"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-6

Лекц-6

Бэлтгэсэн: багш С.Дэнсмаа

Газрын харилцааны эрх зүй

Ãàçðûí ýðõç¿éí õàðèëöààíû òºðë¿¿ä

Òîäîðõîéëîëò

Çàõèðàí çàðöóóëàõ ýðõ

Ñóáüåêò

Õóãàöàà

Ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí õýìæýý

Àæ àõóéí íýãæèä ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýý ýðõëýõçîðèóëàëòààð ýçýìø¿¿ëýõ ãàçðûí äýýä õýìæýý /ãà /

(ÇÃ-ûí 2003 îíû 28-ð òîãòîîë)

Àøèãëóóëàõ ãàçðûí õýìæýý

ªì÷ë¿¿ëýõ ãàçðûí õýìæýý

Ãàçàð ýçýìøèã÷èéí ýðõ

Ãàçàð ºì÷ëºã÷èéí ýðõ

Ñóìûí ÈÒÕ-ûí ýðõ• Ãàçðûí òóõàé õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëò, ãàðãàñàí

øèéäâýðèéíõýý áèåëýëòýä õÿíàëò òàâèõ, ýíý òàëààðõè Çàñàã äàðãûí òàéëàíã õýëýëöýæ ä¿ãíýõ;

• Òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí ºðãºí ìýä¿¿ëñýí ñóìûí òóõàéí æèëèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãººã õýëýëöýí áàòëàõ;

• Òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí ºðãºí ìýä¿¿ëñíèéã ¿íäýñëýí ãàçðûã ñóìûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ, ò¿¿íèé õýìæýý, çààã, àøèãëàõ æóðìûã òîãòîîõ;

• Áóñäûí ýçýìøèë ãàçðûã ñóìûí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõòàé õîëáîãäóóëàí ãýðýýíèé õóãàöàà äóóñàõààñ ºìíº ãàçðûã ñîëèõ áóþó ýðã¿¿ëýí àâàõ òîõèîëäîëä òóõàéí øàòíû Çàñàã äàðãûí ºðãºí ìýä¿¿ëñíýýð íºõºí îëãîâîð îëãîõ øèéäâýð ãàðãàõ.

Ñóìûí Çàñàã äàðãûí ýðõ• Íóòàã äýâñãýðòýý ãàçðûí òàëààð òºðººñ ÿâóóëàõ íýãäñýí áîäëîãî, ãàçðûí

òóõàé õóóëü òîãòîîìæ, òóõàéí øàòíû èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðëûí øèéäâýðèéí õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëæ õàíãàõ;

• Ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ààñ ãàçàð, ò¿¿íèé áàÿëãèéã ¿ð àøèãòàé, çîõèñòîé àøèãëàæ, õàìãààëæ áàéãààä õÿíàëò òàâèõ, çºð÷ëèéã àðèëãàõ øèéäâýð ãàðãàæ, õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëàõ;

• Ñóìûí ãàçðûí íýãäìýë ñàíãèéí òàéëàíã æèë á¿ð õÿíàí íýãòãýæ, èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðëààð õýëýëö¿¿ëýõ

• Ãàçðûí òºëºâ áàéäëûã èëýðõèé äîðîéòóóëñàí íü ìýðãýæëèéí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëòýýð òîãòîîãäñîí áîë òóõàéí ãàçðûã àëáàäàí ÷ºëººë¿¿ëýõ øèéäâýð ãàðãàæ, õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ;

• Ãàçàð ýçýìøèã÷, àøèãëàã÷ íü õóóëü òîãòîîìæ, ãýðýýíä çààñàí ¿¿ðãýý õàíãàëòã¿é áèåë¿¿ëñíýýñ áàéãàëü îð÷èíä ñºð㺺ð íºëººëæ áàéãàà òóõàé èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãààñ ãàðãàñàí ñàíàë, ãîìäëûí òàëààð ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí ä¿ãíýëòèéã ãàðãóóëàõ õ¿ñýëòýý Çàñãèéí ãàçðûí ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãàä ãàðãàõ.

• Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý áîëîí ãàçàð ýçýìøèõ ãýðýýíèé õóãàöàà äóóñàõàä ñóíãóóëàõ õ¿ñýëò ãàðãààã¿é;

• Ãàçàð ýçýìøèã÷ èðãýí íàñ áàðñàí, íàñ áàðñàí ãýæ çàðëàãäñàí, ñóðàãã¿é àëãà áîëñîíä òîîöîãäñîí áºãººä ò¿¿íèé õóóëü ¸ñíû ºâ çàëãàìæëàã÷ áàéõã¿é íü òîãòîîãäñîí, ãàçàð ýçýìøèã÷ àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà òàòàí áóóãäñàí;

• Ýçýìøèã÷ ãàçàð ýçýìøèõ ãýðýýãýý öóöëàõ òóõàé õ¿ñýëò ãàðãàñàí;

• Ãàçàð ýçýìøèõ ýðõèéí ãýð÷èëãýý õ¿÷èíã¿é áîëñîí;

• Ãàçðûã òóñãàé õýðýãöýýíä àâ÷ íºõºõ îëãîâðûã ãàçàð ýçýìøèã÷èä á¿ðýí òºëñºí

Ãàçàð ýçýìøèõ àøèãëàõ ýðõ äóóñãàâàð áîëîõ íºõöºë

Ãàçàð ªì÷ëөõ ýðõ äóóñãàâàð áîëîõ íºõöºë

• ªì÷ëºã÷ ºì÷èéí ãàçðàà áóñàä èðãýíèé ºì÷ëºëä øèëæ¿¿ëñýíýýð

• ªì÷ëºã÷ èðãýí ãàçàð ºì÷ëºõ ýðõýýñýý òàòãàëçñàí ¿åä

• Ãàçàð ºì÷ëºã÷ èðãýí Ìîíãîë óëñûí õàðüÿàòààñ ãàðñàíààð

• Õóóëü òîãòîîìæèä çààñàí áóñàä ¿íäýñëýëýýð äóóñãàâàð áîëíî.

¯å øàò

Ãàçðûí òºëáºð• 1997 îíû 4-ð ñàðûí 24-íèé ºäºð áàòëàãäñàí

“Ãàçðûí òºëáºðèéí òóõàé õóóëü” Ýçýìøèæ, àøèãëàæ áàéãàà õîò, òîñãîí, áóñàä ñóóðèíû ãàçðûí

ñóóðü ¿íýëãýýíä òîãòîîñîí ãàçðûí òºëáºðèéã èíæåíåðèéí õàíãàìæ, àøèãëàëòûí çîðèóëàëò, áàéðøèë, áàéãàëü îð÷èíä ¿ç¿¿ëýõ íºëººëºë áîëîí íîãîîí á¿ñèéã õàìãààëàõ øààðäëàãûã õàðãàëçàí òîîöñîí èòãýëö¿¿ðýýð ãàçðûí ñóóðü ¿íèéí 0.01-0.03 õóâüä áàãòààí ºñãºæ, áóóðóóëæ áîëíî. Èòãýëö¿¿ðèéã õýðýãëýõ ãàçðûí çààã, õÿçãààð, èòãýëö¿¿ðèéí óòãûã Ñóìûí Èðãýäèéí Һ뺺ëºã÷äèéí Õóðàë òîãòîîíî.

Ãàçðûí òºëáºð

Ãàçðûí òºëáºðººñ ÷ºëººëºõ õóâü •