มสธ มสธมสธ มสธ มสธ 12 - sukhothai thammathirat open ......มสธ...
Post on 19-Nov-2020
6 Views
Preview:
TRANSCRIPT
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
หนวยท 12การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
อาจารย ดร.กฤตธ ศรเกต
ชอ อาจารยดร.กฤตธศรเกต
วฒ ศศ.บ.(รฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรการปกครอง)
มหาวทยาลยเกษตรศาสตร
ร.ม.(การปกครอง)จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ร.ด.(การเมองเปรยบเทยบ)จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ต�าแหนง อาจารยประจ�าภาควชาสงคมศาสตร
คณะอกษรศาสตรมหาวทยาลยศลปากร
หนวยทเขยน หนวยท12
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-2 การวเคราะหการเมอง
หนวยท 12
การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
เคาโครงเนอหาตอนท12.1ความเปนมาและความหมายของแนวคดพหวฒนธรรม
12.1.1การศกษาวฒนธรรมความเปนมาและขอโตแยง
12.1.2พหวฒนธรรมความหมายตนก�าเนดและความส�าคญ
12.1.3แนวคดพหวฒนธรรมในศตวรรษท21
ตอนท12.2แนวคดพหวฒนธรรมกบการวเคราะหการเมอง
12.2.1ความสมพนธเชงอ�านาจกบแนวคดพหวฒนธรรม
12.2.2แนวคดพหวฒนธรรมกบการพฒนาประชาธปไตย
ตอนท12.3กรณศกษาประเดนทาทายของแนวคดพหวฒนธรรม
12.3.1ประเดนทาทายของแนวคดพหวฒนธรรม
12.3.2พหวฒนธรรมในสงคมไทย
แนวคด1. พหวฒนธรรมพฒนาขนในฐานะแนวคดทางสงคมในชวงทศวรรษ 1950 และเตบโต
ทรงพลงมากขนในชวงป1968ถง1971ในประเทศแคนาดาออสเตรเลยสหรฐอเมรกา
และยโรปบางประเทศและแพรหลายไปทวโลกมากขนภายใตกระแสโลกาภวตนในฐานะ
แนวคดทสงเสรมใหเกดการยอมรบในความแตกตางหลากหลาย การเปดพนทใหความ
แตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมไดมพนทในสงคมอยางเทาเทยมอนเปนสวนหนงของ
การปกครองในระบอบประชาธปไตยอยางไรกตามเมอแนวคดแพรหลายไปทวโลกโดย
เฉพาะอยางยงเมอเขาสศตวรรษท 21 ซงโลกมความสลบซบซอนมากขน การใหความ
หมายและการน�าแนวคดไปใชกมความแตกตางกนไปอกทงยงมการเรยกรองใหรฐกลบ
มาใชอ�านาจมากขนเพอรกษาความสงบในสงคม แนวคดพหวฒนธรรมเองกถกน�าไปใช
เพอตอกย�าการครอบง�าทางวฒนธรรมแทนทจะเพอการยอมรบในความเทาเทยมแตกม
นกวชาการทพยายามอธบายความหมายของพหวฒนธรรมใหเปนทเขาใจ ไดแก สจวต
ฮอลล หรอ อมารตยา เซน ไดชใหเหนวาหวใจส�าคญของแนวคดพหวฒนธรรมคอสทธ
และเสรภาพของผคนการยอมรบซงความหลากหลายทางวฒนธรรมการสงเสรมเสรภาพ
ทางวฒนธรรมอนเปนไปเพอเสรมสรางประชาธปไตย
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-3การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
2. ประเดนทางวฒนธรรมมความเกยวของกบการเมอง พนทของวฒนธรรมเปนพนทท
เกยวของกบความสมพนธเชงอ�านาจ การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรมก
คอการวเคราะหความสมพนธเชงอ�านาจทางการเมองในพนททางวฒนธรรม โดยทการ
วเคราะหการเมองในแนวทางของพหวฒนธรรมสามารถท�าไดทงในมตของเศรษฐกจ
การเมองมตทางนโยบายสาธารณะและมตของสงคมวทยาการเมอง
3. แนวคดพหวฒนธรรมและประชาธปไตยมความเชอมโยงกนอยางใกลชด โดยเฉพาะ
อยางยงเสรนยมประชาธปไตยและไดรบอทธพลมาจากแนวคดพหนยมทน�าเสนอแนวคด
การกระจายอ�านาจในสงคมสงเสรมการยอมรบในความหลากหลายทางวฒนธรรมเปด
พนทใหแตละวฒนธรรมมพนทและเขาถงอ�านาจทางการเมองอยางเทาเทยมกนเสรมสราง
ใหเกดประชาธปไตย
4. แนวคดพหวฒนธรรมเผชญกบปญหาและความทาทายมากมายจากหลายสาเหตไดแก
ความทาทายทเกดจากปจจยดานการเมองดานเศรษฐกจ และประเดนทาทายทเกดจาก
ฐานการอธบายและการใหความหมายของแนวคดพหวฒนธรรมนยมเอง อยางไรกตาม
ทามกลางความทาทายดงกลาวพบวาแนวคดพหวฒนธรรมยงคงไดรบความนยมอกทง
ยงเตบโตเปนรปธรรมอยางมากในบางประเทศเชนในประเทศแคนาดาสวนในกรณของ
สงคมไทยแนวคดพหวฒนธรรมมกถกใชภายใตกรอบมมมองวฒนธรรมนยม เนนการ
ใชแนวคดพหวฒนธรรมเพอสรางเอกภาพ ความสมานฉนท และความมนคงของชาต
อยางไรกตามดวยกระแสการเปลยนแปลงดานตางๆทน�าประเทศไทยเขาสยคหลงสมย
ใหม แนวคดพหวฒนธรรมในสงคมไทยกมพฒนาการ เกดความเปลยนแปลงในวงการ
วชาการและเกดกระแสการยอมรบในความแตกตางหลากหลายมากขนเชนการยอมรบ
ในฐานะความเปนพลเมองของกลมชาตพนธการยอมรบในวถชวตและฐานะต�าแหนงของ
เพศทสามเปนตน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-4 การวเคราะหการเมอง
วตถประสงคเมอศกษาหนวยท12จบแลวนกศกษาสามารถ
1. อธบายความเปนมาและความหมายของแนวคดพหวฒนธรรมได
2. เขาใจแนวคดพหวฒนธรรมอธบายและวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรมโดย
เฉพาะอยางยงในประเดนของความสมพนธเชงอ�านาจและการพฒนาประชาธปไตยได
3. เขาใจและอธบายถงประเดนทาทายในการศกษาแนวคดพหวฒนธรรมและอธบายแนวคด
พหวฒนธรรมในสงคมไทยได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-5การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
บทน�า
แนวคดพหวฒนธรรมพฒนาขนในฐานะทเปนจดยนทางศลธรรมการเมองและนโยบายของรฐ
เตบโตขนในชวงปลายทศวรรษ1960ถงตนทศวรรษท1970ในประเทศแคนาดาออสเตรเลยสหรฐอเมรกา
และในยโรปโดยในประเทศแคนาดาและออสเตรเลยพหวฒนธรรมเปนนโยบายของรฐอยางเปนทางการใน
ขณะทในสหรฐอเมรกาและยโรปบางประเทศ พหวฒนธรรมเปนแนวทางของรฐในการปฏบตตอความ
หลากหลายทางเชอชาตและวฒนธรรม1 เพอรองรบการแกไขปญหาส�าคญในเรองของการอยรวมกนอยาง
หลากหลายของคนทองถนและผอพยพเขามาอยใหมซงมความหลากหลายทางวฒนธรรม เชอชาตศาสนา
ความคดความเชอ และวถชวตพหวฒนธรรมเปนทแพรหลายมากขนภายใตกระแสโลกาภวตนจนมฐานะ
เปนวาทกรรมโลกวาทกรรมหนง ไดรบการรบรองและเรยกรองจากองคกรระหวางประเทศใหรฐตาง ๆ
สนบสนนความหลากหลายทางเชอชาตและวฒนธรรม2 อนเปนสวนหนงของการสงเสรมการปกครองใน
ระบอบประชาธปไตยแมจนกระทงเกดกระแสตอตานโลกาภวตนแนวคดพหวฒนธรรมกยงคงสามารถรบ
ใชกระแสดงกลาวไดบนเงอนไขของการเรยกรองใหเกดการยอมรบในความแตกตางหลากหลายทามกลาง
กระบวนการท�าใหเปนสากลทเกดขนรนแรงภายใตกระแสโลกาภวตนบนความตอเนองของกระแสการ
เรยกรองประชาธปไตย
อยางไรกตาม การแพรหลายของแนวคดพหวฒนธรรมไปทวโลกกสงผลใหความหมายหรอการ
ตความของแนวคดนถกดดแปลงใหเขากบบรบทของสถานทตางๆ จนขาดความชดเจน ไมตรงตามความ
หมายเดมหรอกระทงบดเบยวไปจนขดแยงกบความหมายเดมเพอเปาหมายทางการเมองของบางประเทศ
ดวยเหตนแนวคดพหวฒนธรรมในปจจบนทแมจะแพรกระจายจนเปนวาทกรรมโลกชดหนง แตกเปน
วาทกรรมทน�ามาซงขอโตแยงทหลากหลายเชนเดยวกนการศกษาพหวฒนธรรมจงตองท�าความเขาใจประเดน
ตางๆดงกลาวเพอใหเขาใจสามารถวเคราะหและขบเคลอนแนวทางในการปรบใชแนวคดใหสอดคลองกบ
บรบทของประเทศทงนไมไดหมายถงการน�าแนวคดมาใชแบบยกมาทงดนหรอมงรกษาความหมายดงเดม
แตเพอใหการน�ามาใชนนสอดคลองกบบรบทโดยทปรชญาพนฐานของแนวคดส�าคญคอการเรยกรองใหเกด
การยอมรบซงความแตกตางหลากหลายยงคงอยไมถกท�าใหบดเบยวไปเพอผลประโยชนทางการเมองของ
ฝายใดฝายหนงและโดยเฉพาะอยางยงเพอการน�าแนวคดดงกลาวมาใชในการสงเสรมการปกครองในระบอบ
ประชาธปไตย
1ศรจตสนนตะ. (2556).สถานการณโตแยงเรองพหวฒนธรรมในประเทศไทย. ในวารสารภาษาและวฒนธรรม,ปท 32
ฉบบท1(มกราคม-มถนายน2556),น.5.2 เพงอาง.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-6 การวเคราะหการเมอง
ตอนท 12.1
ความเปนมาและความหมายของแนวคดพหวฒนธรรม
โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท12.1แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรองเรองท12.1.1การศกษาวฒนธรรมความเปนมาและขอโตแยง
เรองท12.1.2พหวฒนธรรมความหมายตนก�าเนดและความส�าคญ
เรองท12.1.3แนวคดพหวฒนธรรมในศตวรรษท21
แนวคด1. มมมองของการศกษาทางวฒนธรรมสามารถแบงออกไดเปน 4 มมมองหลก ไดแก
1)การศกษาวฒนธรรมในมมมองคลาสสก2)การศกษาวฒนธรรมในมมมองวฒนธรรม
นยม 3) การศกษาวฒนธรรมในมมมองอตสาหกรรมวฒนธรรม และ 4) การศกษา
วฒนธรรมในมมมองความสมพนธเชงอ�านาจ/ยคหลงสมยใหมนอกจากนนยงมมมมอง
ของการศกษาวฒนธรรมของนกมานษยวทยาซงมการโตแยงกน 2 มมมองคอฝายท
เรยกวาสากลนยมทางวฒนธรรมกบฝายทเรยกวาสมพทธนยมทางวฒนธรรม
2. พหวฒนธรรมพฒนาขนในฐานะแนวคดทางสงคมในชวงทศวรรษ1950และเตบโตทรง
พลงมากขนในชวงป 1968ถง 1971หมายถงการยอมรบในความแตกตางหลากหลาย
การเปดพนทใหความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมไดมพนทในสงคมอนเปนไปเพอ
เปาหมายส�าคญคอสงเสรมเสรภาพและการปกครองในระบอบประชาธปไตย
3. โลกในศตวรรษท21 มความสลบซบซอนแนวคดพหวฒนธรรมแพรหลายไปทวโลกใน
ยคนแตกเกดความทาทายใหมๆเชนความทาทายทเกดจากการตความของผน�าแนวคด
ไปใชเพอประโยชนของกลมใดกลมหนงอยางไรกตามมนกวชาการทพยายามอธบายความ
หมายของพหวฒนธรรมใหเปนทเขาใจเชนสจวตฮอลลอมารตยาเซนทพยายามชให
เหนวาหวใจส�าคญของแนวคดพหวฒนธรรมคอการมงไปสการเออใหเกดสทธและเสรภาพ
วตถประสงคเมอศกษาตอนท12.1จบแลวนกศกษาสามารถ
1. อธบายมมมองการศกษาวฒนธรรมและขอโตแยงทเกดขนในการศกษาวฒนธรรมได
2. อธบายความหมายตนก�าเนดและความส�าคญของพหวฒนธรรมได
3. อธบายแนวคดพหวฒนธรรมในศตวรรษท21ได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-7การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
เรองท 12.1.1 การศกษาวฒนธรรม ความเปนมาและขอโตแยง
การท�าความเขาใจพหวฒนธรรมมความเชอมโยงกบความเขาใจในเรองของวฒนธรรมอยางไมอาจ
หลกเลยงไดเนองจากความเขาใจความหมายตลอดจนมตในการรบรเขาใจเกยวกบวฒนธรรมสงผลอยาง
ส�าคญตอการตความหรอใหความหมายพหวฒนธรรม ในสวนนจงจะแสดงใหเหนมตของการมองประเดน
ทางวฒนธรรมเพอเปนพนฐานตอการท�าความเขาใจพหวฒนธรรมในสวนตอไป
วฒนธรรมเปนประเดนการศกษาทมมาอยางยาวนานมววฒนาการตอเนองจนกระทงปจจบนโดย
ในกระแสของพฒนาการของการศกษาวฒนธรรมนนกไดเกดการเปลยนแปลงมมมองของการศกษาไปมาก
พอสมควรโดยอาจแบงมมมองของการศกษาวฒนธรรมออกเปนมมมองใหญๆได4มมมองดงน
1. การศกษาวฒนธรรมในมมมองคลาสสกการศกษาวฒนธรรมในมมมองคลาสสก เปนมมมองการศกษาวฒนธรรมทด�ารงอยมาเปนระยะ
เวลายาวนานตงแตยคกรกโบราณมาจนกระทงชวงกลางศตวรรษท19และกยงคงมอทธพลอยอยางมากจน
กระทงปจจบนเมอมการผนวกรวมแนวคดดงกลาวเขากบแนวคดของการสรางความมนคงของรฐชาต
การศกษาวฒนธรรมในมมมองนเปนการศกษาวฒนธรรมทใหความส�าคญและมงศกษาวฒนธรรม
ของชนชนสง เนองจากการใหความหมายของค�าวา “วฒนธรรม” ในมมมองน หมายถงวฒนธรรมท
ชนชนสงทมการศกษาและมอ�านาจในสงคมเหนวาถกตองดงามเทานนไมไดหมายรวมถงวฒนธรรมของคน
ทวไปและยงกวานนนอกจากวฒนธรรมของคนทวไปจะไมไดรบความสนใจแลวยงถกมองวาเปนสงแปลก
ปลอม ชนต�า ไมไดรบการยอมรบจากผมอ�านาจในสงคมอกดวย3 จะเหนไดวามมมองเชนนเปนมมมองท
ยกยองใหวฒนธรรมหนงมฐานะเหนอวฒนธรรมอน ๆ ซงในเบองตนกพอจะเปนทเขาใจไดวามมมองเชนน
ไมเออตอแนวคดความหลากหลายทางวฒนธรรม
ประวตของการศกษาวฒนธรรมตามมมมองดงกลาวสามารถสบยอนไปไดถงยคปรชญาคลาสสก
ในหนงสอของเพลโต(Plato)เรอง“อตมรฐ”(TheRepublic)พบวามการกลาวถงประเดนทางวฒนธรรม
เอาไวโดยเพลโตไดจ�าแนกวฒนธรรมออกเปนสองประเภทไดแกวฒนธรรมทแทประเภทหนงกบวฒนธรรม
มวลชนอกประเภทหนงและจดวฒนธรรมทแทไวในปรมณฑลของปรชญาการศกษาและความจรงในขณะ
ทจดวฒนธรรมมวลชนเอาไวในปรมณฑลของกวนพนธและศลปะแตงแตม ซงในปรมณฑลหลงน เพลโต
อธบายวาเปนเรองของความเชอทศนคต และการลอลวง4 ไมใชความจรงแท อนเปนทศนะทใหคณคาตอ
3ดเพมเตมในสาทรศรเกต.(2557).พฒนาการความสมพนธเชงอ�านาจทางเศรษฐกจและการเมองในวฒนธรรมเพลงไทย
สากล.วทยานพนธรฐศาสตรดษฎบณฑตคณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.4John,A.Weaver.2005.Popular: Primer.NewYork,.NY:PeterLang.pp.1-3.อางถงในฐรวฒเสนาค�า“เหลยว
หนาแลหลงวฒนธรรมปอป”ในฐรวฒเสนาค�า.(บ.ก.).(2549).เหลยวหนาแลหลง วฒนธรรมปอป.กรงเทพฯ:ศนยมานษยวทยา-
สรนธร(องคการมหาชน).น.2.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-8 การวเคราะหการเมอง
วฒนธรรมของชนชนสงวาเหนอกวาวฒนธรรมมวลชนทงน ในกรณของเพลโตซงใหความส�าคญกบความร
วาเปนเครองมอส�าคญในการเขาถงความจรงสงสด เกณฑในการตดสนคณคาของเขาจงตงอยบนฐานของ
การเขาถงความร ซงอาจไมไดเปนไปตามสงทผมอ�านาจในสงคมหรออ�านาจรฐกลาวอางเสมอไปเพราะหาก
พจารณาจากประวตชวตของโสเกรตสซงเพลโตผเปนศษยไดเขยนไวโสเกรตสยอมแลกชวตของตนกบการ
ภกดตอคณคาทเหนอกวาคณคาของอ�านาจรฐหรอกลาวคอโสเกรตสไมยอมเชอฟงรฐหากค�าสงของรฐขด
กบหลกการเหนอกวาทไดมาจากการแสวงหาความรโดยเหตผลแตดวยการส�านกในบญคณของรฐโสเกรตส
กยอมรบโทษจากการไมเชอฟงดงกลาว ซงการกระท�าเชนนนสะทอนใหเหนวา คณคาของวฒนธรรมตงอย
บนเกณฑของความรอนจะน�าไปสการเขาถงความจรง ไมใชคณคาทตดสนโดยผมอ�านาจเพยงฝายเดยว
อยางไรกตาม ในประเดนทวา ใครคอผก�าหนดวาสงใดคอความรกเปนอกประเดนหนงทโตแยงกนไดตอไป
เพยงแตตองระมดระวงหากจะมองวาการใหคณคาของวฒนธรรมในมมมองของเพลโตนนถกก�าหนดโดย
ผมอ�านาจในสงคมเพยงฝายเดยวเพราะอยางนอยทสดในกรณของเพลโตกยงสามารถเปดใหมการโตแยง
โดยใชเหตผลไดวาสงใดคอวฒนธรรมอนดงามไมใชขนอยกบการก�าหนดโดยผมอ�านาจโดยไมอาจโตแยงได
การศกษาวฒนธรรมตามมมมองดงกลาวด�าเนนเรอยมาตลอดยคกลางจนกระทงเกดรฐสมยใหม
(ทมอาณาเขตและจ�านวนประชากรแนนอนมอธปไตยสมบรณภายในขอบเขตของรฐมรฐบาลเปนหนวยใน
การบรหารประเทศ)และรฐชาต(รฐสมยใหมทน�าอดมการณชาตนยมการสรางประวตศาสตรและส�านกรวม
เขามาผนวกรวมเพอใหประชาชนภายในดนแดนของรฐรสกถงความเปนพวกเดยวกน)ขนในยโรปสงผลให
รฐชาตเขามาใชอ�านาจในการก�าหนดมมมองตอวฒนธรรมมากขนดวยเหตผลดานความมนคงของรฐ
2. การศกษาวฒนธรรมในมมมองวฒนธรรมนยมการเกดขนของรฐสมยใหมและรฐชาต สงผลใหมการวางเกณฑดานวฒนธรรมเพอความมนคง
รงเรองของรฐ การด�าเนนการดงกลาวรฐจะเปนผก�าหนดเกณฑทางดานวฒนธรรม และใหคณคาฐานะกบ
วฒนธรรมทรฐเหนวาเหมาะสมเหนอกวาวฒนธรรมอนๆแมวฒนธรรมอนๆสามารถด�ารงอยได แตกใน
ฐานะทเปนรองวฒนธรรมของรฐจะเหนวาลกษณะเชนนไมไดเออตอความหลากหลายทางวฒนธรรมหรอ
แมความหลากหลายทางวฒนธรรมจะด�ารงอย แตกถกจดล�าดบชนทไมเทาเทยมกนในสงคมประเดนน ม
นกวชาการเหนวา การเกดขนของรฐสมยใหมและรฐชาต เปนอปสรรคส�าคญของการพฒนาประชาธปไตย
เลยทเดยว5แนนอนทสดกเปนอปสรรคตอแนวคดพหวฒนธรรมดวย
นอกจากนน การปฏวตอตสาหกรรม ถอเปนอกจดเปลยนส�าคญระลอกหนงทสงผลใหเกดการ
เปลยนแปลงทางเศรษฐกจสงคมตลอดจนความสมพนธเชงอ�านาจทางการเมองของผคน ในทางหนงท�าให
ประชาชนทวไปมอ�านาจมากขนเนองจากมรายไดเพมขนและยงเขาถงสนคาอปโภคบรโภคมากขนอกดวย
และในขณะเดยวกนเมอประชาชนทวไปมอ�านาจมากขนกมพลงทจะแสดงตวตนทางวฒนธรรมไดมากขน
เชนกนซงการเตบโตของกระแสประชาธปไตยกเกดขนอยางเขมขนในยคเดยวกนนแตในอกทางหนงกระแส
การเตบโตของวฒนธรรมมวลชนทกระจายไปทวยโรปและสหรฐอเมรกากไดสรางความหวาดระแวงแกกลม
5ไชยนตไชยพร.(2551).ขอวพากษทฤษฎการเมองกระแสหลกของ คลฟฟอรด เกยทซ.กรงเทพฯ:โอเพนบกส.น.84.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-9การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ผมอ�านาจเดมซงมวฒนธรรมของตนทเคยอางความชอบธรรมในฐานะเหนอกวามาเปนระยะเวลาอนยาวนาน
ความหวาดระแวงดงกลาวน�ามาซงการพยายามควบคมทางวฒนธรรมมากขน และในวงการวชาการศกษา
ทางวฒนธรรมเอง กเปนสวนหนงของการพยายามควบคมทางวฒนธรรมดงกลาว การศกษาวฒนธรรมใน
ยคนนจงเนนทการสงเสรมวฒนธรรมของชนชนน�า และมองวฒนธรรมมวลชนวาเปนภยคกคามตอความ
มนคงและความสงบเรยบรอยของบานเมองทอ�านาจรฐตองควบคมจดการการเปลยนผานมาสแนวคดทเสนอ
ใหมการควบคมวฒนธรรมมวลชนโดยรฐดงกลาวแสดงใหเหนถงการรบรถงพลงของวฒนธรรมมวลชนอยาง
ไมอาจปฏเสธได จนน�าไปสการเสนอใหมการควบคมวฒนธรรมมวลชนอยางเขมขนในยคของการศกษา
วฒนธรรมทเรยกวา“วฒนธรรมนยม”
การเตบโตขนของวฒนธรรมมวลชนเปนสงทไมอาจละเลยไดจนแวดวงวชาการกเรมหนมาใหความ
สนใจ ในชวงปลายศตวรรษท 18 โจฮนนกอตตฟราย เฮอรเดอร (JohannGottfriedHerder) เรมน�าค�าวา
“วฒนธรรมประชานยม”(popularculture)มาใชในงานของเขาโดยไดจ�าแนกวฒนธรรมออกเปน2ประเภท
คอวฒนธรรมชนสง(highculture)และวฒนธรรมชนต�า(lowculture)โดยเฮอรเดอรอธบายวฒนธรรม
ชนสงวาเปนวฒนธรรมของผมการศกษา วฒนธรรมแหงเหตผล ในขณะทวฒนธรรมประชานยม ถอเปน
วฒนธรรมชนต�าไรเหตผลใชความรสกดงเดมแบบบพกาล6หลงจากนนกมงานบกเบกการศกษาวฒนธรรม
สมยใหมเกดขนตามมาโดยเฉพาะอยางยงงานของส�านกวฒนธรรมและอารยธรรม(Cultureandciviliza-
tion)ของประเทศองกฤษหรอทเรยกวานกคดสกล“วฒนธรรมนยม”(Culturalism)ผลตงานทมอทธพล
ทางความคดเชงทฤษฎตอการศกษาวฒนธรรมในชวงศตวรรษท 19 อยางมากมนกวชาการคนส�าคญ เชน
แมทธวอารโนลด(MatthewArnold)ทงนในยคดงกลาวกรอบการศกษาวฒนธรรมมงความสนใจไปยง
สงทเปน “ศลปวฒนธรรม” ไดแก งานจตรกรรมดนตรคลาสสก วรรณกรรมชนสง เปนตน และมองวา
สงทถอเปนวฒนธรรมตองหางไกลจากความเปนธรรมชาต และตองเปนสงสรางของมนษยทถอวาดทสดท
มนษยเคยคดหรอกระท�ามา7
มมมองของอารโนลดตอวฒนธรรมแสดงออกผานการนยามความหมายของวฒนธรรมออกเปน4
ความหมายไดแก1)ความสามารถในการหยงรวาอะไรดทสด2)สงทเรยกวาดทสด3)ความรสกนกคดตอ
สงทดทสด และ 4) การท�าในสงทดทสด ซงเหนไดวาความหมายของวฒนธรรมเชนน มการก�าหนดคณคา
หรอเกณฑของวฒนธรรมไวแลวโดยผมอ�านาจในสงคม สอดคลองกนกบขอเสนอของอารโนลทกลาววา
วฒนธรรมในความหมายดงกลาวมหนาทในการควบคมจดการกบความไรระเบยบตาง ๆ ในสงคม เชน
ควบคมกรรมกรควบคมแรงงานทไรมารยาทชอบทะเลาะววาทโดยผใชแรงงานถอเปนชนชนต�าสดในสงคม
เปนผสรางปญหา สรางความไรระเบยบแกสงคม และวธการแกไขปญหาความไรระเบยบดงกลาวสามารถ
กระท�าไดโดยใหการศกษาแกชนชนแรงงานเพอใหชนชนแรงงานม“วฒนธรรม”อนจะน�ามาซงการสรางระบบ
6ElizabethG. Traube. (1996). The Popular’ inAmericaCulture.Annual Review of Anthropology, 25
p.130.อางถงในฐรวฒเสนาค�า.(บ.ก.).อางแลว.น.2-3.7 กาญจนา แกวเทพ และสมสข หนวมาน. (2555).สายธารแหงนกคดทฤษฎเศรษฐศาสตรการเมองกบสอสารศกษา.
กรงเทพฯ:ภาพพมพ. น.642.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-10 การวเคราะหการเมอง
ระเบยบใหเกดขนในสงคม8กระแสการศกษาวฒนธรรมภายใตความหวาดกลววฒนธรรมประชานยมเชนน
ปรากฏใหเหนมากยงขนในงานของนกวชาการในชวงครงแรกของศตวรรษท20ในยคนนกวชาการวฒนธรรม
ศกษาตางมองวฒนธรรมมวลชนในแงลบและเปนภยคกคาม โดยเฉพาะอยางยง เอฟ อาร เลยวส (F.R.
Leavis) มองวาวฒนธรรมอนดซงเปนเรองของคนกลมเลก ๆทมอ�านาจในการควบคม จดระเบยบ สราง
กฎเกณฑเพอด�ารงไวซงสงดงามก�าลงเสอมโทรมลง เนองจากการลกฮอของฝงชนท�าใหเกดความวนวาย ดวย
ความกงวลดงกลาวเลยวสถงขนเสนอใหมการใชอ�านาจควบคมปราบปรามประชาชนยงกวานนเขายงมอง
วาการปกครองระบอบประชาธปไตยเปนสงทนากลวอกดวย เนองจากระบอบประชาธปไตยจะท�าใหมวลชน
ซงเปนผไรสตปญญา ไมมวฒนธรรม เขามาแทรกแซงระเบยบทดงามของสงคม9 วธการมองวฒนธรรมใน
ลกษณะดงกลาวนยงคงมอทธพลมาจนกระทงภายหลงสงครามโลกครงท 2 มนกวชาการ เชน เบอรนารด
โรเซนเบรก(BernardRosenberg)อธบายวาสงคมอเมรกนถกท�าลายลงดวยวฒนธรรมมวลชนเนองจาก
วฒนธรรมมวลชนท�าลายรสนยมและเตมไปดวยความโหดรายทารณดไวทแมคโดนอลด (DwightMac-
donald)มองวฒนธรรมมวลชนวาเปนวฒนธรรมของกาฝากทจะบอนท�าลายวฒนธรรมชนสงเออรเนสตฟอน
เดอฮาก (ErnestvandeHaag)กอธบายวาวฒนธรรมมวลชนคอการถดถอยของสงคมการใชชวตของ
มวลชนคอความวางเปลา ไรแกนสาร เปนการท�าตามความพงพอใจ10 เหลานคอภาพของมมมองการศกษา
วฒนธรรมตามมมมองวฒนธรรมนยมซงทรงพลงอยางยงอยางไรกตาม ในชวงเดยวกนน (กลางศตวรรษท
20) มมมองตอการศกษาวฒนธรรมในอกมมหนงเรมเกดขน คอการศกษาวฒนธรรมตามมมมองของ
นกวชาการสายมารกซสตใหมทเนนการศกษาวฒนธรรมในยคทนนยมทเรยกวา“อตสาหกรรมวฒนธรรม”
เปนอกมมมองหนงทท�าใหภาพของการศกษาวฒนธรรมเปลยนแปลงไป ทงน มมมองใหมของการศกษา
วฒนธรรมทเกดขนกไมไดท�าใหมมมองเดมตอการศกษาวฒนธรรมสญสลายไปแตกยงคงด�ารงอยควบคกน
อยางทรงพลง
3. การศกษาวฒนธรรมในมมมองอตสาหกรรมวฒนธรรม (Cultural Industry)กลางศตวรรษท20ระบบทนนยมเตบโตขยายตวและแทรกซมลงไปในทกพนทของสงคมทงระดบ
ภายในประเทศและในระดบโลกและเชนเดยวกนกแทรกซมเขาไปในพนทของวฒนธรรมดวยนกวชาการท
สงเกตเหนการแทรกซมของระบบทนนยมเขาไปในพนททางวฒนธรรมและผลตผลงานวชาการออกมาอยาง
เดนชดทสดคอนกวชาการแหงส�านกแฟรงคเฟรตประเทศเยอรมน(ผลตงานออกมาในชวงประมาณทศวรรษ
ท 1940)นกวชาการคนส�าคญคอ ธโอดอร อดอรโน (TheodorAdorno) และแมกซ ฮอรไคเมอร (Max
Horkhiemer)นกวชาการทงสองเหนดวยกบจดยนทางความคดของนกวชาการกอนหนาทงแมทธวอารโนลด
และเอฟอาร เลยวส ในสวนทวา วฒนธรรมมวลชนหรอวฒนธรรมประชานยมไรรสนยม เปนวฒนธรรม
8MatthewArnold. (1960).Culture and Anarchy.London:CambridgeUniversityPress.อางถงในนฤพนธ
ดวงวเศษ.“ความตาง”ของ“วธคด”ตอวฒนธรรมกระแสนยม.อางถงในฐรวฒเสนาค�า.(บก.).อางแลว.(น.27).9 F. R. Leavis. (1994).MassCivilisation andminority culture.Cultural Theory and Popular Culture: A
Reader, edited by John Storay.HemelHempstead:HarvesterWheatsheaf.เพงอาง,(น.28).10 Ibid.,(p.37).อางถงในเพงอาง,(น.29-30).
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-11การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ทดงรสนยมตลอดจนสตปญญาของคนใหต�าลง11แตความแตกตางทางความคดทชดเจนททงสองเสนอคอ
วฒนธรรมมวลชนไมไดเปนภยคกคามตอเสถยรภาพและอ�านาจของสงคม (social authority) อกตอไป
ตรงกนขาม วฒนธรรมมวลชนกลบเปนกลไกทชวยรกษาเสถยรภาพทางอ�านาจของผมอ�านาจในสงคม
เนองจากวฒนธรรมมวลชนนน ไดถกนายทนอตสาหกรรมลงไปควบคมจดการ โดยเฉพาะอยางยงในสวน
ของกระบวนการผลตและการจดจ�าหนาย โดยการน�าเอาเรองทางวฒนธรรมมาผลตเปนสนคาออกจ�าหนาย
ในรปแบบอตสาหกรรมการผลตขนาดใหญทมงการจ�าหนายเพอท�าก�าไรเปนหลก ไมวาจะเปนอตสาหกรรม
เพลงอตสาหกรรมภาพยนตรอตสาหกรรมสอสารมวลชนการโฆษณาเปนตนกระบวนการเชนนสงผลให
วฒนธรรมมวลชนทดเหมอนจะนากลวในยคกอนหนาตกอยภายใตอ�านาจควบคมของนายทนซงเปนกลม
ผมอ�านาจหลกในสงคมทนนยมนนเองดวยเหตนวฒนธรรมมวลชนจงถกท�าใหออนพลงลงแตมอ�านาจทจะ
หลอมรวมผคนใหมลกษณะเปนแบบเดยวกนเสพวฒนธรรมเหมอนกนท�าทกอยางตามมาตรฐานเดยวกน
และทายทสดมวลชนกจะออนแอลงกลายเปนพวกหวออนถกชกจงไดงายและไมคดตอสเพอเปลยนแปลง
สงคมใหดขน12
แมความคดของอดอรโนและฮอรไคเมอร จะไมเหนวาวฒนธรรมมวลชนเปนภยคกคามตออ�านาจ
ในสงคมอกตอไปแตกแสดงใหเหนอยางชดเจนถงมมมองตอวฒนธรรมมวลชนในดานลบ เปนวฒนธรรม
ทท�าใหสงคมเสอมทรามลงหรอกลาวคอเปนแนวคดทไมเออใหเกดความหลากหลายทางวฒนธรรมเชน
เดยวกนเพราะเมอถงทสดแลวนกวชาการอยางอดอรโนกยงใหคณคากบวฒนธรรมชนสงเชนดนตรคลาสสก
งานศลปะของศลปนผยงใหญเปนตนมากกวาวฒนธรรมมวลชนเชนดนตรวยรนรวมถงงานศลปะทผลต
ขนจากเทคโนโลยสมยใหม เชน กลองถายภาพ เครองบนทกเสยง ซงอดอรโนมองวา ไมใชงานศลปะทแท
แตเปนงานลอกเลยนแบบทคณภาพสงานตนแบบไมไดอยางไรกตามคณปการส�าคญของนกคดทงสองคอ
การเปดกรอบมมมองใหเหนวา ความเสอมของวฒนธรรมมวลชน เกดจากอ�านาจของทนนยมอตสาหกรรม
การแกไขปญหาดงกลาวจงตองปะทะกบระบบทนนยมทครอบง�าสงคมอย ไมใชปะทะกบนายทนหรอผม
อ�านาจเพยงคนใดคนหนงหรอกลมใดกลมหนงในสงคม
ความคดของอดอรโนและฮอรไคเมอรดงกลาวนถอไดวาเปนมมมองส�าคญมมมองแรกๆทน�าเรอง
ทางเศรษฐกจมาพจารณาประเดนทางวฒนธรรมซงหากพจารณาทตนก�าเนดของแนวคดพหวฒนธรรมทจะ
ไดกลาวถงในสวนตอไปจะพบวา นอกจากประเดนในเรองของเชอชาตแลว ประเดนทางเศรษฐกจถอเปน
ปจจยส�าคญยงทผลกดนใหเกดกระแสการยอมรบในความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมอนเกดขน
อยางเขมขนภายใตกระแสโลกาภวตนซงถกผลกดนจากภาคเศรษฐกจ โดยเฉพาะอยางยงธรกจขามชาตท
ตองอาศยความรวมมอในทกดานจากผคนหลากหลายทวทกมมโลกอยางไรกตามในขณะทกระแสโลกาภวตน
แพรไปทกหนแหงนน กเกดเสยงวพากษวจารณขนวา กระแสดงกลาวเปนกระแสครอบโลกทโลกตะวนตก
พยายามสงออกวฒนธรรมของตนไปครอบง�าสวนอนๆจนในทสดกไมไดกอใหเกดการยอมรบความแตกตาง
หลากหลายตามทม งหวง เพราะความหลากหลายทเกดขนมกเปนความหลากหลายทอยภายใตเงอนไข
11กาญจนาแกวเทพ,และสมสขหนวมาน.อางแลว.น.256.12 เพงอาง.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-12 การวเคราะหการเมอง
ทางเศรษฐกจหรอเปนความหลากหลายทเปนไปไดเฉพาะภายใตเงอนไขทางเศรษฐกจเทานนเชนตองเปน
ความหลากหลายทน�าออกขายสรางก�าไรได สวนความหลากหลายทไมสรางมลคาทางเศรษฐกจกถกเขยทง
ไปหรอกลาวใหชดเจนกคอความหลากหลายทางวฒนธรรมในยคโลกาภวตนมความเปนไปไดภายใตเงอนไข
ของระบบทนนยมนนเองและผทควบคมระบบทนนยมกคอนายทนหรอผมอ�านาจในทางเศรษฐกจและรวม
ถงอ�านาจรฐดวย
จากขางตนจะเหนไดวาขอวพากษวจารณตอกระแสโลกาภวตนเปนขอวพากษวจารณเดยวกนหรอ
ใกลเคยงกนอยางมากกบความคดทอดอรโนและฮอรไคเมอรน�าเสนอมาแลวตงแตกอนการเกดกระแส
โลกาภวตนหลายป โดยเฉพาะอยางยงในประเดนทเหนวา วฒนธรรมถกควบคมโดยระบบทนนยมกระทง
ถงปจจบนซงยงคงอยในยคโลกาภวตนทเขมขนขนเรอยๆแมภาพของการครอบง�าของระบบทนนยมอาจไม
เลวรายแบบทนกคดทงสองน�าเสนอแตการศกษาวฒนธรรมและรวมถงพหวฒนธรรมในยคนกไมอาจละเลย
ขอเสนอของอดอรโนและฮอรไคเมอร โดยเฉพาะอยางยงเพอการพจารณาวเคราะหพหวฒนธรรม
ทนกวเคราะหและนกศกษาควรตงค�าถามในใจไวตลอดเวลาวาพหวฒนธรรมทถกกลาวถงนน เปนไปดวย
ความมอสระหรอเปนพหวฒนธรรมทตกอยภายใตเงอนไขบางประการซงหากยดตามขอเสนอของอดอรโน
และฮอรไคเมอรกคอเงอนไขของอ�านาจควบคมทางเศรษฐกจซงแนนอนทสดกมความเกยวของกบอ�านาจ
ควบคมทางการเมองดวย หรอกลาวคอ คณปการส�าคญของอดอรโนและฮอรไคเมอรคอการย�าเตอนให
ผศกษาวฒนธรรมตลอดจนพหวฒนธรรม โดยเฉพาะอยางยงในเชงความสมพนธทางอ�านาจ ไมลมทจะน�า
เอาปจจยดานอ�านาจควบคมทางเศรษฐกจมาพจารณารวมดวยนนเอง
อนง ในส�านกแฟรงคเฟรตดวยกนเองมนกวชาการอกคนหนงทเสนอมมมองแตกตางออกไปจาก
มมมองของอดอรโนและฮอรไคเมอร กคอ วอลเตอร เบนจามน (WalterBenjamin) เบนจามนโตแยงวา
ความคดของอดอรโนและฮอรไคเมอรเปนการมองโลกทแคบเกนไป เนองจากแมวาการผลตวฒนธรรม
มวลชนในระบบอตสาหกรรมจะสรางผลงานทมคณคานอยลงกจรง แตในอกดานหนง การผลตวฒนธรรม
ขนานใหญดงกลาว กสงผลใหเกดประชาธปไตยในการบรโภควฒนธรรม (democratization of culture)
ขนเพราะการผลตขนานใหญและการพฒนาของเทคโนโลยการผลตและลอกเลยนแบบท�าใหมวลชนเขาถง
การบรโภควฒนธรรมมากขน ซงถอเปนพฒนาการหนงของประชาธปไตยอกดวย13 ในการนจะเหนไดวา
เบนจามน ไดบกเบกมมมองในการศกษาวฒนธรรมทเปนเรองราวปกตธรรมดาในชวตประจ�าวนของผคน
(cultureasawayoflife)หรอกคอการตความใหมใหกบวฒนธรรมวาไมใชสงสงสงอกตอไปแตเปนเรอง
ราวการใชชวตปกตประจ�าวนของผคนนนเอง เปนการเปดพนทอยางส�าคญใหกบการยอมรบในความแตก
ตางหลายหลายทางวฒนธรรมนอกจากนนยงเปนการเปดพนทใหเหนเปนเบองตนวาปรมณฑลทางวฒนธรรม
กเปนพนทของการเมองกลาวคอ เบนจามนเหนวา หนาทหลกของศลปะ/วฒนธรรมในสงคมทนนยมคอ
หนาทในการตอสทางการเมอง ซงกคอการเขามาแยงชงฐานะต�าแหนงแหงทในสงคมของวฒนธรรมมวลชน
จากวฒนธรรมชนสงอนเปนการแสดงถงอ�านาจของมวลชนอกดวย14อยางไรกตามแนวคดของเบนจามน
13 เพงอาง.น.275.14สาทรศรเกต.อางแลว.น.18.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-13การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ในยคนนยงไมมอทธพลมากนก อกทงเบนจามนกเสยชวตไปกอนในชวงระหวางสงครามโลกครงท 2 แต
แนวคดในลกษณะดงกลาว ไดรบการสานตออกครงโดยนกคดส�านกวฒนธรรมศกษาแหงองกฤษ ซงได
เปลยนมมมองการศกษาวฒนธรรมไปเปนมมมองความสมพนธเชงอ�านาจในเวลาตอมา
ทงน การศกษาวฒนธรรมตามมมมองอตสาหกรรมวฒนธรรมกยงเปนทสนใจและน�ามาใชในการ
วเคราะหประเดนทางวฒนธรรมไดจนถงปจจบน
4. การศกษาวฒนธรรมในมมมองความสมพนธเชงอ�านาจ/ยคหลงสมยใหมการศกษาวฒนธรรมในมมมองความสมพนธเชงอ�านาจปรากฏขนอยางโดดเดนทศนยแหงการศกษา
วฒนธรรมรวมสมย (Center forContemporaryCulture Studies:CCCS)หรอทรจกกนในชอส�านก
วฒนธรรมศกษาแหงองกฤษ (British cultural studies) หรอชออน ๆ เชน ส�านกวฒนธรรมศกษาเชง
วพากษ(Criticalculturalstudies)หรอส�านกเบอรมงแฮม(BirminghamSchool)เปนตนกอตงขนใน
ชวงศตวรรษท1960โดยนกวชาการชาวองกฤษกลมหนงในมหาวทยาลยเบอรมงแฮมไดแกรชารดฮอกการด
(RichardHoggart) เรยมอนด วลเลยมส (RaymondWilliams)และสจวตฮอลล (StuartHall)ศนย
การศกษาดงกลาวมอทธพลอยางมากตอการศกษาวฒนธรรมรวมสมยและใหนยามค�าวาวฒนธรรมเสยใหม
วาวฒนธรรมเปนเรองของการใชชวตประจ�าวนของผคน15โดยนกวชาการทมบทบาทมากทสดในส�านกนคอ
สจวตฮอลลในฐานะผเปดมมมองการศกษาวฒนธรรมในเชงความสมพนธทางอ�านาจวฒนธรรมเปนสนาม
ทางการเมอง และการศกษาวฒนธรรมกไมใชเพอใหเกดความรหรอความเขาใจตอประเดนทางวฒนธรรม
เทานนแตตองมงไปสการเผยใหเหนกลไกและความสมพนธทางอ�านาจการเอารดเอาเปรยบทคนกลมหนง
กระท�าตอคนอกกลมหนงผานพนททางวฒนธรรมซงเปนกจกรรมธรรมดาสามญในชวตประจ�าวน16มมมอง
เชนน เผยใหเหนความหลากหลายของการด�ารงอยทางวฒนธรรมอกทงยงเปนมมมองทไมอางความเหนอ
กวาใหกบวฒนธรรมใดวฒนธรรมหนงหรอกลาวอกนยหนงกคอเปนมมมองทยอมรบในความหลากหลาย
ทางวฒนธรรมจงอาจกลาวไดวาแนวคดการศกษาวฒนธรรมในมมมองน เปนจดเรมตนส�าคญหนงทท�าให
แนวคดพหวฒนธรรมเตบโตขนในชวงเวลาไลเลยกนกอนจะมาเตบโตขนอยางมากในยคสนสดสงครามเยน
หรอยคโลกาภวตนควบคกบการเตบโตของกระแสประชาธปไตยเสรนยมแนวคดพหนยมซงจะไดกลาวถง
ในสวนตอไป
อนงนอกจากมมมองตอการศกษาวฒนธรรมขางตนอนเปนพนฐานความเขาใจส�าคญตอการศกษา
พหวฒนธรรม ในสวนทายของหวเรองแรกน จะไดกลาวถงอกพนทหนงของการศกษาวฒนธรรมซงสงผล
ตอแนวคดพหวฒนธรรมเชนเดยวกนคอการศกษาวฒนธรรมในพนทของนกมานษยวทยา
15JohnStoray.Op.cit.p.59.อางถงในนฤพนธดวงวเศษ.อางแลว.น.50.16นนทวฒนฉตรอทย. เสนทางความคดของ สจวต ฮอลล และวฒนธรรมศกษา(ตอนท1).เกบความและเรยบเรยงจาก
JanicePeck. “Itineray of aThought: StuartHall,Cultural Study, and theUnresolvedProblemof theRelation of
Cultureto‘NotCulture’”CulturalCritique,48,Spring.pp.200-249.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-14 การวเคราะหการเมอง
5. การศกษาวฒนธรรมในพนทของสาขามานษยวทยาสาขาวชาหนงทมอทธพลอยางมากตอการศกษาวฒนธรรมอนหมายรวมถงพหวฒนธรรมดวย คอ
สาขามานษยวทยา (เปนสาขาทใหความสนใจประเดนวฒนธรรมทเกยวของกบเรองของเชอชาตชาตพนธ
สผวเปนตนเปนหลกในการศกษา)โดยทการศกษาวฒนธรรมในสาขาดงกลาวประกอบดวยสองแนวทางหลก
ซงมความแตกตางขดแยงกนพอสมควรถอเปนววาทะส�าคญของการศกษาวฒนธรรมในวงการวชมานษย-
วทยาและสงผลตอแนวคดพหวฒนธรรมอกดวย ความแตกตางดงกลาวเปนเรองทเกยวของกบมตในการ
ท�าความเขาใจวฒนธรรมระหวางฝายทเรยกวาสากลนยมทางวฒนธรรม(Culturaluniversalism)กบฝาย
ทเรยกวาสมพทธนยมทางวฒนธรรม(Culturalrelativism)17
นกมานษยวทยาฝายสากลนยมทางวฒนธรรมมนกวชาการทมชอเสยง เชนลอส เฮนรมอรแกน
(LewisHenryMorgan)เอดเวรดไทเลอร (EdwardTylor) เชอวาวฒนธรรมของมนษยสบทอดมาสาย
เดยว เชนมอรแกนอธบายวาวฒนธรรมของมนษยววฒนาการมาจากระบบเครอญาตทสบเชอสายทางแม
มการถอครองทรพยสนรวมกน แลวจงคอยเปลยนมาเปนการสบเชอสายทางพอเมอเกดระบบกรรมสทธ
ทรพยสนสวนบคคลขนเปนตนซงจะเหนไดวาแนวคดลกษณะดงกลาวไมสนใจเรองของความหลากหลาย
ทางวฒนธรรมในขณะทนกมานษยวทยาฝายสมพทธนยมเชนฟรานซโบแอส(FranzBoas)เหนวาสากล
นยมทางวฒนธรรมมนยของการลดคณคาของวฒนธรรมอนจงไดหนไปใหความส�าคญกบความหลากหลาย
ทางวฒนธรรมทเขาเหนวาไมจ�าเปนทวฒนธรรมจะพฒนาตามแนวทางววฒนาการเดยวกนเสมอไปแตคณคา
และความเขาใจในแตละวฒนธรรมขนอยกบเงอนของวฒนธรรมนนๆจงถอวาไมมคณคาทเปนสากลเดยว
ส�าหรบทกวฒนธรรม18แนวคดของโบแอสถกน�าไปใชเปนหลกการเพอตอตานการดถกสผว โดยเขาเสนอ
วาคนตางวฒนธรรมยอมมขอเดนขอดอยแตกตางกนคนผวขาวจงไมนาจะมปญญาสงสงกวาคนผวสอนๆ
เราจงควรเคารพในความหลากหลายทางวฒนธรรม19 ความคดเชนน เปนตนก�าเนดส�าคญอกกระแสหนง
ของแนวคดความหลากหลายทางวฒนธรรมหรอพหวฒนธรรมทเตบโตขนในเวลาตอมา (ซงกเกดขนจาก
ประเดนความแตกตางดานเชอชาตและสผวนนเอง)
แมแนวคดของนกมานษยวทยาดงกลาวจะไมไดพดถงความสมพนธเชงอ�านาจโดยตรงแตกเหนได
วาแนวคดดงกลาวนเออใหวฒนธรรมรองตางๆไดมทยนหรอสรางฐานทยนของตนเองในสงคมในมมมอง
ทางรฐศาสตรซงมหวใจในการวเคราะหส�าคญอยในพนทของอ�านาจการทวฒนธรรมหลกจะคลายการครอบง�า
ของตนลงมานน ไมอาจเกดขนไดโดยลอยๆ แตจะเกดขนไดผานกระบวนการตอสตอรองทางอ�านาจของ
วฒนธรรมอน ๆหากพจารณาในแงนกเหนไดวาแนวคดของนกมานษยวทยาทศกษาวฒนธรรมในมมมอง
สมพทธนยมมความใกลชดกบแนวทางการศกษาวฒนธรรมส�านกวฒนธรรมศกษาแหงองกฤษอยางมาก
อยางนอยทสดกในประเดนการสงเสรมพหวฒนธรรมทงนในชวงหลงสงครามโลกครงท2แนวคดสมพทธ
นยมทางวฒนธรรมยงไมคอยมพลงมากนก เนองจากการเสนอใหเกดการยอมรบในความหลากหลายทาง
17อานนทกาญจนพนธ.(2548).ทฤษฎและวธวทยาของการวจยวฒนธรรม.กรงเทพฯ:อมรนทรน.45-47.18 เพงอาง.19Barnard.(2000).pp.100-102.เพงอาง.น.47.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-15การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
วฒนธรรมของนกสมพทธนยมทางวฒนธรรมไดกอใหเกดผลกระทบดานลบตอการเรยกรองเอกราชของ
ประเทศอาณานคม เนองจากแนวคดดงกลาวถกบดเบอนโดยประเทศเจาอาณานคม โดยการใชเหตผลของ
ความหลากหลายทางวฒนธรรมเปนขออางไมใหนานาชาตใหความชวยเหลอประเทศอาณานคมในการ
ประกาศเอกราชเพราะจะถอเปนการแทรกแซงวฒนธรรมอนเปนการท�าใหวฒนธรรมอนๆเหลานนยงตอง
ตกอยภายใตการปกครองของประเทศเจาอาณานคมตอไปอกระยะหนง20แตในทสดในชวงทศวรรษท1970
แนวคดสมพทธนยมทางวฒนธรรมกเตบโตขนพรอมๆกนกบการเกดขนของแนวทางการศกษาวฒนธรรม
แนวความสมพนธเชงอ�านาจของส�านกวฒนธรรมศกษาแหงองกฤษ ซงลวนเออใหแนวคดพหวฒนธรรม
เตบโตขนจนกลายเปนวาทกรรมส�าคญหนงของโลกจากการผลกดนอกระลอกหนงภายใตกระแสโลกาภวตน
ซงจะไดอธบายตอไป
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.1.1
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.1
เรองท 12.1.2 พหวฒนธรรม ความหมาย ตนก�าเนดและความส�าคญ
1. ความหมายและตนก�าเนดของแนวคดพหวฒนธรรมแนวคดพหวฒนธรรมหรออาจเรยกกนวาพหวฒนธรรมนยม (ในทนอาจเรยกสลบกน โดยจะใช
พหวฒนธรรมเมอหมายถงลกษณะของความหลากหลายทางวฒนธรรมและใชพหวฒนธรรมนยมเมอหมาย
ถงความนยมในความหลากหลายทางวฒนธรรมในฐานะแนวคด) มาจากค�าในภาษาองกฤษคอMulticul-
turalismซงแปลตรงตวไดวาการนยมในความหลากหลายทางวฒนธรรมพบปรากฏในพจนานกรมThe
OxfordEnglishDictionaryครงแรกในค.ศ.194121แตค�าดงกลาวมาพฒนาขนในฐานะแนวคดทางสงคม
ในชวงทศวรรษ1950และเตบโตทรงพลงมากขนในชวงป1968-197122เนองจากเปนแนวคดทเชอวาจะชวย
สงเสรมระบอบเสรประชาธปไตยโดยเฉพาะภายใตกรอบคดเสรนยมพหนยม23โดยพฒนาแพรหลายขนใน
20 เพงอาง.21TimothyB.Powell.(2003)AllColoursFlowintoRainbowsandNoses:TheStruggletoDefineMulticul-
turalism.Cultural Critique.No. 55 (Fall, 2003).p. 158.อางถงในธเนศวงศยานาวา. (2557).ความไมหลากหลายของความ
หลากหลายทางวฒนธรรม.กรงเทพฯ:สมมต.น.56.22TimothyB.Powell,AllColoursFlowintoRainbowsandNoses:TheStruggletoDefineMulticulturalism.
Cultural Critique.p.155.เพงอาง.น.57.23DanaldE.Pease.RegulatingMulti-Adhoccerist,Fish(’s)Rules.Critical Inquiry,Vol.23,Issue.2(winter,
1997),p.398.เพงอาง.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-16 การวเคราะหการเมอง
ฐานะนโยบายหรอแนวทางของรฐอยางเปนรปธรรมในประเทศแคนาดาออสเตรเลย สหรฐอเมรกา และใน
ยโรปบางประเทศในกรณของประเทศแคนาดาออสเตรเลยพหวฒนธรรมมฐานะเปนนโยบายของรฐอยาง
เปนทางการในขณะทในสหรฐอเมรกาและยโรปบางประเทศพหวฒนธรรมเปนแนวทางของรฐในการปฏบต
ตอความหลากหลายทางเชอชาตและวฒนธรรม24 เพอรองรบการแกไขปญหาส�าคญในเรองของการอยรวม
กนอยางหลากหลายของคนทองถนและผอพยพเขามาอยใหม อนเนองมาจากสถานการณความขดแยงของ
ผอพยพเขามาอยใหมกบชาวพนเมองเดมและการถกเถยงเกยวกบนโยบายของประเทศซงน�าไปสปญหาการ
เหยยดเชอชาตและการกดกนทางวฒนธรรมสงผลใหเกดการเรยกรองตอการตระหนกถงการด�ารงอยของ
ความหลากหลายในทางเชอชาต ศาสนาและวฒนธรรมการเรยกรองใหรฐยอมรบสทธความเทาเทยมทงใน
ทางกฎหมายและในทางปฏบตของชนกล มนอย ใหสามารถรกษาไวซงเอกลกษณ ความเชอ และ
ขนบธรรมเนยมประเพณของตน25 โดยแนวคดดงกลาวนไดรบการสนบสนนอยางมากจากผชนชอบระบบ
ทนนยมเชนHarvardBusinessReviewซงถอเปนกลมแรกๆในสหรฐอเมรกาทสนบสนนแนวคดเรอง
ความหลากหลายทางวฒนธรรมถงกบสามารถกลาวไดวาผบกเบกแนวคดความหลากหลายทางวฒนธรรม
คอผทศรทธากรอบคดทนนยมและผทท�างานในองคการขามชาตเชนองคการสหประชาชาตเปนตนหรอ
อกนยหนง หากมองวากระแสโลกาภวตนเปนกระแสทไดรบการสนบสนนจากผชนชอบระบบทนนยม ก
สามารถบอกไดวา ผทสนบสนนแนวคดพหวฒนธรรมนยม กคอผทชนชอบกระแสโลกาภวตนและระบบ
ทนนยมนนเอง
ดวยเหตนกระแสความนยมในแนวคดพหวฒนธรรมจงไมอาจแยกจากกระแสโลกาภวตนหรอใน
อกทางหนงกระแสโลกาภวตนนนเองทมสวนส�าคญยงตอการผลกดนใหกระแสพหวฒนธรรมเตบโตขนอยาง
มากเนองจากภายใตกระแสธารและส�านกของโลกาภวตนองคกรธรกจเปนจ�านวนมากทงทเปนธรกจภายใน
ประเทศและธรกจนานาชาตตางกตองพงพาอาศยบคลากรจากภายนอกประเทศหรออาจตองตดตอสถาบน/
องคกรนานาชาตการท�างานรวมกบผคนทหลากหลายวฒนธรรมเปนสงทตองเกดขนตลอดเวลาท�าใหส�านก
เรองความหลากหลายทางวฒนธรรมเปนสงจ�าเปนและหลกเลยงไปไมได26ในยคโลกาภวตนทโลกเชอมถงกน
อยางแนบแนนแนวคดพหวฒนธรรมจงแพรหลายไปทวโลกจนถอเปนวาทกรรมโลกวาทกรรมหนง27อยาง
ไมอาจหลกเลยงไดเชนเดยวกน
การยกยองสงเสรมการยอมรบในความหลากหลายดงกลาวสงผลใหพหวฒนธรรมสนบสนนความ
คดเรองความเทาเทยมอนเปนสวนหนงของแนวคดเสรนยมรวมถงประชาธปไตยอยางไมอาจหลกเลยงได
นกวชาการดานพหวฒนธรรมคนส�าคญเชนวลคมลกกา(WillKymlicka)จงอธบายวาพหวฒนธรรมเปน
พฒนาการหนงของแนวคดเสรนยม ทใหความส�าคญอยางยงกบเรองของความเทาเทยมและสทธทาง
24ศรจตสนนตะ.อางแลว.น.5.25SarahSong.Multiculturalism.The Stanford Encyclopedia of Philosophy(Winter2010Edition),Edward
N.Zelta (ed.) ในธนาพลลมอภชาต. (2559).พหวฒนธรรมกบวาทกรรม“วฒนธรรม” :ประวตศาสตรแนวคด (AConceptual
History).รฐศาตรสาร,ปท37ฉบบท3(กนยายน-ธนวาคม2559)น.203.26ธเนศวงศยานาวา.อางแลว.น.60.27ศรจตสนนตะ.อางแลว.น.8.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-17การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
วฒนธรรมอนเปนสวนหนงของสทธมนษยชนสากล โดยอธบายวาหวใจส�าคญของพหวฒนธรรมนยมอยท
การเรยกรองใหเกดการยอมรบอตลกษณทเคยถกกดกน เชน อตลกษณทางเชอชาต ชาตพนธ วฒนธรรม
เปนตน28ใหไดกลบมามทยนในสงคมอยางเทาเทยมกนกบอตลกษณของผมอ�านาจในสงคมและรฐจะตอง
ปกปองสทธและอตลกษณวฒนธรรมของคนกลมนอยในสงคมไมใหถกกลนกลายไปโดยวฒนธรรมหลก29
เพอปกปองศกดศรของคนทกกลมไมใหถกเหยยดหยามทงในเรองเชอชาตสผววฒนธรรมและอนๆทงน
การยอมรบและปกปองสทธดงกลาวจะตองเนนการยอมรบภายใตแนวคดสทธมนษยชนสากลคอเนนท
ความเทาเทยมกนซงตองท�าความเขาใจวามความแตกตางอยางส�าคญกบความคดเรองสทธตามแนวคดแบบ
อนรกษนยมทกลาวถงสทธเชนเดยวกน หากแตเปนสทธภายใตกรอบของสถานะทางสงคมทเปนล�าดบชน
เชนสทธของไพรภายใตสงคมศกดนา30ซงหากไมพจารณาอยางรอบคอบอาจสงผลใหเกดความเขาใจคลาด
เคลอนวาสงคมในอดตแมกระทงในสงคมไทยกอนการเกดขนของรฐสมยใหมในชวงรชกาลท 5 เปนสงคม
พหวฒนธรรมแนนอนทสด สงคมไทยในอดตเปนสงคมทหลากหลายทางวฒนธรรมและพนทตาง ๆ กม
อสระในระดบหนง แตอสระดงกลาวกมเงอนไขและความหลากหลายทด�ารงอยนนกไมไดอยภายใตวธคด
ของความเทาเทยมของแตละวฒนธรรมหรอกคอเปนความหลากหลายทางวฒนธรรมทมล�าดบชนนนเอง
จากทกลาวมาขางตนพหวฒนธรรมนยมเกยวของกบการยอมรบในความแตกตางหลากหลายทาง
ดานวฒนธรรมการเปดพนทใหความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรม วถชวต อตลกษณในดานตาง ๆ
เชน เชอชาต ชาตพนธ เปนตน ไดมพนทยนอยางเทาเทยมกนในสงคม โดยเสนอใหมองวากลมคนภายใต
วฒนธรรมตางๆมความเทาเทยมมสทธในการแสดงออกเรยกรองหรอปกปองไวซงอตลกษณและวถการ
ด�ารงชวตของกลมตนอนเปนแนวคดทสอดคลองกบแนวคดเสรนยมทนนยมและประชาธปไตยและแพร
กระจายออกไปทวโลกภายใตกระแสโลกาภวตน โดยทสทธในการแสดงออกดงกลาวนนจะตองไดรบการ
รบรองโดยอ�านาจรฐหรอกฎหมายหรอแนวนโยบายแหงรฐทชดเจนเพอใหเกดผลจรงในทางปฏบตอยางเปน
รปธรรม
อยางไรกตามความหมายของแนวคดพหวฒนธรรมอาจมความคลมเครอและแตกตางกนไปจนยาก
จะหานยามทชดเจนเมอมการน�าไปใชอยางหลากหลายทวโลก เชน ในประเทศสหรฐอเมรกา มกเขาใจ
พหวฒนธรรมนยมวาเปนการจดการสาธารณะเพอรองรบประชากรทมภมหลงทางวฒนธรรม ภาษา และ
เชอชาตแตกตางกน เชน การจดการศกษาแบบพหวฒนธรรมส�าหรบเดกทมาจากครอบครวหลายเชอชาต
สวนในประเทศแคนาดาและในออสเตรเลยมกเขาใจวาเปนนโยบายของรฐในการจดการกบความหลากหลาย
ทางเชอชาตและวฒนธรรมของประชากรของรฐเปนตนทงนทามกลางความคลมเครอดงกลาวมนกวชาการ
บางคนไดพยายามวเคราะหความหมายของพหวฒนธรรมเพอใหสามารถท�าความเขาใจแนวคดนไดชดเจน
มากขน เชน การวเคราะหความหมายของพหวฒนธรรมนยมโดย สจวต ฮอลล (StuartHall) และกนว
(Gunew)
28 เพงอาง.น.10.29WillKymlicka.(2007).อางถงในศรจตสนนตะ.เพงอาง.น.9.30 เพงอาง.น.9-10.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-18 การวเคราะหการเมอง
ฮอลลพยายามอธบายความหมายของพหวฒนธรรมนยม(Multiculturalism)โดยการแยกความ
แตกตางระหวางMulticulturalในรปของค�าวเศษณและMulticulturalismในรปค�านามโดยอธบายวา
ตวแรกหมายถงโจทยทางสงคมและการบรหารปกครองทเกดขนจากการเขามาอยรวมกนของชมชนทาง
วฒนธรรมหลากหลายชมชนภายในรฐเดยวกนแตในขณะเดยวกนชมชนทางวฒนธรรมตางๆกตองรกษา
และปกปองวฒนธรรมของตนเอาไวดวยสวนค�าหลงจะหมายถงยทธวธและนโยบายตางๆทน�ามาใชในการ
จดการกบปญหาทเกดขนจากความหลากหลายทด�ารงอยนนสวนกนว ไดอธบายโดยแยกความแตกตาง
ระหวางพหวฒนธรรมโดยรฐ(Statemulticulturalism)กบพหวฒนธรรมเชงวพากษ(Criticalmulticul-
turalism) โดยค�าแรกหมายถงนโยบายของรฐทใชในการจดการกบความหลากหลายทางวฒนธรรมภายใน
รฐซงถกวพากษวจารณวาเปนลกษณะทรฐพยายามเขาไปควบคมตรวจสอบและจดระเบยบเรองความแตก
ตาง เปนไปเพอสรางความมนคงหรอเสถยรภาพของรฐเองสวนพหวฒนธรรมเชงวพากษ เปนเครองมอท
สมาชกของชมชนตางๆทเปนชนกลมนอยใชในการเรยกรองใหกลมของตนไดมสวนรวมในเรองสาธารณะ31
นอกจากนความเขาใจตอพหวฒนธรรมนยมยงมมตของการมองวาเปนแนวคดทตอตานเอกภาพของรฐอก
ดวย เชน ในกรณของไทยทกระแสความตนตวของพหวฒนธรรมนยมเปนการตอตานความคดเรองความ
เปนเอกภาพของรฐไทย32เปนตน
ทงหมดทกลาวมาเปนการแสดงใหเหนความหมายและความซบซอนในการท�าความเขาใจแนวคด
พหวฒนธรรมอยางไรกตามไมวาจะมการตความแบบใดทมาและพนฐานของแนวคดดงกลาวกยงเกยวของ
กบการยอมรบในความแตกตางหลากหลายการเปดพนทใหความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมไดม
พนทในสงคม การใหความส�าคญกบความเทาเทยมกนของวฒนธรรม อนเปนไปเพอเปาหมายส�าคญคอ
สงเสรมเสรนยมและประชาธปไตยการน�าแนวคดพหวฒนธรรมนยมไปใชเพอเปาหมายอนๆสามารถเกด
ขนไดในทางปฏบตโดยเฉพาะอยางยงในสนามการตอสทางการเมอง ทงน ความเขาใจในความเปนมาและ
ความหมายเบองตนของแนวคดจะชวยใหผศกษาสามารถวเคราะหไดวา การน�าแนวคดนไปใชของฝายใด
ฝายหนงเปนไปตามความหมายดงเดมหรอเปาหมายเดมหรอไมหากไมเปนไปตามนนกสามารถน�ามาสการ
วพากษวจารณหรออภปรายไดอยางรอบดานตอไป
2. ความส�าคญของแนวคดพหวฒนธรรมจากการส�ารวจประวตการศกษาวฒนธรรมการศกษาความเปนมาและความหมายของพหวฒนธรรม
ขางตนจะเหนวาแนวคดพหวฒนธรรมเกดขนมาเพอเรยกรองใหเกดการยอมรบในความแตกตางหลากหลาย
ของการด�าเนนชวต จนน�าไปสการเปดพนทใหวฒนธรรมหลากหลายของกลมคนตาง ๆ ไดมทยนในสงคม
การทกล มคนหลากหลายมทยนในสงคมกแสดงถงการมอ�านาจทมากขนของคนกล มนนในสงคม
อยางนอยทสดกคออ�านาจในก�าหนดรปแบบการใชชวตของตนเองซงในการน พหวฒนธรรมนยมยงเปน
31 เพงอาง.น.10-11.32 เพงอาง.น.11.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-19การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
แนวคดทกอใหเกดการตงค�าถามกบวฒนธรรมหลกในสงคม เพอลดการครอบง�าและเรยกรองสทธใหกบ
วฒนธรรมรองตางๆไดมพนทในสงคมอกดวย
การสงเสรมและเรยกรองใหเกดการยอมรบและรบรองสทธของกลมคนหลากหลายดงกลาวถอเปน
จดยนส�าคญของแนวคดพหวฒนธรรมทงในทางศลธรรมการเมอง ตลอดจนนโยบายของรฐ เพอใหเกด
การรบรองวากลมวฒนธรรมตางๆ ในรฐ มสทธทจะไดรบการยอมรบและด�ารงรกษาไวซงวฒนธรรมของ
กลมตนโดยไมตองถกกลนเขาไปเปนสวนหนงของวฒนธรรมหลกของรฐหรอสงคมโดยทรฐกตองท�าหนาท
ในการสนบสนนสงเสรมวฒนธรรมรองตาง ๆ ใหสามารถด�ารงอยและรกษาไวซงความแตกตางหลากหลาย
ดงกลาว33จะเหนวาแนวคดนชวยจดการกบความแตกตางหลากหลายทางเชอชาตและวฒนธรรมใหผคนท
มความแตกตางในเรองดงกลาวสามารถอยรวมกนไดบนหลกการของความเทาเทยมมสทธในการด�ารงรกษา
ไวซงเอกลกษณของกลมตน34 ซงการไดรบสทธดงกลาวเปนภาพสะทอนส�าคญหนงของประชาธปไตย จง
กลาวไดวาพหวฒนธรรมนยมมความเชอมโยงกบประชาธปไตยอยางแนบแนนหรออกนยหนงพหวฒนธรรม
นยมเปนแนวคดทเรยกรองและสงเสรมระบอบประชาธปไตยนนเอง และในทางกลบกนสงคมทเปน
ประชาธปไตยกจะเปนสงคมทเออใหเกดการยอมรบในความหลากหลายทางวฒนธรรมดวยเชนกนเชนกรณ
ของสงคมอเมรกนทวฒนธรรมกอรปกอรางขนบนฐานของความแตกตางหลากหลาย โดยยดเอาเรองของ
เสรภาพของประชาชนเปนจตส�านกรวม35น�ามาซงการยอมรบความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมและ
การพฒนาอยางเขมแขงของระบอบประชาธปไตย
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.1.2
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.2
33Kymlicka.(1995).Taylor.(1994).อางถงในเพงอาง.น7.34 เพงอาง.35อมราพงศาพชญ.(2549).ความหลากหลายทางวฒนธรรม (กระบวนทศนและบทบาทในประชาสงคม)(พมพครงท5).
กรงเทพฯ:ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.น.77.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-20 การวเคราะหการเมอง
เรองท 12.1.3 แนวคดพหวฒนธรรมในศตวรรษท 21
1. ลกษณะส�าคญของโลกในศตวรรษท 21 และผลกระทบตอแนวคดพหวฒนธรรมศตวรรษท 21 เปนยคแหงการรบชวงตอของการขยายตวของกระแสโลกาภวตนมาจากปลาย
ศตวรรษท 20 ความเขมขนรนแรงของโลกาภวตนในยคนกอใหเกดความเปลยนแปลงทสงผลกระทบเปน
วงกวางในระดบโลกในหลายดานทงในทางบวกและทางลบนกวชาการทอธบายลกษณะของโลกในศตวรรษ
ท21ไดดมากทานหนงคอไชยรตนเจรญสนโอฬารไดแสดงใหเหนวาหนาตาของโลกในยคนมความซบซอน
หลากหลายอยางนาสนใจอกทงยงมชอเรยกแตกตางกนออกไปอกดวยเชน“ยคโลกาภวตน”“ยคหลงสมย
ใหม”หรอ“ยคหลงสงครามเยน”โดยลกษณะส�าคญของโลกในยคดงกลาวมอยดวยกน6ประการซงลวน
สงผลอยางส�าคญตอแนวคดพหวฒนธรรมไดแก36
ประการแรก โลกยคนเปนโลกของการกระชบแนนระหวางเวลากบสถานท อนเปนผลมาจากการ
พฒนาของเทคโนโลยการคมนาคมสอสารสมยใหม ท�าใหโลกมความใกลชดกนมากขน เหตการณทเกดขน
ในซกโลกหนงสามารถสงผลกระทบตออกซกโลกหนงไดในเวลาอนรวดเรวซงในโลกแบบนขอมลขาวสาร
ความรเคลอนไหวเปลยนแปลงไดอยางรวดเรวฉบพลนสามารถสงผลใหเกดการเปลยนแปลงชวพรบตาทง
ในเชงสรางสรรคและท�าลายลางลกษณะประการแรกนสงผลอยางส�าคญใหผคนในแตละสวนของโลกเชอมโยง
ถงกนเกดการรบรถงวฒนธรรมอนแตกตางของกนและกนและยงโลกกระชบแนนมากขนเทาไหรผคนกยง
ใกลชดกนมากขนสงผลอยางส�าคญใหเกดการเรยกรองใหเกดการยอมรบพหวฒนธรรมมากขนแตในขณะ
เดยวกน การกระชบแนนดงกลาวกน�ามาซงความขดแยงระหวางวฒนธรรมทองถนและวฒนธรรมทไหลบา
เขามาจากภายนอกเชนเดยวกน
ประการทสองจากการกระชบแนนของเวลากบสถานทการไหลเวยนของคนเงนทนความรขอมล
ขาวสารทเปนไปอยางกวางขวางท�าใหเสนแบงตาง ๆทเคยมนคงชดเจนเกดความไมมนคง ถกตงค�าถาม
และน�าไปสการลากเสนแบงใหม เชน เสนแบงระหวางเมองกบชนบท เรองสวนตวกบเรองสาธารณะ เรอง
ภายในกบภายนอกประเทศ เปนตนในประเดนน ไชยรตน เจรญสนโอฬารยกความคดเรองการสลายเสน
แบงและการลากเสนแบงใหมของชลสเดอเลชกบเฟลกซกตตาร(GillesDeleuzeandFelixGuattari)
ขนมาอธบายวาชวยเปดมมมองแบบอนเกยวกบโลกาภวตนทไมแคมองแคบๆและดานเดยวเฉพาะเรองของ
การขยายตวของทนและธรกจของบรรษทขามชาตในลกษณะการไหลทางเดยวจากโลกตะวนตกสโลกทเหลอ
แตมองวาโลกาภวตนคอการเปลยนแปลงความสมพนธระหวางรฐกบชาต การกอเกดของจนตนาการเกยว
กบชาตแบบใหมทตดขามเสนแบง/พรมแดนตลอดจนความคดเรองชาตพนธแบบใหมทไมไดยดโยงอยกบ
อาณาเขตของรฐอกตอไปในการนหากมองวาโลกาภวตนน�าไปสการสลายเสนแบงแบบตางๆทด�ารงอยแลว
36ไชยรตนเจรญสนโอฬาร.(2549).รฐ-ชาต กบ (ความไร) ระเบยบโลกชดใหม.กรงเทพฯ:วภาษา.น.(12)-(16).
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-21การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ทองถนนยม เชอชาตนยมชมชนนยมศาสนานยมชาตนยมตลอดจนความขดแยงใหมๆทเกดขน เชน
การกอการรายสากลกคอตวอยางหนงของการพยายามลากเสนแบงใหมๆใหเกดขนลกษณะนไดสะทอน
ใหเหนทงดานทสงเสรมพหวฒนธรรมนยมและดานทน�ามาซงความขดแยงทางวฒนธรรม ในดานหนง การ
สลายเสนแบงเดมทมอยนนสงเสรมใหเกดการยอมรบในความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมอยางไร
กตามการพยายามลากเสนแบงใหมๆนนเองทน�ามาซงความขดแยงทางวฒนธรรมแบบใหมเชนเดยวกนใน
ลกษณะของการยกวฒนธรรมทองถนหรออตลกษณเฉพาะของกลมตนขนมาตอตานกระแสโลกาภวตนทถก
วพากษวจารณวาเปนกระแสทพยายามครอบง�าโลก
ประการทสาม โลกยคนเปนโลกของสงคมความร ขอมล ขาวสาร ถกเผยแพรอยางมหาศาลตาม
ชองทางตางๆทเพมมากขนโดยเฉพาะอยางยงสออเลกทรอนกสสงผลตอการเปลยนแปลงของความหมาย
ของสงทเรยกวา“ความร”และการเรยนรกลายเปนเรองของความสามารถในการยอยสลายและจดการขอมล
จ�านวนมหาศาลโดยทความทาทายชดใหมของการบรหารจดการในยคนคอการใชขอมลความรสรางมลคา
เพมใหกบปจจยการผลตพนฐานเชนทนแรงงานทรพยากรธรรมชาต เปนตนในประการนสงผลตอการ
ใชความรตงค�าถามกบชดความคดหรอคณคาเดมทด�ารงอยการใหความส�าคญกบความรดงกลาวน�าไปสการ
ยอมรบความสามารถของผคนจากหลากหลายวฒนธรรมใหสามารถท�างานหรอใชชวตอยในพนทเดยวกนได
ประการทส โลกยคนกอใหเกดปญหาและความขดแยงแบบใหมขนเปนจ�านวนมากซงเปนความ
ขดแยงทตองอาศยความรวมมอของหลายฝายในการจดการเนองจากปญหามความสลบซบซอนหลากหลาย
และตดขามบรรดาเสนแบงตาง ๆ ทมอยแตเดม สถาบนหลกทางการเมอง-การปกครอง และสถาบนทาง
สงคมทมอยจงไมสามารถเขาใจและไมสามารถจดการแกไขไดโดยล�าพง ความขดแยงดงกลาว เชน ความ
ขดแยงดานวฒนธรรมความขดแยงบนฐานของเพศเปนตนรปธรรมหนงของความขดแยงแบบใหมคอการ
เกดขนของขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหม เชน ขบวนการสตร ขบวนการศาสนาซงมลกษณะ
พเศษประการหนงคอ บางขบวนการเปนการเคลอนไหวระดบทองถน แตมเครอขายในระดบโลก และ
เปาหมายของการเคลอนไหวกไมใชการลมหรอยดอ�านาจรฐแตเปนการทาทายในเชงวาทกรรมความคดท
แนวความคดเดมๆเชนชนชนอ�านาจอธปไตยของรฐไมอาจเขาใจขบวนการดงกลาวนได
ประการทหาการกอการรายและการท�าสงครามตอตานการกอการรายคอความเปนจรงชดใหมของ
โลกปจจบนมเหตการณ9/11เปนตวอยางทบงบอกถงสภาวการณดงกลาวไดอยางคมชดเหตการณครงนน
มองคประกอบตางๆทแสดงใหเหนถงการเชอมโยงของเทคโนโลยการคมนาคมสอสารความรขอมลการ
เคลอนยายของคนเงนทนและความขดแยงทรนแรงอกทงยงแสดงใหเหนถงความเปราะบางทางการเมอง
ความมนคงของชาตความปลอดภยของประชาชนน�าไปสการจดระเบยบโลกใหมซงอาจสงผลตอการเพมขน
ของการคกคามเสรภาพของประชาชนตลอดจนเปนอนตรายตอระบอบประชาธปไตยภายใตขออางของการ
ท�าสงครามตอตานการกอการราย
ประการทหก นอกเหนอจากการกอการรายสากลและการตอตานการกอการรายแลวทนนยม
ไรพรมแดนหรอทนนยมดอทคอม ไดกลายเปนความออนไหวเปราะบางอกประการหนงของโลกยคปจจบน
ลทธเสรนยมใหมทเนนการเปดเสรทางการคาและการเงนกอใหเกดการเกงก�าไรในปรมณฑลทไมใชการผลต
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-22 การวเคราะหการเมอง
จรงผานการใชเทคโนโลยทนสมยซงเปนสาระส�าคญของระบบทนนยมดอทคอม ยงท�าใหระบบทนนยมโลก
มความเปราะบางมากยงขนและพรอมลมสลายไดทกเมอ
นอกจากน ไชยรตน เจรญสนโอฬารยงไดสรปผลกระทบของสภาวการณของโลกยคดงกลาวตอ
โครงสรางอ�านาจและการบรหารภาคสาธารณะไว3ประการดงน37
ประการแรก คอการเปลยนแปลงของความคดเรองอ�านาจอธปไตย จากเดมทมองวาเปนอ�านาจ
เดดขาด สมบรณและมขอบเขตชดเจนเหนออาณาเขตของประเทศตามแนวคดในสนธสญญาสนตภาพ
เวสพาเลยค.ศ.1648สแนวคดอ�านาจอธปไตยทตดขามอาณาเขตของรฐ-ชาตกรณการท�าสงครามยดครอง
ประเทศอรกของสหรฐอเมรกาเมอค.ศ.2003เปนตวอยางทเปนรปธรรมของการใชอ�านาจอธปไตยดงกลาว
โดยจะเหนวาโลกยคไรพรมแดนทการคมนาคมตดตอสอสารเปนไปอยางสะดวกรวดเรวตดขามพรมแดน
ของรฐ-ชาตไดท�าใหแนวคดเรองอ�านาจอธปไตยของรฐเหนอดนแดนถกทาทายและตงค�าถามเปนอยางมาก
โดยเฉพาะอยางยงเมอโลกเกดการเชอมโยงกระชบแนน ปญหาทเกดขนในโลกกลายเปนปญหารวมของ
ประชาคมโลก โดยไมอาจแกไขปญหาไดภายใตกรอบความคดเรองอธปไตยเหนอดนแดนของรฐ แนวคด
อธปไตยแบบจกรวรรดนยมแบบใหมนเกดขนมาพรอมกนกบการมงท�าสงครามในนามของคณคาสากลเชน
ประชาธปไตย สทธมนษยชนและระเบยบโลกชดใหม ทซงรฐ-ชาต มบทบาทนอยลง ในขณะทองคกร
เหนอชาตองคกรโลกบาลและตวแสดงทไมใชรฐมบทบาทเพมสงขน
ประการทสองระบบรฐ-ชาตทด�ารงมาหลายศตวรรษถกทาทายอยางมากและมการเพมบทบาทขน
ของตวแสดงทไมใชรฐ อกทงยงเกดการตอตานขดขนโลกาภวตนของภาคประชาชนทวโลก ไมวาจะเปน
ขบวนการตอตานโลกาภวตนสมชชาสงคมโลกหรอเครอขายองคกรพฒนาเอกชนทเคลอนไหวเรยกรองใน
เรองตางๆในระดบโลกเกดเปนโลกาภวตนจากขางลางโดยทการเคลอนไหวดงกลาวเปนการตดขามความ
แตกตางทางดานเชอชาตศาสนาวฒนธรรมชนชนและอดมการณ เกดเปนลกษณะส�าคญของการตอตาน
ขดขนแบบหลงสมยใหมเปนการตอตานถวงดลอ�านาจของรฐ-ชาตและของจกรวรรด
ประการทสามเกดการเปลยนแปลงทางความคดเกยวกบการบรหารจดการภาคสาธารณะกลาวคอ
มความพยายามแยกความแตกตางระหวางสงทเรยกวา “รฐบาล” (Government) กบ “การบรหารจดการ
สาธารณะ” (Governance) โดยรฐบาลเปนรปแบบการบรหารจดการภาคสาธารณะทวางอยบนฐานของ
อาณาเขต/พนทของประเทศตามแนวคดเรองอธปไตยเหนอดนแดนของรฐหรอรฐ-ชาตสมยใหมทเนนความ
มนคงทางการเมองภายในและความปลอดภยจากภยคกคามจากภายนอกประเทศในขณะทการบรหารจดการ
สาธารณะประกอบดวยสองความหมาย ความหมายแรกคอ การบรหารจดการสาธารณะทน�าเอาความคด
ตวแบบและวธการของภาคเอกชนมาใชความหมายทสองคอความคดเรองการบรหารจดการแบบกวางๆ
ทไปไกลกวาอาณาเขตของรฐ-ชาต อนเปนเรองของการจดระเบยบสวนรวมตงแตระดบชมชนจนถงระดบ
โลกทงนแนวคดเรองการบรหารจดการดงกลาวกอใหเกดการเปลยนแปลงเกยวกบการบรหารจดการภาค
สาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยนทส�าคญ2ประการกคอความคดเรองการบรหารจดการระดบโลกและ
ความคดเรองประชาสงคมโลก ในสวนของความคดเรองการบรหารจดการระดบโลกหมายถงการประสาน
37 เพงอาง,น.(16)-(19).
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-23การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ความรวมมอของประชาคมโลกเพอแกปญหาทตดขามพรมแดนของรฐ-ชาต (แตไมไดหมายถงรฐบาลโลก)
สวนประชาคมโลกกคอพนทของการประสานความรวมมอดงกลาวนนเอง
โดยทงหมดน ไชยรตน เจรญสนโอฬาร สรปอกครงวาโลกยคหลงสงครามเยนน มความยงยาก
สลบซบซอนและเปลยนแปลงอยางรวดเรวอกทงยงมความขดแยงรนแรงรปแบบใหมๆเกดขนมทงอ�านาจ
และการใชอ�านาจทซอนทบกนในหลายระดบทงในระดบรฐระดบจกรวรรดและระดบประชาคมโลกปญหา
ทเกดขนกตดขามเสนแบงแบบเดมโดยทความคดเรองอ�านาจอธปไตยของรฐและการบรหารจดการในแบบ
ของรฐ-ชาตหรอรฐบาลแหงชาตไมสามารถกาวไดทนเพราะไมสามารถคดและท�างานไดไกลไปกวาอาณาเขต
ของรฐโลกยคหลงสงครามเยนจงจ�าเปนตองคดคนตวแบบการบรหารจดการรปแบบทสามารถไปไดไกลกวา
รฐ-ชาตและรฐบาลแหงชาต38
จากลกษณะของโลกในยคศตวรรษท 21 และผลกระทบทเกดขนดงกลาวขางตน ไดสงผลอยาง
ส�าคญตอแนวคดพหวฒนธรรม โดยเฉพาะอยางยงกระแสโลกาภวตนทเขมขนรนแรงกไดพดพาใหกระแส
พหวฒนธรรมนยมมความเขมขนรนแรงและแพรกระจายไปทวโลกจนกลายเปนวาทกรรมโลกปจจยตางๆ
ทเกดขน เชน การเปลยนแปลงมมมองตออ�านาจอธปไตย การเกดประเดนทตดขามพรมแดนของรฐ การ
เปลยนมมมองตอการจดการภาครฐ ลวนสงผลกระทบทเออตอการแพรกระจายของแนวคดพหวฒนธรรม
ทงสนสอดคลองกบขอเขยนของอานนทกาญจนพนธนกมานษยวทยาผเชยวชาญดานวฒนธรรมของไทย
ทวา “ในปจจบนน วฒนธรรมไดหลดลอยออกไปนอกพนทของดนแดนรฐชาตแลวอยางกวางขวาง จนอาจ
กลาวไดวาวฒนธรรมไมไดคลองจองกบคนในพนททางกายภาพนนเสมอไป เหมอนอยางทเคยเขาใจกนมา
ในอดตอกแลว สถานการณเชนนแสดงวา พรมแดนทางวฒนธรรมทหยดนงตายตวนนไดคอย ๆ สลายตวไป”39
อยางไรกตามดงไดกลาวแลว การแพรกระจายไปทวโลกดงกลาวกสงผลใหแนวคดพหวฒนธรรมมความ
คลมเครอไปดวยในขณะเดยวกน เนองจากผทน�าแนวคดนไปใชอาจพยายามทจะดดแปลงแนวคดให
เหมาะสมกบการรกษาผลประโยชนของกลมตนมากกวาทจะน�าไปใชในการเปดพนทใหกบความเทาเทยมทาง
วฒนธรรมเชนในกรณของประเทศไทยทไมอาจตานทานกระแสพหวฒนธรรมทไหลบาเขามาในประเทศแต
การน�าแนวคดนมาใชกเปนไปเพอรกษาไวซงวฒนธรรมหลกมากกวาทจะยอมรบในความเทาเทยมของ
วฒนธรรมรองอนๆเปนตน(จะไดน�าเสนอตอไป)
อนงทามกลางความแพรหลายและพราเลอนของความชดเจนของแนวพหวฒนธรรมในศตวรรษท
21 อมารตยา เซน (Amartya Sen)นกวชาการรางวลโนเบลชอดงระดบโลก ไดเสนอทศนะตอการศกษา
พหวฒนธรรมในยคปจจบนไวอยางนาสนใจยงดงรายละเอยดตอไปน
38 เพงอาง.น.19.
39 อานนท กาญจนพนธ. (ม.ป.ป.). พหวฒนธรรมในบรบทของการเปลยนผานทางสงคมและวฒนธรรม. ในบทความ
แนวคดในการประชมวชาการ ชาตนยมกบพหวฒนธรรม. วนท 22-23 ธนวาคม2551ณศนยประชมนานาชาต โรงแรมดเอมเพรส
เชยงใหม.น.225.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-24 การวเคราะหการเมอง
2. ขอพจารณาตอการศกษาพหวฒนธรรมในศตวรรษท 21 ของอมารตยา เซน อมารตยาเซนไดชชวนใหผศกษาประเดนทางวฒนธรรมโดยเฉพาะอยางยงพหวฒนธรรมนยม
ซงเปนแนวคดทเชอมโยงกบแนวคดประชาธปไตยทเซนใหความส�าคญอยางยงในฐานะคณคาสากลทเปน
สมบตรวมกนของมนษยชาต40ซงเซนไดชใหเหนวาการศกษาพหวฒนธรรมมกถกท�าใหบดเบยวเบยงเบน
ไปจากแนวทางทจะสงเสรมใหเกดประชาธปไตยและพยายามดงใหผศกษาหนกลบมามองทแกนของแนวคด
ซงเซนเหนวาหวใจส�าคญของแนวคดพหวฒนธรรมคอการมงไปสการเออใหเกดสทธและเสรภาพของผคน
ไมใชน�าไปสการกดกนหรอกกกนผคนเอาไวในกลองหรอกรอบคดใดกรอบคดหนง
ขอกงวลของเซนในประเดนการศกษาวฒนธรรมคอสงทเขาชใหเหนวา แทนทจะน�าไปสสทธและ
เสรภาพตามความมงหวงของแนวคดพหวฒนธรรมนยมการศกษาวฒนธรรมมกถกน�าไปใชเพอกกกนผคน
เสยมากกวาภายใตกรอบคดแบบเอกวฒนธรรมนยมทมหลายแบบ41ซงไมไดเออใหเกดการยอมรบในความ
หลากหลายทางวฒนธรรมแมจะยอมรบวามวฒนธรรมทส�าคญอนๆด�ารงอยแตเปนการยอมรบโดยยกยอง
วฒนธรรมของตนวาสงกวาแนวคดแบบนปรากฏในงานส�าคญเชน“การปะทะกนระหวางอารยธรรม”(The
crashof civilization)ของซามเอลฮนทงตน (SamuelP.Huntington)ทกลาวถงทฤษฎการปะทะกน
ระหวางอารยธรรม“ตะวนตก”และ“อสลาม”ในความคดของเซนมมมองดงกลาวเปนการมองในลกษณะ
แบงประชากรของโลกออกตามกลมประเภททางอารยธรรม มองวาบคคลแตละคนฝงตวแนนอยกบสาย
สมพนธหนงเดยว หรอมต�าแหนงแหงทอยในกลองเพยงกลองเดยว อนเปนลกษณะทมองไมเหนความ
ซบซอนของกลมคนทมหลายแบบและมความภกดตอกลมหลากหลายเปนการลดทอนความรมรวยของชวต
ใหเหลอเพยงมตเดยวแนวคดแบบนมอทธพลแมกระทงในหมนกทฤษฎการเมองเชงวฒนธรรมและมกถก
ใชเปนอาวธของนกกจกรรมประเภททชอบแบงฝกแบงฝายทตองการใหกลมของตนบรรลเปาหมายโดยปฏเสธ
ความเชอมโยงกบกลมทแตกตางอน ๆ เพราะความเชอมโยงนนอาจน�ามาซงความสนคลอนของความภกด
ตอกลมตนลกษณะเชนนเปนการสรางมายาคตอนลกซง และเปนตนเหตส�าคญทน�ามาซงความตงเครยด
และความรนแรงทางสงคม42
ลกษณะทเซนกลาวถงนไมไดหมายถงเฉพาะในโลกวชาการหรอนกกจกรรมเทานนแตเปนกระบวน
การในระดบโลกอกดวย โดยเฉพาะอยางยงความพยายามครอบง�าโลกของวฒนธรรมตะวนตกทด�าเนน
มาตงแตยคลาอาณานคมจนกระทงถงยคปจจบน แตทส�าคญคอ ไมเพยงฝายตะวนตกเทานนทพยายาม
ครอบง�าโลกดวยวฒนธรรมของตนสวนอนๆของโลกโดยเฉพะอยางยงเอเชยกมแนวคดทตดอยในกรอบ
40AmartyaSen.(1999).DemocracyasaUniversalValue. Journal of Democracy,10.3.pp.3-17.41อมารตยาเซนแยกแยะใหเหนความแตกตางระหวางแนวคดพหวฒนธรรมนยมกบเอกวฒนธรรมนยมทมหลายแบบใน
ขณะทพหวฒนธรรมคอการยอมรบในความหลากหลายของวฒนธรรมบนพนฐานของความมเสรภาพทางวฒนธรรมแตเอกวฒนธรรม
นยมทมหลายแบบแมเปนแนวคดทยงคงยอมรบวาวฒนธรรมมความหลากหลายแตกยงขามไมพนอคตทางวฒนธรรม เพราะยงมอง
เหนความเหนอกวาของบางวฒนธรรมตออกวฒนธรรมและเปนการมองอยางแยกสวนอกดวยดเพมเตมใน อมารตยา เซน, เขยน,
ศโรตม คลามไพลย. (แปล). (2555).อตลกษณและความรนแรง: ภาพลวงของชะตาลขตนครปฐม: สถาบนสทธมนษยชนและสนต
ศกษามหาวทยาลยมหดล.น.154-158.42 เพงอาง,น.19-20,39.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-25การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ทไมแตกตางกนปรากฏใหเหนในแนวคดการตอตานตะวนตกซงมอยอยางเขมขนอยางยงแมในปจจบน
แนวคดดงกลาวนมงตอตานอะไรกตามทคดเอาวามาจากตะวนตกแลวเชดชความเปนตวของตวเองเชนการ
เชดช “คานยมเอเชย” ทเกดขนแพรหลายในเอเชยตะวนออกในชวงทศวรรษ 1990 เชน ทเกดขนในเมอง
ไทยสงคโปร เปนตนแนวคดดงกลาวนไปไกลถงขนตอตานแมกระทง“ประชาธปไตย”ซงเซนมองวาอน
ทจรงแลวประชาธปไตยไมใชของตะวนตกแตเปนคณคาทเปนสากล เพราะลกษณะของประชาธปไตย เชน
การใหความส�าคญกบเสรภาพการมสวนรวมสาธารณะและการใชเหตผลปรากฏใหเหนมาเปนเวลานานแลว
ทวทงโลกเพยงแตสถาบนสมยใหมของประชาธปไตยเทานนเองทไปเตบโตเบงบานในยโรปและสหรฐอเมรกา
ซงในกรณน เซนอางถงงาน “Democracy in America” ของอเลกซส เดอ ทอคเกอวลล (Alexis
deTocqueville)และ“LongWalktoFreedom”ของเนลสนแมนเดลา(NelsonMandela)ในกรณ
ของทอคเกอวลล เซนกลาววา “ขณะท “การปฏวตประชาธปไตยครงส�าคญ” ซงเขาเหนวาก�าลงเกดขนใน
อเมรกานน สามารถมองในมมหนงไดวาเปน “สงใหม” แตกอาจมองไดในมมทกวางกวาวาเปนสวนหนงของ
“แนวโนมทตอเนอง เกาแก และถาวรทสดเทาทรจกกนในประวตศาสตร”” และในกรณของแมนเดลา เซน
ยกใหเหนวา แมนเดลาไดบรรยายชวตตอนเปนเดกใหเหนวาเขาไดรบอทธพลจากการประชมระดบทองถน
ในบานเกดในแอฟรกาทมความเปนประชาธปไตยโดยธรรมชาต ทกคนมสทธไดพด และเมอมคนพดแม
ต�าแหนงของผพดอาจมล�าดบส�าคญตางกน แตทกคนกตองรบฟง และเปนแมนเดลานเองทไดตอสอยาง
จรงจงเพอใหคนยโรปยอมรบในหลกการของประชาธปไตยจนประสบความส�าเรจในแอฟรกาใต เปนการ
ยนยนใหเหนวาประชาธปไตยเปนคณคาทเปนสากลทโลกตะวนตกไมมสทธอางความเปนเจาของแตเพยง
ผเดยว43 และผคนสวนอน ๆ ของโลกกไมควรหลงผดคดวาประชาธปไตยมาจากตะวนตกและโยนทง
หลกการของประชาธปไตยไปอนเนองมาจากการหลงตดอยภายในกลองทางวฒนธรรมแบบผดๆดงกลาว
ทงนเซนใหความเหนวาความเขาใจวฒนธรรมอยางมอคตขางตนท�าใหผคนถกกกกนไวในกลอง
ทเรยกวากลองอารยธรรมหรอในความหมายหนงของคอกลองทางวฒนธรรมนนเอง เปนการสรางความ
เขาใจทจ�ากดและนาหดหเกยวกบคณสมบตของมนษยเพราะสงผลตอการครอบง�าทางวฒนธรรมท�าใหคน
ตกเปนทาสทางจนตนาการของพลงของภาพลวงยงกวานนความเขลาทางวฒนธรรมกมความใกลชดอยาง
ยงกบทรราชยทางการเมอง เพราะความไมสมมาตรของอ�านาจระหวางผปกครองและผถกปกครองจะน�ามา
ซงความรสกอคตทางวฒนธรรมทผปกครองอาจสรางขนเพอปดบงความลมเหลวและความผดพลาดในการ
ปกครองและการด�าเนนนโยบายสาธารณะ44
ในการน เซนยอมรบวาเรองของวฒนธรรมมอทธพลตอความรสกเรองอตลกษณและสายสมพนธ
ของผคนอยางไมอาจหลกเลยงได อยางไรกตามตองเขาใจวาอตลกษณเองกไมไดด�ารงอยอยางโดดเดยว
อกทงเงอนไขชวตของคนกยงขนอยกบปจจยอนๆอกเปนจ�านวนมาก เชน เชอชาต เพศอาชพการเมอง
เปนตน ซงท�าใหวฒนธรรมมความผนแปรในตวเอง นอกจากนนวฒนธรรมกไมใชสงทหยดนง แต
เปลยนแปลงอยตลอดเวลา ซงในประเดนตางๆ เหลาน จะตองน�าไปสการท�าความเขาใจและแยกแยะสงท
43 เพงอาง.น.53.44 เพงอาง.น.101,103.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-26 การวเคราะหการเมอง
เรยกวา“เสรภาพทางวฒนธรรม”ทเนนเสรภาพในการปกปกรกษาหรอเปลยนแปลงสงตางๆกบสงทเรยก
วา“การเหนคณคาของการอนรกษวฒนธรรม”ทตอมาไดกลายเปนวาทกรรมของแนวคดพหวฒนธรรมนยม
(Multiculturalism) ในการสนบสนนใหผอพยพเขามาในโลกตะวนตกสามารถรกษาวถชวตตามประเพณ
เดมของตนได45 ทศนะของเซนในประเดนดงกลาวมความหลกแหลมมากในแงทวา ไดชกลบไปใหเหนอก
ครงหนงวาตองพจารณาใหลกซงวาการเชดชแนวคดพหวฒนธรรมนยมจนกลายเปนการปกปองวฒนธรรม
ดงเดมของตน โดยไมยอมรบการเปลยนแปลงหรอในอนทจะน�าไปสการตอตานวฒนธรรมอน สดทายแลว
กยอนกลบไปเขาสกรอบคดของเอกวฒนธรรมนยมนนเองจงตองพงระวงเมอกลาวถงพหวฒนธรรมนยมท
แมจะเปดพนทใหกบวฒนธรรมหลากหลายมทยนในสงคมแตภายในวฒนธรรมเหลานนกอาจมกระบวนการ
ทเรยกวาการอนรกษทางวฒนธรรมทคาดหวงหรอกระทงบงคบใหคนรนใหมหรอทเกดในวฒนธรรมนนๆ
ตองสบทอดอยางไมอาจหลกเลยง ซงเปนสภาวการณทเกดขนในกรณของการรกษาวฒนธรรมดงเดมของ
ผอพยพภายใตหนาฉากของการเชดชแนวคดพหวฒนธรรมนยม46จะเหนวาพหวฒนธรรมนยมในความหมาย
ของการยอมรบซงความหลากหลายทางวฒนธรรม นอกจากจะตองตงอยบนฐานของการอนญาตใหมความ
หลากหลายอยในสงคมแลว กยงตองกอปรไปดวยเสรภาพทางวฒนธรรมของผคนในวฒนธรรมตาง ๆ
เหลานนดวยในประเดนนเซนอภปรายใหเหนถงความสมพนธระหวางเสรภาพทางวฒนธรรมกบการใหล�าดบ
ความส�าคญของพหวฒนธรรมนยม ซงคอนขางละเอยดซบซอน เพอชใหเหนวาพหวฒนธรรมนยมตองตง
อยบนฐานของเสรภาพในการเลอกของบคคลรวมดวย
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.1.2
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.2
45 เพงอาง.น.111.46 เพงอาง.น.111-114.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-27การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ตอนท 12.2
แนวคดพหวฒนธรรมกบการวเคราะหการเมอง
โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท12.2แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรองเรองท12.2.1ความสมพนธเชงอ�านาจกบแนวคดพหวฒนธรรม
เรองท12.2.2แนวคดพหวฒนธรรมกบการพฒนาประชาธปไตย
แนวคด1. เรองของวฒนธรรมมความเกยวของกบการเมองเนองจากพนทของวฒนธรรมเปนพนท
ทเกยวของกบความสมพนธเชงอ�านาจในสงคมโดยวฒนธรรมแตละวฒนธรรมจะมฐาน
อ�านาจทางสงคมทยดโยงอย กบประชาชนภายใตวฒนธรรมนน ๆ การทวฒนธรรม
หนงใดมฐานะต�าแหนงทสงกวาวฒนธรรมอน ๆ กเปนการสะทอนใหเหนวาประชาชน
กลมหนงทอยในวฒนธรรมหนงมอ�านาจในสงคมมากกวาประชาชนกลมอนๆในฐานะท
พหวฒนธรรมเรยกรองความเทาเทยมกนทางวฒนธรรมกกลาวไดวาพหวฒนธรรมได
พยายามทจะทลายการครอบง�าทางวฒนธรรมน�าไปสสทธ เสรภาพและความเทาเทยม
กนทางอ�านาจในระบอบประชาธปไตย ทงนการวเคราะหการเมองในแนวทางของ
พหวฒนธรรมสามารถท�าไดทงในมตของเศรษฐกจการเมองมตทางนโยบายสาธารณะ
และมตของสงคมวทยาการเมอง
2. แนวคดพหนยมแนวคดพหวฒนธรรมและประชาธปไตยมความเชอมโยงกนอยางใกลชด
แนวคดพหนยมน�าเสนอแนวคดทเหนวาอ�านาจกระจายอยในกลมตางๆของสงคมไมม
กลมใดกลมหนงมอ�านาจผกขาดแมกระทงรฐ แนวคดพหนยมจงเปนฐานทางความคด
ส�าคญหนงและชวยสงเสรมแนวคดพหวฒนธรรม เปดพนทใหแตละวฒนธรรมมพนท
และเขาถงอ�านาจทางการเมองอยางเทาเทยมกนอนเปนการเสรมสรางใหเกดประชาธปไตย
วตถประสงคเมอศกษาตอนท12.2จบแลวนกศกษาสามารถ
1. อธบายความหมายของความสมพนธเชงอ�านาจกบแนวคดพหวฒนธรรมได
2. อธบายความเชอมโยงระหวางแนวคดพหวฒนธรรมกบการพฒนาประชาธปไตยได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-28 การวเคราะหการเมอง
เรองท 12.2.1 ความสมพนธเชงอ�านาจกบแนวคดพหวฒนธรรม
ในวงวชาการสากลประเดนเรองวฒนธรรมและอ�านาจกลายเปนประเดนทไดรบความสนใจใน
กลมนกวชาการยคใหมทปฏเสธทฤษฎความทนสมย เพราะมองวาการขยายตวของมหาอ�านาจทาง
การเมองในรปของการขยายอาณานคม การแพรกระจายของความคดตะวนตก (westernization)
การขยายตวของความเจรญหรอความทนสมยแบบตะวนตก มผลในการครอบง�าวฒนธรรมดงเดมหรอ
วฒนธรรมทองถน การพยายามคนหาวฒนธรรมทองถนหรอวฒนธรรมพนบานประสบอปสรรคเพราะ
บางยคบางสมยวฒนธรรมดงเดมถกตคาวาลาสมยและไมมประโยชน ผมอ�านาจน�าวฒนธรรมสมยใหม
จากทอนเขามาแทนทท�าใหวฒนธรรมเดมสญหายไป47
จากค�ากลาวนและหากพจารณาจากในสวนทกลาวถงความเปนมาของการศกษาวฒนธรรมขางตน
กพอจะเหนไดวาเรองของวฒนธรรมมความเกยวของกบการเมองและโดยเฉพาะอยางยงมมมองการศกษา
วฒนธรรมของส�านกแฟรงคเฟรตและของส�านกวฒนธรรมศกษาแหงองกฤษ กยงท�าใหเหนวาเรองของ
วฒนธรรมในตวมนเองกคอเรองทางการเมองทงนเนองจากการเมองเปนเรองทเกยวของกบอ�านาจการมอง
วาวฒนธรรมเปนเรองของการเมองกยอมแสดงใหเหนวา ในพนทของวฒนธรรมกเปนพนทของอ�านาจเชน
เดยวกน
การเผยใหเหนวาพนททางวฒนธรรมเปนพนทของอ�านาจ สามารถมองเหนไดตงแตการปะทะขด
แยงระหวางวฒนธรรมชนสงกบวฒนธรรมมวลชนในยคการศกษาตามมมมองวฒนธรรมนยมแลวเพยงแต
ในขณะนนความขดแยงดงกลาวยงมองเหนไดไมชด เนองจากวฒนธรรมหลกหรอวฒนธรรมชนสงสามารถ
ทจะพรางตวเองไดอยางแยบยลดวยขออางเรองความศกดสทธหรอความสงสงและอางองตวเองอยกบอ�านาจ
ของผปกครอง ซงสามารถสรางการยอมรบในหมประชาชนไดอยางทรงพลงจนไมเกดการตงค�าถามหรอโต
แยงซงอ�านาจของวฒนธรรมหลกดงกลาวจะยงคงด�ารงอยอยางมพลงตราบเทาทชนชนสงยงคงรกษาอ�านาจ
ทางการเมองไวไดแตเมอวฒนธรรมของประชาชนมพลงสงขนจนถงระดบทเกดความตองการพนทของตนเอง
ในสงคมการตงค�าถามตอความเหนอกวาของวฒนธรรมของชนชนน�า และการเรยกรองพนทของตนเองจง
เกดขนการเรยกรองดงกลาวยอมกระทบตอฐานะของวฒนธรรมชนสงทมมาแตเดมจนกอใหเกดการปะทะ
ขดแยงและตอสขนในพนททางวฒนธรรมอยางเหนไดชดในเวลาตอมากอนทแนวคดการยอมรบความหลาก
หลายทางวฒนธรรมจะเกดขนดงกลาวแลวผทมบทบาทส�าคญในการเปดใหเหนวาพนทของวฒนธรรมเปน
พนทของอ�านาจกคอสจวตฮอลล ซงไดรบอทธพลทางความคดเรองการครองความเปนเจา(Hegemony)
มาจากอนโตนโย กรมช (AntonioGramsci) นกทฤษฎมารกซสตใหม สงผลใหพนททางวฒนธรรมใน
47อมราพงศาพชญ.อางแลว.น.64.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-29การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ความคดของฮอลลเปนพนทของการตอสแขงขนทางการเมองและการแยงยอความหมายระหวางผมอ�านาจ
และผถกกดขในสงคม48 และในอกทางหนงฮอลลกไดรบอทธพลทางความคดมาจากนกคดหลงโครงสราง
นยมหรอหลงสมยใหมในเรองการประกอบสรางความจรงโดยเฉพาะอยางยงอทธพลทางความคดจากมทเชล
ฟโกต (Michel Foucault) ทไมเชอวาความเปนจรงทางสงคมมอย แตเกดขนจากการสรางของสงคม
แนวคดนฮอลลดงมาใชในการมองวฒนธรรมวาไมใชสงทด�ารงอยมากอนแตถกประกอบสรางขนโดยสงคม
และสามารถตงค�าถามไดนนเอง
ทงน สจวตฮอลล เสนอวาการเปดใหเหนวาพนทของวฒนธรรมเปนพนทความสมพนธเชงอ�านาจ
นน มความจ�าเปนตองขามพนแนวคดแบบสองขว (binary) เชน แนวคดคนขาว-คนด�า โดยเสนอสงท
เรยกวา“การเมองของการเปนตวแทน”(Politicsofrepresentation)เพอใหผคนแตละกลมทหลากหลาย
สามารถเขามาสพนททางอ�านาจและมความปรารถนาทจะอยรวมกบความแตกตางได การเมองของการเปน
ตวแทนดงกลาวถอเปนสวนหนงของประชาธปไตย ความเปนพลเมอง (citizenship) และพนทสาธารณะ
(public sphere) โดยทแนวคดความเปนพลเมองนนเอง เปนกลไกส�าคญในการเชอมโยงใหผ คนทม
อตลกษณหรอวฒนธรรมทแตกตางหลากหลายเขามาเปนพลเมองทมสทธเทาเทยมกนภายในสงคมการเมอง
แบบประชาธปไตย49
นอกจากนนในประเดนการเปดใหเหนพนทของวฒนธรรมวาเปนพนททางการเมองนสาทรศรเกต50
ไดศกษาความเปนมาของสนามการตอสทางวฒนธรรมและสรปใหเหนวาพนททางวฒนธรรมเปนพนทของ
การตอสตอรองทางอ�านาจมาตงแตอดต เพยงแตในยคกอนนนวฒนธรรมหลกยงคงมพลงสงมากจนมอง
เหนไดยากถงการปะทะกนของวฒนธรรมตางๆ แตในระยะเวลาตอมา เมอวฒนธรรมประชาชนปรากฏ
ตวอยางกวางขวางจนเรมไปกระทบตอความชอบธรรมของวฒนธรรมชนสง ความขดแยงจงปรากฏใหเหน
ชดเจนมากขนสามารถมองเหนไดแมในวงการวชาการศกษาทางวฒนธรรมเมอส�านกวฒนธรรมนยมแสดง
ททาอยางชดเจนถงความหวาดกลวและกดกนวฒนธรรมของมวลชนการตอสทางวฒนธรรมในยคดงกลาวน
แสดงใหเหนอยางชดเจนวาเปนการปะทะกนระหวางวฒนธรรมชนสงกบวฒนธรรมมวลชน ดงแผนภาพตอ
ไปน
48นฤพนธดวงวเศษ.“ความตาง”ของ“วธคด”ตอวฒนธรรมกระแสนยม.ในฐรวฒเสนาค�า,(บก.).อางแลว,น.41.49ChrisBarker.(2008).Cultural Studies: Theory & Practice.(3rded.).,London:Sage.pp.453-454.50สาทรศรเกต.อางแลว.น.21.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-30 การวเคราะหการเมอง
สนามการตอสทางวฒนธรรมระหวางวฒธรรมชนสงกบวฒนธรรมวลชนในยคการศกษาวฒนธรรม
ยคคลาสสกและยควฒนธรรมนยม
วฒนธรรมชนสงชนชนสง/ฝายอ�านาจ
สนามการตอสทางวฒนธรรม
วฒนธรรมประชาชนประชาชน
ทมา: สาทรศรเกต.(2557).พฒนาการความสมพนธเชงอ�านาจทางเศรษฐกจและการเมองในวฒนธรรมเพลงไทยสากล.(วทยานพนธ
รฐศาสตรดษฎบณฑตคณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.น.21.
ในระยะเวลาตอมา เมอกระแสเสรนยมและกระแสประชาธปไตยและเศรษฐกจทนนยมสงผลให
วฒนธรรมมวลชนเตบโตตอเนองอยางไมอาจกดกนจนกลายเปนแหลงในการสรางผลก�าไรภายใตระบบ
อตสาหกรรมวฒนธรรมการตอสตอรองทางอ�านาจในพนททางวฒนธรรมกเกดการปรบเปลยนจากการตอส
ระหวางวฒนธรรมชนสงกบวฒนธรรมประชาชนมาสการตอสตอรองทเกดขนภายในวฒนธรรมมวลชนดวย
กนเอง ซงแมแตฝายชนชนน�ากไดกระโดดลงมาแสวงหาอ�านาจ โดยการกระโดดลงมาดงกลาวนนดเหมอน
วาชนชนน�าจะใหการยอมรบในวฒนธรรมมวลชน แตนกวชาการส�านกแฟรงคเฟรต โดยเฉพาะอยางยง
อดอรโนและฮอรไคเมอร ไดชใหเหนดงกลาวแลวขางตนวา หากพจารณาอยางลกซง การกระโดดลงไปม
สวนรวมในวฒนธรรมมวลชนของชนชนน�าทดเหมอนกอใหเกดการยอมรบในฐานะอนเทาเทยมของวฒนธรรม
มวลชนนน แทจรงแลวเปนไปเพอใหชนชนน�าสามารถควบคมวฒนธรรมมวลชนได ในขณะทไดยกระดบ
วฒนธรรมของตนขนไปอยในจดทพนจากการถกปะทะหรอยอนกลบไปสการไมอาจตงค�าถามไดอกครงหนง
ดวยภาพของความสงสง ดวยเหตนในยคทนนยมอตสาหกรรมทดเหมอนจะเกดความหลากหลายทาง
วฒนธรรมขน แตเบองหลงความหลากหลายดงกลาวนนคอกระบวนการเขาไปครองอ�านาจน�าในพนททาง
วฒนธรรมของพนธมตรระหวางรฐและทนดงแผนภาพตอไปน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-31การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
สนามการตอสทางวฒนธรรมในยคอตสาหกรรม
พนทของวฒนธรรมชนสง
ชนชนสง/ฝายอ�านาจ
สนามการตอสทางวฒนธรรม
ประชาชน
พนทของวฒนธรรมประชานยม
ทมา: สาทรศรเกต.เพงอาง,น.21.
ในการน สาทรศรเกต ไดชใหเหนจากงานศกษาพฒนาการความสมพนธเชงอ�านาจทางเศรษฐกจ
และการเมองในวฒนธรรมเพลงไทยสากลวาแมจะดเหมอนวาวฒนธรรมมวลชนเตบโตและมทยนในสงคม
อยางหลากหลายหรอดเหมอนวาไดเกดพฒนาการของแนวคดพหวฒนธรรมขนแลวแตภาพทเหนภายนอก
เชนนนไมเพยงพอเพราะตองพจารณาไปทเบองหลง(จนถงกระบวนการผลตวฒนธรรม)วาใครคอผมอ�านาจ
ในการก�าหนดและไดผลประโยชนจากวฒนธรรมนนๆหรอส�าหรบการตงค�าถามไปทแนวคดพหวฒนธรรม
โดยตรงกสามารถตงค�าถามไดวาทามกลางความหลากหลายทางวฒนธรรมทมองเหนไดอยางแพรหลายใน
สงคมยคโลกาภวตนนน ใครบางคอผมอ�านาจในการก�าหนดและไดรบผลประโยชนในแตละวฒนธรรม
ซงสอดคลองกบค�าถามอนทรงพลงของเซนทวาผคนทอยภายใตวฒนธรรมหลากหลายนนมเสรภาพในการ
เลอกมากนอยเพยงใดการเขาใจภาพดงกลาวจะเปนไปเพอตงค�าถามและผลกดนใหแนวคดพหวฒนธรรม
เกดขนไดจรงในทางปฏบตนนเอง จะเหนวาในประเดนดงกลาวน เปนการเตอนใหผศกษาการเมองตาม
แนวคดพหวฒนธรรมค�านงถงมตดานเศรษฐกจรวมดวยในการวเคราะห ซงมกถกละเลยไปจากการศกษา
พหวฒนธรรมโดยทวไป
การเปดใหเหนความสมพนธเชงอ�านาจในพนททางวฒนธรรมดงกลาว เปนการเผยใหเหนวาพนท
ของวฒนธรรมเปนพนททเกยวของกบอ�านาจในสงคมเรองของวฒนธรรมไมใชแคเรองของศลปวฒนธรรม
แตเปนเรองของการเมองอกดวยมมมองดงกลาวนชวยใหเขาใจไดวาวฒนธรรมแตละวฒนธรรมมฐานทาง
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-32 การวเคราะหการเมอง
อ�านาจของตนทยดโยงอยกบประชาชนภายใตวฒนธรรมนนๆการทวฒนธรรมหนงใดมฐานะต�าแหนงทสง
กวาวฒนธรรมอนๆกเปนการสะทอนใหเหนวาประชาชนกลมหนงทอยในวฒนธรรมหนงมอ�านาจในสงคม
มากกวาประชาชนกลมอนๆและการเรยกรองใหประชาชนในสงคมมสทธเสรภาพเทาเทยมกนในทางการเมอง
กจะหมายถงการเรยกรองใหเกดความเทาเทยมกนทางวฒนธรรมในฐานะทพหวฒนธรรมเรยกรองความเทา
เทยมกนทางวฒนธรรมกกลาวไดวาพหวฒนธรรมไดพยายามทจะทลายภาพของการครอบง�าทางวฒนธรรม
ทด�ารงอยดงทไดแสดงใหเหนในทงสองแผนภาพขางตนน�าไปสสทธ เสรภาพ และความเทาเทยมทาง
วฒนธรรมหรอประชาธปไตยทางวฒนธรรมนนเอง
จากทกลาวมาทงหมด จะเหนไดวาการวเคราะหการเมองในแนวทางของพหวฒนธรรมนยมจง
สามารถท�าไดทงในมตของเศรษฐกจการเมองทมงเนนศกษาลงไปในมตทางเศรษฐกจของวฒนธรรมโดย
เฉพาะอยางยงกระบวนการผลตจ�าหนายรวมถงการบรโภควฒนธรรมมตทางนโยบายสาธารณะโดยเฉพาะ
อยางยงกระบวนการตดสนใจเลอกนโยบายดานวฒนธรรมหรอมตของสงคมวทยาการเมอง โดยเฉพาะใน
เรองของฐานะต�าแหนงแหงทของแตละวฒนธรรมในสงคม
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.2.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.2.1
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.2 เรองท 12.2.1
เรองท 12.2.2 แนวคดพหวฒนธรรมกบการพฒนาประชาธปไตย
จากทไดน�าเสนอมากอนหนานจะเหนวาพหวฒนธรรม โดยเฉพาะอยางยงเมอเปนสวนหนงของ
การเมองยอมเกยวของกบอ�านาจอยางไมอาจหลกเลยงไดระบบการจดสรรอ�านาจในทางการเมองของสงคม
จงมความเกยวของกบประเดนของอ�านาจทางวฒนธรรมดวยหรอกลาวคอการยอมรบความแตกตางหลาก
หลายทางวฒนธรรม การเปดพนทใหวฒนธรรมทแตกตางกนไดมทยนในสงคมยอมตองอาศยระบบทาง
การเมองทมการจดสรรรปแบบความสมพนธเชงอ�านาจทเออใหการเปดพนทดงกลาวสามารถเกดขนไดดวย
ซงการจดรปแบบเครอขายความสมพนธทางอ�านาจทเออตอความหลากหลายดงกลาวรจกกนทวไปวาการจด
รปแบบความสมพนธเชงอ�านาจตามแนวคดพหนยม และแนวคดพหนยมนกเปนสวนประกอบส�าคญหนง
ของการปกครองในระบอบประชาธปไตยเสรนยมฐานของพหวฒนธรรมทตงอยบนฐานของแนวคดพหนยม
นจงเปนองคประกอบส�าคญทท�าใหพหวฒนธรรมนยมเปนสวนหนงของประชาธปไตยในทนจงจะไดท�าความ
เขาใจแนวคดพหนยมเพอใหสามารถเขาใจพหวฒนธรรมในฐานะแนวคดหนงทมสวนส�าคญในการผลกดน
ใหเกดการพฒนาประชาธปไตยมากยงขน
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-33การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
1. ความเชอมโยงของพหนยมกบพหวฒนธรรมและประชาธปไตยแนวคดพหนยม เปนแนวคดทมองวาในสงคมสมยใหมอ�านาจกระจายอยในกลมและสถาบนตางๆ
ไมไดกระจกตวอยในมอของผกมอ�านาจรฐสถาบนและกลมตางๆจงควรมสวนรวมในการก�าหนดทศทาง
ของสงคมตลอดจนสามารถตรวจสอบและควบคมการใชอ�านาจของรฐดวยจากการเสนอความคดการ
กระจายอ�านาจดงกลาวจงกลาวไดวาแนวคดพหนยมเปนแนวคดทไมเหนดวยกบทฤษฎอ�านาจของรฐ51หรอ
กคอแนวคดพหนยมน เกดขนเพอตอตานแนวคดทอธบายวารฐคอผมอ�านาจสงสดในสงคมซงในทางหนง
กสามารถเชอมโยงไปไดถงแนวคดการยอมรบวฒนธรรมอนหลากหลายแทนทการยอมรบเฉพาะวฒนธรรม
ของรฐหรอของชนชนน�าในสงคม
แนวคดพหนยมเปนแนวคดทเกดขนโดยการผสมผสานเอาแนวคดเกยวกบอ�านาจรฐทจ�ากดและ
การปกครองโดยการยนยอมจากประชาชนมาจากจอหนลอค(JohnLocke)ไดรบแนวคดเกยวกบการแบง
แยกอ�านาจมาจากมองเตสกเออ(CharlesdeMontesquieu)และแนวคดเกยวกบบทบาทของกลมในการ
ปองกนการใชอ�านาจเผดจการของรฐสภามาจากทอกเกอวลล (Alexis deTocqueville) รวมถงแนวคด
การกระจายอ�านาจเพอปกปองสทธของปจเจกชนและคนกลมนอยในสงคมของฮามนตน(Hamilton)52ทงน
แนวคดนปรากฏเปนรปธรรมในยโรปในชวงตนศตวรรษท20มนกคดคนส�าคญเชนฟกก(Figgie)ลนเซ
(Lindsay)บารกเคอร (Barker)และโดยเฉพาะอยางยงดกท(Duguit)และลาสก (Laski)แตแนวคดน
ไดเตบโตจนกลายเปนตวแบบหลกในการศกษาความสมพนธระหวางรฐและสงคมในประเทศสหรฐอเมรกา53
ในยโรป งานของดกทตพมพในค.ศ. 1913 เสนอวารฐเปนจ�านวนมากประกอบขนจากคนหลาย
เชอชาตรฐจงไมจ�าเปนตองเปนตวแทนของชาตอ�านาจอธปไตยกไมใชสงทแบงแยกไมไดเพราะไมเชนนนก
จะขดกบหลกการกระจายอ�านาจไปสทองถน54 สวนลาสกวจารณแนวคดเอกนยมทางการเมอง ชวาสภาพ
และหนาทของรฐวาไมมอะไรแตกตางไปจากกลมอนๆในสงคมมากนกอ�านาจไมไดกระจกตวอยทรฐเทานน
แตกระจายอยตามกลมตางๆในสงคมโดยรฐอาจมสถานะพเศษโดดเดนกวากลมอนๆแตกเปนเพราะการ
ยอมรบจากสงคมไมไดเกดจากอ�านาจของรฐเอง55ส�าหรบในสหรฐอเมรกา มงานของโรเบรตดาหล (Robert
Dahl)ทพยามเสนอแนวคดพหนยมอยางเดนชดดาหลพยายามชใหเหนวาในอเมรกนสงคมประกอบดวย
หลายศนยอ�านาจโดยไมมศนยอ�านาจใดครอบครองอ�านาจอธปไตยแตเพยงผเดยวและทส�าคญคอ แมจะ
บอกวาอ�านาจอธปไตยเปนของประชาชนแตอ�านาจดงกลาวกตองกระจายออกไปในประชาชนหลากหลายกลม
โดยอ�านาจทกระจายออกไปดงกลาวนน กเพอใหเกดการถวงดลอ�านาจ เปนกลไกยตความขดแยงในสงคม
โดยสนตวธ เพราะทกกลมมโอกาสแสดงความเหนคดคานในสงทไมเหนดวย56 ในสงคมพหนยมประชาชน
51อนสรณลมมณ.(2558).รฐ สงคม และการเปลยนแปลง: การพจารณาในเชงอ�านาจ นโยบาย และเครอขายความสมพนธ
(พมพครงท2).กรงเทพฯ:สยามปรทศน.น.88-8952DunleavyandO’Leary.(1987).pp.13-15;Birch.(1993).p.161.เพงอาง.น.89.53Hirst.(1993).p.3.เพงอาง, 54Duguit.(1955).pp.473-474,476.เพงอาง.น.90.55Laski.(1955).pp.534-535.เพงอาง.56Dahl.(1967).เพงอาง.น.91.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-34 การวเคราะหการเมอง
กลมตางๆสามารถหรอมโอกาสเขาไปมบทบาทในการควบคมหรอผลกดนการตดสนใจของรฐผานสถาบน
และกระบวนการทางการเมองตางๆเชนพรรคการเมองรฐสภาสอสารมวลชนเปนตนนอกจากนนการท
สงคมประกอบไปดวยกลมทหลากหลายดงกลาวนน แตละกลมกมฐานอ�านาจของตนเองทสามารถด�าเนน
งานอยางเปนอสระจากการแทรกแซงจากรฐบาลไดอกดวย57
จะเหนวาแนวคดพหนยมเปนพนฐานส�าคญในการเรยกรองใหอ�านาจกระจายออกไปสกลมตาง ๆ
ในสงคมเพอพฒนาใหเกดประชาธปไตยอนเปนแนวคดทสอดคลองอยางยงกบพหวฒนธรรมนยมเนองจาก
การกระจายของอ�านาจออกไปตามกลมตางๆอยางหลากหลายดงกลาวสงผลใหกลมทางวฒนธรรมตางๆ
มความเทาเทยมกนทางอ�านาจน�าไปสประชาธปไตยทางวฒนธรรมและประชาธปไตยดานอนๆ(การเขาถง
อ�านาจทางการเมองของกลมตางๆในสงคม)อกดวย
นอกจากแนวคดพหนยมทสอดคลองอยางยงกบพหวฒนธรรมและประชาธปไตยเสรนยมแลว ยง
มแนวคดของนกวชาการทอธบายความเชอมโยงของความหลากหลายทางวฒนธรรมกบประชาธปไตยไดอยาง
ลกซงอยางมากอกแนวคดหนงคอการน�าเสนอแนวคดประชาธปไตยแบบเขมขน(radicaldemocracy)ของ
อดตนกวชาการสายมารกซซสตทขามพนกรอบการอธบายแบบมารกซซสตมาสรางค�าอธบายของตนแบบหลง
มารกซซสตขนดงรายละเอยดในหวขอตอไป
2. พหวฒนธรรมกบประชาธปไตยแบบเขมขน (radical democracy)แอรเนสโตลาเกลากบชองตาลมฟ(ErnestoLaclauandChantalMouffe)นกวชาการทขาม
พนกรอบการอธบายแบบมารกซซสตมาสรางค�าอธบายของตนแบบหลงมารกซซสตไดเสนอมมมองเกยวกบ
ความหลากหลายทางวฒนธรรม/อตลกษณกบประชาธปไตยไวอยางนาสนใจยงโดยอธบายวาสงคมการเมอง
ทมความหลากหลายทางวฒนธรรม จะเปนสงคมทมความเปนประชาธปไตยอยางเขมขน เปนสงคมทผคน
หลากหลายไมวาจะเพศใด เชอชาตใดหรอมฐานะทางเศรษฐกจในระดบใดฯลฯสามารถเขามามสวนรวม
อยางเทาเทยมและมพลงในสถานการณตาง ๆ ของสงคมการสงเสรมใหเกดความสามารถในการแสดงตว
ตนทางวฒนธรรมจะถอเปนการสรางใหเกดประชาธปไตยอยางเขมขนในสงคมการเมอง58
แนวคดประชาธปไตยแบบเขมขนเปนสงทลาเกลากบมฟน�าเสนอมาเปนระยะเวลานาน จนกระทง
ภายหลงจากลาเกลาเสยชวตไปแลว มฟกยงคงเสนอใหประชาธปไตยแบบเขมขนนเปนเปาหมายหนงของ
สงคมอยางไรกตาม มฟเหนวาสงคมปจจบนเปนสงคมทถกครอบง�าโดยกระแสเสรนยมใหมทดเหมอนวา
ประชาชนมเสรภาพแตเสรภาพดงกลาวเปนเพยงภาพลวงตาเทานนกลาวคอเปนเสรภาพในการเลอกทจ�ากด
เนองจากตวเลอกทมอยลวนเปนตวเลอกทอยในกรอบของเสรนยมใหมเทานน ไมตางอะไรกบการตดสนใจ
เลอกซอของทแตกตางกนเฉพาะตราสนคาแตกเปนสนคาชนดเดยวกน เชน การตดสนใจเลอกระหวาง
น�าอดลมตราเปปซหรอโคคาโคลา ซงการเปรยบเทยบดงกลาวนเปนภาพสะทอนทมฟตองการชใหเหนวาคอ
ลกษณะของพรรคการเมองในประเทศตางๆทแมเปนคนละพรรคแตเนอหาสาระของนโยบายกไมแตกตางกน
57 เพงอาง.น.94.58Mouffe.(1984).InChrisBarker.Op.cit.,p.456.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-35การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ประชาธปไตยทดเหมอนเตบโตในประเทศตางๆภายใตกระแสเสรนยมใหมในปจจบนจงไมใชประชาธปไตย
ทแทจรงในความหมายของเสรภาพในการเลอกของประชาชนแตเปนฉลากหนงภายใตเนอหาสาระเดยวกน
ทมฟเหนวาคอการเมองแบบประชานยมทเตบโตขนภายใตกระแสเสรนยมใหมซงเปนกระบวนการครอบง�า
ประชาชนใหอยในกรอบเดยวกน ไมอาจเลอกวถชวตทแตกตางออกไปไดภายใตกระแสดงกลาวความตาง
ถกท�าใหเลอนหายไปทงในทางการเมองและทางวฒนธรรมหรออตลกษณ ความแตกตางทางการเมอง
เลอนหายไปเพราะนโยบายของพรรคการเมองแตละพรรคในระบอบประชาธปไตยแบบตวแทน แมจะม
รายละเอยดแตกตางกนบางแตเนอความคอเสรนยมใหม การตอสทางการเมองจงเปนเพยงการตอสวาจะ
เลอกฝายใดขนไปสอ�านาจไมไดตอสเพอเลอกนโยบายทแตกตางกนในขณะทความหมายของการเมองคอ
การตอสตอรองทางอ�านาจเพอจดสรรผลประโยชนของกลมตางๆในสงคมเมอพนททางการเมองไมมความ
แตกตางดงกลาวกกลายเปนวาการเมองเองกเลอนหายไปจากสงคมดวยนนเองซงมฟเรยกสงคมแบบนวา
“สงคมหลงการเมอง” (Postpolitical) เชนเดยวกนกบกรณของวฒนธรรมทถกท�าใหเปนเหมอนๆกนไป
หมดลกษณะดงกลาวนในความเหนของมฟไมอาจเรยกไดวาเปน“ประชาธปไตย”แตคอสงคมทถกครอบง�า
ภายใตกระแสเสรนยมใหม
ดวยเหตนมฟจงเสนอวาการสรางใหเกดประชาธปไตยขนนนจ�าเปนตองน�าการเมองกลบเขามาใน
พนทของสงคมอกครง(taking-backdemocracymeanstakingbackpolitics)59ในความหมายนมฟ
อธบายวาการเมองตองประกอบดวยภาวะของความแตกตางทสามารถแยกฝกแยกฝายและแสดงออกถง
ความขดแยงหรอเปนคตรงขามได (politics in partisan and agonistic terms) ส�าหรบสงทมฟ
เรยกวาการเมองแบบแบงฝกแบงฝาย(partisanconceptionofpolitics)มฟหมายถงวาในพนททางการ
เมองจะตองเปนพนททสรางเสนแบงใหเหนอยางชดเจนถง “พวกเรา” ทเผชญหนากบ “พวกเขา” ไมใช
การเมองทปฏเสธความแตกตางเพราะการปฏเสธความแตกตางกคอกระบวนการหนงของการครอบง�าและ
ในการเมองแบบมฝกมฝายนเองจะเปนกลไกส�าคญทสามารถน�ามาซงการเปดใหความแตกตางมทยนหรอ
กระทงเผชญหนากนไดโดยมกลไกจดการความตางในเชงสถาบนของประชาธปไตยรองรบ สภาวการณ
ดงกลาวจะน�ามาซงประชาธปไตยแบบเขมขนในทสดหรออกทางหนงกตองรณรงคหรอสรางใหเกดกลไกเชง
สถาบนทอนญาตใหความแตกตางสามารถแสดงตนและแขงขนกนไดอยางเสรเกดขนในสงคมเพอสรางให
เกดประชาธปไตยขนในสงคมนนเอง
ซงลกษณะดงกลาวจะเปดพนทใหประชาชนมตวเลอกจากสงทแตกตางกนอยางชดเจนในสงคมและ
ถงทสด ตวเลอกทมนนกอาจสรางโอกาสทจะเขาไปเปลยนแปลงสถาบนทางการเมองทไมเปนธรรมไดใน
อนาคต อกทงยงชวยเปดพนทใหความแตกตางหลากหลายทางดานอนๆ มทยนในสงคม รวมถงความ
แตกตางทางวฒนธรรมแมมฟจะไมกลาวถงวฒนธรรมโดยตรงเมอเสนอความคดทางการเมองแตกลาวถง
ความหลากหลายของอตลกษณ ซงกเปนสวนหนงของการแสดงออกทางวฒนธรรมนนเอง การเปดพนทให
59AndreaCelyAlejandroMantilla.Left Populism and Taking Back Democracy: A Conversation with
Chantal Mouffe.21March2016,จากhttp://www.versobooks.com/blogs/2566-left-populism-and-taking-back-democ-
racy-a-conversation-with-chantal-mouffeคน8noเมอ15มกราคม2560.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-36 การวเคราะหการเมอง
กบความแตกตางหลากหลายจงหมายรวมถงการเปดพนทใหกบพหวฒนธรรม ใหผคนเกดเสรภาพในการ
แสดงตวตน โดยมสถาบน/กลไกทางการเมองทเปนทางการใหการรบรองเพอใหเสรภาพดงกลาวนนเกดขน
จรงในชวตประจ�าวนประชาธปไตยแบบเขมขนจงจะเกดผลจรงไดในเชงปฏบต
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.2.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.2.2
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.2 เรองท 12.2.2
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-37การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ตอนท 12.3
กรณศกษาประเดนทาทายของแนวคดพหวฒนธรรม
โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท12.3แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง
หวเรองเรองท12.3.1ประเดนทาทายของแนวคดพหวฒนธรรม
เรองท12.3.2พหวฒนธรรมในสงคมไทย
แนวคด1. ประเดนปญหาและความทาทายของแนวคดพหวฒนธรรมในปจจบน เกดขนจากหลาย
เหตปจจยประการแรกความทาทายทเกดจากปจจยดานการเมองซงเกยวของโดยตรง
กบรฐชาต ประการทสอง ความทาทายทเกดจากประเดนปญหาดานเศรษฐกจ การ
ครอบง�าของแนวคดเสรนยมใหม และประการทสามประเดนทาทายทเกดจากฐานการ
อธบายและการใหความหมายของแนวคดพหวฒนธรรมนยมเองอยางไรกตามทามกลาง
ความทาทายดงกลาวกลบพบวาแนวคดพหวฒนธรรมเตบโตและพฒนาเปนรปธรรมอยาง
มากในประเทศแคนาดา
2. แนวคดพหวฒนธรรมไดรบความนยมอยางมากในสงคมไทยแตกมกถกใชไปในแนวทาง
ทไมสอดคลองกบการสรางการยอมรบในความหลากหลายทางวฒนธรรม และเปนไป
ภายใตกรอบมมมองวฒนธรรมนยมเนนการใชแนวคดพหวฒนธรรมเพอสรางเอกภาพ
ความสมานฉนท และความมนคงของชาต อยางไรกตามดวยกระแสการเปลยนแปลง
ดานตางๆทน�าประเทศไทยเขาสยคหลงสมยใหมแนวคดพหวฒนธรรมในสงคมไทยก
มพฒนาการเกดความเปลยนแปลงในวงการวชาการและเกดกระแสการยอมรบในความ
แตกตางหลากหลายมากขนเชนการยอมรบในฐานะความเปนพลเมองของกลมชาตพนธ
การยอมรบในวถชวตและฐานะต�าแหนงของเพศทสามเปนตน
วตถประสงคเมอศกษาตอนท12.1จบแลวนกศกษาสามารถ
1. อธบายประเดนทาทายทเกดขนกบแนวคดพหวฒนธรรมได
2. เขาใจและอธบายแนวคดพหวฒนธรรมในสงคมไทยทงในสวนของการใหความหมาย
การน�าแนวคดมาใชปญหาทเกดขนและแนวโนมของพหวฒนธรรมในสงคมไทยได
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-38 การวเคราะหการเมอง
เรองท 12.3.1 ประเดนทาทายของแนวคดพหวฒนธรรม
พหวฒนธรรมหรอพหวฒนธรรมนยมคอการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรม ยอมรบ
เอกลกษณของแตละวฒนธรรมโดยทความสมพนธระหวางวฒนธรรมทหลากหลายนนไมไดมการพยายาม
ครอบง�าซงกนและกนโดยเปนทนาสงเกตวาประเทศทเกดขนใหมมกเปนรฐทเปนพหวฒนธรรมเพราะเปน
ประเทศทเกดขนภายหลงการอพยพของกลมชาตพนธ เชนประเทศสหรฐอเมรกาออสเตรเลยนวซแลนด
ทงนการยอมรบพหวฒนธรรมดงกลาวจะพบวาไมไดเกดขนเฉพาะในบรบทของวฒนธรรมเทานนแตตอง
เกดเปนรปธรรมในระบบการเมองทเปนทางการดวยโดยกฎหมายและกฎระเบยบของประเทศตองเปดโอกาส
ใหมทางเลอกในการปฏบตการโดยไมมวฒนธรรมใดวฒนธรรมหนงครอบง�าหรอถกครอบง�า อกทงยงตอง
พจารณาถงขอแตกตางระหวางกฎระเบยบทก�าหนดเปนลายลกษณอกษรกบการบงคบใชจรงดวย ตวอยาง
เชนมาเลเซยและสงคโปรอางวาตนเปนรฐพหวฒนธรรมแตดจะเปนการยกแนวคดพหวฒนธรรมขนมาเพอ
เปาหมายทางการเมองมากกวาการหวงผลในทางปฏบต เนองจากในสงคมของประเทศดงกลาว ยงคงม
วฒนธรรมชดหนงทมบทบาทในสงคมเหนอวฒนธรรมชดอนๆ60เปนตนและการยกวฒนธรรมหนงขนเหนอ
กวาวฒนธรรมอนๆนนกจะทรงพลงอยางมากหากถกด�าเนนการโดยกลไกของรฐชาตความทาทายประการ
ส�าคญหนงของแนวคดพหวฒนธรรมจงเปนอ�านาจของรฐชาตนนเอง
รฐสมยใหมหรอรฐชาต มกเนนการสรางคณลกษณะทางวฒนธรรมทพงปรารถนาเพอสรางความ
มนคงแหงรฐรฐสมยใหมทเกดขนสงผลใหวฒนธรรมทเคยด�ารงอยอยางหลากหลายในอดตกลบกลายเปน
ภยคกคามอยางไรกตามดวยกระแสของโลกาภวตนกสงผลใหรฐชาตจ�าเปนตองเปดเอาแนวคดพหวฒนธรรม
ควบคกบแนวคดประชาธปไตยเขามา โลกาภวตนจงสงผลส�าคญตอการขยายตวของแนวคดพหวฒนธรรม
สงเสรมใหเกดการยอมรบในความหลากหลายทางวฒนธรรม เนองจากความใกลชดของโลกทท�าใหผคน
ซงมความแตกตางทางวฒนธรรมจ�าเปนตองตดตอสอสารถงกนโดยเฉพาะอยางยงผานองคการและบรรษท
ขามชาตทมพนกงานหรอผรวมงานทมความหลากหลายอยางไรกตาม ในระยะเวลาตอมาโลกาภวตนกถก
วพากษวจารณอยางมากวาเปนปรากฏการณทท�าลายความแตกตางและท�าใหโลกนเหมอนกนหมดอกทงกระ
แสโลกาภวตนกยงถกทาทายมากขน ซงเหตการณส�าคญทสะทอนการตอตานโลกาภวตนทชดเจนมากทสด
คอเหตการณวนาศกรรม 9/11 เมอวนท 11 กนยายน ค.ศ. 2001 น�ามาซงความทาทายทมตอแนวคด
พหวฒนธรรมไปดวย โดยเฉพาะอยางยง ความหวาดระแวงหรอความหวาดกลวชาวมสลมในโลกตะวนตก
และแพรกระจายไปทวโลกในเวลาตอมาความระแวงดงกลาวน�ามาซงขอเรยกรองใหรฐใชความรนแรงมากขน
ภายใตนโยบายตอตานการกอการราย อกทงยงมการด�าเนนนโยบายกดกนผอพยพมากขนในบางประเทศ
โดยเฉพาะอยางยงในประเทศสหรฐอเมรกาเองภายหลงการขนสต�าแหนงประธานาธบดของนายโดนลทรมป
60อมราพงศาพชญ.อางแลว.น.19-20.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-39การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ในชวงตน ค.ศ. 2017 สงผลใหในยคปจจบน กลไกของรฐชาตไดกลบขนมามพลง และกลายเปนตวการ
ส�าคญในการทาทายแนวคดความหลากหลายทางวฒนธรรมและอาจน�ามาซงปญหาดานวฒนธรรมมากกวา
ปญหาความขดแยงทางวฒนธรรมทโลกาภวตนไดสรางขนเสยอก61
ทงน ประเดนปญหาและความทาทายของแนวคดพหวฒนธรรมในปจจบน เกดขนจากหลายเหต
ปจจยสามารถจ�าแนกเปนประเดนหลกไดประมาณ3ประการคอประการท1ความทาทายทเกดจากปจจย
ดานการเมองซงเกยวของโดยตรงกบรฐชาตและการกลบขนมาอกครงของแนวคดชาตนยมประการท2ความ
ทาทายทเกดจากประเดนปญหาดานเศรษฐกจ โดยเฉพาะอยางยงการครอบง�าของแนวคดเสรนยมใหมใน
ปจจบนและประการท3เปนประเดนปญหาและความทาทายทเกดจากฐานการอธบายและการใหความหมาย
ของแนวคดพหวฒนธรรมนยมเอง
ประการท 1 ความทาทายของพหวฒนธรรมทเกดจากปจจยดานการเมองโลกาภวตนทเชอมโยงทงผคน ขอมลขาวสาร เงนทน เทคโนโลย น�ามาซงการขอเรยกรองหลาย
ประการใหเกดการยอมรบความหลากหลายและเออใหความหลากหลายไดแสดงตวตนออกมาสงผลกระทบ
ส�าคญตออ�านาจของรฐชาตในการควบคมสงคมหากมองในแงหนง การลดลงของอ�านาจรฐกน�ามาซงการ
เพมขนของอ�านาจประชาชนหรอการเตบโตขนของประชาธปไตยแบบเสรนยม ซงกเหนเปนทประจกษวา
เสรนยมประชาธปไตยเตบโตขนอยางมากในยคโลกาภวตนรวมถงในประเทศไทยในชวงครงหลงของพทธ
ทศวรรษท 2530 จนถงชวงปลายพทธทศวรรษท 2540 อยางไรกตาม การเกดขนของปญหาใหม ๆ สราง
ความกงวลตอความมนคงของสงคมจนในทสดสงคมนนเองทเรยกรองใหรฐกลบมาใชอ�านาจมากขนอกครง
เพอจดการกบปญหาทกระทบตอความมนคงดงกลาวการเรยกรองใหรฐจดการกบปญหาตางๆมากขนภายใต
การเตบโตของกระแสประชาธปไตยนเอง น�าสงคมกลบไปสประเดนทาทายเดมทรฐและสงคมเผชญมาโดย
ตลอดคอปญหาทวารฐจะใชอ�านาจใหมประสทธภาพไดอยางไรในขณะทยงคงรกษาไวซงสทธการมสวนรวม
ของประชาชนตามระบอบประชาธปไตย62 เพราะบอยครงการเรยกรองใหรฐใชอ�านาจมากขนในการจดการ
ปญหาของสงคมมกน�ามาซงการลดรอนเสรภาพของประชาชนและแนนอนทสดยอมเปนการลดรอนเสรภาพ
ทางวฒนธรรมหรอพหวฒนธรรมไปดวยการกลบมาอกครงของอ�านาจรฐนจงเปนความทาทายส�าคญของ
แนวคดพหวฒนธรรมเพราะธรรมชาตของรฐชาตนนไมเออตอแนวคดพหวฒนธรรมหรออาจกลาวไดวา
รฐชาตนเองเปนอปสรรคส�าคญหนงของการเตบโตของแนวคดพหวฒนธรรม
ในประเดนการอภปรายความขดแยงระหวางรฐชาตกบความหลากหลายทางวฒนธรรมนคลฟฟอรด
เกยทซ (CliffordGeertz) เปนนกวชาการทน�าเสนอความคดในเรองดงกลาวไวอยางโดดเดนมากทสด
คนหนง และยงเปนนกวชาการคนส�าคญทน�าเสนอขอเรยกรองใหเกดการยอมรบความหลากหลายทาง
วฒนธรรมไวอยางทรงพลงโดยเกยทซมองวาเราไมสามารถใชมาตรฐานในบรบทหนงไปตดสนอกบรบทหนง
61ธเนศวงศยานาวา.อางแลว.น.59.62 SheldonBirkett.The Return of Neo-nationalism?: Rethinking Democracy In an Age of Globalism.
คนคนเมอ15มกราคม2560,จากhttps://theadhocglobalists.com/2016/12/30/the-return-of-neo-nationalism/
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-40 การวเคราะหการเมอง
อกทงไมมความชอบธรรมใดๆทจะท�าเชนนนอกดวย ในการน เกยทซพดถง “การรอถอนเชงโครงสราง”
ในความหมายทวาคอการท�าใหความแตกตางหลากหลาย(heterogeneity)เปนสงทรบรเขาใจและยอมรบ
กนไดเกยทซตงค�าถามนาสนใจสองประการททาทายกระบวนทศนหลกขององคความรทางรฐศาสตรในเรอง
ดงกลาวน คอ ประการแรก เปนไปไดหรอไม ทจะมประเทศหรอบานเมองทไมมความเปนชาต โดยทการ
ด�าเนนชวตของผคนยงคงเหมอนเดมในประเดนของตวตน และประการทสอง เปนไปไดหรอไม ถาจะม
วฒนธรรมทปราศจากซงความเหนพองตองกน63
ในประการแรก เกยทซบอกวาใหทดลองมองใหเหนถงความขดแยงระหวาง“ชาต”กบ“ประเทศ-
ผนแผนดน” หรอ “การเมอง” เชน อาจมองวาชาตนยมโดยธรรมชาตเปนสงทท�าใหเกดการแบงแยก เปน
ปฏปกษตอประชาธปไตยและเปนสงทไมเปนอารยะ เพราะชาตนยมท�าใหกลมชาตพนธหนงมอ�านาจเหนอ
กลมอน ในประเดนประชาธปไตยปฏเสธไมไดวาในประเทศทมกลมชาตพนธหลากหลาย แตเกดชาตนยม
ทชกลมชาตพนธบางกลมขนเปนสญลกษณหรอตวแทนของความเปนชาตของประเทศสงทตามมาคอความ
ไมเสมอภาคหรอการกดกนคนบางกลมทมชาตพนธแตกตางออกไปจากการมสวนรวมทางการเมอง ดวยเหตน
รฐชาตกบเสรประชาธปไตยจงเปนสงทไมสามารถไปดวยกนไดตงแตเรมตนแลวนอกจากน เกยทซยงบอก
วาในขณะน เราดจะอยในสภาวะทตองการการเมองใหมทหลากหลายทไมมงเนนในเรองของการยนยนใน
ความเปนภมภาคภาษา เชอชาตศาสนาหรอชาตพนธ มากเหมอนทผานมาการเมองสมยใหมตองพฒนา
ทศนะทลดทอนการสรางหรอปลก“ภตผปศาจ”ในเรองความเปนชาต-ศาสนา-วฒนธรรมของเผาพนธอยาง
ตนเขนดงทท�ากนมาชานาน64
ในประการทสองเกยทซบอกวาถาเราอยากหาค�าตอบทมลกษณะสากลมงหาค�าตอบทไมผนแปร
หลากหลายกเทากบตงโจทยผดและสรางปญหามากกวาแกปญหาโลกาภวตนน�ามาซงเงอนไงตางๆมากมาย
ทท�าใหเอกลกษณตางๆไมวาจะเปนชาตพนธศาสนาวฒนธรรมทมลกษณะแตกตางหรอขดแยงตรงขามกน
เกดผสมปนเปเขาดวยกนจนยากทจะหาความเปนสากลใหกบเอกลกษณใดๆ
ในการน เกยทซเสนอให ประการแรก นกวชาการตองตระหนกรบรถงความแตกตางหลากหลาย
อยางเปดเผยชดเจนและตรงไปตรงมาและจะตองไมอธบายปรากฏการณอนหลากหลายโดยท�าใหคลมเครอ
ดวยการพดอยางขอไปท เชน เหมารวมวฒนธรรมคนจนในพนทตางๆ ไวภายใตค�าวา “วฒนธรรมขงจอ”
และประการทสอง นกวชาการจะตองไมมองความแตกตางในฐานะทเปนสงตรงกนขามขดแยง และตองให
พนทกบความแตกตางและมองสรรพสงอยางเปนรปธรรม เมอวธคดแบบจดใสกลองหายไปการครอบง�าก
จะไดหายไปดวย65
63 ไชยนต ไชยพร. (2551).ขอวพากษทฤษฎการเมองกระแสหลกของ คลฟฟอรด เกยทซ. น. 67-97. กรงเทพฯ: โอเพน
บกส.
64 เพงอาง.น.84.
65 เพงอาง.น.67-97.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-41การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ประการท 2 ความทาทายของแนวคดพหวฒนธรรมทเกดจากประเดนปญหาดานเศรษฐกจความทาทายของแนวคดพหวฒนธรรมจากประเดนปญหาดานเศรษฐกจน เกดขนเนองจากความ
เหลอมล�าทางเศรษฐกจทมอยแพรหลายในโลกทนนยมยคปจจบนเปนความทาทายทผศกษาทางวฒนธรรม
มความจ�าเปนตองใหความส�าคญตอประเดนดานเศรษฐกจในวฒนธรรมตางๆรวมดวยตลอดจนการศกษา
ประเดนทางวฒนธรรมอาจตองวเคราะหใหลกไปถงอ�านาจในกระบวนการผลตและเผยแพรวฒนธรรม
เนองจากความสมพนธเชงอ�านาจในกระบวนการดงกลาวสงผลตออ�านาจทางวฒนธรรมของผคนหรอกลาว
คอ อ�านาจควบคมในทางเศรษฐกจสงผลตออ�านาจทางวฒนธรรมนนเอง ซงความทาทายดงกลาวนเปนขอ
เสนอทนกคดส�านกแฟรงคเฟรตย�าเตอนดงไดน�าเสนอแลวขางตน
นอกจากนนตามขอเสนอของมฟขางตนความทาทายส�าคญตอแนวคดพหวฒนธรรมของยคปจจบน
คอความทาทายจากการครอบง�าของกระแสเสรนยมใหม(ซงเปนเนอเดยวกนกบระบบเศรษฐกจทนนยมและ
มาพรอมกบกระแสโลกาภวตน)แนวคดเสรนยมใหมไดครอบง�าสงคมไปทวโลกการครอบง�าดงกลาวท�าให
ดเหมอนกบวาผคนมความเทาเทยมกนในทางวฒนธรรมหรอในฐานะการเปนพลเมองของสงคมหนงทมสทธ
มเสยงในทางการเมองจากการเปดใหมการเลอกตงภายใตระบอบการปกครองแบบเสรนยมประชาธปไตย
แตปญหาคอแมจะมสทธในการเลอกกจรงแตทางเลอกกลบถกก�าหนดไวแลวและเปนตวเลอกทไมมความ
แตกตางกน เชน นโยบายของพรรคการเมองแตละพรรคแมจะมความแตกตางกนบางในรายละเอยด แต
ใจความส�าคญกเปนแนวคดแบบเสรนยมใหม เชนเดยวกนกบในกรณของวฒนธรรมทดเหมอนจะมความ
หลากหลายแตภายใตกระแสดงกลาววฒนธรรมตางๆกถกท�าใหเหมอนๆกนทงสน โดยเฉพาะอยางยง
วฒนธรรมบรโภคนยมภายใตระบบเศรษฐกจแบบทนนยมทประเดนทางวฒนธรรมกถกท�าใหกลายเปนสนคา
ออกขายในตลาดสทธในการเลอกดงกลาวจงเปนเพยงภาพลวงตาเนองจากเปนเพยงการเลอกสงทแตกตาง
กนเฉพาะปายฉลาก แตภายในคอสงของชนดเดยวกน ลกษณะรปธรรมทเหนไดชดในกรณนกคอรอฟน
วฒนธรรมทองถนเพอเปนจดขายทางการตลาดซงจะเหนวาเกดพนททางวฒนธรรมตางๆขนเปนจ�านวนมาก
แตการกลบมาของวฒนธรรมทองถนตาง ๆดงกลาวลวนมรปแบบการน�าเสนอทคลายคลงกน เชนตลาด
อมพวา เพลนวาน เชยงคาน เปนตนความแตกตางของพนทดงกลาวเปนประเดนทสามารถตงค�าถามไดวา
เปนไปเพอความเขมแขงและการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมของพนทตางๆหรอความแตกตาง
ของวฒนธรรมในพนทดงกลาวเปนเพยงปายฉลากแตเนอหาภายในเหมอนกนคอการรอฟนวฒนธรรมทองถน
เพอเหตผลทางการคาเปนหลกประเดนเหลานเปนประเดนทาทายทตองอาศยการอภปรายทลกซงมากขน
ตอไปในอนาคต
ประการท 3 ประเดนปญหาและความทาทายทเกดจากฐานการอธบายและการใหความหมายของ
แนวคดพหวฒนธรรมประเดนค�าถามหนงซงเปนประเดนค�าถามส�าคญในทางการเมองคอเรองของอ�านาจอนเปนทรพยากร
ส�าคญในการบรรลเปาหมายทตองการในทางการเมองและฐานของทรพยากรส�าคญหนงในการไดมาซงอ�านาจ
คอปจจยทางเศรษฐกจซงเปนประเดนส�าคญทนกวชาการมารกซซสตหรอนกเศรษฐศาสตรการเมองให
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-42 การวเคราะหการเมอง
ความสนใจจะสงเกตไดวาการศกษาประเดนทางวฒนธรรมในระยะหลงมกมองขามมตทางเศรษฐกจการเมอง
แตหนไปวเคราะหประเดนเชงสงคมวทยาการเมองเปนสวนใหญ โดยหากมการวเคราะหความสมพนธเชง
อ�านาจกหยบเอาเฉพาะแนวคดมารกซซสตใหมโดยเฉพาะแนวคดของอนโตนโอกรมชซงมงเนนการวเคราะห
การครองความเปนเจาทางความคดหรออดมการณเปนส�าคญ66ประเดนทาทายทเกดจากฐานการอธบายของ
แนวคดพหวฒนธรรมในประเดนแรกจงเปนความทาทายทเกดจากฐานการอธบายทละเลยมตดานเศรษฐกจ
การศกษาในลกษณะดงกลาวแมมความนาสนใจแตเมอไมไดมองในมตทางเศรษฐศาสตรการเมองรวมดวย
กอาจท�าใหมองไมเหนพนทความสมพนธทางการเมองอยางครอบคลม โดยเฉพาะอยางยง เรองความเปน
เจาของการครอบครองทรพยากรทางเศรษฐกจซงสงผลอยางส�าคญตอเรองของอ�านาจและการควบคม67
อนเปนปจจยชขาดตวหนงวากลมคนกลมใดมอ�านาจมากนอยเพยงใดในสงคมซงการละเลยประเดนดาน
เศรษฐกจนเองกสอดคลองกบขอโตแยงของมฟดงกลาวขางตนดวยทวาความเหลอมล�าทางเศรษฐกจสงผล
อยางส�าคญตอความไมเทาเทยมกนในการใชชวตและการเขาถงอ�านาจเชงรปธรรมในทางปฏบตของผคนเปน
ความเหลอมล�าทมกถกปดบงไวภายใตกระแสประชาธปไตยแบบประชานยมของกระแสเสรนยมใหมท
ครอบง�าสงคมไวอยางเบดเสรจแยบยลการละเลยมตดานเศรษฐกจในการศกษาทางวฒนธรรมจะยงท�าให
ความเหลอมล�าดงกลาวถกซอนเรนไวอยางแนบเนยน
นอกจากนอกประเดนหนงของความทาทายทเกดจากตวแนวคดพหวฒนธรรมเองกคอความทาทาย
ทเกดจากความคลมเครอของการใหความหมายของแนวคด เนองจากความแพรหลายของแนวคด
พหวฒนธรรมและการน�าแนวคดไปใชภายใตบรบททแตกตางกนทวทงโลกสงผลอยางมากตอการดดแปลง
ความหมายใหเขากบบรบทและเปาหมายของการน�าใชจนกระทงความหมายของค�าดงกลาวนเลอนลอยจนถง
ขนถกวจารณวากลวงเปลา68แมกระทงในประเทศทเปนตนก�าเนดเองกยงพบวาการตความความหมายของ
พหวฒนธรรมกมความแตกตางกน เชน ในสหรฐอเมรกา พหวฒนธรรมถกเขาใจวาหมายถงการจดการ
สาธารณะเพอรองรบความแตกตางของประชากรทมภมหลงทางวฒนธรรมภาษา เชอชาต เชน การจดการ
ศกษาแบบพหวฒนธรรมส�าหรบเดกทมพนฐานทางครอบครวหลากหลายทงทเปนผอพยพ ชาวอเมรกน
เชอสายตางๆและคนพนถนในขณะทในแคนาดาและออสเตรเลยพหวฒนธรรมถกเขาใจวาหมายถงนโยบาย
ของรฐทใชในการจดการความหลากหลายทางเชอชาตและวฒนธรรมของประชาชนภายในรฐ เปนตน69
การใหความหมายทแตกตางและคลมเครอดงกลาวนยงสรางความทาทายมากขนหากผน�าแนวคดพห
วฒนธรรมไปใชโดยมเปาหมายทตรงขามกบเปาหมายเดมของแนวคดหรอเปนการน�าแนวคดไปใชเพอครอบง�า
ทางวฒนธรรม แทนทจะใชเพอใหเกดการยอมรบในความเทาเทยมทางวฒนธรรม โดยเฉพาะอยางยง
66สาทรศรเกต.อางแลว.น.33.67JimMcGuigan.(1992).“CulturalPopulism”andJimMcGuigan.(1996).“CulturalandthePublicSphere”
andJimMcGuigan.(1996).“CulturalPopulismRevisited”,inM.M.FergusonandP.Golding.“CulturalStudiesin
Question”inChrisBarker.Op.cit.(p.458).68Gunew.(2004).ในศรจตสนนตะ.อางแลว.น.10.69 เพงอาง.น.10.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-43การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
การกลาวอางถงความหลากหลายทางวฒนธรรมภายใตความเหนอกวาของวฒนธรรมใดวฒนธรรมหนงดงท
เกดขนในกรณของประเทศไทย(และในอกหลายประเทศดงจะไดกลาวถงในหวขอตอไป
อนง ทามกลางความทาทายทเกดขนดงกลาวขางตนแนวคดพหวฒนธรรมไดเกดขนเปนรปธรรม
อยางยงในประเทศแคนาดากรณของประเทศแคนาดาจงเปนตวอยางทโดดเดนมากทสดในปจจบนถงความ
ส�าเรจของแนวคดพหวฒนธรรมดงรายละเอยดตอไปน
กรณศกษาความส�าเรจของแนวคดพหวฒนธรรมในประเทศแคนาดาในขณะทหลายประเทศก�าลง
มแนวโนมไปในทางอนรกษนยมทเรยกรองใหรฐกลบเขามามบทบาทส�าคญอกครงในการจดการปญหาตาง ๆ
ทเกดขนทงวกฤตเศรษฐกจและภยคกคามจากการกอการรายอนเปนความทาทายอยางยงตอการพฒนาของ
แนวคดพหวฒนธรรมประเทศแคนาดากลบมความโดดเดนในการเดนหนาไปในทางของพหวฒนธรรมนยม
โดยนายกรฐมนตรของประเทศแคนาดานายจสตนทรโดไดใหสมภาษณกบหนงสอพมพนวยอรกไทม(New
YorkTimes) โดยการประกาศวาประเทศแคนาดาจะเปน “ประเทศหลงรฐชาตประเทศแรก” (first post-
nationalstate)และยงประกาศวาแคนาดาจะเปน“ประเทศทไมมอตลกษณของชาต”และไมม“วฒนธรรม
กระแสหลกของประเทศ” (nocoreidentity,nomainstream)อกดวยและบอกวาชาตของแคนาดาคอ
อะไรกไดไมมอตลกษณไมมเอกลกษณทเปนกระแสหลกเมอไมมกระแสหลกกสงผลใหความเปนชายขอบ
(marginal)กไมมอกตอไปโดยในเชงรปธรรมนโยบายดงกลาวของประเทศแคนาดาปรากฏใหเหนผานแนว
นโยบายเรองผอพยพทเปดใหคนตางชาตเขาไปตงถนฐานไดคอนขางเสร ซงการด�าเนนนโยบายดงกลาว
แคนาดากเหนวา ไมไดหมายถงการสนสดของ “ชาต” หรอ “พรมแดน” หรอ “รฐและความมนคง” แต
อยางใดสงเหลานนยงคงด�ารงอยแตเปนการเปลยนวสยทศนจากการใหความส�าคญกบเรองของความเปน
ชาต ความเปนเรา เรองเอกลกษณ มาเปนการเปดรบผคนใหม ๆ ใหเขามารวมกนสรางความเจรญรงเรอง
แกประเทศตอไป70จะเหนวาทามกลางความทาทายตางๆกรณตวอยางของประเทศแคนาดากลบเปนการ
แสดงใหเหนถงความกาวหนาส�าคญและเปนรปธรรมมากทสดของแนวคดพหวฒนธรรมในยคปจจบน
อกทงยงเปนการด�าเนนนโยบายทชวยในการแกไขปญหาส�าคญหนงทโลกก�าลงเผชญอยในปจจบนคอปญหา
การอพยพยายถนอกดวยดวยการประกาศเปดรบการยายถนของคนตางชาตใหเขาไปตงถนฐานในประเทศ
อยางเสร ในขณะทประเทศอน ๆสวนใหญมนโยบายตรงกนขามคอหนมาปดรบการยายเขาของคนตางถน
มากขน
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.3.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.3.1
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.3 เรองท 12.3.1
70NamsaiSupavong.หรอส�านกเรอง ‘ชาต’จะพนสมยแลว:แคนาดากบการกาวขาม ‘ความเปนชาต’คนคนเมอ20
มนาคม2560จากhttps://thematter.co/pulse/beyond-nation-with-postnational-canada/15745
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-44 การวเคราะหการเมอง
เรองท 12.3.2 พหวฒนธรรมในสงคมไทย
แนวคดพหวฒนธรรมเปนทสนใจเปนอยางมากในสงคมไทยโดยค�าวา“พหวฒนธรรม”เรมปรากฏ
ขนเปนครงแรกในชวงปลายพทธทศวรรษท2530โดยนกวชาการสายการศกษาซงมการพฒนาการเรยนการ
สอนทเรยกวา“Multiculturaleducation”หรอ“Multiculturalschool”และเรมแพรหลายเขาสวงการ
สงคมศาสตรตงแตชวงประมาณ พ.ศ. 2547 อนเนองมาจากปญหาความขดแยงใน 3 จงหวดชายแดน
ภาคใต ตอมาไดรบความสนใจมากขนจากการเกดรฐประหารในพ.ศ. 254971 และยงเปนแนวคดทอยใน
ความสนใจของสงคมไทยอยางมากมาจนถงปจจบน ทงน แนวคดพหวฒนธรรมในสงคมไทยประสบกบ
ปญหาและความทาทายหลายดานโดยเฉพาะอยางยงการตความและการน�าแนวคดไปใชภายใตกรอบแนวคด
วาทกรรมวฒนธรรมหรอวฒนธรรมนยม เพอเปาหมายในการสรางความสมานฉนทในสงคมมากกวาการ
สงเสรมใหเกดการยอมรบในความแตกตางหลายทางวฒนธรรมอยางเทาเทยมอยางไรกตามการเปลยนแปลง
ในดานตางๆรวมถงกระแสโลกาภวตนกไดผลกดนใหแนวคดพหวฒนธรรมในสงคมไทยมแนวโนมพฒนา
มากขนเชนเดยวกน
1. ปญหาและความทาทายของแนวคดพหวฒนธรรมในสงคมไทย การน�าแนวคด “พหวฒนธรรม” มาใชในสงคมไทยมการใหความหมายทแตกตางออกไปจาก
ค�าศพทเดมในภาษาองกฤษ“Multiculturalism” อยมากพอสมควรกลาวคอ ในขณะทศพทเดมมความ
หมายถงแนวคดทมงใหความสนใจกบเรองของการสรางความตระหนกรและยอมรบในสทธและความเทา
เทยมทางวฒนธรรมของกลมชนตางๆในสงคมการอภปรายถกเถยงเกยวกบความเหลอมล�าทางการศกษา
สงคม เศรษฐกจ และการเมองระหวางคนสวนใหญ (ethnic and religiousmajority) กบชนกลมนอย
(ethnicandreligiousminorities)อนเกดมาจากความแตกตางทางชาตพนธภาษาศาสนารวมตลอดถง
การผลกดนใหมกลไกทเปนทางการเชนนโยบายกฎหมายเพอจดการความขดแยงแกปญหาความไมเสมอ
ภาคทมอย และรองรบใหการยอมรบในความแตกตางดงกลาวเกดผลในเชงรปธรรม72 แตพหวฒนธรรมท
สงคมไทยเขาใจและน�ามาใชทงทปรากฏในงานวชาการและจากนโยบายตางๆของฝายปกครองสวนใหญ
แลวถกน�าไปเชอมโยงเขากบกรอบคดเรองความสามคคและสมานฉนทมองวาพหวฒนธรรมเปนเครองมอ
หรอหนทางทจะน�าไปสความปรองดองและความสงบสขของประเทศชาตอกทงยงเชอมโยงแนวคดไปสเรอง
71ธนาพลลมอภชาต.(ม.ป.ป.).พหวฒนธรรมกบวาทกรรม“วฒนธรรม”:ประวตศาสตรแนวคด(AConceptualHis-
tory). ในบทความแนวคดในการประชมวชาการ ชาตนยมกบพหวฒนธรรม วนท 22-23 ธนวาคม 2551ณศนยประชมนานาชาต
โรงแรมดเอมเพรสเชยงใหม.น.202.72 เพงอาง.น.266.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-45การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
ของความมนคงของชาตอกดวย73กบอกทางหนงแนวคดพหวฒนธรรมของไทยกถกใชในกรอบของวาทกรรม
วฒนธรรมหรออยในกรอบการมองประเดนวฒนธรรมโดยมมมองแบบวฒนธรรมนยมโดยมการผกโยงเขา
กบแนวคดความเปนเอกภาพความเปนองครวมของชาตและความเปนไทยซงแมมการกลาวถงความแตกตาง
หลากหลายของวฒนธรรมกจรงแตวฒนธรรมอนหลากหลายดงกลาวกลบถกจดวางใหอยภายใตวาทกรรม
ความเปนไทยทเหนอกวาเชนการกลาววาสงคมไทยเปนสงคมทมวฒนธรรมหลากหลายแตกอยรวมกนได
ไมแตกแยก เพราะวฒนธรรมทงหลายเหลานนลวนอยภายใตความเปนไทยดวยกน74 อนเปนการกลาวถง
พหวฒนธรรมทอยภายใตกรอบของวาทกรรมวฒนธรรม โดยมการใชอ�านาจทางวาทกรรมในการสรางหรอ
ก�าหนดคณคาผานการนยามวาอะไรบางคอวฒนธรรมและอะไรบางทไมใช และก�าหนดวาวฒนธรรมใดม
ความส�าคญตอชาต75 อกทงยงมการเชอมโยงกลบไปดวยวาพหวฒนธรรมเปนวฒนธรรมดงเดมของไทย
ในอดตไมใชสงใหมการพดถงพหวฒนธรรมนยมจงเปนการกลาวถงอดตอนงดงามในเชงอดมคตในลกษณะ
ของการหวนหาอดต(nostalgia)76อกดวย
ถงทสดแลวมมมองตอพหวฒนธรรมดงกลาวจงขามไมพนการยกวาทกรรมวฒนธรรมไทยใหเหนอ
กวาวฒนธรรมอนๆหากวฒนธรรมอนๆจะอยรวมกนไดไมแตกแยกกตองอยภายใตวฒนธรรมไทยหรอ
กลาวอกทางหนงคอการยกยองแนวคดพหวฒนธรรมในสงคมไทยเปนไปเพอท�าใหวฒนธรรมไทยอยในฐานะ
เหนอกวาวฒนธรรมอนอนเปนไปภายใตแนวคดชาตนยมมากกวาจะน�าไปสการยอมรบความแตกตางหลาก
หลายทางวฒนธรรมอยางเทาเทยมสอดคลองกบขอเขยนของสายชลสตยานรกษทวา
ความขดแยงและความรนแรงในสงคมไทยนน เปนผลมาจากการทอดมการณชาตนยมและ
วฒนธรรมแหงชาตไดรบการสถาปนาขนเพอตอบสนองความจ�าเปนทางการเมองในระบอบสมบรณา-
ญาสทธราชย แตกลบไดรบการถายทอดปลกฝงอยางเขมขนในทศวรรษ 2490 เปนตนมา ซงท�าใหม
อทธพลอยางสงสบมาจนถงปจจบน จนกลายเปนอปสรรคส�าคญของการพฒนาระบอบประชาธปไตย
และเปนโครงสรางของความขดแยงและความรนแรงทคนชาตพนธตาง ๆ ตองประสบอยเสมอ จนม
การดนรนตอสในหลายลกษณะเพอจะมสถานภาพและอ�านาจตอรองสงขน อยางไรกตาม ตราบจน
กระทงปจจบน การตอสและการตอบโตชาตนยมและวฒนธรรมแหงชาต รวมทงการสรางและผลตซ�า
อตลกษณของคนในทองถนตาง ๆ กยงไมสงผลใหวฒนธรรมแหงชาตปรบเปลยนไปส “พหวฒนธรรม”
และวฒนธรรมแหงชาตทมาจากอดมการณชาตนยมกระแสหลกยงคงมพลงอยางมากในการก�าหนด
วธคดและการด�าเนนการตาง ๆ ของรฐ ขาราชการ และชนชนกลาง77
73 เพงอาง.น.207.74 เพงอาง.น.208-209.75 เพงอาง.76 เพงอาง.น.204.77สายชลสตยานรกษ. (ม.ป.ป.).ชาตนยมวฒนธรรมและความขดแยงหนา.ในบทความแนวคดในการประชมวชาการ
ชาตนยมกบพหวฒนธรรมวนท22-23ธนวาคม2551ณศนยประชมนานาชาตโรงแรมดเอมเพรสเชยงใหม.น.101-102.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-46 การวเคราะหการเมอง
อาจกลาวไดวาพหวฒนธรรมในสงคมไทยไดรบความสนใจภายใตบรบททแตกตางจากบรบททเกดขน
ในตางประเทศและการเขามาของพหวฒนธรรมของสงคมไทยกเกดขนภายใตบรบทของความขดแยง โดย
มความคาดหวงวาแนวคดพหวฒนธรรมจะชวยแกไขปญหาความขดแยงดงกลาวไดน�ามาซงการตความพห
วฒนธรรมไปในทางของการสรางความสามคคความสมานฉนทความเปนเอกภาพของสงคมซงเขากนไดด
กบวาทกรรมหลกของสงคมไทยทเปนสงคมอนรกษนยมมากกวาจะหมายถงการยอมรบในความแตกตาง
หลากหลายอยางเทาเทยมนอกจากนในชวงทแนวคดพหวฒนธรรมเขามาในสงคมไทยการศกษาวฒนธรรม
ยงเนนหนกอยในแวดวงนกมานษยวทยาสายสากลนยมทางวฒนธรรมทมกมองวาวฒนธรรมเปนคณคารวม
กนและเปนตวก�าหนดทกสงทกอยางเพราะเขาใจวาวฒนธรรมเปนแกนแททด�ารงอยไดดวยตวเองจงมงไป
ทการคนหาลกษณะแบบแผนทางวฒนธรรม เปนผลใหเกดการศกษาทยดตดอยกบกรอบทฤษฎใดทฤษฎ
หนงเพยงทฤษฎเดยวหรอการยดตดกบความหมายของวฒนธรรมเพยงความหมายเดยว78
นอกจากนน สงคมไทยยคปจจบนยงตกอยในระบบเศรษฐกจแบบทนนยม ซงมลกษณะของการ
ครอบง�าทางความคดในรปของการสรางมายาคตและภาพตวแทนตางๆเปนยคทคณคาและความหมายของ
ชวตผคนถกท�าใหกลายเปนสนคาเพอซอขายในตลาดจนน�าไปสการลดทอนความเปนมนษยอยางตอเนอง
อนหมายถงการแปลกแยกกลมคนใหกลายเปนอนในวฒนธรรมของตนจนไรซงอตลกษณทจะชวยแสดงตว
ตนและด�ารงชวตอยางมศกดศร เปนการผลกดนกลมคนใหกลายเปนคนชายขอบ ในขณะทปจเจกชนกถก
ตอกย�าใหกลายเปนเพยงผหลงใหลลทธบรโภคนยม79
อยางไรกตามทามกลางปญหาและอปสรรคตางๆทเกดขนความพยายามเรยกรองการยอมรบใน
ความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมในสงคมไทยกยงคงด�ารงอยอยางตอเนองดงรายละเอยดตอไปน
2. แนวโนมของแนวคดพหวฒนธรรมในสงคมไทยการเปลยนแปลงทางดานสงคมเศรษฐกจการเมองกระแสโลกาภวตนและการเขาสยคหลงสมย
ใหมในสงคมไทยและสาเหตภายในวงการวชาการดานวฒนธรรมเองทไดรบอทธพลมาจากแนวคดหลงสมย
ใหมมการน�าเขาแนวคดใหมๆในการศกษาวฒนธรรมของนกคดเชนอนโตนโยกรมชมทเชลฟโกชอง
โบดรยารเปนตนสงผลใหการศกษาวฒนธรรมในสงคมไทยหนมาใชแนวทางการวเคราะหความสมพนธเชง
อ�านาจและมฐานคดแบบสมพทธนยมมากขน น�ามาซงการตงค�าถามกบวฒนธรรมทด�ารงอยในสงคมไทย
และเปดพนทใหการศกษาวฒนธรรมมความหลากหลายมากขน โดยจะเหนแนวโนมดงกลาวชดเจนจาก
ขอเสนอของนกมานษยวทยาผมชอเสยงของไทยเชนอานนทกาญจนพนธซงเรยกรองใหเปดพนทใหการ
ศกษาวฒนธรรมเปนไปในแนวทางสมพทธนยมหรอแนวทางความสมพนธเชงอ�านาจดงค�ากลาวทวา“ถาเรา
มองจากปฏบตการจรงทผคนท�ากนจรง ๆ ในสงคมเวลาน เรากนาจะลองตงค�าถามวา คนไทยยอมรบหรอ
ไมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมเรองอะไร และอยางไร ซงผมขอตงขอสงเกตไวเปนสมมตฐานเบองตน
78อานนทกาญจนพนธ.เพงอาง.น.41.79 เพงอาง.น.4.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-47การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
วา พหวฒนธรรมน เปนเรองของการชวงชงความหมายของวฒนธรรมและชาตพนธมากกวาการมองไปใน
ทางใดทางหนงอยางตายตว”80
ทงน ในวงการวชาการไทยพบวาตงแตในชวงปลายพทธทศวรรษ 2520 มาแลว ทเรมเกดความ
ทาทายตอวธการมองวฒนธรรมแบบวฒนธรรมนยมเกดงานวชาการในแนวทางวพากษดงกลาวขนเปนจ�านวน
มาก เชน งานของนธ เอยวศรวงศ น�าเสนอวาวฒนธรรมกระฎมพไมไดมอยแตเดม แตถกสรางขนในสมย
ตนรตนโกสนทร งานของธงชย วนจจะกลพบวา ความเปนไทยเปนผลผลตของการนยามในกระบวนการ
สรางรฐชาต ซงตอมายกต มกดาวจตรกยนยนวา วฒนธรรมเปนเรองของการสรางความหมายในทางการ
เมองของรฐชาต81การศกษาวฒนธรรมจงเกดขนมาพรอมกนกบการเกดขนของรฐชาตและแนนอนทสดจง
เปนไปเพอการสรางความเขมแขงของรฐชาตนนเองเนองจากหวใจส�าคญของรฐชาตมงทการสรางความเปน
หนงเดยวกน แนวคดพหวฒนธรรมทน�าเสนอความหลากหลาย และเนนการสรางความเทาเทยมทาง
วฒนธรรมอนเปนหลกการพนฐานของประชาธปไตยจงมความขดแยงกบเปาหมายของรฐชาตเมอการศกษา
วฒนธรรมทยดโยงอยกบอ�านาจรฐถกตงค�าถามอ�านาจในการอางความถกตองชอบธรรมเพยงผเดยวกสน
คลอนลงสงทเกดขนมาพรอมกนกคอการเปดพนทใหการตความอนๆไดแสดงตวตนและหากจะกลาววา
รฐชาตมความขดแยงกบประชาธปไตยการสนคลอนลงของความเขมแขงของรฐชาตกสงผลผกผนตอความ
เขมแขงของประชาธปไตยไปดวยนนเอง
ในทางปฏบตหรอผลทเกดขนจรงในสงคมไทยการปรากฏตวของกระแสพหวฒนธรรมไดสงผลอน
น�ามาซงขอเรยกรองและการปะทะกนทางวฒนธรรมในสงคมอยมากพอสมควร โดยอานนท กาญจนพนธ
ไดศกษาและน�าเสนอวาประเดนขอเรยกรองอนเกดจากแนวคดพหวฒนธรรมในสงคมไทยปรากฏตวอยาง
หลากหลายประการแรกปรากฏตวในรปแบบของการเรยกรองสทธทางวฒนธรรมของชนกลมนอยในชาต
ซงเพมจ�านวนมากขนเนองจากการขยายตวของแนวคดสทธความเปนพลเมองและสทธชมชนในดานตางๆ
เชนในกรณของชาวเขาในภาคเหนอพรอมกนนนกอาจน�าไปสความรนแรงเมอน�าไปเกยวของกบสถานภาพ
ทางสงคมของความแตกตาง เชน กรณภาคใตของไทยประการทสองปรากฏตวเปนความขดแยงระหวาง
วฒนธรรมหลกกบวฒนธรรมของกลมชนทองถนดงเดมทรนแรงมากขนเพราะการบงคบใชกฎหมายทละเลย
และมองไมเหนความแตกตางและความหลากหลายทางวฒนธรรมเชนชาวลวะและชาวมลาบรในภาคเหนอ
และชาวเลในภาคใต ประการทสาม ปรากฏตวเปนประเดนทางการเมองทเกยวของกบอตลกษณของคน
พลดถนเชนแรงงานขามชาตผอพยพลภยตามชายแดนและคนแตงงานขามรฐชาตเปนตนซงจะเกยวของ
กบสทธมนษยชนหรอการเคารพสทธของความเปนคนทเทาเทยมและประการทส ปรากฏตวเปนความขด
แยงและอคตเกยวกบวฒนธรรมในฐานะทเปนลลาชวต(lifestyle)ทแตกตางกนเชนวฒนธรรมยอยของ
กลมคนตางๆและวฒนธรรมของเพศทสามเปนตนซงเกยวของกบการเคารพสทธของความเปนปจเจกชน
ทเทาเทยมกน82ประเดนการเรยกรองดงกลาวนพบวา ในบางประเดนมความเขมแขงมากขน เชนประเดน
80อานนทกาญจนพนธ.พหวฒนธรรมในบรบทของการเปลยนผานทางสงคมและวฒนธรรม.อางแลว.น.219-220.81อานนทกาญจนพนธ.ทฤษฎและวธวทยาของการวจยวฒนธรรม.อางแลว. น.42.82อานนทกาญจนพนธ.พหวฒนธรรมในบรบทของการเปลยนผานทางสงคมและวฒนธรรม.อางแลว. น.221-222.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-48 การวเคราะหการเมอง
การเรยกรองของเพศทสามซงถอไดวาไดรบการยอมรบคอนขางมากในวงกวางในสงคมไทยมบคคลเพศท
สามจ�านวนมากเปนทเคารพนบถอ และปรากฏละครโทรทศนจ�านวนมากน�าเสนอเรองราวความรกและชวต
ของเพศทสามซงไดรบความนยมอยางมากทงจากบคคลเพศทสามและจากผชมทวไปในสงคมเปนตน
ในการนแนวโนมการพฒนาของแนวคดพหวฒนธรรมทแพรหลายเขามาในสงคมไทยจะเปนพลง
หนงในการกระตนใหเกดการเปลยนแปลงทางความคด เพอชวยใหหลดพนจากการครอบง�าของมายาคต
สถาปนาความคดอสระการชวงชงการสรางความหมาย เปดพนทใหกลมคนทแตกตางไดอยรวมกนอยางม
ศกดศรในสงคมททวความเปนพหลกษณมากขน83ตรงน จะเหนวา การพยายามสรางการยอมรบในความ
หลากหลายในวฒนธรรมหรอกคอการยอมรบพหวฒนธรรม เปนประเดนพนฐานส�าคญหนงของการอย
รวมกนอยางมศกดศรในสงคมหลงสมยใหมและการสงเสรมประชาธปไตยในสงคมไทยปจจบนนนเอง
หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.3.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.3.2
ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.3 เรองท 12.3.2
83 เพงอาง.น.5.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-49การวเคราะหการเมองตามแนวคดพหวฒนธรรม
บรรณานกรม
กาญจนาแกวเทพ,และสมสขหนวมาน.(2556).สายธารแหงนกคดทฤษฎเศรษฐศาสตรการเมองกบสอสารศกษา.
กรงเทพฯ:ภาพพมพ.
ไชยนตไชยพร.(2551).ขอวพากษทฤษฎการเมองกระแสหลกของ คลฟฟอรด เกยทซ.กรงเทพฯ:โอเพนบกส.
ไชยรตนเจรญสนโอฬาร.(2549).รฐ-ชาต กบ (ความไร) ระเบยบโลกชดใหม.กรงเทพฯ:วภาษา.
ฐรวฒเสนาค�า.(บก.).(2549).เหลยวหนาแลหลง วฒนธรรมปอป.กรงเทพฯ:ศนยมานษยวทยาสรนธร(องคการ
มหาชน).
ธนาพลลมอภชาต.(ม.ป.ป.).พหวฒนธรรมกบวาทกรรม“วฒนธรรม”:ประวตศาสตรแนวคด(AConceptual
History). ในบทความแนวคดในการประชมวชาการ ชาตนยมกบพหวฒนธรรม วนท 22-23 ธนวาคม
2551ณศนยประชมนานาชาตโรงแรมดเอมเพรสเชยงใหม.
ธเนศวงศยานาวา.(2557).ความไมหลากหลายของความหลากหลายทางวฒนธรรม.กรงเทพฯ:สมมต.
นนทวฒน ฉตรอทย. (ม.ป.ป.). เสนทางความคดของสจวตฮอลลและวฒนธรรมศกษาตอนท1. เกบความและ
เรยบเรยงจาก Janice Peck. “Itineray of a Thought: StuartHall, Cultural Study, and the
UnresolvedProblemoftheRelationofCultureto‘NotCulture’”CulturalCritique,48,Spring
2001.
ศรจตสนนตะ.(2556).สถานการณโตแยงเรองพหวฒนธรรมในประเทศไทย.ในวารสารภาษาและวฒนธรรมปท
32ฉบบท1(มกราคม-มถนายน2556).
สาทรศรเกต. (2557). พฒนาการความสมพนธเชงอ�านาจทางเศรษฐกจและการเมองในวฒนธรรมเพลงไทยสากล
.วทยานพนธรฐศาสตรดษฎบณฑตคณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
สายชลสตยานรกษ.(ม.ป.ป.).ชาตนยมวฒนธรรมและความขดแยงหนาในบทความแนวคดในการประชมวชาการ
ชาตนยมกบพหวฒนธรรม วนท 22-23 ธนวาคม 2551ณศนยประชมนานาชาต โรงแรมดเอมเพรส
เชยงใหม.
อมราพงศาพชญ.(2549).ความหลากหลายทางวฒนธรรม(กระบวนทศนและบทบาทในประชาสงคม)(พมพครงท5).
กรงเทพฯ:ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.
อมารตยา เซน, เชยน,ศโรตม คลามไพลย. (แปล). (2555).อตลกษณและความรนแรง: ภาพลวงของชะตาลขต.
นครปฐม:สถาบนสทธมนษยชนและสนตศกษามหาวทยาลยมหดล.
อนสรณลมมณ.(2558).รฐ สงคม และการเปลยนแปลง: การพจารณาในเชงอ�านาจ นโยบาย และเครอขายความ
สมพนธ.(พมพครงท2).กรงเทพฯ:สยามปรทศน.
อานนทกาญจนพนธ.(2548).ทฤษฎและวธวทยาของการวจยวฒนธรรม.กรงเทพฯ:อมรนทร.
อานนทกาญจนพนธ.(ม.ป.ป.).พหวฒนธรรมในบรบทของการเปลยนผานทางสงคมและวฒนธรรม.ในบทความ
แนวคดในการประชมวชาการ ชาตนยมกบพหวฒนธรรม, วนท 22-23 ธนวาคม 2551ณศนยประชม
นานาชาตโรงแรมดเอมเพรสเชยงใหม.
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ ม
สธ
มสธ มสธ
12-50 การวเคราะหการเมอง
AmartyaSen.(1999).DemocracyasaUniversalValue. in Journal of Democracy,10.3.3-17.
ChrisBarker.(2008).Cultural Studies: Theory & Practice.(3rded.).London:Sage.
http://www.versobooks.com/blogs/2566-left-populism-and-taking-back-democracy-a-conversation-
with-chantal-mouffeคนคนเมอ15มกราคม2560.
https://thematter.co/pulse/beyond-nation-with-postnational-canada/15745คนคนเมอ20มนาคม2560.
https://theadhocglobalists.com/2016/12/30/the-return-of-neo-nationalism/คนคนเมอ15มกราคม2560.
top related