amerikan dis politikasinin kokenleri

7/29/2019 Amerikan Dis Politikasinin Kokenleri

1/27

Yayn ilkeleri, izinler ve abonelik hakknda ayrntl bilgi:E-mail:[email protected]:www.uidergisi.com

Uluslararas likiler Konseyi Dernei |Uluslararas likiler Dergisi

Stz Cad. No. 43, TOBB-ET Binas, Oda No. 364, 06560Stz | ANKARATel: (312) 2924108 | Faks: (312) 2924325 | Web: www.uidergisi.com | E- Posta: [email protected]

Amerikan D Politikasnn Kkenleri ve

Amerikan D Politik KltrGltekin Smer

Yrd. Do. Dr., Maltepeniversitesi, Uluslararaslikiler ve Avrupa Birlii Blm

Bu makaleye atf iin: Smer, Gltekin, AmerikanD Politikasnn Kkenleri ve Amerikan D PolitikKltr, Uluslararas likiler, Cilt 5, Say 19 (Gz2008), s. 119-144.

Bu makalenin tm haklar Uluslararas likiler Konseyi Derneine aittir. nceden yazl izinalnmadan hi bir iletiim, kopyalama ya da yayn sistemi kullanlarak yeniden yaymlanamaz,

oaltlamaz, datlamaz, satlamaz veya herhangi bir ekilde kamunun cretli/cretsizkullanmna sunulamaz. Akademik ve haber amal ksa alntlar bu kuraln dndadr.

Aksi belirtilmedii srece Uluslararas likilerde yaynlanan yazlarda belirtilen fikirleryalnzca yazarna/yazarlarna aittir. UK Derneini, editrleri ve dier yazarlar balamaz.
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]://www.uidergisi.com/http://www.uidergisi.com/http://www.uidergisi.com/http://www.uidergisi.com/mailto:[email protected]


2/27

ULUSLARARASIiLiKiLER,Cilt 5,Say 19, Gz 2008, s. 119 - 144

Amerikan D Politikasnn Kkenleri ve AmerikanD Politik Kltr

Gltekin SMERZETAmerikan d politik kltrn daha iyi anlayabilmek iin Amerikan d politikas-nn kkenlerine eilmemiz gerekmektedir. ABDnin sahip olduu d politik klt-rn tek bir yznden bahsedilemez; farkl yzleri bulunmaktadr. ABD sahip olduuesiz konumla, yumuak g aralarn etkili bir biimde kullanarak klasik bir hege-monyac bir g olmak yerine dnyaya liderlik yapan bir g olmay ama edinmi-tir. Fakat dnya gc olmann gerekleri ile ABDnin hegemonyac eilimlerinin bir-

lemesi ABDnin sahip olduu d politik kltrn evrim geirerek d politikada birAmerikan kltnn yaratlmasyla sonulanmtr. Bunda Souk Sava yaplanmas-nn da nemli pay olmutur. Bu durum, ABDyi kkenlerinden uzaklatrm ve dpolitikasn geri dnlmez bir noktaya getirmitir.

Anahtar Kelimeler: D Politik Kltr, AmerikanD Politik Kltr, Amerikan DPolitikas, Souk Sava, Yumuak G.

The Roots of American Foreign Policy and The American

Foreign Political Culture

ABSTRACTForeign political cultures hold a substantial place in foreign policy analyses. In orderto understand the American foreign political culture, one has to examine the roots ofAmerican foreign policy. The foreign political culture of the United States has severaldifferent aspects. With its unprecedented position, the United States intends tobecome a benevolent hegemon rather than a traditional one by using the means ofsoft power. However within the evolution of this foreign political culture, anAmerican cult has been created which caused American foreign policy to drift to thepoint from which a return to its roots is hardly possible.

Keywords: Foreign Political Culture, American Foreign Political Culture, AmericanForeign Policy, The Cold War, Soft Power.

Yrd. Do. Dr., Maltepe niversitesi Uluslararaslikiler ve Avrupa Birlii Blm, stan-

bul. E-posta: [email protected].


3/27

ULUSLARARASIiLiKiLER / INTERNATIONALRELATIONS

120

GiriSiyaset biliminde, siyaset ile siyasi kltr arasndaki ba iyi anlamak gerekmek-tedir. nk siyaset, siyasi kltr szgecinden geerek oynanan bir oyun vehayatiyet kazanan bir faaliyettir.1 Siyasi kltrn bu szgelik ilevi son derecenemlidir. Siyasi kltrden sz edildii zaman, ilk olarak anlalan i politikkltrdr.

Etkisi i siyasi kltr kadar yaygn olmamakla birlikte, d politik kltrdenbahsetmek de mmkndr. D politik kltr bir devletin d politikasna h-kim olan davran kodu olarak tanmlayabiliriz. D politik kltrler, d politikaanalizlerinde nemli bir yer igal ederler. Bu deiken, d politikann tamamen

rasyonellikle aklanamayan ynn ifade eder. D politikann bu kltrel y-n, rasyonel saylabilecek ortalama bir d politikadan sapmalar konusunda ak-layc olabilir. D politika ura alan olarak daha ok sekinlere hitap eden biralan olduu iin, d politik kltrlerin etkisi i politik kltrler kadar basknhissedilmez. D politik kltrlerin etkili olmasnda o lkedeki kamuoyu sekin-lerinin byk rol vardr. Normal bir i politik kltr gibi, d politik kltrnoluumu da zaman alr.

Elbette her devletin belirgin bir d politika kltrne sahip olduunu sy-leyemeyiz. Her eyden nce sz konusu lkenin etkili bir d politikasnn bu-

lunmas

gerekir. Bu gerekletii takdirde, kk derine inen d

politik kltrlerbir devletin d politikasnda kendisini gl bir biimde hissettirebilir. Bu du-rum d politikann kltrel veya ideolojik szgeten gemesi durumuna iareteder. rnein baz devletlerin d politik kltrlerinde Bat kartl nemli biryer tutar. Bunlarn yannda, doal olarak salt reelpolitik kar anlayna dayalolarak d ilikilerini yrten ve herhangi bir gelenein etkisinde olmayan dev-letler de sz konusudur.

D politik kltrdeki en kkl deiim devrimlerde grlr. Devrimler, birdevletin d politika referanslarn deitirerek o devletin d politik kltrnn

yeniden oluturulmas

anlam

na gelir. D

politika referanslarda grlen deiik-likler dnyann yeniden tanmlanmasna iaret eder. politika d politika ayr-m ortadan kalkar. Klasik al-ver tipi bir diplomasiden ayrlarak, akn deerlerlehareket etmek, biz-onlar eklinde ayrmlar yapmak bu deiimdeki en bilinenreferanslardr. rnein Bolevik Devrimiyle birlikte Rus d politik kltrndekkl bir deiiklik olmutur. Bolevik Devriminden sonra yeni rejim, diploma-siyi uluslararas kapitalizmin bir maskesi olarak alglamtr. Bu yzden, d ili-kilerden sorumlu halk komiseri Troki, Bolevik rejimi allm dzenin dna

1

Cemil Oktay, Siyaset Bilimincelemeleri, stanbul, Alfa Yay

nlar

, 2003, s. 215.


4/27

Amerikan DPolitikasnn Kkenleri ve Amerikan DPolitik Kltr

121

kartmak istemitir. Bolevik rejim, d ilikilerini klasik diplomasi aygtyladeil, parti aygt eliyle yrtmeye balamt.2 Nazi Almanyas da bu yansmannen u tipini gstermesi asndan nemli bir rnektir.

Uluslararas politikann birincil aktr olan devletlerin d politikalarndabenzerlikler bulmak mmkndr. Uluslararas sistem analizleri, aktr davran-lar konusunda ipular verir. Ancak izledii d politika bakmndan farkllkgsteren bir devletin d politikasn anlayabilmek iin, o devletin iyapsna vesiyasal geliimine bakmak gerekir. D politikay etkileyen eleri James N.Rosenau teori ncesi (pre-theories) deikenler olarak snflandrmaktadr.Rosenau bu deikenleri kii, rol, devlet, toplumsal ve sistemik olmak zere 5grupta toplamtr. Kii deikeni karar alclarn belirleyiciliine, rol deikenikarar alclarn bulunduklar pozisyonlara uygun davranma eilimlerine, devletdeikeni devlet yapsnn karar alclar ne derece snrlandrdna, toplumsaldeiken bir toplumun sahip olduu deerlerin, ulusal btnlk dzeyinin vesanayileme derecesinin o devletin d ilikilerinin etkisine, son olarak sistemikdeiken bir devletin d dnyadan gelen corafi ve ideolojik etkilere ne kadarak olduuna iaret eder.3 Bu almada bizi asl ilgilendirecek olan kii, top-lumsal ve sistemsel deikenlerin ABDnin d politikasnn geliiminde ne dereceetkili olduudur.

Demokratik rejimleri ele alrsak, bu rejimler ne kadar demokratik olursa ol-sunlar, siyasal geliimleri bakmndan byk farkllk gsteririler. Devletlerin i

politik sreleri gibi d politik sreleri de birbirine benzemez. Her devletinkendine zg bir d politika gerei vardr; nk her eyden nce hibir devletkendisini evreleyen d dnyadan ayn derecede etkilenmez. Bu etkileimde,devletlerin i politik geliim srelerine kadar giden nedenler bulmak mmkn-dr. Doal olarak da, bir devlet kuruluundan itibaren gc ve ideolojinin etki-siyle daha aktif bir d politika izleyebilir. politik yaplarn d politikaya olanetkileri bakmndan Amerikan d politikas bizi yakndan ilgilendirmektedir.nk Amerikan siyasal rejiminin kendine zg deerleri kuruluundan itibarend politikasna yansmakta gecikmemitir. Kendine zg siyasi geliimi gerei

ABD uzun bir sre etkili bir d

politika izlemekten uzak durmutur. Bu bak

m-dan ABDnin dnya gc statsne ykseliinin altnda yatan nedenleri bytealtna almak zorundayz. nk ABDnin dnya gc olma statsne ykselmesirealist anlamda rasyonel bir seyir izlememitir. Amerikan d politikasnn z-gnln aratrrken aklmza u sorular gelmektedir: Eer bugnk ABDyi

2 Theodore von Laue, Soviet Diplomacy: G.V. Chicherin, Peoples Commisar For ForeignAffairs, 19181930,Gordon A. Craig ve Felix Gilbert (der.),The Diplomats (19191939),Princeton, Princeton University Pres, 1953, s.234281.

3 James N. Rosenau, The Scientific Study of Foreign Policy, New York, The Free Press,

1971, s. 108.


5/27


122

oluturan topraklarda ABD olmasayd, yerine gelecek gcn veya devletin dpolitikasnda neler farkl olurdu? Benzer bir ekilde, Amerikallarn evresindesmrgeci glerin bulunmad bir ktaya g etmesi durumunda Amerikan dpolitikas nasl bir ekil alrd? Bu sorular ABDnin bugnk statsne ulamas-nn bir tercih mi yoksa bir zorunluluk mu olduu konusu zerinde odaklanmak-tadr.

Amerikan D Politikasnn GelenekleriABDnin ngiltereye kar verilen bamszlk savann yan sra bir siyasal felse-fe ile kurulmu olmas, onu herhangi bir deer iermeyen bir d politikadanfarkl klm; ona byk bir zgven vermitir. Amerikan Bamszlk Bildirge-sinin evrensel nitelikte olan karakteri de, ABDyi kuranlarn ABDnin zgnkarakterine olan inanlarn kuvvetlendirmitir. Bu zgn karakterde din oknemli bir yere sahipti. nk din ABDnin siyasi kltrnn yaptalarndanbiri olmutur. Bu siyasal kltrn ana unsuru olan Pritenler, ABDyi her trldinsel baskdan kurtulduklar ve kendi inanlarna gre oluturacaklar bir lkeolarak grmekteydiler. Bamszln kazanlmasndan nce de, AmerikallarTanry gerek krallar olarak grmekteydiler.4 ABDnin kurulu felsefesinde,dinsel ve siyasal zgrlkler biri olmadan dierinin dnlemeyecei tamamla-yc deerler olarak alglanmtr.5 ABDnin kurucu babalarndan Thomas

Jefferson, Amerikallarn Tanrnn seilmi halk olduu inancndayd.6 Bu yz-

den Jefferson, ABDyi kuran 13 koloniden oluan topraklarn genilemesinin sonderece doal olduunu dnyordu.7 ABDnin Kurucu Babalarndan JamesMadison da, ABDnin kuruluundan nceki dnemi, kaba kuvvetin egemenolduu karanlk a olarak nitelendirmekteydi.8 Keza daha sonraki bakanlar-dan John Adams, ABDnin btn Kuzey Amerikaya hkim olmak istemesininABDnin doal bir hakk olduuna inanmaktayd.9 Adamsa gre Kuzey Amerikaile Amerika ktas ayn anlama geliyordu.10 Adams Tanrnn ABDyi zelliklekutsadn ve Amerikan d politikasnn hakiki gidiatnn ancak byle anla-labileceini dnyordu.11 Bu esizliin bu devletin d politikasna yansmas-n, ABDnin kurucusu George Washingtonn grevden ayrlrken yaynlad

4 Walter A. McDougall, Promised Land, Crusader State: The American Encounter With theWorld Since 1776, Boston, Mariner Books, 1997, s.15.

5 bid., s. 17.6 Walter LaFeber, The American Age: U.S. Foreign Policy At Home And Abroad 1750 To

The Present, New York, Norton, 1994, s. 45.7 McDougall, Promised Land, s.78.8 bid., s.23.9 Lafeber, American Age, s.81.10 bid., s.76.11

bid.


6/27


123

veda mesajnda gryoruz. Washington mesajnda, doas itibariyle Avrupa siya-setinin Amerikaya yabanc olduunu belirterek, ABDnin ileride Avrupal gler-le ayn ittifak iersinde yer almaktan uzak durmas gereinin altn iziyordu.12

te, ABDnin esiz olduu inancnn, yeni kurulan her devletin bir sre son-ra kazand gvenlik arzusu birlemesi kendisini tek tarafllk (unilateralism)eklinde gsterdi. Bu tek taraflln en ak ekli, 1823te Bakan JamesMonroenun ilan ettii Monroe Doktrininde grlmektedir. Monroe Doktrininintemeli, Eski Dnya olarak adlandrlan Avrupa ile Yeni Dnya olan Amerikannkaln izgilerle birbirinden ayrlmasna dayanr. Monroe Doktrininin altndayatan felsefeye gre, alkanty temsil eden Avrupa ktas Amerika ktasndanuzak tutulmalyd. Monroe Doktrini ile ABD, ayn zamanda Avrupal smrgeciglerin Amerika ktalarndaki nfuzunu sona erdirmek ve kendi nfuzunu pe-kitirmek amacndayd. ABDnin Monroe Doktrinini ilan etmesine ngiltereninn ayak olduunu sylemek yanl olmaz. ngiltere, Amerika ktalarnn sunduuekonomik kazanlar dier Avrupal glerle paylamamak iin ABDye Amerikaktalarnn dier Avrupal glerin nfuzuna kar korunmas teklifinde bulun-du.13 Ancak ABD byle bir role yanamad; nk aksi takdirde ngiltereye birekilde baml olacakt. nk ABD gereinde Fransa, spanya, Rusya gibi Av-rupal gleri de ngiltereye kar kullanabilmeliydi. Monroe Doktrininde szkonusu olan spanyann Latin Amerikadaki smrgeleriydi; fakat spanyannburalar kaybedecei anlalnca, ortaya kan g boluunun ngiltere veya Rusya

tarafndan doldurulmasnn nlenmesi ABDnin balca amac haline geldi.14

Amerikay ynetenlerin Kuzey Amerikay sahiplenme arzularnn felsefi

temeli gittike derinlemekteydi. Bu derinleme, kendisini Ak Yazg(Manifest Destiny)olarak bilinen siyasal felsefede gstermitir. Ak Yazg anla-y, ilk olarak gazeteci John O. Sullivan tarafndan ortaya atlmtr. Bu anlayagre, ABD bulunduu ktada ok doal bir yaylma hakkna sahipti ve ABDye buhakk veren bizzat Tanr idi. Dolaysyla, bu hakk ABDnin elinden almaya a-lmak, Tanrya kar gelmekle e anlamlyd.15 Bu dncenin temsilcileri, bu-nunla yetinmeyip Tanrnn ABDyi ayn zamanda dnyann geri kalan yerlerini

de zgrletirmesi iin grevlendirdiine inanmaktayd

. Bu dnya gr, srek-li art gsteren Amerikan nfusunun ktada yaylmas iin uygun bir ortam ha-zrlad.

Amerikan d politikasnn geliimini irdelerken, d politikasnn geliimiiin kritik yllarn 1865 ile 1900 yllar arasnda olduunu belirtmek gerekir.

12 McDougall, Promised Land, s.46.13 LaFeber, American Age, s.8384.14 McDougall, Promised Land, s.69.15

bid., s.77.


7/27


124

nk bu zaman dilimi, sanayileme ile birlikte ABDnin ekonomik bir g sta-tsne ykseldii yllardr. Her eyden nce, Amerikan Sava (18611865)Andrew Carnegie, John D. Rockefeller gibi Amerikan kapitalizminin sembolisimlerinin glenerek kmasna ve dolaysyla da Amerikan ekonomisinin b-yk bir atlm yapmasyla sonuland. Nitekim 1886da Amerikan ngilizcesinekapitalizm szcnn de girdiini gryoruz.16 Bu zaman dilimi iersinde l-kenin nfusu ikiye katlanarak 71 milyona km, lkenin toplam retimi dengiltereyi geride brakmtr.17 ABDnin 1865 ile 1898 arasndaki ihracat dabyk bir ivme kaydederek 281 milyon dolardan 1,2 milyar dolara kmtr.18ABDnin ekonomik bakmndan lek deitirmesine paralel olarak, lkedekikamuoyu elitleri arasnda daha etkili bir d politika izlenmesi ynndeki eilim-ler glenmitir. Nitekim The New Republicdergisinin kurucusu Herbert Croly,

yeni bir d politika geleneine nclk etmitir.19

lerici emperyalizm(progressive imperialism) olarak tanmlanan bu gelenek, ABDnin dier devletle-re kar uygarlatrc bir misyon stlenmeye hakk olduuna inanmaktayd. Ger-ekten de, ABDyi kuranlarn sahip olduklar dnya grnn, ABDnin gle-nen ekonomisi ile birlemesi ilerici emperyalizm olarak adlandrlan bir d poli-tika geleneinin oluumuna zemin hazrlamtr. Bu politikann oluumundaAlfred T. Mahann da byk etkisi olmutur. Mahan, Roma mparatorluundanetkilenmi bir askeri stratejisyendi ve gelitirdii Deniz Gc Teorisi ileABDde byk yank uyandrmt.20 Mahana gre ABD bir deniz gc olmakzorundayd; nk Amerikan sanayisinin retim fazlasna yeni pazarlar bulun-mas gerekiyordu. Mahan bu konudaki grlerini u ekilde zetliyordu:Benbir emperyalistim; nk yalnzc deilim.21 ABDnin ekonomik ykseliinin,Mahan rneinde grld gibi dnce elitlerini ve bata William McKinleyve Theodore Roosevelt olmak zere Amerikan bakanlarn ynlendirdiini g-ryoruz.

Btn bunlar, ABDnin kendi evresini doal bir yaylm alan olarak algla-masyla sonulanmtr. Bu dorultuda ilk olarak spanyaya bal bir smrgeolan Porto Riko askeri mdahale ile 1898de spanyann elinden alnmtr. Fa-kat ABDnin d ilikileri asndan asl nemli olan 1898 ylndaki ABD-spanya

savadr. Kba nedeniyle kan bu sava Amerikan d politikasnn geliiminednm noktas niteliinde bir etki yapmtr. nk spanyann yenilgiye ura-tlmas ister istemez ABDyi geriye dn olmayan bir biimde byk glerarasna sokmutur. nk uluslararas politikada dnya gc statsne ykse-

16 LaFeber, American Age, s.161.17 bid. , s.160.18 LaFeber, American Age, s.160.19 McDougall, Promised Land, s.120.20 bid. , s. 101102.21

bid. , s.104.


8/27


125

len bir g kolay kolay bu konumundan feragat edemez. Bu zaferle birlikteABDnin sahip olduu ekonomik gc, siyasi gce dntrmesi gerektiine dairinan, kamuoyunda arlk kazanmtr. Bu sava ilerici emperyalizm akmnnAmerikan d politikasnn kimliinin deimesinde nasl etkili olduunu gs-termektedir. Bir Amerikal tarihiye gre, byle bir zafer Amerikallarn tutkula-rna ve arzularna ivme kazandrd.22 ABD bakanlar da bu duruma uyum sa-lamakta gecikmedi. Nitekim Bakan William McKinley Amerikan bakanlarnnsava zamanndaki bakomutanlk yetkilerini Kongrenin izni olmadan artrd vebu durum ileriki bakanlar iin rnek oluturdu.23 Buna paralel olarak da kamu-oyunda gl bakan imajnn domakta olduunu gryoruz. Zaten ulusal g-venlik brokrasisi de buna uygun olarak gcn artrmaya balamtr. 1890daDeniz Kuvvetlerindeki st dzey askeri yetkililer, ABDnin Kuzey Amerikay

Avrupal

glerden korumak iin gcn mutlaka art

rmas

gerektii inanc

n-dayd.24 ABDnin kendi evresini doal yaylma alan grmesinin bir dier rne-ini Hawainin ilhak edilmesinde gryoruz. McKinley ABDnin en azCaliforniaya ihtiyac olduu kadar Hawaiye ihtiyac olduunu belirtmekten gerikalmyordu.25

Bilindii gibi, kresel politika izleyen byk gler karlarn kendi asgarigvenlik gereksinmelerinin stnde belirleme ayrcalna sahiptir. ABD de bukonuda bir kural dlk tekil etmedi. Sahip olduu kaynaklardan dolay bu l-kenin byk g olmaktan kanamadn ve ona uygun davrand gryoruz.ABDnin artan ekonomik gcne paralel olarak bata Asya olmak zere kreselekonomik karlar nem kazanmtr. nk ABDnin sanayilemesine bir so-nucu olarak, lkenin ihtiyalarnn tesinde bir sermaye fazlasnn ortaya km-t.26 Bu anlayn doal bir sonucu olarak, in zerindeki ekonomik nfuz m-cadelesine ABD de dhil olmutur. Nitekim McKinley dnemi Dileri Bakan

John Hay, XX. yzyln banda Amerikan d politikasnn geleceinin indeolduu eklinde bir hedef belirliyordu.27 Bu dorultuda ABDnin indeki kar-larn korumak iin Filipinlerde salam bir kprba elde etme istei Amerikanbakan olan McKinley tarafndan benimsendi ve McKinley Amerikan birlikleriniilk defa Bat Yarkre darsna yollad. Bu yzden, Amerikal tarihi William

Appleman Williams A

k Yazg

n

n XX. Yzy

ldaki eklinin hem laik hem dedini unsurlar ierdiinin altn izmekte ok hakldr.28

22 Fareed Zakaria, From Wealth to Power: The Unusual Origins of Americas World Role,Princeton, Princeton University Press, 1998, s.159.

23 LaFeber, American Age, s.196.24 McDougall, Promised Land, s.108.25 LaFeber, American Age, s.204.26 bid., s.236.27 Zakaria, From Wealth to Power, s.162.28 William Appleman Williams, The Tragedy of American Diplomacy, New York, Norton,

1988, s.59.


9/27


126

McKinleyin halefi Theodore Roosevelt de ilerici emperyalizm akmnn olu-umunda ve glenmesinde etkin bir rol oynam ve ABDnin dnya gc seviye-sine ykselmesinde nemli pay sahibi olmutur. Bakan Roosevelt ABDnin bl-gede jandarmalk grevi stlenmesi gerektiine inanyordu.29 Nitekim 1903teABDde ilk defa genelkurmay bakanlnn kurulduunu gryoruz.30 RooseveltKongreyi olduka hantal buluyor ve bakann d politikadaki belirleyiciliinindaha da artmasn istiyordu. Roosevelt ile birlikte ABD reelpolitik anlamndagerek bir d politika kimlii kazanmaya baladn gryoruz. Dolaysyla,Rooseveltin saldrgan d politikas gl bir bakan ortaya karm, aynekil-de gl bir bakann ortaya k daha saldrgan bir d politikay beraberindegetirmitir.31 Bylelikle, ABD Monroe Doktrini ile d ilikilerinde benimsediiizgiyi yava yava amaya balamtr. Bu durum kendisini zellikle Latin Ame-

rikada gstermitir. Monroe Doktrininin ihtiyatl izgisine karlk, RooseveltABDnin sahip olduu ekonomik gle Latin Amerikay nfuz sahasna dn-trmeyi amalamaktayd.32

Theodore Roosevelt ABDnin sahip olduu ekonomik gcn ABDnin siyasianlamda da bir dnya gc olmasn ister istemez zorunlu kldn ve bundanvazgemenin ABDnin aleyhine olacann idrakine varmt. Bu bakmdan ugerein altn izmek gerekir ki hangi geleneklerin etkisinde kalrsa kalsn birlkenin sahip olduu d politika potansiyeli, o lkenin daha aktif bir d politikaizlemesi iin gereken karar alclar zaman iersinde yaratmaktadr. Dolaysyla

hibir bakan byk g olma statsnden kolay kolay geri adm atmak isteme-mitir. Walter McDougalla gre bu eylemlerden hibiri Amerikan halkndan veKongreden tepki almad. nk zaman iersinde emperyalizm Amerikan dpolitikasnn oktan kabul edilmi bir gelenei haline gelmi; hatta eski gelenek-lerin doal bir ifadesiydi.33

Woodrow Wilson ile birlikte Amerikan d politikas farkl bir yn izlemeyebalamtr. Artan gc dolaysyla ABDnin Roosevelt izgisine devam etmesidaha akla yatknd. Buna karn ABD, Woodrow Wilson gibi uluslararas ilikilerdncesinin geliimi asndan idealizme katk salayan bir devlet adamn ken-

di iersinden

karmay

baarm

t

r. Wilson kendisinden nceki nemli say

dainsan gibi Amerikan topraklarnn ve Amerikan ulusunun Tanr tarafndan sei-lip grevlendirildiini dnyordu.34 Bu yzden de Amerikan ktalar sz ko-

29 LaFeber, American Age, s.248.30 Chalmers Johnson, Der Selbstmord der Amerikanischen Demokratie, (ev. Hans Freundl

ve Thomas Pfeiffer), Mnih, Karl Blessing Verlag, 2003, s.66.31 LaFeber, American Age, s.239.32 bid., s.249.33 McDougall, Promised Land, s.114.34

Henry Kissinger, Diplomacy, New York, Touchstone Simon and Schuster, 1995, s.46.


10/27


127

nusu olduu zaman, Amerikan mdahaleciliinde bir deime grlmemitir. Budorultuda Wilson Meksika, Nikaragua ve Haitiye askeri mdahalede bulun-maktan ekinmemitir.

Wilson siyasal felsefe olarak ABDnin iki okyanusla korunmu corafi ko-numunun ve cumhuriyeti ynetim biiminin bu lkeye dnyaya bar getirmekiin bir misyon yklediini dnyordu.35 Wilsonn dnd, ABDnin sa-hip olduu byle bir birikimi insanln ortak yarar iin kullanmasyd; nkona gre devletlerin karlar dnya uluslarnn karlarndan gemekteydi. 36

Woodrow Wilson, ina etmek istedii yeni uluslar aras dzenin merkezi olarakMilletler Cemiyetini grmek istiyordu. Fakat tm abalarna karn, WilsonABDnin Milletler Cemiyetine girmesini Kongreye kabul ettiremedi. nkbirok Kongre yesi iin ABDnin dnya ileriyle daha aktif biimde ilgilenmesidoru deildi. Onlarn gznde, Bolevik Devriminden sonra Avrupa ile Rus-yann bulunduu corafya adeta zehir samaktayd.37 Bu sonuta SenatrLodgeun ban ektii bir grup senatrn Bakan Wilsona olan kiisel dman-l da nemli bir rol oynad.38 Btn bu gereklere karn, ABD arln iyiceartran uluslar aras dinamiklerin ne zamana kadar dnda tutabilirdi?

Yukarda da belirttiimiz gibi, ABDnin bir dnya gc olmasnda d evrekoullarnn nemli bir etkisi olmutur. Avrupann ekonomik durumu Ameri-kan ekonomisini etkiledike artk ABD iin dnya ilerine kaytsz kalmak iyicezorlamaktayd. nk Amerikan ekonomisinin bymesinde Avrupann azm-

sanamayacak bir pay vard. I. Dnya Sava sona erdiinde Avrupal devletlerinABDye 3,5 milyar dolardan fazla borcu bulunmaktayd.39 1929 Dnya EkonomikBunalm ile en st noktaya kan karlkl bamllk etkeninin I. Dnya Sava-ndan itibaren Amerikan d politikasn ciddi biimde etkilerinin olduunugryoruz. Bu nedenle, ABD ile Avrupann ekonomik ve siyasi istikrarn birlik-te dnmek gerekiyordu. ABDnin yalnzclk politikasn srdrmesinin nekadar g olduu gzler nne serilmekteydi. Her ne kadar, ABD Milletler Ce-miyetine girmemi olsa da, iki sava aras dnemde kendisini dnya sorunlarn-dan soyutlamay baaramamtr. ABDnin Briand-Kellogg Paktna nclk et-

mesi ve Washington Deniz Silahs

zlanma Konferans

na kat

lmas

bu gereingstergeleridir. I. Dnya Savandan sonra Avrupada ortaya kan g boluu,ABD yalnzclnn gerek anlamda srdrlmesini olanaksz klmtr.

35 Johnson, Der Selbstmord, s.69.36 Kissinger, Diplomacy, s.4455.37 LaFeber, American Age, s.329.38 Mehmet Gnlbol, Milletleraras Siyasi Tekilatlanma, nc Bask, Ankara, Ankara

niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Yaynlar, 1975, s.77.39

LaFeber, American Age, s.315.


11/27


128

ABDnin II. Dnya Savana girmesine yol aan, Pearl Harbour saldrs daAmerikan d politikas asndan dnm noktas niteliinde olmutur. PearlHarbour ile birlikte ABDnin savaa girmesi bir kardan ok bir ilke sorunu ha-line gelmitir. Pearl Harbour sonrasnda Nazi Almanyasnn ABDye sava ilanetmesi, Amerikan d politikasnda yeni bir dnem balatmtr. Savatan sonraBakan Franklin Roosevelt ve Dileri Bakan Cordell Hull yeni bir dnya kurmaarzusuna girimilerdir. Birlemi Milletlerin merkezi olarak New Yorkun seil-mi olmas bunun en iyi gstergelerinden biridir. Avrupaya ynelik MarshallPlannn II. Dnya Savandan sonra devreye sokulmas ABD ile Avrupa arasn-daki karlkl bamlln tekrar altnn izilmesi bakmndan nemliydi. ABDDileri Bakan George Marshall, Marshall Plan ile ilgili 1947de Harvard ni-versitesinde yapt nl konumasnda, ABDnin refahnn Avrupada byyen

bir ekonomiye bal olduunun altn iziyordu.40

ABDnin II. Dnya Savanda Nazi Almanyasna kar oluturulmu koalis-

yona nderlik edip, onu zafere ulatrmas kendi kamuoyu ve dnya kamuoyunezdinde ABDnin belli bir misyonu olduu inancn kuvvetlendirmitir. Doalolarak, II. Dnya Savandan sonra Bat dnyas iersinde bir g boluununbelirmi olmas, ABDnin bir daha terk etmemecesine dnya siyasetine etkinkatlmna ortam hazrlamtr. ABDnin sahip olduu ve daha nceki hibir k-resel gce benzemeyen siyasal geliimi, farkl d politika sentezlerinin oluumu-na hizmet etmitir. Wilsoncu idealizmin Souk Sava ile etkileime girmesi kre-

sel iyilikseverlik (global meliorism) denilen d politika akmn oluturmutur.Bu akmn savunucularna gre, d politika uzun vadeli bir ina faaliyetidir veABD bunu ancak bir blgede yaayan halklarn karlarn gzeterek sosyo-ekonomik boyutlu aralarla gerekletirebilir. Bu sentezin oluumunda d dn-yadan gelen etki ve basklarn byk etkisi olmutur. Bu anlay daha ok De-mokratlar tarafndan savunula gelmitir. Bu anlaya zaman zaman yumuakemperyalizm de denmektedir.41

Avrupal glerin ABDnin dnya politikasna giriine ortam hazrladnrahatlkla grmek mmkndr. Amerika ktalarna ynelik Avrupadan gelen

etkiler olmasayd

, Amerikan d

politikas

daha uzun sreler yaln

zc

kalmayamahkmdu Bu yzden, ortaya kan tabloda Avrupal glerin nfuz politikala-rnn kkrtc etkisi yadsnamaz bir gerektir. Bunun sonucunda da, Ak Yaz-g ve Monroe Doktrini, bu lkenin artan gc ile birlikte yerini blgesel yayl-macla dnt. Ayn zamanda ABDnin sahip olduu siyasal felsefe, d politi-kasnn farkl ynlere ekilmesi iin uygun bir ortam yaratmtr.

40 George Marshall, Modern History Sourcebook: The Marshall Plan, 1947,www.fordham.edu/halsall/mod/1947/marshallplan1.html (Eriim Tarihi 10 Nisan 2008).

41

Johnson, Der Selbstmord, s.98.


12/27


129

ABDnin ekonomik adan glenmesi, bu devletin reelpolitiki davranarakdnya siyaseti izlemesine ortam hazrlamtr. Ekonomik ltler bakmndangeen yzyln banda yeryznn en sanayilemi lkesi haline gelen ABD buekonomik verileri d politikasna yanstmaktan ne kadar kanabilirdi? nkgl bir devlet olarak ayakta kalabilmek, mevcut uluslararas politikann ileyimantna uyum salamaktan geiyordu. Bu yzden, Theodore Roooseveltinsahip olduu d politika vizyonu ABDnin kapsn almakta fazla gecikmemitir.Bu lkenin XX. yzyln banda sahip olduu ekonomik gstergeler gz nndebulundurulduunda, bu lke eninde sonunda Theodore Roosevelt gibi bir lideresahip olacakt. Uluslararas politika terminolojisiyle ifade etmek gerekirse,Theodore Roosevelt neo-realist etkilerden kaamayacak bir liderdi.

ABDnin sahip olduu misyoncu deerlerin emperyalizme varmas iin orta-da kayp bir halka sz konusuydu. Bu kayp halka ekonomik g olmaktan bakabir ey deildi. nk iinde bulunulan a, dnya kapitalizminin doruklarnaulat bir a idi. Burada azar azar yaplan politika deiimlerinin yapt etkile-ri da grmek mmkndr. Atlan her admla birlikte ABDnin bilinen yalnzcl-na dnmesi bir daha mmkn olamad. Theodore Rooseveltin sahip olduuvizyon olan ilerici emperyalizm, Amerikan deerlerinin muhafazakr ideolojininsenteziyle oluurken, Wilsonun sahip olduu vizyon, Amerikan deerlerinindaha liberal bir ideolojinin senteziyle olumutur. te bu ekilde Amerikan dpolitika geleneinin iki farkl kola ayrld gryoruz.

Elbette, Amerikan d politik kltrn sadece ABDyi ynetenlerin alglamave baklaryla aklayamayz. Amerikan d politik kltrn ele alrken, hereyden nce ABDnin bulunduu corafyay gz nnde bulundurmamz gerekir.D corafi evreyi alglama, nasl bir devletin d politikasn etkilerse, d cora-fi evre de bir devletin d politikasnda belirleyicilik kazanr. ABDnin d politi-kasnda corafya etkeni birok lkeden daha baskn bir karaktere sahiptir.ABDnin evresinde yaylaca doal bir alan bulunmas, corafyann bu lkenind politika kimliinin oluumundaki belirleyici etkisini gstermitir. evresindebulunan lkelerin sosyo-ekonomik bakmdan gelimemi kk lkeler olmas-

n

n Amerikan kimliini daha kibirli k

ld

bir gerektir. Bu gerek, bir siyasalfelsefe ile birletii zaman ABDye farkl bir karakter vermitir. nk devletlerd ilikilerini yrtrken baskn bir d corafi evrenin etkilerinden kaabilme-leri ok zordur. Hitler Almanyas ABDyi II. Dnya Savana ekmemi olsayd,Amerikan d politikas daha farkl bir ynde geliebilirdi. Bu durum, ynetenle-rin siyasi felsefeleri bir yana, Avustralyann neden bir ABD olamayaca gerei-ni gzler nne sermektedir.


13/27


130

Souk Savan BelirleyiciliiBugnk Amerikan d politik kltrn ele alrken, Souk Savan ABDnin d

politikasnn bugnk kimliini kazanmasnda ok nemli bir rol oynad sap-tamasn yapmak zorundayz. ncelikle Souk Sava sayesindedir ki, bugnkgl bakan imaj kamuoyuna yerlemitir. Ayn zamanda, bugnk anlamdakiAmerikan d politika yaplanmasnn altnda Souk Sava gerei yatmaktadr.Savunma Bakanl ve CIA bu oluumda byk pay sahibi olarak gl bir dpolitik kltr retebilmitir. II Dnya Sava sonrasnda, Sovyetler BirliininDou Avrupada ideolojik yaylma peinde komas, ABDnin d politikasnda dayeni bir ideolojinin ortaya kmasna hizmet etmitir. Ortaya kan anti-komnist ideolojiyle, ABD Sovyet tehdidine kar, tarihinde daha nce grlme-mi bir d politika yaplanmas iersine girmitir. Bugnk devasa bir konumaulam olan Savunma Bakanl yaplanmasnn Souk Savan balamasylaayn zamana rastladn gzden karmamalyz.

Souk Sava kltrnn Amerikan kamuoyunda yaratlmasnda karar alcd politika elitlerinin nemli bir rol olmutur. Bu konudaki en nemli isimler-den bir kukusuz George F. Kennandr. Kennann 1947de Mr. X ismini kulla-narak yazd Sovyet Tutumunun Kaynaklar isimli makalesi onu ABD SoukSava stratejisi olan evrelemenin mimar haline getirmitir. Kennan, SovyetlerBirliinin iyapsndan kaynaklanan nedenler dolaysyla Sovyet d politikasnndeimesinin mmkn olmad inancndayd.

Souk Sava kltrnn oluumunda, 1950de Truman ynetimince kabuledilen NSC68 belgesi bu konuda dnm noktas olmutur. Bu belge ABDninanti-komnizme kar sonuna kadar mcadele etmesini savunan bir Souk Savamanifestosudur. Kabul edilen NSC68 belgesiyle Sovyetler Birliinin Dou Av-rupada mutlak g kurma peinde olduu ve bunun da Sovyetler Birliinindeitirilemez doasndan kaynaklandnn altn iziliyordu. Bu nedenle SoukSava kanlmaz bir gerekti.42 Souk Sava dnemi iersinde Sovyet rejimininateist bir karaktere sahip olmas da, ABDnin d politika gdlenmesini glen-dirmitir. Bakan Trumana gre Souk Sava aslnda inan ve materyalizm ara-

sndaki bir savat.43 Time dergisinin kurucusu Henry Lucea gre Souk savaher eyden nce kutsal bir savat. Amerikal bir tarihiye gre ise, ABD en stnmanevi otoriteyi yardma ararak kendi ak yazgs iin rtlmesi olanakszbir onay kazanmt.44 Zaten din ile demokrasinin birbirinden hibir biimde ayrdnlememesi ABDnin kurulu felsefelerinden birini oluturmaktayd. Nite-

42 LaFeber, American Age, s.505.43 McDougall, Promised Land, s.169.44 Francis Stoner Saunders, Paray Verdi Dd ald, CIA ve Kltrel Souk Sava, (ev.

lker nce), stanbul, Doan Kitap, 2004, s.307308.


14/27


131

kim Souk Savan en gerilimli zamanlarndan biri olan Eisenhower dnemindedileri bakanl yapan John Foster Dulles koyu bir Presibiteryen kltr alm-t. Amerikan siyasal kltrnn en nemli bileenlerinden biri olan din faktr,Souk Sava ideolojisinin yaratlmasnda elitleri etkilemi hatta onlarn ilerinikolaylatrmtr.

II. Dnya Savandan sonra Amerikan d politikasna yn veren isimler,Amerikan kamuoyunu Sovyetler Birliini bir tehlike olarak grmeye koullan-drmlardr.45 Souk Sava'n en etkili isimlerinden Dean Acheson ve Paul Nitze,Souk Sava kltrn Amerikan kamuoyuna yerletirmek iin komnist tehdi-din rktc bir portresini izmilerdir.46 Bu dorultuda, kresel dzeyde Ame-rikan sisteminin ayakta kalabilecei bir ortamn yaratlmasna giriilmitir. Btndnyada daha nce ei grlmemi Amerikan askeri yaplanmasnn inas, artanaskeri yardmlar, alnan sivil savunma nlemleri ve yrtlen psikolojik sava,bu politikann nemli aralaryd.47 Souk Sava, Amerikan deerler sistemindebulunan unsurlar olabildiince ideolojikletirmitir. Ayn zamanda, oluturulananti-komnist ideoloji McCarthyci ideolojinin oluumuna ortam hazrlamtr.48Amerikal gazeteci Walter Lippmann daha nceden byle bir yaplanmannABDdeki anayasal dzeni sarsaca ngrsnde bulunmutu.49

D Politika Kltrte byle bir Souk Sava yaplanmas sonucundadr ki, ABD Souk Sava sonra-

s dnyaya uyum salamada zorlanmamtr. George H. W. Bush ynetimi sonaererken, 1992 ylnda Paul Wolfowitz tarafndan kaleme alnan Savunma Plan-lama Klavuzu adl Pentagon raporunda ABDnin tek sper g kalma kararllve potansiyel sper glerinin nnn kesilmesi gerei vurgulanyordu.50 Bubelgenin de ortaya koyduu gibi, ABD kendisini tarihteki dier hegemonyacglerle karlatrma lksn brakmaya yanamak istememitir. nk

Washingtonn gznde, tarihin her dneminde liderlie ihtiya duyulmutur;aksi takdirde uluslararas ilikilerde g boluu ortaya kacaktr. Bu koullaraltnda da, hibir devlet bu grevi ABDden daha iyi yapamayacaktr. Grld

gibi, Amerikan d

politikas

n

n oluumundaki sre sadece tek yanl

olarakilememektedir. Ayn zamanda, sper g olmann kendisi de bir d politik

45 LaFeber, American Age, s.381.46 Noam Chomsky, Medya Gerei, (ev. Abdullah Ylmaz ve Osman Aknhay), stanbul,

Everest Yaynlar, 2002, s.45.47 Fred Kaplan, The Wizards of Armageddon, New York, Simon and Schuster, 1983, s.140.48 LaFeber, American Age, s.510.49 bid., s.484.50 Christopher Layne, The Unipolar Illusion:Why New Great Powers Will Rise,

International Security, Cilt 17, No 3, 1993, s. 5-51.


15/27


132

kltr retmektedir. Btn bunlarn sonucunda, kuruluundan bugne kadar,felsefesiyle, kltryle bir Amerikan kltnn yaratldn gryoruz. Bu inancagre zgrlklerin merkezi olan ABD asla hata yapmaz. Nitekim CumhuriyetiParti eski bakan adaylarndan Rudolph Guilliani ABDye olan inancn dindenfarksz olduunu ne srerek bu gerei dile getirmitir.51

Bugn ABDyi ynetenler Amerikan d politikasna bir sreklilik ve btn-lk erevesi iinde bakmak istemilerdir. Bu sreklilik ve btnlk anlay,Amerikan d politikasnn bir misyon iin var olduunu daha inandrc klmayamalamaktadr. Amerikal karar alclarn bu sreklilie atfta bulunmas iyi birideolojik silahtr. nk bu tarihsel sreklilik vurgusu Amerikal karar alclarabyk g vermektedir. Bu durum, ABDnin kendi d politikasn daha misyon-cu gsterebilme konusunda elini glendirmektedir. rnein George W. Bush,farkl gelenekten gelmesine karn Woodrow Wilsondan alnt yapabilmekte-dir.52 ABDnin d politika gemiinde Avrupa gleri gibi birbirinin yerini alankoalisyonlarda yer almak bulunmamaktadr. Bunun yerine, Amerikan d politi-ka kltrne hkim olan dnce d politikasnda belli bir misyona hizmetedecek bitirici iler yapmaktr. te bu misyoncu anlay, Amerikan d politikkltrnn en belirgin zelliklerinden biridir. ABDyi ynetenler kendi d poli-tikalarn misyoncu bir anlayla yorumlamak ve byle tantmak istemilerdir.nk Amerikan d politik kltrndeki yaygn inanca gre, ABD zgrlkadna dnyay Nazizmden kurtarm, komnizmi yenerek zgr dnyay zafere

ulatrmtr. Henry Kissingerin sk sk vurgulad gibi, ABD g dengesi arayiersinde koalisyonlar oluturmaktan ziyade, deer ieren hedefler peinde ko-mutur.53 Dier devletlerin karlar sz konusuyken, ABDnin sorumluluklarnnolduu, Amerikan d politik kltrnn yerlemi klielerinden biridir. Bu du-rumun Amerikan d politikas zerinde kalc etkileri olmutur. Amerikan dpolitikasna yn verenler, ABDyi aklamak iin sk sk II. Dnya Sava gibi Ame-rikan tarihindeki nemli olaylara atf yaparlar. Bu gibi nemli tarihler Amerikand politika kimliini derinletirmektedir. ABDde egemen olan politik kltregre, lkenin d politika gemiiyle hesaplamak diye bir ey sz konusu ola-maz.

Amerikan d politika kltrne hkim olan bir baka dnce, ABDnin s-rekli savunma durumunda olduu ve dier glerden gelen saldrganla maruzkalddr. rnein, Souk Savata, Sovyetler Birlii saldrgan ve yaylmac olantaraf temsil ederken, ABD statkoyu ve uygar deerleri savunan taraftr. Keza

51 George Monbiot, America is a Religion, 29 Haziran 2003, Guardian Unlimited,http://www.guardian.co.uk/columnists/column/0.1007812.00.html.(Eri im Tarihi 24 Mart2008).

52 bid.53

Henry Kissinger, American Foreign Policy: Three Essays, Norton, New York, 1969, s. 9295.


16/27


133

yaymak istedii anlaya gre, ABD Vietnam savana, komnist saldrya kardirenen zgr bir halk savunmak amacyla girmitir.54 Edward Saide gre,ABDdeki egemen medya, dnyadaki yanllar dzeltme ve ktlkleri gidermehakknn Amerikallara ait olduuna inandrmak konusunda olaanst bir roloynamaktadr.55 Yaratlan bu anlaya gre, ABDnin her zaman dmanlar ola-caktr. Bu yzden Souk Sava sonrasnda yaplan kamuoyu anketlerinde en sksorulan sorulardan biri, ABDye ynelik en byk tehdidin kimden geldii idi.Said, ABDnin gznde birok lkenin konumunun ABD, kapitalizm, zgrlkve demokrasinin yanda olup olmadna indirgenmi olduunu belirtmekte-dir.56 Bu yzden ABD iin, kendisinin att bir devlet ayn zamanda demokra-si ve zgrl isteyen bir devlet olamaz. Sz konusu devlet, eer ABD ile at-yorsa mutlaka demokrasi ve zgrlk kartdr. Bir baka deyile, amalanan

dnyada insan haklar ve zgrlklere kar kmak ile ABDye kar kmanndnya kamuoyunda zde olarak alglanmasn salamaktr. Bu gerek ABDninuluslararas ilikilerde tarafszlk politikalarna kar kmasn da iermektedir.Nitekim ABDnin Souk Savataki temel politikalarndan biri de tarafszlndnsel temeline kar kmakt; nk tarafszlk tehlikeli olarak grlm-tr.57 zgrl, sonu olarak da hakl olan temsil eden ABD olduuna gretarafszlk bir olumsuz bir anlam iermektedir.

Bilinen dorularla oynamak ve yeni dorular veya sylemler yaratmak daAmerikan d politik kltrnn zelliklerinden biridir. Saddam Hseyinin

Kuveytten karlmasndan sonra dnemin ABD Bakan George H. W. Bush,Birlemi Milletler Gvenlik Konseyinin nclnde kurulacak bir yeni dnyadzeninden bahsetmitir. Fakat bu duruma zt olarak, George W. Bush SaddamHseyini devirmek iin BM Gvenlik Konseyinin rzasn almamtr. ABD busavaa gereke olarak nleyici sava ad altnda bir doktrin ortaya atmtr.Tpk bunun gibi, serseri devletler (rogue states) kavramnn ortaya atlmas vednya kamuoyuna kitle imha silahlarnn btn dnya iin bir birebir bir teh-ditmi gibi gsterilmesi de yine ayn geree iaret eder. Grld gibi, doru-luu tekelletirmeye almak Amerikan d politik kltrnn ok nemli birunsurudur. Ancak ABD sahip olduu etkiyle bunda byk oranda baarl ol-

maktadr.

Amerikan d politik kltrnn yerlemesi bakmndan gemiteki d poli-tika krizleri bize nemli veriler sunmaktadr. nk Amerikan d politikasnngemiinde sz edilen zaferler, o dnemki bakanlarla zdelemitir. Amerikanhalk genel olarak, d sorunlarda bakana byk bir gven beslemekte ve onun

54 Chomsky, Medya Gerei, s.73.55 Edward Said, Kltr ve Emperyalizm, (ev. Necmiye Alpay), stanbul, Hil Yayn,1998, s. 421.56 bid., s.468.57

Saunders, Paray

Verdi, s.103.


17/27


134

belirleyiciliini arlkl olarak onaylamaktadr. 1991de yaplan bir kamuoyuyoklamasna gre Amerikan halknn %75i ABDnin dnya jandarmas olmasnakar karken, sadece %21i bu gr desteklemitir.58 Buna karlk, ortayakan d politika krizlerinde Amerikan kamuoyunun arlkl olarak bakannarkasnda yer aldn gryoruz. Bu konuda yaplm kamuoyu anketleri bizesalam veriler sunmaktadr: Irakn Kuveyti igalinden sonra, l Frtnas Hare-ktna verilen destek %80 idi.59 Bakan George H. W. Busha Kuveytin kurtarl-masyla verilen destek %89a kt.60 Panamada bu oran %74 idi.61 Saddam H-seyini devirme operasyonu ncesi yaplm olan kamuoyu anketinde Amerikal-larn %75i Bakan Bushu arkasnda yer ald.62 Bakana verilen kamuoyu desteikonusunda dk kalan tek kriz, ABDnin ulusal karlar asndan birincilneme sahip olmayan Kosova operasyonuydu. NATOnun nclnde 1999dayaplan bu operasyona verilen destek %52ydi.63 lkedeki medyann da kriz veatma ortamlarnn bakanlarn poplerliini ykselmesine katk saladngryoruz. Nitekim ABDnin 1986 ylnda Libya lideri Kaddafiye ynelik saldr-snn saati ABDde televizyonun en ok izlendii akam saatlerine denk getiril-mitir.64

Tm bunlarn sonucunda, d politika krizleri ve ardndan gelen mdahale-ler, Amerikan kamuoyunun kanksad olaylar haline gelmitir. Yaratlan bu dpolitik kltr ortamnda, Amerikan kamuoyu Fidel Castro, Saddam Hseyin gibid dmanlarla savamaya altrlmtr. Amerikan d politik kltrnde, ddmanlarn kiiselletirilmesi nemli bir yer tutar. ABDnin scak atma ier-

sine girdii lkelerin demokratik olmamas ve liderlerin d politika alanndakt bir sicile sahip olmas Amerikan bakanlarnn kamuoyundan destek alma-sn kolaylatrmaktadr. Bylelikle, i kamuoyu ve dnya kamuoyu ABDnindnyay tiranlardan temizleme misyonu edindiine altrlmtr. Bu kiiselle-tirmelerin bir dier amac da, i kamuoyuna ABDnin varlna ynelik sreklidmanlarn bulunduuna dair bir mesaj vermektir.

58 US Role in the World: Rejection of Hegemonic Role, http://www.americans-world.org/digest/overview/us_role/hegemonic_role.cfm (Eriim Tarihi 13 Nisan 2008).

59 Gallup Poll Public Opinion, 1991 http://books.google.com.tr/books?id=EY6RQuc0vg-AC&pg=PA164&lpg=PA164&dq=operation+desert+presidential+approval&source=web&ots=saDnXuOkUe&sig=WV3e8QxhNAj7vE7-cpjHYAJvG2A&hl=tr#PPA31,M1(Eri im Ta-rihi 13 Nisan 2008).

60 bid.61 Approval of Bush, Bolstered by Panama, Soars in Poll, 19 Ocak 1990, http://query.-

nytimes.com/ gst/fullpage.html?res=9C0CE5D81330F93AA25752C0A966958260&sec=&-spon=&pagewanted=all (Eriim Tarihi 13 Nisan 2008).

62 Iraq, http://www.pollingreport.com/iraq16.htm (Eriim Tarihi 14 Nisan 2008).63 Crisis in the Balkans: The Poll: Americans, In Poll, See US. Involvement Growing 8

Nisan 1999, http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9501EFDA1438F93BA35757-C0A96F958260 (Eriim Tarihi 13 Nisan 2008).

64

Said, Kltr ve, s.474.


18/27


135

Amerikal semenlerdeki d politikayla ilgili kanaatlerin oluumu konu-sunda Noam Chomskynin keskin eletirileri bulunmaktadr. Bunlardan biriAmerikan semeninin demokrasinin ilemesi dnldnde katlmc olmaypsadece gzlemci olduudur.65 Bununla birlikte, Chomskynin de vurgulad gibiABD medyasn totaliter bir devletin medyasna benzetmek elbette doru deil-dir. yle ki, mevcut sistem canl tartmaya, eletiriye ve muhalefete izin ver-mekte, hatta cesaretlendirmektedir. Fakat bu eletiriler mevcut sistemle ylesinei ie gemitir ki, belirli bir erevenin dna kamaz.66 Bu konuda medyauzman W. Lance Bennett da yle demektedir:

Halk tepeden gelen gl ikna edici mesajlara maruz braklr ve bu mesajla-ra karlk olarak, medya yoluyla anlaml bir cevap veremez Liderler ok b-yk miktarda siyasi gc ellerine geirmi ve destek alnmasn, itaat edilmesinive halk arasnda bariz bir kafa karkl yaratlmasn salamak iin medyaykullanarak, siyasi sistem zerindeki halk denetimini azaltmlardr.67

Chomsky, Amerikan medyasnn dier birok endstriyel demokrasilerdekimedyadan farkl olduunu ve sistemin iktidarn ihtiyalarna uyum gstermeyitevik etmesinden dolay, bu erevenin dna kabilen eletirmenleri karkonulmas zor bir karalama kampanyasnn beklediini belirtmektedir.68 Bu ei-limler, ABDnin ideolojik yaklat Castro gibi liderlere kar daha gldr.

ABDde d politika karar alma mekanizmasnda bir tamamlayclk gze

arpmaktad

r. Bu mekanizma iersinde, brokrasi, ok uluslu irketler ve d

politika dnce kurulular/vakflar arasnda ok salam ilikiler bulunmakta-dr. Bir dner kapy andrrcasna, Amerikal d politika elitleri bu yer ara-snda dolanmaktadrlar.69 Medyayla birlikte bu kesim, ABDdeki en nemli dpolitika kamuoyu elitlerini oluturmaktadr. Nitekim Souk Savataki dileribakanlarndan John Foster Dulles ve Dean Rusk Rockefeller Vakf bakanln-dan dileri bakanlna atanmlardr.70 Nelson Rockefeller da Bakan Forddneminde bakan yardmcl yapmtr.

Amerikan d politikasyla ilgili karar almada, azar azar yaplan politika de-

iikliklerinin de (incrementalism) d

politika oluumunda byk bir belirleyi-cilii vardr. Bu karar alma tekniinde, karar alclar gelimelere gre azar azar

65 Chomsky, Medya Gerei, s.23.66 Noam Chomsky ve Edward S. Herman, Rzannmalat: Kitle Medyasnn Ekonomi Politi-

i, (ev. Dr.Ender Abadolu), stanbul, Aram Yaynclk, 2006, s.422.67 bid. s.422423.68 bid., s. 425-426.69 Charles W. Kegley, JR ve Eugene R. Wittkopf, American Foreign Policy: Pattern and

Process, New York, St. Martins, 1982, s.250.70

Saunders, Paray

Verdi, s.158.


19/27


136

deiiklikler yaparak durumu kontrol ederler. Fakat bu yntem, ChristopherHillin de belirttii gibi sezdirmeden, demokratik srelerin ikinci plana itilmesianlamna gelebilir. Bu kmltif deiimin, ge olmadan geriye dndrlmesiok zordur.71 Amerikan d politikasn yneten aygt maniplasyon yoluyla buteknii kullanmaktadr. Bu teknik daha az maliyetlidir; nk bu teknie gre,kamuoyu asla ayaa kaldrlmaz. Olumsuz bir tablo karsnda, elde olmayannedenler gereke gsterilerek byle bir sonuca ulaldeklinde gerekler ar-ptlabilir. Amerikan halknn ounluunun ilgisizlik nedeniyle d politika ileilgili gelimeleri demokratik lke vatanda olma sorumluluu iersinde takipetmemesi de bu durumu kolaylatrmaktadr. Bunun sonucunda, lkenin dpolitika gndemi rahatlkla baka ynlere ekilebilmektedir.

Amerikan modeli liberal demokrasinin yaratt bir baka d krkl da,alnan d politika kararlarnn ancak hedeflenen amaca ulaamad zaman ele-tiri konusu olmasdr. Bir baka deyile, bu kararlar sadece performans kriterineindirgenmektedir. rnein, eer ABD Vietnamda istedii sonuca ulam olsay-d, Vietnam da bir Guatemala veya Panama olmaya mahkmdu. Tpk bunungibi, Irakta amalanan hedefe ulalamad zaman, ABDnin Irak politikas tar-tma konusu olmaktadr.

Bilindii gibi, bir lkenin d politikasnda dalgalanmalar olabilir. Hatta birdevletin d politikas kimlik krizine de girebilir. Fakat 11 Eyll saldrlar, Ame-rikan d politikasn herhangi bir kimlik krizine sokmad. ABD, 11 Eyll saldr-

larndan i btnl ve kendine olan gveni daha da glenmi bir biimdekt ve sonrasnda daha saldrgan bir d politika izlemeye balad. Saldrlarnsonrasnda yaplan bir kamuoyu anketine gre, her 10 Amerikaldan 7si bu sal-drlarda Saddam Hseyinin dorudan rol olduunu dnyordu.72 Bununsonucu olarak,11 Eyll sonrasnda Amerikan d politikas iersindeki blnme-ler daha azalm ve lkede liberal bir uluslararas dzene kukuyla bakanlarnsays artmtr. Bu saldrlar iin Amerikan topraklarnn seilmi olmas Ameri-kallar kendi zel konumlarndan kaynakland inancna yneltmitir. ABDninbyle bir ortamda keskin bir tek tarafl d politika sergilemesi ok normaldi.

Bakan George W. Bushun Ya bizimle birliktesiniz ya da bize kar

s

n

z sz-n bu mantkla deerlendirmek gerekir.

Uluslararas ilikilerdeki gvenlik kayglarnn artt zamanlar, ayn zaman-da d politikada etik standartlarn dt zamanlardr. Bu durumun Amerikansiyasetine yansmas, artan gvenlik kayglarnn ister istemez Demokratlarn

71 Christopher Hill, The Changing Politics of Foreign Policy, New York, Palgrave Macmillan,2003, s.104105.

72 Stephan Halper ve Jonathan Clarke, America Alone: the Neo-Conservatives and the Global

Order, New York, Cambridge University Press, s.201.


20/27


137

baklarn kilitleyerek onlar Cumhuriyeti politikalara tbi klmas olarak kar-mza kmaktadr. Buna rnek olarak Bill Clinton, Hillary Clinton, John Kerryve hatta Dayton Barnn mimarlarndan Richard Holbrooke gibi Demokratlarnnemli isimlerinin 2003teki Irak igalini desteklemesini gsterebiliriz. 11 Ey-llden sonra ulusal gvenlik, ABD iin daha byk bir mit haline gelmitir. Bushynetiminin 11 Eylle verdii ilk tepkilerden biri, Vatanseverlik Yasas (PatriotAct) adyla bir yasa kartmas olmutur. Bu yasayla, Amerikan devleti gerektiindeAmerikan halknn zel hayatna kolaylkla mdahale edebilecektir.73

Bu deerlendirmelerden sonra u soruyu sorma sras gelmitir: Hegemonya-c g statsne ulam gler ayn zamanda demokratik yap ve kimlikleriniaynen koruyabilirler mi? uras bilinmektedir ki, uluslararas politika tarihindegrdmz Hitler Almanyasndan Sovyetler Birliine kadar hegemonyac g-

lerin neredeyse tamam totaliter nitelikteki gler olmutur. Bu konuda ABDfarkl bir rnek olarak karmza kmaktadr. Elbette ABD bir demokrasidir;bununla birlikte uras kesindir ki, ABD hegemonya mcadelesinin daha kz-mas durumunda demokrasiden ve insan haklarndan geri adm atmak zorundakalacaktr. Nitekim bunun rnekleri 11 Eyll saldrlarndan ve Saddam Hse-yinin devrilmesinden sonra grlmtr. Saddam Hseyini devirme operasyonuncesi ve sonrasnda ABDde savaa kar gl bir muhalefet gzlenmemitir. Budurum, hegemonya mcadelesinin demokrasiyi nasl yprattnn ak bir gs-tergesidir. O halde, hegemonyac bir gcn sahip olduu gc daha fazla artrmaarayna girmesi, o lkedeki demokrasi ile ters orantl olduu gereiyle kar

karyayz. nk ABD rneini ele aldmz zaman, bu lke Souk Sava bittiizaman g arayn aklamak iin daha fazla insan ikna etme durumundadr;bunu da ancak demokrasiden taviz vererek yapabilir.

Bilindii gibi, Souk Sava srasnda Sovyetler Birliinin totaliter bir devletolmas, ABD iin bal bana bir kaldra anlamna gelmitir. ABD bu sayede,zgr dnyaya liderlik etme sylemini kullanmtr. Souk Savan sona erme-sinden sonra ise, ABDnin bu konudaki konumu zayflad; nk karsnda ken-di politikalarn dnya kamuoyunun gznde merulatraca totaliter bir devletbulunmamaktadr. Byle bir ortamda, Acaba, ABD zgrlkleri kime kar ko-ruyacaktr? sorusuyla kar karya kalmaktayz.

Nasl Bir G?ABDnin kresel g olarak doasn iyi anlamak zorundayz. ABDnin d politi-ka kimliini anlamaya alrken emperyalist nitelemesi eklinde bir kolayclakamak yerine, bu lkenin d politik kimliinin farkl yzleri olduu eklindebir ince ayar yapmak gerekir. Bu bakmdan, ABD sadece reelpolitie dayal he-gemonyac bir g olarak grnmek istemez. Bosnadaki sava bitiren Dayton

73

Johnson, Der Selbstmord, s.406.


21/27


22/27


139

ABDnin d politikasnda yumuak g unsurlarn kullanabilmesi, ona dilikilerinde byk bir kaldra imkn vermektedir. Clinton dneminde benim-senen 1996 yl Ulusal Gvenlik Stratejisi belgesinde ABDnin serbest piyasaekonomisine dayal gelien demokrasileri desteklemesi gerektii, nk piyasaekonomisinin artan refah ile birlikte demokrasileri daha bar ve istikrarl kla-ca ve bu devletleri Amerika ile ibirlii yapmay tevik edecei vurgulanyor-du.75 Yine 1997deki Ulusal Gvenlik Strateji belgesinde ise, ABDnin insan hak-larnn kresel dzeyde korunmas iin aba sarf edecei ve ok tarafl uluslara-ras kurumlarla alaca vurgulanyordu.76 Yumuak g imaj vermede Bushdnemi 2002 ve 2006 ulusal strateji belgelerinin Clinton dneminde bahsedilen-lerden byk bir fark bulunmamaktadr. Yine demokrasi, insan haklar, zgr-lk gibi konulara ABDnin byk nem atfetmesi ve Afrikadaki AIDS ile mca-

dele iin zel programlarn balatlmas bu belgelerde yer almaktadr. Kreselrefahn artmasnn nemi vurgulanarak uluslararas dzendeki statkonun ko-runmas gereinin alt izilmektedir.77 El-Kaideye verilecek mcadelenin btndnyann birebir sorunu olmasnn altnn izilmektedir.78 Darfurdaki insanlkdramna da bahsedilmeden geilmemektedir.79 Uygulama farkl da olsa Cumhu-riyetiler de ABDnin dnyadaki demokrasi ve insan haklarn desteklediinivurgulamak konusunda geri adm atmamaktadrlar.

Grld gibi, ABDnin sahip olduu bu yumuak g unsuru, ona bykbir d politik kltr ina etme imkn vermektedir. Byle bir g, kolaylkla

gereklerin zamana gre deitirilip yeniden yazlmasnda etkili olabilmektedir.Bu anlaya gre, ABD adeta dnyann ba skt zaman yardma arlacak birSpermendir. Saddam Hseyine kresel adan tehdit oluturan bir imaj ve-rilmesi de bu yzdendir. Bu bakmdan ABD hibir zaman korku verici bir golmak istemez. ABD daha ok saygnlk uyandran bir g olmak ister. Bununiin Somaliye insani mdahale yapar, Kosovada uluslararas topluma nclkeder, AIDSe kar verilen mcadeleye nemli miktarda maddi destek salar. ABDd politik kltr olarak, kendisini farkl bir g olarak tantmak ister. nkABD kendisinin sadece kaba kuvvet kullanan bir g olduu izlenimini uyandrrise, Amerikan esizliinin tlsm sona erer.

75 A National Security Strategy of Engagement and Enlargement, 1996, http://www.fas.-org/spp/military/docops/national/1996stra.htm (Eriim Tarihi 17 Nisan 2008).

76 A National Security Strategy for a New Century, 1997, http://clinton2.nara.gov/WH/EOP/-NSC/Strategy/ (Eriim Tarihi 17 Nisan 2008).

77 The National Security Strategy of the United States of America, Eyll 2002,http://www.whitehouse.gov/nsc/nss.pdf (Eriim Tarihi 17 Nisan 2008) , s.331.

78 The National Security Strategy of the United States of America, Mart 2006,http://www.whitehouse.gov/nsc/nss/2006/nss2006.pdf, s.7 (Eriim Tarihi 17 Nisan 2008).

79

bid., s.15.


23/27


140

Amerikal tarihi Walter McDougall ABDnin d politika gelenekleriyle ilgilialmasna Sergio Leonenin nl filmi yi, Kt, irkin den yapt alnt ilebalyor. Bilindii gibi bu filmde, bir hazine peinde olan ve birbirleriyle rekabetiinde olan ayr karakter bulunmaktadr. Yazarn grne gre, ite bu karakterin de Amerikan d politikasnn farkl yzlerini temsil etmektedir.Yani ABD yerine gre iyi, yerine gre kt, yerine gre de irkin olabilmektedir.Burada iyi karakteri izleyicilerin beklentilerini yanstrken, kt karakteri sahipolduu konumu kendi karlar iin kullanan bir avuu, irkin karakteri ise,basit ama kurnaz olan ve frsat kollayan bir Meksikaly canlandrmaktadr.80Gerekten de bu benzetmeden yola karsak yerine gre iyi (II. Dnya Sava),yerine gre kt (Vietnam) yerine gre de irkin (I. Krfez Sava) olan ABDdenbakas deildir.

SonuABDnin sahip olduu d politika gelenekleriyle XX. yzyln uluslararas iliki-lerinin gereklerinin etkileim iine girmesinin bugnk Amerikan d politikas-n yaratt sylenebilir. Kabul etmek gerekir ki, bugnk ABDyi oluturan top-raklara farkl deerlere sahip baka bir ulus yerlemi olsayd, ABDnin KuzeyAmerika ile zdeleerek dnyaya ekil verme istei bu kadar baskn kmazd.D politika analizi asndan deerlendirirsek, Rosenaunun teori ncesi dei-kenlerinden toplumsal olan yannda zellikle sistemik deikenin byk rol

oynadn gryoruz. Neo-realist etkilerin de baskn kmasyla birlikte de aktifbir d politika izlemek bir zorunluluk halini almtr.

Amerikan d politik kltrnn birden ok yznn bulunmas, bu devletiayn zamanda kresel sorunlara kar mcadele eden ve uluslararas toplumaliderlik yapan bir g haline getirmitir. te Amerikan d politikasn dier dev-letlerin d politikalarndan farkl klan ok geni bir hareket alannn bulunduubir alt ve st snrnn bulunmasdr. Fakat yaanlan Souk Sava, sraile verilenkoulsuz destek ve sreklilik kazanan mdahalecilik anlay bu alt ve st snrdaraltc etki yapmtr. Bylelikle Amerikan d politikas bilinen kklerinden

kopmu; kendisini dnya jandarmal

ndan ayr

dnemeyecei bu konumagelmitir. ABDnin hemen hemen btn blgesel sorunlarn iersine girmi ol-mas, bu devletin manevra alann daraltc bir etki yapmtr. Byle bir gcayakta tutabilmek bal bana bir hedef halini alnca da, ABD d politikasndakltleme ortaya km ve demokratik kltrden uzaklalmtr.11 Eyll rne-inde grdmz gibi yaanlacak olumsuz d gelimeler ABDyi daha fazla tektaraflla itmitir.

80

McDougall, Promised Land, s.1.


24/27


141

Tm bunlarn sonucunda, ABD liderlik yapabilmek iin gerekli sermayeolan uluslararas toplumun gvenini yitirmitir. Bunun sonucunda, bu devletinyumuak g olma imaj byk darbe yemi ve dnyadaki inanrll byklde zedelenmitir. Yumuak g unsurunu kaybetmek, ABDnin daha fazlaekonomi ve g politikas aralarn devreye sokmas anlamna gelmektedir. Budurumun ABDyi ekonomik adan yprataca ve dnyadaki konumunu zayfla-taca aktr.

Cumhuriyeti ynetimin iktidar kaybetmesi ABDnin yaad sorunlar birsreliine hafifletse de, Amerikan d politikasnn parametrelerinde ok kklbir dnm beklemek ancak ABDyi ve uluslararas dzeni derinden etkileyecekgelimelerle mmkn olabilir. Bush dnemi sona ererken gzlenen Amerikan dpolitikasnn kazand evrimci karakterin bu lkeyi geriye dn ok zor olanbir noktaya tam olmasdr. Bu bir bakma da, ABDnin gerek ak yazgs-nn ortaya kmas anlamna gelmektedir.


25/27


142

KaynakaA National Security Strategy of Engagement and Enlargement 1996, http://www.fas.org/spp/military/docops/national/1996stra.htm (Eriim Tarihi 17 Nisan 2008).

A National Security Strategy for a New Century 1997,http://clinton2.nara.gov/WH/-EOP/NSC/Strategy/ (Eriim Tarihi 17 Nisan 2008).

Approval of Bush, Bolstered by Panama, Soars in Poll 19 Ocak 1990.

http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C0CE5D81330F93AA25752C0A966958260&sec=&spon=&pagewanted=all (Eriim Tarihi 13 Nisan 2008).

Chomsky, Noam, Medya Gerei, ev. Abdullah Ylmaz ve Osman Aknhay, stanbul,Everest Yaynlar, 2002.

Chomsky, Noam ve Herman, Edward S. ,Rzann malat: Kitle Medyasnn Ekonomi

Politii, ev. Dr.Ender Abadolu, stanbul, Aram Yaynclk, 2006.Crisis in the Balkans:the Poll; Americans, In Poll, See US Involvement Growing 8 Nisan1999, http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9501EFDA1438F93BA-5570A96F-95820(Eriim Tarihi 13 Nisan 2008).Gallup Poll Public Opinion, 1991 http://books.google.com.tr/books?id=EY6RQuc0v-gAC&pg=PA164&lpg=PA164&dq=operation+desert+presidential+approval&source=web&ots=saDnXuOkUe&sig=WV3e8QxhNAj7vE7cpjHYAJvG2A&hl=tr#PPA31,M1 (EriimTarihi 13 Nisan 2008).

Die Rolle eines Ersatz-Rom, Der Spiegel, No:45, 6.11.2000.

Gnlbol, Mehmet, Milletleraras Siyasi Tekilatlanma, nc Bask, Ankara, Ankara

niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi Yaynlar, 1975.Halper Stephan ve Clarke Jonathan, America Alone: The Neo-Conservatives and TheGlobal Order, New York, Cambridge University Press, 2004.

Hill, Christopher, The Changing Politics of Foreign Policy, New York, PalgraveMacmillan, 2003.

Iraq, http://www.pollingreport.com/iraq16.htm. (Eriim Tarihi 14 Nisan 2008).

Johnson, Chalmers, Der Selbstmord der Amerikanischen Demokratie, ev. Hans Freundl,Thomas Pfeiffer, Mnchen, Karl Blessing Verlag, 2003.

Kaplan, Fred, The Wizards of Armageddon, New York, Simon and Schuster, 1983.

Kegley, Charles W. ,JR, Wittkopf Eugene R., American Foreign Policy: Pattern and

Process, New York, St. Martins, 1982.

Kissinger, Henry, Diplomacy, New York, Touchstone Simon and Schuster, 1995.

Kissinger, Henry, American Foreign Policy: Three Essays, New York, Norton, 1969.LaFeber, Walter, The American Age: U.S. Foreign Policy At Home And Abroad 1750 ToThe Present, New York, Norton, 1994.

Laue, Theodore von, Soviet Diplomacy: G.V. Chicherin, Peoples Commisar For ForeignAffairs,19181930, Gordon A. Craig ve Felix Gilbert(der.), The Diplomats(19191939),Princeton, Princeton University Press, 1953.

Layne, Christopher,The Unipolar Illusion: Why New Great Powers Will Rise,

International Security, Cilt 17, Say

4, 1993.


26/27


143

Marshall, George, Modern History Sourcebook:The Marshall Plan, 1947, www.fordham.edu/halsall/mod/1947/marshallplan1.html(Eriim Tarihi 10 Nisan 2008).

McDougall, Walter A., Promised Land, Crusader State:The American Encounter With

The World Since 1776, Boston, Mariner Books, 1997.

Monbiot, George America Is A Religion, 29 Haziran 2003 Guardian Unlimited,http://www.guardian.co.uk/columnists/column/0,1007812,00.html. (Eriim Tarihi 24Mart 2008).

Oktay, Cemil, Siyaset Bilimi ncelemeleri, stanbul, Alfa Yaynlar,2003.

Rosenau, James N., The Scientific Study of Foreign Policy, New York, The Free Press, 1971.

Said, Edward W., Kltr ve Emperyalizm, ev. Necmiye Alpay, stanbul, Hil Yayn, 1998.

Saunders, Francis Stoner, Paray Verdi Dd ald, CIA ve Kltrel Souk Sava, ev.lker nce, stanbul, Doan Kitap,2004

The National Security Strategy of the United States of America, March 2006,http://www.whitehouse.gov/nsc/nss/2006/nss2006.pdf(Eriim Tarihi 17 Nisan 2008)

The National Security Strategy of the United States, September 2002, http://www.whitehouse.gov/nsc/nss.pdf (Eriim Tarihi 17 Nisan 2008)

US Role in the World: Rejection of Hegemonic Role

http://www.americans-world.org/digest/overview/us_role/hegemonic_role.cfm (EriimTarihi 13 Nisan 2008)

Williams, William Appleman, The Tragedy of American Diplomacy, New York, Norton, 1988.

Zakaria Fareed, From Wealth to Power: The Unusual Origins of Americas World Role,Princeton University Press, Princeton, 1998.


27/27


144

SummaryForeign political cultures occupy a substantial position in the analyses of the foreign policies ofmajor powers that have long traditions of foreign relations. As the most powerful actor in theinternational system, United States foreign political culture derives from its foreign policytraditions. Corresponding to the political philosophy underlying its political regime, the UnitedStates regarded interfering in European affairs as adverse to its raison detre. Therefore, its foreignpolicy was dominated by isolationism for a considerable period. The ideology of Manifest Destiny inthe mid-nineteenth century reckoned expansion as a natural right of the United States. By itsinteraction with the external environment, US foreign policy acquired messianic characteristicsthereby paving the way for the emergence of foreign policy traditions, such as progressiveimperialism and liberal internationalism. American presidents played a vital role in shaping theforeign policy traditions of the nation. On the other hand, capitalist dynamics following theAmerican civil war prompted the United States to pursue a more active foreign policy. With the riseof the United States as an economic power, neo-realist pressures prompted the incorporation of theUnited States into the international system in which president Theodore Roosevelt played a leadingrole.

The outbreak of the Cold War had a preeminent role in shaping the American foreignpolitical culture of today. It produced an unprecedented kind of foreign political culture with thecreation of a national security structure within the American government. Thus, it has not beendifficult for key actors in the American foreign policy establishment to adapt to the post-Cold Warworld.

We cannot understand the realities of American foreign political culture with one approach.The foreign political culture of the United States has many aspects. This also gives the US animportant leverage. Soft power instruments which the United States possesses, also earns herdistinctiveness apart from common features of other major powers. Thus, we should not regard theUnited States as a hegemonic power relying exclusively on conventional means. The US alsoprovides financial support for AIDS research as part of her long-term foreign policy construction.By playing the leading role in the Dayton Peace Accord, US policy makers intended to convey themessage that a peace settlement is unthinkable without the full participation of the United States.

American foreign political culture also intends to convey the impression that the United States

has always been in a defensive position rather than on the offensive. The US wants to create theimage that America saved the whole world from Nazism and led the free world during the ColdWar, defeating Soviet communism in the end. According to this culture, America fought for itsvalues in the past. It had enemies in the past and will continue to have them in future. Thepersonification of its enemies, as in cases of Fidel Castro or Saddam Hussein, has been one of thedistinctive reflections of this culture. American foreign political culture also adheres to thecharacteristic of monopolizing the truth. The states that America clashes with cannot be statessupporting democracy and freedom. If such a state is in the position of clashing with the UnitedStates, this also clashes with democracy and freedom in the eyes of the policy makers of the UnitedStates. The US prefers liberal democracies as they are mostly peaceful and also the most appropriateregimes for her influence. The United States has the uniqueness of challenging classical foreignpolicy making which is from state to state. The US can manipulate public elites in the othercountries and thereby influence the political life there.

The incrementalist approach is a decision making technique used by the American foreign

policy establishment. By incrementalism, the decision making elite is able to make shifts slowlywithout seeing any reaction which certainly excludes the democratic control of the decision makingmachinery. The American public believes in the presidents leading role in foreign policy. Beingaware of this, US presidents can well manipulate the media during an international crisis. Withoutdoubt, American foreign political culture has narrowed the sphere of democratic culture. Underthese circumstances, the question remains whether a hegemonic power can at the same time protectits democratic status.

Since Washingtons Farewell Address, the more the United States pursued a hegemonic path,the more it departed from its foreign policy traditions. There is no chance of return by renderingthis as the manifest destiny of the nation.

amerikan dis politikasinin kokenleri

Documents