104358414 amawal-n-tmazight-tatrart-edition-corrigee-et-augmentee-par-habib-allah-mansouri
Post on 27-Jun-2015
106 Views
Preview:
TRANSCRIPT
AMAWALn Tmazi$t tatrart
LEXIQUE DU BERBERE MODERNEEdition corrigée et augmentée pour le compte du HCA
par Habib Allah MANSOURI
Français / Tamazi$t
Haut Commissariat à l’Amazighité, 2004
Cet ouvrage a été édité dans le cadrede la collection « Idlisen nne$ « de laDirection de la Promotion Culturelledu Haut Commissariat à l’Amazighité.
3
INTRODUCTION
«Un conquérant chasse l’autre», c’est par cette phrase de Abdellah LAROUI qu’on pourrait résumer l’histoire du Maghreb.Une histoire tumultueuse dans laquelle les autochtones (i.e. lesBerbères) ont été toujours mis à l’écart1. Cette situation s’est répercutée sur leur langue : exclus des centres des décisions, leurlangue en subira le même sort en devenant la langue de la masse,mais jamais de l’Etat2. Ce qui avec le temps la laissera à la traînéedes autres langues en s’appauvrissant de plus en plus. Ce qui a laisséCARETTE écrire durant les années quarante du XIXe siècle qu’il ne s’agit que d’une langue pauvre et primitive, incapable de produire un discours intellectuel ou savant en utilisant uniquement unvocabulaire berbère. Cela ne pourrait se faire qu’en utilisant desemprunts (principalement à l’arabe). Cette absence d’une terminologie spécialisée et savante appartenant au registre lexicalberbère à laisser CARETTE la qualifier d’ «idiomes simples etbornés que l’humanité bégayait dans son enfance» et qu’onutilise«qu’aux besoins de la vie physique»3.
Ce besoin de créer de nouveaux termes ou des néologismess’est fait ressentir avec le passage à l’écrit. Les premiers à avoir pris cette initiative sont les militants kabyles du mouvement nationalalgérien (PPA-MTLD), connus sous l’appellation de Berbéro-nationalistes. Leur production poétique militante regorge deplusieurs termes crées ou empruntés aux autres parlers berbères.
1 L’ouvrage de Gabriel CAMPS «Les Berbères au marge de l’histoire» est trèsrévélateur à ce sujet.2 Ce constat est également valable pour les souverains d’origine berbère. Cependant, nous avons une exception notable : les Berghwata qui sont, à notreconnaissance, les seuls à avoir utilisé le berbère comme langue de travail dans leurroyaume.3 CARETTE, E. –Etude sur la Kabylie proprement dite. Tomes IV et V del’Exploration scientifique de l’Algérie pendant les années 1840, 1841, 1842…-Paris : imprimerie nationale, 1848, p.34.
4
Termes qui éviteront l’usage de l’emprunt à l’arabe ou le français et qui enrichiront du coup le registre lexical berbère (il s’agit ici du kabyle).
Ce travail, certes fort limité en ce sens où le nombre determes créés –ou empruntés aux autres aires dialectales- n’est pas très important, mais il a le mérite d’avoir ouvert une brèche dans ce domaine. Il faut attendre les années soixante-dix pour voir un travailimportant sur la néologie voir le jour. Il s’agit de l’Amawal qui a étéréalisé clandestinement durant les années 1972 et 1973 par un grouped’intellectuels kabyles constitués de quatre personnes: MouloudMAMMERI, Ammar ZENTAR, Amar YAHIAOUI et MustaphaBENKHEMOU4. Ce travail a été mené au sein même du CRAPE,une institutiond’état dirigée à l’époque par MAMMERI.
L’Amawal répondait à un besoin urgent. En effet, le début dupassage à l’écrit en langue berbère, après les années soixante, dévoila le manque dont souffre notre langue en matière de termesmodernes pouvant véhiculer un savoir moderne. Personne n’était en mesure, à l’époque, de produire un texte en histoire ou autre discipline en utilisant uniquement le kabyle courant (ou un autreparler berbère). C’est pour répondre à ce besoin urgent que ce groupe s’est intéressé à la création lexicale et qui a répondu d’une façon massive. En effet , environ 1940 termes étaient crées.
Il est à signaler que cette entreprise s’est faite avec des moyens dérisoires ce qui explique les limites de l’œuvre. Nous ne voulons pas dire par « limites » que l’Amawal est inutilisable. Ilreste et malgré toutes les critiques émises par les producteurs enlangue berbère la référence en matière de néologismes berbères.Cependant, sa relative ancienneté et la réalisation de plusieurstravaux très intéressant dans ce domaine laisse apparaître cedocument comme porteur de beaucoup de lacunes. A cela s’ajoutent
4 A ce sujet, lire la thèse de ACHAB Ramdane.- La néologie lexicale du Berbère.Approche critique et propositions-. Dirigé par CHAKER, Salem, Inalco, novembre1994.
5
les erreurs de frappe qui, une fois l’ouvrage diffusé5, se sontincrustées dans la langue et sont même utilisées dans l’enseignement. A titre d’exemple, nous citerons le mot style (a$anib). En réalité, ils’agit de stylo. Il se trouve qu’à l’université de Tizi-Ouzou stylelittéraire est traduit par a$anib aseklan (stylo littéraire ?!!). Nouspouvons aisément constater les dégâts que pourrait faire une simpleerreur de frappe.
ACHAB, dans un article6 paru dans Etudes et DocumentsBerbères, a recensé les erreurs de frappe, ainsi que la non-concordance des équivalents dans les deux parties de l’Amawal.C’est à partir de ce travail que nous avons commencé notre entrepriseen apportant les corrections nécessaires.
Concernant l’ajout des nouveaux néologismes, nous utiliserons les travaux réalisés par BOUAMARA K. et RABHI A. -département de langue et culture amazighes de Bejaia- , KamalNAIT-ZERRAD, Hend SAADI et la commission des enseignants deTamazight de Tizi-Ouzou. Nous ne voulons en aucun cas incluredans ce travail les néologismes produit par des non-universitaires.Cela ne relève aucunement d’une forme de ségrégation, mais nouspartons du principe que l’usage des néologismes devrait être pris au sérieux. Et à défaut d’un cadre académique, le statut d’universitaire ou la notoriété intellectuelle constituera à nos yeux une garantie.
L’Amawal est pris ici comme le document de base auquelnous avons greffé tous les néologismes créés en donnant à chaqueterme ajouté un numéro que nous avons mis entre crochets [ ] ;chaque numéro renvoie à un auteur (cf. bibliographie). Comme lelecteur pourrait le constater, nous nous sommes contentés de faire untravail de compilateur, en ce sens où nous avons volontairement omisd’intervenir personnellement sur la langue, laissant cette tâche, qu’il
5 La première diffusion de l’Amawal remonte à 1974 à Alger, une diffusion fortlimitée. Il faut attendre 1980 pour qu’une nouvelle édition voit le jour grâce à la coopérative Imedyazen à Paris. Pour ce qui est de sa diffusion en Algérie, elle n’a eu lieu qu’en 1990 grâce à une initiative d’une association culturelle à Bejaia. 6 ACHAB (Ramdane) .- « Problèmes de néologie berbère. Remarque surl’Amawal»-. In : Etudes et Documents Berbères, n° 8, Paris : La Boite àdocuments/Centre de recherche berbère (Inalco), 1991, Pp. 97-111.
6
faudrait prendre au sérieux, à des personnes plus compétentes quenous.
Le travail que nous proposons ici n’est pas une fin en soi, il doit faire l’objet d’une révision et d’une augmentation périodique. L’avenir de notre langue en dépend.
La raison qui nous a poussé à entreprendre un tel travail estd’ordre pratique, étant enseignantde berbère, nous avons vouluréunir en un seul volume tous –ou plutôt la majorité- des termescréés, ce qui facilitera le travail de mes collègues et aux producteursen notre langue qui n’ont pas entre les mains les différents travaux réalisés dans le domaine
Contrairement aux deux éditions parus de l’Amawal(Imedyazen : Paris ; Aéar : Bejaia ), nous ne livrons dans cetteédition que la partie Français/Tamazi$t.
Habib-Allah MANSOURITizi-Ouzou, le 09 mai 2002
7
A
Abolir : SER (ISER, UR ISIR,ISSAR, ISIR).
Abolition : ISIR (ISIREN).
Abondance (être dans l’-) :NKELWI (TTENKELWI) [3].
Abord (d’-) : DEG TAZWARA[1].
Aborder : AMU [1].
Abreuvé (être -) : TTWASSEW(TTWASWAY) [3].
Abréviation : TAZEGZILT(TIZEGZILIN).
Abscisse : TANEGZUMT [5].
Absence : IBA (IBATEN).
Absence de… : IBA N…
Absent : ANABAY (INABAYEN).
Absent (être-) : BA (UR IBA,ITTBAY, IBA).
Absolu : AMAGDEZ.
Abstenir (s’-) : AGEL (YUGEL,UR YUGIL, ITTAGEL, AGGAL).
(F.F.) SIGEL (ISSAGEL,ISSAGAL, ASIGEL).
Abstention : AGGAL(AGGALEN).
Abstraction : TADWANT(TIDWANIN).
Abstraire : DWEN [1].Abstrait : AMADWAN(IMADWANEN).
Absurde : AZULAL(IZULALEN).
Accent : A$DEBBU (I$DEBBA).
Accentuer : $DEBBU (URI$DEBBA, ITTE$DEBBAY,A$DEBBU).
Accepter : DEGG (TTWADEG) ;AGEZ (TTAGEZ) [3].
Accident : ASEHWU (ISEHWA).
Accompagnement (musical) :AZDAY (AZDAYEN).
Accompli : IZRI [1].
8
Accord : AMTAWA(IMTAWEN).
Accord (se mettre d’-) :MTAWI D … (UR IMTAWA,ITTEMTAWI).
Accorder (à qqn. des moyensde subsistance) : KBEL(KEBBEL) [3].
Accoudé (être -) : SSI$MER(SSI$MMIR) [3].Accouder (s’-) : SSI$MER(SSI$MIR) [3].
Accueil : AMAGER.
Accusateur : AREDDAY(IREDDAYEN).
Accusation : TARDAYT(TIRDAYIN).
Accuser : RDU (RDI$, YERDA,UR YERDI, IREDDU, REDDU).
Achat (action) : TIMES$IWT(TIMES$IWIN).
Achat (objet acheté) : AS$A(AS$ATEN).
Acheter : A$ ; SE$ (ISE$, URISI$, ISSA$, ASSA$).
Acheteur : AMSA$ (IMSA$EN).
Acide (n.) : AMA$US (IMU$AS).
Acidité (au sens chimique) :TAMA$UST (TIMU$AS).
Acier : ANFED (INFADEN).
Acquérir : JNU, AWEN [1].
Acquis : AWAN [1].
Acquitter : SUNFU (URISSUNFA, ISSUNFUY, ASUNFU).
Actant (adjuvant, opposant) :AMASAY [1] ; AMESKAR,IMIGI(IMIGAN), AMSAG [7].
Actantiel : AMSAGAN [7].
Acte :- action : IGI (IGITEN).- pièce judiciaire :ARRA (ARRATEN).- théâtre : ASEKKIR(ISEKKIREN).
Acteur :- agent : AMEGGI(IMEGGAN).
9
- de représentation :ASEGBAR (ISEGBAREN).
Actif :- énergique : URMID(URMIDEN).- gram. : AMESKAR(IMESKAREN).
Actif-transitivant : ASSWA$[1].
Action :- TIGAWT (TIGAWIN).
- Les circonstances del’- : AMA$LAY NTIGAWT [7].- part dans une société :TAFLUT (TIFULIN).
Actionnaire :ANAFUL(INUFAL).
Activité : ARMUD (IRMAD).( - d’apprentissage):
IRMAD N ULMAD [7].
Actualité : TAMIRT (TIMIRIN).
Actuel : AMIRAN.
Actuellement : IMIRA.
Addition : TIMERNIT(TIMERNA).
Additionner : SMERNI [5].
Adepte : ANEVFAR(INEVFAREN).
Adhérent : AMELTA$(IMELTA$EN).
Adhérer : LTE$ (ILTE$, URILTI$, ITTALTA$, ALTA$).
Adhésion : ALTA$ (ALTA$EN).
Adieu (n.) : ASIFEV (ISUFAV).
Adieu (faire des -) : MSIFEV(IMSAFEV, ITTEMSAFEV,AMSIFEV D …).
Adjectif : ARBIB (IRBIBEN).
Adjoint : ANMAZUL(INMUZAL); AMNERNU(IMNERNAN) [1].
Adjuvant : AMALAL [1].
Ad libitum : $ER TRA N…
Admettre (pour vrai) : AGEZ(TTAGEZ) [3].
Administrateur : ANEDBAL(INEDBALEN).
10
Administratif : ADEBLAN(IDEBLLIYEN).
Administration : TADBELT(TIDEBLIN).
Administrer : DBEL.
Adolescence : TANUBA(TINUBWIN).
Adolescent : ANUBI (INUBA).
Adorateur (de Dieu) : ANMUD(INMAD, INMUDEN) [3].
Adorer (de Dieu) : MUD(TTMUDU) [3].
Adresse : TANSA (TANSIWIN).
Adulte : AMENGAV(IMENGAVEN).
Adultère :- homme ou femmeadultère : AMHEGGES(IMHEGGSEN).-acte adultère :AHEGGES.
Adverbe : AMERNU (IMERNA).
Adversaire : AFNA (IFNATEN).
Adversativité (< adversité) :TAFNA [1].
Aérodrome : ANAFAG(INUFAG, INAFAGEN).
Affaire : AWEELU (IWEELA).
Affiche : ANAZAL (INAZALEN,INUZAL).
Affirmatif : ILAW (ILAWEN).
Affixe : AWUIL (IWUILEN).
Affranchi : ADERFI(IDERFAN).
Affranchi (être -) : DDERFI(UR) IDDERFI, IDDERFAY,ADERFI (TADERFIT).
Affranchir (f.f.) : SDERFI (UR)ISDERFI, ISDERFAY, ASDERFI).Affranchissement : ASDERFI.
Affriqué : TAZGENAGGA$T,TAFUFFERT [1].
Agent : AMESKAR [1];AMEGGI [6].
- (- d’entretien) : AMEGGI N TNEÎÎUFT,
11
AMEGGI N YIBEDDI[6].
- (- de sécurité):AMEGGI NT$ELLIST [6].
Agent (gramm.) : AMEGGAY[1].
Agir : QDEC [1].
Agitateur : ASMESSAY(ISMESSAYEN).
Agitation : TASMESSIT(TISMESSIYIN).
Agiter : SMESSI (UR) ISMESSA,ISMESSAY, ASMESSI).
Agréer (qqn.) : DEGG(TTWADEG) [3].
Agresser : ZZERNEN, (UR)IZZERNEN, IZZERNAN,AZERNEN).
(f.f.) : MZERNEN(IMZERNEN, ITTEMZERNIN,AMZERNEN).
Agresseur : AMZERNAN(IZERNANEN).
Agression : TAZENANT.
Agressivité : TIZZERNENT(TIZERNANIN).
Agriculture : TAFELLAET [1].
Agronome : AMASNIGER [1].
Agronomie : TASNIGERT [1].
Aide : TALLALT (TALLALIN) ;TULLIN [3].
Aimant : AMRI (IMRIYEN) [3].
Aimer : RI (IRA, ITTIRI,TAYRI)..
Air : AWZU (IZWUTEN).
Air (de musique) : ANYA [1].
Aires de loisirs : INURAR NWURAR [1].Alcool : I$ISEM (I$ISAM).
Algorithme: AWARZIÙM [5].
Algue : ADAL N YILEL ; ADALN WAMAN [1].
Aliénation : TAKUFVA(TIKUFVIYIN).
Aliéné : AKUFIV (IKUFAV).
12
Aliéné (être - ) : KUFEV, (URIKUFEV, ITTKUFUV, AKUFEV).
(f.f.) : SKUFEV (URISKUFEV, ISKUFUV, ASKUFEV).
Allée : AZERGU (IZERGA).
Aller : ÉWI (ÉEWWI) [3].
Aller et retour : TAWADA DWU$AL.
Alliance : TAMSISIT(TIMSISIYIN).
Allié : AMSISA (IMSISAN).
Allier (s’- ) : MSISI, (URIMSASI, ITTEMSISI, AMSISI).
Allitération : ASERGEL [1].
Alphabet : AGEMMAY(IGEMMAYEN).
Altérité : TIVENT [1].
Alternance : TAMLELLIT(TIMLELLAY).
Alternatif, alternant :AMLELLAY.
Alterner : MLELLI (URIMLELLI, ITTEMLELLAY,AMLELLI).
Alvéole : TUSNA.
Amalgame : ARTAY [1].
Amant : AMESRI (IMESRAN).
Amateur : AMASWAV(IMASWAVEN).
Ambassade : TAMAHELT(TIMUHAL).
Ambassadeur :ANMAHAL(INMUHAL ;INMUHALEN).Ambiance : ISWA$.
Ambigu : AMSULLES [1].
Ambitieux : AZITAL (IZUTAL).
Ambition : TAZITLA(TIZITLIWIN).
Amant : AMESRI.
Amazonie : TAMAEUNT [4].- La forêt
amazonienne :TIEGI TAMAEUNT[4].
13
Ame : IMAN (masc. Plur.),TANEFFUT (TINEFFUTIN).
Améliorer : SILE$ (ISSALE$),ISSALA$, ASILE$).
Amende : TAFGURT(TIFGURIN).
Amendement : TINWIT(TINWIYIN).
Ami : AMIDI (IMIDIWEN) [3].
Amour : TAYRI (TIYRA).
Amoureux : AMARAY(IMARAYEN).
Amphithéâtre : ASEBDIR [6].
Analyse : TASLEI ( TISLAV ;TISELIIN) ; ASEBRUREZ [5].
Analyser : SLEV (ISLEV, (UR)ISLIV, ISELLEV, ASLAV);SEBRUREZ [5].
Analyste : AMASLAV [1].
Anarchie : TAWERNAÎ(TIWERNAÎIN).
Anarchiste : AWERNAV(IWERNAVEN).
Ancien : AQBUR (IQBUREN).
Anéantissement : TANE$VA(TINE$VIWIN) [3].
Ange : ANEGLUS (INEGLUSEN)[3].
Angle : TI$MERT [1].
Animal : A$ERSIW, AXUT [1].
Animal (sauvage) : AWEQQAS(IWEQQASEN) [3].
Animateur : AMEKFADU [6].
Animation (culturelle etsportive) : ASIDER N YIDLES DWADDAL [1].
Anneau : AZEBG [4].- Anneaux de
Saturne : AZEBG NWASTURN [4].
Annexion : AMARUZ(IMURAZ).
Annexion (f.d.) : AM$UN(IM$UNEN).
14
Anniversaire : AMULLI(IMULLA).
Annonce : TULL$A(TULL$IWIN).
Annoncer : LLE$ (ILLE$, (UR)ILLI$, ITELLE$, ULU$).
Annonciateur : AMELLA$(IMELLA$EN).
Annuler : SEMMET (UR)ISEMMET, ITTEMMIT,ASEMMET.
Anonyme : UDRIG (UDRIGEN).
Antenne : TASKA (TISEKWA).
Antécédent : AZEGGAR.
Antériorité : TIZZEWRA [1].
Antique : AGLES (IGELSEN).
Antiquité : TAGLEST(TIGELSIN).Antonyme : ANEMGAL[6].
Aoriste : URMIR (URMIREN).
Août : $UCT [6].
Aperçu : TAMU$LI [1].
Apesanteur : TAREUKT [4].
Apogée : AGGI.
Apologue : TANGALT(TINGALIN) [3].
Apparenté : IMSENNED
Apparition : AFLALI [1].
Appartenance : TIKKIN [1].
Appel :- TI$RI (TI$RIWIN).- (- en justice): ALLAS(ALLASEN).
Applaudir : SUQQES, (UR)ISUQQES, ISUQQUS, ASUQQES).
Applaudissement : TAQQIST(TISUQQISIN).
Application : ASNAS(ISNASEN).
Appliquer : SNES (ISNES, (UR)ISNIS, SENNES, ASNAS).
Apprécier : EFK AZAL [1].
Approvisionner : ZIGEÉ, (UR)IZEGEÉ, IZZIGIÉ, AZIGEÉ.
15
Aqueduc (buse) : AQADUS(IQUDAS) [1].
Arbitraire (du signe) :TAMENWALIT N TMATART [1].
Arbitre : ANEFRAY(INEFRAYEN).
Arbitrage : TANEFRUT(TINEFRA).
Arbre : ADDAG (ADDAGEN),ASEKLU (ISEKLA).
Arc : TAGANZA (TIGANZIWIN)[1].
Arche : TANAWT (TINAWIN)[3].
Archéologie : TASENZIKT [1].
Architecture : TASEGDA.
Architecte : AMASDAG(IMASDAGEN).
Archive (s) : TIREST (TIRSIN)[1].
Ardoise : TAKFAFT [6].
Argent (métal) : AÉREF [3].
Argument : AFAKUL(IFUKAL).
Argumenter : SFUKEL, (UR)ISFAKEL, ISFUKUL, ASFUKEL).
Arithmétique : ASNEMVAN[5].
Arme : AMRIG (IMRIGEN) ;TAÉULI (TIÉULIWIN) [1].
- (- défensive) :TAÉULI N USEGDEL.[1].
- (- offensive) :TAÉULI N TÉEDMA [1].
Armé (être - ) : RBEB (IRBEB,(UR) IRBIB,IREBBEB, ARBAB).
(f.f.) : SERBEB, (UR)ISSERBEB, ISSERBEB,ASERBEB).
Armée : IGEN (IGNAN) ;TAREDSA [1] .
Armement : TAEULI (TIEULA).
Armoire : TARMA [1].
Arrangement : AMUKEN [7].
Arranger (bien -) : KEN(KKAN) [3].
16
Arrestation : ABBAE(ABBAEEN).
Arrêter : ABEE (YUBEE, (UR)YUBIE, ITTABEE, ABBAE).
Arrêt : TA$TAST (TI$TASIN).
Arrière-garde : ABERDUD(IBERDAD).
Arriéré : AMEQQAL(IMEQQALEN).
Arrogance : AVHAR(IVHAREN) [3].
Arrogant : AMAVHAR(IMAVHAREN) [3].
Arrogant (être -) : VHER(VEHHER) [3].
Arrondissement : ASUN(ISUNEN).
Arsenal : ABADDAR [1].
Art : TAÉUÔI (TIÉUÔYIN).
Article : AMAGRAD(IMAGRADEN).
Articulateur ( - s) : AWALENYEMMALEN ASMIZWER [7].
Articulation :- os : TAWREMT(TIWERMIN).-prononciation :ASUSRU (ISURUYEN).
Articuler : SUSRU (ASUSRU,(UR) ISUSRA, ISUSRUY).
Artiste : ANAEUO (INUEAO).
Artistique : ANAEUO(INUEAO).
Artillerie : TAMERDA(TIMERDIWIN).
Artilleur : AMERDAY(IMERDAYEN).
Artisan : INEV (INVEN).
Artisanat : TINVI.
Aspect : TIMEEOI (TIMEEOA).
Aspectuel : IMEERI [1].
‘Asr (al -) ( 3e prière canoniquemusulmane) : TAKKEIN [3].
17
Assassin : ANEVLIB(INEVLIBEN).
Assassinat : AVLIB (IVLIBEN).
Assemblée : AGRAW(IGRAWEN).Assemblé (être - ) : GREW(IGREW, UR IGRIW, IGERREW,AGRAW).
(f.f.) : SEGREW (URISSEGRAW, ISSEGRAW,ASEGREW).
Assermenté : IMGILLI(IMGILLAN).
Assiéger : SUTEL (ISUTEL, URISUTEL, ISSUTUL, ASUTEL).
Assimilation : TAMSERTIT(TIMSERTIYIN).
Assimiler (être - ) : RTI (URIRETTI, IRTI …MSERTI(MSERTI, ITTEMSERTAY,AMSERTI).
(f.f.) : SERTI (URISSERTI, ISSERTAY, ASERTI).
Assistant : AMALAL, AMARAG[6].
Associateur : AMESDUKEL(IMESDUKLEN) [3].
Association : TIDDUKLA(TIDDUKLIWIN).
Associé : AMDUKEL(IMDUKLEN).
Associer : SDUKEL (URISDUKEL, ISDUKEL, ASDUKEL).
Assonance : TASE$RUT [1].
Assortir : SEMYEZG [1].
Assurance : ASENKID(ISENKIDEN).
Astérisque : TITRIT [1].
Astre : AMTIWEG (IMTIWGEN)[3].
Asyndète : ASMIWER [1].
Atelier : TANEMSELT [1].- (- d’entretien) :
TANEMSELT NUREBBU [1].
Atmosphère : TIGNEWT(TIGNAW).
Atome : ABELKIM(IBELKIMEN).
18
Atomique : ABELKAMI.Atomisé (être -) : BBULKEM(UR IBBELKEM, ABELKEM).
(f.f.) : SBELKEM (URISBELKEM, ASBELKEM).Attaquant : AMENIAG(IMENIAGEN).
Attaque : TANIAGT(TINIAGIN).
Attaquer : NÎEG (INÎEG, URINÎIG, INEÎÎEG, ANÎAG).
Attendre : SSUGGEM(SSUGGUM) [3].
Attitude : ADDUD (ADDUDEN).
Aube : TIFAWT (TIFAWIN) [3].
Auberge : AZEBRIZ(IZEBRIZEN).
Audience : TIBEDDI(TIBEDDIWIN).
Auditeur : AMESSEFLID(IMESSEFLIDEN).
Audition : TASFELDA [1].
Augmentation : TIMERNIWT(TIMERNIWIN).
Augmenter : RNU.
Aumône : TAKUTI(TIKUTIWIN) [3].
Auparavant : NGUM ( + E.L.)
[3].
Auteur : AMESKAR(IMESKAREN).
Auto (préfixe) : MAN [après lemot].
Auto-censure : ADRASMAN.
Autochtone : ASREW.Autogéré : AFREKMAN(IFREKMANEN).
Autogérer : FREKMEN (URIFREKMEN, ITTEFREKMIN,AFREKMEN).
Autogestion : AFREKMAN.
Autonome : ILELLI [1].
Autorisation : URAG(URAGEN) ; ATRUG (ITRUGEN)[3].
19
Autorisé (être - ) : AREG(YYUREG, UR YURIG, ITTAREG,URAG).
Autoriser : SIREG (URISSAREG, ISSARAG).
Autorité : ADABU (IDUBA).- ( les hommes quidétiennent l’- ) :ANESDABU(INESDUBA).
Auxiliaire : AMALAL [1].
Auxiliation : TASALELT [1].
Avancée : AFARA [1].
Avant : NGUM (+ E.L.) [3].
Avantage : ABA$UR.
Aventure : TADYANT [1].
Avenue : TASUKT.
Avertir : CCA$LI (CCA$LAY)[3].
Avertissement : AL$U(AL$UTEN) ; TISUSLA [1] ;ACA$LI [3].
Avertissement (sanction) :A$ATAL, AEGGEN [6].
Avertisseur : AMCA$LI(IMCA$LIYEN) [3].
Aviation : TAMSAFGA.
Avion : ASAFAG (ISUFAG).Aviateur : AMSAFEG.
Avis : AL$U (AL$UTEN).
Avortement : A$RAY(I$RAYEN).
Avril : YEBRIR, IBRIR [6].
Axe : AGELLUS (IGELLAS) ;AGUM, ASEGRU [1].
20
B
Bagage : AFECKU (IFECKA).
Baleine : TIZMEKT(TIZEMKIN) [4].
Ballet : ASUMMUR(ISUMMUREN).
Bande (côtière) : TABAGUST NYIFTISEN [1].
Bande dessinée : TASFIFT NWUNU$EN [1].
Banquet : ADRAW (IDRAWEN).
Barque : TIREFT (TIRAF).
Barrage : UGGUG (UGGUGEN).
Barycentre : AEIMMAS [5].
Bas (non haut) : ADDA(ADDATEN).
Base : ABUV (IBUVEN) ; ADDA[5].
Bassin : AGELMIM [1].
Bataille : ANMEN$I [1].
Bataillon : AGALFU (IGULFA)
Bateau : A$ERRABU(I$ERRUBA).Beau : AHUSKAY(IHUSKAYEN) ; AFALKAY(IFALKAYEN) [3].
Beau (être - ) : HHUSKI (URIHHUSKI, ITTHUSKAY) ; FULKI(TTFULKI) [3].
Beauté : TAHUSKI(IHUSKIYIN).
Bénédiction : TALEMMIET(TILEMMIEIN).
Béni (être -) : TTULEMMEE(TTULEMMAE) [3].
Bénir : LEMMEE (TTLEMMIE)[3].
Berbère : AMAZI$ (IMAZI$EN).(être - ) : MMAZE$ (UR
IMMAZE$, ITTMAZA$,AMAZE$).
(f.f.) : SMIZE$ (URISMAZE$, ISUMIZI$, ASMIZE$).
(f.p.) : TTUMAZE$ (URITTUMAZE$, ITTUMAZA$).
Berbérie : TAMAZ$A.
Berbérisant : ASMAZA$(ISMAZA$EN).
21
Berbérité : TIMMUZ$A.
Berbérien (habitant de laBerbérie) : AMAZ$AN(IMAZ$ANEN).
Bercail : ASTUR (ISTUREN).
Bibliographie : ADRIRAW(IDRIRAWEN) [3].
Bibliothécaire : AMASAY NTEMKARVIT [6].Bibliothèque : TAMKAOVIT(TIUUMKAOVIYIN),TIMKUOVA) ; TAZEQQA NYIDLISEN [1].
Bien (appréciation) : YELHA,IGERREZ[6].
- ( assez -) : YELHAKAN[6].- (Très -) : IGERREZAIAS [6].
Bien (le -) : ALLU$ [3].
Bienfait : TANAFUT (TINUFA).
Bijou : AS$UN (IS$UNEN).
Biographie : TAMEDDURT(TIMEDDURIN).
Blâme (reproche) : TUZZMA[1].
Blessé (être -) : AGES (YUGES,UR YUGIS, ITTAGES, AGGAS).
Blessure : AGGAS.
Bleu : AEERWAL(IEERWALEN).
Boire (donner à -) :TTWASSEW (TTWASWAY) [3].
Boite aux lettres : TAFNIQT,TASENDUQT N TEBRATIN [1].
Bon : AMELLAY(IMELLAYEN) ; AMELHU(IMELHA) [3].
Bonté : TAMELLA.
Borne : AGMIR (IGMIREN).
Bouclier : A$ER (I$RAN) ;ASEGDEL [1].
Boulevard : AZEGLAL(IZEGLALEN).
Bourre (fibres de palmier) :ASAN [3].
22
Bourse : TAGGAZT(TAGGAZIN).
Boursier : AMAGGAZ(IMAGGAZEN).
Boxe : TALEGGIMT.
Brassage : AMYERTI [1].
Brillant : ASEFLAY(ISEFLAYEN) [3].
Briquet : INFED [1].
Brocart : AZENNIR [3].
Brochure : TAOEEEIT(TIOEEEA).
Brosse : TASEFFAI [6].
Bruit : IFIKES [6].
Bûchettes : TIZ$URIN,TIS$ARIN [6].
Bureau : TANARIT [1].
But : ISWI (ISWAN).
Butin : AGLAF (IGLAFEN).
Buvard : TASESKAFT [6].
23
C
Ca ( le - ) : wa.
Cabine : tasqift [1].(- de projection : tasqift nusenéer).
Câble : agatu (iguta).
Caché : uffir, udrig [1].
Cachet : azwil (izwilen) [3].
Cadeau : asefk (isefkan).
Cadence (rythme) : awlelle$(iwlelli$en).
Cadencer : wlelle$ (uriwlelle$, ittewlelle$, awlelle$).
(f.f.) : sewlelle$ (urisewlelle$, isewlella$,asewlelle$).
Cadencé : awlella$(iwlella$en).
Cadre : akatar.
Cahier : tazmamt.- (- de brouillon) :
tazmamt n tmerkast[6].
- (- de dessin) :tazmamt n usune$.
- (- journal) :tazmamt n wass(uselmad). [6].
- (- de musique) :tazmamt n uéawan[6].
- (- de textes) :tazmamt n yivrisen.
- (- TD) : tazmamt nyimuhal unilen[6].
- (- TP): tazmamt nyimuhalusninen[6].
Caillot : argen (iregnen) [3].- (diminutif du
précédent) : targent(tiregnin) [3].
Calame (plume pour écrire) :a$anib (i$unab) [3].
Calculer : kti [5].
Calomniateur : imcehrir(imcehriren) ; atlalak(itlalaken) [3].
Calomnie : acehrir (icehriren)[3].
24
Calomnier : cehrer (ttcehrir)[3].
Camp : agrur (igruren).
Campagne : agama(igamaten).
Campement : amazir (imizar).
Camper : sder (isder, ur isdir,isedder, asdar).
Camping : asdar (isdaren).
Candidat (àun …):amazwar(imazwaren).
Canal : amizab [1]; asaway[7].
Canon : amrud (imrad).
Capacité : akettur (ikettaren) ;tazmert [7].
Capital : ihri (ihran).
Capitale : tamane$t (timuna$).
Capitaliste : amsihran(imsihran).
Capitalisme : asihri(isihriten).
Caprices : ubuven [3].
Captif : imte$wi (imte$wan)[3].
Capturer : $wi (tte$way) [3].
Caractère ( les–s) : ti$ariwin[7].
Caractère (écriture) : asekkil(isekkilen).
Caractère (qualité) : ta$ara[3].
Caravane : ta$lamt (ti$elmin) ;tirkeft (tirkaf).
Caricature : af$ul (if$al).
Carré :- (géométrie) : amkué
[5].- (puissance 2) :
tezmer sin [5].
Carte : takarva (tikarviwin).
Cartouche : tasenfert [6].
Cas : tajôut.
Cascade : aceôcuô (iceôcaô).
25
Catégorie : taggayt(taggayin) ; asmil [1].
Catégoriser : sesmel, snuddi[1].
Cause : tamentilt (timental).
Causer (créer) : smentel (urismentel, ismental, asmentel).
Cavalier : amnay [1].
Cèdre : igdel [1].
Célébrité : tamelt (timla).
Célébrer : sfugel (ur isfugel,isfugul, asfugel).
Célibataire : ambur (imburen).
Censurer : dres (idres, uridris, iderres, adras).
(f.p.) : ttwadres (urittwadres, ittwadras).
Censure : tadrest (tidersin).
Censuré : medrus.
Censeur : aderras (iderrasen).
Cent : timivi ; tawinest [6].
Central : agejdan, alemmas[1].
Centre : talemmast, timmiî[1].
- (- de gravité) :aéimmas [5].
Cependant : imil.
Cercle : tawinest (tiwinas).
Cercle (de personnes) : aqusis.
Céréale : imendi.
Cérémonie : tafugla(tifugliwin).
Certificat : aselkin (iselkinen).
Certifier : selken (ur isselken,isselkan, aselken).
Certitude : talkint (tilkinin).
Cervelle : annli (innliten).
Champion : al$u$ (il$a$).
Chaîne : azrar [1] ; tameglit(timegla), tiseryelt (tiseryal)[3].
Chaise : tas$imt [6].
26
Chambre : taxxamt.- (- d’hôtes): taxxamt nyinebgi [1].- (- d’isolement):taxxamt n usinef [1].- (- froide) : taxxamttasemmaî [1].
Changeant : asmettay [3].
Changer : smeskel [1].
Chant : ccna (ccnawi). Air :ta$ect (tu$ac).
Chapeau : arazal (irazalen).
Chapitre : ixf (ifawen)
Char : aggullu [1].
Charger : ebbi, srigen [1].
Charlatan : ahyav (ihyaven).(faire le - ) : sehyev (ur
issehyev, asehyev).
Charpente : akatar (ikutar,ikataren).
Charte : arkawal (irkawalen).
Château : ti$remt (ti$ermin).
Châtiment : tamernut(timernutin).
Chauffage central : amsez$elameqran [1].
Chef : a$ella (i$ellaten).
Chemin : a$aras (i$arasen)[3].
- (le droit -) : tawelha[3].
Chêne-liège : iggi [1].
Chercheur : anagmay(inagmayen).
Chéri : aneglus (ineglas).
Chevron : akafu (ikufa).
Chiffre : azwil (izwilen).
Chignon : adlal (idlalen).
Chimie : takrura.
Choisir : fren [1].
Choix : afran [7].
Chorale : talilt (tililin).
Chose : ta$awsa [1].
Chuchoter : mmeckukev(ttmeckukuv) [3].
27
Chute : a$elluy.
Cinq : semmus.- (fem.) : semmuset.
Cinquante : semmuset ntmerwin.
Circonstance : ama$lal(iùma$lalen) [1], tagnit(tignatin) [7].
Circuit : amnenniv(imnenniven).
Citadin : u$rim (u$rimen).
Citadinité : ti$ermi [1].
Cité : a$aram (i$uram).
Citerne : tanuîfi (tinuîfa).
Citoyen : a$erman(i$ermanen).
Citoyenneté : tiqqermi.
Civil : a$ariùùm (i$arimen).
Civilisation : ta$erma(ti$ermiwin).
Civilisé : ane$ruùm (ine$ram).
Civiliser : se$rem (ur isse$rem,isse$ram, ase$rem).
Clair (être -) : uman (ttuman)[3].
Clairvoyant : amsiked(imsikden) [3].
Clan : tamdla (timadliwin).
Classe : taserkemt (tiserkam).
Classe (salle de -) : tine$rit [1].
Classe (catégorie) : asmil [1].
Classer : sesmel, snuddi [1] ;smizzwer[6].
Clause (commerciale) (contrat): tafada (tifadiwin) n tnezzut[1].
Clavicule : imeggiger(imeggugar) [3].
Clément : amellay (imellayen)[3].
Client :- acheteur : amsa$ (iùmsa$en).- politique : anemyur(inemyar).
Climat : anezwi (inezwa).
28
Clique : tirkeft (tirekfin).
Club : aqusis [1].(- scientifique) : aqusis ussnan[1].
Coalition : tadukli [1].
Code : asavuf [1] ; angal [7].
(- de la route): asavuf n webrid[1].(- de la poésie) : asavuf ntmedyazt [1].
Coiffeur : anersam(inersamen).
Colis : akaraf (ikarafen).
Colle : tanaîîaî [6].
Collecteurs (d’impôts):imakkasen n tiwsi [1].
Collectif anbaz (inbaz) ;azday, amsiwsan [1].
Collection : talkensit(tilkensa).
Collectionner : lkensi (urilkensi, ittelkensay, alkensi).
Collectionneur : alkensay(ilkensayen).
Collectivité : tanbazit(tinbaziyin).
Collectivisme : tanesbazit.
Collectiviste : anesbazi(inesbaziyen).
Collègue : amidaw(imidawen).
Colon : amhares (imhuras).
Colonialisme : tamharsa(timharsiwin).
Colonialiste : amhersan(imharsanen).
Colonie : tahrest (tihras).
Colonisation : tasehrest(tisehranin).
Coloniser : smehres [5].
Colonne : tagejdit (tigejda) ;anebdad [1].
Combat : imen$i (imen$iyen).
Combattant : amne$(imen$an).
29
Combinaison : tuddsa(tuddsiwin).
Combine : tiddest (tiddas).
Combiner : ddes (ides, uriddis, iteddes, tuddsa).
Combinatoire ( analyse - ) :tuddsa.
Comblé (être -) : dwet(dewwet) [3].
Comédie : tamella$t(timella$in).
Comédien : azeffan(izeffanen).Comète : asmil (ismilen).
Commandant : amenzav(imenzaven) ; amezwar [1].
Commandes (les -) : asudef(isudfen) [4].
Commandé (être -): ttwanbev(ttwanbav) [3].
Commandemant : tanbaî(tanbavin) [3].
Commander : nbev (ttenbav)[3].
Commando : azlu (izla).
Commentaire : awennit(iwenniten) ; awa$lef [1].
Commentateur : awennat(iwennaten).
Commenter : wennet (uriwennet, ittwennit, awennet) ;swil$ef, snimek [1].
Commerce (négoce) : tanezzut(tinezzutin).
Commerçant : amzenzu(imzenza).
Commercial : amzenzi(imzenziyen).
Commission : tasmilt(tismilin).
Commun (ordinaire) : amagnu[1].
Commun : ucrik [1].
Commune : ta$iwant(ti$iwanin).
Communications : ta$walt(ti$walin).
30
Communiqué : al$u (al$uten).
Communiquer : sel$u (urissel$uy).
Communisme : tazdukla.Communiste : azduklan(izduklanen).
Communiste (Adj.) : azdukli(izdukliyen).
Compagnie : tamunt (timunin).
Comparaître : sidmer(isadmer, ur isidmir, asidmer).
Comparaison : aserwes.
Comparer : serwes.
Compas : azula$ [6].
Compassion : tamella(timelliwin).
Compatissant : amellay(imellayen) [3].
Compensation : amhis(imhisen).
Compenser : mhes (imhes, urimhis, imehhes, amhas).
Compétence : tawzut (tiwezza)[7].
( - de base) : tawzuttaddayt [7].
Compétition : timzizelt [7].
Complément : asemmad(isemmaden).
Compléter : smed [1].- (Fait de - ) : asmad
[7].
Complexe (le -) : takerrust [1].
Compliment : tinzi (tinziwin).
Complot : anguz (inguzen).
Comploter : ngez (ingez, uringiz, ittangaz, angaz).
Composé : uddis (uddisen).
Composer : sudes (ur issudes,issudus, asudes).
Composition : tasudest.
Compréhension : tigzi.
Comprendre : gzi (gzi$, igza,ur igzi, igezzu, tigzi).
31
Compromis : anmekni(inmekna).
Compromettre : surdu (urissurda, issurday, asurdu).
Comptable : amsiven [1].
Compte : amivan (imavanen).
Compter : siven [1].
Compteur : amsiven [1].
Concave : a$enja.
Concave (être - ) : $unej (uri$unej, itt$unuj, a$unej).
Concentrer : asemmes [1].
Conception : asugen[1].Concierge : anidag [6].
Concert : abaraz (iburaz).
Concession : inif [1].
Concevoir : eûk, slal, sugen[1].
Conclure : seggri [1].
Conclusion : tagrayt(tigrayin).
Concomitance : tawenmirt[1].
Concours : amzazwar(imzazwaren) ; timzizelt [7] .
Concret :akman (ikmamen).
Concrètement : mekmuùmi, stal$a takmamt [1].
Concrétiser : sekmeùm [1].
Concurrence : amyezwer [1].
Condamnation : taéirt(tiéirin).
Condamné (être - ) : aéer(yuéer, ur yuéir, ittuéer, aééar).
Condamné (un - ) : amuéir(imuéar).
Condamner : éiéer (ur iééaéer,iééaéar, aéiéer).
Condition : tawtilt (tiwetlin).
Conducteur : amesnay(imesnayen).
Conduite : tawelha [3].
Cône : akaswar (ikaswaren).
32
Confédération : amqun(imqunen).
Conférence : asarag (isurag).
Confiance : taflest.- (à qui on peut faire -) :aflasan (iflasanen) [3].- (avoir pleine –en) :dmu (demmu) [3].- (en qui on peut avoir -) : isedmi (isedman)[3].
Congé : anuréem (inuréumen).
Congrès : aswir (iswiren).
Conjonction : tas$unt(tis$unin).
Conjugaison : taseftit.
Conjuguer : sefti (ur issefti,isseftay).
Connaissance : tamussni.
Connaissance (savoir,science) : ussun [1].
Connecteur : imezdi.
Connu : ussin [1].
Conquérir : slek (islek, urislik, isellek, aslak).
Conquérant : amaslak(imaslaken).
Conquête (action) : aslak(islaken).
Conquête (pays) : taslekt(tiselkin).
Consacrer (se – à) : vwel(ttevwel) [3].
Conscience : tafrit.
Conscient (le -) : Ukan.
Conseil : aseqqamu(iseqquma).
Conseiller : anes$amu(ines$uma) [3] ; asemtar [6].
Conseiller : semter (ssemtar)[3].
- (se –mutuellement) : msemter(msemtar) [3].
Considérer : sekrazal, muqqel[1].
Conséquence : analkam(inalkamen).
33
Consommateur : amsider(imsuder).
Consommation : asadur(isudar).
Consommer : suder (urissuder, issuder, asuder).
Consonne : targalt.
Constant :a$lal (i$lalen).
Constellation : tayemmunt(tiyemmunin) [3].
Constituer : sker, smed [1].
Constituants (de la phrase, durécit) : ammugen (n tefyirt, nwullis).
Constitution :tamenvawt(timenvawin).
Constitutionnel : amenvaw.
Contact (être en - ) : nermes(ur innermes, ittnermis,anermes).
Contact : anermis (inermisen).
Conte : tamacahut ; tanfust[7].
Contemporain : azi (aziten) ;amiran.
Contenant : anagbar(inagbaren).
Contenir : gber (igber, urigbir, igebber, agbar).
Content (être -) : dwet(dewwet) [3].
Contenu : agbur (igburen).( contenus
linguistiques) : igburen ntutlayt [7].
Contexte : asatal [1].
Continent : amenéaw(imenéawen) ; takawit.
Continuité : tasemdut [1].
Contradiction : tanemgalt[1] ; nnmara [5].
Contraint (homme qui -) :imsekmer (imsekmar) [3].
Contraire : anemgal.
Contraposé : ugmil [5].
Contrat : agatu (iguta).
34
Contre : mgal.
Contribuable : amawas(imawasen).
Contribution (impôt) : tiwsi(tiwsitin).
Contrôle : anqad [5] ;aswav[6].
Contrôler : senqed [5].
Convaincre : se$ref [1].
Convalescent : amgur(imguren).
Convenir : msisi (ur imsasa,ittemsisi, amsisi).
Convention : amsisi(imsisiyen).
Convexe : afensu (ifensa).
Convexité : tiffensut.
Convocation : tase$ra [6].
Convoi : ta$lemt (ti$elmin).
Coopérant : amadhal(imadhalen).
Coopérateur : anmarag(inmaragen).
Coopération : amedhel.
Coopérative : tanmiregt(tinmirag).
Coopérative (deconsommation) : tamawest ntimsifra[1].
Coopérer : nmireg (urinmareg, ittenmirig, anmireg).
Coordination : tuqqna.
Coordonnant : amaqqan.
Copie (une -) : talsarut [1].
Copier : alsaru [1].
Corps : tafekka (tifekkiwin).
Correcteur : ase$tay(ise$tayen).
Correction : ase$ti (ise$tiyen).
Correspondance : amyara[7].
-( - scolaire) : amyaraa$urbiz [7].
35
Correspondant : imezgi [1] ;amazzal [6].
Corriger : se$tu (ur ise$ta,ase$tu).
Corrompu (être - ) : ggufsu(ur iggufsa, ittgufsu, agufsu).
Corrompu : ameggafsu(imeggufsa).
Corrupteur : aseggafsay(iseggafsayen).
Corruption : asgufsu(isgufsa).
Cortège : taseglit (tiseglay).(homme de - ) : amsegli(imsegliyen).
Côté : idis [1].- (- adjacent) : adis ntama [1].- (- opposé) : idisamegdal [1].
Couleur : ini (initen).
Coulisse : tahara (tiharyin).
Couloir : agnir (igniren).
Couplet : tamejrut (timejra).
Cour : tasenbert (tisenbar).
Courage : tab$est.
Courageux : ab$as (ib$asen).
Courant :- (d’air): tavrut(tivrutin).- (d’eau): angi(ingiten).- (d’électricité): avru(ivra).
Couronne : tasmert [5].
Courroucé (être -) : nver(ttenvar) [3].
Cours (leçon) : time$ri(time$ra) ; tamsirt (timsirin).
Cours (d’eau): targa nwaman [1].
Courtisan : asenbar(isenbaren).
Couverture (pour cahier) :tidlit [6].
Couvre (celle qui -) :tamaddalt (timaddalin) [3].
36
Craie : anegmirs(inegmirsen) ; tikfert [1].
Craindre : es (ttassa) [3].
Crayon (à mine) : amru nweldun [1] ; a$anib [6].
- (crayons de couleur) :imra n yini, i$unab nyini [6].- (taille-) : timesremt
[6].
Créance : taserwast(tiserwasin).
Créancier : aserwas(iserwasen).
Création : tinnulfa,asnulfu[1].
Création (ce qui est -) :ta$ennawt [3].
Crédit : asmad (ismaden).
Crédité (être - ) : nnesmed (urinnesmed, ittnesmad,anesmed).
(f.f.) : snesmed (urisnesmed, isnesmad,asnesmad).
Créditeur : anesmad(inesmaden).
Créé (être -) : $new ($ennew)[3].
- (fait d’être -) :a$naw [3].
Créer : snulfu [1] sse$new [3].- (fait de -) : ase$new
[3].
Crépuscule (du soir) : almeé(ileméan) [3].
Crime : an$a (in$ayen).
Criminalité : tinn$i.
Crise : taz$ent (tize$nin).
Critère : asefren [1].
Critique :- (n.f.) : az$an(iz$anen).- (n. d’agent): afernan(ifernanen) ; amessifef[1].- (inter -) : amsifef [1].
Critiquer :fren (ifren, ur ifrin,iferren, afran) ; sifef, ani [1].
Croire : fles (felles) [3].
Croisé (un - ) : anùmidag(inmidagen, inmudag).
37
Croissance : gemmu [1].
Croître : gmu [1].
Croix : amidag (imidagen).
Croissant : tazzirt (tizzirin).
Croûte (terrestre) :tiferkit nwakal [1].
Croyance : taflest [3].
Croyant : anaflas (inaflasen)[3].
Cruel : amezzangu(imezzunga) [3].
Cube : agasas (igasasen).
Cuir : taserki (tiserkiyin).
Cuisine : tanwalt (tinwalin);tansewwit.
Cuisinier : amnawel [6].
Cuivre : a$ir [3].
Culture (intellectuelle) : idles(idelsan).
Culturel : adelsan.
Curieux : awnaf (iwnafen).
Curiosité : tawnafit(tiwnafyin).
Cuvette (géogr.) : tidikelt(tidiklin, tidukal).
Cylindre : awlellu(iwlelluyen).
Cylindrique : awlellu [5].
38
D
Dancing : asayes (isuyas).
Danger : amihi (imihiten).
Dangereux : amihaw(imihawen).
Danse : tadrest (tidersin).
Date : azemz (izmaz, izemzen).
Dé : tagasast [5].
Débat : askasi (iskusa).
Débattre : skasi (ur iskusa,iskasay, askasi).
Débit : aktum (iktumen).
Débité : uktim (uktimen).
Débiter : ktem (iktem, ur iktim,ikettem, aktam).
Débiteur : anektam(inektamen).
Débouché : anafar (inufar ;inafaren).
Décade : tamerwa(timerwatin).
Décadence : tanhawt(tinhawin).
Décadence (tombé en - ) :nhew (inhew, ur inhiw,inehhew, anhaw).
Décembre : duoamber [6].
Décès : tamettant [3].
Déchiffrer : zmek (izmek, urizmik, izemmek, azmak).Décider : $tes (i$tes, ur i$tis,i$ettes, a$tas) ; seyyi (ttseyyi)[3].
Décision : ta$tast (ti$tasin) ;tanbaî (tanbavin), aseyyi(iseyyan) [3].
Déclenchement (le -) : askar[7].
Déclencher : sker [7].
Décor : tadlegt (tidelgin).
Décoration :- fait de décorer :
adlag (idlagen).- médaille : abôeqqes
(ibôeqqas).
39
Décorer : dleg (idleg, ur idlig,idelleg, adlag).
Découvert (être dévoilé) :ttubeîîeê (ttubeîîaê) [3].
Découverte : tagrut (tigrutin) ;tifin [1].
Découvrir : gru (igra, ur igri,igerru, gerru) ; af [1].
Décret : tanaî (tinavin).- (- divin) : aseyyi
[3].
Décréter : seyyi (ttseyyi) [3].
Décrire : glem (iglem, uriglim, igellem, aglam) ;arudem [1].
Dedans : agensu.
Déduire : kkes-d, sufe$-d,sukkes-d [1].Défaite : tiôéi (tiôéiwin).
Défendre : sten (isten, ur istin,istten, astan) ; segdel [1].
Défense (de fumer) : yegdelusluy [1].
Défensive : ta$ensa(ti$ensiwin).
Défilé (revue) : amsude$(imsuda$).
Défiler : msude$ (ur imsude$,ittemsudu$, amsude$).
Défini : ummil [1].
Définir : sbadu (ur isbuda,isbudu, asbadu).
Définition : tabadut (tibuda).
Défunt : anessemdu(inessemda) ; anmettan [3].
Degré : tafesna (tifesniwin).
Délai : amenvar (imenvaren).- (date arrêtéd’avance): tafada[1].
Délégation : tamagla(timigliwin).
Délégué : anesmigal(inesmugal).
Déléguer : smigel (ur ismagel,ismagal, asmigel).
Délice : tadfi (tidefyin) [3].
40
Délit : tirmeggit (tirmeggiyin).
Déluge : azilliv (izilliven).
Demander (compte) : latem(ttlatam) [3].
- (f. p.) : ttulatem(ttulatam) [3].
Démocrate : amagdu(imugda).
Démocratie : tugdut(tugdatin).
Démocratique : amagday(imagdayen).
Démon : amahav (imahaven)[3].
Démonstratif : ameskan.
Démontrer : sanzi, sken [1].
Dénoncer : summel (urissummel, issummul)
Dénonciateur : asummal.
Dénonciation : tasummelt(tisummal).
Dénouement : aôaéem(iôuéam).
Dense : aneééaw (ineééawen).
Densité : taneééi (tineééiyin).
Dental : a$emsan [1].
Départ : tawada.
Département : agezdu(igezda).
Dépendance : tagelt (tiglin).
Dépendant : uggil [1].
Dépendre(de…):agel $er… (yugel, ur yugil, ittagel, agel).
- (cela dépend de….): yugel.
Dépit : a$edded [3].
Dépiter : $edded (tt$eddid)[3].
Dépôt : ta$lift (ti$lifin) [3].
Député : amazan (imazanen).
Déraison : anufel (inuflen) [3].
Dérivé : azellum (izelman).
Dérivationnel : azelman [1].
41
Dérivé : azelllum [1].
Dériver : suddem [1].
Description : aglam(iglamen) ; tarudemt [1].
Désert : aneéruf (ineéraf),tiniri [1].
- (Sahara) : tiniri [5].
Désignation : asras, as$al [1].
Désigner : s$el [1].
Désinence : tahrayt.
Désir (le -) : leb$i.
Désordre : tamterwit(tiùùmterwiyin).
Dessert : asegri [1].
Dessin : unu$ (unu$en).
Dessiner : sune$ (ur isune$,isunu$, asune$).
Dessus (au -) : fell, afella [3].
Destinataire : amazun [7].
Destinateur : amsizen [7].
Détecter : af [1].
Détenu : anekruf (inekraf).
Déterminant : anammal [1].
Détermination : aguccel(iguccal).
Déterminer : guccel (uriguccel, ittguccul, aguccel) ;mel [1].
Détourner (se -) ; (être -) :r$em (re$$em).
Détournement : ar$am(ir$amen).Dette : amerwas (imerwasen).
Deux : sin.- (fem.) : snat.
Développement : taneflit(tinefliyin).
Développer : snefli (ur isnefli,isneflay, asnefli); snerni [1].
Développé (être - ) : nnefli (urinnefli, ittneflay, anefli).
(f.f.) : snefli (ur isnefli,isneflay, asnefli).
Deviner : cellek, hendez [1].
Devinette : tamsefrut [1].
42
Devise : tanfalit (tinfulay).
Devoir : awer [3].
Dévoué : imivwel (imivwalen).
Dévoué (être - ) : mmivwel (urimmavwel, ittmivwil, amivwel).
(f.f.) : smivwel (urismavwel, ismivwel,asmivwel).
Dévouement : amivwel(imivewlen).
Diable : amahav (imahaven)[3].
Diachronie : tagrallit [1].
Diagonal (adj.) : ubdisan [5].
Diagonale : tubdist [5].
Diagramme : ameskan [5].
Dialecte : tantala (tantaliyin).
Dialectique- (n.) : tamestala.- (adj.) : amestali.
Dialogue : adiwenni(idiwenniten).
Dialoguer : sdiwen (urisdawen, isdiwin, asdiwen).Diamètre : akdu (ikda).
Dictature : tasnareft (tisnuraf).
Dictateur : asnaraf.
Dictée : tazabut (tizuba).- ( - préparée) : tazabut
tamukant [7].
Dicter : zubet (ur izzubet,izzubut, azubet).
Diction : tamessiwla(timsiwliwin).
Didactique (Unité -) : tayunttasnalmudt [7].
Dieu : Yakuc [3].
Différence : tameéla(timeéliwin).
Différencier : seméel [1].
Différend : anu$ [1].
Différent : imeéli (imeéliyen).
Différer : éli (ur iéli, iéelli).(f.p.) : mmeéli (ur
yemmeéli, ittmeélay, ameéli).
43
Difficulté : il$i (il$iten).
Diffusé (être - ) : nnezwi (urinnezwa, ittnezway, aznezwi).
-(f. p.) : znezwi (uriznezwi, iznezway,aznezwi).
Diffusion : tanezwit(tinezwiyin) ; udrar, asider[1].
Dimanche : acer [6].
Diminuer : sedres [1].
Diminution : aktam(iktamen) ; amedres [1].
Dinanderie : adara$(idara$en).Dignité : agemmir.
Diplôme : agerdas.
Dire : ini.
Dire (le -): timenna [1].
Direct : usrid (usriden).
Directement : srid [1].
Directeur : anemhal(inemhalen) ; anabdad [6].
Direction :- (Sté) : tamehla
(timehliwin).- (sens) : tanila
(tinilwin).
Direction : tawelha [3].
Dires : iwennan (m.pl.).
Diriger : nil (ur inal, ittnil,anili).
(f.f.) : snil (ur isnal,isnalay, asnili).
Discipline : tugrint.
Discontinu : ugzim [1].
Discours : inaw (inawen).
Discriminer : snebvi [1].
Discursif : anawan [1].
Discuter : guret (ttgurut) [3].
Discuteur : amguret(imgurten) [3].
Disputeur : amguret(imgurten) [3].
Disque : Iavebsi (ivebsiyen).
Dissolution : aselyem.
44
Dissoudre : selyem (urisselyem, isselyem, aselyem).
Dissous (être -) : lyem (ilyem,ur ilyim, ileggem, alyam).
Distance : ameccaq [5].
Distinguer : ferreh, ferrez [1],akez [7].
Dit (le -) : ini [1].
Divinité : ayuc (ayucen) [3].
Divisé (par) : yebvan $ef(mraw yebvan $ef sin yugdasemmus) [1].
Diviser : éun (ur iéun, iééunu,aéunu).
Diviseur : abeîîay [5].
Division : taéunt (tiéunin).
Dix : mraw.- ( dix-sept) : mraw d
ûa.- ( dix-neuf) : mraw d
téa.
Dizaine : tamrawt (timerwin).
Doctrine : asekkud(isekkuden).
Document : arrat (arraten).
Documenter : sezmem, sedles[1].
Dogme : adasil (idusal).
Domaine : ta$ult (ti$ula).( - d’apprentissage):
ta$ult n ulmad [7].
Domicile : azeddu$(izeddu$en).
Domination : a$mar(i$maren).
Dominer : $mer $ef … (i$mer, ur i$mir, i$emmer, a$mar).
Don (du ciel): tikci [1].
Données : tinefkin [1].- (- archéologiques):tinefkin tisenzikin [1].
Donner(de l’extension): sehri[1].
Donner (des exemples) :smedyet [1].
Dortoir : asgen [1].
45
Dossier : akaram (ikaramen).
Douanes : imsezgaren [1].
Double : uslig (usligen).
Double (sa classe) : yales (ad -) [1].
Doubler : sleg (isleg, ur islig,iselleg, aslag).
Douche (s) : tasnuceft(tisnucaf).
Doute : amiji (imijiyen) [3].
Doux : amsulle$ (imsull$en)[3].
Douze : mraw d yiwen.
Doyen : am$ar (iùm$aren).
Drame : tamuggit (timmuga).
Drapeau : asenoaq [5].
Drible : a$ussu (i$ussa).
Dribler : $ussu (ur i$ussa,itt$ussu, a$ussu).
Droit :(n.) : azref (izerfan).
(adj.) : ama$ud(imu$ad).
Droit (être -) : a$ed (ye$ed, uryu$id, itta$ed, ta$da).
Droite : ta$da [5].
Droiture : a$$ud [3].
Dune : igidi (igidan) [3].
Duplication : aswensen [1].
Durer : nzeg (inzeg, ur inzig,ittanzag, anzag).
Durée : tanzagt (tinzagin).
Durable : amenzug(imenzugen).
46
E
Ebauche : abgez (ibegzan).
Ebloui (être –) : klulu(ttekluluy) [3].
Echec : abrir (ibriren).
Echelon : tafesna (tifesniwin).
Echouer : brir (ibrar, ittebriri,abriri).
Eclair : usem (usman).
Eclairage : asfaw (isfawen).
Eclairer : sfiw (ur isfaw,isfiwiy, asfiwi).
Eclaireur : afavav (ifavaven).
Eclat :- lumineux : afa(afaten).- débris : asetti$(isetti$en).- son : aleffu$(ileffu$en).
Eclatant : aseflalay(iseflalayen).
Eclipse : afsax (ifsaxen).
Ecole : a$erbaz (i$erbazen).
Ecole (littéraire, etc. …):agaru (igura).
Ecolier : abalmud (ibalmad,ibalmuden).
Economat : adamus (idumas).
Econome : amesdames [1];amakkas [6].
Economie : tadamsa(tidamsiwin).
Economique : adamsan [1].
Economiste : amesnadmas [1].
Ecoute : tasfelda (tisfeldiwin).
Ecouter : ssefled (ur issefled,isseflad, asefled).
Ecouteur (personne quiécoute) : amesseflid(imessefliden).
Ecran : agdil (igdilen).
47
Ecrire : aru.
Ecrit : tirawt (tirawin).
Ecriture : tira (f. pl.).
Ecrivain : amaru (imura).
Ecueil : azig (izigen).
Edification : tameûkiwt(timeûkiwin).
Edifice : aûuk (iûukken).
Edifier : eûk (ûki$, ur iûki,ittaûka, tameûkiwt).
Edité (être - ) : éôeg (iéôeg, uriéôig, iéeôôeg, aéôag).
(f.f.) : ziéreg (urizaéôeg, iéaérag, aziéreg).
Editeur : amaéôag(imaéôagen).
Edition : taéôigt (tiéôigin).Editorial : tagejdit (tigejda).
Editorialiste : agejdan(igejdanen).
Educateur : amsinen(imsunan).
Education : annan, asinen;asegmi [1].
- (adjoint d’-):anmazul n usegmi[6].
- (- physique): addal[6].
- (- civique): asegmiu$irim [6].
Eduqué (être -) : anen (yunen,ur yunin, ittanen, annan).
(f.f.) : sinen (ur issanen,issanan, asinen).
Effectif (adj.) : asemday(isemdayen).
Effet : asemdu (isemda).
Efficace : amellil (imellilen).
Efficacité : tamellit (timellal).
Efforcer (s’-) : ases (yuses, uryusis, ittases, assas).
Effort : ussis (ussisen).
Effrayé (être -) : rme$(remme$) [3].
Egal : yugda (sin d krav yugdasemmus) [1] ; yegda (gdu) [5].
48
Egalité : tugdut ; tagada [5].
Egard ( eu–à) : almend [1].
Egaré : amanef (imunaf) [3].
Egoïsme : tussfa (tussfiwin).
Egoïste : anassaf (inassafen).
Elasticité : alwiwev.
Elastique : alwawav(ilwawaven).
Elastique (être - ) : lwiwev (urilwawev, ittelwiwiv, alwiwev).
Electeur : aferran (ifarren).
Election : tafrent (tifernin).
Electricité : tasafut [1].
Elégance : tasrifa (tisrifiwin).
Elégant : asrifa (isrifawen).
Elégiaque : azneffa(izneffayen).
Elégie : azneffu (izneffa).
Elément : aferdis (iferdisen).
Elémentaire : aferdas(iferdasen).
Eléphant : ilu (iluten) [3].
Elevage : takessawt(tikessawin).
Elève : anelmad (inelmaden).
Elevé : afella (ifellaten) [3].- (très -): anafella
(inafellaten) [3].
Elevé (haut): azegrar(izegraren) [3].
Elever (à la puissance) :sezmer…
Eleveur : ameksa (imeksawen).
Eliminer : afes (yufes, ur yufis,ittafes, affas).
Elire : fren (ifren, ur ifrin,iferren, afran).
Elite : tad$ert (tide$rin).
Eloigné (être - ) : ggug (uriggug, ittgugu, agugu).
(f.f.) : sgug (isgug, urisgug, isguguy, asgugu).
Eloignement :
49
- passif : agugu(iguga).
- actif : asgugu(isguga).
Eloquence : tikuysa [1].
Eloquent : ukyis [1].
Elu : ufrin (ufrinen).
Emancipation : tasderfit(tisderfiwin).
Emanciper : sderfi (ur isderfa,isderfay, asderfi).
Embuscade : akmin (ikminen).
Emetteur : amesgal(imesgalen).
Emettre : sgel (isgel, ur isgil,iseggel, asgal).
Emeute : ta$ewwa$t(ti$ewwa$in).
Emigration : inig (inigen).
Emigré : iminig (iminigen).
Emigrer : inig (ur yunag,ittinig, inig).
Emir : ageldun (igeldunen).
Emissaire : amazan(imazanen) [3].
Emission : tasgilt (tisgilin).
Emmagasinement : asegfer[1].
Empereur : amenkad(imenkaden).
Emphase : tufeyt [1].
Emphatique (être - ) : ufay (uryufay, ittufay, tufayt).
Emphatique : ufay (ufayen).
Empire : tamnekda.
Emplacement : arqaq(arqaqen) [3].
Emploi : tamrest (timras).
Employé : amaris (imuras).
Employé (être - ) : mres(imres, ur imris, imerres,amras).
(f.f.) : semres (urissemres, issemras, asemres).
Employer : semres [1].
50
Employeur : asemras(isemrasen).
Emprisonner : $wi (tte$way)[3].
Emprunt : aôeîîal (iôeîîalen).
Emprunteur : amerval(imervalen).
Encadrement : asegrer(isegriren).
Encadrer : segrer (ur issegrer,issegrar, asegrer).
Encouragement (s) : taseb$est(tiseb$as).
Encre : lmidas, smex [1].
Encrier : tadwayt [1].
Endémique : amu$el(imu$len).
Endroit : asemmel (isemmlen)[3].
Engagement : amirew(imirwen) [3].
Enigme : tunéart (tunéirin) ;tamsareqt [1].
Enjeu : asrus (isrusen).
Enluminure : adlal (idlalen).
Enlumineur : amsedlal(imsedlalen).
Enoncé : tafyirt [1] ; tinawt[5].
Enonciateur : amsiwel [1].
Enquête : tasestant(tisestanin).
Enquêter : sesten ( ur issesten,issestan, asesten).
Enquêteur : amsestan(imsestanen).
Enregistrement : akalas(ikalasen).
Enregistrer : kles (ikles, uriklis, ikelles, aklas).
Enregistreur : amaklas(imaklasen).
Enrichir (rendre riche) :sseb$er (sseb$ar) [3].
Enseignant : aselmad(iselmaden).
51
Enseignement : almud.- ( - primaire ) : -
amenzu.- ( - secondaire ) : -alemmas.- ( - supérieur ) : -imineg.
Enseigner : selmed ( urisselmed, isselmad, aselmed).
Ensemble : tagrumma [5].
Entendre : ssefled (sseflad)[3].
Entente : amtawa (imtawaten).
Enthousiasme : anafag.
Enthousiasmer : snifeg (urisnafeg, isnafag, asnifeg).
Enthousiaste : imnifeg(imnufag).
Entier (complet) : ummid [1].
Entièrement : s tal$a tummidt[1].
Entracte : afeôdi (ifeôdiyen).
Entraide : tamilalt (timilal).
Entraider (s’-) : msetlel (urimsetlel, ittemsetlil, amsetlel).
Entraînement :- actif : aslu$mu
(islu$ma).- passif : alu$mu
(ilu$ma).
Entraîner : slu$mu (islu$ma,islu$muy, aslu$mu).
Entraîneur : asla$may(isla$mayen).
Entrave : tiseryelt (tiseryal)[3].
Entreprendre : ômes (iômes,ur iôùmis, iôemmes, aômas).
Entrepreneur : aôemmas(iôemmasen).
Entreprise : taômist (tiômisin).
Entrer : adef (ttadef) [3].
Entretien : adiwenni(idiwenniten).
Entrevue : amyenni [1].
Enumération : asmiwer(ismiwren).
52
Enumérer : smiwer (urismawer, ismawar, asmiwer);suîîen [1].
Envahir : nbez (inbez, urinbiz, inebbez, anbaz).
Envahissement : anbaz(inbazen).
Envahisseur : anebbaz(inebbazen).
Envier : nkeé (ttenkaé) [3].
Envieux (être – de) : nkeé(ttenkaé) [3].
- (homme -) :amankaé(imankaéen) [3].
Environ :- (adv.
Approximativement) : tasmektan …
- (n. m. pl.alentours) : aéi(aéiyen).
Environnement : tawennaî(tiwennavin).
Envoyé : amazan (imazanen)[3].
- (être -) : ttwazen(ttwazan) [3].
Epargne : asegfer.- (caisse d’-) :
asenduq usegfer.
Epée : takuba [1].
Epeler : ennen (ur innin,itennen, unun) ; gmi [1].
Epi : tiydert (tiyedrin) [1].
Epicerie : tabeqqalt(tibeqqalin).
Epicier : abeqqal (ibeqqalen).
Epie (qui -) : amqiqec(imqiqcen) [3].
Eponge : tazeîîut [6].-( morceau d’-) : alzez[6].
Epoque : tallit (talliyin).- (- contemporaine) :
tallit tamirant.- (- moderne) : tallit
tatrart.- (âge de pierre) :
tallit n weéru [1].
Epouser : rcel (reccel) [3].
Epouvanté (être -) : rme$(remme$) [3].
53
Epoux : amercal (imercalen)[3].
Epreuve : tirmit (tirmiyin) ;tturma (turrmiwin) [3].
- (mettre à l’-) : arem(ttarem) [3].
Eprouver areùm (ttarem) [3].- (être -) : ttwarem
(ttwaram) [3].Equateur : asebges.
Equation : tagda [5].
Equatorial : asebgas(isebgasen).
Equerre : ama$ud [6].
Equidistant : agdumeccaq [5].
Equilatéral : agdudisan [5].
Equilibre : amnekni(imnekniyen).
Equilibré : amnekna(imneknayen).
Equilibrer (s’-) : mnekni (urimnekna, ittemneknay,amnekni).
(f. f. ) : semnekni (urisemneki, isemneknay,asemnekni).
Equipe : ta$lamt (ti$elmin).
Equipement : asgalef(isgulaf).
Equiper : sgalef (ur isgulef,isgalaf, asgalef).
Equipier : ana$lam(ine$lamen).
Equiprobable : agdus$ir [5].
Equitation : tanaka.
Equivalent : agdazal [5].
Ere : tallit (talliyin).
Ergoter : guret (ttgurut) [3].
Ergoteur : amguret (imgurten)[3].
Erotisme : tirutit.- ( - anal) : Tiôutit
taxnant.
Erreur : agul (igulen).
Escadre : tagaluft (tigulaf).
Escadrille : adefrir (idefrar).Escadron : agaluf (igulaf).
54
Escaliers : asanen (isunan) ;isukfal [1].
Escorte : tangift (tingifin).- ( homme d’-) :imneggef (imneggaf ;imneggafen).
Escorter : ngef (ingef, ur ingif,ineggef, angaf).
Espace : tallunt (tallunin).
Espèce : talmest.
Espérance : asirem [5].
Espérer : ssuggem (ssuggum)[3].
Espion : a$alli (i$ulla).
Esprit : aneffu (ineffuten) [3].
Esquisse : abeckil (ibeckilen).
Esquisser : sune$ [1].
Essence : tumast (tumasin).
Est ( Orient) : agemmuv [6].
Esthéticien : amesneskad [1].
Esthétique (adj.) (approche) :asensekdan (abrid) [1].
Esthétique(l’-) : tasensekda[1].
Estimer : sizel [1].
Estrade : adebder [1].
Et cetera (etc.) : ar tigra(atg.).
Etablir : $ser [1].
Etablissement : a$sur(i$suren).
Etablir (s’-) : $ser (i$ser, uri$sir, i$esser, a$sar).
Etage ( v. niveau) : annag(innagen).
Etalon (mesure) : tize$t(tiz$in).
Etalon (animal) : amali(imallyen).
Etape : amecwaô(imecwaôen) ; tadawla, asurrif[1] ; takkayt (takkayin) [3].
Etape ( les étapes/déroulement) : tiddin [7].
Etat :
55
- situation : addad.- nation : awanek
(iwunak).
Etendre : se$zef [1].
Etendue : tafsert [4].
Eternel : ama$lal (ime$lalen).
Eternel (être -) : $lel (i$lel, uri$lil, itta$lal, a$lal).
Eternité : a$lul (i$lal).
Etc. … :atg… (ar tigra).
Etincelant : aseflay (iseflayen)[3].
Etiquette : tazamulta$t [6].
Etranger : amagar(imagaren).
Etude : tazrawt (tizrawin).
Etudiant : anelmad(inelmaden).
Etudier : zrew (izrew, ur izriw,izerrew, azraw).
Europe : Yurub [4].
Evaluation : asektazal [1].
Evaluer : sektazal [1].
Evènement : tadyant [5].
Everest : Wabrist [4].
Evident (être -) : uùùman(ttuman) [3].
Evidence : tammunt(timmunin).
Evocation : addar [1].
Evoluer : meskel [1] ; mhez[7].
Evolutif : ameskal [1].
Evolution : tamhazt (timhazin); timeskelt [1].
Evoluer : mhez (imhez, urimhiz, ittamhaz, amhaz).
- (passif) : mmhez(immhez, ur immhiz,ittemhiz, ammhaz).
Evolué : anemhaz(inemhazen).
Evoquer : adder [1].
Exact : ufrin (ufrinen).
56
Exact (être - ) : nnefren (urinnefren, ittnefrin, anefren).
Exactitude : anefren(inefranen).
Exalté (être -) : nneg (tenneg)[3].
Exalter : sneg (snag) [3].
Examen : akayad (ikayaden).
Examiner : sekyed (urissekyed, issekyad, asekyed).
Examinateur : amakyad(imakyaden).
Excédent : acayav (icayaven).- (- de production) :
acayav n ufares [1].Excellent : yufrar [6].
- (être -) : ifrir [1].
Excepté : slid ; anagar [1].
Exception : tasureft (tisuraf) ;tanagart [1].
Exclamatif : ashuhan [1].
Exclamation : ashuhi [1].
Exclu : yeffe$ (ad -) [1].
Exécutant : aselkam(iselkamen).
Exécuter : selkem (urisselkem, isselkam, aselkem).
Exécutif ( pouvoir ) : aselkam(adabu).
Exemple : amedya(imedyaten).
Exempter : slid.
Exercer(s’ - ) : l$em (il$em, uril$im, ittal$am, al$am).
Exercice : ala$mu (ilu$ma).- ( - de renforcement, de
consolidation) : ilu$ma nusenteùùm [7].
Expansion : afukti, taherwa[1].
- (gram.) : asemmad[1].
Expédition (contre) :tanemzagt (tinemzagin).
Expérience : tarmit (tirmitin).
Expert : amazzay (imazzayen).
Expliquer : segzi (ur isegzi,isegzay, asegzi).
57
Explication : asegzi [1].
Exploit : tanfust (tinfusin).
Exploitation : ammud(ammuden) ; tanabda [1].
Exploiter : amed (yemed, uryumid, ittamed, ammud).
Exploiteur : anammad(inammaden).
Explorateur : anaôaùm(inaôamen).
Explorer : sniôem (ur isnaôem,isnaôam, asniôem).
Explosif : afexsay (ifexsayen).
Exponentiel : asuzmir [5].
Exportation : asiooew [1].
Exposé : afsir [1].
Exposer : fser [1].
Exposition : tafsirt [1].
Expression : tanfalit(tinfaliyin).
- (- écrite) : tanfalit stira [6].
- (- idiomatique) :tanfalit n tutlayt[1].
- (- orale) : tanfalittatlayt, tanfalittimawit [6]
- (- proverbiale) :tanfalit tunziyt [1].
Exprimer : senfali (urisenfali).
Extraction : tussfa(tussfiwin) ;tukksa (tukksiwin) [1].
Extraire : ssef (issef, ur issif,itessef, usuf) ; kkes [1].
Extrait : ukkis (ukkisen) [1].
Extrême : imixfiw [5].
58
F
Fable : TANEQQIST(TINEQQISIN) ; TANFUST [1].
Fabrication : AMSAL [1].
Fabriquer (modeler) : MSEL[1].
Facteur (paramètre) : AMGI(IMGAN) [1].
Facteur : AMSIWEV NTEBRATIN [1].
Faction :- sentinelle : IMEEVI
(IMEEVAN).- parti : TA$ASALT
(TI$USAL).
Factitif : ASSWA$.
Facture (forme) : AMSEIIUN(TAL$A).
Faculté : A$IWEN (I$IWAN).
Faire : SKER, EG [1].- (- contraster ) :
SEMGIRED [1].
- (- évoluer) :SMESKEL [1].
- (- signe) : S$EL [1].- (- un commentaire):
SIWEL$EF [1].- (- un diagramme) :
SKER UNU$ [1].
Faisceau : TAKAT (TAKATIN).
Fait (un -) : AMSIR, IGI [7].
Falloir : AWER [3].
Familial : ALMESSAW.
Familier : UNNIN (UNNINEN).
Famille : AGAWES.- (- linguistique ) :TAYWA [1].
Fantasme : ASUGEN.
Fantassin : ATERRAS(ITERRASEN).
59
Fantôche : AGUNTER(IGUNTAR).
Fauteuil : ATTAG (ATTAGEN).
Fatalisme : TIEEEGZENT.
Fataliste : AMEEEIGZEN(IMEEEUGZAN).
Faveur : TANUREFT(TINURFIN).
Favoriser : SNIREF (URISNAREF, ISNARAF, ASNIREF).
Favorable : ANARAF(INARAFEN).
Fauve :- (adj.) : AWRAS
(IWRASEN).- (n.) : AWEQQAS
(IWEQQASEN).
Félicitations : TISNEMMAR [1].
Femelle : TAWTEMT(TIWETMIN).
Féminin : UNTI.
Fendre : S$USU (S$USUY) [3].
Fenêtre : ASFAYLU ; ASEKSEL(ISEKSAL) [1].
Ferme : TAMAZIRT, LEZIB[1].
Fertile : AMSIREW, IUAB [1].
Fertilité: TAMSIRWA [1].
Festivité : ASEKSEL (ISEKSAL).
Festival : TAFASKA(TIFASKIWIN).
Feuillage : ALA (ALATEN).
Feuille (de papier) : TIFERKIT(TIFERKA) ; ASEBTER(ISEBTAR) [3].
-( double -) : TIFERKITTUSLIGT [6].
Février : FURAR [6].
Fiction : TASUGNA, AN$IL [7].
Fidèle : AMEKDI (IMEKDIYEN).
Fidèle (croyant) : ANAFLAS(INAFLASEN) [3].
Fidélité : TAKDIT.
Fier (homme -) : AMAVHAR(IMAVHAREN) [3].
60
Fierté : AVHAR (IVHAREN) [3].
Figé : AQURAN [1].
Figure : UDEM, UNU$ [5].
Film : ASARU (ISURA).
Fin : TAGGARA.
Financer : SIEOEF (URISAEOEF, ISIEOIF, ASIEOEF).
Finances : TIEOAF (f. pl. ).
Financier : ANAEOAF(INAEOAFEN).
Fixer (à l’écrit : transcrire) : SESKEL [1].
Fixation (à l’écrit : transcription) : ASESKEL [1].
Flèche : TANASSABT(TINASSABIN), TANECCABT [1].
Flotte : TANAWT (TINAWIN).
Foi : TAFLEST.- (avoir –en) : FLES
(FELLES) [3].
Folie : ANUFEL (INUFLEN) [3].
Fonction : TAWURI (TIWURA).
Fonction (en–de) : ALMEND N[1].
Fonction (publique) : TAWURITAZAYEZT.
Fonctionnaire : ANAWUR(INUWAR).
Fonctionnalisme : TIERAWURI[1].
Fonctionnaliste :AMEENAWURAN,AMEENAWURI [1].
Fonctionnel : AWURAN [1].
Fond (opposé à forme) : IDER.
Fondation : ASEBDED [1].
Forêts (denses) : TIEEGWAYEZVAN [1].
Forgeron : AMZIL (IMZILEN).
Formation : ASILE$.
Forme : TAL$A (TAL$IWIN).
61
Formel : AL$AWI(IL$AWIYEN).
Former : ALE$ (YULE$, URYULLI$, ITTALE$, ALA$).
- (f. f. ) : SILE$ (URISSALE$, ISSALA$,ASILE$).
- (f. p. ) : TWALE$(UR ITTWALE$,ITTWALA$,ATTWALE$).
Formule : TANFALIT(TINFALIYIN).
Formuler : INI, SENFALI [1].
Fortiori(à …): IMIL.
Fortune : TAKBELT(TIKEBLIN) [3].
Fouiller : GAWES (UR IGUWES,ITTGAWAS, AGAWES).
Four : AFEOOAN(IFEOOANEN).
Foule : AGDUD (IGDUDEN).
Foyer :- (ménage) : ALMESSI.- (cafétéria) : ALUJAQ
[1].
Fraction (V. partie) : TAEUNT(TIEUNIN).
Frais : AOEXSAS.
Fraternité : TAGMAT.
Frein : AMAWA$ (IMAWA$EN).
Freiner : AWE$ (YUWE$, URYUWI$, ITTAWE$, AGGA$).
Freinage : AGGA$.
Fréquence : ASNAGAR [5] ;TASNAGRA, TASNEGZIT [7].
Fromage : TAKEMMART(TIKEMMARIN).
Fromage blanc : AGUGLU(IGUGLA).
Front : ADMER (IDMAREN).
Fruit : AGUMMU (IGUMMA).
Frustration : AFVAM(IFVAMEN).
Frustrer : FVEM (IFVEM, URIFVIM, ITTAFVAM, AFVAM).
62
Frustré : ANEFVUM(INEFVAM).
Fusée : TIMEEDIT (TIMEEDA).
Futur : IUUMAL.
Fouille (inquisition) : AGAWES(IGUWAS).
G
Galant : asenbar (isenbaren).
Galanterie : asenber(isenbiren).
Galon : azag (izaggen).
Gant : alemvav (ilemvaven).
Garage : aseddari [2].
Garant : isedmi (isedman) [3].
Garde : tivaf (n. f. pl. ).
Garder : ageé (ttageé) [3].
Gardien : amvif ; amagaé(imagaéen) [3].
Gâteau : angul (angulen).
Gaz : urrig [1].
Gendarme : amestul (imestal).
Gendarmerie : tamsetla(timsetliwin).
Général : amatu (imuta).
Général (en - ) : s umata.
Généraliser : smati [1].
Généralité : amata (imatayen).
Génération : tasuta (tisutwin).
Génial : asemdan [5].
Génie : tasmedna.- (homme de - ) :asemdan(isemdanGénial :asemdan.
Génie (au sens de oinn) : alhin(alhinen) [3].
Genre : tawsit (tiwsatin).
Géographie : tarakalt [5].
63
Géomètre : amenzag(imenzagen).
Géométrie : tanzeggit(tinzeggiyin).
Géométrique : anzeggan.
Gérer : sefrek (ur issefrek,issefrak, asefrek, ).
Gestion : asefrek.
Gloire : tamanegt (timangin);tarna [1].
Glorifié (être -) : nneg (tenneg)[3].
Glorifier : smineg (urismaneg, ismanag, asmineg);sneg (snag) [3].
Gomme : tasemsut [1].
Goût : aram (aramen).
Goûter : arem (ur yurim,yettaram) [1].
Goutter : ngi (ur ingi, ineggi)[1].
Gouvernement : anabav (inabaven) ; tamnukla [1].
Gouverner : nbev (inbev, urinbid, inebbev, anbav).
Gouverneur : anebbav(inebbaven) ; amennukal [1].
Grâce (la -) : tamella [3].
Grâces (action de - ; fait derendre -) : tamayt (timayin)[3].
Grade : asellun (isellunen).
Grammaire : tajeôôumt(tijeôôumin).
Gravures (rupestres) : unu$en$ef yiéra [1].
Grève : asunded (isundiden).
Grève (se mettre en - ) :sunded (ur issunded, issundud,asunded).
Gréviste : imessinded(imessundad).
Grisonnant : azerza$(izerza$en) [3].
Grisonner : zzerze$ (ttzerzi$)[3].
64
Groupe : aggay (aggayen) ;adefrir (idefriren) [3].
Groupe (électrogène) : ameslaln tsafut [1].
Grumeaux : argen (iregnen)[3].
- (diminutif duprécédent) : targent(tiregnin) [3].
Gué (pont) : asaka [1].
Guerre : amgaru (imgura).
Guerrier : amgara(imgarayen).
Guette ( qui -) : amqiqec(imqiqcen) [3].
Guide : amnir (imnar) ;amezwar [1].
Guider : ner (iner, ur inir,ittnir, tanara).
Guillemets (« ») : tuccar [1].
Guitare : adinan (idinanen).
Gymnastique : ahareg(ihurag) = exercices physiques.
65
H
Habitude : tanumi [1].
Haïr : ksen (kessen) [3].
Hasard : agacur (igucar).- ( par - ) : s ugacur.
Hâte (qui se -) : amahay(imahayen) [3].
Haut : afella (ifellaten) [3].- (très -) : anafella
(inafellaten) [3].
Haut (élevé) : azegrar(izegraren) [3].
Herbe : tuga.
Héréditaire : tikcindis [1].
Héritage : tukkest (tukkestin) ;taysi [1].
Héritier : imekkisi (imekkasen)[1].
Héroïsme : taûva.
Héros : asav (isaîîen).
Heure : asrag (asragen) ;tamert (timar).
Hiérarchie : amyellel(imyellilen).
Histoire : amezruy.- (pré - ) :
azarmezruy.- (- ancienne) :
amezruy aqbur.- (- contemporaine) :
amezruy amiran.
Historien : anmezray.
Historique : amazray.
Hiver : tagrest (tigersin).
Hivernage : asigers(isigersen).
66
Hiverner : sigres (ur isagres,issagras, asigres).
Hiverneur : amessigres(imessigras).
Homme (espèce) : ales (ilsan).
Honneur : aserhu (iserha).
Honneur (salon de - ) : amesriuserhu.
Honoré : amerhu (imerha) [3].- (être -): rhu (rehhu)
[3].
Honorer : sserhu [3].
Honte : actaf (ictafen) [3].
Horaire : asrag [7].
Horde : asra (asraten).
Horizon : igli (iglan).
Horizontal : aglawan(iglawiyen).
Hôtel : asensu (isensa).
Huit : îam.- (fem.) : îamet.
Humain : alsi (ilsiyen).
Humanisme : talsawit.
Humaniste : alsawi(ilsawiyen).
Humanité : talsa (talsiwin).
Humble : aleqqa (ileqqayen)[3].
- (être -) : luqqet(ttluqqut) [3].
Humour : asaran.
Hybride : aregna (iregnaten).
Hydraulique : timeswi.- (adj. ) : imeswi.
Hygiène : u$us.
Hymne : imse$ret (imse$riten).
Hypoténuse : idis n wadda[1]; adubdis [5].
Hypothèse : turda (turdiwin).
Hypothétique : urdan [1].
67
I
Idéal : uktu (uktuyen).
Idée : takti (tikta).- (- principale) : takti
tagejdant [6].- (- secondaire) : takti
tussint [6].
Identifier : snekwu [1], akez[7].
Identification : asnekwu [1].
Idéologie : tasnektit [1].
Idéologique : asnaktan(isnaktanen).
Idole : amsemmud(imsemmuden).
Illogique : armeééul(irmeééulen).
Illustrer : sumen [1].
Image : tugna (tugniwin).
Imaginer : sugen (ur issugen,issugun, asugen).
Immeuble : azada$ (izada$en;izuda$).
Imminent : a$uvar (i$uvaren).
Imitation : arwas (irwasen).
Imiter : rwes (irwes, ur irwis,iregges, arwas).
Immoler : $res ($erres) [3].
Impair : ukrid [1]; aryugan(iryuganen) [3].
Impasse : akmim (ikmimen).
Impératif : anav(inaîîen).
Impérialisme : tamnukda(timnukdiwin).
68
Impiété : tinmezri(tinmezriyin).
Impie : anmezray(inmezrayen).
Implication : asegmev [1].
Impliquer : ger [1].
Impopulaire : anbayu(inbuya).
Importance : tixxutert.
Important (être - ) : xater (urixuter, ittxatar, axater).
- (adj.) : axatar(ixataren).
Importation : taktert(tiketrin) ; tuoowa, asekcem[1].
Importer : kter (ikter, ur iktir,aktar).
Importateur : amaktar(imaktaren).
Impossible (être - ) : néeô(inéeô, ur inéir, ineééer,anéar) ; awez$i [5].
- (adj.) : unéiô(unéiôen).
Impôt : tiwsi (tiwesyin).
Imprimé : amsuded [2].
Improviste(à l’- ) : s usehwu.- (tomber à l’- ) :sehwu $ef…
(ur issehwa, issehwuy,asehwu).In …(préfixe) : war + nom.
- (ex. : warisem :anonyme).
Ar + adjectif et verbe :(ex. : arusrid =
indirect).
Inaugurer : ééunéu (uriééunéa, iééunéuy, aéunéu).
Inauguration : taéunéut(tiéunéutin).
Incapable (rendre -) : sgammi(sgammay) [3].
Incapacité : akrad (ikraden).- (mettre dans l’-) :sgammi (sgammay) [3].
Inclus: yewwi t [5].
Incognito : abnabak (ibnubak).
Inconnaissable (ce qui estcaché à la connaissance):abnubek [3].
69
Inconnu : arussin, warisem[1].
Inconscient :(l’-) : Warukan.- (adj) : Awarkan.
Incroyant : arnaflas(irnaflasen) [3].
Indéfini : arbadu [1].
Indépendance : azarug(izurag).
Indépendant : imzireg(imzurag).
Indicateur :anemmal(inammalen) [1].
- ( - chronologique) :anaskan n wakud[7].
- (- de compétence) :inammalen n tewzut{7].
Indice : amatar (imataren) ;ase$sel [1].
Indirect : arusrid.
Indiscipliné (élève -) : damessinded [6].
Individuel : amsiman [1].
Industrie : tamguri(timguryin).
Industriel : amguran.
Inégalité : tanùmeglit(tinmegliyin) ; targadda(tirgaddiwin) [3].
Infanterie : aragag(iragagen).
Inférer : seggri [1].
Inférieur : amazdar(imazdaren).
Infirmier : amarag n umsuji[6].
Infidèle : arnaflas (irnaflasen)[3].
Infini : ifev (ifven).
Infirmerie : tansujit [1].
Infixe : amgir [1].
Influence : tazrirt ((tizririn).
Influent : amentam [1].
Influer (sur) : zrir (ur izrar,ittezriri, azriri).
70
Information : tal$ut (til$a) ;asalli [1].
Informateur : amsel$u(imsel$a).
Informé : anmel$u(inmel$uyen) [3].
Informer : ssel$u (ur issel$a,issel$uy, asel$u) ; l$et (le$$et)[3].
- (f. p.) : mmel$u (urimmel$a, ittmel$ay, amel$u).
Ingénieur : ajenyuô(ijenyuôen).
Ingrat : arguvay (irguvayen)[3].
Initiation : tactelt (ticetlin).
Initier : ctel (ictel, ur ictil,icettel, actal).
Injuste (être -) : vher (vehher)[3].
Innocence : tamelsa(timelsiwin).
Innocent : amelsi (imelsa).
Innover : sfer [1].
Inquiet : anezgam (inezgamen)[3].
Inscription : tiggezt (tiggaz) ;tame$zut (time$za) [1].
Inscrire : siggez (ur issagez,isaggaz, asiggez).
Inspecter : swev (iswev, uriswiv, iseggev, aswav).
Inspecteur : amaswav(imaswaven); amgawes [6].
Inspection : tasweî (tisewvin).
Inspiration : tahregt(tihergin).
Inspirer : hreg (ihreg, urihrig, iherreg, ahrag).
Inspiré : amehrug(imuhrag).Instituer : sudu (urisuda, issuduy, asudu).
Institution : tasudut (tisuda).
Instrument : allal (allalen).(- de musique) : aêku[1].
Insuffisant (appréciation) :drus, ixus[6].
71
- (Très -) : ixusnezzeh[6].
Insuffisant (peu) : drus [1].
Intégration: ( activités d’-) :irmad n umsidef [7].
Intègre : amelhu (imelha) [3].
Intellectuel : aggag (aggagen).
Intelligence : tigzi ; tayetti [3].
Intelligentsia : timegzi.
Intelligent : amegzu (imegza).
Intendance : azzad (azzaden) ;tasiéreft [1].
Intendant : amsiéref [1] ;amakkas [6].
Intensif : ussid.
Interdiction : tagdelt(tigedlin).
Interdire : gdel (igdel, urigdil, igeddel, agdal).
Interdit : igdel.- ( il est - ) : megdul (
ex. : il est interdit destationner : megdul waddud).
Intéresser (au sens matériel) :c$eb (cela les intéresse :annect-a yec$eb-iten) [1].
Intéresser (concerner) : rzu(en ce qui concerne : degwayen yerzan) [1].
Intérêt (au sens matériel) :tanfa (tanfatin) [1].
Intérieur (n.) : agensu(igensa).
- (adj.) : agensi(igensiyen).
Interjection : ta$uyit.
Intermédiaire : anemmazal[6].
International : agra$lan(igra$lanen).
Interne : agensan [1].
Interpellatif : amsawal [1].
Interpretation : asnimek,asufe$ (n tirga) [1] ; tasifrart(tisefrarin) [3].
Interpreter : sufe$, snimek[1].
72
Interrogatif : amattar.
Interrogation : tuttra, asesten[1].
Interrogé (être -), (être l’objet d’une enquête): ttucahi(ttucahay) [3].
Intervalle : azilal (izilalen).
Interview : tadiwennit(tidiwenna).
Intonation : tasusrut [7].
Intrigue : taddist (tiddas).
Intriguer : sudes.
Introduction : tazwart(tizwar).
Introduire : ssidef (ssadaf)[3].
Introduit (être –) : ttusekcem(ttisekcam) [3].Invariable : armeskil.
Invasion : anbaz (inubaz).
Inventaire : asuîîen [1].
Inverse : imitti [5].
Irréel : warilaw, arnevru [7].
Irrigation : aseswi (isiswa).
Irruption : addaf, aneffug [7].
Isme (suffixe) : éôi.
Ivoire : uéer [1].
73
J
Janvier : yennayer [6].
Jardin (- irrigué) : tagemmi(tigemma) [3].
Jardinier : anefgur [6].
Jelbab : ajelbab [1].
Jeton : agunter (iguntiren),tiddest (tiddas) [6].
Jeudi: amhad [6].
Jeunesse : timevrit.
Joueur : amarir (imariren).
Jouissance : tanfa (tanfiwin)[3].
Journal : a$mùis (I$misen).
Journaliste : ane$mas(ine$masen).
Joie : tamendit (timenday).
Juge : anezzarfu (inezzurfa).
Jugement : azaraf (izarafen).-(heure du –dernier) :tamawert [3].
Juger : zref (izref, ur izrif,azraf).
Juillet : yulyu [6].
Juin : yunyu [6].
Jupiter : Yebîer [4].
Juridique (pouvoir) : azerfan,uzrif [1].
Juriste : amasnazref [1].
Jus : iéem (iéman).
Juste : u$dim (u$dimen).(être - ) : $dem(tte$dam, $eddem) [3].
74
Juste (faux) : uzrif (ucciv).
Justice : ta$demt (ti$edmin).
Justifier : sneflali, sanzi [1].
Juxtaposition : asmiwer [1]
K
Kilogramme : igmim(igmimen).
75
L
Labio-vélaire : an$anfur [1].
Laborantin : anaram [6].
Laboratoire : tanaremt [1].
Lance : alla$ (alla$en) [1].
Langage : ameslay [1].
Langue : tutlayt (tutlayin).- (- étrangère):
tutlayt tawerdant[1].
- (- maternelle) :tutlayt n tyemmatt[1].
- (- seconde) :tutlayt tis snat [1].
- (- fille) : tutlayt-tayellitt [1].
- (- mère) : tutlayt-tayemmatt [1].
Largeur : tehri [1].
Laryngal : agurez [1].
Leader : amalway(imalwayen).
Leadership : timelwi(timelwiyin).
Leçon : tamsirt (timsirin).
Lecteur : ame$ri (iùme$riyen).
Lecture : ta$uri (ti$uryin).
Légal : amurdu [1].
Légende : tamayt [1].
Législatif : amsavuf [1].
Légumes : izegzawen(tizzegzewt) [1].
Lettre (alphabétique) : asekkil(isekkilen).
Lettré : aggag (aggagen).
76
Levier : a$udid (i$udad) ;tanuga [1].
Lexique : amawal.- ( - thématique) :
amawal usentel[6].
- (- systématique) :amawalanagrawan [6].
Libéral : alellam (ilellamen).
Libération : tasellullit(tisellulla).
Liberté : tilelli (tilella).
Libre : ilelli (ilelliyen).
Libertin : amesru (imusra)[3].
- (vivre en -) : sri(serri) [3].
Libertinage : asri [3].
Licence : turagt (turagin).
Lié : amaruz.
Lieu : adeg [1] ; asemmel(isemmlen) [3] ; ansa [7].
Lieutenant : agenses(igensas).
Ligne : ijerrid (ijerriden) ;izireg [5].
Limites (frontières) : tilisa [1].
Lingerie-buanderie : tansiredt[1].
Lire : $er.
Liste : umu$ (umu$en).
Littéral : uskil [1].
Littéralement : meskuli [1].
Littérarité : tissukla [1].
Littérateur : ameskal [1].
Littérature : tasekla(tisekliwin).
- (- écrite) : tasekla.- (- orale) :
tamaweyt [1].- (du point de vue -
) : s tmu$li aseklan[1].
Livre : adlis (idlisen).
Local (adj.) : awandan [1].
77
Localisation (géographique) :asideg arakal [1].
Locatif : amsdeg [1].
Locuteur : amsiwel [1].
Logement (de fonction) :anezdu$ n twuri [1].
Logie (suffixe) : préfixe sn.
Logique (adj.) : ameééul(imeééulen).
- (n.) : tameéla(timeéliwin).
Loi : aûavuf (iûuvaf).
Loisir : amzel (imezlan).
Long (duratif) : a$ezzfan [1].
Longueur (durée) : te$zef [1].
Lopin : a$eggad [1].
Louer (Dieu) : sneg (snag)[3].Loué (être -) : nneg (tenneg)[3].
Lumineux : aseflay (iseflayen)[3].
Lundi : arim [6].
Luxe : alame$ (iluma$).
Lycée : a$erbaz asinan,tasnawit [1].
78
M
Machine (à écrire) : tamacint ntira [1].
Madame : massa (massawat).
Mademoiselle : tamsiwt(timsiwin).
Magasin : tazeqqa n tijja [1].
Magasinier : amavaf n tijja[1].
Magicien : imkerrer(imkerrern) [3].
Maghreb : Tamaz$a.
Magistrat : aneflus (ineflas).
Magistrature : tinneflest.
Mai : mayu [6].
Mais : maca.
Maître :- (patron) : akerwa(ikerwaten).- (enseignant) :
aselmad(iselmaden).
Majorité : tigti (tigtiwin) ;tugett [1].
Majuscule : asekkil ameqran[6].
Mal (le -) : uhuv [3].
Mâle : awtem (iwetmen).
Malédiction : tiwri [3].
Maléfice : akerrer (ikerrar)[3].
Malgré :ccil n…
79
Malgré moi : ccil-iw.
Malgré toi : ccil-ik.
Manière : ta$ara (ti$ura).
Manifestation : tameskant(timeskanin).
Manifeste : ameskan(imeskanen).
Manipuler : sendudi [1]
Mannequin : aknar (iknaren).
Manœuvre (militaire) :tamuddut (timudda).
Manœuvrer: muddu(immudda, ur immudda,ittmuddu, amuddu).
Manœuvres (fig.) : tafelfest(tifelfas).
Manteau : azennaô(izennaôen).
Manuel (le -) : adlisufus [1].
Manuscrit : arusfus(irusfusen) [3].
Maquillage : azriri (izriran).
Maquilleur : amezrir(imezriren).
Marchand : amzenzi(imzenzan).
Marchandise : alzaz (alzazen).
Marché : ulzuz (ulzuzen) ;anmugger [1].
Marche : tikli, asukfel [1].Mardi : aram [6].
Marge : tama (timiwa).
Marginal : amawan(imawanen).
Marier (se -) : rcel (reccel)[3].
Marin : awlal.
Marine : tagriwa (tigriwin) ;tamsilelt [1].
Marionnette : amsillel(imsullal).
Marque : ticreî [1].
Marque (faire une -) : $vem(tte$vam) [3].
Marqué : ucriv [1].
80
Marquer : $vem (tte$vam) [3].
Mars (planète et mois) :Me$res [4].
Martyr : ama$ras (ima$rasen).
Marxisme : tiùùmmaôksit.
Masculin : amalay (imalayen).
Masse (peuple) : agdud(igduden).
Mass-média : al$agdud(al$agduden).
Matière : tanga (tangawin).
Matériel : angawi (ingawen).
Matérialisme : tangeéôi(tingeéôa).
Matérialiste : ingeéôi(ingeéôa).
Matériel (le) : arrum(arrumen).
Mathématicien : amusnak [5].
Mathématique : tusnakt.
Matière : tanga [6].
Matin : tanezzayt (tinezzayin)[3].
Matrice : isirew (isirwen).
Maudit : utiwri (utiwriyen)[3].
Mausolée : taqerrabt(tiqerrabin) [1].
Mauvais (le -) : amahav(imahaven) [3].
Maximum : afellay.
Médaille : tazal$i (tizal$iwin).
Médecin : amsuji [1].- ( aide-médecin) :
amarag n uùmsuji[6].
Médecine : tasnajya [1].
Médisant : atlalak (itlalaken)[3].
Méditation : takrebbut(tikrebba).
Méditer : krebbu (ur ikrebba,ittekrebbay, akrebbu).
81
Méditerranée (mer - ) :agrakal (ill).
Mélanger (se -) : rti (retti,ttertay) [3].
Mêler (se -) : rti (retti, ttertay)[3].
Mélodie : aééay [1].
Membre : agmam (igmamen)[3].
Membre (d’une assemblée):amaslav (imaslaven).
Menacer : ggez (ur iggiz,iteggez).
Mensonge :- (homme qui traite
qqn. de menteur ouqqc. de mensonge) :anesbugget(inesbuggten) [3].
- (convaincre demensonge, traiterqqc. de mensongeou qqn. de menteur) : sbugget(sbuggut) [3].
Mensonges : tikerkas [3].
… Ment (suffixe) : s t$ara(ex. : officiellement : s t$aratunûibt), ou bien radical nu(ex. : jelweê = gauchement).
Méprisable : amelku (imelka)[3].
Méprisé (être -) : ttwalku(ttwalkay) [3].
Mépriser : lku (lekku) [3].
Mer : ill (ilellen) ; ilel [1].
Merci : tanemmirt (tanemmirt-ik, tanemmirt-is, …).
Mercredi : ahad [6].
Mercure (planète) : Markur[4].
Merveilleux : amakan(imakanen) [3].
Mesure : as$el (ise$len) [3].
Mesurer : s$el (se$$el) [3] ;sket [5].
Mésolithique : tallit n weérutanammast [1].
Message : izen (iznan).
82
Mesure : akat (akaten).
Mesurer : ket (iket, ur ikit,ittikit, timenkiwt).
Métadiscours : a$efnaw [1].
Métadiscursif : a$efnawan[1].
Méthode : tarrayt.
Méthodique : arrayan [1].
Méthodiquement : s tarrayt (ou array).
Méthodologie : tasnarrayt [1].
Métissage : amserti [1].
Mètre (le -) : aktil (aktal) [1].
Métrique (la -) : tasnakta [1].
Métrique (adj.) : asnaktay [1].
Meuble : aruku (iruka).
Militaire : aserdas [1].
Militant : ama$nas.
Militer : $nes.
Militaire (n.) : aserdas(iserdasen).
- (adj.) : aserdasi(iserdasiyen).
Mille : agim (igiman).
Millénaire : agimseggas [1].
Milliard : amelyar [6].
Millier : agim (igiman) [1].
Million : amelyun[6].
Mine : aùm$uz (im$uzen).
Minerai : azara (izaran).
Minimal : adday [1].
Minimum : adday.
Ministère : a$lif (i$elfan).
Ministre : ane$laf (ine$lafen).Ministériel : a$elfan(i$elfanen).
Minorité : tadersi (tidersiwin).
Miracle : tamkerwa(tiùmkerwin).
Miraculeux : amkerwan [1].
83
Mirage : aylel (aylellen) [3].
Miséricorde : tamella(timelliwin).
Miséricordieux : amnaha$(imnaha$en) [3].
Mission : tu$daî (tu$davin).
Missionnaire : ame$dav(ime$daven).
Mobilier : taraka (tirakwin).
Mobilier (funéraire) : iruka nuéekka [1].
Modalité : tamesêara [1].
Modeler : msel [1].
Modélisation : asnudem [5].
Moderne : atrar (itraren).
Modificateur (élément -) :ameskal [7].
Modifier : snifel [1].
Moi (le -) : Nekk.- ( le surmoi) :
Nignekk.
Moins :udun n…
Monarchie : tagelda(tigeldiwin).
Monde : amval (imevlan).
Monème : awaladday [1].
Monnaie : aqarid (iqariden) ;tadrimt [1].
Monologue : armuy [1].
Monologuer : rmu [1].
Monosémie : tasefnamka [1].
Monosémique : asefnamkan[1].
Monsieur : mass (imsiwen).
Monstre : améiw (iméiwen).
Montrer : sken.
Morale (la -) : tuzzma [1].
Moraliser : zzem [1].
Moralisateur : anazzam [1].
Moralité : tamsirt [1].
Morceau (d’un texte): tikkest(tikkas).
84
Morphologie : tasnal$a [1].
Morphologique : asnal$an[1].
Morphosyntaxe : tal$aseddast[1].
Mort :- (décès) : tamettant[3].- (défunt) : anmettan(inmettanen) [3].
Mortification : a$edded [3].
Mortifier : $edded (tt$eddid)[3].
Mosquée : tamesgida(timesgidwin) [3].
Moteur : amseddu [2].
Motif : tamentilt (timentilin)[3].
Mourir (faire-) : smet (smat)[3].
Mouvement : amussu(imussa).
Moyen (appréciation) : dalemmas[6].
Moyen (un - ) : allal (allalen).- (assez) : aqedri,
aqeddari [1].
Moyen-âge : tallit tanammast[1].
Moyenne : talemmast [5].- (- harmonique) :
talemmastyemtawan [5].
Multiplication : akfuv (ikfav) ;asefti [1] ; asgat [5].
Multiplié (par) : yeftin $ef (sinyeftin $ef semmus yugdamraw).
Multiplier : kfev (ikfev, urikfiv, ikeffev, akfav) ; sget [5].
Mur : a$rab (I$raben).
Murmurer : mmeckukev(ttmeckukuv) [3].
Musée : asalay (isulay ;isalayen).
Musicien (mélomane) :ameééawan [1].
Musique : aéawan [1].
85
Muter : svermes (ur isvermes,isvermis, asvermes).
Mutation : tavermist(tivermisin).
Mutuelle (n.) : tamilalt(tiùmilal).
Mystère : adrig (idrigen) [1].
Mystérieux : udrig (udrigen)[1].
Mythe : amyi [1].
Mythique : umyiy, amyayan[1].
Mythologie : tasnamya [1].
N
N. B. (nota bene) : G. M. (grettamawt).
Naissance : talalit (date et lieude -) : azemz d wadeg n tlalit).
Narrataire : amalus [1].
Narrateur : amalas [1] ;anallas [7].
Narratif : amullis [7].
Narration : alas [1].
Narratologie : tasnalsa [1] ;tasnalset [7].
Narrer : ales [1].
Nation : a$lan.
National : a$elnaw(i$elnawen).
Nationalisation : ase$len(ise$lan).
Nationaliser : se$len (urisse$len, isse$lan).
Nationalisme : ta$elnaéôi(ti$elnaéôiwin).
Nationaliste : a$elnaéôi.
Nature : agama (igamaten).- (- humaine) : tumast
n wemdan [1].
Naturel : amagan.
Navire : a$errabu (i$erruba).
86
Nécessaire : avulli (ivulliyen).
Nécessaire (être - ) : svulli (urisvulli, isvulluy, asvulli).
Nécessité : tavullit.
Néfaste : abumezleg(ibumezligen).
Négatif : ibaw (ibawen).
Négation (absence) : tibewt[1].
Négociant : amastag(imastagen).
Négocier : steg (isteg, ur isteg,istteg, astag).
Négoce : astug (istugen).
Néolithique : tallit n weérutatrart [1].
Neptune : Nebtun [4].
Neuf (adj.) : amaynut.
Neuf (nombre) : téa.- (fem.) : téat.
Neutre : arawsan.
Neutralité : tarawsa.
Neuvain : ametéa [1].
Névrose : Tanaôust.
Niveau : aswir (iswiren).
Noble : ahaggaô (iheggaôen).
Noblesse : tihhugôa(tihuggôiwin).
Nomade : amessikel [1].
Nombre : amvan (imvanen).- ( - complexe) : amvanukris [1].- (- naturel) : amvan
agmawan [1].- (- réel) : amvan ilaw
[1].
Nommer : semmi [1].
Nord : agafa.
Normal : amagnu (imugna).
Normaliser (une langue) :aslugen (n tutlayt).
Norme : talugent [1].
Nostalgie : tamdanit(timdaniyin).
87
Nostalgique : amdanay(imdanayen).
Note : tazmilt (tizmilin).
Nouveau : amaynut(imaynuten).
Nouveauté : tatrart (titrarin).
Nouvelle :- information : isalli
(isallen).- récit : tullizt
(tullizin).
Nouvelliste : anellis [1].
Novembre : unbir [6].
Noyer : ssel$i (ssel$ay) [3].- (se -) : l$i (leqqi)
[3].
Nu : uzzif [1].
Nul : ilem [1].
Numéro : uîîun (uîîunen).
Numéroter : suven (urissuven, issuvun, asuven).
88
O
Oasis : amda (imedwen).
Objecter : sentel (ur issentel,issental, asentel).
Objet (- familier) : ta$awsatunnimt [7].
Objectif : iswi(iswan) [1].
( - spécifiques) : iswanusliden [7]
Objectif (adj.) : ames$aru(imes$ura).
Objectivité : tames$ara.
Objection : tasentilt(tisentilin).
Obligation : tamara [1].
Obligatoire : yuwren [1].- (être -) : awer [3].-
Obscurantisme : aserdel.
Observer : ani (ur yuni,ittanay).
Observation : annay.
Observateur : amanay(imanayen) ; amsiked(imsikden) [3].
Observatoire : asanay(isanayen).
Obstacle : unjug (unjugen).
Obstination : tamenvat.
Occasion : talemmiét(tilemmaé).
89
- saisir l’occasion de:llumeé (ur illumeé, ittlummué,alummeé).
- donner l’occasion de:slummeé (ur islummeé,islummué, aslummeé).
Occident : ataram.
Occidental : utrim (utrimen).
Occlusif : agga$.
Occlusion : tigge$t [1].
Occupation (travail) : tawuri(tiwuriwin) [3].
Océan : agaraw (igarawen).
Octobre : tuber [6].
Œuvre: taûekka [1].
Offensive : agir (igiren).
Officiel : unûib.
Officiel (les - ) : amenûab(imenûaben).
Officier : amsegraw [1].
Onde : tamdeswelt [5].
Ondulant : amdeswal(imdeswalen).
Onduler : mdeswel (urimdeswel, ittemdeswil,amdeswel).
Onze : mraw d yiwen.
Opérateur : ameskar [1].
Opération : tamzelt [5].
Opinion : turda (turdiwin).
Opposant : amnamar [1] ;anmagal [7].
Opposer (s’- ) : gvel (igvel, urigvil, igeîîel, agval).
- (f. f. ) : segvel (urissegvel, issegval, asegvel).
Opposition : tanmegla ;tamgadla [1].
Opposition (actif) : asemgadel[1].
Oppresseur : asemsan(isemsanen).
Oppresseur (être -) : vher(vehher) [3].
Oppression : takriî (tikrivin).
90
Opprimer : krev (ikrev, urikriv, ikerrev, akrav).
Opulence : tiggenfit.
Or : ure$ (ur$en).
Oraison : asmiles (ismulas).
Oral : - (adj.) : atlay ; imaw[1].
- (n.) : tatlayt.
Oralité : timewt [1].
Orateur : amennay(imennayen).
Orbite : aêbu (iêba).
Ordinaire : amagnu (imugna).
Ordonné (être - ) : mmizwer(immizwar, ittmizwar,amizwer) ; ttwanbev(ttwanbav) [3].
Ordonner :- smizzwer (ur
isùmizzwer, ismizzwar,asmizzwer).
- sunev (ur issunev,issunuv, asunev).
- Nbev (ttenbav) [3].
Ordre :- (succession) :
amizzwer.- (impératif) :
tasunva(tisunviwin) ;asendeh [1].
- (régime) : amuken[1].
-Ordre : tanbaî (tanbavin) [3].
Organe : agman (igmanen).
Organisation :- (fait d’organiser):
asuddes [1].- (institution) : tuddsa
(tuddsiwin).- ( - d’un texte):
amuken [7].
Organisé (être - ) : ddes (uriddis, iteddes, tuddsa).
- (f. f.) : sudes (urissudes, issudus, asudes).
Organiser : suddes [1].
Organisme : udus (udusen).
Orgueilleux : amavhar(imavharen) [3].
Orientation : ta$da(ta$diwin) ; awelleh [1].
91
- (conseil d’-scolaire) : anes$amun ta$da ta$urbizt[6].
Orienter : a$ed (yu$ed, uryu$id, itta$ed, ta$da).
Orner : dleg (delleg) [3].
Otage : tawaooit (tiwuooa).
Ouest : ataram.
Outil : afecku (ifecka) ; aruku[1].
- (- théorique) : arukuaérayan [1].
- (-méthodologique) :aruku asnarrayan[1].
Oxyde : tanigt (tinigin).
92
P
Pacte : arkawal (irkuwal).
Page : asebter (isebtar).
Pair : abalag (ibalagen) ;ayugan (iyuganen) [3].
Paix : asrad.
Palais (château) : a$rem [1].
Paléolithique : tallit n weérutamenzut [1].
Palier : asebded (isebdad).
Panneau : agalis (igalisen).
Papeterie : tanka$eî [1].
Parabole (paroles qui ont unsens caché) : tangalt (tingalin)[3].
Paradis : tagemmi (tigemma)[3].
Paradoxe : tazengurda [5].
Paragraphe : taseddaôt.
Parallèle : amsada$(imsada$en).
- (être - à) : mside$ (urimsade$, ittemsada$, amside$).
Paralytique : afukal (ifukalen).
Paramètre : amsektay [5].
Paraphraser : sle$miwel,leqqem awal [1].
Parataxe : asmiwer [1].
Parce que : acku.Parchemin : tidsi (tidsa).
93
Pardon : asaruf (isuraf).- (celui qui
pardonne) : amsuref(imsurfen) [3].
Pardonner : suref (ur issuref,issuruf, asuref).
Parent : amaraw (imarawen).
Parenté : timmarewt(timmarwin).
- (- linguistique):timmarewttasnilsant [1].
Parenthèse : ticcewt(tacciwin).
Paresseux (élève -) : damudiz [6].
Parfait : aneblal.- ( être -) : blel (iblel, ur
iblil, itteblil, ablal).
Parfum : tafenda (tifendiwin).
Parlement : amni (imnan).
Parlementaire : awamni(iwamnan).
Parodie : amkadan(imkadanen).
Parti : akabar (ikabaren).
Participant : amekkay [1].
Participe : ama$un.
Participer (adhérer) : kki [1].
Particule : tazel$a (tizel$iwin).Particulier : amaélay.Partir : éwi (éewwi) [3].
Partisan : amu$el (imu$al).
Partout : akmani.
Passage : azrug (izergan).
Passé : izri.
Passif : attwa$.
Passion : aramsu (irumsa).
Passionnément (aimer) :rrumsu (ur irrumsa, ittrumsu,arumsu).
Pastoralisme : takessawt [1].
Patient (être -) : éider ttéader)[3].
Patiente (au sens de patience) :tiéidirt [3].
94
Patienter : éider (ttéader) [3].
Patrie : taferfant (tiferfanin).
Patrimoine : tigemmi(tigemmiyin).
Patron : akerwa (ikerwaten).
Pays : tamurt (timura).
Péché : abekkav (ibekkaven).
Pécher : sbekkev (sbekkiv) [3].
Pécheur (qui commis unpéché) : anesbekkav(inesbekkaven) [3].
Peindre : klu (ikla, ur ukli,ikellu, kellu).
Peine : takma, takmert [1].- (faire de la -) : kmu
[1].
Peine (sanction) : tafgurt(tifgurin).
Peintre : amekla (imeklawen).
Peinture : taklut (tiklutin).Peloton : tama$layt(tima$layin).
Pelouse : tamusayt (tiùmusayin).
Penchants : ubuven [3].
Péninsule : tigzirt [1].
Pensée : tidmi (tidmiyin).
Pensée (réflexion) : amyar(imyaren).
Perfection : tablalt (tiblalin).
Périmètre : agadir [1] ;azzikit [5].
Période : tawala (tiwula).
Périphérique : amazzay [1].
Perle : tame$want(time$wanin) [3].
Permanent : ame$lal(ime$lalen).
- (être - ) : $lel (ur i$lil,i$ellel, a$lal).
Permanence : ta$lalt (ti$lalin).
Permettre : treg (terreg) [3].
Permis (être -) : ttwatreg(ttwatrag) [3].
95
Permission : atrug (itrugen)[3].
Permutation : tasenflit [5].
Personnage : awadem(iwudam) [7] Amigi (imigan)[6].
Personnage (principal) : asavagejdan [1].
Personne (gram.) : udem(udmawen).
Personnalité : tugna(tugnawin).
Personnel (gram.) : udmawan.- (non -) :
arudmawan [1].
Personnellement : s timmad-iw [1].
Persuader : l$ed (il$ed, uril$id, ileqqed, al$ad).
Persuasif : amal$ad(imal$aden).
Perte : aéella (iéellayen).
Pertinent : amaqqal [1].
Peser : stil (ttestili) [3].
Peu (un -) : imik [3].
Peuple : a$ref (i$erfan).
Phalange : taduft (tidufin) ;tawermett (tiwermin) [3].
Phénomène : tarat [1].
Phonème : imesladday [1].
Phonétique : tamsislit [1].
Phonologie : tasniselt [1].
Photo : tawlift (tiwlifin) [7].
Photocopie : talsaruft [1].
Photographie : tirafewt [1].
Phrase : tawinest (tiwinas) ;tafyirt [1].
Physique (adj.) : a$aran(i$aranen).
Pièce (divers) : tasawit(tisiway).
Piédestal : adasil (idusal).
Pierre (tumulaire) : inagan niéekwan [1].
96
Piété : tuksavin [3].
Pieux : amaksav (imaksaven)[3].
- (être -) : uksav(ttuksav) [3].
Pin : tayda (taydiwin).Pion : agenter (igentar).
Pine-line : aselda (iseldayen).
Pitié : tamella [3].
Place : asarag (isaragen).
Plage : taftist (tiftisin).
Plaine : tagnitt (tignatin) [1].- (hautes -) : tignitinufella [1].
Plaisir : tadfi (tidefyin).
Plan : a$awas (i$uwas); agni[5].
Planète : amtiweg (imtiwgen)[3].
Planification : as$iwes(is$iwas).
Planifier : s$iwes (ur is$awes,is$awas, as$iwes).
Planifié (être - ): n$iwes (urin$awes, itten$iwis, an$iwes).
Plante : im$i (im$an).
Plateau : tasili [1].- (hauts - ) : tisila ufella[1].
Pli : avfas (ivfasen).
Plume : a$anib, ticert [6].
Pluriel : asget (isegten).
Plus que :ugar n …
Plus value : iswar (iswaren).
Pluton : Bluten [4].
Poids : taéeyt [5].
Poésie : tamedyazt(timedyazin).
Poète : amedyaz (imedyazen).
Poétique (discours) : udyiz(inaw) [1].
Poétique (la - ) : tasnalfa [1].
Point : tineqqiî [6].- (- virgule) :
tineqqiî-ticcert [6].
97
- (- d’interrogation):tineqqiî n tuttra [6].
- (- d’exclamation):tineqqiî n webhat[6].
- (Deux points) : snatn tmeqqivin [6].
Pôle : asfaylu [5].
Polémique : azernen.
Polémiquer : mzernen (urimzernen, ittemzernin,amzernen).
Polémiste : amzernan.
Police : tamsulta (timsultiwin).
Policier : amsaltu (imsulta).
Politique (n.) : tasertit(tisertiyin).
- (adj.) : aserti(isertiyen).- (homme - ) : asertay
(isertayen).
Polynôme : agetful [5].
Polysémie : tagetnamka [1].
Polysémique : agetnamkan[1].
Pompier : asexsay (isexsayen).
Ponctuation : asenqev [6].
Ponctuer : neqqev [6].
Pont : tillegwit (tileggwa).
Populaire :- (qui appartient au
peuple) : a$erfan.- (aimé du peuple) :
imeééwi (imeééwa).
Port : asagen (isugan).
Porteur : amasay (imasayen).
Portrait : tarudemt [7].- ( - moral) : udem
amadwan [7].- (- physique) : udeùm
akmam [7].
Position : adeg, addud [1].
Possédé (par le démon) :imetwel (imtewlen) [3].
Possibilité : iéubaé (m. pl.).
Poste : tanazzant [2].
Postérité : tagri.
Pour :irit n …
98
- ( pour ou contre lui): irit-is ne$ mgal-is.
Poussière : agevrur(igevruren) [3].
Pouvoir : adabu (iduba) ;tanbaî (tanbavin) [3].
Prairie : asuki [1].
Préau : taseddarit [6].
Précis : usdid (usdiden).
Précision : tiseddi (tisedda).
Précurseur : inilbi (inilban).
Prédicat : ase$ru [1].
Prédicatif : amse$ru [1].
Prédicatoïde : azunse$ru [1].
Prédire : ared [1].
Préface : tazwart (tizwar).
Préfet : anebdad (inebdaden).
Préfixe : azwir [1].
Préhistoire : azarmezruy.
Prélèvement : amakus(imukas).
Prématuré : amarir(imariren).
Prendre : rmes (remmes) [3].
Préparation : amuken [7].
Préparer : ken (kkan) [3].
Préposé à … : anebdad n… (inebdaden).
Préposition : tanze$t(tinza$in).
Prescriptif : asunvan [1].
Prescription : tasunva [1].
Prescrire : sunev [1].
Présence : tihewt (tihawin).
Présent : amha (imhayen).- (être - ) : hi (iha, urihi, itthay, tihawt).
Présentatif : asemhay [1].
Présentation : asissen [1] ;asenked [7].
Présenter : sissen [1].
99
Président : aselway(iselwayen).
Présidence : taselwit.
Présider : selwi (ur) isselwi,isselway, aselwi).
Presque : amzun [5].
Presqu’île: tigzirt [1].
Presser : émi [1].
Pression : tiémi, tufsin [1].
Prêt : aservil (iservilen).
Prétérit : izri [1].
Preuve : anza (anzaten) ;taneflalit [1].
Prévision : arid (iriden).
Prévoyance : tazert (tizar).
Prévoir :- ared (yured, ur
yurid, ittared,arad).
- azar (yuzar, uryuzir, ittazar,tazert).
Primaire : amenzu [1].
Prince : ageldun (igeldunen).
Principal : agejdan, amezwaru[1].
Principe : amenzay(imenzayen).
Prisme : tagtasna [5].
Prison : anarraz [2].
Prisonniers : imte$wi(imte$wan) [3] ; imuraz [2].
Privé : uslig (usligen).
Privilège : aglam (iglamen).
Priviligié (être -) : glem (iglem,ur iglim, igellem, aglam).
- (f. f.) : seglem (urisseglem, isseglam,aseglem).
- (être inégalementpartagé) : nneglem(ur inneglem,ittneglim, aneglam).
- (faire des partsinégales) : sneglem.
- (celui qui fait desparts inégales) :asenneglam.
100
Privilégié (n.) : aneglam(ineglamen).
Prix (coût) : azal (azalen).
Prix (récompense) : arraz(arrazen).
Probabilité :taseqqart [5].
Problème : agnu (igna).
Procès : azmaé (izmaéen).
Procession : akala (ikalen).
Processus : akala [5].
Proche (n. et adj.) : amyaé(imyaéen) [3].
- ( Etre –de) : ades$er… [7].
Proclamation : tase$rut(tise$ra).
Proclamer : se$ru (ur isse$ra,isse$ruy, ase$ru).
Procurer (à qqn. des moyensde subsistance) : kbel (kebbel)[3].
Producteur : anfaras.
Production : afares.
Produire : fares.
Produit : afaris (ifuras).- (produitsd’entretien): ifurasn urebbu [1].
- (produits textiles) :ifuras yemmeéden[1].
Professeur : asalmad(isalmaden).
Profession : asadur (isudar).
Professionnel : amsadur [1].
Profit : tagenfit (tigenfa) ;tanfa (tanfiwin) [3].
Profiter : ggunfu (ur iggunfa,ittgunfuy, agunfu).
- (- à) : nfu (neffu)[3].
Profiteur : agenfay(igenfayen).
Profitable : amesganfi(imesgunfa).
Profondeur : tadrut [5].
Programmation : asmihel.
101
Programme : ahil (ihallen).
Programmer : sihel (urissahel, issahal, asihel).
Programmé (être - ) : ahel(yuhel, ur yuhil, ittahel, ahal).
Programmeur : amessihel.
Progrès : afara (ifaraten).
Progressif : afaray (ifaraten).
Progresser : sfari (ur isfari,isfaray, asfari).
Progression : asfari [5].
Progressivement : s usfari.
Progressiste : amesfara(imesfarayen).
Projection : asenéer [1].
Projet : asenfar (isenfaren).
Projeter (projet) : senfer [1].
Projeter (projection) : senéer[1].
Prolifique : akeffav(ikeffaven).
Prolétaire : am$id (im$ad).- (ex. im$ad n akk
timura dduklet).
Prolétariat : tame$da(time$diwin).
Prolétariser : semùùùù$ed (urissem$ed, issem$ad, asem$ed).
- (être - ) : ttem$ed,ur ittem$ed,ittem$ad, attem$ed.
Promotion : asmil (ismilen).
Promouvoir : smel (ismel, urismil, isemmel, asmal).
Pronom : amqim (imqimen).
Prononcer : susru (ur isusra,isusruy, asusru).
Propagande (faire de la - ) :znew (iznew,ur izniw, izennew,aznaw).
Propagande : tazniwt(tizniwin).
Propagandiste : amaznaw(imaznawen).
Proposer : sumer (ur issumer,issumur, asumer).
102
Proposition : asumer (isumar).- (auteur d'une - ) :
amsumer(imsumar).
Propriétaire : amli (imlan).
Prose : tasrit (tiseryin).
Prosaïque : anesri (inesriyen).
Prosateur : anasray(inasrayen).
Prospère : ankelwi(inkelwiyen).
Prospère (être - ) : nkelwi (urinkelwa, ittenkelwi, ankelwi).
Prospérité : tankelwit(tinkelwiyin) ; alwas [1].
Protection : amesten [1].
Protectorat : tamsetna(timsetniwin).
Protecteur : amastan(imastanen).
Protéger : mmesten (urimmesten, ittmestin, amesten).
Prototype : tasekka tamenzut[1].
Proverbe : anzi (inzan).
Province : tamnaî (timnavin).
Provision : tamaguét(timugaé) ; takbelt (tikeblin)[3].
Provocation : tasmentest(tismentas)
Provocateur : asmentas(ismentasen).
Provoquer : smentes (urismentes, ismentas, asmentes).
Proximité : tiéin, ttama [1].
Psalmodier : hellel (tthellil)[3].
Psaume : ahellil (ihellilen).
Pseudonyme : taselfest(tiselfas).
Psychanalyse : Taslavt ntnefsit.
Pubère : amawav (imawaven).
Puberté : taggaî (tiggavin).
Public (nom et adj.) : azayez(izuyaz).
103
Puissance : tanezmart(tinezmarin).
- ( - carré) : tezmersin [5].
Puissant : anezmar(inezùmaren) ; amerhu (imerha)[3].
Punition : tarrut (tarrutin).
Pur (être -) : $wes ($ewwes,tte$was) [3].
Pyramide : tazamugt(tizumag).
Q
Quadrilatère : akuédis [5].
Quai : agnenna (ignennayen).
Qualitatif : a$aran [1].
Qualité :- essence : ta$ara.- vertu : amerkid.
Quantitatif : asmektan [1].Quantité : tasmekta(tismektiwin).
Quarante : ukuéet n tmerwin.
Quartier (d'habitation) :agmam (igmamen).
Quatorze : mraw d ukué.
Quatre : ukué.- (fem.) : ukuéet.
Quatre-vingt : îamet ntmerwin.Quatre-vingt-dix : téat ntmerwin.Question : tuttra (tuttriwin) ;asesten [1].Questionnaire : umu$ ntuttriwin [1].Questionner : tter (itter, urittir, itetter, tuttra)Quinzaine : aévun (iévunen).Quiétude (être dans la -) : dket(dekket) [3].
104
R
Race : iri (iriten).
Racheter (se -) : zel [iman](zell) [3].
Raconter : ales [1].
Raison : ta$éint (ti$éinin).
Raison (avoir - ) : $éen (i$éen,ur i$éin, itta$éen, a$éan).
Raisonnement : aée$éen(iée$éanen).
Raisonner : ée$éen (uriéée$éen, iéée$éan, aée$éen).
Rang (rangée) : adarru(idurran), adras (idrasen),adru [6].
Ranger : sney [1].
Rapide : arurad (iruraden).
Rapide (être - ) : rured (urirured, ittrurud, arured).
Rappeler : smekti [1].
Rapport :- lien : assa$ (assa$en).- texte : aneqqis
(ineqqasen).- par à … : s wassa$ $er…
- (compte rendu) : awway[1].
Rapporteur : aneqqas(ineqqasen) ; tase$mert [6].
Rapporter : neqqes (urineqqes, ittneqqis, aneqqes).
Rare : yuqan [1].
105
Rareté : tisuqit [1].
Rassemblé (être -) : ttwagrew[3].
Rassemblement : asegrew [3].
Rassembler : ssegrew [3].
Ration : tanaqqast(tinaqqasin).
Rationnel : ame$éan.
Rationalité : timme$éent.
Rationalisme : tan$eznaéôi.
Rationaliste : a$eznaéôi.
Rayon- (lumière) : aqqar
(aqqaren) ne$ azenzar(izenzaren).
- (étagère) : agir (igiren).- (- d'un cercle) : aqqar
(aqqaren).
Réaction : tasedmirt(tisedmirin).
Réactionnaire : asedmar(isedmaren).
Réactionnaire (être - ) :ssedmer (ur issedmer,issedmar, asedmer).
Réalisme : tiérilewt [1].
Réaliste : iérilew [1].
Réalité : tilawt.- (en réalité : di tilawt).
Réarranger : seggem, sney[1].
Rebelle : a$ewwa$(i$ewwa$en).
Rébellion : a$ewwe$(i$ewwe$en).
Rebeller (se - ) : $ewwe$ (uri$ewwe$, itt$ewwi$, a$ewwe$).
Reboiser : sseklu (ur issekla,issekluy, asesseklu).
Reboisement : asesseklu(isessekla).
Récalcitrant : imiéwel(imiéewlen) [3].
- (être -) : éwel(éewwel) [3].
Récapitulation : asiles [7].
106
Récapituler : siles [7].
Recenser : adden (yudden, uryuddin, ittadden, uddan).
Recensement : uddun(uddunen).
Récepteur : anermas [7].
Réception : tarmest (tiremsin).
Réceptionniste : amermas [6].
Recevoir : rmes (remmes) [3].
Recherche : tagmi (ex.recherche scientifique : tagmitussnit).
Réciprocité : asenfel.
Réciproque : amya$(imya$en).
Réciproquement : s umya$.
Récit : ullis [1] ; taneqqist [7].- (Péripéties du -) :timsevfar [7].
Récitation : taéuggi(tiéuggyin) ; ta$uri [3].
Récité (être -) : ttw$er(ttwa$ray) [3].
Réciter : éug (ur iéug,ittéuggu, aéuggu).
Récolte : ammad (ammaden).
Récolter : amed (yumed, uryumed, ittamed, ur yumid,ammad).
Recommander : smagel [1].
Récompense : tarrazt(tarrazin).
Récompenser : arrez (yurrez,ur yurrez, ittarraz, arraz).
Reconnaître : akez [1].
Reconstruction : talsaûka,asekfel [1].
Recordman : a$lal (i$lalen).
Rectangle : asrem [5].
Rectangle (au sens de droit) :ama$ud, triangle rectangle :akerdis ama$ud [5].
Rectiligne (droit) : ama$ud(imu$ad, ima$uden) [3].
Recueil : ammud (ammuden).
107
Récurrence : allus [5].
Redresser ( - la taille) : benned[3].
Réécrire : alsaru [1].
Réécriture : talsira [1].
Réel : ilaw ; amevru [7].
Réel (non-) : arilaw [1].
Réfectoire : aseççu [6].
Réfléchir :- une image : sended (ur
issended, issendad,asended).
- penser : snezgem (urisnezgem, asnezgim,asennezgem) ; swingem(swangam) [3].
Réflexion :- asended (isendad).- tasnezgimt
(tisnezgimin).
Réforme : tasemmeskelt(tisemmeskal).
Refrain : tasetna (tisetnawin) ;ahiwa [1].
Réfrigérateur : imsismev(imsismav).
Refuge : arazu$ (iruza$).
Réfugié : azraza$ (izruza$).
Réfugier (se - ) : zrize$(izraze$, ur izraze$, izrizi$,azrize$).
Régime :- dates : aziwa (iziwan).- ordonnance médicale :
agal (agalen).- forme de
gouvernement : anhil(inhilen).
Régiment : aswag (iswagen).
Région : aéi (aéiyen) ; tama[1].
Règle : alugen (ilugan).
Règlement : aslagan(islaganen).
Régularité (deschangements) : tillugna nyibdilen [1].
Régulier : alugan [5].
Régulier (être - ) : llugen (urillugen, ittlugun, alugen).
108
Régularité : tillugna(tillugniwin).
Relater : ales [1].
Relatif : amassa$ (imassa$en)( ex.amassa$ $er…).
Relation (lien) : assa$(assa$en).
Relative : tamassa$t [1].Relativité : timmase$t(timmas$in).
Relié : amudid (imudad).
Relief : azerzay [1].
Relier : dded (idded, ur iddid,ittedded, tudda) ; arez, qqen[1].
Religieux : amas$an(imas$anen) [3].
Religion : as$an (is$anen) [3].
Reliure : udud (ududen).
Relieur : amaddad(imaddaden).
Remarque : tamawt (timawin).
Remercie (homme qui -) :asnemmar (isnemmaren) [3].
Remerciement : asnemmer(isnemmren) [3].
Remercier : snemmer(snemmar) [3].
Remettre(s’en –à ) : ééegéen(ééegéin) [3].
Rempart : agadir (igudar).
Remplaçant : imeddzi(imeddzan).
Rencontre pédagogique :timlilt tasnegmant [6].
Rendement : tiririt (tiriyin).
Rendez-vous : asihar (isuhar).
Renfort : tasitit (tisutay).
Renouvellement : allus [1].
Renseignement (s) : umel(umlan).
Rentable : araray (irarayen).
Réorganiser : alsuddes [1].
Réparer : ken (kkan) [3].
109
Répartition : taûebvut [6].- (- saisonnière) :anebvi asemhan [1].
Repentir (se -) : mmegraé(ttmegraé) [3].
Repère : aseddag [7].
Repérer : sdeg [7].- ( fait de - ) : asdag [7].
-Répéter : ales (yules, ur yulis,ittales, allus).
Répétition : allus (allusen).
Répondant : isedmi (isedman)[3].
Repos : asenfu (isenfa).
Reposer (se -) : senfu.
Représentant : agensas(igensasen).
Représentation : tagensest(tigensas).
Représenter : ggenses (uriggenses, ittgensis, agenses).
Représentatif : imgenses(imgensisen).
Reproches (celui qui fait des -) : anazzam (inazzamen) [3].
Reproduire : ales [1].
République : tagduda(tigdudiyin).
Républicain :- (adj.) : agdudan.- (sub.) : amsegdud
(imsegduden).
Réserve : uxmil [1].
Réservoir (d’eau): abettiw nwaman [1].
Résignation : aéegzen [3].
Résigné : amagéan(imagéanen) [3].
- (être – à) : géen(geééen) [3].
Résigner (se–à) : ééegéen(ééegéin) [3].
Résistance : azbu (izba) ;aqamer [1].
Résistant : anazbay(inazbayen).
110
Résister : zbu (izba, ur izbi,izebu, azbu) ; qamer [1].
Résolution : tifrat [7].
Résoudre : sefru [1].
Respecté : amerhu (imerha)[3].
Respecter : ssem$er (ssem$ar)[3].
Responsable : amasay(imasayen).
- (- de matière) : amasayn tenga.
- (- de classe) : amasay ntne$rit.
Responsabilité : tamasit(timasyin).
Ressemblance : tarawsa [1].
Ressort : asevôu (isevôa).
Ressource : ta$balut (ti$bula) ;takbelt (tikeblin) [3].
Reste : agaluz (igulaz) ;tasagert [5].
Restructurer : ales$es [1].
Résultat : agmuv (igmav).
Résumé : agzul (igzulen).
Résumer : segzel (ur isegzel,isegzal, asegzel).
Résurrection : asudder [3].- (f. p.) : ttwasudder
(ttwasuddar) [3].
Retard : agellel (igellalen).
Retard (être en - ) : gellel (urigellel, ittgellil, agellel).
Retardataire : amaglal(imaglalen).
Retrait : asrur, tagellawt [1].
Retraite : tasta$t (tista$in).
Rétrograde : amahray(imahrayen).
Rétrospectif : amaqqal(imaqqalen).
Réuni (être -) : ttwagrew [3].
Réunir : segrew [3].
Réussir : smures (ur ismares,ismurus, asmures).
111
- (candidat reçu :amaras).
Révélation : tale$ta (tile$tiwin)[3].
Révélé (être -) : ttwal$et(ttwal$at) [3].
Révéler : l$et (le$$et) [3].
Revendiquer : nnegmi (urinnegmi, ittnegmay, anegmi).
Revendication : tanegmit(tinegmiyin).
Révision : asniles [7].
Revivre : ssudder (ssuddur)[3].
- (f. p.) : ttwasudder(ttwasuddar) [3].
Révolte : tanekra (tinekriyin).
Révolté : amenkir (imenkiren).
Révolter (se -) : nker (inker, urinkir, ittenkar, tanekra).
Révolution : tagrawla(tigrawlliyin).
Révolutionner : segriwel (urisegrawel, isegriwil,asegriwel).
Révolutionnaire : agrawal(igrawalen).
Revue :- défilé : amsude$
(imsuda$).- journal : tas$unt
(tis$unin).
Rez-de-chaussée : azdir(izdiren).
Rhétorique (la -) : tasnakyest[1].
Rhétorique (adj.) : asnukyis[1].
Rhétoriqueur : amasnakyes[1].
Riche : anesba$ur (inesbu$ar).-( être -) : nkelwi(ttenkelwi) [3].
Richesse : taba$urt (tibu$ar) ;takbelt (tikeblin) [3].
Rideau : asaber (isebran).
Rigoureux : a$eééan [5].
112
Rime : tame$rut (time$ra).
Rimer : nme$ru (ur inme$ra,ittenme$ruy, anme$ru).
Rival : amenza$ (imenza$en).
Rivaliser : mmenze$ (urimmenze$, ittmenza$,amenze$).
Rivalité : tamenzi$t(timenzi$in).
Roi : agellid (igeldan).
Rôle : tamlilt [7].
Roman : ungal (ungalen).
Romancer : sengel [1].
Romancier : aneggal(ineggalen).
Romanesque : aneglan.
Romantisme : tarumuntit [1].
Romantique : arumunti [1].
Royaume : tagelda.
Royauté : tagelda (tigeldiwin).
Rue : a$lad (i$laden).
Rythme : anya (anyaten).
Rythme (régulier): acala [1].
Rythmique (la -) : tasnanya[1].
113
S
Sable (s): IJDI [1].
Saboter : SFATA (ISFATA,ISFATAY, ASFATAY).
Saboteur : ANESFATA(INESFATAYEN).
Sacré : U$RIS (U$RISEN).
Sacrifice : TA$ERSAWT(TI$ERSAWIN).
Sacrifie (homme qui se - ):AMA$RAS (IMA$RASEN).
Sacrifier : $RES (I$RES, URI$RIS, I$ERRES, A$RAS).
Sage (être - ) : SNAG (URISNAG, ISNAGAY, ASNAG).
Sage : AMUSNAW(IMUSNAWEN).
Sagesse : TAMUSNI.
Saison : TASEMHUYT.
Salaire : A$RUD (I$RAD) ;TAZAYEZT [1] ; TI$RAD [3].
Salarié : AME$RAD(IME$RADEN).
Salle : TAZEQQA (TIZEQWIN).- ( - d’ablutions):
TAZEQQA NUSIZDEG [1].
- ( - d’attente): TAZEQQA N TGANIT[1].
- ( - de classe):TINE$RIT [1].
114
- (- de l’audiovisuel):TAZEQQA NTESLIERIT [1].
- (- de prière) :TAZEQQA NTEALLIT [1].
- (- de réunion) :TAZEQQA NTGERWA [1].
- (- des professeurs) :TAZEQQA NYISELMADEN [1].
- (- scientifique) :TAZEQQATUSSNANT [1].
Salle (de spectacle) : ASRIR(ISRIREN).
Salon : TAMESRIT(TIMESRIYIN).
Salut : AZUL (ex. AZUL FELL-AWEN).
Saluer : ZUL (UR IZUL,ITTZULU, AZULU).
Samedi : SED [6].
Sanction : TAFGURT(TIFGURIN).
Sanctionner : SUFGER[6].
Sanitaire : ADAWSAN.
Santé : TADAWSA.
Santé (être en bonne -) : DWES(IDWES, UR IDWIS, ITTEDWAS,ADWAS).
Sapin (de Numidie) : TUMERT[1].
Satellite : AGENSA(IGENSAWEN).
Satin : IMGECCI [3].
Satisfait (être -) : DWET(DEWWET) [3].
Saturne : WASTURN [4].
Sauf : ANAGAR [1].
Savant : AMASSAN(IMASSANEN).Sceau : AZWIL (IZWILEN).
Scène (théâtre) : ASAYES(ISUYAS).
Science : TUSSNA(TUSSNIWIN).
- ( sciences naturelles) :TUSSNA N UGAMA [6].
115
Science (de la littérature) :TA$EFSEKLA (TUSSNA NTSEKLA) [1].
Scientifique : USSNAN(USSNANEN).
Schéma : AZENZI$(IZENZI$EN).
Scolaire : A$URBIZ(I$URBIZEN).
Scotch (ruban adhésif) :TASFIFT N USENTEV [6].
Scribe : AMETTARU(IMETTURA) [3].
Sculpter : SREQQET (URISREQQET, ISREQQIT,ASREQQET).
Sculpture : TASRE$TA(TISRE$TIWIN).
Sculpteur : ASREQQAT(ISREQQATEN).
Sécession : TAELIT (TIELIYIN).
Sécession (faire -) : ELI (URIELI, IEELLI, IELI).
Sécessionniste : IMEELI(IMEELIYEN).
Seconde : TASINT [5].
Secourir : SIT (TTSITI) [3].
Secours : TASITIT (TISITYIN)[3].
Secret : UFFIR [1] ; UFUR(UFUREN) [3].
Secrétaire : AMARAY(IMARAYEN) ; ANEFLUS [6].
Secrétariat : TAMAREYT [1].
Sécurité : TA$ELLIST.- sécurité sociale :
TA$ELLISTTAMEZDAYT.
Sédentarisation : ASNE$REM[1].
Séduire : L$ED (IL$ED, URIL$ID, AL$AD).
Séduction : AL$AD.
Séducteur : AMAL$AD(IMAL$ADEN).
Seigneur : MASS [3].
Sel : TISENT.
116
Sélection : TAFRAYT.
Semaine : IMALAS.
Sémanticien : AMUSNAUMAK[1].
Sémantique (aspect) :ANAMKAN, UNMIK [1].
Sémantique (la -) : TASNUMKA[1].
Sémantique : TANAMKA [1].
Sembler : RWES (IRWES, URIRWIS, IREGGES, ARWAS).
Semence : AYFES [3].
Semestre : AMESVIS(IMESVISEN) ; SVISYUR[6].
Semi-occlusif : AZGENAGGA$.
Sémioticien : AMASNAMAK[1].
Sémiotique : TASNAMKA [1].
Sens : ANAMEK (INUMAK).
Sentence : TANBAI(TANBAVIN) [3].
Sentiment : AFRA (AFRAYEN).
Sentimental : ANAFRAY(INAFRAYEN).
Sentinelle : AUMVAF(IMVAFEN).
Sept : UA.- (fem.) : UAT.
Septembre : CTEMBER [6].
Séquelle : AZEMMUL(IZEMMAL).
Serein (être -) : DKET(DEKKET) [3].
Série : AMAZRAR.
Sérum : AXAMAN.
Service (administratif) :AMEELU (IMEELA).
Serviteur (de Dieu) : ANMUD(INMAD, INMUDEN) [3].
Servir (Dieu) : UMUD(TTMUDU) [3].
Seul : AWLAWAL(IWLAWALEN) [3].
117
Sexe : TUZZUFT.
Sexuel : AZFI (IZFIYEN).
Sexuelles (avoir des relations -) : NYAREM (TTENYARAM) [3].
Siècle : AWINES (IWINSEN) [3].
Siège (militaire) : ASUTEL(ISUTLEN).
Sigle : TANSELFAST(TINSELFASIN).
Signal : TAMULI (TIMULA).
Signaler : SMATER [1].
Signature : TAKBABT(TIKBABIN) NE$ AZMUL(IZMAL).
Signe : ANAMAK, TAMATART[1] ; AZMUL [5].
Signe : (ce qui est montré) :ASEKNI (ISEKNIYEN) [3].Signer : ZMEL.
Signifiant : ASNAMAK [1].
Signification : ASNIMEK [1] ;ANAMEK (INAMKEN, INUMAK)[3].
Signifié : ASNAMUK [1].
Signifier : NAMEK [1].
Simple : AEERFI.
Sincère (être -) : MUZZU(TTMUZZU) [3].
Sincérité : AMUZZU(IMUZZUTEN) [3].
Singulier : ASUF (ISUFEN).
Sirop : IEEM (IEMAN).
Situation : TAFESNA [1].
Situation- ( - de
communication) : TIGNATIN NTEYWALT [7].
- ( - initiale) : TAGNIT NTAZWARA, TALLIT TAMENZUT[7].
- (- meilleure) : TAGNITTAMENYIFT [7].
- (- pire) : TAGNITTUKMIRT [7].
Six : SEDDIS.
118
- (fem.) : SEDDISET.
Sizain : AMESVIS [1].
Sketch : TAF$ULT (TIF$ULIN).
Social : AMETTI (IMETTIYEN).
Société : TIMETTI(TIMETTIWIN).
- (- commerciale) :TIDDUKLA(TIDDUKLIWIN).
Socialisme : TANEMLA(TINEMLIWIN).
Socialiste : ANEMLAY(INEMLAYEN).
Soie : TAGECCA [3].Soixante : SEDDISET NTMERWIN.
Soixante-dix : UAT NTMERWIN.
Soldat : ASERDAS(ISERDASEN).
Solidaire : AMSETLA(IMSETLAYEN).
Solidaire (être -) : MSETLEL(UR IMSETLEL, ITTEMSETLAL,AMSETLIL).
Solidarité : TAMSETLA(TIMSETLIWIN).
Solide : TAD$ERT [5].
Solitaire : AWLAWAL(IWLAWALEN) [3].
Sollicitation (de l’aide):ASIWEL I TSENSERT [1].
Solution : TAOEEMI(TIOEEMA) ; TIFRAT [5].
Somme : TIMERNIT [5].
Sommier : ALEKTU (ILEKTA).
Son : IMESLI (IMESLA).
Sonore : IMSIWEL [1].
Sorcellerie : AKERRER(IKERRAR) [3].
Sorcier : IMKERRER(IMKERRERN) [3].
Sortilège : AKERRER(IKERRAR) [3].
119
Soucieux : ANEZGAM(INEZGAMEN) [3].
Soucoupe : TA$EZZALT(TI$EZZALIN).
Souffrance : ADGAE(IDGAEEN) [3].
Souffrir (faire -) : DGEE(TTWADGEZ) [3].
Souillure : ANAKAL(INAKALEN) [3].
Souligner : DERRER (URIDERRER, IDDERRIR,ADERRER).
Soumis :- (homme –à Dieu) :
AMAGEAN(IMAGEANEN) [3].
- (être – à) : GEEN(GEEEEN) [3].
Soupape : TANEFFIGT(TINEFFIGIN).
Souple : IMLE$WI [7].
Source : A$BALU (I$BULA).
Sourd : ASUSAM [1].
Sous-développé : AGENEU(IGENEA).
Sous-développement :TIGGUNEIT.
Sous-développer (être -) :GGUNEU.
Sous-marin : TANEIIABT(TINEIIABIN).
- (plonger) : NVEB(INVEB, UR INVIB,INEIIEB, ANVAB).
Soustraction : TUKKSA(TUKKSIWIN) [1].
Soutenir : SILEL [1].
Souveraineté : TANAYA.
Souvenir : AKTAY (IKTAYEN).
Spatial : ALLUNAN [4].
Speaker : ANERDAL(INERDALEN).
Spécialiser (être -): MMUZZEG(UR IMMUZZEG, ITTMUZUG,AMUZZEG).
- (f. f.) : SMUZZEG(UR ISMUZZEG,ASMUZZEG).
120
Spécialiste : AMAZZAG(IMUZZAG).
Spécifier : SUZZEG [1].
Spécifique (non-) : ARUZZIG[1].
Spectacle : AHANAY(IHANAYEN).
Spectateur : AMESHANAY(IMESHANAYEN).
Sperme (semence) : AYFES [3].
Spirant : AZENZA$.
Spirantisme : TIZZENZE$T.
Sport : ADDAL (ADDALEN).
Sportif : ANADDAL(ANADDALEN).
Squelette: TA$ESSA(TI$ESSIWIN).
Stade (étape) : TAKKAYT(TAKKAYIN) [3]
Stage : TANNANT (TINNANIN).
Stagiaire : AMANUN (IMUNAN).
Stagnation : AGLUGEL.
Standard (téléphonique) :TANSEZRIT N USIWEL [1].
Standardiser : SLUGEN [1].
Station : TA$SERT (TI$SAR).
Statue : ASEBDAD(ISEBDADEN).
Statut : AEAYEO.
Steppe : AZAWA$ [1].
Stratégie : TASUDEST(TISUDAS).
Strophe : TASEDDAOT(TISEDDAOIN).
Structure : TA$ESSA [1] ;TAMEUKIWT [7].
Structurel : A$ESSAN [1].
Structuralisme : TIERA$ESSIT[1].
Structuraliste (le -):AMESNAERA$ES [1].
Style : A$AN (A$ANEN).
121
Style (direct, indirect): A$ANIM(USRID, ARUSRID) [1].
Stylistique (adj.):ASEN$ANMAN [1].
Stylistique (la -) :TASEN$ANMA [1].
Stylo : AMRU, IMRU.- (- à encre) : AMRU N
YILE$ [6].Subdiviser : SEFRURI [1].
Subordonnant : AMSENTEL[1].
Subordonnée : TAMUGELT,TASENTILT [1].
Substance : ASENTEL(ISENTAL).
Substitut : AMSELSU [1].
Subvention : ASEKBEL(ISEKBAL).
Succéder : SEMMEZRI (URISEMMEZRI, ISEMMEZRAY,ASEMMEZRI) ; NEDFAR [1].
Succession : AMSEVFER,AMSELKEM [7].
Sud : ANÉUL.
Suffète : ANEFLUS (INEFLAS)[1].
Suffixe : ADFIR [1].
Suggestion ( - s pédagogiqueset méthodologiques ) :TARRAYIN D YISUMARISNEGMANEN [7].
Suite : ANALKAM [1] ; ASARTU[5] ; ANEVFUR [7].
Sujet :- politique : AFDES
(IFEDSAN).- thème : ASENTEL
(ISENTAL).- grammaire :
AMEGGAY(IMEGGAYEN).
Superbe : AVHAR (IVHAREN)[3].
-( être -), (orgueilleux) :VHER (VEHHER) [3].
Superficie : TAJUMMA.
Superficiel : AJUMMAN.
Supérieur : ANAFELLA(INAFELLATEN) [3].
122
Supplément : TASITIT(TISUTAY).
Supplice : ADGAÉ (IDGAÉEN) [3].
Supplicier : DGEÉ (TTWADGAÉ)[3].
(f. p.) : TTWADGEÉ(TTWADGAÉ) [3].
Support ( texte - ) : AVRIS-ASLEL [7].
Supposer : URDU (YURDA, URYURDI, ITTURDU, TURDUT).
Suprasegmental : ANIGFUL[1].
Sur : FELL, AFELLA [3].
Sûr : AFLASAN(IFLASANEN)[3].
Surface : TAJUMMA(TIJUMMIWIN).
Surpopulation :TACAVE$REFT [1].
Surtout : TUGART [1].
Surveillance : TAMAGAET [6].
Surveillant : AMAGAE [6].
- (- général) :AMAGAE AMATU[6].
Syllabe : TUNIIQT (TUNIIQIN).
Symbole : AZAMUL (IZUMAL).
Symbolique : AZAMAL(IZAMALEN).
Symétrie : TISIT [5].
Symétrique : AMISI [5].
Symposium : AMEDRU(IMEDRA).
- DRU : participer àun symposium.
- (membre - ):AMEDRAW.
Synchronie : TAGNALLIT [1].
Syndicat : ANMALU (INMULA).
Syndical : ANMALI(INMALAYEN).
Syndicaliste : ANMALAY(INMALAYEN).
Synonyme : AGDAZAL [6].Syntagme : UDDUS [1].
123
Syntaxe : TASEDDAST(TISEDDASIN).
Synthèse : TASEMLILT [1].
Synthétiser : SEMLIL [1].
Système : ANAGRAW [5].- (- financier):
ANAGRAWAEERFAN [1].
(- solaire) : ANAGRAW N YIIIJ[4].
T
Table : TAGIDA (TIGDIWIN)[1] ; TAFILT (TIFILIN) [3].
Table (de matière) : AGBUR.
Tableau : TAFELWIT(TIFELWA).
Tableau (d’honneur):TAMSIREDT N YISE$ [1] ;TAFELWIT N YISE$[6].
Tablette :TAFILT (TIFILIN) [3].
Tablier : TABENTA [6].
Tailleur : AGENNAY(IGENNAYEN).
Tapis (végétal) : USU NYIM$AN [1].
Taxe : TAEEIIAI (TIEEIIAVIN).
Taux : ATUG [5].
Technique : TATWILIT [1].
Télescope : AGUGEER [4].
Témoignage : TAGGWA(TIGGWIWIN).
Témoigner : SAGI (TTSAGI)[3].
Témoin : ANAGI (INAGAN).
Température : TAE$ELT(TIE$AL).
Temple : AFAKAN (IFUKAN).
124
Temporel : AKUDAN [1].
Temps : AKUD (IKUDEN).
Tendre (convergence) : DDU[5].Tendu : USSID.
Tension : TUSSDA [1].
Tentateur : ANASFAL(INASFALEN) [3].
Terme : IREM [5].
Terre (planète) : AKAL [4].
Terre (fine) : TIMSEST [3].
Terreur : ARAMA$(IRAMA$EN) ; ASIWEF(ISIWFEN) [3].
Terrorise (ce ou celui qui -) :AMSIWEF (IMSIWFEN) [3].
Terrorisé (être -) : AWEF [3].
Terrorisme : TAREM$A.
Terroriste : AREMMA$(IREMMA$EN).
Tétraèdre : TAKERDAMA [5].
Texte : AVRIS (IVRISEN).- ( - historique) :
AVRIS AMAZRAY.- (- support) : AVRIS-ASALEL [7].
Textuel : AVERSAN [1].
Théâtre : AMEZGUN(IMEZGUNEN).
Thématisation : ASEZWER [1].
Thématiseur : AMSEZWAR [1].
Thématique (la -) :TASNAJEDLA [1].
Thématique : ASNAJEDLAN[1].
Thème (gramm.) : AMERSU[1].
Thème (sujet) : AJDEL [1].
Théorème : ASEKKUD [5].
Théorie : TIEOI (TIEEOYIN).
Théorique : AEOAYAN(IEOAYANEN).
Théoricien : AMEEOAY(IMEEOAYEN).
125
Tiers : ISEKREV (ISEKRIVEN)[3].
Tissu : TIMEEDI [1].
Titre : AZWEL (IZWAL).
Toilettes : ABDUZ ; AXXAM NWAMAN[1].
Tome : ASUNEV (ISUNAV).
Total (n. et adj.) : A$RUD(I$RUDEN).
Totalité (f. sing.) : TE$RED.
Toupille : TAEERBUI [4].
Tourment : ADGAE (IDGAEEN)[3].
Tourmenter : DGEE (DEGGEE)[3].
- (f. p.) : TTWEDGEE(TTWADGAE) [3].
Tourisme : TAMERRIT.
Tourisme (faire du -) : MERRI(UR IMERRA, ITTMERRI,AMERRI).
Touriste : AMERRAY(IMERRAYEN).
Tournée : ASIKEL (ISIKLEN)[3].
Tracer : DERRER, SREV [6].
Tradition (orale, écrite) :ANSAY (IMAW, N TIRA).
Traditionaliste :ASEMMENSAY(ISEMMENSAYEN).
Traditionnel : AMENSAY(IMENSAYEN).
Traduction : ASU$EL [1].
Traducteur : AMSU$EL [1].
Traductologie : TASNASE$LA[1].
Traductologue : AMESNAS$EL[1].
Traduire : SUQEL [1].
Trafic : ASETTI (ISETTIYEN).
Trafiquer : SETTI (UR ISETTI,ITTETI, ASETTI).
126
Tragédie : TAKESNA(TIKESNIWIN).
Traité : A$AN (A$ANEN).
Trame : TILMI (TILMIYIN).
Tranquilliser (se -) : DKET(DEKKET) [3].
Transcription : ASESKEL [1].
Transcrire : SESKEL [1].
Transférer : AZEN [1].
Transformateur(d’électricité): ASEMLELLAY NTSAFUT [1].
Transformer : GRILE$ [1].
Transgresseur : ARUSGID(IRUSGIDEN) [3].
Transitif : AMSUKK [1].
Transitivité : TISSUKA [1].
Transmettre : SEZRI [1].
Transparent : AFRAWAN(IFRAWANEN).
Transport : AMESNI(IMESNIYEN).
Transporteur : AMESNAY(IMESNAYEN).
Travail : AMAZIL (IMUZAL)[3].
Travail (occupation) : TAWURI(TIWURIWIN) [3].
Travailler : MAHEL (URIMUHEL, ITTMAHAL,AMAHEL) ; MAZEL (TTMAZAL)[3].
Travail : AMAHIL (IMUHAL).
Travailleur : ANMAHAL(INMAHALEN).
Travaux publics : IMUHALIZUYAZ.
Treize : MRAW D KRAV.
Trente : KRAVET N TMERWIN.
Trésor : AGERRUJ(IGERRUJEN).
Trésorier : ANEEOAF(INEEOAFEN).
127
Tri, triage : AFRAN.
Triangle : AKERDIS [5].
Triomphateur : ANALAK(INALAKEN).
Triompher : ALEK (YULEK,UR YULIK, ITTALEK, ALLAK).
Trois : KOAV,( fem.) : KRAVET.
Trône : ASGELD (ISGELDEN)[3].
Troupe : TAKRUT (TIKRA).
Troupeau : TIEIMERT(TIEIUMAR) [3].
Trousse : TIKFEST [6].
Tutelle : TAMAVIÔT.
Type : TASEKKA [1] ; TAWSIT[5].Typologie : TASENSEKKA [1].
Tyran : ASEDDANKU(ISEDDUNKA).
Tyrannie : TADANKIT(TIDANKIYIN).
U
Un : YIWEN.
Unanime (être -) : NNEMZEL(UR INNEMZEL, ITTNEMZEL,ANEMZEL).
Unanime : ANEMZAL(INEMZALEN).
Unanimité : ANEMZEL.- (à l’-) : S UNEMZEL.
Unification : ASDUKKEL [1].
Unifier : SDUKKEL [1].
Uniforme : ASURED [5].- (loi - ) : AÛAVUF
ASURED [5].
Unique : IWEN [1] ; AYIWEN[3].
Unité : AFERDIS (IFERDISEN).
Unité didactique : TAYUNTTASNALMUDT [7].
Univers : AME$RAD(IME$RADEN).
Universitaire : ASDAWAN.
128
Université : TASDAWIT.
Uranus : WRANES [4].
Urbanité : TI$ERMI [1].
Usage : ASEMRES (ISEMRAS)[1].
Ustensile (s) : AFECKU(IFECKA).
Usuelle (notation -) : TUMRIST(TIRA) [1].Utilité : TANFA (TANFIWIN)[3].
Utopie : AMLALAD(IMLALADEN).
Utiliser : SEQDEC [1].
V
Vacances : amaris (imuras).
Vacances (passer les -) :smires (ur ismares, ismiris,asmires).
Vacancier : asemmares(isemmuras).
Vaccin : tagezzayt (tigezzayin).
Vain : abennan (ibennanen).- (être -) : bennen (ur
ibennen, ittbennin,abennen) =(inefficace, sanseffet).
Vaincu : amerni (imernan).
Vainqueur : amernay(imernayen).
Vaisseau (récipient) : abeckur[3].
Vaisseau (engin) : anaw [4].- (- spatial) : anaw
allunan [4].
Valeur : azal (azalen).
Valider : se$bel [1].
Variable : amcali [1] ; amutti[5].
Variante : talmest, tasenfelt[1].
Variation : acali (icalen) [5].
Varié : anvi (anviyen).
129
Variété : tanva (tinviwa).
Vase : abeckur, tavwist(tivwisin) [3].
Vendredi : sem [6].
Végétation : ickan [1].
Vendeur : imzenzi (imzenza).
Vénéré (être -) : ttusem$er(ttusem$ar) [3].
Vénérer : ssem$er (ssem$ar)[3].
Venus : Wanes [4].
Verbe : amyag (imyagen).
Vérifier : selken [5].
Verre (matière) : asma$ [3].
Vers : afyir (ifyar).
Versatile : asmettay [3].
Verset : afir (ifyar) [3].
Versification : asefyer [1].
Version : tavrist [1].
Vertical : aratak (iratahen).
Vertu : tuéult (tuéulin).
Vertueux : amaéul (imuéal) ;amelhu (imelha) [3].
Veste : tizzrit [1].
Vestige : agaluz (igulaz).
Vêtement : aselsu (iselsa) [3].Vétérinaire : abivaô(ibivaôen).
Vibration : tasmamayt(tismamayin).
Vibrer : smami (ur ismami,ittesmami, asmami).
Vice (préfixe) :anmazul n …
Victime : ta$test (ti$tas).
Victoire : tarennawt(tirennawin).
Vie : tameddurt (timeddurin).
Vil : amelku (imelka) [3]
Villa : tadwarit (tidwaryin).
Vin : asavil (isuval) [3].
130
Vingt : snat n tmerwin.- (Vingt-deux) : snat
tmerwin d sin.
Violence : takriî (tikrivin) ;tiweccan [3].
Virgule : ticcert (tuccar).
Vis : tafetlit (tifetliyin).
Visiter : rzu $er.
Visite : tirzi (tirza).
Visiteur : anerzu (inerza).
Visualisation : tamu$li [1].
Vite : amahay (imahayen) [3].
Vitesse : arured (irurad) ;tazerzert [5].
Vite : rured.
Vivant (rendre -) : ssuder(ssuddur) [3].Vivres : takbelt (tikeblin) [3].
Voie : a$aras (i$arasen) [3].
Voisé : imsiwel [1].- (non -) : asusam [1].
Voix : ta$ect [1].
Volontaire : ama$zal(iùma$zalen).
Volontariat : tama$zelt(tima$ezlin).
Volume :- figure : able$
(ibla$en).- tome : asunev
(isunav).
Volume : tacarit [1].
Volontiers : wellen.
Votant : adeqqar (ideqqaren).
Vote : ad$ar (id$aren).
Voter : d$er (id$er, ur id$ir,itted$ar, ad$ar).
Vouer (se–à) : vwel (ttevwal)[3].
Vouloir : e$s (qqas) [3].- (f. p.) : ttwa$es [3].
Voyage : asikel (isiklen) [3].
Voyager : sikel (ur issakel,issakal, asikel).
131
Voyageur : amessikel(imessukal).
Voyelle : ti$ri (ti$ra).
Vraisemblable : azunidan [1].
W
W.C. : abduz.
132
Z
Zéro : ilem.
133
BIBLIOGRAPHIE
[1] - BOUAMARA, Kamal et RABEHI , Allaoua .- Lexiquescientifique. Amawal n tussna -. Département de Langue etCulture Amazighes, Université de Béjaïa, février 2000. [inédit].
[2] - FERAOUN, Mouloud .- Ussan di tmurt-. Traduit parBOUAMARA, Kamal. [s.d], [s.l.]. Ouvrage publié avec leconcours du HCA.
[3]–NAIT-ZERRAD, Kamal .- Amawal amas$an n tmazi$t : asuqeln sin yeêricen ineggura n Weqran. Lexique religieux berbère etnéologie : un essai de traduction partielle du Coran. Centro StudiCamito-Semitici. Milano : 1998.
[4] –NAIT-ZERRAD, Kamal.- Timayin n Yidir d Masin. Timlilitd unagraw n yiîij. Edité par l’Association des Juristes Berbères deFrance. Paris : 1996.
[5]–SADI, Hend (avec la collaboration de Hamid DOUKI, SaïdHAMADENE, Saïd KESSI et Bachir SADI).- Tusnakt swurar. Mathématiques récréatives. Asalu et ACB, 1990.
[6]- Travaux de la commission des enseignants de Tamazi$tchargé d’élaborer le lexique scolaire « Amawal a$urbiz »lors de la rencontre nationale des enseignants deTamazight à Béjaïa du 06 au 17 juillet 1999. [inédit].
[7] –« Amawal n wullis ». Document remis par M. LOUNIS Ali,inspecteur de Taùmazi$t. [inédit].
top related