Πληθυσμιακά στοιχεία του αλλόχθονου είδους callinectes sapidus...

ΠΛΗΘΤΜΙΑΚΑ ΣΟΙΥΕΙΑ

ΣΟΤ ΑΛΛOΥΘΟΝΟΤ ΕIΔΟΤ

CALLINECTES SAPIDUS

(DECAPODA: BRACHYURA)

ΣΟΝ OΡΜΟ ΜΕΘΩΝΗ

(ΘΕΡΜΑΪΚΟ ΚΟΛΠΟ):

ΠΡΟΚΑΣΑΡΚΣΙΚΑ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ

Κεβξεθίδεο, Κ., Αβξάκνγινπ, Κ., Επζηαζηάδεο Ι., Υ. Υηληήξνγινπ

1. Εηζαγσγή

Τν αιιόρζνλν είδνο Callinectes sapidus (κπιε θαβνύξη)

πξνέξρεηαη από ηνλ Δπηηθό Αηιαληηθό Ωθεαλό

Η παξνπζία ηνπ έρεη θαηαγξαθεί ζε πνιιέο παξάθηηεο

πεξηνρέο ηεο Μεζνγείνπ, ηδηαίηεξα ζηελ αλαηνιηθή

ιεθάλε ηεο (www.ciesm.org.atlas, 2008).

Είλαη ραξαθηεξηζηηθό όηη ζην εμώθπιν ηεο έθδνζεο

‘Αtlas of exotic CRUSTACEANS in the Mediterranean’

(CIESM) - έλα από ηα ηξία είδε πνπ παξνπζηάδνληαη είλαη ην

C. sapidus.

Σύκθσλα κε αλαθνξέο αιηέσλ ηνπ Όξκνπ Μεζώλεο

αύμεζε ηεο αθζνλίαο ηνπ είδνπο παξνπζηάζζεθε θαηά

ηηο δεθαεηίεο 1950 θαη 1960, όπνπ ζεκεηώζεθε θαη

αληίζηνηρε ζεκαληηθή εκπνξηθή εθκεηάιιεπζε.

Παξόια απηά, από ηόηε κέρξη πξόζθαηα, ν πιεζπζκόο

ηνπ θαβνπξηνύ παξέκεηλε ζρεηηθά ζε ρακειά επίπεδα.

Από ηελ άλνημε ηνπ 2009 ην θαβνύξη παξνπζηάδεη κηα

ηδηαίηεξα δπλακηθή εμάπισζε ζηνλ Θεξκατθό

Κόιπν, θαζώο ν πιεζπζκόο ηνπ απμήζεθε ζε εληππσζηαθά

επίπεδα, ηδηαίηεξα ζηνλ Όξκν Μεζώλεο θαη ζηα εθβνιηθά

ζπζηήκαηα ησλ πνηακώλ Αμηνύ θαη Αιηάθκνλα, κε

απνηέιεζκα λα δεκηνπξγνύληαη πξνβιήκαηα ζηελ

παξάθηηα αιηεία θαη ζηε κπδνθαιιηέξγεηα ζηνλ θόιπν.

Σύκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ηρζπόζθαιαο Θεζζαινλίθεο ε

εηήζηα παξαγσγή ηνπ είδνπο γηα ην 2010 πξνζέγγηζε ηνπο 84

ηλ. θαη ην 2011 ηνπο 50 ηλ.

Η παξνύζα εξγαζία παξνπζηάδεη ηα πξνθαηαξθηηθά

απνηειέζκαηα ηεο κειέηεο ηνπ πιεζπζκνύ ηνπ C. sapidus

ζηελ πεξηνρή ηνπ Θεξκατθνύ Κόιπνπ κε απώηεξν ζηόρν ηελ

θάιπςε ζεκαληηθώλ πηπρώλ ηεο βηνινγίαο θαη ηεο

νηθνινγίαο ηνπ.

2. Τιηθά-Μέζνδνη

Δεηγκαηνιεςίεο ηνπ είδνπο πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηνλ

Μάξηην, Μάην, Ινύιην θαη Σεπηέκβξην 2011

ζηνλ Όξκν Μεζώλεο.

Επηιέρζεθαλ 5 ζηαζκνί ζε

βάζε:

0,5 m (η1)

1 m (η2)

3 m (η3)

5 m (η4)

3,5 m, ≈150 m

από ηηο εθβνιέο ηνπ

πνηακνύ Αιηάθκνλα (η5)

Στ1Στ2

Στ3Στ4

Στ5

Σε θάζε ζηαζκό ηνπνζεηήζεθαλ ηελ πξνεγνύκελε εκέξα θάζε

δεηγκαηνιεςίαο 5 δεπγάξηα ‘ληανύιηα’ .

Kαηαγξάθεθε ε ζεξκνθξαζία (0C), ε αιαηόηεηα (psu) θαη ην

δηαιπκέλν νμπγόλν (mg/l) ζηελ επηθάλεηα ηεο ζάιαζζαο.

Τνλ Μάξηην δελ ζπιιέρζεθαλ δείγκαηα από ηνπο ζηαζκνύο

Ση3, Ση4 θαη Ση5.

Σην εξγαζηήξην έγηλε κέηξεζε ηνπ αξηζκνύ αηόκσ πνπ

ζπιιέρζεθαλ, κέηξεζε ηνπ κήθνπο θεθαινζώξαθα (ΜΚ),

δηάθξηζε ηνπ θύινπ,

♂ Αξζεληθό άηνκν C. sapidus ♀ Θειπθό άηνκν C. sapidus

θαη δηαπίζησζε ηεο παξνπζίαο απγώλ ζηα ζειπθά

άηνκα.

3. Απνηειέζκαηα

Φσσικοτημικές παράμετροι:

1. Η ζεξκνθξαζία θπκάλζεθε

από 15,4 0C (Μάξηηνο) σο 28,2 0C (Ινύιηνο)

2. Η αιαηόηεηα από 26,2 psu (Mάηνο) σο 37 psu (Μάξηηνο)

3. Τν δηαιπκέλν νμπγόλν από 8,7 σο 18,96 mg/l.

Σπλνιηθά ζπιιέρζεθαλ 397 άηνκα, 293 θαη 104 .

Τν κέζν ΜΚ ησλ θαη ήηαλ 63,56 θαη 56,56 mm,

αληίζηνηρα. Τα αξζεληθά παξνπζηάδνπλ κεγαιύηεξν εύξνο

κεγέζνπο θαη είλαη κεγαιύηεξα από ηα ζειπθά.

0

20

40

60

80

100

120

20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90

Αρ

ιθμ

ός

ατό

μω

ν

Μήκος κεφαλοθώρακα (mm)

Θηλυκά Αρςενικά

Η αθζνλία ηνπ είδνπο εκθαλίδεη δηαθπκάλζεηο κεληαίεο ζηνλ

ρξόλν θαη ζηνλ ρώξν (βάζνο, πεξηνρή).

Σπλνιηθά ζε όινπο ηνπο ζηαζκνύο ν κεγαιύηεξνο αξηζκόο

αηόκσλ ζπιιέρζεθε ηνλ Ινύιην (Ν = 183) θαη ν κηθξόηεξνο

ηνλ Μάξηην (Ν = 42) .

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

0,5 1 3 5 ΕΚΒΟΛΙΚΑ (3,5)

Αρ

ιθμ

ός

ατό

μω

ν

Βάθος (m)

ΜΑΡΣΙΟ

ΜΑΙΟ

ΙΟΤΛΙΟ

ΕΠΣΕΜΒΡΙΟ

Σε σχέση με το βάθορ, ζπλνιηθά ν κηθξόηεξνο αξηζκόο αηόκσλ

ζπιιέρζεθε ζηνλ Ση4 (5 m, Ν = 45), ελώ o

κεγαιύηεξνο ζηνλ Ση1 (0,5 m, Ν = 114).

Σε σχέση με την πεπιοχή, ζηηο εθβνιέο (Ση5) ζπιιέρζεθε

κεγαιύηεξνο αξηζκόο αηόκσλ (N=87) από ηνλ ζηαζκό Ση3

(N=57), παξόηη ην βάζνο είλαη παξόκνην.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

0,5 1 3 5 ΕΚΒΟΛΙΚΑ (3,5)

Αρ

ιθμ

ός

ατό

μω

ν

Βάθος (m)

ΜΑΡΣΙΟ

ΜΑΙΟ

ΙΟΤΛΙΟ

ΕΠΣΕΜΒΡΙΟ

Τα αξζεληθά επηθξαηνύλ ζε όια ηα βάζε, ελώ ηα ζειπθά

απμάλνπλ ηελ παξνπζία ηνπο θνληά ζηηο εθβνιέο (Ση5).

Είλαη ραξαθηεξηζηηθό όηη ηνλ Σεπηέκβξην ζπιιέρζεθαλ 11

κόλν ζειπθά εθ ησλ νπνίσλ ηα 10 θνληά ζηηο εθβνιέο.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

0,5 1 3 5 ΕΚΒΟΛΙΚΑ (3,5)

Αρ

ιθμ

ός

ατό

μω

ν

Βάθος (m)

ΘΗΛΤΚΑ

ΑΡΕΝΙΚΑ

Η ζπλνιηθή αλαινγία θύινπ ( / ) ππνινγίζζεθε ζε

1:2,78. Νεαξά άηνκα (26,08-32,1 mm ΜΚ)

ζπιιέρζεθαλ θπξίσο ηνλ Ινύιην ζε βάζνο 3 m (Ση 3).

Η αλαπαξαγσγηθή πεξίνδνο θαίλεηαη όηη ηνπνζεηείηαη ηελ

άλνημε θαη ην θαινθαίξη. Τα πςειόηεξα πνζνζηά σνθόξσλ

ζειπθώλ θαηαγξάθεθαλ ηνλ Μάην (75%) θαη ηνλ Ινύιην

(26%). Ειάρηζηα σνθόξα ζειπθά βξέζεθαλ ηνλ

Μάξηην, ελώ θαλέλα δελ ζπιιέρζεθε ηνλ Σεπηέκβξην.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ΜΑΡΣΙΟ ΜΑΙΟ ΙΟΤΛΙΟ ΕΠΣΕΜΒΡΙΟ

%

Μήνες

% παρουςία αυγών

4. πδήηεζε• Σύκθσλα κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία ην είδνο

Callinectes sapidus παξνπζηάδεη κηα ζεηξά από

ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά:

επξύαιν, επξύζεξκν, πνιύ θαιόο

θνιπκβεηήο, αλζεθηηθό, πακθάγν, ηθαλόο

ζεξεπηήο, ελώ απνηειεί ιεία ιίγσλ κόλν εηδώλ.

Αθόκε ραξαθηεξίδεηαη από πςειή αύμεζε θαη

γνληκόηεηα, σξίκαλζε ησλ γνλάδσλ ηνπ ζε κηθξή

ειηθία θαη ζρεηηθά κηθξή δηάξθεηα δσήο.

• Απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά κπνξνύλ λα εμεγήζνπλ

πηζαλώο ηε ζεκαληηθή αύμεζε ηεο αθζνλίαο ηνπ

θαβνπξηνύ θαη ηελ ‘επηθξάηεζή’ ηνπ ζηε

καθξνβελζηθή παλίδα ηνπ Όξκνπ Μεζώλεο, ζε

ζπλδπαζκό όκσο θαη κε ηηο θαηάιιειεο

πεξηβαιινληηθέο ζπλζήθεο πνπ επλννύλ ηελ επηβίσζε

θαη ηελ αύμεζε ηνπ πιεζπζκνύ ηνπ.

• H ζεξκνθξαζία επηδξά ζεκαληηθά ζηελ επηβίσζε αιιά θαη ζηελ αύμεζε, δηαθνξνπνηώληαο ην εύξνο θαη ηε ζπρλόηεηα ησλ εθδύζεσλ. Σε εξγαζηεξηαθέο ζπλζήθεο έρεη δεηρζεί όηη ε αύμεζε είλαη πςειόηεξε ζε >27 0Cθαη κηθξόηεξε ζηνπο <20 0C.

• Σην πιαίζην ηνπ θύθινπ δσήο ηνπ ην θαβνύξη κεηαλαζηεύεη ζε κεγαιύηεξα βάζε θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ρεηκώλα. Τελ πεξίνδν απηή ην δών εηζέξρεηαη ζην δηαζέζηκν καιαθό ππόζηξσκα, νη κεηαβνιηθέο δηαδηθαζίεο ηνπ κεηώλνληαη ζεκαληηθά, ελώ ε αύμεζε

είλαη ειάρηζηε.

Τα παξαπάλσ κπνξεί λα εμεγήζνπλ ζε έλα βαζκό ηνλ κηθξό

ζρεηηθά αξηζκό αηόκσλ πνπ αιηεύζεθαλ ζηνπο Ση1 θαη Ση2

ηνλ Μάξηην (Ν=42, κζ=15,4 0C) θαη Μάην (Ν=29, κζ=22,8 0C)

ζε ζύγθξηζε κε ηνλ

Ινύιην (Ν=76, κζ=28,4 0C) θαη Σεπηέκβξην (Ν=57, κζ=25,3 0C)

Η απμεκέλε αθζνλία ηνπ δώνπ θαη ηδηαίηεξα ησλ αξζεληθώλ

θπξίσο ζηoπο ζηαζκνύο Ση1 (0,5 m) θαη Ση2 (1 m), ζα πξέπεη

λα απνδνζεί ζηελ αθζνλία ζαιάζζησλ καθξνθύησλ.

Σύκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία ε βιάζηεζε βνεζά ζηελ

αύμεζε θαη ζηελ επηβίσζε ησλ λεαξώλ, ελώ έρεη δεηρζεί όηη

ηα ζειπθά πξνηηκνύλ ηελ αξαηή, ελώ ηα αξζεληθά ηελ ππθλή

βιάζηεζε.

Η παξνπζία ηνπ C. sapidus ζηνλ Όξκν Μεζώλεο θαη ζηηο

εθβνιέο ηνπ πνηακνύ Αιηάθκνλα ζα πξέπεη λα ζεσξεζεί

σο αλακελόκελε, θαζώο είλαη γλσζηό όηη ην είδνο απαληά

ζε ζύλζεηα εθβνιηθά ζπζηήκαηα θαη ζε γεηηνληθέο

εύηξνθεο πεξηνρέο κε ζρεηηθά ρακειή αιαηόηεηα, θαζώο

θαη ζε ιηκλνζάιαζζεο θαη ζε όξκνπο πνπ ραξαθηεξίδνληαη

από ηελ παξνπζία έληνλεο πδξόβηαο βιάζηεζεο.

Σηoλ Όξκν Μεζώλεο ηα αξζεληθά παξνπζίαζαλ

κεγαιύηεξν εύξνο κεγέζνπο (ΜΚ) θαη ππεξείραλ ζε

κέγεζνο έλαληη ησλ ζειπθώλ. Σύκθσλα κε ηε βηβιηνγξαθία

ηα αξζεληθά άηνκα ηνπ C. sapidus απνθηνύλ κεγαιύηεξν

κέγεζνο θαη βάξνο από ηα ζειπθά.

♀ Θηλυκό άτομο C. sapidus ♂ Αρσενικό άτομο C. sapidus

Η κεγαιύηεξε αθζνλία ησλ ζειπθώλ θαηαγξάθεθε θνληά ζηηο

εθβνιέο .Παξόια απηά, ν κεγαιύηεξνο αξηζκόο σνθόξσλ

ζειπθώλ παξαηεξήζεθε ηνλ Μάην ζε όια ηα βάζε, κε εξαίπεση

ηνλ ζηαζκό Ση4 (5 m), θαη ηδηαίηεξα ζηνλ ζηαζκό Ση2

(1 m). Aληίζεηα, ηνλ Ινύιην ζρεδόλ όια ηα ζειπθά πνπ έθεξαλ

απγά ζπιιέρζεθαλ θνληά ζηηο εθβνιέο .

Είλαη γλσζηό όηη ην είδνο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ ζύλζεηνπ

θύθινπ δσήο ηνπ επηδεηθλύεη ζπγθεθξηκέλεο επνρηθέο θαη

ρσξηθέο κεηαλαζηεύζεηο κε ζθνπό ηε ζύδεπμε θαη ηελ

αλαπαξαγσγή. Μέζα από πεηξάκαηα ηρλεζέηεζεο

απνδείρζεθε όηη πξαγκαηνπνηείηαη μία ζεκαληηθή

κεηαλάζηεπζε ενόρ κόλνπ θύινπ, απηή ησλ ώξηκσλ ζειπθώλ

(κεηά ηε ζύδεπμε), κε ζθνπό ηελ αλαπαξαγσγή.

Γεληθά ε αλαπαξαγσγή πξαγκαηνπνηείηαη ζε πεξηνρέο κε

ζρεηηθά πςειή, ελώ αληίζεηα ε ζύδεπμε ζε πεξηνρέο κε

κηθξή αιαηόηεηα. Επηπιένλ ην βάζνο θαη ε απόζηαζε από

ηελ είζνδν ηνπ όξκνπ είλαη ηα πην ζεκαληηθά θξηηήξηα

αθζνλίαο ησλ ώξηκσλ ζειπθώλ αηόκσλ, ελώ ε επηινγή ηνπ

ελδηαηηήκαηνο ζπλδέεηαη κε ηελ ππθλόηεηα ησλ αηόκσλ.

Σύκθσλα κε ηα πξώηα απνηειέζκαηα ζηνλ Όξκν Μεζώλεο ε

αλαπαξαγσγή ηνπ θαβνπξηνύ θαίλεηαη λα αξρίδεη ζην ηέινο

ηεο άλνημεο θαη λα δηαηεξείηαη έσο θαη ην θαινθαίξη.

Η αλαζθόπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο έδεημε όηη ε θνξύθσζε

ηεο αλαπαξαγσγηθήο δξαζηεξηόηεηαο δηαθνξνπνηείηαη ζε

ζρέζε κε ην γεσγξαθηθό πιάηνο.

Τα ηειεπηαία 2,5 ρξόληα ε αθζνλία ηνπ θαβνπξηνύ ζηνλ

Θεξκατθό, θαη ηδηαίηεξα ζηνλ Όξκν Μεζώλεο θαη ζηα

εθβνιηθά ζπζηήκαηα ησλ πνηακώλ Αιηάθκνλα θαη

Αμηνύ, ζεκείσζε ζεκαληηθή αύμεζε.

Σήκεξα, παξά ηελ εκπνξηθή αμία θαη ηελ έληνλε

αιίεπζε ηνπ, ε πξαγκαηηθή ζπκβνιή (αλ θαη ζηαζεξή)

ζην εηζόδεκα ησλ αιηέσλ είλαη κηθξή, ελώ παξάιιεια

ε παξνπζία ηνπ δεκηνπξγεί έληνλα πξνβιήκαηα ζηελ

παξάθηηα αιηεία θαη ζηε κπδνθαιιηέξγεηα ζηνλ θόιπν.

Επηπιένλ, επεηδή υαίνεται όηη έρεη ήδε ζπκβάιεη ζηελ

ηξνπνπνίεζε ηεο πνηνηηθήο θαη πνζνηηθήο ζύλζεζεο ηεο

καθξνβελζηθήο παλίδαο ησλ πεξηνρώλ παξνπζίαο

ηνπ, ηίζεηαη πιένλ θαζνιηθά ην δήηεκα αληηκεηώπηζεο

ηεο αύμεζεο ηνπ πιεζπζκνύ ηνπ.

Έηζη, κε βάζε ηα πποκαταπκτικά αποτελέσματα, ε

αληηκεηώπηζε ηεο αύμεζεο ηεο αθζνλίαο ηνπ είδνπο ζα

κπνξνύζε λα εζηηαζηεί:

• Σηελ εύξεζε ηνπ βάζνπο θαη ησλ πεξηνρώλ

αλαπαξαγσγήο ηνπ είδνπο κε ζθνπό ηελ αιίεπζε

ηνπ αλαπαξαγσγηθνύ απνζέκαηνο, ελδερνκέλσο θαη

κε άιια αιηεπηηθά εξγαιεία.

• ζηελ άξζε ηεο απαγόξεπζεο ρξήζεο ηνπ εξγαιείνπ

‘ληανύιηα’ γηα ηνπο κήλεο Ινύιην θαη

Αύγνπζην, όπσο πξνβιέπεηαη ζην ΠΔ 68/2009

(‘Πεξί θαλνληζκνύ αιηείαο ζηνπο θόιπνπο

Θεζζαινλίθεο θαη Θεξκατθνύ’), πεξίνδνο όπνπ

θαίλεηαη λα εθηείλεηαη ε αλαπαξαγσγηθή

δξαζηεξηόηεηα ηνπ είδνπο.

•Από όια ηα παξαπάλσ πξνθύπηεη πσο ν

εηζβνιέαο C.sapidus ζα πξέπεη λα

αληηκεησπηζηεί κε κεζνδηθόηεηα θαη

νξζνινγηθά κέζα δηαρείξηζεο.

• Γηα κηα απνηειεζκαηηθή όκσο δηαρείξηζε πξνο

όθεινο όισλ ησλ θνηλσληθώλ εηαίξσλ ε

γλώζε ηεο δνκήο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπ

πιεζπζκνύ ηνπ θξίλεηαη ηδηαίηεξα επηηαθηηθή.

ΣΕΛΟ