บทที่ 4 การเขียนย่อความ และสรุป...

บทท 4 การเขยนยอความและสรปความ

การยอความ

การยอความ คอ การสรปเนอความใหเหลอสนกวาเดม มลกษณะกะทดรดและไดใจความส าคญครบถวน ซงผยอจะตองอานขอความใหใจอยางแจมแจงอยางนอยครงหนงกอน เมออานรอบสองจงคอยเกบใจความส าคญและลงมอเขยนในภายหลง

การยอความมลกษณะส าคญ คอ

1. เปนการเรยบเรยงเนอความใหม โดยใชส านวนภาษาของผเขยนเองทงหมด

2. ตดพลความ

3. ตองพยายามคงน าเสยงของขอเขยนนน ๆ เอาไวใหเหมอนเดม

4. ขนาดของยอความ โดยทวไปม 2 ขนาดคอ

ก. ขนาดปรกต ยอเหลอ 1 ใน 3 ของเนอความเดม หรออยางมากไมเกนครงหนง

ข. ขนาดสน อาจยอเหลอเพยง 2-3 บรรทดตามธรรมดา

5. การขนตนยอความมรปแบบเฉพาะตว ผยอควรจะไดศกษาและใชใหถกตอง

สงทตองค านงถงอยเสมอในการยอความคอ

ตองใชความสามารถดานภาษาควบคกบศลปะ

ดงนนผยอความจ าเปนอยางยงทจะตอง

คนหาแนวความคดหลกและรายละเอยดทปรากฏอยในขอมล วางแผนเพอจดเนอหาทจะยอ คดเลอกเพอตดสวนทไมส าคญออก วางแผนในการล าดบเนอหา การเรยบเรยงค าพดและประโยค ตรวจสอบดวยวา ขอความทยอแลววารกษาขอเทจจรงของขอความเดมไวได

ครบถวนหรอไม

ผยอความตองมความสามารถในการใชภาษาเปนอยางด มความสามารถในการจบใจความส าคญของเรองทจะยอ และมศลปะการเรยบเรยงถอยค าใหกระชบรดกมนาอานและไมเสยความเดม ซงเปนสงทตองฝกหดจนเกดความช านาญ

หลกของการยอความ

การพจารณาสาร สามารถแบงออกไดเปน 2 ขนตอน คอ

ขนตอนท 1 จ าแนกสารออกตามประเภทของสาร

1.1 สารประเภทรอยแกว

1.2 สารประเภทรอยกรอง

1.3 สารทส อมาโดยตรง

ขนตอนท 2 เปนขนการวเคราะหแยกสารลงไปในรายละเอยด ดานรปแบบของสาร และชนดของสารอนเปนลกษณะเฉพาะ พจารณาเนอหาของสารทแตกตางกนในลกษณะเฉพาะของสารนน ๆ

ตวอยางโวหาร คอ ถอยค าหรอชนเชงในการแตงท าใหหนงสอนนมรสชาต ไมจดชด

ยาขอบ นกประพนธเลองชอของไทยกลาววา ส านวนตางกบโวหาร ส านวน คอ การรอยกรองถอยค าเพราะพรงรนห สวนโวหาร คอ ค าแหลมคมตองเรยนจากกรชางคดในสงทพบเหนมาแลวกอปมาใหแยบคาย

นกศกษาควรพจารณาแลวสงเกตความและถอยค าทใชในโวหารนน ๆ ไมพงควรจดจ า เพราะโวหารนเปรยบเหมอนมดสองคม มทงโทษ ถาใชบอยกลายเปนเฝอหรอกลายเปนเลนลน ถาใชโดยไมตรตรองกไมมรสหรอท าใหผอานร าคาญไดงาย ๆ

การเขยนหนงสอใหมโวหารดนน อยทการใชถอยค าดเหมาะสมกบเนอเรองและสงนาเปนไปได

การวเคราะหขอความจากตวอยางจากขอความ ผอานจะตองพจารณาแบบทวไปและพจารณาอยางละเอยด ดงน

ขนตอนท 1 ลกษณะของสารเปนรอยแกว

ขนตอนท 2 พจารณาจากรปแบบการเขยน และภาษาทใชในการเขยนพบวาขอเขยนนเปนประเภทวชาการ เพราะภาษาทใชเปนภาษาทางการและมการอางองตามรปแบบการเขยนทางวชาการ

ตวอยาง

อาเพศกเพศนชอนงค อรองคกบอบบาง

ควรแตผดงสรสอางค ศภลกษณเจรญใจ

ยามเขญกเขนสรรอวย พลชวยผจญภย

ควรแตจะเออนพจนไข คณเลศมโหฬาร

การวเคราะหขอความจากตวอยางสารทยกตวอยางมาน เมอน ามาพจารณาตามขนตอนท 1 คอ เปนสารประเภทรอยกรอง

ตอมาจงตองมาพจารณาตามขนตอนท 2 ซงตองอาศยความรเกยวกบค าประพนธมาชวย รอยกรองทยกมานเปนรอยกรองประเภทฉนท เปนขอความทตดตอนมาจาก ฉนทยอเกยรตชาวนครราชสมาของ พระยาอปกตศลปสาร

จากตวอยางจะเหนไดวา ยงมความรลกซง รรายละเอยดมากเทาใดกจะท าใหเขาใจสารไดดยงขนเทานน เมอน าขอความมายอกท าไดด เพราะทราบรายละเอยดของสารทยอเปนอยางดนนเองดงนนการ รจกสารทน ามายอความจงมความส าคญอยางยง ถาผยอสามารถแยกประเภทของสารไดอยางถกตอง แมนย า และสามารถวเคราะหเนอหาของสารไดด การยอความกจะถกตองไปดวย

การยอความ ควรท าดงตอไปน

อานเรองทจะยอใหเขาใจแจมแจงไมนอยกวา 2-3 ครง

พจารณาดวาอะไรเปนความส าคญในตอนหนง ๆ

เกบเอาใจความส าคญเฉพาะตอน จากนนบนทกไวอยางยอ ๆ

น าใจความส าคญเหลานนมาเรยบเรยงใหเน อความตดตอสมพนธกนตามล าดบ

การยอความ ควรท าดงตอไปน (ตอ)

ค าสรรพนามทใชในส านวนยอความนน จะใชเปนสรรพนามบรษท 1 หรอบรษท 2 ไมได เพราะเหตวาผยอเปนผเกบใจความจากเรองมาเรยบเรยงใหม ฉะนนจงตองใชสรรพนามบรษท 3

เครองหมายตาง ๆ เชน “...” หรอ การพดโตตอบกนตองไมน ามาแยกกลาวหรอแยกเขยน แตใหเขยนรวมเปนเรองเดยวกน

ควรพจารณารปแบบในการยอความประเภทตาง ๆ เพอเปนแนวทางในการปฏบต

การจบใจความส าคญ

1. การจบใจความส าคญของประโยค วธการจบใจความส าคญของประโยคเรมจากความเขาใจโครงสรางของประโยคกอน

ตวอยางท 1 โครงสรางของประโยค

โครงสรางของประโยค ประกอบดวย ภาคประธาน+ภาคแสดง

ภาคประธาน + ภาคแสดง

คน เดน

ฉน กนกวยเตยว

ประโยคทยกตวอยางทง 2 ประโยค เปนประโยคใจความส าคญทงค เพราะถอยค าทน ามาเรยงกนใหเปนประโยคเปนค าทแสดงความคดหลก ท าใหเกดประโยคใจความส าคญ

ตวอยางท 2 ภาคประธาน (นาม+สวนขยายนาม) + ภาคแสดง (กรยา+สวนขยายกรยา)

ประโยค ตของคณเมดแกวสวยอยางไมมทต

ภาคประธาน คอ ตของคณเมดแกว

นาม คอ ต

สวนขยายนาม คอ ของคณเมดแกว

ภาคแสดง คอ สวยอยางไมมทต

กรยา คอ สวย

สวนขยายกรยา คอ ไมมทต

ใจความส าคญของประโยค คอ ตสวย สวนขอความนอกเหนอจากนนเปนสวนขยายใจความส าคญหรอเรยกอกอยางวา พลความ หมายถง ขอความทไมส าคญ

2. ใจความส าคญของยอหนา การจบใจความส าคญของยอหนากคอการคนหาประโยคใจความส าคญของยอหนานน ๆ ใหพบ โดยปกตแลวยอหนาหนง ๆ ผเขยนมกวางต าแหนงของประโยคใจความส าคญไวตนยอหนา กลางยอหนา ทายยอหนา หรอทงตนและทายยอหนา

ตวอยาง

มนษยตองการเงนเพราะเงนสามารถซออะไรไดตามความตองการ จะน าไปซออาหารรบประทาน ซอเสอผาสวมใส ซอทอยอาศยกได ยามเจบปวยกใชเงนรกษาตวเองใหมชวตอยรอดมาได นอกจากนนคนยงตองการความสะดวกสบาย เงนกสามารถซอความสะดวกสบายไดเชน ซอรถยนตขไปท างาน ขไปเทยว เวลารอนกซอพดลมซอแอรมาตดทบาน เปดแอรเยนฉ านอนหลบสบาย หรอบางทซอไดแมกระทงความรก

ใจความส าคญของยอหนานคอ มนษยตองการเงนเพราะเงนสามารถซออะไรไดตามความตองการ

ตวอยางท 3 ภาคประธาน (นาม+สวนขยายนาม) + ภาคแสดง (กรยา+สวนขยายกรยา + กรรม+สวนขยายกรรม)

ประโยค คณหทยาหมบานสนสวยรมธารซอรถเบนซสเทาออนแลวเมอวานน

สามารถแยกประโยคใหชดเจนไดดงน

ภาคประธาน ประกอบดวย คณหทยา (นาม) หมบานสนสวยรมธาร (สวนขยายนาม)

ภาคแสดง ประกอบดวย ซอ (กรยา) แลวเมอวานน (สวนขยายกรยา)

รถเบนซ (กรรม) สเทาออน (สวนขยายกรรม)

ใจความส าคญของประโยคคอ คณหทยาซอรถเบนซ ทเหลอนอกนนเปนสวนพลความทงสน

วธคนหาใจความส าคญของยอหนา

o อานขอความสก 2 ครง เพอส ารวจและพจารณาเนอหา โดยตงค าถามทว ๆ ไปวาใคร ท าอะไร ทไหน เมอใด อยางไร

o หาประโยคความคดหลกหรอประโยคใจความส าคญโดยสงเกตต าแหนงทต งของประโยค

o พจารณาตรวจสอบความถกตองวาเปนประโยคใจความส าคญจรงหรอไม

o การปรบถอยค าใหส นและชดเจนทสด จนกลายเปนประโยคความคดหลก

o หาค าหลกจากประโยคขยายมาเสรมเปนยอความ

3. การจบใจความส าคญของเรอง เรองในทนหมายถงเหตการณซงมจดเรมตน มเรองราวตอกนมาและมจดจบ

ในการจบใจความส าคญของเรอง ควรมความเขาใจเบองตน 2 ประการดงน

3.1 ลกษณะทวไปของเรอง โดยทวไปเรองมสวนประกอบคอ

1) ชอเรอง

2) จดก าเนดของเรอง

3) เหตการณหรอการด าเนนเรอง

4) จดจบของเรอง

3.2 วธจบใจความส าคญ

กอนจบใจความส าคญตองทราบวา

สารชนดใด เรองอะไร

รายละเอยดของเรองตงแตตนจนจบ

การด าเนนเรองจดจบของเรอง

ความคดหลกหรอประโยคใจความส าคญของแตละยอหนา

ใคร ท าอะไร ทไหน เมอใด อยางไร ท าไม

4. การจบใจความส าคญของการพด

4.1 เปลยนค าพดหรอค าสนทนาใหเปนเรองเลากอน

4.2 หาประเดนหลกหรอใจความส าคญตามวธและขนตอนการจบใจความส าคญของเรองดงทไดกลาวมาแลว

4.3 หากเปนเรองยาวแบงเปนหลายตอน ใหเกบใจความส าคญและใจความส าคญเสรมของแตละตอนออกมา แลวน ามาเรยบเรยงเปนยอเรองเรองหรอยอความใหมความสนยาวตามขนาดทตองการ

4.4 ถาไมปรากฏชอเรอง จงอานเรองจนสามารถหาความคดรวบยอดของเรองใหไดแลวตงชอเรองไวในใจ

4.5 ในการจบใจความส าคญ จ าเปนตองรวาสารทน ามาจบใจความเปนสารชนดใด

ตวอยาง

“แทน มงจะกนอะไรสงเลย เตมท” พนกงานวางเมนสองชดลงบนโตะ คนภมฐานเลอนมาใหเพอนประกาศตวเปนเจามอ

“มงสงเถอะชาต อะไรกได” เสยงแทนยงแผว หางเสยงคลายจะสนอยางไมคอยมนใจ

“เฮย...” ชาตครางเชงปฏเสธ หยบเมนมามองไล

“งนเอาขาวผดแหนม” แทนหนไปสงทางพนกงาน

“ขาว เขว เดยวคอยกน เอาเบยรกอน เบยรเยน ๆ มา หอยนางรมแปดตวสด ๆ นะ ย าเนอกงโรยงา เอาปลาดบไหม”

“ตามใจ แตกกนไมเปนหรอก” แทนเออออคลายรสกอดอดไมคอยคนกบบรรยากาศ

“ลองดนะ กชอบ มนซาขนกะโหลกด”

ขนตอนการจบใจความส าคญท าไดดงน

ขนตอนท 1 เปลยนบทสนทนาเปนเรองเลา

ชาตและแทนเขาไปในรานอาหาร ชาตบอกใหแทนสงอาหารมารบประทาน โดยเขาจะเปนคนจายคาอาหารเอง แทนบอกใหชาตสงเอง ครนชาตคะยนคะยอใหสงแทนจงสงขาวผดแหนม ชาตบอกใหงดขาวไวกอนเอาไวกนทหลง พรอมทงสงเบยรเยน ๆ หอยนางรม กงโรยงา และปลาดบ หลางขอความเหนแทน แทนไมขดแตบอกวารบประทานไมเปน ชาตใหลองดเพราะรสรอนแรงด

ขนตอนท 2 วเคราะหสาร

บทสนทนานนาจะเปนตอนหนงของนวนยายหรอเรองสน

ขนตอนท 3 ตงชอเรองไวในใจ

เจามอ หรอ เจามอเลยงอาหาร

ขนตอนท 4 เกบใจความส าคญและใจความส าคญเสรม

ใจความส าคญ - ชาตพาแทนเขาไปในรานอาหารแหงหนงเพอเลยงอาหาร

ใจความส าคญเสรม - แทนสงขาว

- ชาตใหรบประทานภายหลง

- ชาตส งเบยรและกบแกลม

- กบแกลมมหอยนางรม กงโรยงา ปลาดบ

ขนตอนท 5 เรยบเรยงถอยค าใหมเปนยอความใหไดความยาวตามทตองการดงน

เกบใจความส าคญขนาดสน

- ชาตพาแทนเขาไปในรานอาหารเพอเลยงอาหารแทน

เกบใจความขนาดกลาง โดยเพมใจความส าคญเสรม

- ชาตพาแทนเขาไปในรานอาหารแหงหนงเพอเลยงอาหารแทน เขาสงเบยรกบแกลมมารบประทานกอน สวนขาวเอาไวภายหลง

เกบใจความส าคญขนาดยาวโดยเพมใจความส าคญเสรมใหมากขน

- ชาตพาแทนเขาไปในรานอาหารแหงหนงเพอเลยงอาหาร เขาสงเบยรหอยนางรม กงโรยงา และปลาดบมาเลยงแทน สวนขาวผดแปนมทแทนสงให

หากสงเกตในการยอความจะพบวา บทสนทนาของคนทวไปการบทสนทนาในการอภปราย โตวาท หรอในนวนยาย เรองสน บทละครกด มทงค าสภาพและไมสภาพ ซงถอวาเหมาะสมตามบทบาทและเหตการณนน ๆการจบใจความและน าใจความส าคญมาเรยบเรยงใหม จะตองใชภาษาทสภาพสละสลวย ตามแบบอยางของการเขยนทด

รปแบบของการยอความ

รปแบบของงานเขยน

งานเขยนปกณกคด

การเขยนทางราชการ

การเขยนทางวชาการ

การเขยนสารคด

การเขยนเชงสรางสรรค

การเขยนเฉพาะกจ

รปแบบของการยอความ

1. สวนขนตนของยอความ

2. สวนเนอหาทจะยอ

วธยอความ

อานเนอหา

การเกบใจความส าคญ

การสรปความ

การสรปความจากการฟง

การสรปความจากการอาน