εμβολιασμοι - προληπτικη ιατρικη

Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίαςκαι Ιατρικής Στατιστικής

Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών

2008

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΙΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΙ ΚΑΙΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑΥΓΕΙΑ44ηη ΆσκησηΆσκηση ΠροληπτικήςΠροληπτικής ΙατρικήςΙατρικής

Επικαιροποίηση διαφανειών 2008: Β. Μπενέτου, Γ. Λαβράνος, Φ. Μπακοπούλου, Α. Τερζίδης, Ε. Πετρίδου

ΠερίγραμμαΠερίγραμμα

Aνοσοποίηση και ∆ημόσια Υγεία

Γιατί οι εμβολιασμοί είναι απαραίτητοι: Μύθοι και πραγματικότητες

Είδη εμβολίων, δόσεις, χρονοδιαγράμματα

Υποχρεωτικό σχήμα εμβολιασμώνΕμβολιασμοί ειδικών ομάδων πληθυσμού

Έλεγχος εμβολιαστικής κάλυψης φοιτητώνΠαράγοντες ελλιπούς εμβολιαστικής κάλυψης

Εμβολιασμοί: πρακτικές οδηγίες

Συχνότερα λάθη στο χειρισμό και τη συντήρηση εμβολίων

Κάρτα ΕΟΦ & υποχρέωση αναφοράς παρενεργειών

Θνησιμότητα από λοιμώδη (παγκοσμίως, 2003)

2.1 εκατομμύρια θάνατοι από προλήψιμα μεεμβολιασμούς λοιμώδη νοσήματα1.4 εκατομμύρια αφορούσαν παιδιά < 5 ετών

ιλαρά ~540.000αιμόφιλος γρίππης ~400.000κοκκύτης ~300.000νεογνικός τέτανος ~180.000

Θάνατοι από λοιμώδη ως% θανάτων γνωστής αιτιολογίαςΑφρική: 50% Ευρώπη: 2%

ΠΗΓΗ: WHO, Global immunization Data, 2005

Ανοσοποίηση

Άμεσος στόχος: Πρόληψη εμφάνισης λοιμώδους νόσου σε άτομο & κοινότητα

Απώτερος στόχος: Η εξαφάνιση της νόσου

Επίτευξη στόχων:Εντατικό, χρονικά κατάλληλο πρόγραμμα εμβολιασμών, μευψηλά ποσοστά κάλυψης (>90%) από τη βρεφική ηλικίαΑποτελεσματική επιτήρηση και εφαρμογή προγραμμάτωνελέγχου των λοιμωδών νοσημάτων

American Academy of Pediatrics. Red Book: 2006 Report of the Committee of InfectiousDiseases. 27th ed

Ρόλος και ευθύνη των ιατρών

Εγκαιρη ανοσοποίηση όλων των ηλικιώνΒρέφη, παιδιάΕφηβοι

Ενήλικες

Γνώση βασικών αρχών εμβολιασμών με συχνήεπικαιροποίηση σχετικά με

νέα εμβόλια, ασφάλεια, αποτελεσματικότητασωστή εφαρμογή

American Academy of Pediatrics. Red Book: 2006 Report of the Committee of Infectious Diseases.27th ed.

ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΣΗΑΝΟΣΟΠΟΙΗΣΗ -- ΑΝΟΣΙΑΑΝΟΣΙΑ

ΦΥΣΙΚΗΦΥΣΙΚΗ ΤΕΧΝΗΤΗΤΕΧΝΗΤΗ

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ((ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΙΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΙ))

ΠΑΘΗΤΙΚΗΠΑΘΗΤΙΚΗ

((ΑΝΟΣΟΣΦΑΙΡΙΝΕΣΑΝΟΣΟΣΦΑΙΡΙΝΕΣ))

ΑΠΛΗΑΠΛΗ ΕΙΔΙΚΗΕΙΔΙΚΗ((ΥΠΕΡΑΝΟΣΗΥΠΕΡΑΝΟΣΗ))

Μερικές πιθανές επιπλοκές των λοιμωδώννοσημάτων της παιδικής ηλικίας

Α. Σκαλκίδου

ΠιθανέςΠιθανές επιπλοκέςεπιπλοκές κατάκατά λοιμώδεςλοιμώδες νόσημανόσημα

ΜόνιμεςΜόνιμες παραλύσειςπαραλύσεις

ΠαραμορφώσειςΠαραμορφώσεις μελώνμελών

ΘάνατοςΘάνατος (5(5--10%)10%)

ΠολιομυελίτιδαΠολιομυελίτιδα

Πολιομυελίτις

Πολιομυελίτις (Σιδηρούς πνεύμονας)

ΠιθανέςΠιθανές επιπλοκέςεπιπλοκές κατάκατά νόσημανόσημα

ΕγκεφαλίτιςΕγκεφαλίτις(1/1000)(1/1000)→Πνευματική→Πνευματική καθυστέρησηκαθυστέρηση, , επιληψίαεπιληψία, , αταξίααταξία (35%)(35%)ΠνευμονίαΠνευμονίαΘάνατοςΘάνατος (1(1--3/1.000)3/1.000)

ΙλαράΙλαρά

ΑποβολέςΑποβολέςΣοβαρέςΣοβαρές συγγενείςσυγγενείς ανωμαλίεςανωμαλίες((καταρράκτηςκαταρράκτης, , κώφωσηκώφωση, , καρδιοπάθειακαρδιοπάθεια, , διανοητικήδιανοητική καθυστέρησηκαθυστέρηση))

ΣυγγενήςΣυγγενής ΕρυθράΕρυθρά

ΜυοκαρδίτιςΜυοκαρδίτιςΚώφωσηΚώφωσηΟρχίτιςΟρχίτις, , παγκρεατίτιςπαγκρεατίτις, , μηνιγγοεγκεφαλίτιςμηνιγγοεγκεφαλίτις ((εκδηλώσειςεκδηλώσεις τηςτης νόσουνόσου))

ΠαρωτίτιδαΠαρωτίτιδα

Ιλαρά (Measles)

Κηλίδες Koplik

Ερυθρά (Rubella)

Παρωτίτιδα (Mumps)

ΠιθανέςΠιθανές επιπλοκέςεπιπλοκές κατάκατά νόσημανόσημα

ΠνευμονίαΠνευμονία

ΕγκεφαλικήΕγκεφαλική βλάβηβλάβη απόαπό εγκεφαλοπάθειαεγκεφαλοπάθεια

ΘάνατοςΘάνατος

ΜυϊκοίΜυϊκοί σπασμοίσπασμοί

ΣοβαρήΣοβαρή νευρολογικήνευρολογική βλάβηβλάβη

ΘάνατοςΘάνατοςΤέτανοςΤέτανος

ΠνευμονίαΠνευμονία

ΜυοκαρδίτιδαΜυοκαρδίτιδα

ΠαράλυσηΠαράλυση περιφερικώνπεριφερικών νεύρωννεύρων

ΘάνατοςΘάνατος απόαπό απόφραξηαπόφραξη λάρυγγαλάρυγγα

ΔιφθερίτιδαΔιφθερίτιδα

ΚοκκύτηςΚοκκύτης

Τέτανος

∆ιφθερίτιδα

Κοκκύτης

Package

Ηχητικόαπόσπασμα βήχαβρέφους που νοσείαπό κοκκύτη

ΜύθοιΜύθοι καικαι πραγματικότητεςπραγματικότητες**

ΤαΤα περισσότεραπερισσότερα λοιμώδηλοιμώδη νοσήματανοσήματαάρχισανάρχισαν νανα εξαφανίζονταιεξαφανίζονταιπρινπριν τηντην έναρξηέναρξη τωντων εμβολιασμώνεμβολιασμώνλόγωλόγω βελτίωσηςβελτίωσης τωντων συνθηκώνσυνθηκών διαβίωσηςδιαβίωσης

*www.cdc.gov/nip/publicaions/6mishome.htm*www.cdc.gov/nip/publicaions/6mishome.htm

ΜύθοιΜύθοι καικαι πραγματικότητεςπραγματικότητες**

ΤαΤα εμβόλιαεμβόλια μπορείμπορεί νανα προκαλέσουνπροκαλέσουνπολλέςπολλές ανεπιθύμητεςανεπιθύμητες ενέργειεςενέργειεςακόμαακόμακαικαι θάνατοθάνατο

*www.cdc.gov/nip/publicaions/6mishome.htm*www.cdc.gov/nip/publicaions/6mishome.htm

ΜύθοιΜύθοι καικαι πραγματικότητεςπραγματικότητες**

ΣυχνότηταΣυχνότητα πιθανώνπιθανών επιπλοκώνεπιπλοκώνκατάκατά ΝόσημαΝόσημα καικαι αντίστοιχοαντίστοιχο ΕμβόλιοΕμβόλιο

ΕγκεφαλίτιςΕγκεφαλίτις(1/1000)(1/1000)→→ΠνευματικήΠνευματική καθυστέρησηκαθυστέρηση, , επιληψίαεπιληψία, , αταξίααταξία(35%)(35%)

ΠνευμονίαΠνευμονία (6/100)(6/100)ΘάνατοςΘάνατος ((κίνδυνοςκίνδυνος 2/1000)2/1000)ΗΗ ΥποξείαΥποξεία σκληρυντικήσκληρυντική πανεγκεφαλίτιδαπανεγκεφαλίτιδα έχειέχει 100% 100% θνητότηταθνητότητα

ΙλαράΙλαρά

ΚίνδυνοςΚίνδυνοςΕγκεφαλίτιδοςΕγκεφαλίτιδος ήή σοβαρήςσοβαρής αλλεργίαςαλλεργίας1/1.000.000 1/1.000.000

MMR MMR

ΑποβολήΑποβολή εμβρύουεμβρύουΣοβαρέςΣοβαρές συγγενείςσυγγενείς ανωμαλίεςανωμαλίες((καταρράκτηςκαταρράκτης, , κώφωσηκώφωση, , καρδιοπάθειακαρδιοπάθεια, , διανοητικήδιανοητική καθυστέρησηκαθυστέρηση))

ΣυγγενήςΣυγγενής ΕρυθράΕρυθρά

ΣυχνότηταΣυχνότητα πιθανώνπιθανών επιπλοκώνεπιπλοκώνκατάκατά ΝόσημαΝόσημα καικαι αντίστοιχοαντίστοιχο ΕμβόλιοΕμβόλιοΠνευμονίαΠνευμονία (1/8) (1/8)

ΕγκεφαλικήΕγκεφαλική βλάβηβλάβη (1/20)(1/20) ΚοκκύτηςΚοκκύτηςΘάνατοςΘάνατος (2/1000)(2/1000)

ΜυϊκοίΜυϊκοί σπασμοίσπασμοίΣοβαρήΣοβαρή νευρολογικήνευρολογική βλάβηβλάβηΘάνατοςΘάνατος (1/200)(1/200)

ΤέτανοςΤέτανος

ΘάνατοςΘάνατος απόαπό ασφυξίαασφυξία (1/20)(1/20) ΔιφθερίτιδαΔιφθερίτιδαΣπασμοίΣπασμοί ήή shock shock (1/14.000)(1/14.000)

ΟξείαΟξεία εγκεφαλίτιςεγκεφαλίτις (5/1.000.000)(5/1.000.000) TDaPTDaPΘάνατοςΘάνατος: : ΔενΔεν έχειέχει αποδειχθείαποδειχθεί

Το εμβόλιο δεν προστατεύει 100%

Η πλειοψηφία των ατόμων που εμφανίζουντην προλήψιμη με εμβολιασμό νόσοείχαν προηγουμένως εμβολιαστεί

*www.cdc.gov/nip/publicaions/6mishome.htm*www.cdc.gov/nip/publicaions/6mishome.htm

ΜύθοιΜύθοι καικαι πραγματικότητεςπραγματικότητες**

ΕξάλειψηΕξάλειψη προλήψιμωνπρολήψιμων μεμε εμβολιασμούςεμβολιασμούς νοσημάτωννοσημάτων

««ΓιατίΓιατί νανα εμβολιάσωεμβολιάσω τοτο παιδίπαιδί μουμου, , αφούαφού τατα νοσήματανοσήματαγιαγια τατα οποίαοποία μούμού προτείνετεπροτείνετε τοντον εμβολιασμόεμβολιασμόέχουνέχουν σχεδόνσχεδόν εξαφανιστείεξαφανιστείσήμερασήμερα στηστη χώραχώρα μαςμας??????»»

*www.cdc.gov/nip/publicaions/6mishome.htm*www.cdc.gov/nip/publicaions/6mishome.htm

ΜύθοιΜύθοι καικαι πραγματικότητεςπραγματικότητες**

Συλλογική ανοσία

Πρέπει να εμβολιαζόμαστε για δύο λόγους:1) Ατομική προστασία2) Προστασία των ανθρώπων του περιβάλλοντος μας

Συλλογική ανοσία (ή «ανοσία αγέλης» ή «πληθυσμική ανοσία»): Η επιδεκτικότητα ή η αντοχή του πληθυσμού σε ένα λοιμώδεςνόσημα. % επινόσων = σημαντικός δείκτης της συλλογικής ανοσίας του πληθυσμού

ΤαυτόχρονηΤαυτόχρονη χορήγησηχορήγηση εμβολίωνεμβολίων μεμεδιαφορετικούςδιαφορετικούς μικροοργανισμούςμικροοργανισμούς::

αυξάνειαυξάνει τηντην πιθανότηταπιθανότητα εμφάνισηςεμφάνισηςανεπιθύμητωνανεπιθύμητων παρενεργειώνπαρενεργειών??

επιβαρύνουνεπιβαρύνουν τατα πολλάπολλά αντιγόνααντιγόνα τοτοανοσολογικόανοσολογικό σύστημασύστημα τουτου παιδιούπαιδιού??

*www.cdc.gov/nip/publicaions/6mishome.htm*www.cdc.gov/nip/publicaions/6mishome.htm

ΜύθοιΜύθοι καικαι πραγματικότητεςπραγματικότητες**

Αριθμός αντιγόνων στα εμβόλια

Από: M. Παπαγρηγορίου- Θεοδωρίδου. Εμβόλια. 35η θεραπευτική Παιδιατρική Ενημέρωση. ∆ελτίο Α’Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, 2002, 49: 162-169

Συστατικά ΕΜΒΟΛΙΩΝ:

1.1. ΔραστικόςΔραστικός ανοσοποιητικόςανοσοποιητικός παράγονταςπαράγοντας((αντιγόνοαντιγόνο))

2.2. ΔιαλύτηςΔιαλύτης ((NN//S, HS, H22O, O, υγρόυγρό απόαπό καλλιέργειακαλλιέργεια ιστούιστού))

3.3. ΣταθεροποιητέςΣταθεροποιητές καικαι αντιβιοτικάαντιβιοτικά ((ππ..χχ νεομυκίνηνεομυκίνη))

4.4. ΥποβοηθητικοίΥποβοηθητικοί παράγοντεςπαράγοντες ((ππ..χχ. . άλαταάλατα αλουμινίουαλουμινίου))

5.5. ΠρωτεϊνικοίΠρωτεϊνικοί φορείςφορείς ((συζευγμένασυζευγμένα εμβόλιαεμβόλια) )

ΔΡΑΣΤΙΚΑΔΡΑΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΓΟΝΑΑΝΤΙΓΟΝΑ

ΖώντεςΖώντες εξασθενημένοιεξασθενημένοι μικροοργανισμοίμικροοργανισμοί((live attenuated) live attenuated)

ΑδρανοποιημένοιΑδρανοποιημένοι ((νεκροίνεκροί)) μικροοργανισμοίμικροοργανισμοί((inactivated killed)inactivated killed)

ΤροποποιημέναΤροποποιημένα ατοξικάατοξικά προϊόνταπροϊόντα μικροοργανισμώνμικροοργανισμών((αδρανοποιημένεςαδρανοποιημένες τοξίνεςτοξίνες-- τοξοειδήτοξοειδή))

ΤμήμαΤμήμα τουτου μικροοργανισμούμικροοργανισμού((πρωτείνηπρωτείνη ήή πολυσακχαρίτηςπολυσακχαρίτης))

ΠρωτεϊνεςΠρωτεϊνες πουπου παρασκευάζονταιπαρασκευάζονται μεμε τεχνικέςτεχνικέςανασυνδυασμένουανασυνδυασμένου DNADNA

ΤύποιΤύποι αντιγόνωναντιγόνων σταστα αντίστοιχααντίστοιχα ΕμβόλιαΕμβόλια

ΖώντεςΖώντες εξασθενημένοιεξασθενημένοι μικροοργανισμοίμικροοργανισμοί::ππ..χχ ΙλαράΙλαρά--ερυθράερυθρά--παρωτίτιδαπαρωτίτιδα, , ανεμευλογιάανεμευλογιά, , φυματίωσηφυματίωση

ΑδρανοποιημένοιΑδρανοποιημένοι ((νεκροίνεκροί) ) μικροοργανισμοίμικροοργανισμοί:: ππ..χχ ΚοκκύτηςΚοκκύτης((ολοκυτταρικόολοκυτταρικό), ), ΗπατίτιδαΗπατίτιδα ΑΑ, , ΓρίππηΓρίππη ((TIV)TIV), , ΠολιοΠολιο//ίτιδαίτιδα ((IPV)IPV)

ΤροποποιημέναΤροποποιημένα ατοξικάατοξικά προϊόνταπροϊόντα μικροοργανισμώνμικροοργανισμών::ππ..χχ ΔιφθερίτιδαΔιφθερίτιδα, , ΤέτανοςΤέτανος

ΤμήμαΤμήμα μικροοργανισμούμικροοργανισμού ((πρωτείνηπρωτείνη ήή πολυσακχαρίτηςπολυσακχαρίτης): ): ππ..χχ ΑιμόφιλοςΑιμόφιλος γρίππηςγρίππης bb, , ΠνευμονιόκοκκοςΠνευμονιόκοκκος, , ΜηνιγγιτιδόκοκκοςΜηνιγγιτιδόκοκκος,, ΚοκκύτηςΚοκκύτης ((ακυτταρικόακυτταρικό))

ΠρωτεΐνεςΠρωτεΐνες απόαπό ανασυνδυασμένοανασυνδυασμένο DNADNA:: ππ..χχ ΗπατίτιδαΗπατίτιδα ΒΒ

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΕΜΒΟΛΙΩΝΕΜΒΟΛΙΩΝ

ΔιφθερίτιδαςΤετάνουΚοκκύτηΙλαράςΕρυθράςΠαρωτίτιδαςΠολιομυελίτιδας (OPV, IPV)Φυματίωσης (BCG)Ηπατίτιδας ΒΑιμoφίλου ινφλουέντζας bΠνευμονιοκόκκουΜηνιγγιτιδοκόκκουΑνεμευλογιάςΗπατίτιδας Α

Ιού της γρίππης

ΛύσσαςΆνθρακαΚίτρινου πυρετούΤυφοειδούς πυρετού (per os)ΧολέραςΠανώλης

Kαινούρια εμβόλια

Ανθρώπινου θηλώματος*Tdap για εφήβους και ενήλικεςRota ιού (per os)

*Έχει συμπεριληφθεί στον υποχρεωτικό εμβολιασμό

DTaP

MMR

Υποχρεωτικός Εμβολιασμός Σε ειδικές περιπτώσεις

ΚΑΝΕΝΑ ΕΝ∆ΟΦΛΕΒΙΟ

ΗλικίαΕμβόλιο

Hep B1α

Hep B1γ Hep BΔιφθερίτιδας, Τετάνου, Κοκκύτη (DTaP)2 DTaP DTaP DTaP DTaP

Πολιομυελίτιδας (IPV)3 IPV IPV IPVΑιμόφιλου τύπου Β4 Hib Hib HibΜηνιγγιτιδόκοκκου C (MCC)5 MCC MCC

Πνευμονιόκοκκου (PCV)6 PCV PCV PCV

Ιλαράς, Παρωτίτιδας, Ερυθράς (ΜΜR)7 MMR

Ανεμευλογιάς (Var)8 Var

Ιός Ανθρώπινων Θηλωμάτων (ΗPV)9

HPV κορίτσια 12-15 ετ

3

Ηπατίτιδας Α (Hep Α)10

Φυματίωσης (BCG)11 Mantoux Mantoux11α

BCGMantou

x11β

Γρίππης (INFL)12

Πηγή: Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας: www.mohaw.gr........ Τα εμβόλια κάτω από τη διακεκομμένη γραμμή συνιστώνται για επιλεκτικό εμβολιασμό

MMR

Var

Hib

MCC

PCV PCV (PPV)6α

DTaP TdaP2α,2β

IPV

Hep B1β

(1-2 δόσεις)Hep B

Hep B Hep B (όλες οι δόσεις)

4-6 ετ 11-12 ετ13-18 ετ

Ηπατίτιδας Β (Hep B)1

ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ - Χρονοδιάγραμμα Εμβολιασμών για Παιδιά και Εφήβους - 2008

Γέννηση 1 μην 2μην 4μην 6μην 12μην 15μην 18μην 24μην

Hep A (2 δόσεις)

INFL (ετησίως)

Εύρος ηλικιών διενέργειας του εμβολιασμού. Στην παρένθεση αναγράφονται οι δόσεις του εμβολίου σ'αυτό το εύρος ηλικιών

Εύρος ηλικιών διενέργειας του εμβολιασμού όταν αυτός δεν έχει προηγηθεί κατά το συνιστώμενο σχήμα ως προς την ηλικία και τις δόσεις

Υποχρεωτικός εμβολιασμός:(δόσεις) και συνιστώμενες ηλικίες

1. ∆ιφθερίτιδας-ΤετάνουΚοκκύτου (DTaP)

∆ιφθ-Τετ-Κοκ σε εφήβους (Tdap)∆ιφθ-Τετάνου Td (τύπου ενηλίκου)

(5) 2, 4, 6, 15-18 μηνών, 4- 6ετών

(1) 11-12 ετών (ή και αργότερα)/10ετία μετά την χορήγηση του Τdap

2. Πολιομυελίτιδα (4) 2, 4, 6-18 μηνών, 4-6 ετών3. Ιλαρά,Παρ/τιδα,Ερυθρά (MMR) (2) 12-15 μηνών, 4-6 ετών4. Φυματίωση (BCG) (1) 4-6 ετών5. Ηπατίτιδα Β (HBV)6. Αιμόφιλος τύπου b (Ηib)

(3) 0-2, 4, 6-18 μηνών*(4) 2, 4, 6, 12-15 μηνών

7. Πνευμονιόκοκκος (PCV) (4-3) 2, 4, 6, 12-15 μηνών8. Μηνιγγιτιδόκοκκος C* (MCC) (3) 2, 4, 12-15 μηνών ή1 δόση >1έτος9. Ανεμευλογιά* (VAR)10. Ηπατίτιδας Α (Hep A)

• 10μg Engerix, 5μg HBvaxPro ως 15 ετών

(2) 12-18 μηνών, 4-6 ετών(2) > 1 έτους (μεσοδιάστημα 6 μήνες)

Εμβόλιo ∆ιφθερίτιδας-Τετάνου-Κοκκύτη(Tdap) για εφήβους

• Αύξηση περιπτώσεων κοκκύτη σε ενήλικες και παιδιά >7 ετών

• Νέο εμβόλιο (Τdap)Q συνιστάται στις ηλικίες 11-12 ετών

• Περιλαμβάνει: τετανική ανατοξίνηδιφθεριτική ανατοξίνητοξοειδές του κοκκύτη

Η Σύσταση της Αμερικάνικης Παιδιατρικής Εταιρείας (2008):

• έφηβοι με ολοκληρωμένο βασικό εμβολιασμό (DTP/DTaP), χωρίςεπαναληπτικό εμβολιασμό με Td

• έφηβοι μέχρι18 ετών: χωρίς επαναληπτική δόση Tdap (11-12 ετών) ή μεTd, εμβολιάζονται 5 χρόνια μετά την τελευταία δόση

Το εμβολιαστικό σχήμα συνεχίζεται κανονικά με Td ανά δεκαετία

Εμβόλιο πρόληψης καρκίνου τραχήλου μήτρας(Gardasil, Cervarix)

Καρκίνος τραχήλου μήτρας: 2η αιτία θανάτου στην Ευρώπησε ηλικίες -40 ετών

Ανασυνδυασμένο εμβόλιο: 3 δόσεις: 0,5 ml IM

Προστατεύει μόνον από ορότυπους: 6,11,16,18 του ιού τουανθρώπινου θηλώματος

Στην Ελλάδα συνιστάται:Για κορίτσια ηλικίας 12-15 ετώνΙδανικά πριν την έναρξη της σεξουαλικής ζωήςΣε μεγαλύτερες γυναίκες που δεν έχουν μολυνθεί από τουςσυγκεκριμένους τύπους του ιού

Εμβόλιο για φυματίωση

Bacille Calmette-Guerin (BCG):Από τα παλαιότερα και πλέον διαδεδομένα εμβόλια

Προστατεύει κυρίως απόλεμφοαιματογενή διασπορά

(Τb μηνιγγίτιδα & κεγχροειδής), (70-80%) που προσβάλλουν μικρά παιδιά και βρέφη

~50% αποτελεσματικότητα για πνευμονική μορφή

ΠΟΥ: Προτεραιότητα σεμέτρα για έγκαιρο εντοπισμό μολυσμένων- πασχόντων (case identification) καιθεραπείαΜικρότερη έμφαση στον έλεγχο της νόσου με εμβολιασμό

Ελλάδα: Εμβόλιο για φυματίωση*

Αντιφυματικός εμβολιασμός: ακόμα υποχρεωτικός(Εγκύκλιος Υπουργείου Υγείας, 1988)∆ιενεργείται στην Α΄ δημοτικού από κατά τόπουςΝομαρχίες, τα Κέντρα Υγείας και τα ΙΚΑ

Η εμβολιαστική κάλυψη δεν υπερβαίνει το 50%

Προβληματισμοί: 1) Ατελές σύστημα επιτήρησης και δήλωσης κρουσμάτων2) Είσοδος αλλοδαπών από χώρες με υψηλή επίπτωση3) Περιπτώσεις φυματιώδους μηνιγγίτιδος

*Παυλοπούλου Ι. Εμβόλια που έχουν προβληματίσει τον παιδίατρο. 37η θεραπευτική ΠαιδιατρικήΕνημέρωση. ∆ελτίο Α’Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, 2004, 52: 315-322

Φυματινοαντίδραση (PPD)

Συνιστώμενες ηλικίες διενέργειας PPD: 12 μηνών4-6 ετών (πριν το BCG) 11-12 ετών (σε ανεμβολίαστα παιδιά)

Αυστηρά ενδοδερμικά: 0.1 ml διαλύματος κεκαθαρμένηςφυματίνης(5μονάδες)Σημείο: άνω τριτημόριο της καμπτικής επιφάνειας του πήχεως με τησύριγγα τοποθετημένη κατά μήκος του αντιβραχίου - όχι λοξά ήκάθετα.Αποτέλεσμα: αξιολογείται σε χιλιοστά διήθησης (σκληρίας) μετά 48 ή72 ώρες: Αρνητική: 0-4 mmΑμφίβολη: 5-9 mm

Θετική*: ≥ 10mm * Ανεξάρτητα από τη διενέργεια BCG

Εμβόλια σε ομάδες αυξημένου κινδύνου

1. Γρίππη

Συνιστάται:

> 6 μηνών (2 δόσεις αρχικά, μετά 1 δόση ανά έτος) 0,25 ml μέχρι 3 ετών, 0,5 ml ≥3 ετών και ≥ 9 ετών 1 δόση των 0,5 ml ανά έτος) Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειεςΣοβαρή καρδιακή νόσοςΑνοσοκαταστολή∆ρεπανοκυτταρική αναιμία/άλλες

αιμοσφαιρινοπάθειεςΠαιδιά με χρόνια λήψη ασπιρίνηςΣακχαρώδης ∆ιαβήτης (ή άλλο χρόνιο μεταβ/κό νόσημα)

Χρόνια νεφροπάθειαΕπαγγελματίες υγείαςΆτομα ηλικίας ≥60 ετών (CDC>50 ετών)Κλειστοί πληθυσμοί

Εμβόλια σε ομάδες αυξημένου κινδύνου

2. Ηπατίτιδα Α

Συνιστάται σε χώρεςμε χαμηλή και μέσηενδημικότηταΕλλάδα: χώρα με χαμηλήενδημικότητα

(2 δόσεις) > 1 ετών(μεσοδιάστημα 6 μηνών)

ΤαξιδιώτεςΠροσωπικό ιδρυμάτωνΚλειστοί πληθυσμοί (Εσωτερικοί σπουδαστέςστρατιωτικές και αστυνομικές σχολές, κ.α)

Επαγγελματίες διακίνησης τροφίμωνΤοξικομανείςΕπαγγελματίες υγείαςΆτομα με χρόνια λοίμωξη HBV

Εμβόλια σε ομάδες αυξημένου κινδύνου

3. Πνευμονιοκόκκουπολυσακχαριδικό(PPV23)

Συνιστάται:

(1) > 2 ετών

Συγγενής ή επίκτητη ανοσοκαταστολήΛειτουργική ή ανατομική ασπληνίαΣακχαρώδης ∆ιαβήτης (ή άλλο χρόνιο

μεταβ/κό νόσημα)

Νεφρωσικό σύνδρομο ή χρόνια νεφρικήανεπάρκειαΧρόνια συμφορητική καρδιακή

ανεπάρκειαΛοίμωξη HIV

ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ ΓΙΑΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑΠΑΙΔΙΑ έωςέως6 6 ΕΤΩΝΕΤΩΝ ΠΟΥΠΟΥ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΑΝΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΑΝ ΝΑΝΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΟΥΝΕΜΒΟΛΙΑΣΤΟΥΝ

Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών για παιδιά <6 ετών που δεν εμβολιάσθηκαν(Πηγή: Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, www.mohaw.gr)

Εμβόλιο 1η δόση2η δόση

1η-2η δόσημεσοδιάστημα

3η δόση2η-3η δόση

4η δόση3η-4η δόση

5η δόση4η-5η δόση

Ηπατίτιδας Β(Hep B)

4 εβδ 3 μην

Διφθερίτιδας, Τετάνου,Κοκκύτη (DΤaP)²

4 εβδ 4 εβδ 6 μην 3-4 έτη

Πολιομυελίτιδας(IPV)3

4 εβδ 4 εβδ 4 εβδ

Αιμόφιλου τύπου β (Hib)4 4 εβδ 4 εβδ 8 εβδ

Μηνιγγιτιδοκόκκου C (MCC)5 4 εβδ 4 εβδ 8 εβδ

Ιλαράς, Παρωτίτιδας, Ερυθράς(MMR)7

4 εβδ

Ανεμευλογιάς (Var)8 8 εβδ

Ηπατίτιδας Α (Hep Α)9 6 μην

Φυματίωσης (BCG)10

Φυματιναντίδραση11 (Mantoux)

Γρίππης (INFL)12 4 εβδ

ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ ΓΙΑΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑΠΑΙΔΙΑ 7 7 --18 18 ΕΤΩΝΕΤΩΝ ΠΟΥΠΟΥ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΑΝΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΑΝ ΝΑΝΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΟΥΝΕΜΒΟΛΙΑΣΤΟΥΝ

Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών για παιδιά 7-18 ετών που δεν εμβολιάσθηκαν

(Πηγή: Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, www.mohaw.gr)

Εμβόλιο 1η δόση2η δόση1η-2η δόσημεσοδιάστημα

3η δόση2η-3η δόσημεσοδιάστημα

4η δόση3η-4η δόσημεσοδιάστημα

Ηπατίτιδας Β (Hep B) 4 εβδ 3 μηνΔιφθερίτιδας, Τετάνου

(Td) 4 εβδ 6 μην 6 μην

Tdap 5 χρόνια

Πολιομυελίτιδας IPV 4 εβδ 4 εβδ 6 μηνΜηνιγγιτιδοκόκκου C

(MCC)

Ιλαράς, Παρωτίτιδας, Ερυθράς (MMR) 4 εβδ

Ανεμευλογιάς (Var) 8 εβδΙός Ανθρώπινων

Θηλωμάτων(HPV)13

4-8 εβδ 4-5 μην

Ηπατίτιδας Α (Hep Α) 6 μηνΓρίππης (INFL)

Πολυδύναμα εμβόλια – Πλεονεκτήματα

1. Μεγιστοποίηση εμβολιαστικής κάλυψης∆υνατότητα χορήγησης πολλώναντιγόνων σε μικρότερη ηλικία

2. Αύξηση συμμόρφωσης3. Μείωση αριθμού ενέσεων4. Μείωση οικονομικού κόστους

ΧρονοδιάγραμμαΧρονοδιάγραμμα μεμε πολυδύναμαπολυδύναμαεμβόλιαεμβόλια ((έναένα παράδειγμαπαράδειγμα))

2 2 μηνώνμηνών:: DTaPDTaP--IPVIPV--HibHib--HepBHepB3 3 μηνώνμηνών: : PCVPCV4 4 μηνώνμηνών:: DTaPDTaP--IPVIPV--HibHib--HepBHepB5 5 μηνώνμηνών: : MCCMCC ++ PCVPCV6 6 μηνώνμηνών:: DTaPDTaP--IPVIPV--HibHib--((HepBHepB))**

7 7 μηνώνμηνών: : MCCMCC ++ PCVPCV1212--15 15 μηνώνμηνών: : DTaPDTaP--IPVIPV--HibHib + + HepBHepB****++ PCVPCV + VAR+ VAR1515--18 18 μηνώνμηνών:: MMRMMR44--66 ετώνετών:: DTaPDTaP ++ IPVIPV + + MMR + VARMMR + VAR* Μπορεί να γίνει και στην ηλικία αυτή (τότε δεν γίνεται 12-15 μηνών)** Σε περίπτωση που δεν γίνει σε ηλικία 6 μηνών

ΕμβολιασμόςΕμβολιασμός τωντων ενηλίκωνενηλίκων

Πλήρης εμβολιασμός όλων : Τd (δύο δόσεις, αναμν/κή σε 6-12 μήνες σε ανεμβολίαστους ενήλικες, 1 αναμνηστική κάθε 10 χρόνια).Σε άτομα <65 ετών να χορηγηθεί 1 δόση Tdap αντί για Td. ΜΜR σε επίνοσα άτομα (δύο δόσεις) Aνεμευλογιά σε επίνοσα άτομα (δύο δόσεις)

Ενήλικες > 60 ετών*: εμβόλιο γρίππης Ενήλικες > 65 ετών: εμβόλιο πνευμονιοκόκκου (23δύναμο)

**CDC: >=50CDC: >=50ετώνετών

Εμβολιασμός εφήβωνΣε ηλικία 11-12 ετών ο εμβολιασμός πρέπεινα είναι πλήρης ή να ολοκληρωθεί ως εξής:Ηπατίτιδα Β ( × 3) (20μg Engerix, 10 μg ΗΒvaxPro)

Ιλαρά-ερυθρά-παρωτίτιδα (×2)Ανεμευλογιά (x2) Μηνιγγιτιδόκοκκου τύπου C (×1)Τέτανος, διφθερίτιδα, κοκκύτης (Tdap) εφήβων (×1)Ανθρώπινου θηλώματος (x3) ____________________________________________Έλεγχος δερμοαντίδρασης Mantoux

∆ιαφοροποιείται το σχήμα για τουςφοιτητές της ιατρικής ;

Εμβολιασμός επαγγελματιών υγείας

Ηπατίτιδα Β ( × 3)Ιλαρά-παρωτίτιδα-ερυθρά (×2)Τέτανος-διφθερίτιδα (Td) ή Tdap* (×1)Ανεμευλογιά (x2) Μηνιγγιτιδόκοκκος (×1)Έλεγχος Mantoux

+ Εμβολιασμός για γρίππη

Στην Ελλάδα κυκλοφορούν με προσθήκη αντιγόνου για πολιομυελίτιδα: Boostrix-Polio (για εφήβουςμέχρι 18 ετών) και Repevax (για ενήλικες)

Έχουν οι φοιτητές μαςπλήρη

εμβολιαστική κάλυψη;

Ποσοστά πλήρους κάλυψης 2005-2007 (∆εδομένα Κάρτας Υγείας)

38,25

65,64

25,7

59,2

82,0871,58

0

20

40

60

80

100

DTP Td MMR1 MMR2 PV HBV

% πλήρουςεμβολιαστικήςκάλυψης

Η Συμβολή του Εργ. Υγ. Επιδημ. και Ιατρ. Στατ. στη βελτίωση της κάλυψης, 2007

MANTOUX

95%

5%

Mantoux

όχι Mantoux

ΧΡΟΝΟΣ

76%

24% πρόσφατη (μετά τηνάσκηση)

παλαιά

ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΥΕΙΣ

4%

96%

προ άσκησης

μετά άσκησης

Πρότυπο συμπληρωμένουβιβλιαρίου υγείας

Ημ/νία

Ημ/νία

Ημ/νία Ημ/νία Ημ/νία Ημ/νία

Ημ/νία Ημ/νία Ημ/νία Ημ/νία

Ημ/νία

Ημ/νία Ημ/νία

Ημ/νία

Ημ/νία

Ημ/νία

Ημ/νία

Ημ/νία

Ημ/νία

Ημ/νία Ημ/νία

Πρότυπο συμπληρωμένουβιβλιαρίου υγείας

Ημ/νία Ημ/νία Ημ/νία

Ημ/νία Ημ/νία Ημ/νία Ημ/νία

Ημ/νία Ημ/νία Ημ/νία Ημ/νία

Ημ/νία Ημ/νία Ημ/νία

Ημ/νία Ημ/νία

Παράγοντες που ευθύνονται γιαελλιπή εμβολιαστική κάλυψη

ΧΡΗΣΤΕΣ:ελλιπής ενημέρωσηαμέλειαδoξασίες και προκαταλήψεις

ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΙ:εμμονή σε παλαιότερα εμβόλια και σχήματαυπερεκτίμηση των κινδύνων και τωνπαρενεργειών

ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ:ανεπαρκής συνεχιζόμενη εκπαίδευσηελλείψεις αποθεμάτων σε εμβόλιαανεπαρκές πρoσωπικό

Εξασφάλιση του σωστού εμβολίου*

Ιατρός ή παιδίατρος: Συνταγή που αναγράφεται ο τύπος τουεμβολίουΦαρμακοποιός: Ορθή ανάγνωση και εκτέλεση συνταγήςΓονείς: Σύγκριση εμβολίου με γραπτή οδηγία

• Από: Μ.Παπαγρηγορίου-Θεοδωρίδου: Νεότερα στα Εμβόλια. 35η Παιδιατρική ΘεραπευτικήΕνημέρωση, ∆ελτίο Α ’Παιδιατρικής Κλινικής Πανε/μίου Αθηνών, 2002, 49 (2) :162-169

Μερικές εμπορικές ονομασίες εμβολίων

Hep B Engerix (GSK),HBVaxPro(Aventis-Pasteur)

DTaP, Td Infanrix (GSK), D.T Vax (adult) (S/Pasteur)

Hib Hiberix (GSK)

MCC* Meningitec (Wyeth),Neisvac-C (Baxter)

PVCMenjugate (Chiron), Meninvact (A/Pasteur)*,

Prevenar (Wyeth)

MMR MMR II (Aventis-Pasteur),Priorix (GSK)

Var Varilrix (GSK), VarivaxHep A Havrix (GSK)

INFL

*Στρατός: Menomune

Vaxigrip (Sanofi-Pasteur), Fluarix (GSK)

Επίδειξη διενέργειας εμβολιασμού

Βασικές αρχές διενέργειας των εμβολιασμών

Μέτρα αντισηψίαςΕπιλογή οδού χορήγησηςΕπιλογή κατάλληλου μεγέθους βελόναςΕπιλογή κατάλληλου ανατομικού σημείουΤεχνική διενέργειας εμβολιασμώνΑντιμετώπιση αλλεργικών αντιδράσεων

Επιλογή οδού χορήγησης

Καθορίζεται κυρίως από τους ανοσο-ενισχυτικούςπαράγοντες του εμβολίου

Η πλειοψηφία των εμβολίων περιέχει ανοσοενισχυτικούςπαράγοντες ΕΝ∆ΟΜΥΪΚΗ ΕΝΕΣΗ

Αν το εμβόλιο ενεθεί υποδορίως,μπορεί να προκαλέσει: 1. τοπική φλεγμονή2. αποχρωματισμό δέρματος3. κοκκίωμα4. μείωση αποτελεσματικότητας

Οδοί χορήγησης: Ενδομυϊκός εμβολιασμός

Γίνεται βαθιάενδομυϊκά

Η βελόνα εισέρχεταιστο μυ υπό γωνία900

Μήκος βελόνας: >=25 mm

Οδοί χορήγησης: Υποδόριος εμβολιασμός

Προηγείται υπέργερσητου δέρματος

Η βελόνα εισέρχεταιστον υποδόριο(λιπώδη) ιστό υπόγωνία 450

Μήκος βελόνας:16 mm

Ανατομικό σημείο

Κριτήριο επιλογής: ελαχιστοποίηση πιθανότηταςτραυματισμού νεύρου, αγγείου ή ιστού της περιοχήςΒρέφη και νήπια: Πρόσθια και έξω επιφάνεια του μηρούΕνήλικες και παιδιά σχολικής ηλικίας (+ προσχολικής, εφόσον το παιδί είναι ανεπτυγμένο):∆ελτοειδής μυς -έξω μέρος βραχίονα(~3 δάκτυλα κάτωαπό το ακρώμιο)

πριν τον εμβολιασμό, ψηλαφούμε το μυ για να επιλέξουμε τοκατάλληλο σημείο

Γλουτός ?? ΌΧΙαρκετά λεπτοί μύες στην περιοχή, ΚΙΝ∆ΥΝΟΣ τρώσης τουισχιακού νεύρου.

Ηλικία Μέγεθος βελόνας Ανατομικό σημείο

Νεογέννητο 16 mm Πρόσθια έξω επιφάνειαμηρού

Βρέφος 25 mm Πρόσθια έξω επιφάνειαμηρού

Νήπιο 1-2 ετών 25-32 mm Πρόσθια έξω επιφάνειαμηρού

3 - 18 ετών 16-25 mm ∆ελτοειδής μυς

Ενήλικες <60 κιλά 25 mm ∆ελτοειδής μυς

Ενήλικες 60-90 κιλά 25-38 mm ∆ελτοειδής μυς

Ενήλικες > 200 κιλά 38 mm ∆ελτοειδής μυς

Πηγή: Morbidity and Mortality Weekly report. General Recommendations for immunizations. Dec 2006, vol 55.

Αντιμετώπιση αλλεργικών αντιδράσεων

Παιδιά και Ενήλικες

1η εκλογή: Αδρεναλίνη (υδατικό δ/μα 1:1000) (amp 1 mg/ml)

∆όση 0.01ml/kgΒΣ max:0.5 ml. Μax δόσεων: 3 /0-20 λεπτά

2η εκλογή: ∆ιφαινυδραμίνη 1mg/kg/δόση PO, IM, IV/6ωροmax ημερήσια δόση: 300mg

Υδροξυζίνη 0.5-1mg/kgΒΣ/δόση PO ή IM/6ωρο

Πηγές: 1) Morbidity and Mortality Weekly report. General Recommendations for immunizations. Dec 2006, vol 55, 2) Αναφυλαξία. Γ. Κεχαγιάς,Τ. Τσιβιτανίδου-Κάκουρου. ∆ελτίο Α’Παιδιατρικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, 2003, τόμος 50, τεύχος 1.

Συχνότερα λάθη στη συντήρηση εμβολίων

Γενικά: Η πλειοψηφία των εμβολίων συντηρούνται σεθερμοκρασίες 2-8 oC (35-46 oF)

ΛΑΘΗ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ

Αποθήκευση εμβολίων σε οποιοδήποτε δοχείο και σημείο τουψυγείουΜη επαρκής μόνωση ψυγείου/μη έλεγχος της θερμοκρασίαςΈλλειψη σχεδίου ανάγκης σε περίπτωση διακοπής ρεύματος ήφυσικής καταστροφής

ΠΡΟΣΟΧΗ στη μεταφορά εμβολίων(π.χ. από το φαρμακείο στο σπίτι ή το ιατρείο)

Συνιστώμενη βιβλιογραφία και σχετικοίδιαδικτυακοί τόποι

Επικαιροποιημένο κεφάλαιο 9 του βιβλίου: Εμβολιασμοί και ∆ημόσιαΥγεία: http://www.cc.uoa.gr/health/socmed/hygien/

American Academy of Pediatrics. Pickering LK, ed. Red Book: 2006Report of the Committee of Infectious Diseases. 27th ed. Elk Grove Village, IL

American Academy of Pediatrics: http://www.aapCentres for Disease Control and Prevention http://www.cdc.govWorld Health Organization. Immunizations, vaccines and biologicals: http://www.who.int/immunization/en/Immunization Action Coalition. Information for health professionals. http://www.immunize.org/Κέντρο Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων: http://www.keel.org.gr/Υπουργείο Υγείας/Κοινωνικής Αλληλεγγύης: http://www.mohaw.gr/Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία: http://www.e-child.gr/