ดนตรีกับ การ ฟัง

ดนตรกบการฟง ดนตรเปนศลปะทอาศยเสยงเพอเปนสอในการ

ถายทอดอารมณความรสกตาง ๆ ไปสผฟง เปนศลปะ ทงายตอการสมผส กอใหเกดความสข ความปลมปต

พงพอใจใหแกมนษยได นอกจากนไดมนกปราชญทาน “หนงไดกลาวไววา ดนตรเปนภาษาสากลของ

มนษยชาตเกดขนจากธรรมชาตและมนษยไดนำามาดดแปลงแกไขใหประณตงดงามไพเราะเมอฟงดนตร

” แลวทำาใหเกดความรสกนกคดตาง ๆ นนกเปนเหตผลหนงททำาใหเราไดทราบวามนษยไมวาจะเปนชนชาตใดภาษาใดกสามารถรบรอรรถรสของดนตรไดโดยใชเสยงเปนสอได

องคประกอบของการฟง 1.  สถานท

ถาหากสถานทไมเหมาะสมอาจจะทำาใหไมไดรบอรรถรสเทาทควร 2. เวลา

ชวงเวลาทจดใหมการแสดงดนตรนนตองคำานงถงความเหมาะสมเขากบบรรยากาศของการแสดงไมควรจดใหเรวเกนไปหรอดกเกนไป

3. ผฟง ตวผฟงเองตองเปนผทมประสบการณในการฟง มความร ความ

เขาใจพนฐานทางดนตรพรอมทจะรบกระแสเสยงทผขบรองและผ บรรเลงเปลงเสยงออกมา โดยผานขบวนการตความหมายอยาง

ละเอยดจากบทเพลงทคตกวไดเขยนไว ผฟงเปนผทพรอมจะรบฟงบทเพลงดวยความชนชอบ

ระดบของการฟง 1. การฟงแบบผานห (Passive Listening) 2. การฟงดวยความตงใจ (Sensuous Listening) 3. การฟงอยางเขาถงอารมณ (Emotional

Listening) 4. การฟงโดยรบรความซาบซง (Perceptive

Listening)

องคประกอบของดนตร เสยง (Sound) สสนหรอคณภาพของเสยง (Tone Color of

Quality) จงหวะ (Rhythm) ตวโนตดนตรหรอสญลกษณทใชแทนเสยงดนตร

(Music Notation) ทำานอง (Melody) เสยงประสาน (Harmony) คตลกษณ หรอ รปแบบ (Musical Forms)

ประวตดนตรตะวนตก 1. สมยกรก (Ancient Greek music)

ในสมยนไดสญหายไปในความลกลบของศาสตรแหงเทพนยายกรก ดนตรประเภทนใชประกอบพธกรรมของลทธเทพเจาอพอลโล

(Apollo) ผเปนเจาแหงแสงสวางซงรวมถงความมเหตผลและวนย ถอความถกตองชดเจนและการดำาเนนชวตตามทางสายกลาง เครอง

ดนตรทใช คอ พณไลรา (Lyre) สวนพธกรรมของเทพเจาไดโอนซส(Dionysus) นนถอวาเปนไปในทางตรงกนขามคอสอถงความ

ปาเถอนอกทกครกโครม สนกสนาน ความลกลบ และความมด เทพนยายอน ๆ ทเกยวของกบดนตร คอบรรดาเทพ 9 องค เปนธดา

ของเทพเจาซอส ซงเปนเทพประจำาสรรพวทยาและศาสตรแตละชนด

ประวตดนตรตะวนตก 2. สมยโรมน (Roman)นกปราชญทางดนตรสมยโรมนยดทฤษฎดนตรของกรกเปนหลก

แลวนำามาผสมผสานกบทศนะแบบเฮเลนสตค เชน โพลตนส(Plotinus) และศษยของเขาคนหนงชอ พอรฟร (Porphyry)กไดเผยแพรสงสอนทฤษฎแบบเพลโตนคใหม(Neo-Platonic) โพลตนสไดยำาถงอำานาจทดนตรมตอจตใจ

และจรรยาธรรมของมนษย มอำานาจในการชำาระลางจตใจใหบรสทธ พาใจใหพบความสวยงามและความดงาม และในทางตรงกนขาม

ดนตรอาจมอำานาจทำาลายหากใชไปในทางทผด ดงนนจงไดมความพยายามทจะอนรกษและกวดขนดนตรทใชประกอบพธศาสนาและทบรรเลงสำาหรบการทหาร

ประวตดนตรตะวนตก 3. สมยกลาง (The Middle Ages)ดนตรในสมยกลางเปนสงทยากทจะศกษาเนองจากวาดนตรเหลานนได

สญหายไปหมดแลว เสยงตามทองถนนของพอคาเร เสยงรองเพลงจาก ทงหญาของกรรมกรผใชแรงงาน การเตนรำาในงานรนเรงตาง ๆ การ

แสดงดนตรบนเวท และแมแตบทเพลงจากกวในภาคใตของฝรงเศส (ใน ศตวรรษท 11-13) ลวนแลวแตมอายสน แมแตดนตรทยงเหลออยก

เปนเพยงแฟชนเทานน ซงเหลอทงไวแตคำาถามทไมมคำาตอบเกยวกบ แหลงกำาเนดของมนประมาณ ค.ศ. 500 วฒนธรรมตะวนตกเรมเปลยน

จากยคมด (The Dark Ages) ซงเปนชวงเวลาทมการรวมตวเปนกลม ของ แวนดล (Vandals, Huns) และ วซกอธ (Visigoths) เขาไปทว ยโรป และนำาไปสจดจบของจกรวรรดโรมน เปนเวลา 10 ศตวรรษตอมา

ประวตดนตรตะวนตก 4. สมยรเนซองส (The Renaissance)

ประชาชนทวไปไดหลดพนจากการปกครองระบอบศกดนา (Feudalism) มนษยนยม (Humanism) ไดกลายเปนลทธสำาคญทางปรชญา ศลปนผ

มชอเสยง คอ ลอเรนโซ กแบรต โดนาเตลโล เลโอนารโด ดา วนช ฯลฯ เพลงมกจะม 3 แนว โดยแนวบนสดจะมลกษณะนาสนใจกวาแนวอน ๆ

เพลงทประกอบดวยเสยง 4 แนว ในลกษณะของโซปราโน อลโต เทเนอร เบสเรมนยมประพนธกนซงเปนรากฐานของการประสานเสยง 4 แนว ใน

สมยตอ ๆ มา เพลงโบสถจำาพวกแมสซงพฒนามาจากแชนทมการประพนธ กนเชนเดยวกบในสมยกลาง เพลงโมเตตยงมรปแบบคลายสมยศลปใหม

ในระยะนเพลงคฤหสถเรมมการสอดประสานเกดขน คอ เพลงประเภทซง ซอง แบบสอดประสาน (Polyphonic chanson) ซงมแนวทำานองเดน

1 แนว และมแนวอนสอดประสานแบบลอกน (Imitative style) ซงม แนวโนมเปนลกษณะของการใสเสยงประสาน (Homophony) 

ประวตดนตรตะวนตก 5. สมยบาโรก (The Baroque Age)

“ลกษณะสำาคญอกอยางหนงของดนตรสมยบาโรกคอ การทำาใหเกด ความตก” น (Contrasting) – – เชน ในดาน ความเรว ความชา ความดง ความคอย

– การบรรเลงเดยว การบรรเลงรวมกน วธเหลานพบในงานประเภท ตรโโซนา ตา (Trio Sonata) คอนแชรโต กรอซโซ(Concerto Grosso) ซมโฟเนย

(Simphonia) และคนตาตา (Cantata)  ตลอดสมยนคตกวมได เขยนบท บรรเลงสวนใหญของเขาขนอยางครบบรบรณ ทงนเพราะเขาตองการใหผ

บรรเลงมโอกาสแสดงความสามารถการเลนโดยอาศยคตปฏภาณหรอการดน สด (Improvisation) และการประดษฐเมดพราย (Ornamentation) ใน

 แนวของตนเอง ในสมยบาโรกนการบนทกตวโนตไดรบการพฒนามาจนเปน  ลกษณะการบนทกตวโนตท ใชในปจจบน คอการใชบรรทด 5 เสน การใช

กญแจซอล (G Clef) กญแจฟา (F Clef)  กญแจอลโต

ประวตดนตรตะวนตก 6. สมยคลาสสก (The Classical Period)ลกษณะของดนตรในสมยคลาสสกทเปลยนไปจากสมยบาโรกท

เหนไดชด คอ การไมนยม การสอดประสานของทำานองทเรยกวาเคานเตอรพอยท

(Counterpoint)  หนมานยมการเนนทำานอง หลกเพยง ทำานองเดยวโดยมแนวเสยงอนประสานใหทำานองไพเราะขน คอ

  การใสเสยงประสาน ลกษณะของบาสโซ คอนตนโอเลกใชไป พรอม ๆ กบการสรางสรรคแบบอมโพรไวเซ

 ชน (Improvisation) ผประพนธนยมเขยนโนตทกแนวไว ไมมการปลอยวางใหผบรรเลงแตงเตมเอง ลกษณะของ

 บทเพลงกเปลยนไปเชนกน

ประวตดนตรตะวนตก 7. สมยโรแมนตก (The Romantic Period)

คตกวสมยนมความคดเปนตวของตวเองมากขน สามารถแสดงออกถงความรสกนกคด

อยางมอสระ ไมจำาเปนตองสรางความงามตามแบบแผน วธการ และไมตองอยภายใตอทธพลของผใดทงนเพราะ

เขาไมไดอยในความอปภมภของโบสถ เจานาย และ  ขนนางเชนคตกวสมยคลาสสกอกตอไป ใชอารมณ และ

 จนตนาการเปนปจจยสำาคญในการสรางสรรคผลงาน

ประวตดนตรตะวนตก 8. สมยอมเพรชชนนสตค (The Impressionistic)ดนตรอมเพรสชนนสตกไดเปลยนแปลงบนไดเสยงเสยใหมแทนทจะ

เปนแบบเดยโทนค (Diatonic) ซงม 7 เสยงอยางเพลงทวไปกลบ เปนบนไดเสยงทม 6 เสยง (ซงระยะหางหนงเสยงเตมตลอด) เรยก

“ ” วา โฮลโทนสเกล (Whole – tone Scale)นอกจากนคอรดทก “คอรดยงเคลอนไปเปนคขนานทเรยกวา Gliding Chords” และ

สวนใหญของบทเพลงจะใชลลาทเรยบ ๆและนมนวล เนองจากลกษณะของบนไดเสยงแบบเสยงเตมนเองบางครงทำาใหเพลงในสมย

นมลกษณะลกลบไมกระจางชดลกษณะของความรสกทได จากเพลง “ …” ประเภทนจะเปนลกษณะของความรสก คลาย ๆ วาจะเปน

“ …” หรอ คลาย ๆ วาจะเหมอน มากกวาจะเปนความรสกทแนชดลงไปวาเปนอะไร

ประวตดนตรตะวนตก 9. สมยศตวรรษท 20 และปจจบน (The Twentieth

century) ความเปลยนแปลงในทางดนตรของคตกวในศตวรรษนกคอ

คตกวมความคดทจะทดลองสงใหม ๆ แสวงหาทฤษฎใหม ๆ ขนมาเพอรองรบความคดสรางสรรคกบสงใหม ๆ ใหกบตว

เองดนตรในศตวรรษท 20 น กลาวไดวาเปนลกษณะของดนตรทมหลายรปแบบนอกจากนยงมการใชบนไดเสยง

มากกวา 1 “บนไดเสยงในขณะเดยวกนทเรยกวา โพลโทนาล” ต (Polytonality) ในขณะทการใชบนไดเสยงแบบ 12

“ ” เสยง ทเรยกวา อโทนาลต (Atonality) เพลงจำาพวกนยงคงใชเครองดนตรทมมาแตเดมเปนหลกในการบรรเลง

ลกษณะของบทเพลงในสมยศตวรรษท 20ดนตรในศตวรรษ ท 20 นไมอาจทจะคาดคะเนไดมากนก เนองจากมการ

เปลยนแปลงอยางรวดเรวตามความเจรญกาวหนาทางดาน เทคโนโลยการเลอนไหลทางวฒนธรรม ในสวนขององค

ประกอบทางดนตรในศตวรรษนมความซบซอนมากขนมาตรฐานของรปแบบทใชในการประพนธและการทำาเสยง

ประสานโดยยดแบบแผนมาจากสมยคลาสสก ไดมการปรบปรงเปลยนแปลงและสรางทฤษฎขนมาใหมเพอรองรบ

เครองดนตรตะวนตก 1. กลมเครองสาย (String Instruments)

เครองดนตรตะวนตก 2. กลมเครองลมไม (Wood Wind

Instruments)

เครองดนตรตะวนตก 3. กลมเครองเปาประเภทโลหะ หรอเครองเปาทองเหลอง(Brass Wind Instruments)

เครองดนตรตะวนตก 4. กลมเครองคยบอรด (Keyboard

Instruments)

เครองดนตรตะวนตก 5. กลมเครองกระทบหรอเครองตประกอบจงหวะ

(Percussion Instruments)

การประสมวงดนตรตะวนตก 1. วงแชมเบอร (Chamber Ensembles) 2. วงออรเคสตรา (Orchestra) 3. วงแบนด (Band) 4. วงชาโดว (The Shadow) 5. วงสตรงคอมโบ (String Combo) 6. วงโฟลคซอง (Folksong) 7. วงแตรวงชาวบาน

ประวตดนตรไทย สมยกอนกรงสโขทยเปนราชธานจากประวตศาสตรชนชาตไทยเดมทไดอพยพมาจากแถบภเขาอลไตและอพยพ

เรอยมาจนถงแหลมทองในปจจบน และไดปรากฏหลกฐานเปนจดหมายของ อาจารยทเซยงไฮ ซงอาจารยมนตร ตราโมท กลาววา( สงบศก ธรรมวหาร.

2540 : 3 อางใน มนตร ตราโมท. 2507 : ไมปรากฏหนา) “ ดงน จดหมาย ของอาจารยผหนง ในโรงเรยนทเซยงไฮ ซงมมาถงรฐมนตรวาการกระทรวง

ศกษาธการของไทยเรา ลงในวนท 11 ตลาคม 2484 กลาววา เขาไดทำาการ ศกษาคนควาตำานานดกดำาบรรพของชาตไทยในดนแดนจน ไดหลกฐานไวหลาย

อยาง มความในหนงสอฉบบนกลาววา คนไทยมอปนสยทางศลปะทางดนตรมา”  แตดกดำาบรรพ จากขอความในจดหมายทยกมา แสดงใหเหนวา ดนตรไทยมมา

ควบคกบคนไทย มาตงแตโบราณกอนการอพยพลงมาสแหลมทองในปจจบน และยงมเอกสารหลกฐานเกยวกบดนตรไทย ซง อาจารยมนตร ตราโมท ไดกลาว

ถงความเจรญรงเรองและความเปนมาเกยวกบดนตรไทย

ประวตดนตรไทย

สมยกรงสโขทยเปนราชธาน การดนตรในสมยกรงสโขทยเปนราชธานนบเปนสมยเรมตนประวตศาสตรของประเทศไทย เพราะ

วา เรองราวชนชาตไทยปรากฏหลกฐานเดนชดขนในสมยสโขทย เมอพอขนรามคำาแหงไดประดษฐ อกษรไทยและจารกเรองราวตางๆ ลงในศลา และจากศลาจารกสมยสโขทยน ทำาใหทราบ

ประวตศาสตรสโขทยอยางด ( เฉลม พงศอาจารย. 2529 : 90)เพราะในหลกศลาจารกของ “ พอขนรามคำาแหงทจารกเปนคำาสนๆ วา เสยงพาทย เสยงพณ เสยงเลอน เสยงขบ ( สงบศก

ธรรมวหาร. 2540: 9 อางใน ณรงคชย ปฎกรชน. 2528 : 17) ทำาใหเราทราบถงดนตรไทยใน สมยสโขทยไดเปนอยางดมความกวางขวางมากมาย เสยงพาทย หมายถง การบรรเลงวงป พาทย

เสยงพณ หมายถง วงเครองสาย เปนตนทวสทธ ไทยวจตร ไดกลาวถงเครองดนตรไทยในสมย สโขทย โดยสนนษฐานวา เครองดนตรไทย มกลองสองหนา แตรงอน (คลายเขาสตวทำาดวย

โลหะ ) แตรสงข (ทำาจากหอยสงข) ตะโพน ฆอง กลองทด ฉง บณเฑาะ กรบ กงสดาล มโหระทก ซอสามสาย ระนาด ปไฉน ( สงบศก ธรรมวหาร. 2540 : 9) สรปไดวา เครองดนตรไทยในสมย

สโขทยเปนราชธานนน เครองดนตรมครบทง 4 ประเภท อยางเชนสมยปจจบน คอ เครองดด ไดแก พณ เปนตน เครองเปา ไดแก ป ขลย เปนตนเครองต ไดแก ระนาด ฆอง กลอง

เปนตนเครองส ไดแก ซอ เปนตน

ประวตดนตรไทย สมยกรงศรอยธยาเปนราชธาน

การดนตรไทยในสมยกรงศรอยธยาเปนราชธานนบไดวา มความ เจรญรงเรองเปนอยางมาก เพราะประชาชนนยมเลนดนตรกนมาก

ซงเครองดนตรในสมยกรงศรอยธยา สวนใหญไดรบมาจากกรง สโขทย แตกไดมการปรบปรงรปราง ตลอดจนการประสมวงดนตร

และไดมการพฒนาคดคนเรองดนตรเพมเตม เชน จะเข เปนตน ดวยความเจรญรงเรองในการดนตรไทย มประชาชนนยมเลนดนตร

ไทยกนอยางกวางขวางจะเลนดนตรกนจนเกนขอบเขต จนตองออ กกฏมณเฑยรบาล ในรชสมยของพระบรมไตรโลกนารถ

( พ.ศ.1991 - 2031 ) “… วา หามขบรองเพลงเรอ เปาขลย เปาป ”สซอ ดดกระจบปตโทนทบ ในเขตพระราชฐาน

ประวตดนตรไทย สมยกรงศรอยธยาเปนราชธาน

 สมยกรงรตนโกสนทร ในสมยน เมอบานเมองไดผานพนจากภาวะศกสงคราม และไดมการกอสรางเมองใหมนคงเปนปก

แผน เกดความ สงบรมเยน โดยทวไปแลว ศลป วฒนธรรม ของชาต กไดรบการฟ นฟทะนบำารง และ สงเสรมใหเจรญรงเรองขน โดยเฉพาะ ทางดาน ดนตรไทย การดนตรในสมยพระบาท

สมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลท 9 ไดมความเจรญรงเรอง เปนอยางยง เพราะพระองคทรงโปรดการดนตรทกประเภท จนเปนท

ยกยองสรรเสรญจากชาวโลก ทงในและตางประเทศอยางทวมทน พระองค ยงทรงพระราชนพนธเพลงไวอกมากมาย อกทงสมเดจพระเพทรตนราชส

ดาฯ สยามบรมราชกมาร กไดทรงโปรดปรานดนตรไทยเปนอยางยง ทรง บรรเลงดนตรไทยไดทกชนด ทรงใฝพระราชหฤทยอยางจรงจง ดงท เสร

“ หวงในธรรม กลาววา ดนตรไทยไมสนแลว เพราะพระทลกระหมอมแกว”เอาใจใส

เครองดนตรไทย ๑ เครองดด

เครองดนตรไทย ๒ เครองส

เครองดนตรไทย ๓ เครองต

เครองดนตรไทย ๔ เครองเปา

การประสมวงดนตรไทย 1. วงมโหร

2. วงปพาทย

3. วงเครองสาย