1/40 bİlgİ toplumu bİlgİ ekonomİsİ. 2/40 bilgi toplumu bilginin her geçen gün önemini...

1/40

BİLGİ TOPLUMU

BİLGİ EKONOMİSİ

2/40

Bilgi Toplumu

Bilginin her geçen gün önemini artırması ve etkin bilgi yönetiminin toplumsal ve bireysel başarı için vazgeçilmez bir duruma gelmesi toplumunda zaman içerisinde değişimini gerçekleştirmektedir. İnsanların olaylara bakış açısı değişmekte ve bilginin hayatın her alanında etkin olmasını zorunlu kılmaktadır. Bu da günümüzde bilgi toplumunun doğmasına neden olmaktadır. Bilgi toplumunu iyi anlamak için geçmişten günümüze bilginin toplum içindeki yerini ve gelişme sürecini değerlendirmekte fayda vardır.

3/40

İnsanın bilgiye olan ihtiyacı insanlık tarihi kadar eski olup, günümüz bilgi çağında, bilgiye verilen önem her geçen gün artmaktadır. İnsan belli teknolojilerin kullanımıyla, ilkel toplumdan tarım toplumuna geçmiştir. İlkel toplumda, doğanın verdiğiyle yetinen insan tarım toplumunda ekip-biçerek daha çok üretmeyi başarmıştır

4/40

İnsanlar geçmişte geçimlerini topraktan sağlıyorlardı. Bu dönemde toprak ağaları bulunmakta ve toprağın sahibi olarak toplumda güç oluşturuyorlardı. Tarımsal üretimin ana girdisi toprak olmuştur.Daha sonra ise toprak yerini makinelere bıraktı, insanlar geçimlerini sanayiden kazanır duruma geldi. Buna bağlı olarak da patron kavramı ortaya çıktı. Bu dönemde sanayi dönemi olarak adlandırıldı.Sanayi toplumu döneminde, toprağın yerini sermaye malları yani makineler ikame etmiştir. Sanayi toplumunda zenginlik ve refah artışının kaynağı sermaye malları olmuştur.

5/40

21. yüzyılda ise makineler yerini bilgiye bıraktı ve bilgi giderek önem kazanmaya başladı. Bilgiye sahip olan kişilerin değeri anlaşılmaya başlandı ve bu dönem bilgi toplumu olarak adlandırıldı.

Bilgi çağı, servet yaratmada bilginin öne geçtiği dönemi tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. Böylece maddi sermayenin yerini zihinsel sermaye almıştır.

Tabloda toplumsal dönüşüm süreci gösterilmektedir.

6/40

Tarım Toplumu Sanayi Toplumu Bilgi Toplumu

Toprak Makine Bilgi

Ağa Patron ????

Geleneksel Yönetim Toplam Kalite Yönetimi Toplam Bilgi Yönetimi

Toplumsal dönüşüm süreci

7/40

Tablodan da görüldüğü gibi bilgi toplumunda toplam bilgi yönetimi çalışmaları toplumsal gelişmeler dolayısı ile kurumsal gelişmeler için oldukça önemlidir. Patronların yerini ise neyin alacağı şu an bilinmemekle birlikte yeni bir güç odağının oluşacağı açıktır.20. yüzyılın son çeyreğinde sanayi toplumundan bilgi toplumuna dönüşüm başlamıştır. Ancak yeni teknolojilerin, sanayi devrimine göre çok hızlı üretiminin yapılması ve yaşam biçimimizi etkilemesi, bilgi toplumuna dönüşümün çok daha kısa sürede gerçekleşmesi yönünde bir sonuç doğurmaktadır. Günümüzde artık bilginin anlamlı tek kaynak olduğunu söylemek yanlış olmaz.

8/40

Bilgi Çağını Diğer Dönemlerden Ayıran Özellikler

Bilgi çağı bilgiye dayalı toplumun yükselişinden meydana gelmektedir.

Bilgi çağında işletmeler bilgi teknolojisine dayalı olarak faaliyet göstermektedir.

Bilgi çağında iş süreçleri verimlilik artışına dönüşmektedir.

Bilgi çağının başarısı bilgi teknolojilerinin kullanımında etkinlik ile ölçülmektedir.

Bilgi çağında pek çok ürün ve hizmet, bilgi teknolojileri ile iç içe geçmiş durumdadır.

9/40

10/40

11/40

Bilgi toplumu; her türlü bilgiyi üreten, bilgi ağlarına bağlanan, hazır bilgilere erişen, erişilmiş bilgileri kolaylıkla yayabilen ve bu bilgileri her sektörde kullanabilen bir toplum olarak tanımlanabilir. 21.yy’da sanayileşme sürecini tamamlamış veya yeni sanayileşmiş bazı ülkelerde sanayi ötesi toplum ya da bilgi toplumu olarak tanımlanan yeni bir toplumsal yapının oluşmaya başladığı görülmektedir.

12/40

Bilgi toplumu olarak ifadesini bulan ve bu toplum biçiminin en temel özelliği, bilgi merkezli ve teknoloji patentli üretim yapılanmasının olması ve söz konusu teknolojik bilginin ekonominin her alanında kullanılabilir olmasıdır. Buradaki amaç, bilginin sınırlarını genişletmek ve üretimde yüksek verim elde etmektir. Bilgi toplumunda emek, bilgi işçisi olarak ifadesini bulmaktadır.

13/40

Yeni gelişen teknolojiler değişen gereksinimler artan nüfus bilgiye olan gereksinimi bilgi kullanımını ve bilgi yönetimini ön plana çıkarmıştır. Bu eğilim tüm dünyada bilgi toplumuna geçiş olarak değerlendirilmektedir.

14/40

Günümüzde; ekonomik ve teknolojik gelişmelere paralel olarak büyük toplumsal dönüşümler yaşanmakta ve içinde bulunduğumuz çağ “bilgi çağı” olarak adlandırılmaktadır. Bilgi toplumu bir yandan toplumsal yapıda değişimlere neden olurken, diğer yandan da kurumsal yapıda da bazı değişimleri zorunlu kılmaktadır.

15/40

Bilgi toplumunun temel özellikleri

Bilgi toplumunda; bilgi kullanımı, veri bankaları ve bilgi ağlarına bağlı olarak üretilebilmektedir,

Bilgi kullanımı, ulusal sınırları kaldırıp küreselleşmeye yönelmiştir,

Bilgi toplumunda, bilgi endüstrileri doğmuş ve tarım-sanayi-hizmet sektörlerine ilave olarak, dördüncü bir sektör şeklinde devreye girmiştir,

Müşterek üretim ön plana çıkmakta ve paylaşım kullanımla gerçekleşmektedir,

Gelecekteki amaçların gerçekleştirilebilmesi için bilgi kullanımı gündeme gelmektedir,

16/40

Katılım ve sosyal yarar ön plana çıkmaktadır,

Gönüllü topluluklar, sosyal-ekonomik sürecin öznesi durumuna gelmektedir,

Bilgi toplumunda, bilgi sektörü egemen olmaktadır.

Maddi mallar yerine; bilgi kullanılarak “bilginin üretimi” ön plana çıkmaktadır.

17/40

Hızlı gelişme ve toplumun gelişen teknolojilere uyum becerisi üretilen yeni bilginin diğer insanlar tarafından çok kısa bir sürede paylaşılmasına neden olmuştur. Dünyanın herhangi bir yerinde depolanmış bilgiye erişme ve hepsinden önemlisi büyük miktardaki verileri birleştirme ve çözümleme olanağı sayesinde başka insanların sahip olmadığı ve değer içeren yeni bilgiler üretmek artık olanaklı hale gelmiştir. Bilgi, bilgi toplumunun yegâne taşıdır.

18/40

Bilgi Toplumunu Belirleyen Temel Karakteristikler

1.Ekonomik Yapıdaki DönüşümEn büyük özellik mal üretiminden hizmet üretimine doğru bir yönelişin olmasıdır.Sanayi sonrası toplumda eğitim, sağlık, sosyal hizmetler gibi insani hizmetler ve bilgisayar sistem analizi, bilimsel ar-ge gibi mesleki hizmetler yoğunluk kazanmaktadır.

19/40

2.Yükselen Yeni SınıflarYeni toplumda insanların çalıştıkları yerler değil aynı zamanda yaptıkları işlerin türü de değişmektedir. Sanayi toplumunda vasıflı işçiler çalışan sınıf içinde kalabalık grubu oluştururken, bilgi toplumunda bilgi işçisi olarak nitelendirilen bilim adamları, mühendisler vb. işler ile uğraşanlar artmıştır.

20/40

3.Bilginin Artan RolüSanayi toplumu, malların üretimi için makine ve insanların koordinasyonuna dayanmaktaydı. Yeni toplum ise bilgi etrafında örgütlenmekteydi.

21/40

4.Bilişim TeknolojisiSanayi toplumunda buhar makinesinin keşfi ile Ortaya çıkan etki, bilgi toplumunda da bilişim teknolojilerinin ortaya çıkıp gelişmesi ile benzer bir etki oluşturmuştur.

22/40

Bilgi Ekonomisi

Bilişim teknolojisindeki gelişmelerle birlikte, sanayi ekonomisi yerini bilgi ekonomisine bırakırken, ekonominin üçlü saç ayağı olarak nitelendirdiğimiz üretim, tüketim, dağıtım ilişkileri ve ekonomik yapının tümü, bilgi temeli üzerine yeniden yapılanmış ve bilgi rekabetin temel faktörü durumuna gelmiştir.

23/40

Günümüzde bilginin üretimi ve kullanımı ile ekonomik ortam yeniden biçimlenmiştir. İşletmeler bu yeni biçimlenmeye uyum sağlayarak bilginin üretilmesine ve kullanılmasına yönelip pazarlama ve işletme stratejilerinde değişiklik yapmışlardır. Yapılan bu değişiklikler müşteri odaklı olarak gerçekleşmiştir. İşletme stratejilerinde ve pazarlama yöntemlerinde yapılan bu değişiklikler ekonominin tanımını değiştirmiş ve yeni ekonomi diğer bir deyişle bilgi ekonomisi adını almıştır

24/40

Yeni ekonominin dört temel özelliğinden söz etmek mümkündür:

-Dijitalleşme-İnternet ekonomisi-Ar-ge faaliyetlerinin artması-Kurumların insan kaynakları ihtiyacının

yeniden yapılanması

25/40

Yeni ekonomi, insana yapılan yatırımın getirisinin fiziki sermaye yatırımlarından daha yüksek olduğu bir döneme girdiğimizi göstermektedir.

Yeni ekonomi hakkında hemen hemen herkesin üzerinde anlaştığı gerçek ekonominin altyapısının elle tutulabilir mallardan çok, bilgi temelli ve daha çok hizmete benzeyen mallar üzerinde oturuyor olmasıdır.

26/40

Bilgi Ekonomisi (Yeni ekonomi)

Ekonomiye, tarih boyunca etki eden üç önemli devrim mevcuttur.

1. “Sanayi Devrimi”,2. İkinci Dünya Savaşı sonrası yaşanan “Teknolojik

Devrim”,3. Günümüzde yaşanılan  “Enformasyon Devrimi”,

“Bilgi Devrimi” yani “Yeni Ekonomi”dir. Yeni Ekonomide “yeni” olan, yeni teknolojilerin

özellikle internet kullanımının artması ve ekonomi alanında da kullanımının hızla yaygınlaşmasıdır. İnternet kullanımının basit ve açık olması, bilginin küreselleşmesini sağlamıştır.

27/40

Bilgi ekonomisinin özelliklerinden birisi sürekli hızlanan teknolojik gelişmelerdir.Ayrıca artan bilişim ve bilgi yoğun faaliyetler de bir başka etkendir. Bunların yanında ürün yaşam eğrisi oldukça kısalmıştır. Bir diğer özelliği de pazarın küreselleşmesi ve sanayi kolları arasındaki farklılıkların belirsizleşmesidir. Bunların yanında bazı iktisatçılar tarafından bilgi ekonomisi internetin iş yaşamına taşınmasıyla bir süre ‘dijital ekonomi’ diye adlandırılmıştır.

28/40

Yeni ekonomi (bilgi ekonomisi) kavramı genel olarak

değerlendirildiğinde, bilginin elde edilmesi, işlenmesi ve

dönüştürülmesi ile dağıtılması süreçlerini kapsadığı

söylenebilir.

Geleneksel ekonomilerde de bilgiler toplanıp, işlenip

dağıtılmaktaydı. Ancak, yeni ekonominin ayırt edici

niteliği yeni ekonomide bilgileri geleneksel ekonomide

olduğundan çok daha hızlı toparlayan, işleyen,

dönüştüren ve dağıtan unsurun gelişmiş-kompleks

bilgisayar sistemleri ve yazılım programlarının olmasıdır.

29/40

Bilgi ekonomisinin (yeni ekonominin) özellikleri

1. Bilgi ekonomisinde, kıtlık üzerine kurulu bir ekonomi anlayışı yerini bolluk anlayışına bırakmaktadır. Ekonomide tüm kaynaklar kullanıldığında azalır ya da biterler. Buna karşın yeni ekonominin temel kaynağı olan enformasyon ve bilgi paylaşıldıkça ve kullanıldıkça büyür.

30/40

Bilgi ekonomisinin (yeni ekonominin) özellikleri

2. Bir organizasyon çalışmasında ve başarılı

olmasında kuruluş yerinin anlamı ve etkisi

ortadan kalkmaktadır. Uygun teknoloji ve

yöntemler kullanılarak, sanal piyasalar ve sanal

organizasyonlar oluşturulmakta ve buralardan 24

saat aralıksız ve dünyanın her tarafında

hizmet/fayda sunulmaktadır.

31/40

Bilgi ekonomisinin (yeni ekonominin) özellikleri

3. Bilgi, talebin en yüksek ve engellerin en az

olduğu yerlere doğru kolayca sızmaktadır.

Enformasyonun ve bilgi varlıklarının

sınırlandırılması, vergilendirilmesi ve gümrük

işlemlerinden geçirilmesi giderek daha da zor,

hatta olanaksız olmaktadır.

32/40

Bilgi ekonomisinin (yeni ekonominin) özellikleri

4. Bilgi açısından zenginleştirilmiş ürün ve hizmetler daha az bilgi içeren, yani bilgi yoğunluğu az olan benzer ürünlere veya hizmetlere göre fiyat olarak daha fazla prim yapmaktadır. Diğer bir ifadeyle, daha fazla bilgi yoğun ürünler ve hizmetler sunan organizasyonlar çok önemli bir rekabetçi üstünlüğe sahip olmakta ve çok daha fazla kazanmaktadır.

33/40

Bilgi ekonomisinin (yeni ekonominin) özellikleri

5. Ürün ve hizmetlerin fiyatlandırılması ve değer

kazanması büyük ölçüde içeriklerine ve ihtiyaçları

karşılama derecesine bağlıdır. Bu nedenle aynı

enformasyon/bilgi, farklı zamanlarda farklı insanlar

için son derece farklı değerler ifade edebilir. Bunun

bir sonucu olarak, bilgiye dayalı ekonomide

fiyatlandırma ve değerlendirme süreci bilinen

yöntemlerden farklı ve yeni yaklaşımlar

gerektirmektedir.

34/40

Bilgi ekonomisinin (yeni ekonominin) özellikleri

6. Sistemlere ve süreçlere aktarılan ve kilitlenen bilgi,

insanların kafasında olup onlarla birlikte kapıdan çıkıp

girebilecek bilgiye oranla daha yüksek bir potansiyel

değere sahiptir. Bu gerçeğin görülmesi,

organizasyonların bilginin yakalanması, kurumsal

hafızaya depolanması ve ürün ve hizmetlerde içeriğe

dönüştürülmesi konularında giderek daha duyarlı

olmasına ve daha fazla çaba göstermesine neden

olmaktadır.

35/40

36/40

Bilgi ekonomisinin daha iyi anlaşılması için aşağıdaki olgulara dikkat edilmelidir.

Teknolojik gelişme, iletişim ve bilgi paylaşımını önemli ölçüde kolaylaştırılmış, hızlandırılmış ve ucuzlatılmış.

Bilgi toplumunun dinamiklerinden yararlanan işletmeler, üretim ve cirolarını 2-3 kat arttırırken, iş gören sayısında %25 lere varan azaltmalara gidilmiştir.

Gelişmiş ülkeler, 25 yıl önce üretilen bir ürün için harcanan çabanın aynı miktarını, hammaddenin ve işçiliğin ise daha azını kullanarak üretim miktarlarını 2,5 kat arttırmayı başarmışlardır.

37/40

Türkiye’nin Bilgi Toplumuna Geçiş Süreci

Bilgi toplumuna geçiş sürecinde, bilim ve teknoloji politikaları büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda Türk toplumunun sanayileşmesi, ithal teknoloji ile ve bilişim teknolojilerini de ithal teknoloji ile kullanıldığı görülmektedir. Bu bağlamda Türk toplumunun teknoloji üretemeyişinin, yani teknolojik gecikmenin temelinde kültürel gecikme yatmaktadır.

38/40

Bilgi çağında rekabetçi bir sistem için gerekli hususların başında insan kaynakları ve onun eğitimi gelmektedir. Bu nedenle eğitim, bilgi çağına geçiş sürecinde ülkemiz açısından da hayati bir önem taşımaktadır. OECD verilerine göre Türkiye’nin GSMH’nin oranı olarak eğitime ayırdığı pay %1.9 ile çok gerilerde kalmaktadır.

39/40

Türkiye son dönemde bilgi toplumuna geçiş süreci ile ar-ge faaliyetlerine önem vermeye başlamıştır.

Türkiye’de yenilikçi içeriğe sahip bilinçli bir strateji henüz geliştirilememiştir.

Gelişmiş ülkeler milli gelirlerinin %5-6 dolayında bir oranını bilişim harcamalarına ayırırken Türkiye’de %0.5-0.6 olan bu oran arttırılmalıdır.

40/40

KaynakçaÖzcan Yeniçeri-Mehmet İnceBilgi Yönetim Stratejileri ve Girişimcilik,IQ Kültür-Sanat Yayıncılık, 2005.

Hakan BayramBilgi Toplumu ve Bilgi Yönetimi, Etap Yayınevi,2010.

Sakarya Üniversitesi Uzaktan Eğitim Ders Notları

Kurumsal Bilgi Yönetimi ModeliSeher Arslankaya, Yayımlanmamış Doktora Tezi,2007.