อุตสาหกรรมการผลิตสัตว์ปีกไทยภายใต้บริบทโลกที่เปลี่ยนแปลงไป...

อตสาหกรรมการผลตสตวปกไทย ภายใตบรบทโลกทเปลยนแปลงไป

เวทเสวนาวชาการเนองในโอกาสครบรอบ 37 ป คณะสตวแพทยศาสตรวทยาแขตกาแพงแสน

วนศกรท 29 กรกฎาคม 2559 ณหองบรรยายช น 1 อาคารปฏบตการ คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน กรงเทพฯ

สมพร อศวลานนท สถาบนคลงสมองของชาต

Outline

1. แรงกดดนภายนอกทสงผลตออตสาหกรรมการผลตสตวปก

2. การผลตและการบรโภคสตวปกของโลกและของอาเซยน

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกไทย

1. แรงกดดนภายนอกทสงผลตออตสาหกรรมการผลตสตวปก

3

สถาบนคลงสมองของชาต

เวทเสวนาวชาการเนองในโอกาสครบรอบ 37 ป คณะสตวแพทยศาสตรวทยาแขตกาแพงแสน ณ หองบรรยายช น 1 อาคารปฏบตการ คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน กรงเทพฯ วนศกรท 29 กรกฎาคม 2559

1.1 การกาวไปของนโยบายการคาเสรและการขยายตวของของกลมเศรษฐกจการคา

สถาบนคลงสมองของชาต

การคา มแนวโนมของความรวมมอในแตละภมภาคเพมมากขน แตจะพฒนาไปสมาตรการการกดกนทางการคาทไมใชภาษ (NTB)

1. การเปลยนแปลงบรบทของโลก

1.1 (ตอ)

All countries have rights to take sanitary and Phytosanitary (SPS) Measures for protection of human, animal and plant life and health( E. Stokova)

เปนมาตรการทใชจากดการนาเขาสนคาเกษตรเพอปกปองและคมครองชวตและสขภาพของมนษย พช สตวภายในประเทศของตนเอง ในดานทเกยวของกบความเสยงในการบรโภคหรอเสยงตอโรคทเกดจากสงมชวตทตดมากบพช สตวและผลตภณฑรวมทงสารเจอปนในอาหาร สารพษหรอจลนทรยทเปนพาหะของโรค

มาตรการสขอนามยและสขอนามยพชและสตว (SPS)

เปนมาตรการทครอบคลมทงในดานกฎหมาย กฎขอบงคบ ขอกาหนดและระเบยบปฏบตทเกยวกบหลกเกณฑคณภาพของผลตภณฑขนตอนและวธการผลต การตรวจสอบวเคราะห การพจารณาอนมต การออกใบรบรอง การกกกนตางๆ

เปนมาตรการทแตละประเทศกาหนดขนแตตองใหเปนทยอมรบและสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศ เชน Codex, OIE , IPPC 5

1. การเปลยนแปลงบรบทของโลก

WTO and SPS Agreement : Article 2.1

Product criteria, Quarantine measures, Processing requirements,

Certifications, Inspection, Testing, Health-related labeling

มาตรการภายใต SPS รวมถง

Environmental protection, Protection of consumer’s interests, Welfare of animals.

ขอผกพนตามความตกลงอนๆของ WTO ซงเกยวของกบ TBT Agreement

6

1. การเปลยนแปลงบรบทของโลก

1.1 (ตอ)

1.1 (ตอ)

อานาจจะเปนของผบรโภคมากกวาผผลต

การคาจะไรพรหมแดนมากขน และจะมการใชเครองมอทไมใชภาษ(NTB) มาเปนเครองมอกดกนทางการคาเพมมากขน

7

มาตรการทางการคาจะใหความสนใจกบสขอนามยและความปลอดภยของผบรโภคเปนสงสาคญ ไปพรอมๆกบมการกาหนดมาตรฐานคณภาพ

ความเปนพลวตดานการคานาไปสกฎกตกาใหมๆ

1. การเปลยนแปลงบรบทของโลก

โลกในยคการคาเสร

1.1(ตอ)

8

การแขงขนทรนแรงในตลาดการคา ทาใหผผลตตองอาศยเทคโนโลยใหมมาใชในกระบวนการผลตหรอตองพงพงเทคโนโลยและนวตกรรมในการสรางมลคามากขน

เพอทาใหตนทนการผลตตาลง

เพอทาใหคณภาพดข นดวยตนทนทเทากนหรอตากวา

การแขงขนในตลาดสนคาจะเปนการแขงขนในดานคณภาพทรนแรงขน สนคาทขาดคณภาพหรอดอยมาตรฐานจะถกเบยดหายไปจากตลาดการคา

1. การเปลยนแปลงบรบทของโลก

9

ความกาวหนาทางเทคโนโลย เปนปจจยสาคญในการสรางขดความสามารถและการขยายโอกาสดานการแขงขนในอนาคต

Information Technology Nanotechnology Biotechnology

Knowledge Technology/innovation

Competitive advantage

Competitiveness

ทาใหโลกไดกาวจาก Factor Driven Economy ของระบบเศรษฐกจแบบเดม ไปส Innovation Driven Economy หรอทเราเรยกวา “Knowledge-based Economy” หรอ New Economy

1.2 ความกาวหนาดานเทคโนโลยขยายตว

สถาบนคลงสมองของชาต

1. การเปลยนแปลงบรบทของโลก

10

Knowledge Technology/ innovation

Competitive advantage Competitiveness

1.2 (ตอ)

เทคโนโลยและนวตกรรมเปนปจจยสาคญในการสรางขดความสามารถในการแขงขนและรวมถงการสรางคณคาและมลคา

การแขงขนทางเศรษฐกจและการคาถกขบเคลอนดวยเทคโนโลยและนวตกรรม

1. การเปลยนแปลงบรบทของโลก

Source: Statistical year book for Asia and pacific 20013, United Nation

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศโลกนาไปสความแปรปรวนของปรมาณนาฝนและอณหภมนามาซงความเสยงตอการเลยงไกเนอ ไกไข รวมถงเปดและเปดไข เพมมากขนเปนทวคณ

1.3 การเปลยนแปลงดานภมอากาศโลกสงผลกระทบในวงกวางและนาไปสการเกดโรคอบตใหม

1. การเปลยนแปลงบรบทของโลก

ทงยงอาจนามาซงการเกดโรคอบตใหมทงคนและสตว รวมถงการแพรกระจาย

11

ขอกงวลในเรองดงกลาวกาลงขยายตวและไดรบการสนบสนนจากภาคในดานตางๆ อนนาไปสการทบทวนในเรองการใชทรพยากรและสงแวดลอมของโลก และรวมถงการนาประเดนไปผกเชอมโยงกบกฎกตกาทางการคา โดยเฉพาะในประเดนเกยวกบ green house gas ; carbon footprint; carbon credit, RAI เปนตน

12

สถาบนคลงสมองของชาต

1.3 (ตอ)

การเชอมโยงของภาวะโลกรอนสประเดนทางการคาขยายตว

1. การเปลยนแปลงบรบทของโลก

2. การผลตและการบรโภคสตวปกของโลกและของอาเซยน

สถาบนคลงสมองของชาต 13

เวทเสวนาวชาการเนองในโอกาสครบรอบ 37 ป คณะสตวแพทยศาสตรวทยาแขตกาแพงแสน ณ หองบรรยายช น 1 อาคารปฏบตการ คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน กรงเทพฯ วนศกรท 29 กรกฎาคม 2559

หนวย: ลานตน ประเทศ 2556 2557 2558 %

สหรฐอเมรกา 17.0 17.3 18.0 20.29

จน 13.4 13.0 13.4 15.10

บราซล 12.3 12.7 13.1 14.77 สหภาพยโรป 9.9 10.3 10.6 11.95

อนเดย 3.5 3.7 3.9 4.40

รสเซย 3.0 3.3 3.6 4.06

แมกซโก 2.9 3.0 3.2 3.61

ไทย 1.5 1.6 1.7 1.92

ประเทศอนๆ 21.1 21.8 21.2 23.90

รวมท งหมด 84.6 86.7 88.7 100

หนวย: ลานตน

ประเทศ 2556 2557 2558 %

สหรฐอเมรกา 13.7 14.0 15.1 17.36

จน 13.2 12.8 13.3 15.29

สหภาพยโรป 9.5 9.9 10.2 11.73

บราซล 8.8 9.1 9.3 10.68

อนเดย 3.4 3.7 3.9 4.48

แมกซโก 3.6 3.7 4.0 4.60

ประเทศอนๆ 30.9 31.9 31.2 35.86

รวมท งหมด 83.1 85.1 87.0 100.0

2.1 การผลตและการบรโภคไกเนอรายใหญของโลก

การผลต การบรโภค

ทมา: USDA, April 2016

2. การผลตและการบรโภคสตวปกของโลกและของอาเซยน

ทมา: USDA, April 2016

Source: http://americangeo.org/map-of-the-week/map-of-the-week-national-poultry-day-2016/

2.1 (ตอ) 2. การผลตและการบรโภคสตวปกของโลกและของอาเซยน

ประเทศ 2556 2557 2558 % บราซล 3,482 3,558 3,841 37.38 สหรฐอเมรกา 3,340 3,312 2,866 27.90 สหภาพยโรป 1,083 1,133 1,177 11.46 ไทย 504 546 622 6.05 จน 420 430 401 3.90 เตอรก 337 379 321 3.12 อารเยนตนา 334 278 187 1.82 ยเครน 141 167 159 1.55 แคนาดา 150 137 133 1.29 ชล 88 87 99 0.93 เบรารส 105 113 135 1.31 อนๆ 245 340 332 3.13 รวมทงหมด 10,274 10,480 10,273 100

2.2 การสงออกไกเนอของโลก

หนวย: พนตน

บราซล USA และ EU ผสงออกสามลาดบแรกของโลก

2. การผลตและการบรโภคสตวปกของโลกและของอาเซยน

ทมา: USDA , April 2016

ประเทศ 2556 2557 2558 % ญป น 854 888 936 10.80 ซาอดอะระเบย 838 775 930 10.73 แมกซโก 682 722 790 9.11 สหภาพยโรป 671 712 728 8.40 อรค 673 730 640 7.38 แอฟรกาใต 355 369 436 5.03 จน 244 260 268 3.09 สหรฐอาหรบเอมเรตส 217 192 262 3.02

ฮองกง 272 299 312 3.60 ควบา 182 186 224 2.58 สหรฐอเมรกา 55 53 59 0.68 อนๆ 3,641 3,754 3,083 35.58 รวมทงหมด 8,684 8,940 8,668 100.00

ทมา: USDA , April 2016

2.3 การนาเขาไกเนอของโลก

หนวย: พนตน

ญป น ซาอดอะระเบย และแมกซโก ผนาเขาสามลาดบแรกของโลก

2. การผลตและการบรโภคสตวปกของโลกและของอาเซยน

จานวนไกมชวตในอาเซยน จานวนเปดมชวต

2.4 สตวปกมชวตในอาเซยน

สถาบนคลงสมองของชาต

อนโดนเซย 60%

กมพชา 0%

ลาว 1%

มาเลเซย 9%

ฟลปปนส 5%

สงคโปร 0%

ไทย 9%

เวยดนาม 8%

บรไน 1% พมา

7%

จานวนไกมชวตในอาเซยน ป พ.ศ.2556

อนโดนเซย 22%

กมพชา 4% ลาว

2%

มาเลเซย 22%

ฟลปปนส 5%

สงคโปร 0%

ไทย 7%

เวยดนาม 30%

บรไน 0% พมา

8%

จานวนเปดมชวตในอาเซยน พ.ศ.2556

ทมา:คานวณจากขอมล FAOstat

2. การผลตและการบรโภคสตวปกของโลกและของอาเซยน

ทมา:คานวณจากขอมล FAOstat

จานวนรวม 227.6 ลานตว จานวนรวม 3,009.2 ลานตว

ยพน พงษทอง จาก http://www.bangkokbiznews.com/news/detail/546471

2.5 การผลตและการบรโภคไขไกในอาเซยน 2. การผลตและการบรโภคสตวปกของโลกและของอาเซยน

2.6 รายไดเฉลยตอคนของอาเซยนมแนวโนมเพมข น

สงคโปร บรไน มาเลเซย ไทย อนโดนเซย

ฟลลปปนส

เวยดนาม ลาว กมพชา พมา

2554 59,710 49,536 16,240 9,398 4,666 4,080 3,359 2,768 2,239 1,3252556 62,400 50,927 17,675 10,701 5,267 4,440 3,759 3,244 2,567 1,480

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

70,000

+5% +3%

+9% +14% +13% +9% +12% +17% +15% +12%

ทมา: International Monetary Fund ดวยความอนเคราะหจากดร.พรศร เหลารจสวสด

20

สถาบนคลงสมองของชาต

รายไดตอหวทเพมขนจะทาใหการใชจายคาอาหารของครวเรอนมแนวโนมสการบรโภคเนอสตวทสงขน

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกไทย

21

สถาบนคลงสมองของชาต สถาบนคลงสมองของชาต

เวทเสวนาวชาการเนองในโอกาสครบรอบ 37 ป คณะสตวแพทยศาสตรวทยาแขตกาแพงแสน ณ หองบรรยายช น 1 อาคารปฏบตการ คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน กรงเทพฯ วนศกรท 29 กรกฎาคม 2559

3.1 จานวนสตวปกมชวตในประเทศไทย การผลตและบรโภค

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

จานวนสตวปกมชวต จานวนการเลยงไกเนอมชวตรายภาค

ทมา: สถตการเกษตรของประเทศไทย สานกงานเศรษฐกจการเกษตร

จานวนรวมทกภาค 1,150 ลานตว

ปรมาณการผลตและการบรโภค ป 2558 (ลานตน)

การผลตไกเนอ 1.80

การบรโภคไกเนอ 1.20

3.2 มลคาการสงออกสนคาสตวปกของไทย

การสงออกสนคาสตวปกในป 2558 มมลคารวม 82,347 ลานบาท -สงออกไกสดแชเยนแชแขง 14,333.8 ลานบาท -สงออกไกแปรรป 66,856.2 ลานบาท -เปดแชแขง 455 ลานบาท; ไขไก 702.1 ลานบาท

ทมา:คานวณจากขอมลการนาเขาสงออกสนคาสตวปกของ กระทรวงพาณชย

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

-

10,000.0

20,000.0

30,000.0

40,000.0

50,000.0

60,000.0

70,000.0

80,000.0

90,000.0

หนวย: ลานบาท 2556 2557 2558

มลคาการสงออกสนคาสตวปกและสตวปลกแปรรป

ประกอบดวยเกษตรกรขนาดเลกจานวนมาก มผลผลตตา มตนทนสง และขาดขอความรในการจดการเชงธรกจฟารม เลยงตามใจชอบ ไมเขาใจถงกลไกตลาด และเปนการเลยงทงเพอเปนอาหารของครวเรอนและเปนรายไดเสรม

3.3 รปแบบการเลยงสตวปกมชวตของไทย

24

เกษตรกรรายยอยเพอเปนรายไดเสรม

เกษตรกรรายยอยเลยงเพอเปนรายไดหลก

เลยงในระบบโรงเรอน: ลงทนเองหรอทาในระบบ contract farming

เลยงในระบบการรวมกลมวสาหจชมชน: การทาฟารมจาเพาะโดยใชพนธจาเพาะ สรางตลาดทางเลอก ไกประดหางดา; ไกชโคราช เปดไลทง

ธรกจฟารมขนาดใหญ

ทงเพอปอนตลาดในประเทศและเพอสงออก

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

การผลตขาดความเขาใจถงการคานงถงผบรโภค กาวไมทนกบการตอบสนองของกลไกการตลาดสมยใหม

การผลตสนคาเปนสนคาคละ ขาดเทคนคในการจดการ การผลตไมไดคานงถงคณภาพและมาตรฐานตามกฎกตกาการคาใหม ทาให ไมไดราคา

การผลตเปนรายเลกรายนอยทาใหการเขาถงตลาดทางเลอกทาได ยากและจากด

อาจนาพาไปสการเปนหนสนและสญเสยทดนทากน

3.4 เกษตรกรรายยอยกบการสญเสยโอกาส

มตนทนสง ไมสามารถแขงขนไดในตลาดการคา

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

26

การสรางกลมใหเขมแขง มกระบวนการผลตทดจากตนนาและเชอมตอกบกระบวนการกลางนาและปลายนา เพอใหเกดกระบวนการทาธรกจโดยคานงถงคณคา

การนาเอาทนทางสงคม ทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม วฒนธรรมและภมปญญาของชมชน มาขบเคลอนเพอสรางนวตกรรมในตวสนคา

สรางหลกคดภายใตกระบวนการจดการความร การตระหนกถงความเสยง การสรางรายไดและการประหยดรายจาย การสรางคณคามาตรฐานและความปลอดภยและความเชอถอในตวสนคา

3.5 ทาอยางไรจงจะปรบระบบการผลตแบบ Mass สการผลตแบบ Niche

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

3.6 สรางทางเลอกใหกบเกษตรกรรายยอย

ไดรบคณคาจากการบรโภคอาหารทไดคณภาพ เปนมตรกบสงแวดลอม มความปลอดภย เขาถงไดและมอยอยางพอเพยง

ผกโยงเครอขายสรางเปนตลาดจาเพาะ(niche market) มกลไกรบรองคณคา มชองทางในการกระจายสนคา ทเปนธรรม

สรางความจาเพาะในคณคาของสนคา(niche product) ใชปจจยการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอม มกลไกของกจกรรมและการจดการทด

ตระหนกถงความสาคญของระบบนเวศ สภาพแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต 27

ดน นา อากาศbiodiversity

สงคม

เศรษฐกจ สงแวดลอม

เกษตรกรรมย งยน

คณภาพชวตทดของเกษตรกร

ประสทธภาพ ความเปนธรรม

การผสมผสานการผลตพช

และสตว

สรางวธการจดการใหม สรางชองทางตลาดใหม

พนธจาเพาะ

3.7 ยกระดบการจดการฟารมของเกษตรกรสมาตรฐานโดยสรางพนธกจรวม

วธการผลตจาเพาะ สรางผลตภณฑทโดดเดน

Social enterprise

ทมา: ดดแปลงจาก อภชาต วรรณวจตร 2557

ทาอยางไรจะยกระดบการจดการฟารมของเกษตรกรหรอการผลตสนคาของชมชนใหได

คณภาพและมาตรฐาน

ทาอยางไรจะผกโยง

การตลาดใหเขากบระบบ

การผลตอยางเปนธรรมและมประสทธภาพ

28

University engagement Business engagement

Community engagement

Public sector and government engagement

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

3.8 ใชเทคโนโลยและนวตกรรมเปนตวสรางกระบวนการเปลยนแปลงเพอยกระดบมลคาและคณคาของสนคา

กระบวนการใช R&I ในการยกระดบสนคาส Value Chain

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

3.9 ทาอยางไรใหผผลตยกระดบมาตรฐานในกระบวนการผลต

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

สนคาสตวปกจะตองได Food safety standard เพอสรางความเชอมนกบผบรโภค

Country Standard

International Standard

มาตรฐานไทย

มาตรฐานสากล การเกษตรอาเซยน

3.10 มาตรฐานสนคาและระบบการผลตความจาเปนในยคของการคาเสร

31 การกาวสยคการคาเสร ความกาวหนาของเทคโนโลยและนวตกรรม

มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร เชนมาตรฐานเนอไก ไขไก เนอเปด มาตรฐานระบบ (เชน GAP, Organic Thailand, GMP เปนตน) มาตรฐานชมชน มาตรฐานทวไป SPS/QIE/CODEX/ IPPC

มาตรฐาน IFOAM, USDA ORGANIC มาตรฐานทวไป SPS/QIE/CODEX/ IPPC/OIE การเขาส

Word Free Trade Economy ตามบรบทขององคการการคาโลก

มตเวลา

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

ทมา: สพ.ญ คชาภรณ เตมยอด

3.10 (ตอ) 3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

3.10 (ตอ) 3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

ทมา: น.สพ เอกชย กอเกยรตสกลชย

34

3.11 การยกระดบสการเปน HUB ของสนคาเกษตรแปรรปและการกาวเปนครวของโลก

มงตอบสนองความตองการของตลาดท งในประเทศและตางประเทศ พฒนาเทคโนโลยอตสาหกรรมอาหาร พฒนาคณภาพของสนคาใหไดมาตรฐานสากล

การผลตทตอบสนองตอความปลอดภยดานอาหาร สขอนามยตามขอตกลงของ WTO

กาวเปนผนาสงออกสนคาเกษตรแปรรปท งในภมภาคและในตลาดการคาสนคาเกษตรแปรรปของโลก

Good Agricultural Practice (GAP)

Good Manufacturing Practice (GMP)

3. สถานภาพและความทาทายของอตสาหกรรมการผลตสตวปกของไทย

Q&A