : CF สำาหรบสงปลกสราง = 0.737

0.160.060.12

0.050.25

0.250.05

0.020.041.00

0.7910.8700.900

0.9000.500

0.9400.900

0.0000.000

0.1270.0520.108

0.0450.125

0.2350.045

0.0000.0000.737

กลมทสอง เปนตนทนของรายการทไมมการซอขายกนในตลาดโลกทสำาคญมาก ไดแก สวนประกอบของคาใชจายในการลงทนและกระแสไฟฟาทเปนคาใชจายในการดำาเนนงาน ปจจยเหลานสามารถถกผลตเพมขนไดจนเพยงพอตออปสงคของโครงการ ตนทนของการผลตปจจยเหลานตองถกประเมนคาเปนราคาตลาดโลก

คา CF ของกระแสไฟฟาเทากบ 0.83 คา CF นอาจพจารณาเปนคา CF เฉลยของประเทศสำาหรบแหลงอปทานกระแสไฟฟาทแตกตางกน

51

คา CF ของสงปลกสรางในทนยดตามโครงสรางของตนทนสงปลกสรางของโครงการผลต PSF พจารณาทตาราง 6.8

วตถดบนำาเขาทใชในการกอสรางมคา CF เทากบ 0.791 ภาษนำาเขาโดยเฉลยของวสดกอสรางเทากบ 20% และตนทนคาขนสงและการจดจำาหนายจากทาเรอสทตงโรงงานเทากบ 5.0% และ 7.5% ของตนทนของวตถดบทนำาเขานตามลำาดบ เพราะฉะนน ตนทนของวตถดบทนำาเขาแตละหนวยจะประกอบดวยรายการตางๆ ดงตารางท 6.9 และเมอใชคาแปรราคาเงาทเหมาะสมสำาหรบแตละรายการปรบคา กจะไดคาเฉลยตอนำาหนกเทากบ 0.791ตารางท 6.9 แสดงองคประกอบของตนทนของวตถดบนำาเขา

สดสวนของตนทน CFคาเฉลยถวงนำา

หนก

ราคา c.i.f.ภาษนำาเขาคาขนสงตนทนการกระจายสนคา

0.7000.1750.0500.0751.000

1.000.000.800.68

0.7000.0000.0400.0510.791

ถงแมวาโครงการจะใชปนซเมนตทผลตขนในประเทศ แตกยงตองนำาเขาอกดวย รฐบาลเกบภาษนำาเขาปนซเมนตจากตางประเทศในอตรา 20% เพอปกปองการผลตปน ในประเทศ (แตกไมใชอตราสงสด) ราคาปนภายในประเทศสงกวาราคานำาเขา 15% ขณะทตนทนคาขนสงและการจดจำาหนายในการเคลอนยายปน ทนำาเขาจากตางประเทศไปสทตงโรงงานไมแตกตางจากการเคลอนยายปน ทผลตขนในประเทศไปสทตงโรงงาน เพราะฉะนนคา CF ของปนเทากบ 1.00/1.15 หรอ 0.87

52

วตถดบในประเทศและคาใชจายในการลงทนของสงปลกสรางอนๆ เปนรายการปลกยอยทไมมการซอขายกนในตลาดโลก และถกแปลงคา ณ ACF เทากบ 0.90 แรงงานมทกษะถกแปลงคา ณ ACF เทากบ 0.90 เชนกน ขณะทแรงงานไรทกษะใชคา CF เทากบ 0.50

เครองมออปกรณทเปนรายการคาใชจายในการลงทนกอสรางตองถกนำาเขาจากตางประเทศ โดยเสยภาษนำาเขาโดยเฉลยในระดบตำาเทากบ 5.3% ของราคา c.i.f. ตนทนคาขนสงและการจดจำาหนายคดเปน 3% และ 2% ของตนทนในการลงทนซอเครองมออปกรณในการกอสรางทงหมดตามลำาดบ เพราะฉะนน ตนทนของเครองมออปกรณแตละหนวยจะประกอบดวยรายการตางๆ ดงแสดงนตารางท 6.10 และคาแปรราคาเงาทเหมาะสมซงจะเปนคาทแปรราคาเงาสำาหรบเครองมออปกรณทงหมดจะเทากบ 0.940ตารางท 6.10 แสดงรายการซงเปนองคประกอบของตนทนในการนำาเขาเครองจกรอปกรณ

สดสวนของตนทน CFคาเฉลยถวงนำา

หนก

ราคา c.i.f.ภาษนำาเขาคาขนสงตนทนการกระจายสนคา

0.9020.0480.0300.0201.000

1.000.000.800.68

0.9020.0000.024 0.014 0.940

53

ในทสด รายการเงนโอนทงหมดจะมมลคาทางเศรษฐกจเปนศนย รายการเงนโอนในการกอสรางประกอบดวยภาษและกำาไรสวนเกน ซงเปนผลจากการผกขาดของผประกอบธรกจกอสราง ผลลพธของคา CF สำาหรบสงปลกสรางเทากบ 0.737 ถงแมวาคานจะเปนคา CF เฉพาะเจาะจงกตาม แตเพอใหงายขนกสมมตวา คานสามารถถกใชเปนคา CF สำาหรบตนทนสงปลกสรางระดบชาต คานถกใชในการประเมนคาสงปลกสราง (ดตารางท 6.6) และสวนประกอบของคากระแสไฟสำาหรบการกอสราง

การวเคราะหโครงการ ณ ราคาตลาดโลก

ดวยเซตของ CF น ขอมลของโครงการ ณ ราคาตลาดในประเทศสามารถถกแปลงเปนคาราคาตลาดโลก (ตาราง 6.11) ผลลพธทแสดงในตารางท 6.11 ใชอตราสวนลดเทากบ 10% ณ อตราสวนลด 10% BCR ณ ราคาตลาดในประเทศ และ BCR ณ ราคาเงาเทากบ 1.22 และ 0.98 ตามลำาดบ ณ อตราสวนลด 10% NPV มคาลดลงจนตดลบ คา IRR ลดลงจาก 19%ณ ราคาตลาดภายในประเทศเปน 9% ณ ราคาเงา โครงการใชปจจยทซอขายกนในตลาดโลกตามจำานวนทมอยจำากดเทานน และไดรบผลกระทบจากการวาจางงานอยางมาก โดยเฉพาะในภาคกอสราง โครงการประหยดเงนตราตางประเทศดานผลผลต แตสญเสยเงนตราตางประเทศอยางมากในการนำาเขาวตถดบและเครองมออปกรณ โครงการสามารถทำากำาไร ณ ราคาตลาด เนองจากไดรบความคมครองผลผลตดวยอตราภาษนำาเขาทสงกวาปจจยการผลตทใชโดยโครงการ การวเคราะหทางเศรษฐศาสตรไดขจดผลกระทบของการคมครองนดวยการประเมนคารายการทซอขายกนในตลาดโลกทงหมด โดยไมคมครองราคาในประเทศ ผลทเกดขนกคอ CF สำาหรบผลผลต PSF จะตำากวา CF สำาหรบกรณ

54

ปจจยการผลต ดงนน ผลประโยชนของโครงการจงลดลงเพราะตนทนมมลคาสง สงนยอมหมายความวา โครงการจะมผลประโยชนทางการเงนสงไดกตอเมอตองมการคมครองโดยใชระบบภาษนำาเขา ถาทางเลอกอนใหผลตอบแทนจากการลงทนในอตรา 10% พอด กไมสมควรลงทนในโครงการ PSF เพราะการลงทนในทางเลอกอนมโอกาสไดรบผลตอบแทนในรปเงนตราตางประเทศสงกวา

ตารางท 6.11 แสดงงบทรพยากร ณ ราคาเงา (ระบบราคาตลาดโลก) มลคาปจจบน ณ 10% (ลานบาท)

ราคาตลาดภายในประเทศ

CFราคาเงา

(หนวยมาตรฐานราคาตลาดโลก)

ผลประโยชน 1.รายรบจากการขายตนทน 1.การลงทน เครองมออปกรณ สงปลกสราง อนๆ2.เงนทนหมนเวยน PSF TPA EG3.คาใชจายดำาเนนงาน TPA

1,404.38

201.9643.5313.95

24.2710.884.78

503.41220.4380.0918.2931.47251.3119.00%

0.679

0.9840.7370.900

0.6790.8270.796

0.8270.7960.8240.9000.900

953.57

198.7332.0812.56

16.489.003.80

416.32175.4665.9916.4628.32-21.639.00%

55

EG ไฟฟา แรงงานมทกษะ วสดหบหอ และอนๆกระแสทรพยากรสทธ IRR

6.6 สรป

ขณะทโครงการเอกชนมงเนนผลประโยชนทตกอยกบเจาของโครงการ และใหความสำาคญกบการวเคราะหทางการเงน ในทางตรงกนขาม โครงการลงทนของรฐบาลกลบมงเนนผลประโยชนทตกอยกบระบบเศรษฐกจสวนรวมเปนสำาคญ เมอเปนเชนน การวเคราะหโครงการชองรฐบาลจงอาศยการวเคราะหโครงการทางเศรษฐกจ โดยการวเคราะหจะพจารณาครอบคลมรายการตนทนและผลประโยชนทงทางตรงและทางออม อนเปนผลพวงจากความพยายามจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพ ภายใตความไมสมบรณของระบบตลาด ทงน การขจดความไมสมบรณดงกลาวออกไปจากการวเคราะห กระทำาโดยหาราคาทางเศรษฐกจหรอราคาทแทจรงของสนคาและบรการทกชนดทนำามาใชเปนปจจยการผลต หรอเปนผลผลตของโครงการลงทนทกำาลงพจารณาเพอใหโครงการแสดงถงคณคาทแทจรงทบคคลในสงคมโดยสวนรวมจะไดรบจากโครงการนนๆทงนสามารถหาราคาทแทจรงดงกลาวดวยวธปรบราคาตลาดใหเปนราคาเงา ซงราคาเงาจะสะทอนถงคาทแทจรงของปจจยและผลผลต อยางไรกตาม ราคาเงาอาจแสดงในหนวยมาตรฐานของระบบ

56

ราคาตลาดโลกหรอระบบราคาภายในประเทศกได เพราะผลลพธทไดมคาเทยบเทากน

57