แนวคิด หลักการ...

แนวคด หลกการการปองกนควบคมโรคใน

เมองใหญและ

การปฏรประบบบรการปฐมภมในกรงเทพมหานคร

นำ�เสนอโดย ผศ.ดร.นพ. ภดท เตช�ตวฒน โครงก�รจดตงวทย�ลยก�รจดก�รระบบสขภ�พ มห�วทย�ลย

นเรศวร ๒๑ เมษ�ยน ๒๕๕๙

การประชมเชงปฏบตการเพอพฒนาขอเสนอเชงนโยบาย (Policy Forum) เรอง การปองกนควบคมโรคในเมองใหญ (Big City)

กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

05/01/2023

Phudit Tejativaddhana

2

Source: WHO (2016:2)

By 2050, 6.30 B people, or 65% of the world population

will live in urban area

Source: WHO (2016:2)

Source: WHO (2016:3)

2025

Source: WHO Kobe Centre, Japan (2005)

Healthier people in healthier environments

Source: WHO Kobe Centre, Japan (2005)

Healthier people in healthier environments

• City-wide approaches to improve the whole urban environment are essential to improving health and quality of life of vulnerable populationso Integration of environment and development

concerns• Intersectoral collaboration between local and

national agencies/authorities• Environmental impact assessment and health

impact assessment support policy and decision-making processes

o Participatory decision makingo Right issues are being addressedo Promotes local ownershipo Engenders the sustainability of interventionso Support broader agenda of community development and empowerment

o Public-private partnershipo Build infrastructure and provide health-related serviceso Invest in activities that advance health promotiono Donate to support public health initiatives

o Coordinated policies and actions across multiple sectors are needed to achieve desired outcomes for health equityo Health in All Policies (HiAP)

Source: WHO (2016:18)

• High population density• Inadequate housing• Absence of a safe and reliable water

supply• Poor or nonexistent sewage and

drainage systems• Insufficient solid waste management

practices• Inappropriate human behavioral

practicesSource: Knudsen & Slooff (1992:4)

Factors influencing the increase of incidence of tropical diseases in

urban areas

• WHO advocates:• Integration of disease control programs into primary

health care system• Move from narrow vector control management

strategies to a broader, more decentralized integrated approach

What can be done?

1. Human behavioral changes2. Health messages3. Sustainable vector-borne disease control4. Mobilizing resources5. Community vector control experiences6. Vector-hygiene as a by-product of urban development

Source: Knudsen & Slooff (1992:4-5)

What can be done?

1. Human behavioral changeso Reduce “ruralization” of the

citieso Need trained social workers to

assist individuals, families and communities as well as primary health care personnel to drop traditional rural concepts and adopt better standards of environmental hygiene in and around the home

Source: Knudsen & Slooff (1992:4)

• Policy changes Public Health

• Environmental changes• Systems changes• Professional behavior change• Individual behavior change Primary

Care

Implement change – what changes?

Public health programmes: what needs to change and who changes it?

Source: Hill, A., Griffiths, S. & Gillam, S. (2007:59)

What can be done?

2. Health messageso Appropriate health education

messages for people in various social settings

o Mechanisms for action between communities local agencies, countries and regional authorities in the area of communications and health education

o Methods for assessing community responses to health messages

Source: Knudsen & Slooff (1992:4)

Campaigns to improve public knowledge in urban areas

• Symptoms of infectious diseases When to seek healthcare When it is safe to treat oneself

• Food storage• Waste management• Vector control• Sanitary facilities

Source: Neiderud (2015:7)

What can be done?

3. Sustainable vector-borne disease controlo Developed in consultation with

communitieso Encourage “youth” to get involved in

community-based pest and vector source reduction campaigns

4. Mobilize resourceso Strengthen capacity of local

governmento Identify and mobilize human and

financial resourceso Adequate training and management's

capacitySource: Knudsen & Slooff (1992:4)

What can be done?

5. Community vector control experienceso Trained human resources in the

communityo Consult community leaders regarding their

needs and priorities6. Vector hygiene as a by-product of urban development

o Improved housing standards• Better quality housing• Improved water supply and sanitation• Better ventilation• Upgraded drainage systems

o Improved social serviceso Job improvementso Increase levels of education and awareness

Source: Knudsen & Slooff (1992:4); Neiderud (2015:7) Cont’d

What can be done?

6. Vector hygiene as a by-product of urban development (Cont’d)

o Urban authorities should be aware of municipal planning

o Support practical information network• Vector control leaders can exchange

their experiences, management ideas and tools etc. with others

• Ways to integrate vector control methodologies and make partners for health

o Integrate bio-environmental control and community involvement

• Role of local belief systems, social settings and cultural understandings

Source: Knudsen & Slooff (1992:4)

• Capacity improvement for surveillance , control programs and prevention programs (Local and Global)• Monitor the burden of diseases• Assist local authorities and global

community for a quick response to public health threats

Source: Neiderud (2015:7)

Improve the infectious disease surveillance system

Source: Tong et. al (2015:11027-11028)

o Strengthened disease surveillance infrastructure• Information network for disease surveillance

system (Comprehensive web-based real time)

• Financial support from local governmentso Better trained health workers

• Doctor→ Infectious disease detection, diagnosis, reporting, treatment and cooperation with CDC staff

• Systematic and regular training for health care workforce in CDCs, hospitals and relevant health departments, especially in rural and remote areas

o Better report system• Effective communication and information

sharing between local hospitals and CDCs

Bangkok Health Profile

ทมา: ศรวรรณ ตงจตกมล และคณะ (2559: หนา 6)

ก�รแบงกลมพนทเขตกรงเทพมห�นคร

23

Bangkok

Gulf of Thailand

Chao Praya River

Registered Population 5,686,252 personsMale = 2,694,922Female = 2,991,331

From population and housing census = 9.1 million

Estimated Population 12 millionTourists 18.24 million/year

Area 1,568 Km2

Bangkok : Demography

Population densityPomprab District 25,940 people/ square kilometerJatujak District 5,251 people/ square kilometerNhong joak District 677 people/ square kilometer

BMA Hospitals

Klang HospitalTaksin HospitalCharoenkrung Pracharak Hospital

Luangpor. H. Vechakarunrus H. Ladkrabang H. Ratchapipat Hospital

Sirinthorn Hospital Erawan Bangkok EMS

หนวยบรการระดบปฐมภม รวมทงสนจำานวน 4,546 แหง (ไมรวมรานขายยา)

คลนกเวชกรรม

เวชกรรมเฉพาะทาง จำานวน 246 แหง

คลนกทนตกรรม

หมายเหต ปพ.ศ. 2558 คลนกชมชน อบอน 159 แหง

BMA’s Primary health care

• 68 Public Health center• 77 Sub Public Health center

• 4 dimension of services :

Primary health careHealth promotionHealth promotion Rehabilitation

58

A/Prof Phudit TejativaddhanaMD.,DHSM, FCHSM, MPACollege of Health Systems

ManagementNaresuan University

ขอเสนอการปฏรประบบบรการปฐมภมในพนทกรงเทพมหานคร

หลกการทใชในการปฏรประบบสขภาพ เขตเมอง (กทม.)

• ยดหลกปรชญาการสาธารณสขมลฐาน (Primary Health Care: PHC) ประกาศโดยองคการอนามยโลกและประเทศสมาชก (WHO 1978;

2008)• Universal Coverage and Accessibility

• Equity and Social Justice• Community Participation and Self-reliance• Intersectoral Collaboration• Appropriate Technology and Cost-Effectiveness

• เนนการพฒนาและสรางความเขมแขงใหแกระบบบรการปฐมภม(Primary Care: PC)

• ยดหลกการพนทเปนฐาน ประชาชนเปนศนยกลาง

ขอเสนอการปฏรประบบบรการปฐมภมในพนทกรงเทพมหานคร

• ใหประชาชนทอาศยอยในกรงเทพมหานครลงทะเบยนมหนวยบรการปฐมภมทดแลสขภาพของตนเองโดยอาศยในเขตใดจะตองมหนวยบรการปฐมภมดแลตนเองในเขตนน

• ใหประชาชนลงทะเบยนโดยมหมอครอบครวหรอทมหมอครอบครวในการบรหารจดการและดแลสขภาพของ

ตนเองและครอบครว ทงในสถานบรการ ทบาน และการสงตอไปยงสถานพยาบาลทมขดความสามารถทสงกวา

• ใหมหนวยคสญญาในการรบลงทะเบยนประชาชนใน แตละเขต โดยหนวยคสญญาอาจจะเปนหนวยบรการ

ปฐมภมทมศกยภาพ หรอโรงพยาบาล โดยจะตองสามารถจดใหมหนวยบรการปฐมภมใกลทอยอาศยทสมาชกเดนทางเขาถงไดสะดวก

ขอเสนอการปฏรประบบบรการปฐมภมในพนทกรงเทพมหานคร (ตอ)

• ในแตละแขวง ควรจะมหนวยบรการปฐมภมทมคณภาพใหประชาชนในแขวงนนๆสามารถเขาถง

บรการไดอยางนอย 1 แหง• หนวยบรการปฐมภมอาจจะเปนหนวยบรการภาครฐโดยกทม. หรอ โดยภาครฐอน เชน มหาวทยาลย

กระทรวง สธ. หรอกระทรวงอน หรอ เปนหนวยบรการ ภาคเอกชน กได

• ควรหาแนวทางการสนบสนนการใชประโยชนจากการมสถานบรการสขภาพภาคเอกชนในแตละเขต• หนวยบรการปฐมภม อาจจะเปนลกษณะเดยว หรอเปนเครอขายของหนวยบรการปฐมภมกได

ขอเสนอการปฏรประบบบรการปฐมภมในพนทกรงเทพมหานคร (ตอ)• ควรจะมหนวยบรการปฐมภมดแลประชากรในแขวง โดย

เฉลยประมาณ 10000 – คน 30000 คน ตอ 1 หนวย บรการปฐมภม ทงนขนอยกบจำานวนผใหบรการสขภาพ

และสภาพปญหาของประชาชนในแขวงนนๆ• ควรมการวางแผนจำานวนหนวยบรการปฐมภมทงหมด

ในเขต โดยเฉลย 1 เขต รบผดชอบประมาณ 100000-200000 คน โดยเขตใดมความหนาแนนของประชากร

มาก ใหดำาเนนการจดหนวยบรการปฐมภมใหไดสดสวน ตามประชากรทเพมมากขน (โดยมการวางแผนระยะยาว

เพอรองรบการเตบโตของประชากร)• ใน 1 เขต จะตองจดหาโรงพยาบาลอยางนอย 1 โรง

พยาบาล ทเปนเจาภาพหลกในการทำางานรวมกบหนวย บรการปฐมภม ( โดยอาจจะเปน Contracting Unit for

Secondary Care กได)

ขอเสนอการปฏรประบบบรการปฐมภมในพนทกรงเทพมหานคร (ตอ)

• หนวยบรการปฐมภมในระดบแขวงและในระดบเขต จะตองดำาเนนการวางแผนอตรากำาลงคนในการให

บรการ โดยใหมความยดหยนสามารถจางบคลากรทางการแพทยและสาธารณสขไดอยางเพยงพอตอ

การใหบรการปฐมภมทมคณภาพ และสามารถเชอม โยงกบภาคประชาชน เชน อาสาสมครสาธารณสข

เพอทำาการถายโอนทกษะทจำาเปนในการใหบรการสขภาพได

• ควรจะถายโอนอำานาจในการบรหารจดการหนวย บรการปฐมภมใหกบหนวยงานในระดบเขต หรออยาง

นอยใหระดบเขตและภาคประชาชนมสวนรวมในการประเมนผลงานของผใหบรการและหนวยบรการสขภาพได

ขอเสนอการปฏรประบบบรการปฐมภมในพนท กรงเทพมหานคร (ตอ)

•ระบบขอมลส�รสนเทศ• ควรมการปฏรประบบขอมลสารสนเทศใหสามารถสงตอกนไดในระหวางผใหบรการ

ปฐมภม และระหวางปฐมภมกบโรงพยาบาล• ควรมศนยกลางในการแลกเปลยนขอมล• ควรใหสถานบรการหลกเปนหนวยทประสาน

ขอมล แมผปวยไมไดไปใหผใหบรการหลก ดแล แตผบรการอนจะตองสงขอมลสขภาพ

กลบคนมาให ซงผใหบรการหลกจะไดรบผดชอบใหเกดความตอเนองของการใหบรการ

ขอเสนอการปฏรประบบบรการปฐมภมในพนทกรงเทพมหานคร (ตอ)• ใหหนวยบรการปฐมภมทดแลรบผดชอบประชากร

• รบผดชอบฐานขอมลสขภาพสวนบคคลของประชากรทรบผดชอบ• มอำานาจในการเรยกขอมลสขภาพทสำาคญจากผใหบรการสขภาพ

อน หากประชากรของตนไปรบบรการสขภาพกบสถานบรการอน หรอจากผใหบรการสขภาพอน เชน ขอมลการสงเสรมสขภาพ

ขอมลการดแลสขภาพในกรณเจบปวยดวยโรคเรอรง หรอ โรค ระบาด เปนตน

• หนวยบรการปฐมภมจะตองขนทะเบยนกบหนวยบรหาร จดการในระดบเขต และมหนาทรบผดชอบสงขอมลสขภาพ

ใหกบเขต• เขตสงขอมลสขภาพใหกบสำานกอนามยหรอหนวยงานทได

รบมอบหมายของกทม. และจงสงขอมลไปยงกระทรวงสาธารณสขเพอประโยชนในการวางแผนระดบประเทศตอไป

ขอเสนอการปฏรปการบรหารและอภบาลระบบสขภาพและการจดการระบบบรการปฐมภมในพนทกรงเทพมหานคร

• ก�รบรห�รระบบสขภ�พ• ใหมหนวยงานทระดบเขตทำาหนาทในการบรห�รระบบสขภ�พของเขต (อาจอย

ภายใตการดแลของสำานกงานเขต) โดยรบผดชอบทงระบบบรการสขภาพ และ เชอมโยงกบหนวยงานอนเพอจดการ Social Determinants of Health ( ดแลทง

Individual Health, Population Health, Community Participation และIntersectoral Collaboration)

• หนวยงานนอาจจะไดรบมอบหมายใหเปน Secretariat Office ของ District Health Board (DHB)

• ภายใต DHB ใหมการแตงตง คณะกรรมก�รบรห�รระบบบรก�รสขภ�พ(District Health Services Board) ซงประกอบดวยโรงพยาบาล หนวยบรการ

ปฐมภม และภาคประชาชน เพอทำาการวางแผน ขบเคลอน และกำากบตดตามการดำาเนนการของสถานบรการและผใหบรการสขภาพ

• ก�รจดก�รระบบบรก�รปฐมภม• เนนการจดการในก�รสร�งทมและเครอข�ยของสถ�นบรก�รปฐมภมเพอให

สามารถใหบรการสขภาพไดอยางครอบคลม ประชาชนทรบผดชอบสามารถเขาถงบรการทมคณภาพ

ขอเสนอการปฏรปการบรหารและอภบาลระบบสขภาพ และการจดการระบบบรการปฐมภมในพนทกรงเทพมหานคร (ตอ)

• ควรมการทำาความชดเจนใน บทบ�ทและอำ�น�จหน�ท ระหวางกระทรวง สาธารณสข สำานกอนามย สำานกการแพทย กรงเทพมหานคร และหนวยงาน

ระดบเขต และแขวง ในการบรหารระบบสขภาพ และระบบบรการสขภาพ อยางชดเจน และวธการประสานความรวมมอกน

• กระจ�ยอำ�น�จหรอมอบอำ�น�จ จากกระทรวงสาธารณสขและสวนกลางของกรงเทพมหานคร ใหแกระดบเขต เชน ใหสำานกงานเขต มอำานาจในการ

ขนทะเบยนสถานบรการสขภาพ กำากบตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผล คณภาพการบรการสขภาพ (โดยอาจดำาเนนการในลกษณะความรวมมอกบ

หนวยงานภายนอก เชน กระทรวงสาธารณสข)•หนวยง�นในระดบเขตควรม หน�ทในก�รดแล Population Health ของเขตในขณะทสำานกอนามยปรบบทบาททำาดานวชาการและการกำากบคณภาพ

มาตรฐานมากขน และดแลภาพรวมของกทม. เปนตน

โครงสร�งก�รบรห�รร�ชก�รกรงเทพมห�นคร

ทม�: กองอตร�กำ�ลง กรงเทพมห�นคร(๒๕๕๓) http://office.bangkok.go.th/pcd/chart_BMA.html

การกำากบดแลกรงเทพมหานคร1) ก�รกำ�กบดแลภ�ยในกรงเทพมห�นคร เปนการกำากบดแลผวาราชการ

กรงเทพมหานครโดยสภากรงเทพมหานคร ซงพระราชบญญตระเบยบ บรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2528 ไดกำาหนดมาตรการตาง ๆ

2) ก�รกำ�กบดแลโดยองคกรภ�ยนอกกรงเทพมห�นคร เปนการกำากบ ดแลกรงเทพมหานครโดยองคกรสวนกลาง ไดแก รฐมนตรวาการ

กระทรวงมหาดไทย คณะรฐมนตร และองคกรสวนกลางอน ๆ เชน สำานกงานการตรวจเงนแผนดน เปนตน ซงพระราชบญญตระเบยบบรหาร

ราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2528 กำาหนดใหใชมาตรการกำากบดแล กรงเทพมหานคร ดงน

(1) มาตรการทวไป(2) ม�ตรก�รด�นกฎหม�ย กฎ ระเบยบ และประก�ศ

มาตรการดานกฎหมาย กฎ ระเบยบ และประกาศ• ม�ตรก�รด�นกฤษฎก� เรองทกรงเทพมหานคร ตองเสนอใหคณะรฐมนตรตราพระราช

กฤษฎกากอนกระทำาการ ไดแก(1) การใหขาราชการการเมอง[5] และคณะกรรมการทผวาราชการกรงเทพมหานครแตงตง ไดรบเงนเดอน

เงนเพม เงนคาเบยประชมและเงนตอบแทนอน ๆ(2) การใหประธานสภาเขตและสมาชกสภาเขตไดรบเงนประจำาตำาแหนงเงนคาเบยประชม และเงนคา

ตอบแทนอน ๆ(3) ก�รมอบอำ�น�จหน�ทใดซงเปนของสวนร�ชก�รสวนกล�ง หรอร�ชก�รสวนภมภ�คใหกรงเทพมห�นครปฏบตในบ�งกรณ(4) การตงและยบเลกสหการ

• ม�ตรก�รด�นกฎกระทรวง ไดแก กรณทสวนร�ชก�รสวนกล�ง หรอสวนร�ชก�รสวน ภมภ�คจะมอบอำ�น�จหน�ทของตนใหกรงเทพมห�นครปฏบต ตองออกเปนกฎกระทรวง

• มาตรการดานระเบยบ ไดแก กรณทกฎหมายกำาหนดใหอำานาจรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยออกระเบยบกำาหนดการใชจายเงนอดหนนทรฐบาลจดใหแกกรงเทพมหานคร

• มาตรการดานประกาศ• มาตรการตรวจสอบการเงนและทรพยสน

การปฏรประบบบรหารระบบสขภาพ และการจดการระบบบรการปฐมภมกรงเทพมหานคร (ตอ)

• ระบบก�รเงนก�รคลง• ควรมการออกแบบระบบการเงนการคลงในระดบเขต

เพอ• ใหเกดแรงจงใจในการใหบรการปฐมภมทมคณภาพ

ของทงภาครฐและเอกชน• เกดนวตกรรมการมสวนรวมดานสขภาพของ

ประชาชนในเขต• ใหประชาชนมทางเลอกในการเขารบบรการปฐมภม

โดยยดหลกของการพงพาตนเอง (Self-reliance) และความเปนธรรมในการเขาถงบรการ

• หมายถงรฐดแลผทไมสามารถพงพาตนเองไดในเรองทจำาเปนทงหมด

• สำาหรบผทพงพาตนเองไดและมกำาลงมากพอ ควรจะมระบบทถกออกแบบใหสามารถรองรบการตอบสนองตอความตองการทมากกวาความตองการพน

ฐาน โดยประชาชนเปนผรบผดชอบในสวนทเกนกวาความตองการขนพนฐาน

การปฏรประบบบรหารระบบสขภาพและการจดการระบบ บรการปฐมภมกรงเทพมหานคร (ตอ)

• อาจมการจดตงหนวยงานทสนบสนนทางดานการบรหารและการเพมคณภาพบรการของหนวย

บรการปฐมภม เชน Division of GP หรอ Primary Care Network เปนตน

• มการศกษาวจยในลกษณะการออกแบบรปแบบนำารองเพอทดลองและทดสอบระบบในการดำาเนน

การ ซงอาจจะดำาเนนการเปรยบเทยบในเขตตางๆทมลกษณะของประชากรและหนวยบรการสขภาพทแตกตางกนเชน

• รฐดำาเนนการเพยงฝายเดยว• รฐดำาเนนการรวมกบภาคเอกชน

สรป• ก�รปฏรประบบสขภ�พในพนทกรงเทพมหานครเพอรองรบปญหาทาทายทาง

สขภาพเปนสงจำาเปนเรงดวน• ควรยด หลกก�รก�รส�ธ�รณสขมลฐ�น โดยเนนความเปนธรรมทางสขภาพ และ

มงเปาทกลมเปราะบางของสงคมเมองกรงเทพมหานคร โดยดำาเนนการเพอมงสการบรรลเปาหมายการพฒนาทยงยน

• ควรเรงพฒนา ระบบขอมลส�รสนเทศด�นสขภ�พ แบบบรณาการและครอบคลม สำาหรบการวางแผน การดำาเนนการ โปรแกรมและกจกรรมทางดานสขภาพ รวมถง การใหบรการสขภาพ และการสงตอ ซงสามารถเชอมโยงและแบงปนขอมลสำาคญได

ทงสถานบรการสขภาพ (ปฐมภมและโรงพยาบาล) และหนวยบรหารสาธารณสข (เช น กรมควบคมโรค สำานกอนามย) ทงภาครฐและเอกชน

• ควรเรงทำาการวจยเพอระบกลมเป�หม�ยทจำาเปนตอการไดรบบรการสขภาพทงเชงรบและเชงรก

สรป• ควรพฒนาระบบบรก�รสขภ�พโดยเฉพาะอยางยงระบบปฐมภมใหครอบคลมประชากรในทกเขต

และทกแขวง รวมถงพฒนาระบบทตยภม สำาหรบเขตทยงขาดโรงพยาบาล (โดยอาจใชภาครฐหรอภาคเอกชน)

• ควรมการพฒนาระบบก�รเงนก�รคลงในรปแบบใหมๆ ทตอบสนองตอเศรษฐานะและสงคมของ ประชากรในพนทเขตกรงเทพมหานคร ททองถนเขามามสวนรวมในการดำาเนนการมากขน

• กระจายอำานาจในก�รบรห�รจดก�รและอภบ�ลระบบบรก�รสขภ�พและระบบสขภ�พสระดบ ทองถน (ในทนหมายถงระดบเขต) ใหมากขน และใหประชาชนในพนทเขามามสวนรวมในการตดสน

ใจมากขน• เรงสนบสนนใหเกดการทำางานทมคว�มรวมมอจ�กทกภ�คสวน โดยมงสการพฒนาคณภาพชวต

ของประชาชนในพนท โดยอาจนำาแนวทางและหลกการของ Health in All Policies มาดำาเนนการ• เรงสนบสนนก�รมสวนรวมของชมชน โดยเฉพาะอยางยงก�รพฒน�นวตกรรมและก�รพฒน�กำ�ลงคนเพอสขภ�พ สำาหรบคนในชมชน เชน อาสาสมครสาธารณสข ในการทำางานแกไขปญหาในชมชน

Bibliographies• ศนยเตอนภยสขภาพคนกรงเทพมหานคร (Bangkok Health Awareness Centre) ๒๕๕๙ ร�ยง�นเบองตนขอมลด�นสขภ�พ คนกรงเทพ พ.ศ. ๒๕๕๘ มหาวทยาลยนวมนทราธราชและแผนงานเครอ

ขายควบคมโรคไมตดตอ กรงเทพมหานคร• Hill, A., Griffiths, S. & Gillam, S. 2007 Public Health and Primary Care: Partners in Population Health, Oxford

University Press, Oxford.• Knudsen, A. B. & Slooff, R. 1992 Vector-borne disease problems in rapid urbanization: new approaches to

vector control, Bulletin of the World Health Organization, 70 (1): 1-6.• Leon, D. A. 2008 Cities, urbanization and health, International Journal of Epidemiology, 37: 4-8.• Neiderud, C. 2015 How urbanization affects the epidemiology of emerging infectious diseases, Infection

Ecology and Epidemiology, 5: 1-9.• Tong, M.X., Hansen, A., Hanson-Easey, S., Cameron, S., Xiang, J., Liu, Qiyong, Sun, Yehuan, Weinstein, P.,

Han, G., Williams, C & Bi, P. 2015 Infectious diseases, urbanization and climate change: challenges in future China, International Journal of Environmental Research and Public Health, 12: 11025-11036.

• WHO 2016 The WHO-UN Habitat Global Report on Urban Health: equitable, healthier cities for sustainable development, Centre for Health Development (WHO Kobe Centre), Kobe, Japan.

• WHO Kobe Centre 2005 A Billion Voices: Listening and responding to the health needs of slum dwellers and informal settlers in new urban settings, Healthier people in healthier environments, Centre for Health Development (WHO Kobe Centre), Kobe, Japan.

77

78

ขอบคณครบ