بهار سال 1393

1393بهار سال

دوره ادغام یافته تغذیه

شیرخواران و

کودکان خردسال

س%وء تغذی%ه بطور مس%تقیم ی%ا غیرمس%تقیم عامل مرگ 5 میلیون موارد مرگ ساالنه کودکان زیر10.6% از 50

سال جهان در تغذیه اث%ر س%وء در کودکان دو س%وم مرگ از بی%ش

یکسال اول زندگی اتفاق می افتد. تدوی%ن اس%تراتژی های جهان%ی تغذیه شرخوران و کودکان

UNICEF و WHOخرسال توسط

: مقدمه

انتخاب هماهنگ کننده کشوریاطمینان از اجرای ده اقدام برای شیردهی موفق های جانشین شونده بازاریاب%ی الملل%ی بی%ن ک%د اجرای

شیرمادرحمایت از زنان شاغلسیاست های جامع حمایت بخش بهداشتتغذیه تکمیلیتغذیه شیرخواران و کودکان خردسال در شرایط دشوارتدوین قوانین جدید

و شیرخوار تغذیه جهان�ی اس�تراتژی کودک خردسال

تغذی%ه انحص%اری ب%ا شیرمادر روش ب%ی نظی%ر تامین غذای ایدهال برای رشد و نمو شیرخواران

تغذیه انحصاری یعنی : فقط شیرمادر + مکمل هاداشتن مزیت های تغذیه با شیرمادر بخصوص در این دوره

دارای مواد مغذی کامل •سهل الهضم بودن •محافظت از عفونت های شیرخوار •افزایش پیوند عاطفی مادر و کودک و تکامل وی•تاخیر حاملگی مجدد•حفاظت از سالمت مادر •

ماه اول 6تعذیه با شیرمادر د�ر زندگی

شیرمصنوعی سا%خته ش%ده اس%ت از =% شیرهای دام + سویا +% روغن نباتی مواد مغذی شیرها

پروتین : رشد و نمو •چربی : تامین انرژی•قند% : تامین انرژی•

پروتینپروتین ش%یردام بیشتر از شیرمادر کلیه های تکامل نیافته •

مشکل دفع پروتئیناسیدها%ی چرب: سیستین ) رشد جمسی ( – تورین ) رش%د مغزی( فقط •

در شیر مادر وجود دارد.پروتئین کازئین: باعث دلمه شدن شیر در شیرگاو بیشتر •

تشکیل الیه ای ضخیم و غیر قابل هضم در شیرخوار: حاوی پرتئین های ضد عفونت در شیر مادر بیشتر WHEYپروتئین •

مقایسه شیرمادر و شیرمصنوعی

مقایسه شیرمادر با سایر شیرها برای درک ترکیب شیرمصنوعی

مادر شیربزشیرگاوشیر

چربی

پروتین

قند

تفاوت کیفی�ت پروتئین ها در شیرهای مختلف

80%

35%

WHEY

کازئین

شیرگاوشیرمادر

اختالل در پیوند عاطفی مادر و کودکبعلت عدم تحمل پروئین های ابتال بیشتر به اسهال و اسهال پایدار (

شیرگاو(ابتال بیشتر به عفونت های تنفسی سوء تغذیه و کمبود ویتامینAافزایش آلرژی و عدم تحمل به غذا افزایش خطر ابتال به برخی بیماریهای مزمنچاقیضریب هوشی کمتراحتمال حاملگی زودرس مادرافرایش خطر کم خونی، سرطان پستان و تخمدان در مادر

مضرات تغذیه با شیرمصنوعی

:)کلستروم ) آغوزشیری که در روزهای اول پس از زایمان تولید می گردد.•غلیظ و زرد رنگ است.•حاوی پروئین بیشتری نسبت به شیررسیده است.• محافظت Aس%رشار از آنت%ی بادی، گلبول س%فید و ویتامی%ن •

شیرخوار در مقابل عفونت و آلرژیهاملین: به دفع سریع مکونیوم و پیشگیری از یرقان کمک می کند.•حاوی فاکتورهای رش%د: کم%ک ب%ه تکامل روده و پیشگیری از عدم •

تحمل

تغییرات د�ر ترکیب شیرمادر

شیررسیده : شیری که بعد از روزهای اول تولید میشود و پستان ها را پر، سفت و سنگین می کند

(: در ابتدای هر شیردهی foremilkشیرپیشین )•

ترشح می شود.

(: در انتهای هر شیردهی ترشح hindmilkشیرپسین)•

می شود.

ترکیب در تغییرات مقایس��ه شیرمادرکلسترو

مشیرپیشی

نشیرپسی

ن

غلظت

پروتئین

چربی

الکتوز

آب

غلظت

پروتئین

چربی

الکتوز

غلظت

پروتئین

چربی

الکتوز

آبآب

آرئول ) هال%ه ( : پوس%ت تیره رن%گ اطراف نوک پستانک%ه حاوی غدد ترش%ح کننده چرب%ی اس%ت و کم%ک م%ی کند

تا پوست سالم باشد.

آلوئول : حفرات خیلی کوچک که از- سلول های ترشح کننده شیر: هورمون پروالکتین 1

باعث ترشح شیر از این سلولها می شود.- سلول های عضالنی : هورمون اکسی توسین 2

باعث انقباض این سلول ها و باعث جاری شدن شیر می شود.

مجاری : شیر را از آلوئول ها به سمت نوک پستانخا%رج می کند.

آناتومی پستان:

فرایند تولید شیر:ترشح مغ�ز ب�ه پیام ارس�ال پس�تان مکیدن پروالکتی�ن و اکس�ی توس�ین از هیپوفیز وادار کردن س�لولهای ترش�ح کنن�د ب�ه تولی�د شی�ر و س�لولهای عضالنی

به انقباض

دقیقه بعد از شیردهی 30در طول هر وعده تغذیه شیرخوار تا بیشترین مقدار ترشح پروالکتین است.

بر اثر ترشح پروالکتین بعد از شیردهی در هر وعده شیرخوارشیری که قبالً در پستان آماده شده است را می خورد.

بیشترین ترشح پروالکتین موقع شب است.باعث توقف تخمک گذاری می شود

اک�سی� توس�ین:.قبل از تغذیه شیرخوار و در طول تغذیه ترشح می شود در صورت عدم ترشح اکسی توسین ممکن است شیرتولید ولی

جاری نشود.جمع شدن رحم و قطع خونریزیباعث رگ کردن شیر حتی با فکر، نگاه و لمس کودک

پروالکتین:

عوامل مهار کننده اکسی توسین:نگرانی، استرس، تردید عوام%ل کم%ک ننده ترش%ح اکس%ی توس%ین: دیدن، لم%س، فکر

کردن صدای کودک و اعتماد به نفس مهار کننده شیرمادر : اگ%ر پس%تان ه%ا پ%ر از شی%ر باق%ی بماند و

تخلیه نشود.

وضعیت صحیح پستان گرفتن: می دیده کودک فوقان%ی ل%ب بای%ا آرئول از بیشت%ر قس%مت

شود در مقایسه با لب پائینی.دهان کودک کامالً باز است.لب تحتانی به بیرون برگشته است.چانه کودک کامالً به پستان چسبده است

احساس درد)زخم نوک پستان ) بعلت مکیدن بیشتر تخلیه ناکفی شیر تولید شیر کمتر

درمان نوک پستان صاف و فرورفته�:درمان قبل از زایمان مفید نخواهد بود ی%ک ت%ا دو هفت%ه پ%س زایمان ب%ا شروع شیده%ی وضعی%ت نوک پستانها

بهبود می یابد در طول ی%ک ت%ا دو هفت%ه اول م%ی توان ب%ا اس%تفاده از نوک س%از یا

nipple shellsبه شیردهی کمک کرد تحریک نوک پستان قبل از شیردادناستفاده از روش سرنگ

نتایج پستان گرفتن نادرست:

: شکل و اندازه پستان شکل و اندازه پستان ناشی از توده چربی است نه بافت تولید

کننده شیراحتقان پستان : بعلت تخلیه ناکافیماستیت : بدنبال احتقان و یا انسداد مجاری ایجاد می شود شقاق : زخم نوک پستان بعلت خوب پستان نگرفتن و برفک

()عفونت کاندیدای

عالئم احتقان:دردناک ، متورم و سفت شدن پستانها.هر دو پستان گرفتار می شودشیرجریان ندارد ساعت تب داشته باشد24ممکن تا

مشکالت مربوط به پستان ها

تب و درد شدید.قسمتی از پستان و معموالً یک پستان گرفتار می شودسفت و قرمز شدن:درمان احتقان و ماستیت

تخلیه پستان کمپرس آب گرم روی پستانماساژ پشت و گردن مادر تحریک پستان دوش آب گرمکمپرس آب سرد بعد از شیردهی برای کاهش تورم

عالئم ماستیت:

توجه کمتر مراقبین کودک بروز بیماری ها مشکل بودن تمیز و استریل کردن

تغذیه تکمیلی : تغذیه با غذاهای دیگر عالوه بر شیرمادر

ماهگی مقدار 6س%ن مناس%ب برای شروع تغذی%ه تکمیل%ی: از انرژی ب%ه مقدار کن%د نس%بت تولی%د م%ی انرژ%ی ک%ه شیرمادر

مورد نیاز کودک کمتر می شود.

مضرات تغذیه با بطری

جای تغذی%ه ب%ا شیرمادر را گرفت%ه و در تایم%ن نیازهای تغذی%ه کودک مشکالتیایجاد کند

از آنجا که خوردن حریره و سوپ آبک%ی و رفیق برای کودکان راحتر است اگراز آنه%ا اس%تفاده شود منج%ر ب%ه رژی%م حاوی مقادی%ر اندک مواد مغذی خواه%د شد

بیماریها ب%ه ابتال احتمال ، دریاف%ت کمت%ر عوام%ل حافظ%ت شیرمادر دلی%ل ب%ه افزایش می یابد

ب%ه دلیل اینک%ه غذاهای تکمیلی ب%ه اندازه شیرمادر پاکیزه نبوده و سهل الهضم نیستند احتمال ابتال به اسهال نیز افزایش می یابد

از آنج%ا ک%ه کودک هنوز توانای%ی هض%م و جذب پروتئی%ن غی%ر انس%انی را ب%ه خوبیندارد احتمال ایجاد خ%س خ%س س%ینه و س%ایر حال%ت های آلرژی%ک افزای%ش می

یابد. مادر حاملگی گیرد خط%ر کمتری ص%ورت دفعات ب%ه ب%ا شیرمادر تغذی%ه اگ%ر

افزایش می یابد.

خطرات شروع زودرس غذای کمکی:

کودک غذاهای اضاف%ی مورد نی%ز برای تامین نیازهای درحال رشدش را دریافت نخواهد کرد.

.رشد و تکامل کودک آهسته تر می شود ممک%ن است کودک مواد مغذی الزم برای پیشگیری از

را آهن فق%ر خون%ی ک%م مث%ل اختالالت%ی و تغذی%ه س%وء دریافت نکند.

خطرات شروع دیرس غذاهای کمکی

تهی%ه پوره و حریره ب%ا اب کمت%ر و غلی%ظ ت%ر )ه%ر چه غذاغلیظ تر انرژی بیشتر تولید می کند(

برشت%ه کردن دان%ه های غالت قب%ل از آس%یاب در نتیجه آبکمتری استفاده می شود.

اس%تفاده از تک%ه های جام%د غذا مث%ل گوشت و حبوبات درسوپ و له کردن آنها و تهیه یک پوره غلیظ

استفاده از شیر به جای آب استفاده از خامه، کره و شیرخشک در غذا از مناب%ع غذای%ی حیوان%ی و حبوبات و مغزها و اس%تفاده

Aدانه ها برای جرای کمبودن آهن و ویتامین

راههای غنی سازی غذای کودک :

فنجان در آب و هوای معتدل 2-3آ%ب اضاف%ی ه%ر روز فنجان در آب و هوای گرم4-6و

، اس%یدهای چرب ضروری ) مناب%ع غذای%ی حیوان%ی ، ماهیروغن نباتی ، خمیری از مغزها(

آه%ن کاف%ی ) مناب%ع غذای%ی حیوان%ی ، غذاهای غن%ی شده یامکمل ها(

فنجان در روز1-2شیر وعده در روز1-2وعده های اضافی

که کودکی برای ای تغذیه های توصیهخورد نمی شیرمادر

موفق باشید