10. Η τέχνη της Αρχαϊκής Εποχής

10η Εμότητα: Η τέτμη κατά τημ αρταϊκή εποτή

Κώζηας Μπακάλης

history-logotexnia.blogspot.com

α. Βαζικές καινοτομίες

Αμηνζεκείσηε επίδξαζε αλαηνιηθήο θαη Αηγππηηαθήο ηέρλεο.

Γεκηνπξγνύληαη ιίζηλα αγάικαηα ζε θπζηθό θαη ππεξθπζηθό κέγεζνο.

Αλεγείξνληαη ιίζηλνη λανί (νη πξώηνη κλεκεηαθνί λανί ηεο ειιεληθήο αξραηόηεηαο).

β. Οι μαοί Ο ειιεληθόο λαόο ρηίδεηαη ηώξα

από πέηξα θαη ζπρλά από

κάξκαξν.

◄ Οι ναοί ηης Αρταίας

Ελλάδας θα επηρεάζοσν ηην

αρτιηεκηονική όλοσ ηοσ

κόζμοσ φς ηις μέρες μας.

Λεσκός Οίκος- Ράιτζηαγκ

Τμήμαηα ηοσ μαού

• Βαζηθά:

- Πξόλανο (αλνηθηόο

πξνζάιακνο).

- Σεθόο (θπξίσο λαόο).

• πκπιεξσκαηηθά:

- Οπηζζόδνκνο

(αλνηρηό δσκάηην

πίζσ).

- Πηεξό (θηνλνζηνηρία

γύξσ από ην θηίξην).

Αρτιτεκτομικοί Ρσθμοί

• Δσξηθόο - θίνλεο πην θνληνί

- βαξείο

- απζηεξνί

- Πεινπόλλεζνο (θπξίσο).

• Ισληθόο- θίνλεο ςειόηεξνη

- θνκςόηεξνη

- πινύζηα δηαθόζκεζε κε έιηθεο ζην θηνλόθξαλν

- Νεζηά Αηγαίνπ, Μ. Αζία(θπξίσο).

◄http://users.sch.gr/ipap/E

llinikos%20Politismos/arx.a

rxit.ionikos.htm

◄http://users.sch.gr/ipap/Elli

nikos%20Politismos/arx.arxit.

htm

Ν. Ήρας ζηο Σελιμούμηα –μαός Γ

Ν. Ποζειδώμα (Ποζειδωμία)

▲ ηελή ζπγγέλεηα κε λαό Γία ζηελ Οιπκπία.

Ληηά ηεθηνληθά ζηνηρεία, κε ππθλή δηάηαμε θαη ηζρπξή έληαζε

2ος Ν. Ήρας (Ποζειδωμία)γύρω ζηο 450 π.Χ

Ν. Ήρας ζηημ Ποζειδωμία

▲ Ναόο ηεο Οκόλνηαο ζηνλ Αθξάγαληα ηεο ηθειίαο

▲ Ναόο ηνπ Απόιισλα ζηελ Κόξηλζν

Ναός ηης ΑθαίαςΠξόθεηηαη γηα λαό ηεο αξρατθήο επνρήο, αθηεξσκέλν ζηελ Αθαία Αζελά.

Βξίζθεηαη ζηελ Αίγηλα θαη ρηίζηεθε πεξί ην 500/490 π.Υ. Θεσξείηαη από ηαθαιύηεξα δείγκαηα ηεο αξρατθήο αξρηηεθηνληθήο ζηελ Διιάδα. Δίλαηδσξηθνύ ξπζκνύ, κε αλαινγία θηόλσλ 6 επί 12. Δθηόο από ηξεηο, ζηεβόξεηα πιεπξά, πνπ απνηεινύληαη από ζπνλδύινπο, όινη νη θίνλεο είλαηκνλόιηζνη. Οιόθιεξνο ν λαόο ήηαλ θαηαζθεπαζκέλνο απόπσξόιηζν, εθηόο από ηα γιππηά ησλ αεησκάησλ, ηα αθξνθέξακα θαη ηααθξσηήξηα πνπ ήηαλ από κάξκαξν.. Σα γιππηά ησλ αεησκάησλ ήηαλθαηαζθεπαζκέλα από πάξην κάξκαξν κε παξαζηάζεηο από ηαθαηνξζώκαηα ησλ Αηγηλεηώλ ζηνπο δύν ηξσηθνύο πνιέκνπο.

▲ «Θεζείν», λαόο ηνπ Ζθαίζηνπ ζηελ Αζήλα

γ. Αγάλμαηα

• ηε δεκηνπξγία

αγαικάησλ ζπκβάιινπλ:

- Σα εκπνξηθά ηαμίδηα

ζηελ Αίγππην, από

όπνπ αληιήζεθαλ ηδέεο.

- Ζ αθζνλία καξκάξνπ

ζηε Νάμν.

- Ζ ζπγθέληξσζε

πινύηνπ, γηα ηελ

θάιπςε ηεο κεγάιεο

δαπάλεο.

◄http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Polit

ismos/AR/Frasikleia.htm

Μορθές αγαλμάηωμ• Οη αλζξώπηλεο κνξθέο είλαη ηππνπνηεκέλεο θαη αθίλεηεο.

• Βαζηθνί ηύπνη αγαικάησλ είλαη νη εμήο:

- Κνύξνη (λεαξνί άλδξεο): νξζνί, γπκλνί, θαινγπκλαζκέλνη, κε πινύζηα θόκε.

- Κόξεο: νξζέο, θνκςά ληπκέλεο, θαινρηεληζκέλεο, κε πνιιά θνζκήκαηα.

- Άξρνληεο θαη αμηνζέβαζηεο γπλαίθεο: θαζηζηνί.

- Σπκπνζηαζηέο: μαπισκέλνη ζε αλάθιηληξα.

◄ Κιένβηο θαη Βίησλ, 615-590 π.Υ., ύςνο

1,97 κ. Κύξηνο ηύπνο ησλ πξώηκσλ

αξρατθώλ γιππηώλ είλαη εθείλν ηνπ

ηζηάκελνπ λένπ (Κνύξνπ) πνπ αθνινπζεί

αξρηθά ηηο δαηδαιηθέο ζπκβάζεηο

αλαπαξάζηαζεο ηεο θεθαιήο. Σν ζώκα

απνδίδεηαη γπκλό, ζε απζηεξά κεησπηθή

ζηάζε, κε ην αξηζηεξό πόδη ιίγν πην

εκπξόο από ην δεμί, ηνπο βξαρίνλεο θνληά

ζηα πιεπξά, θάπνηε ιπγηζκέλνπο ζην ύςνο

ησλ αγθώλσλ. Ζ όιε ζηάζε ηνλίδεη ηε

ζηαζεξόηεηα ηνπ αλζξώπηλνπ ζώκαηνο.

Τπνπξγείν Πνιηηηζκνύ: Αξραηνινγηθό

Μνπζείν Γειθώλ

http://www2.e-

yliko.gr/htmls/Fyyl/Istoria/fiiconcarch1.aspx

► Κνύξνο, από κάξκαξν ηεο

Νάμνπ, ύςνο 1,93 κ., 590-580

π.Υ. Μεηξνπνιηηηθό Μνπζείν ηεο

Νέαο Τόξθεο http://www2.e-

yliko.gr/htmls/Fyyl/Istoria/fiiconcar

ch1.aspx

◄ "Ο Μνζρνθόξνο".

Αξρατθό άγαικα αλδξόο κε γέλεηα θαη

έλζεηα κάηηα πνπ θξαηά ζηνπο ώκνπο

κνζραξάθη. ύκθσλα κε ηελ επηγξαθή

ηεο βάζεο ην αλέζεζε ν Ρόκβνο. 570

π.Υ.

Τπνπξγείν Πνιηηηζκνύ: Μνπζείν

Αθξνπόιεσο

http://www2.e-

yliko.gr/htmls/Fyyl/Istoria/fiiconcarch1.a

spx

◄ Ζ πώξηλε «θπξία ηεο

Auxerre», 640-630 π.Υ., 650-600

π.Υ., ύςνο 0,65 κ. Πξνέξρεηαη

κάιινλ από ηελ Κξήηε. Έρεη ηα

θύξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ

«δαηδαιηθνύ», όπσο

νλνκάζηεθε, ζηηι, ηνπ νπνίνπ ηα

πξώηα ράιθηλα δείγκαηα βξέζεθαλ

ζηελ Κξήηε. Σα ηππηθά δαηδαιηθά

ραξαθηεξηζηηθά είλαη ην ηξηγσληθό

πξόζσπν κε ηα νξηδόληηα κάηηα, ην

ζηξνγγπιό ζαγόλη θαη ην επίπεδν

θξαλίν, ηα καθξηά

καιιηά, ρηεληζκέλα ζε

θαηαθόξπθνπο βνζηξύρνπο πνπ

ρσξίδνληαη ζε νξηδόληηεο ζεηξέο ή

νξηδόληηνπο θπκαηηζκνύο.

Μνπζείν Λνύβξνπ, Παξίζη

http://www2.e-

yliko.gr/htmls/Fyyl/Istoria/fiiconcarch

1.aspx

◄

Κόξε, Μνπζείν

Αθξνπόιεσο

Δπηρξσκαηηζκό

ο: Doug Stern

Φσηνγξαθία:

πεξηνδηθό

National

Geographic, ηεύ

ρνο

Φεβξνπάξηνο

2000

◄ Ζ «Πεπινθόξνο», γύξσ ζηα 540-530 π.Υ.

Ζ Κόξε θνξεί πέπιν πάλσ από ηνλ ρηηώλα, ηνπ

νπνίνπ δηαθξίλνληαη ηα καλίθηα θαη ε άθξε ηεο

θνύζηαο. Ζ ζηεθάλε θαη νη πόξπεο ζηνπο ώκνπο

ήηαλ ράιθηλεο.

Τπνπξγείν Πνιηηηζκνύ: Μνπζείν Αθξνπόιεσο

http://www2.e-

yliko.gr/htmls/Fyyl/Istoria/fiiconcarch1.aspx

◄ «Ζ Κόξε κε ηα ακπγδαισηά

κάηηα». Γύξσ ζηα 500 π.Υ. Ζ πην

γνεηεπηηθή Κόξε πνπ ππάξρεη

ζηελ αζελατθή Αθξόπνιε. Ζ

λεαληθή γπλαηθεία ράξε έρεη

απνδνζεί κε κεγάιε εθθξαζηηθή

δύλακε. Ζ αλεπαίζζεηε θακπύιε

ησλ πηπρώλ ηνπ ηκαηίνπ, νη

ιεπηαίζζεηνη πιόθακνη ησλ

καιιηώλ θη ην έμνρν κνίξαζκα ηεο

θόκεο επάλσ από ην κέησπν, ηα

εύρπκα ρείιε θαη ηα αηληγκαηηθά

κάηηα ζπλζέηνπλ έλα απαξάκηιιν

ζύλνιν, πνπ ζα ιακπνθνπνύζε

θαη κε ηε ρξσκαηηθή ηνπ αξκνλία.

Τπνπξγείν Πνιηηηζκνύ: Μνπζείν

Αθξνπόιεσο

http://www2.e-

yliko.gr/htmls/Fyyl/Istoria/fiiconcarc

h1.aspx

► Ζ «Κόξε ηνπ Δπζπδίθνπ», γύξσ ζηα

490 π.Υ.

Αληίζεηα από ηηο πξνεγνύκελεο Κόξεο κε

ην αξρατθό

κεηδίακα ε Κόξε απηή είλαη

δύζζπκε. Σν πιάζηκν ηνπ πξνζώπνπ

είλαη πην απζηεξό θαη ε ζάξθα πην κεζηή.

Όια καξηπξνύλ κηα λέα ζηάζε απέλαληη

ζηε δσή θαη ζηελ ηέρλε, πνπ εηνηκάδεη ηηο

δεκηνπξγίεο ηνπ απζηεξνύ ξπζκνύ.

Φσηνγξαθία: Σα Διιεληθά

Μνπζεία, Δθδνηηθή Αζελώλ

http://www2.e-

yliko.gr/htmls/Fyyl/Istoria/fiiconcarch1.aspx

Οι θεϊκές μορφές • Πξνβάιινπλ ην αξηζηεξό

πόδη

θαη, αλαιόγσο, ιπγίδνπλ ηα

ρέξηα.

• Οη λεόηεξνη παξηζηάλνληαη

όπσο νη γπκλνί θνύξνηθαη νη θόξεο.

• Οη ώξηκνη παξηζηάλνληαη

όπσο νη ληπκέλνη θνύξνη.

• Κξαηνύλ ην ραξαθηεξηζηηθό

ζύκβνιν ηεο ζετθήο ηνπο

δύλακεο.

• Οη επηηύκβηεο ζηήιεο(επηηάθηεο πιάθεο) είλαη

επίζεο ζεκαληηθά έξγα

ηέρλεο.

δ. κεραμική

Γηαθόζκεζε:

- Φπηηθή

- Εηθνληζηηθή (από

ηε ζξεζθεπηηθή θαη

θαζεκεξηλή δσή

θαη ηε κπζνινγία).

Τετμική- Μειαλόκνξθε

(καύξεο κνξθέο πάλσ ζηελ θνθθηλσπή επηθάλεηα ησλ αγγείσλ).

◄ Μελανόμορθη λήκσθος με παράζηαζη

γαμήλιας πομπής, 550 π.Χ.

Νέα Τόξθε (ΖΠΑ),

Μεηξνπνιηηηθό Μνπζείν Σέρλεο.

◄ Μελανόμορθη σδρία με γσναίκες

ποσ παίρνοσν νερό από κρήνη (ίζφς

από ηην Εννεάκροσνο), 530 π.Χ.

περίποσ. Λονδίνο (Μεγάλη

Βξεηαλία), Βξεηαληθό Μνπζείν.

Υδξία

Από ηε ιέμε ύδσξ (λεξό).

Αγγείν γηα ηε κεηαθνξά

λεξνύ.

► Μελανόμορθος

αμθορέας.

Ο Ηρακλής παλεύει

με ηο λιονηάρι ηης

Νεμέας,

525–515 π.Χ.

Μπρέζκια

(Ιηαλία), Δημοηικό

Μοσζείο.

▲ κηνή από αγώνα δρόμοσ. Διακοζμεί μελανόμορθο αμθορέα, 6ος αιώνας π.Χ.

Νέα Υόρκη (ΗΠΑ), Μεηξνπνιηηηθό Μνπζείν Σέρλεο.

▲ Αξρατθή Αγγεηνγξαθία, Εσγξάθνο ηνπ Αλδνθίδνπ

Ο Αίαληαο θαη ν Αρηιιέαο παίδνπλ πεζζνύο

▲ Δηθνλίδεηαη ν Αίαο ν αιακίληνο ηε ζηηγκή πνπ πξνζπαζεί λα ζηεξεώζεη ην μίθνο ηνπ

ζηε γε, ιίγν πξηλ πξαγκαηνπνηήζεη ηελ απόθαζή ηνπ λα βάιεη ηέινο ζηε δσή ηνπ. Γεμηά

βξίζθνληαη ηα όπια ηνπ θαη αξηζηεξά έλα ςειό θνηληθόδεληξν. Ζ παξάζηαζε ζεσξείηαη

σο κηα από ηηο ζεκαληηθόηεξεο ηεο αγγεηνγξαθίαο. Ο Δμεθίαο επέιεμε λα απνδώζεη όρη

ην ίδην ην γεγνλόο ηεο απηνθηνλίαο, αιιά θάπνηεο ζηηγκέο πξηλ από ην γεγνλόο. Ζ

επηινγή ηνπ απηή ζε ζπλδπαζκό κε ην ιηηό αιιά κνλαδηθό ζηήζηκν ηεο εηθόλαο δείρλεη ηε

κεγαινθπΐα ηνπ.

ηελ άιιε όςε ηνπ αγγείνπ εηθνλίδεηαη έλα ηέζξηππν, πάλσ ζην νπνίν βξίζθεηαη έλαο

ηκαηηνθόξνο κε ηνλ ελίνρό ηνπ. Σνπο ππνδέρεηαη κηα γπλαηθεία κνξθή, δύν αληξηθέο θαη

έλα παηδί. Πίζσ από ην άξκα βξίζθεηαη έλαο άιινο ηκαηηνθόξνο.

Πεγή: http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/AR/ar.ag/Exekias.3.htm

- Εξπζξόκνξθε

(θόθθηλεο κνξθέο

πάλσ ζηε καύξε

επηθάλεηα ησλ

αγγείσλ).

▲ Ο Ύπλνο θαη ν αδεξθόο ηνπ ν Θάλαηνο κεηαθέξνπλ ην ζώκα ηνπ λεθξνύ αξπεδόλα.

Καη νη δύν παξηζηάλνληαη κε παλνπιία θαη θηεξά. ην θέληξν ηεο ζθελήο ν Δξκήο. Γύν

πνιεκηζηέο βξίζθνληαη ζηα άθξα ηεο ζύλζεζεο. Αξηζηεξά ν Λανδάκαο, δεμηά ν

Ηππόιπηνο.

Καη ζηηο δύν όςεηο ηνπ αγγείνπ ε επηγξαθή: ΛΔΑΓΡΟ ΚΑΛΟ.

530 π.Υ. ύςνο 57,5 ΜΔΣ Νέα Τόξθε, 63.11.6

Σν αγγείν απνδίδεηαη ζηνλ αγγεηνπιάζηε

Αλδνθίδε θαη ζην δσγξάθν ηνπ Αλδνθίδνπ γηα ηηο

εξπζξόκνξθεο κνξθέο θαη ζηνλ Φίαθα γηα ηηο

κειαλόκνξθεο.

ηελ θύξηα όςε ηνπ αγγείνπ εηθνλίδεηαη ε

δηακάρε ηνπ Ζξαθιή κε ηνλ Απόιισλα. Ο

Ζξαθιήο, επεηδή είρε ζθνηώζεη ηνλ Ίθηην θαη

ήζειε λα εμηιεσζεί, πήγε ζην καληείν ησλ

Γειθώλ λα δεηήζεη ρξεζκό. Σν καληείν όκσο

αξλήζεθε λα ηνπ δώζεη. Σόηε ν Ζξαθιήο πήξε ην

δειθηθό ηξίπνδα, πάλσ ζηνλ νπνίν θαζόηαλ ε

Ππζία. Ο Απόιισλαο εηθνλίδεηαη δεμηά,

θξαηώληαο κε ην δεμί ηνπ ρέξη ηνλ ηξίπνδα θαη κε

ην αξηζηεξό ην ηόμν θαη ηα βέιε ηνπ. Ο γπκλόο

ζσκαηώδεο Ζξαθιήο, ζηα αξηζηεξά, θξαηάεη ηνλ

ηξίπνδα κε ην αξηζηεξό ηνπ ρέξη θαη κε ην δεμί ην

ξόπαιό ηνπ, πνπ ην έρεη αλαζεθσκέλν πάλσ

από ην θεθάιη ηνπ.

Σνλ Απόιισλα ζπληξνθεύεη ε Άξηεκε, ελώ ηνλ

Ζξαθιή ε Αζελά. ν ιεπθό ρείινο ηνπ ακθνξέα

είλαη δηαθνζκεκέλν από ηνλ Φίαθα θαη

παξηζηάλεη ην άζιν ηνπ Ζξαθιή κε ην ιηνληάξη

ηεο Νεκέαο.

►http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos

/AR/ar.ag/andokides.htm

◄Ακθνξέαο, ύςνο 40 εθ. 510-500 π.Υ. Βξεηαληθό Μνπζείν

Δ 258

ηε κία πιεπξά ηνπ αγγείνπ εηθνλίδεηαη ν Αρηιιέαο θαη ζηελ

άιιε ε Βξηζείδα, ην ιάθπξν ηνπ Αρηιιέα, ηελ νπνία πήξε κε

ην δόξη ν Αγακέκλνλαο θη απνηέιεζε ηελ αθνξκή γηα ην ζπκό

(κήληλ) ηνπ Αρηιιέα, όπσο καο ιέεη ν Όκεξνο ζηελ Ηιηάδα.

Ο γελεηνθόξνο Αρηιιέαο ζηέθεηαη όξζηνο θνξώληαο θξάλνο,

ζώξαθα, ρηηώλα θαη καλδύα γύξσ από ηνπο ώκνπο, θξαηάεη

δόξπ θαη αζπίδα, ελώ ζηε κέζε ηνπ έρεη δσζκέλν ην ζπαζί.

Σα κάηηα ηνπ είλαη ζρεδηαζκέλα κε αξρατθό ηξόπν ελώ ην

γέλη ηνπ είλαη ηδηαίηεξα κπηεξό. Γίπια ηνπ ππάξρεη ε

επηγξαθή ΑΥΗΛΔΤ

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/AR/ar.ag/olto

s2.htm

ε. Άλλες τέτμες

Μεηαιινηερλία

Μηθξνηερλία

Πήιηλα θαη ράιθηλα εηδώιηα.

Ερωτήσεις-Δραστηριότητες

1. Να αναγνφριζηούν οι ηύποι ηφν αρταχκών αγαλμάηφν ηφν εικόνφν.

2. Ποια είναι η ζημαζία ηφν παραζηάζεφν ζηα αγγεία για ηη γνφριμία με ηη

ζφή ηφν ανθρώπφν ηης εποτής εκείνης;

3. Περιγράυηε ηις διαθορές ηοσ δφρικού από ηον ιφνικό ρσθμό. Αναθέρεηε

αρταίοσς ναούς ποσ έτεηε επιζκεθθεί.

4. Πού διαπιζηώνεηαι η επίδραζη ηης αρταίας αρτιηεκηονικής μεηά από ηην

αρταιόηηηα; Να ζσγκενηρώζεηε θφηογραθίες από οικοδομήμαηα ζε διάθορες

τώρες ηοσ κόζμοσ ποσ ανηανακλούν ασηή ηην επίδραζη.

ΤΝΟΦΖ ΣΟΤ ΚΔΦΑΛΑΗΟΤΟ ειιεληζκόο απιώλεηαη ζηνλ ρώξν ηνπ Δύμεηλνπ Πόληνπ θαη ηεο

Μεζνγείνπ. Ζ επαθή κε ηνπο άιινπο αλζξώπνπο δίλεη ηελ επθαηξία γηα

νηθνλνκηθή θαη πλεπκαηηθή αλάπηπμε. Ζ ινγηθή εμήγεζε ησλ κεγάισλ

πξνβιεκάησλ θεξδίδεη έδαθνο εηο βάξνο ηεο κπζηθήο. Ο πεξζηθόο

θίλδπλνο ελώλεη πην ζηελά ηνπο Έιιελεο, γεγνλόο πνπ ηνπο επηηξέπεη λα

εμέιζνπλ ληθεηέο. Ζ αίζζεζε ηεο ππεξνρήο πνπ δεκηνπξγήζεθε

απνηππώλεηαη θαη ζηελ ηέρλε κε ηε δεκηνπξγία αλεπαλάιεπησλ έξγσλ.