2554 - silpakorn university · 2013-01-17 · the thesis on “colors in floral ornament of thai...

สของลายพนธพฤกษาในงานจตรกรรมไทย

โดย

นายเมธาสทธ อดดก

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต

สาขาวชาทศนศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2554

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สของลายพนธพฤกษาในงานจตรกรรมไทย

โดย

นายเมธาสทธ อดดก

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต

สาขาวชาทศนศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2554

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

COLORS IN FLORAL ORNAMENT OF THAI PAINTING

By

Mathasit Addok

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

MASTER OF FINE ARTS

Program of Visual Arts

Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY

2011

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “สของลายพนธพฤกษา

ในงานจตรกรรมไทย” เสนอโดย นายเมธาสทธ อดดก เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาทศนศลป

..................................................................................

(ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย

วนท...........เดอน.................พ.ศ. ................

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

1. ผชวยศาสตราจารยวรญญา ดวงรตน

2. ศาตราจารยชลด นมเสมอ

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

........................................................ประธานกรรมการ

(ศาสตราจารยปรชา เถาทอง)

............../......................./..............

.........................................................กรรมการ .....................................................กรรมการ

(ศาสตราจารยอทธพล ตงโฉลก) (ผชวยศาสตราจารยวรญญา ดวงรตน)

................../...................../.................. .................../...................../...................

........................................................ กรรมการ ...................................................กรรมการ

(ศาตราจารยชลด นมเสมอ) (ผชวยศาสตราจารยอภชย ภรมยรกษ)

................../...................../.................... .................../...................../..................

ง

52004212 : สาขาวชาทศนศลป

ค าส าคญ : สของลายพนธพฤกษาในงานจตรกรรมไทย

เมธาสทธ อดดก : สของลายพนธพฤกษาในงานจตรกรรมไทย. อาจารยทปรกษา

วทยานพนธ : ศ.ชลด นมเสมอ และ ผศ.วรญญา ดวงรตน. 47 หนา.

ผลงานวทยานพนธหวขอเรอง “สของลายพนธพฤกษาในงานจตรกรรมไทย” เปน

การสรางสรรคผลงานจตรกรรมไทยแบบประเพณ โดยแสดงถงเรองราวเกยวกบสถานททส าคญ

ของพระพทธองค เชน สถานทประสต ตรสร และปรนพพานฯ แตละสถานทลวนมธรรมชาตทม

ความเกยวของทงสน จงมการผสมผสานลวดลายพนธพฤกษาในธรรมชาต โดยใชสเปนตวก าหนด

เรองราวในภาพไดอยางสอดคลองกลมกลนกน และแสดงอารมณความรสกของเรองราวนนๆ

พรอมทงแฝงคตธรรมแงคดในหลกค าสอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา เพอนอมน าใหเกด

ความซาบซง เลอมใส และศรทธาในพระพทธศาสนาพรอมกบการแสดงออกทางความงาม และ

ความรสกทเปนสวนตนของขาพเจา

______________________________________________________________________________

สาขาวชาทศนศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554

ลายมอชอนกศกษา..........................................................

ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ...................................... 2. ............................................

จ

52004212 : MAJOR : VISUAL ARTS

KEY WORD : COLORS IN FLORAL ORNAMENT OF THAI PAINTING

MATHASIT ADDOK : COLORS IN FLORAL ORNAMENT OF THAI PAINTING.

THESIS ADVISORS : PROF.CHALOOD NIMSAMER AND ASST. PROF.WIRANYA

DUANGRAT. 47 pp.

The thesis on “Colors in Floral Ornament of Thai Painting” aims to be the creativity

of Thai traditional paintings through exhibiting the stories of Lord Buddha’s monuments

including the place of birth, enlightenment and death. Since each monument is involved with

natural matters, blending of natural ornament textures has been taken with color as the

determination of the stories exhibited on the painting harmoniously. The color also expresses the

plot of the stories as well as hints the Lord Buddha’s doctrine. This thesis leads to foster the

impression and appreciation towards Buddhism as well as expresses the aesthetic feeling and

beauty conveying my identity.

______________________________________________________________________________

Program of Visual Arts Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2011

Student’s signature ......................................

Thesis Advisors’signature 1. ................................................. 2. ........................................................

ฉ

กตตกรรมประกาศ

ขาพเจาขอนอบนอมร าลกถงคณพระพทธเจา คณพระธรรม คณแหงพระสงฆ ผเปน

สรณะทพง ระลกแกขาพเจา

ขาพเจาขอกราบขอบพระคณผเปนบดา มารดา ผใหชวตและปกปกษรกษาขาพเจา ใหใช

ชวตอนเปนประโยชนทกวนน

ขาพเจาขอกราบขอบพระคณครบาอาจารย มทานศาตราจารยเกยตคณชลด นมเสมอ

ผชวยศาตราจารยวรญญา ดวงรตน ผควบคมวทยานพนธ และคณาจารยทกทานทประสทธ

ประสาทวชาดวยความเมตตากรณาเสมอมา ท าใหผลงานศลปะของขาพเจาลลวงไปไดดวยด

ขาพเจาขอนอมร าลกถงพระคณครชางโบราณ ผเนรมตสรางสรรคศลปกรรมอนวจตร

งดงาม เปยมไปดวยคณคาและพลงแหงการสรางสรรค จนเปนแรงบนดาลใจส าคญในการท างาน

ศลปะของขาพเจา

ขาพเจาขอกราบขอบคณกลยาณมตร ทงมตวตนและไมมตวตนทงหลาย ผทคอยชวยเหลอ

เกอกล และแนะน าไปในทางทดงามใหแกขาพเจา ใหรถงคณคาของการใชชวตใหมความหมาย

ยงขน

ช

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ.............................................................................................................. จ กตตกรรมประกาศ................................................................................................................... ฉ สารบญภาพ............................................................................................................................. ฌ บทท 1 บทน า…………………………………………………………………………………. 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา……….……………………………….. 2 ความมงหมายและวตถประสงคของการสรางสรรค……………………………. 2 สมมตฐานการสรางสรรค………………………………………………………. 2 ขอบเขตของการสรางสรรค…………………………………………………….. 3 ขนตอนการสรางสรรค…………………………………………………………. 3 วธการศกษา…………………………………………………………………….. 4 แหลงขอมล…………………………………………………………………….. 4 2 ขอมลทเกยวของกบการสรางสรรค.............................................................................. 5 อทธพล ความเชอทางศาสนา กบงานจตรกรรมไทย…………………………. 5 อทธพลทางดานความคด และแรงบนดาลใจจากเรองราวพทธประวต……….. 6 อทธพลจากงานศลปกรรมไทย……………………………………………........ 6 อทธพลจากสในธรรมชาตและพระพทธศาสนา……………………..………… 7 ภาพขอมลทเปนอทธพลเกยวกบความเชอทางศาสนา กบงานจตรกรรมไทย… 9 ภาพขอมลทเปนอทธพลเกยวกบสในธรรมชาต……………………………….. 12 3 ขนตอนและกระบวนการสรางสรรค............................................................................ 14 ขนตอนการศกษาขอมล………………………………………………………… 14 ทศนธาตทใชในการสรางสรรค………………………………………………… 16 4 การด าเนนงานสรางสรรควทยานพนธ......................................................................... 21 ผลงานระยะกอนวทยานพนธ…………………………………………………… 21 ผลงานวทยานพนธ………………………………………………………….…… 32

ซ

บทท หนา

5 สรป………………………………….......................................................................... 42 บรรณานกรม........................................................................................................................... 43 ภาคผนวก................................................................................................................................ 44 ประวตผวจย............................................................................................................................ 46

ฌ

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 ตอนเสดจจากดาวดงส……………………………………………………………….. 9 2 ตอนโปรดพทธมารดา……………………………………………………….……… 9 3 ภาพจตรกรรมในพระทนงพทไธสวรรค……………………..……………………... 10 4 ภาพจตรกรรมในพระทนงพทไธสวรรค ตอนเสดจจากดาวดงส………………….. 10 5 จตรกรรมลายรดน า ตอนมารผจญ……………………….………………………….. 11 6 จตรกรรมลายรดน าบนตพระธรรม วดเชงหวาย……...…………………………….. 11 7 ตนสาละ……………………………………………………………………….…….. 12 8 ดอกไม………………………………………………………………………………. 12 9 ตนโพธ………………………………………………………………………………. 13 10 ขนตอนการสรางผลงานวทยานพนธชนท 4……………………………………….. 18 11 ขนตอนการสรางผลงานวทยานพนธชนท 4………………………………………... 19 12 ขนตอนการสรางผลงานวทยานพนธชนท 4……………………….……………….. 20 13 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 1 “ตรสร หมายเลข 1”…………………...… 25 14 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 2 “ตรสร หมายเลข 2”…………………….. 26 15 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 3 “ประสต หมายเลข 1”……………….….… 27 16 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 4 “ประสต หมายเลข 2”………………….… 28 17 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 5 “ลอยถาด”…………………..………….... 29 18 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 6 “ยมกปาฏหารย”……………….…………. 30 19 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 7 “ปรนพพาน หมายเลข 1”………………..... 31 20 ภาพรางผลงานวทยานพนธ ชนท 1……………………………….………………….. 32 21 ภาพรางผลงานวทยานพนธ ชนท 2…………………………………….…………..… 33 22 ภาพรางผลงานวทยานพนธ ชนท 3………………….……………………………..… 34 23 ภาพรางผลงานวทยานพนธ ชนท 4……………………….………………………..… 35 24 ภาพผลงานวทยานพนธชนท 1 “ตรสร หมายเลข 3”………………………………..… 38 25 ภาพผลงานวทยานพนธชนท 2 “ปฐมเทศนา”………………………………….…..… 39

26 ภาพผลงานวทยานพนธชนท 3 “ปรนพพาน หมายเลข 2”…………………………..... 40

27 ภาพผลงานวทยานพนธชนท 4 “ตรสร หมายเลข 4”………………………………..… 41

1

บทท 1

บทน า

จตรกรรมไทยเปนวจตรศลปอยางหนง ซงสะทอนใหเหนถงคตความเชอ เรองราว

แหงความศรทธาในพระพทธศาสนา ไดถกบนทกและถายทอดมาตงแตอดตกาล จากอดมคตของ

ชางไทยทไดอทศสรางเพอถวายเปนพทธบชา ดวยความสามารถ ความคด และแรงบนดาลใจทมา

จากคณธรรม ใหปรากฏออกมาเปนผลงานจตรกรรมอนอดมดวยสนทรยภาพ เพอใหผชมได

ความร ความเขาใจ และเหนคณคาทางดานความงามของงานศลปกรรมนนๆ ดงทแสดงออกเปน

เรองราวทเกยวของกบพระพทธศาสนา เชน อดตพทธ พทธประวต ทศชาตชาดก ไตรภม

วรรณคดและชวตไทย ดวยรปแบบและวธการทมมาแตโบราณ เปนการถายทอดถงความเชอ

ความศรทธาของชางทมตอศาสนา และเพอประโยชนทางพระพทธศาสนาโดยตรง คอ เผยแผความ

ดงามของหลกธรรมค าสอนใหคนทวไปไดเหนอยางเปนรปธรรม

สงทดงามเหลานไดสะทอนใหเหนถงความเจรญรงเรอง ทงทางดานศลปวฒนธรรม

ศาสนา ตลอดจนสภาพแวดลอมทองถนในอดต สงทดงามเหลานไดถกบนทกและรวบรวมไวใน

สถานทตางๆ ทงในศาสนสถาน อาทเชน โบสถ วหาร หนาบน เสา รวมไปถงตพระธรรมและ

สมดขอย โดยชางไทยไดสรางผลงานทแสดงเรองราวเกยวกบพทธประวตหรอชาดก ประกอบกบ

ความคดสรางสรรคทไดมการประดษฐลวดลายพนธพฤกษาและลายไทย ใหถกใชประดบตกแตง

ในสวนตางๆ ของงานศลปกรรมทเกยวของกบพทธศาสนา เพอเพมความวจตรงดงาม นอกจากนยง

มการก าหนดโครงสของภาพ เพอสรางบรรยากาศและแสดงอารมณความรสกทสอดคลองตาม

เนอหาเรองราวนนๆ ซงสงผลใหงานศลปกรรมชนน นมคณคาทางดานจตใจ และกอใหเกด

สนทรยภาพในการรบรเนอหาทางดานพทธศลป จงเปนแรงบนดาลใจใหขาพเจาไดสรางสรรค

ผลงานจตรกรรมไทย ทเปยมไปดวยคณคาทางความงามในบรรยากาศของส และรายละเอยดของ

เหลาพนธพฤกษากบเรองราวอนเปนเหตการณส าคญในพระพทธประวตทผสานสอดคลองกนอยาง

เหมาะสมลงตว

2

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ตงแตอดตจวบจนถงปจจบน จตรกรรมไทยประเพณไดรบการถายทอดไวในศาสน

สถานตางๆ ไมวาจะเปนผนงโบสถหรอวหาร รวมไปถงตพระธรรม สมดขอย จดเปนมรดกทาง

วฒนธรรมทส าคญประเภทหนง กลาวโดยภาพลกษณ เนอหาสาระ กระบวนการสรางและวธการ

น าเสนอภาพจตรกรรมไทยประเพณทมมาเปนล าดบ ลวนแสดงใหเปนทประจกษซงพทธปญญา

และความสามารถแหงผสรางสรรคในแตละยคสมยอยางส าคญยง จะเหนไดจากการใชสเปนตว

สรางอารมณความรสกและบรรยากาศของเนอหา เรองราวนนๆ ประกอบกบการประดษฐลวดลาย

พนธพฤกษาและลายไทย เพอความวจตรงดงาม อนจะสงผลใหงานศลปกรรมชนน นมคณคา

ทางดานจตใจ และกอใหเกดสนทรยภาพในการรบรเนอหาจากงานพทธศลป

ขาพเจาจงไดสรางสรรคผลงานจตรกรรมไทยทแสดงจนตนาการถงลายพนธพฤกษา

อนมทมาจากภาพจตรกรรมไทยแบบประเพณโบราณ เพอสะทอนถงความรสกของศลปะไทยทม

ความออนโยน ละมนละไม โดยไดน าเรองราวในพทธจรยวตร ซงเลอกเฉพาะภาพเหตการณใน

ขณะทพระพทธองคทรงประทบอยทามกลางธรรมชาต ทเตมไปดวยความงดงามของเหลาพนธ

พฤกษา แสดงจงหวะลลาสอดคลองไปกบอารมณความรสกของเรองราวในภาพ

ความมงหมายและวตถประสงคของการสรางสรรค

เสนอผลงานจตรกรรมทแสดงถงเรองราวเกยวกบสถานททส าคญของพระพทธเจา

เชน สถานทประสต ตรสร และปรนพพาน แตละสถานทลวนมสภาพแวดลอมทเปนธรรมชาตมา

เกยวของกบเหตการณส าคญในพระพทธประวตทงสน จงมการผสมผสานลวดลายพนธพฤกษาใน

ธรรมชาต โดยใชสเปนตวก าหนดเรองราวในภาพใหสอดคลองกลมกลนกน และแสดงอารมณ

ความรสกของเรองราวน นๆ พรอมทงแฝงคตธรรมแงคดในหลกค าสอนขององคสมเดจพระ

สมมาสมพทธเจา เพอนอมน าใหเกดความซาบซง เลอมใส และศรทธาในพระพทธศาสนา พรอม

กบการแสดงออกทางความงาม และความรสกทเปนสวนตนของขาพเจา เพอใหไดเนอหาทางศลปะ

อนเปนจดหมายของวทยานพนธชดน

3

สมมตฐานการสรางสรรค

สรางสรรคผลงานโดยอาศยเนอหา เรองราว จากจตรกรรมฝาผนง และตพระธรรมลาย

รดน า ผสมผสานกบจนตนาการ และการแสดงออกดวยสและลวดลายพนธพฤกษา เพอใหเกดความ

กลมกลน สมพนธเปนเอกภาพเพอสอถงลกษณะความเปนไทยในงานจตรกรรม

ขอบเขตของการสรางสรรค

1. เนอหาสาระเปนเรองราวเกยวกบสถานทส าคญของพทธองค ผสมผสานสกบลาย

พนธพฤกษาทประสานกลมกลนกนภายในภาพ

2. การแสดงออกในลกษณะ 2 มตแบบจตรกรรมไทยประเพณ

ขนตอนการสรางสรรค

ผลงานหวขอ “สของลายพนธพฤกษาในจตรกรรมไทย” ขาพเจาไดก าหนดรปแบบ

การศกษา การปฏบตงานการสรางสรรค ดงน

1. ศกษาคนควาเรองราวสถานทส าคญของพระพทธองคจากในหนงสอและเอกสารทม

ความเกยวของ

2. ศกษาจากงานจตรกรรมฝาผนง ตพระธรรม ลายรดน า

3. ศกษาลกษณะพเศษจากธรรมชาต

4. รวบรวมขอมล น ามาคดสรางสรรคเปนภาพรางเบองตน ทงภาพน าหนกขาว-ด า

และภาพส

5. เสนอโครงการจากความมงหมาย และวตถประสงคในการน าเสนอโครงการ

วทยานพนธ โดยขาพเจาไดก าหนดความเปนมา ความส าคญ วตถประสงค ขอบเขต และการ

น าเสนอออกมาเปนโครงรางวทยานพนธ พรอมผลงานทเสรจสมบรณผานความเหนชอบจาก

คณะกรรมการพจารณาหวขอ

6. การสรางสรรคผลงานจากหวขอทไดรบการพจารณาอนมตแลว น าภาพรางผลงาน

โดยผานความเหนชอบจากอาจารย ผควบคมวทยานพนธพจารณาแกไขแลวด าเนนการสรางสรรค

ผลงานวทยานพนธ

4

7. เขยนเอกสารประกอบวทยานพนธ

วธการศกษา

1. ศกษางานจตรกรรมฝาผนงจากวดตางๆ ในประเทศไทย

2. ศกษารายละเอยดเพมจากแหลงขอมล หนงสอภายในหองสมด

3. รวบรวมขอมล น ามาคดสรางสรรคเปนภาพรางเบองตน ทงภาพน าหนกขาว-ด า

และภาพส

4. น าผลงานภาพรางเบองตนสการสมมนา วจารณ เพอแกไขปญหาในเรองรปแบบ

และองคประกอบ

5. น าภาพรางเบองตนทสมบรณแลว ขยายเปนงานจรงทสมบรณ

แหลงขอมล

1. ศกษาสงเกตและบนทกขอมลจากผลงานศลปกรรมตามพระอโบสถ พระวหาร

และวดตางๆ

2. ศกษารายละเอยดเพมเตมจากหนงสอ สมดภาพ เกยวกบศลปกรรมสมยอยธยาและ

รตนโกสนทร

3. ศกษาสงเกตและบนทกขอมลจากธรรมชาต

5

บทท 2

ขอมลทเกยวของกบการสรางสรรค

อทธพลความเชอทางศาสนากบงานจตรกรรมไทย

ตงแตสมยสโขทยจนถงสมยรตนโกสนทร ประเทศไทยไดรบเอาพระพทธศาสนามา

เปนศาสนาประจ าชาต โดยมพระมหากษตรยทรงเปนพทธมามกะ ทรงรวมมอกบประชาชนในการ

ท านบ า รงพระพทธศาสนาดวยความเลอมใสศรทธา ดวยพระพทธศาสนาน นสอนให

พทธศาสนกชนมจตใจเมตตาปราณ ประพฤตด มขนตธรรม โดยมวดเปนจดศนยกลางและเปน

สถาบนทส าคญของชาต ทงทางดานการศกษา การเมอง สงคม และเปนบอเกดของพทธศลป1

งานจตรกรรมไทยน นเปนสวนหนงของงานพทธศลปทมลกษณะ รปแบบ และ

โครงสรางอนมลกษณะเฉพาะตว โดยภาพสวนใหญเปนแบบอดมคตคอเปนภาพทแสดงเรองราว

ผานรปลกษณะทดเกนจรง เชน ภาพทแสดงอทธปาฏหารย มภาพของเหลาเทวดา นางฟา และมาร

เขามาด าเนนเรองดวย ทงนเพอเปนการโนมนาวจตใจของพทธศาสนกชนใหซาบซงเลอมใสในรส

พระธรรมค าสอนยงขน และเนองจากพทธศาสนาเปนทยดเหนยวจตใจของคนไทยมาตงแตอดต

ดงนนจตรกรรมไทยกบพระพทธศาสนาจงเปนสงทควบคกนมาโดยตลอด ตามหลกฐานทได

ปรากฏใหเหนและศกษาอยในปจจบน

ในการสรางสรรคงานจตรกรรมไทยนน ตองมพนฐานความรของเรองราวเปนหลก

กอน จงจะสามารถถายทอดภาพเหตการณในแตละตอนไดอยางเขาใจถองแท ภาพจตรกรรมของ

ไทยน นแบงเปนเรองราวทส าคญของแตละตอนไดอยางชดเจน โดยภาพพทธประวตน นม

สวนประกอบทส าคญ คอ มภาพพระพทธองคประทบอยในสวนส าคญของเรอง มภาพบคคลอนๆ

และมธรรมชาตประกอบรวมอยดวย เพอเปนการขยายภาพตอนนนไดอยางชดเจนยงขน

จากสงตางๆ เหลานซงเปนอทธพล จงท าใหขาพเจาสนใจศกษาคนควางานจตรกรรม

ไทยทเปนคณคาทางวฒนธรรมอนดงามจากการสรางสรรคของชางบรมครโบราณ มาเปน

1 สรทน ตาตะนะ , “ จตรกรรมพทธประวต” (วทยานพนธปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาศลป

ไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2549), 9.

6

แบบอยางในการสรางสรรคผลงานศลปะในรปแบบเอกลกษณเฉพาะตว และสะทอนถงวฒนธรรม

ประเพณอนดงามของไทย

อทธพลทางดานความคดและแรงบนดาลใจจากเรองราวพทธประวต

จตรกรรมในสมดภาพไตรภม สมดขอย ภาพพระบฏ ตพระธรรม และจตรกรรมฝา

ผนง เปนงานศลปกรรมทมคณคาและมความส าคญ แฝงไวซงเรองราวทางดานคตธรรม ปรชญา

หลกธรรมค าสอน และยงกลาวถงการละเวนความชว ท าความด ช าระจตใจใหบรสทธ และยง

เตอนสตใหคนเกรงกลวตอการท าบาปจากภาพนรก ตลอดจนปลกเราใหคนเพยรท าความดดวย

ภาพสวรรควมานอนสวยงาม เพอใหมนษยไดเหนอยางชดเจนเปนรปธรรม และจตรกรรมไทยนน

ยงบงบอกถงความเจรญรงเรองของพทธศาสนาแตละสมยไดเปนอยางดอกดวย

การทไดศกษาและเขาใจในเรองราวของพทธประวตจากงานจตรกรรม เปนการสราง

พนฐานเพอโนมนาวจตใจเขาสปรชญาแหงพทธศาสนา จงท าใหเกดความคดและแรงบนดาลใจใน

การสรางสรรคผลงานของตวขาพเจาเอง โดยลดทอนรปทรงทเปนการบรรยายเนอหาเรองราวเหลอ

เพยงสญลกษณทใช คอ สถานทแสดงพทธจรยวตร

อทธพลจากงานศลปกรรมไทย

งานศลปะของขาพเจาสวนหนงไดรบอทธพลจากลวดลายบนตพระธรรม เนองจาก

เปนงานศลปกรรมทแสดงใหเหนถงความงามอนวจตรของชางโบราณ ดวยเทคนคลายรดน าและ

ลายก ามะลอ เปนงานจตรกรรมประเภทเอกรงค อนเปนศลปะแนวประเพณประเภทหนงของไทย

ทสรางสรรคขนดวยกรรมวธการเขยนน ายาปดทองรดน า กระบวนลวดลายไทยหรอรปแบบของ

งานลวนเปนการดดแปลงประดษฐมาจากลายพฤกษาตามธรรมชาต เปนไปในรปแบบอดมคต ซง

ไดรบการยกยองวามความงามเฉพาะตน และแสดงใหประจกษถงคณคาของศลปะประจ าชาตไทย

บรมครชางไทยไดประดษฐและสรางขนจากจนตนาการและความประณตละเอยดออน อกทงชาง

ไทยโบราณไดเขยนลวดลายเหลานผสมผสานกบเนอหาเรองราวทางดานพระพทธศาสนา เพอเพม

7

ชวตและวญญาณลงไปในภาพ เพอใหมลลาจงหวะเคลอนไหวสอดคลองกบเรองราวทชางไทย

น าเสนอผลงานศลปกรรมชนนน2

อทธพลจากสในเรองราวทางพระพทธศาสนา

การใชสในผลงานศลปะของขาพเจามทมาจากสในเรองราวทางพระพทธศาสนา คอ

แสงฉพพรรณรงส ซงหมายถงแสงสวางทพวยพงออกจากจดกลางเปนรศม 6 ประการ ทเปลงออก

จากพระสรระกายของพระพทธเจาเปน 6 ส ดงนคอ

1. สเขยว (นละ) เขยวเขมเหลอบมวง เหมอนดอกอญชน พระรศมนจะแผซานออกจาก

พระเกษา(ผม) พระมสส (หนวด) และจากพระเนตรทงสอง (ดวงตา)

2. สเหลอง (ปตะ) เหลองเหมอนสของดอกหรดาลทอง พระรศมนจะแผซานออกจาก

พระฉววรรณ(ผวเนอ) และพระเนตรทงสอง (ดวงตา)

3. สขาว (โอทากะ) ขาวเหมอนแผนเงนแท พระรศมนจะแผซานออกจากพระทนต

(ฟน)และพระเนตรทงสอง (ดวงตา)

4. สแดง (โลหตตะ) พระรศมนจะแผซานออกจากพระมงสะ(ผวเนอ) พระโลหต

(เลอด) และพระเนตรทงสอง (ดวงตา)

5. สหงสบาท (มญเชฎฐะ) สหงสบาทมสคลายดอกเซง หรอดอกหงอนไก พระรศมน

จะแผซานออกจากพระสรระ

6. สเลอมพรายปภสสร (ปภสสระ) สเหลอมพรายเหมอนแกวผลก พระรศมนจะ

แผซานออกจากพระสรระ

สทง 6 นไมไดพงออกเปนสๆ ดงทแยกไวน แตแผออกมาพรอมกนในหนงสอปฐม

สมโพธกถา ฉบบสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส กลาวถงพระฉพพรรณรงสท

แผซานออกจากพระวรกายพระพทธเจาไว ดงน ในล าดบนน พระฉพพรรณรงสกโอภาสแผออกจากพระสรรกาย อนวานลประภากเขยวสด

เสมอดวยสแหงดอกอญชนมฉะนนดจพนแหงเมฆแลดอกนลบลแลปกแหงแมลงภ ผดออกจากอง

คาพยพในทอนเขยวแลนไปจบเอาราวปา และพระรศมทเหลองนนมครวนา ดจสเขยวแลนไปจบ

2 เศรษฐมนตร กาญจนกล, ตนไมลายไทย (กรงเทพฯ: โรงพมพ ดแอลเอส, 2540), 1.

8

เอาราวปา แลพระรศมทเหลองนนมครวนา ดจสหรดารทองแลดอกกรรณการแลกาญจนปฏอนแผ

ไว พระรศมออกจากพระสรรประเทศในทอนเหลองแลว แลนไปสทศานทศตาง ๆ พระรศมทแดง

อยางพาลทพากรแลแกวประพาฬ แลกมทปทมกสมชาต โอภาสออกจากพระสรรอนทรยในทอน

แดงแลวแลนฉวดเฉวยนไปในประเทศททงปวง พระรศมมทขาวกขาวดจดวงรชนกร แลแกวมณ

แลสสงข แลแผนเงน แลดวงดาวพกาพฤกษ พงออกจากพระสรรประเทศในทอนขาวแลวแลนไป

ในทศโดยรอบ พระรศมหงสสบาทกพลาสเลหดจสดอกเซง แลดอกชบา แลดอกหงอนไกออกจา

กรชกายรงเรองจ ารส พระรศมประภสสรประภาครนาดจสแกวพลกแลแกวไพฑรยเลอมประพระ

ฉพพรรณรงสทง ๖ ประการแผไพศาลแวดลอมไปโดยรอบพระสกลกายยนทรย ก าหนดท 12 ศอก

โดยประมาณ อนวาศศสรยประภาแลดารากวกลวการอนแสง เศราสดจหงหอยเหอดสนสญ มได

จ ารญไพโรจโชตชชวาล3

3 ภทรวรรณ วนทนชยสข, ความรเกยวกบพระพทธเจา [ออนไลน], สบคน 2 พฤศจกายน 2554. เขาถง

ไดจาก :http://www.palungjit.com

9

ภาพขอมลทเปนอทธพลเกยวกบความเชอทางศาสนา กบงานจตรกรรมไทย

ภาพท 1 ตอนเสดจจากดาวดงส

ทมา : วถไทยในภาพพระบฏ, โครงการศลปกรรมไทย ครงท 5 ป พ.ศ. 2547 - 2548 ของศลปนจาก

สถาบนอดมศกษาทมการสอนดานศลปะและศลปนอสระ จ านวน 72 คน ณ หอศลปมหาวทยาลย

ศลปากรวงทาพระ, 11 ตลาคม – 10 พฤศจกายน 2547 (อมรนทร พรนตง กรป จ ากด, 2547), 27.

ภาพท 2 ตอนโปรดพทธมารดา

ทมา : วถไทยในภาพพระบฏ, โครงการศลปกรรมไทย ครงท 5 ป พ.ศ. 2547 - 2548 ของศลปนจาก

สถาบนอดมศกษาทมการสอนดานศลปะและศลปนอสระ จ านวน 72 คน ณ หอศลปมหาวทยาลย

ศลปากรวงทาพระ, 11 ตลาคม – 10 พฤศจกายน 2547 (อมรนทร พรนตง กรป จ ากด, 2547), 22.

10

ภาพท 3 ภาพจตรกรรมในพระทนงพทไธสวรรค

ทมา : ชลด นมเสมอ, การเขาถงศลปะในงานจตรกรรมไทย (กรงเทพฯ:บรษทอมรนทร พรนตง

กรป จ ากด, 2532), 57.

ภาพท 4 ภาพจตรกรรมในพระทนงพทไธสวรรค ตอนเสดจจากดาวดงส

ทมา : ชลด นมเสมอ, การเขาถงศลปะในงานจตรกรรมไทย (กรงเทพฯ:บรษทอมรนทร พรนตง

กรป จ ากด, 2532), 57.

11

ภาพท 5 จตรกรรมลายรดน า ตอนมารผจญ

ทมา : กรมศลปากร,ชาดกและพทธประวตจากตลายรดน า (กรงเทพมหานคร:กรมศลปากร,2549),

195.

ภาพท 6 จตรกรรมลายรดน าบนตพระธรรม วดเชงหวาย

ทมา : กรมศลปากร, ชาดกและพทธประวตจากตลายรดน า (กรงเทพมหานคร:กรมศลปากร,2549),

22.

12

ภาพขอมลทเปนอทธพลเกยวกบสในธรรมชาต

ภาพท 7 ตนสาละ

ภาพท 8 ดอกไม

13

ภาพท 9 ตนโพธ

14

บทท 3

ขนตอนและกระบวนการสรางสรรค

การศกษาคนควาจากแหลงขอมลทน ามาสรางสรรคผลงานทางดานทศนศลปชดนได

น าเรองราวเกยวกบพทธประวต ซงเลอกเฉพาะสถานทส าคญ โดยแสดงเนอหาของแตละตอนตาม

อดมคตไทย เพอสอถงแงคดคตธรรม ความรสกศรทธา ความงาม ความละมนละไม และความ

ละเอยดออนประณตในรปแบบจตรกรรมไทยประเพณ

ขนตอนการศกษาขอมล

1. การหาขอมลเพอใหเกดแรงบนดาลใจและสรางสรรคเปนผลงานศลปะ

การหาขอมลจากหนงสอ ต าราทบรรยายถงเรองพทธประวต เพอเปนพนฐานใหเกด

ความเขาใจและโนมนาวจตใจไปกบเรองราวนนๆ เพอสรางสรรคงานศลปะของขาพเจา

การหาขอมลจากสมดภาพไตรภม สมดขอย ภาพพระบฏ เพอคนควาหาขอมลใหเหน

วาชางไทยโบราณไดถายทอดความรความเขาใจออกมาเปนภาพทมความงดงามในเชงศลปะ และม

ความหมายในทางปรชญาศาสนา เพอเปนรากฐานใหขาพเจาถายทอด เลาเรองสอความหมายได

อยางชดเจนยงขน

การหาขอมลจาก “ภาพลายรดน า” ซงเปนศลปะอนวจตรทมคณคาและแสดงถงจต

วญญาณไทยไดเปนอยางด ทงเนอเรอง โครงสราง ชองไฟ เสนสาย และลวดลายชนดตางๆ ทสราง

แลวสามารถสอดคลองไปกบเรองราวนนๆ เพอน าคณคาเหลานมาสรางสรรคผลงานของขาพเจา

การหาขอมลจากจตรกรรมฝาผนง ขาพเจาไดศกษาหาขอมลจากสถานทจรงและ

หนงสอภาพตางๆ ของวดในประเทศไทย เพอซมซบอารมณความรสกและบรรยากาศ รวมทงได

ศกษากระบวนการท างานของชางไทย ไมวาจะเปนเรองของส สดสวน โครงสราง และทศนธาต

ตางๆ ในงานจตรกรรมฝาผนง เพอน ามาเปนแรงบนดาลใจในการสรางสรรคผลงานศลปะของ

ขาพเจา

15

การหาขอมลจากธรรมชาต ขาพเจาไดศกษาหาขอมลจากธรรมชาต ไมวาจะเปนตนไม

ดอกไม และสทเกดจากแสง เพอศกษาลกษณะพเศษของธรรมชาตในการน ามาสรางสรรคผลงาน

ทงหมดน เปนการน าขอมลทงหมดมารวบรวมเปนพนฐานทางดานความคด และ

อารมณ ความรสกในจตใจ เพอน าไปสการรางภาพในกระบวนการตอไป

2. ภาพราง

ภาพรางลายเสนเปนสวนทส าคญถอเปนการสรปขอมลเบองตนกอนจะกลายมาเปน

ภาพตนแบบ ขาพเจาจงหาโครงสรางโดยรวมของภาพกอน วางต าแหนงของกลมรปทรงประธาน

พรอมกบก าหนดสภาพแวดลอมในต าแหนงทเหมาะสม เพอใหเหนถงโครงสรางทชดเจน พรอม

ทงออกแบบลวดลายของพนธพฤกษาและลายไทย ผสมผสานกนในภาพใหเปนไปตามอารมณ

เนอหาของเรองราวทเลอกมา องคประกอบของภาพอาจมลดหรอเพม ตดทอนบางสวนตามความ

เหมาะสม กอนทจะเปนภาพตนแบบ

3. ภาพตนแบบ

น าภาพรางลายเสนทไดตามแนวคดของงานวทยานพนธมาสรางภาพตนแบบให

สมบรณขน โดยการก าหนดสลงไปเพอใหเกดบรรยากาศของภาพ ในขนตอนนอาจมการแกไขตาม

ความเหมาะสมอกครง เพอใหภาพเกดความสมบรณมากขน

4. ขนตอนการสรางสรรคผลงาน

น าภาพตนแบบมาขยายเปนผลงานจรง มขนตอนวธการดงน

4.1 รางเปนลายเสนชดเจน โดยเพมเตมบางสวนใหเหนไดชดเจนมากขน

4.2 ลงโครงสรางของสทก าหนดน าหนกภาพ ตามสของภาพตนแบบ พรอมทงท า

พนผวเทยมใหดคลายกบเปนรายละเอยดของภาพ

4.3 เขยนสลงไปเปนลายพนธพฤกษา เพอใหเกดความสมพนธกนทงภาพและการทบ

ซอนกน เพอไมใหเกดความโดดเดนจากสงใดสงหนง ท าใหภาพเปนเอกภาพอยางชดเจนมากขน

4.4 เพมบรรยากาศของภาพโดยรวมอกครง อาจจะลดหรอเพมตามความเหมาะสม ใส

น าหนกเขม และเพมความสวางของภาพ ในขนตอนนมการปดทองค าเปลวหรอเพมสทองบางสวน

เพอเนนความชดเจนของภาพและคมบรรยากาศใหสวยงามสมบรณมากยงขน

16

ทศนธาตทใชในการสรางสรรค

ในการสรางสรรคผลงานศลปะของขาพเจานน ไดศกษาคนควาจากจตรกรรมฝาผนง

และจตรกรรมลายรดน าทประกอบดวยลายพนธพฤกษา ซงเปนลายประดษฐและดดแปลงมาจาก

ธรรมชาต ผสมผสานกนเปนผลงานจตรกรรมไทยแบบประเพณ โดยก าหนดทศนธาตในการ

สรางสรรค ดงน

1. รปทรง (Form)

เปนรปทรงทศกษาคนควาจากงานจตรกรรมฝาผนงของโบราณ และคตความเชอของ

ไทย รปทรงมหลายประเภทแตมความสมพนธเชอมโยงตามเนอเรองนนๆ น ามาจดองคประกอบ

ตามแบบแผนไทย และความรสกสรางสรรคเฉพาะตน

2. เสน (Line)

ลกษณะของเสนนนมความส าคญมาก เพราะแสดงใหเหนถงความเคลอนไหวทเกด

จากทศทาง จงหวะการวางขนาดรปรางของทศนธาตตางๆ ทมเสนเปนประธาน เปนปจจยส าคญ

ทสดทจะสงผลใหเกดเนอหาทางรปทรงแกงานจตรกรรมไทย เนอหาทางรปทรงนจะใหความพอใจ

ในระดบทลกซง หรอทเรยกวาอารมณทางสนทรยะหรอทางศลปะแกผด ซงเปนคนละอารมณกบท

ไดรบจากเนอหาทางเรองราวหรอทางสญลกษณ ความคกคก เขมแขง ความสงางาม ความสมดล

ความออนไหวผนแปร ความหนกแนนทรงพลง เหลานเปนอารมณความรสกทผดจะไดรบจาก

เนอหาทางรปทรงเกอบทงสน โดยมเรองและสญลกษณสนบสนนเนอหาของภาพใหเกดความ

สมบรณ

3. ทวาง (Space)

ขาพเจาไดก าหนดพนทวางภายในภาพไวในระหวางชองไฟของลวดลายพนธพฤกษา

ตางๆทอยในภาพ ท าใหเมอดแลวไมรสกแนนหรออดอดจนเกนไป เพอใหพนทภายในภาพเกด

ความรสกเคลอนไหวเปนจงหวะสอดคลองกน

4. ส (Color)

การใชสในผลงานวทยานพนธนน ขาพเจาเลอกทจะใชพนหลงเปนสโทนน าตาล เพอ

แสดงเนอหาเรองราวของธรรมชาตในสถานทส าคญของพทธจรยวตร เกดบรรยากาศทให

ความรสกอบอน และเลอกใชสของลายพนธพฤกษาในโทนสเอกรงค และแทรกสคตรงขาม

17

บางสวน เพอท าใหภาพดมชวตชวามากยงขน ในสวนของการแสดงออกเรองการใชสนนสวน

หนงไดรบอทธพลมาจากศลปะลทธนามธรรม ซงมหลกการใหญอยทการแสดงออกอยางอสระเสร

และใชสสดใส แสดงภาวะทางอารมณทออกมาจากจตไรส านก ในลกษณะของการใชสบางสวน

ของภาพจะก าหนดใหน าหนกสดพรามวไมคมชด และมการระบายสเปนจดแตมทวทงผนผาใบ

เพอใหเกดบรรยากาศทไมแบนราบ มความรสกถงการเคลอนไหว และมเรองราวในตวของมนเอง

5. พนผว (Texture)

การสรางพนผวในผลงาน ไดสรางขนตามสงทปรากฏในเนอหาของเรองราวทน าเสนอ

เชน พนผวตนไม ทองฟา ธรรมชาต ตามอารมณของภาพทงจากการเขยน และการท ารองรอยของ

เทยมจากวสดตางๆ เพอเพมรายละเอยดใหภาพดสมจรงดวยรองรอยพนผว และท าใหเกดความ

สวยงามมากยงขน

6. น าหนก (Tone)

เกดจากการใชคาน าหนกของสก าหนดรปทรงและพนทวาง และแสงสวางใน

สวนประกอบตางๆสรางคาน าหนกออนแก ซงจะไดผลในเรองของมต มความตนลกตามน าหนก

ของส เชน น าหนกบรเวณพนทดานลางของผลงานจะมน าหนกเขมกวาดานบน เพอแสดงความ

แตกตางของพนท ซงจะใหความรสกทงหนกแนนและผอนคลายอยในทเดยวกนตามเนอหาท

แสดงอยภายในภาพ

18

ภาพท 10 ขนตอนการสรางผลงานวทยานพนธชนท 4

19

ภาพท 11 ขนตอนการสรางผลงานวทยานพนธชนท 4

20

ภาพท 12 ขนตอนการสรางผลงานวทยานพนธชนท 4

21

บทท 4

การด าเนนงานสรางสรรควทยานพนธ

ผลงานจตรกรรมไทยแบบประเพณชด “สของลายพนธพฤกษาในจตรกรรมไทย” ใช

เนอหาเรองราวของสถานทส าคญในพทธประวตเปนสอในการแสดงออก ซงไดรบอทธพลและแรง

บนดาลใจจากจตรกรรมฝาผนง ลายรดน า ผสมผสานกบธรรมชาต เสนอแนวความคดและ

ความรสกสวนตว เพอสอความด ความงาม และความศรทธาตอพทธศาสนา

การศกษาและแกปญหาจนพฒนาเปนผลงานสรางสรรคทสมบรณ สามารถแสดง

ชวงเวลาของการสรางสรรคผลงานไดเปน 2 ระยะดงน

ผลงานระยะกอนวทยานพนธ

การสรางสรรคผลงานในระยะนมดวยกนทงหมด 7 ชน แสดงแตละตอน เรมจากตอน

ประสต ตอนตรสร ตอนปฐมเทศนา ตอนลอยถาด ตอนยมกปาฏหารย และตอนปรนพพาน โดย

แยกล าดบการสรางสรรคผลงานดงน

1. ผลงานระยะกอนวทยานพนธ ตอนตรสร เปนผลงานทไดสรางสรรคขนถง 2 ชน ม

การก าหนดองคประกอบของภาพ โดยใชสญลกษณส าคญของตอนตรสรคอ ตนโพธ เปน

โครงสรางใหญของภาพ ซงจดเดนคอรปทรงของพระพทธเจาอยใตตนโพธ สงเกตไดจากการเวน

ทวางใหเกดรปทรงคลายพระพทธเจา รายละเอยดของภาพรวมทงหมดจะเปนดอกไมนานาพนธ

และสงมชวตตางๆ เพอแสดงถงความอดมสมบรณ ในเรองของการใชส ผลงานทง 2 ชนซงจะม

ความแตกตางกน คอ

ตอนตรสร หมายเลข 1 จะอยในโทนเหลองน าตาล แตจะมสเขยวของใบโพธทสวาง

ขน เพอใหเกดจดเดน ตดกบโทนสเหลองของภาพ บรรยากาศโดยรวมจะสรางดวยการสลดสขน

เปนภาพรวม โดยมเจตนาก าหนดใหคลายมแสงเรองรองอยภายหลงภาพ ผลงานชนนมรายละเอยด

คอนขางมาก ท าใหมความระยบระยบไปทงภาพเมอมองไกลๆ ตางจากตอนตรสร หมายเลข 2 ตรง

การใชโทนสของภาพ ซงมการแบงโทนสอยางชดเจน ในองคประกอบแบบเดม แตเวนทวางตรง

22

พระพทธเจาไวอยางชดเจน และเพมรายละเอยดโดยการใสดอกไมสขาวเลกๆ เปนกลมใหอยใน

รปทรงของพระพทธเจา สวนบรรยากาศเบองหลงใชโทนสน าเงน เพอสรางน าหนกใหกบภาพ ซง

จะตดกบสเหลองทองของน าอยางชดเจน ท าใหภาพมระยะใกลไกลโดยการสรางดวยสสนท ด

สลบซบซอน สอดแทรกกนไปมาอยางเหนไดชด เพอเกดความงามตามเนอหาเรองราวของภาพ

2. ผลงานระยะกอนวทยานพนธ ตอนประสต เปนผลงานทไดสรางสรรคขน 2 ชน ม

การวางองคประกอบคลายคลงกน คอ ใชรปทรงของตนสาละเปนจดเดนของภาพ แตตางกนตรงท

ตอนประสต หมายเลข 1 สรางขนตามลกษณะธรรมชาตของตนสาละ เพอตองการแสดงถงความ

เจรญเตบโตของตนไม โดยการใชเสนของกงกานใบเปนตวกระจายภาพใหเกดความรสกถงการแผ

ขยายของล าตน ผลงานชนนมความพเศษในบรเวณทก าหนดใหเปนพนทสเหลองเปนแสงใตล าตน

เพอแสดงถงพทธภาวะแหงการประสตของพระพทธเจาอยางนาอศจรรย

ตอนประสต หมายเลข 2 ตางจากชนแรก คอ การสรางพนผวใหเกดรองรอยและเขยน

ภาพพระพทธประวตตอนประสตอยเปนฉากหลง การเขยนล าตนสาละไมไดรบการเนนใหชดเจน

เหมอนภาพแรก รปทรงไมสาละสรางขนเปนดอกเลกใหญขนาดไมเทากนกอตวขนเปนล าตน สวน

สของทง 2 ภาพ อยในโทนเหลองน าตาล เขยวเปนหลก โดยมรายละเอยดตางๆ ทเกดขนจากสและ

จากลายพนธพฤกษาทหลากหลาย จงท าใหเกดความงามตามการแสดงออกทางทศนศลป

3. ลกษณะส าคญของภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธ ตอนลอยถาด แบงออกเปน 2

สวน 1.บนดน 2.ในน า

สวนท 1 การจดองคประกอบดวยรปทรงตนไมใหญสองตนใหอยดานขางของภาพ

ก าหนดใหพนทวางกลางภาพเปนแสง อนแสดงถงพระพทธบารม ครงบนของภาพใชโทนสน าตาล

เหลองเพอสอถงพนดน บรเวณดงกลาวแสดงภาพพระพทธเจาก าลงลอยถาด

สวนท 2 ใชโทนสฟาน าเงน มความพเศษตรงทผวของน าไดใชสเขยวออนและใช

เทคนคการไลสจากออนไปเขม ในสวนทเขมสดหรอใตสด มปราสาทของพญานาค รายละเอยด

ของภาพในน าประกอบไปดวยพชพนธและสงมชวต ภาพดงกลาวนก าหนดใหมแสงเชอมโยง

โครงสรางทง 2 สวนเขาไวดวยกน ถาดสทองทลอยลงมาในน าอยางมจงหวะ ท าใหภาพดมความ

เคลอนไหว ผลงานชนนจงใจก าหนดใหมการแบงโทนส เพอท าใหภาพเกดคาน าหนกสทดขดแยง

(Contrast) อยางนาสนใจ

23

4. ผลงานระยะกอนวทยานพนธ ตอนยมกปาฏหารย แสดงปางภาพพระพทธองคอย

ในปางตางๆ กน อยางละค คอ ประทบไสยาสน 2 องค ประทบยน 2 องค และประทบนงขดสมาธ

ภาพพระพทธเจาทงหมดนประทบอยบนคณฑามพฤกษ (ตนมะมวง) ทเมองสาวตถ โดยปรากฏ

กลมแสงทเกดจากดอกไมสขาวเลกๆ เปนรปทรงของพระพทธเจาในปางตางๆ เพอแสดงถง

เรองราวเชงปาฏหารย ผลงานชนนจงดสวาง เบกบาน สวนน าหนกทเกดจากการใสสเขมเขาไปใน

สวนของกอนหนทอยดานขางของภาพ และบรรยากาศกยงคงใชสน าตาลเหลอง เพอขบใหพระ

พทธองคมความเดนมากยงขนในดานทศนศลป ผลรวมของภาพประสานกลมกลนกนทง ส รปทรง

และบรรยากาศเปนทนาพอใจ

5. ผลงานกอนวทยานพนธ ตอนเสดจสปรนพพาน การจดองคประกอบของภาพนคอ

การวางตนรงคไว 2 ฝงของภาพ ล าตนโนมเขาหาพระพทธองค โดยมพนธพฤกษาตางๆ รายลอมทง

ภาพ เวนตรงกลางไวเปนพนทวาง เพอแสดงถงการหลดพนคอนพพาน รปทรงพระพทธองค

ก าหนดโดยใชแสงเปนตวแทนองคคณวเศษแหงพระพทธะใหความรสกวามพระพทธองคประทบ

ไสยาสน สและบรรยากาศของภาพอยในโทนน าตาลเหลอง สรางน าหนกโดยใชสมวง ชมพ เพอ

ไมใหภาพดเศราสลดตามเนอหาเรองราว แตตองการสอถงการปรนพพานอยางสงบ จงไดใชสเปน

ตวแทนสออารมณความรสก ใหคณคาดานสนทรยะทางทศนศลปทตรงตามเปาหมาย

สรปจากการด าเนนการสรางสรรคผลงานชวงกอนวทยานพนธ มปญหาของการสราง

น าหนก และบรรยากาศทยงไมแสดงออกถงความเปนธรรมชาตทแทจรง ผลงานดงกลาวจงเปน

เพยงการเรมตนศกษาเพอปรบปรง พฒนา แกไข ในผลงานชดตอไป

24

ผลงานระยะกอนวทยานพนธ

25

ภาพท 13 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 1 “ตรสร หมายเลข 1”

26

ภาพท 14 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 2 “ตรสร หมายเลข 2”

27

ภาพท 15 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 3 “ประสต หมายเลข 1”

28

ภาพท 16 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 4 “ประสต หมายเลข 2”

29

ภาพท 17 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 5 “ลอยถาด”

30

ภาพท 18 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 6 “ยมกปาฏหารย”

31

ภาพท 19 ภาพผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 7 “ปรนพพาน หมายเลข 1”

32

ผลงานวทยานพนธ ผลงานวทยานพนธชดน ขาพเจาไดเลอกเฉพาะพระพทธประวตตอนทส าคญและ

เดนชดทางดานอารมณความรสก โดยในระยะการด าเนนผลงานวทยานพนธ ความตอเนองจาก

ผลงานชดกอนทตองการแกปญหา

1. ผลงานวทยานพนธ ตอนตรสร ผลงานชนนไดใชตนโพธใหญเปนโครงสรางหลก

และรายลอมไปดวยลวดลายเหลาพนธพฤกษาผสมผสานกบลวดลายไทยประกอบกน เพอใหภาพม

อารมณความรสกตามเนอหาเรองราวและทศนคตสวนตวของขาพเจาทมตอสภาวะธรรม ผลงานชน

นใชโทนสเหลองทองเปนโครงสรางใหญ และสอดแทรกสสนของพนธพฤกษาเปนตวเชอมโยงให

เกดรปทรงทสามารถสอถงสภาวะอารมณในตอนตรสร และเพมพนทชองไฟของลวดลายใหม

ลกษณะแตกตางกนมากยงขน เพอใหภาพนนเกดการผอนคลายทางสายตาดวยการเปดพนทวาง

และชวยสงเสรมใหรปทรงทเปนโครงสรางหลกนนแสดงก าลงไดเตมท สวนการใชน าหนกสโทน

สวางเปนพนหลง เพอแสดงสภาวะแหงการตรสร และแทรกน าหนกเขมตามพนทตางๆ ของภาพอย

บางเลกนอย เพอใหเกดความงามทางทศนศลปและเนอหาสภาวะอารมณทสอดคลองสมพนธกบ

พทธประวต

ภาพท 20 ภาพรางผลงานวทยานพนธ ชนท 1

33

2. ผลงานวทยานพนธ ตอนปฐมเทศนา ผลงานชนนยงใชตนโพธเปนโครงใหญของภาพ

และมเสนวงกลมอยภายนอก แสดงลกษณะเหมอนธรรมจกรทแฝงอยภายในภาพผลงาน ไดแสดง

แสงสจบกลมเปนกอนและกระจายตวออกตามลกษณะของลวดลายพนธพฤกษา เทคนคเกดจาก

วธการเท ราด สลด หรอหยดสลงบนผนผาใบ ซงผลงานชนนไมไดก าหนดจดศนยกลางไวอยาง

ตายตวหากแตมจดสนใจอยทวทกสวนของภาพ จะเหนไดวาโครงสรางทเปนวงกลมนนไดท า

หนาทควบคมกลมองคประกอบตางๆใหเกดเปนเอกภาพการแสดงออกของผลงานเรมมการท าให

เปนลกษณะนามธรรมมากยงขน

ภาพท 21 ภาพรางผลงานวทยานพนธ ชนท 2

34

3. ผลงานวทยานพนธ ตอนปรนพพาน ผลงานชนนจดองคประกอบของภาพ ดวยการ

วางตนรงคไว 2 ฝงของภาพ ล าตนโนมลงแตไมเทากน เพอใหภาพมพนทวางพอในการก าหนดให

แสงเลอนไหลเขาหาพระพทธองค โดยมพนธพฤกษาตางๆ รายลอมทงภาพ เวนตรงกลางไวเปน

พนทวาง เพอแสดงถงการหลดพนคอนพพาน การสรางรปทรงแทนพระพทธองค โดยใชแสงท

สวางมากขน ใหความรสกวามพทธองคประทบไสยาสน สและบรรยากาศของภาพอยในโทน

น าตาลเหลอง ก าหนดแสงสวางภายในล าตนจากตนหนงใหผานพระวรกายของพทธองคไปสอกล า

ตนหนง เพอใหเกดแงคดวาทกอยางลวนแลวมการหมนเวยนอยตลอด

ภาพท 22 ภาพรางผลงานวทยานพนธ ชนท 3

35

4. ผลงานวทยานพนธ ตอนตรสร ผลงานชนนไดใชตนโพธใหญเปนโครงหลกและ

ประกอบไปดวยจงหวะลลาของลวดลายพนธพฤกษาใหมสวนรวมในการก าหนดองคประกอบภาพ

ผสมผสานกบลวดลายไทย เพอใหรปทรงแสดงอารมณความรสกตามเนอหาเรองราวและทศนคต

สวนตวทมตอสภาวะธรรม ผลงานชนนใชโทนสเหลองทองเปนโครงสรางใหญ และสอดแทรก

สสนของพนธพฤกษาเปนตวเชอมโยงใหสอไปถงสภาวะแหงการตรสรของพระพทธองค และเพม

พนทวางของชองไฟใหมลกษณะแตกตางกนมากยงขน เพอใหพลงของพนทวางดเลอนไหลและ

เกดการผอนคลายทางสายตา ชวยผลกดนใหองคประกอบทเปนโครงสรางหลกแสดงก าลงไดอยาง

เตมท การใชน าหนกพนทใหเปนโทนสวาง เพอสอสภาวะแหงการตรสร และแทรกน าหนกเขมตาม

พนทตางๆ ของภาพมอยบางเลกนอย เพอใหเกดความงามทางทศนศลป รวมถงการใชสทดสดใส

อนสามารถแสดงเนอหาสภาวะอารมณของภาพ ลกษณะเดนคอการน าคณลกษณะของสทดพรามว

มาก าหนดตรงพนทของใบไมใหแผกระจายออก เพอใหเกดพลงความเคลอนไหวมากยงขน

ภาพท 23 ภาพรางผลงานวทยานพนธ ชนท 4

36

ผลงานทง 4 ชนในวทยานพนธชดนไดแรงบนดาลใจและแนวความคดจากเรองราว

พทธประวต ทมสถานทส าคญ โดยแสดงออกดวยการใชสและเขยนลายพนธพฤกษา ผสมผสานกบ

อารมณ ความรสกสวนตน และการแสดงออกทางศลปะเขาดวยกน ถอเปนสวนหนงของการศกษา

คนควาและพฒนาการสรางสรรคผลงานไดตามจดมงหมายของแนวความคด ดวยวธการในการ

แสดงออกในงานจตรกรรมไทยแบบประเพณ

37

ผลงานวทยานพนธ

38

ภาพท 24 ภาพผลงานวทยานพนธชนท 1 “ตรสร หมายเลข 3”

39

ภาพท 25 ภาพผลงานวทยานพนธชนท 2 “ปฐมเทศนา”

40

ภาพท 26 ภาพผลงานวทยานพนธชนท 3 “ปรนพพาน หมายเลข 2”

41

ภาพท 27 ภาพผลงานวทยานพนธชนท 4 “ตรสร หมายเลข 4”

42

บทท 5

สรป

ขาพเจาไดสรางสรรคผลงานวทยานพนธในชด “สของลายพนธพฤกษาในงาน

จตรกรรมไทย” โดยแสดงถงเรองราวเกยวกบสถานทส าคญทางพทธศาสนาทแสดงออกถงการ

ผสมผสานกนระหวางลายพนธพฤกษากบลายรดน าและการใชสทมเอกลกษณเฉพาะตว รวมทง

รปทรงของสงมชวตตางๆ ทมอยในพทธประวต สามารถสอถงเรองราวในภาพไดอยางสอดคลอง

กลมกลนกนและแสดงอารมณความรสกของเรองราวนนๆ พรอมทงแฝงคตธรรมแงคดในหลกค า

สอนขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา เพอนอมน าใหเกดความความซาบซงเลอมใส และ

ศรทธาในพระพทธศาสนา โดยสะทอนใหเหนถงคณคาทางพทธศลป อนเปนประโยชนตอ

การศกษาคนควาเรองราวเกยวกบพทธศาสนาในรปแบบจตรกรรมไทยแบบประเพณ โดยอาศย

โครงสราง องคประกอบ เนอเรอง รปทรงจตรกรรมไทย ไดแก สมดภาพไตรภม ต พระธรรม

จตรกรรมฝาผนง ภาพพระบฏ สมดขอย และธรรมชาต น ามาเชอมโยงตามทศนคตสวนตว

ผสมผสานไปกบลายพนธพฤกษาเขาดวยกน และผลงานโดยภาพรวมไดเนนความชดเจนของ

ลวดลายและสทน ามาแสดงใหสมพนธไปกบตวภาพและอารมณมากยงขน โดยลกษณะของรปทรง

ส และบรรยากาศของภาพนนแสดงคณลกษณะทเปนรปแบบใหมในงานจตรกรรมไทยประเพณ

วทยานพนธชด “สของลายพนธพฤกษาในงานจตรกรรมไทย” เปนผลงานจตรกรรมท

แสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางงานจตรกรรมไทยกบสและลายพนธพฤกษา เพอเปนแนวทาง

ในการศกษาคนควาจากคตนยมแบบแผนโบราณ และน ามาสรางสรรคพนนาตอยอดดวยการ

แสดงออกเฉพาะตน เพอจรรโลงไวซงคณคาทางศลปะสบตอไปในอนาคต

43

บรรณานกรม

กรมศลปากร. ชาดกและพทธประวตจากตลายรดน า. กรงเทพมหานคร: กรมศลปากร, 2549.

ชลด นมเสมอ. การเขาถงศลปะในงานจตรกรรมไทย. กรงเทพฯ:บรษท อมรนทร พรนตง กรป

จ ากด, 2532.

ภทรวรรณ วนทนชยสข. ความรเกยวกบพระพทธเจา. [ออนไลน]. สบคน 2 พฤศจกายน 2554.

เขาถงไดจาก :http://www.palungjit.com

วถไทยในภาพพระบฏ, โครงการศลปกรรมไทย ครงท 5 ป พ.ศ. 2547 - 2548 ของศลปนจาก

สถาบนอดมศกษาทมการสอนดานศลปะและศลปนอสระ จ านวน 72 คน ณ หอศลป

มหาวทยาลยศลปากรวงทาพระ, 11 ตลาคม – 10 พฤศจกายน 2547. อมรนทร พรนตง

กรป จ ากด, 2547.

เศรษฐมนตร กาญจนกล. ตนไมลายไทย . กรงเทพฯ: โรงพมพ ดแอลเอส, 2540.

สรทน ตาตะนะ. “จตรกรรมพทธประวต”. วทยานพนธปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาศลปไทย

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2549.

ภาคผนวก

45

รายละเอยดผลงานการสรางสรรค

ผลงานระยะกอนวทยานพนธ

1. ผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 1 “ตรสร หมายเลข 1”

ขนาด 150 x 120 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

2. ผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 2 “ตรสร หมายเลข 2”

ขนาด 180 x 130 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

3. ผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 3 “ประสต หมายเลข 1”

ขนาด 170 x 150 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

4. ผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 4 “ประสต หมายเลข 2”

ขนาด 120 x 90 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

5. ผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 5 “ลอยถาด”

ขนาด 180 x 130 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

6. ผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 6 “ยมกปาฏหารย”

ขนาด 150 x 200 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

7. ผลงานระยะกอนวทยานพนธชนท 7 “ปรนพพาน หมายเลข 1”

ขนาด 150 x 200 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

ผลงานวทยานพนธ

1. ผลงานวทยานพนธชนท 1 “ตรสร หมายเลข 3”

ขนาด 200 x 150 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

2. ผลงานวทยานพนธชนท 2 “ปฐมเทศนา”

ขนาด 200 x 150 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

3. ผลงานวทยานพนธชนท 3 “ปรนพพาน หมายเลข 2”

ขนาด 200 x 150 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

4. ผลงานวทยานพนธชนท 4 “ตรสร หมายเลข 4”

ขนาด 200 x 150 เซนตเมตร เทคนค สอะครลคบนผาใบ

46

ประวตผวจย

ชอ – สกล นายเมธาสทธ อดดก

วนเดอนปเกด 22 พฤศจกายน 2528

ทอยปจจบน 130/2 ซอยบางแวก 21 แขวงบางแวก เขตภาษเจรญ กทม. 10160

โทร. 083-890-8892

E-mail jokeee22@hotmail.com

ประวตการศกษา

โรงเรยนวดโตนด

โรงเรยนวดนวลนรดศ

วทยาลยอาชวศกษาเสาวภา

ปรญญาตรสาขาศลปไทย คณะจตกรรม ประตมากรรมและภาพพมพ

มหาวทยาลยศลปากร

ปรญญาโทสาขาทศนศลป กลมวชาเอกศลปไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

ศลปากร

ประวตการแสดงงาน

เขยนภาพปฎทน “ พอหลวงของชาวไทย” บรษท กนกสน จ ากด

รวมเขยนภาพผลงานทธนาคารแหงชาต

รวมแสดงงาน 15 cm ศลป พระศร

รวมแสดงงาน playing sound around art

รวมแสดงงานศลปะ “เดกแนวพอเพยง”

รวมแสดงงาน “ครบรอบ 61 ป มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตพระราชวงสนาม

จนทร”

รวมแสดง “ศลปะเฉลมพระเกยรต ๘o พรรษา เทดไทองคราชน โรงเรยนเสงสาง

รวมเขยนภาพตนแบบงาน SA-TEP BY SA-TI a step of mindfulness

แสดงงาน CAFÉ ARDEL ในชด DRAWING ป 2551

47

นทรรศการ "จตภาพไทย" ณ แกลเลอร ปาณศา จ.เชยงใหม ป 2553

เกยรตประวต

ไดรบทนศลปะ จกรพนธ โปษยกฤต

ไดรบทนศลปะ ถวลย ดชน

ผลงานวาดเสนไดรบลงหนงสอวาดเสน คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพ

พมพ

รวมแสดงผลงานการประกวดจตรกรรมบวหลวง ครงท 30 และ 31

รางวลท 2 เหรยญเงนบวหลวง ประเภทจตรกรรมไทยแบบประเพณ จตรกรรมบว

หลวง ครงท 32 โดยมลนธธนาคารกรงเทพ

รางวลท 1 เหรยญทองบวหลวง ประเภทจตรกรรมไทยแบบประเพณ จตรกรรม

บวหลวง ครงท 33 โดยมลนธธนาคารกรงเทพ

รวมแสดงศลปกรรมแหงชาตครงท 51

รางวลพเศษ ศลปกรรม 84 พรรษา ธรรมราชาประชาธปไตย