amak-ı hayal - Şehbenderzade filibeli ahmed hilmi

7/29/2019 Amak- Hayal - ehbenderzade Filibeli Ahmed Hilmi

1/150


2/150


3/150

A m C i k - Hayal


4/150

r i M A YA Y I N L A R 408 A R K M A S A L L A R DiziSi. 6 Eserin her h a k k a n l a m a l olarak

T i m a Y a y n l a r ' n a aittir.T a n t m a m a c y l a y a p l a c a k a l n t l a r d n d a hibir e k i l d e kopye edilemez, o a l t l a m a z , y a y n l a n a m a z ,

T M B A S M TicARET VE SANAANONiM i R K E T

Bu K i t a b Se r v e n i :A s l O s m a n l c a olan A ' m i i k - Hayal a d l bu kitap,D u r s m Grlek t a r a f n d a n y a y n a h a z r l a n d . Genel Y a y n Ynetmeni Osman Oku,Editr Ahmet Ergin,B a s k h a z r l Tim T a n t n t a r a f n d a n y a p l d . Kapak t a s a n m Kenan ZCilli'a ait.I dzeni Ahmet Ergin,b a s k ve cilt takibi Ekrem a l t a r a f n d a n

b a s k s Seil Ofsene, i b a s k s a l Otsd'te,cilt i l e m l e r i ise Sistem2, B a s k olarak 1998 A u s t o s a y n d a y a y m l a n d . (I. B a s k A r a l k 1997)K i t a b n U l u s l a r a r a s Seri N u m a r a s (ISBN): 975-362-317-8Y a z m a Adresi ; p, K. 50 Sirkeci-IstanbulS a t Adresi :Ankara Cad, No: 5034440 Eminn i IstanbulTel : (0,212) 513 84 15 - 161 (0.212) 451 0804 - 05 i (0,212) 510 65 46Fax: (0,212) 5124000 - 664 77 97 - 451 11 76Intemet: www.timas.comtre-mail: [email protected]


5/150

p=Jl i

ENDER ADF L B E L AHMED H L M

S RLE

T M A YA Y I N L A R s t a n b u l

1998


6/150


7/150

i Her

H a y a t ve Eserleri .............................Birka sz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9Raci'nin H a t r a 1 a n

A y n a l Baba ile K o n u m a ....................11Birinci Gn

Hilik zirvesi .............................. 1 k i n c i Gn .................................. 1nc Gn ................................ 7Drdnc Gn m t i h a n M e y d a n , Ariflerin M e c m a ............. 3

B e i n c i GnAzarnet S a h a s ............................59A l t n c Gn

Kaf ve Anka ...............................67Yedinci GnAzarnet Denizi ve Byk ............... 7Sekizinci GnEbed! Muamma ............................ 3Dokuzuncu Gn

.................... 9

Manisa T m a r h a n e s i - . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95Raci'den Sami'ye .................... 7A ' m a k - Hayal'e Zey1 ......................... o 5 A ' m a k - Hayal'e Zeyl

L e y l a l Mecnun ...........................IIIL e y l a s z Mecnunlar ........................ 18Murassa Zincir ve rlJ.'_UJ.U Nasibi .............. 124


8/150


9/150

e h b e n d e r z a ' d e Filibeli Ahmed Hilmi

H a y a t ve EserleriSon dnem O s m a n l a y d n l a r n n en gl kalemlerinde biri olan

e h b e n d e r z f i d e Filibeli A l m e d Hilmi Bey, 1865 y l n d a , bugn Bulgaristan'da kalan Filibe e h r i n d e dnyaya geldi. B a b a s e h b e n d e r Sleyman Bey, annesi ise e v k i y e H a n n ' d r . Anne t a r a f t n d a r Kafk a s y a l olan FiIibeli'nin b a b a s n n Hazer k y s n d a bulunan A k i t Trkmenlerinden o l d u u vayd edilmektedir. A d n n b a n d a bulunan " e h b e n d e r z a d e " ve "Filibeli" lakaplan b a b a s n n m e s l e i y l e d o d u u yeri gstermektedir.

A l m e t Hilmi Bey, ilk bilgilerini Filibe Mfts'nden a l d . Dahasonra Galatasaray Lisesi'ne girdi. Tahsilini t a m a m l a d k t a n sonra Dyn-u Ummiye d a r e s i ' n d e greve b a l a d . Bu idare t a r a f n d a n Beyrut'a gnderildi ve siyasi bir meseleden d o l a y M s r ' a k a t . "ay-lak" a d n d a bir m i z a l gazetesi k a r d . 1901'de s t a r b u l ' a geldi. Buradan F i z a r ' a srld. Bunun sebebinin ne o l d u u n u bilemiyoruz.Bir rivayete gre, M s r ' d a k i a r k a d a l a r n d , n S a d k V i c d f n l ' n i n birihban bu srgne sebep oldu.

e h b e n d e r z f i d e M e r u t i y e t ilan edilince, 1908'de s t a n b u l ' a U'UHW,", bir 11908'de yaym a t l a n t t i h a d - s l a m ancak

etti. Gazetenin slbu sade, ifadesin a m y l a byle bir b u l u n m a s , devrinzellikleriyle b a d a m a k t a d r . s l a m d n y a s n d a k i da b r s l a m B i r l i i c e r e y a n szhamid de bu tervic muhaliflerigibi a d a m l a r n

a l d k l a n m d n r s e k , bu c e r e y a n n od U l l l 1 U , a y d n l a r n L . , ! H J l LH ' - H !Hd i i n i a n l a r z .

e l b e n d e r z f i d e Filibeli , A l m e d Hilmi Bey, t t i I a d - 1 s l a m kapand k t a n sonra k d a m ve T a s v i r - Efkar a d n d a k i vefelsefi makaleler yazmaya b a l a d . 1910 y l n n b a l a r n d a h a f t a l k "Hikmet-i Ceride-i s l a m i y e s i " n i kurdu. s l a m i fikirleri orijinal bir slupla ve c o k u n ifadelerle yaymaya a l m a s kltrel evrelerin dik-


10/150

katini ekti. Tasavvufla ilgili y a z l a r n d a " e y h Mihrddin-i ArtisI,m i z a l i a l a n l a r n d a " C o k u n Kalender" milli meselelerle ve kahram a n t k l a ilgili a l m a l a r n d a "zdemir" takma a d l a r n k u l l a n d . Byk ihtimalle genlik h e y e c a n y l a Jn Trklerin cazibesine kap l a n A t m e d Hilmi Bey de modaya uyarak Sultan Abdlhamid'emuhalefet etmeye b a l a d . t t i h a t l a r a da hcum etmekten e k i n n e di. 1911'de gnlk olarak k a H l l g "Hikmet" gazetesi defalarca kap a t l d . Bir ara Bursa'ya srld.

Darlfnn'da felsefe h o c a l l g da yapan A l m e d Hilmi Bey s H l l 1 1 bilgnerinin y a n s r a B a t kltrne de v a k f t . Arapa ve Farsa'mny a n n d a F r a n s z c a ' y da mkemmel e k i l d e biliyordu. Avrupa n e r i y a t 1 1 1 dzenli bir e k i l d e takip ediyor, materyalist fikirleri ci.irtrkel1 saglam zeminlere d a y a n y o r d u . Ahmed Hilmi Bey'in bir t a k m siyasi sebeplerlesrgne gnderilmesi bir b a k m a h a k k n d a h a y r l oldu. Kuzey Afrika ve Trablusgarp'taki tasavvuf ve tarikat hareketleriyle y a k n d a n temas kurdu. Abdullah Selam Esmer e l - A r f s hazretlerine isnat edilen A r f s i y y e t a r i k a t n a girdi. Mihrddin A r [ s takmaa d y l a " k i GJvs-i Enam, Abdlkadir ve Abdsselam" ve " A s r - Hamidfde Alem-i s l a m ve S n f s i l e r " a d l a r n d a k i k y m e t l i eserlerinikaleme a l d .

Gen denilecek bir y a t a ve en verimli y l l a r n d a b a k r d a n zehirvefat etti.A l l a h ' n k a r Mmkn mdr? B e e r i y e n Ebedisi Nebi-

mizi Bilelim, tl Fende Maddiyvn Mesleki Dalateti, Yirminci A s r d a A e m - j s l a m ve Avrupa: Mslmanlara Rehber-i Siyaset, ksz Turgut, Muhalefetin f l a s , s l a m ve Din-i s t i k b i i l a d l a r n da a l m a l a r bulunan Ahmed Hilmi Bey'in, iki ciltlik s l a m Tarihinden sonra en degerli elinizde bulunan Hayal'dir.ve tasavvun bir roman olan bu eser ilk defa GiritU AlunetSaki M a t b a a s ' n d a b a s l d . Tasavvuf m e r a k l l a n m zcvkle okudugubir kitapt1I. sylemck gerekirse bu eser m a n e v bir s e y a h a t i ilgi ekici hikayesidir. Hayalin derinliklerine dalan Raci, A y n a l Babaa d n d a k i bir "Allah dostu"yla t a n r , onun m a n e v rehberligiylc tasavvnfun engin ve zeng1n denizine dalar.

A y n e m e d e n imek, maddeden mnya gemek i s t i y o r s a n z , elinizdeki e s e i dikkatli o k u m a n z gerekmcktedir.


11/150

Bu k i t a b hakUzat e n d i e s i iledolu olan vicdanlar, sonu olma-yan bahisleri seven insanlarzevkle okuyabilider. Bir a s r d r bu memleket ve bu millet hayliRaerler y e t i t i r d i ve daha bir o k l a r y e t i e c e k t i r . O k u y u c u l a r m z a takdim e t t i i -miz bu hikayeler (Acaba hikayemi?) tevecche mazhar olursakendimizi bahUyar s a y a r z . n f ~ bu hik.yeye gsterilecek


12/150


13/150

i

M C I ' N N HATlRALARI

A y n a l Baba ile K o n u m a .......... e h r i , Trkiye'nin en byk ve en gzel e h i r l e r i n d e n biridir. bir sredir bulunan bir

k a p s , k a p s n n zamana

l a l y o r d u . Bn kabristan,nedildigi yer degil, birok nefis eserin de hazinesiydi. Pencereler-den grldgne gre, oradaki mezar t a l a r n d a h a t t a t l a n m -z n gl kalemlerinden k m nice y a z l a r

Bu y a z l a r n i i r ve edebiyat ynnden de nemli oldugn ka-bnI edilebilirdi.


14/150

T a l a r n tepesindeki kavuklar, klahlar ve talar tarih a s n dan tetkik edilmeye degerdi. oktan beri terk e d i l m i halde bulu-nan bu m e z a r l k korkulu bir !etafet v e i y o r d u . n s a n boyu lIzun- n g u n d a otlar, l kokusli s a t g samlan b a l d r a n l a r , bahardanitibaren kabristam k a p l y o r d u . Hi p h e yok ki, i m d i e h r i n or-t a s n d a k a l m olan bu m e z a r l k , bir zamanlar e h r i n k e n a r n d a y d . Daha sonra e h i r b y m , m e z a r l k ortada k a l m t .

Ben hergn bu m e z a r l I g n nnden geiyor, her seferinde,o r a y ziyaret etme arzusunu gnlme!e duyuyordum.Lakin bizim gibi k y m e t l i vakitlerinin bir k s m n geiminisaglamaya, diger k s n m ise eg1cnceye a y r m genlerin mezar-IIklar1a m e g u l o l m a y a zamam olur mu? t e ben de o vakit!er,z a m a n m b o yere geiren bir gentim: Dedigim gibi, her gn bum e z a r l g n nnden getigim halde, sadece d u v a r n n s a g l a m l g m ve dzgnlgn hayran hayran seyretmek iin yalmz bir da-k i k a m feda ediyordum.

l k y l l a r m ile son gnlerim a r a s n d a k i e l i k i y i anlatabilmekiin kendimle ilgili birka sz sylemem gerekmektedir: Dindariyi bir annenin byk i h t i m a m y l a geen ocuklugum~ ' A U H U ~ birsonra bir tahsil grdm. derece

o l d u g m d a n , bize ait bilgilerde akranlanma k a r stn du-' - U \ . \ - L . u . , - , H byk bir ogunlugu g b i okuldan

yUH " " " k i t a p l a r bir k e y e atacak yerde, bilgilerimi g e n i I e t -m e j k : t q t c n sonra b a l a d m . ok h a k k n d a bir n-

f A . " n , , - akranlanm dini ilimlerdentutmadan, hem zahiri, de b M n k s m l a r n d a oldum. bu bilgi y g l I 1 l I 1 m a l t n d a bir gn v i c d a n -zaman, byk acaip bir k a r m m iinde oldugumn l e imandan, ilekflrdHll, tasdik i l e p h e d e n mydana g e l n i bIi e y 0 l m u t 1 1 l n . KalbimleInkar .e t t i g l n i a k l m l a . tasdik ediyor, . a k l m 1 i l e l d t p g i .k a l b i n l e . k ~ b u l c c i y ( ) r d i i I f i : K : s I c ; a s i : f i p l e ~ d e n i 1 e r e j d e r 1 a vcndumu s a r m s t . Bir. fikri n c ~ a d a r s ( l g I a m e s a s l a r l a ~ u r a r S ( l I n k u r a y , p h e j d C [ l 1 a s o 1 1 1 L b k ( ~ t a \riKi)'orilu ...Bari t ~ l 1 } l l r iuk;!r ile hi olmazsa . r a l a t b i n Q k t a c t a k a i a b l l i r ~ m I y d i m ? N e .


15/150

zerl n k a r b a k a , . p h e b a k a , p I 1 c e j d e r h a s , her d Q & I ! L A . ' ~ i j J k : c e n f i f ~ ( r u i n ( i n i ) T a r ~ r s i e r i k T 1 1 ~ o I l s i 1 : ~ l s f e r i 1 k ~ r ; 5 m e ~ z u ve m s ~ ~ b e f T i e r E a n g r b r e Y k a b u r e t I T I T y o r a u ~ l m d r I 1 c i y a T f a D T a i 1 i - l ~ f I k = Tin n e v c I a r y e r f i i m l J i r ~ S T a i i s i i n a s k c l I J r e d e r s e k , m t h i b r a z a p ~ ta, d a y a n l m a s mmkn olmayan b r cehennem iinde k a l d g m a n l a l y o r , herkes iin normalolan e y l e r , benim iin b a k a bir e k i l a l y o r d u . Bundan d o l a y a k t a da, geirnde de b a h t s l Z d i l l . Galiba insanlardan kaan biri o l m u t u m .

D a y a n l m a s olduka zor bu durum k a r s n d a , kendimden ge-erek ve s a r h o olarak bir para r a h a t l y o r d u m . D e v a m l iki iti-gim iin vcudum p e i a n o l m u t u . Bir gn. btn m a n e v kuv-vetlerimi kullanarak, k e n d i n i bu s e r s e m l k t e n k u r t a r d m . Yeni-den p h e e j d e r h a s n ldrecek deliller bulabHme midiyle tah-sile ve tetklke koyuldum. Bir defa daha b a t n ilimlerle m e g u oldum, byk h r e t sahibi kimselere mracaat e t n e y e b a l a -d m . B u n l a r n iinde stn fazilet sahibi insanlara tesadf ettim.Ne are ki b u n l a r n ilimIeri ve delilleri, bence, ilkel i n s a n l a r n u y d u r m a s olan hayallerden ve efsanelerden b a k a b i r e y degildi.Beni, d t g m k m a z yoldan kurtarmak iin .btn bilgimirtecek ve iddia edilen hakikatleri a k a biri

., ..... e h r i ' n d e B a t ' y a ait ilimlerIe u g r a a n Bunlardan biri olan Cemiyetim ruh e y l e r d e n b a l a y a r a k , masa gibi e y l e m e g u l o l u y o r d u . O n l a r n en ileri . < , ' - i . ' -U .CLU

ruhun v a r l g n a tamri deliller, bence hayaliu g r a a n cemiyetle y a k n l k Hi! n s a n , dnya m a l n a sahip olduka birre mlik o l m a y ister. t e o Ama bugizli k a l m , bunun hibir nemi yoktu. Ben bunun stnde bir e y l e r a r y o r d u m .

(I) Spiritisme, Spirit len kimselerin r u h l a r y l a i l i k i d e bulunarak, o n l a r n v e r e c e i cevaplarla bilinmeyen e y l e r i renmek. ruhlar alemine ait bilgileri ortaya gkarmak i d d i a s n d a b u l u n a n l a r n k u r d u u bir cemiyettir. S'yle birt a k m cemiyetl!r t a r a f n d a n ruhla ilgili a l m a l a r y a p l d bilinmektedir. Ancak ruhun mahiyeti K u r ' a n - Kerim'deisr:! Suresi ile ortaya konmuj, bu m e e l e n i n insanlar t a r a f n d a n z l e m e y e c e i beyan e d i l m i t i r .


16/150

Drt y l devam eden bu ikinci a l m a hayatunda da, hibir e y k a z a n a m a d m gibi, yeni olarak r e n d i k l e r i m i n hepsi, p -he ejderhasma yem o l d u u iin, bir kere daha sukut ettim. Budefa a a l a r n a a s m a d m t m . Z a v a l l beynimin iinde srekli meydan s a v a oluyordu. Birbirine a y k r fikir d a l g a l a r , hidurmadan a r p y o r l a r , zihnimi grltyle d o l d u r u y o r l a r d . Zihni faaliyetim a l a c a k bir dereceyi b u l m u t u . R a h a t ve teselliyikendimden gemede ve a k l s z l k t a a r a d m . En h ve a p k n ark a d a l a r m n , en a r e l e b a s oldum. i n d e b u l u n d u u m bu ortam beni u y u t u r u y o r , bir b a k m a mutluluk veriyordu. i y o r -dum .... i y o r d u m ...

A r k a d a l a r m h ve a p k n tabirIeri ile n i t e l e n d i r d i i m iino n l a r n i n s a n l a r n en rezilleri o l d u k l a r n z a n n e t m e y i l l z . Aksineonlar, gzel tahsil g r m , v i c d a n l ve namuslu genlerdi. Lakine l e n c e y e d k n , sefahat ve zevk perisine b a l y d l a r . Bu da ruhl d u r u m l a r n n g e r e i y d i . Zira a r k a d a l a r m l a k a y t h k yolunus e m i l e r c l i . B u n l a r n bir k s m ihtisas y a p t ilimle ve grevlem e g u olarak felsefe denilen hayat m u a m m a s ile u r a m a z d l . B a z l a r ise din duygusundan adeta s o y u l m u olup, dine ve felsefeye efsane a r t gzyle b a k y o r d u . Garip kanaat! Ben bunlara

vekalkmak k a y d y l a oru bile tutar-namaz deUzun bir namaz olan Teravih'c biri Rama-zan bitti mi, bunlann din duygusu da elveda der giderdi.elbisesi bu d i n d a r l a ben herederelim.ok gzel bir bahar gn, bir gezintisine k m a y , arka-

d a l a r d a n bir k a ortaya a t t . Uzun uzun k o m t k t a n sonra, vilayete b a l ve g z e l l i i y l e nl .......... k a s a b a s n a gitmeye veorada gn e l e n m e y e karar verdik. Bu kasaba, e h i r merkezine trenle b a l a n y o r d u . Orada b u l a m a y a c a m z i h t i y a l a r m z t e m l i ettikten sonra trcne bindik.


17/150

...... e h r r n i n civarlan pek f e r a h l d r . Hele tren yolunun e t r a t gerekten gnl a l c e l r . E i b e n z e i bulunmayan tabiat manzaras , a r k a d a l a r m a grltl bir n e ' e v e r m i k e n ben aksine bykbir zntye k a p l m t m . Sebat ve ebedilik o l m a d k t a n sonra,e i benzeri bulunmayan bu gzellik neye yarar? Bu kadar gzelligin a h i d i ve n a z r insan, hem de i n s a n l a r n belki binde biriiken insanda ebedilik var m ? Yerkre dedigimiz bu geici eviderin bir zntye dalmayarak s e y r e t n e k acaba mmkn m?Nereden geldik? Nereye gidiyoruz? Saf bir insamn pek gzel cevap verdigi bu soruya a k l ve fen cevap veremiyordu. Bir keredaha t,ibiata b a k t m . Bu sefer gzlerimin nnde e s i z gzelliklerkayboldu. Her t a r a f k a r a n l k istila etti. Sanki hakikat btn deh e t i y l e g z l e r I n d e p a r l a d . n s a m n gzlerini o k a y a n imenliklerdeki y e i l l i k l e r ancak k oyunu! Mini mini k u l a r n c v l t s havamn titremesi! Alemleri kaplayan huzur, h e r e y e nfuz edenbir dalgalanma! Szn k s a s , hepsi bir zarurete, kanuni bir emreesir! .Sanki k a r m d a Buda Gotamam e k i l l e n d i . Hazin tebessmyle ve s a r a r m ehresiyle: Hi!.. Hi!.. Hi!.. diyordu.

ok fazla d a l d m gren bir a r k a d a : "Yine de-di. "Hi" dedim. Bu "hi" yalmz iinde bulunulan durumu izah

sonra bendenbir sevinle t a m a m l a n d . duk. Bu kasaba, grdgm en gzeli idi. Bu mini m n i memleketten o kadar h o l a n m t m ki, gcm yetseydi orada(I) Buda Gotama, Budda Gautama Sidharta (H.. 560-480): S u d i m i n k u r u c u u n a verilen isimdir. H i n d i s t a n ' n g-

n e y d o u s u n d a hkm sren byk bir prensin o l u olarak K a p l a v a s t u ' d a dnyaya geldi. Kendinegre elde e t t i i d i n ve f e l s e f gerekleri, dnya, insan ve hayat k o n u l a r n zmlemede k u l l a n m a y denedi. Yedi y l ile h a y a t y a a d ; ama sonunda bir zme v a r a m a d . Bundan sonra bir a a c n alonda b a d a kurarak " e c d e d a l d . A r a d s r r a erdikten sonra kendini btn gcyle i n s a n l n k u r t u l u u n a a d a d . "Budizm" denilen yeni bir i n s a n l k dini-nin d o m a s n a sebep oldu. Bu dinin m e n s u p l a r n a gre Buda efsanevi bir i n s a n d r .


18/150

otururdum. Kasabanm evleri birbirinden hayli uzak ve her biri b e d n n byklgnde bahelerin iindeydi. Her evin bahesinde bol bol su b u l u n m a k t a d r . Hatta b a z s o k a k l a r n d a bykbyk r m a k l a r a k m a k t a d r . Baheleri m e y v a l agalarla doludur.

Bu kasabada pek ok gl y e t i m e k t e d i r . Gl mevsiminde bl-blleri ok olur. Szn k s a s .............. K a s a b a s yeryznn cen-netlerinden biridir. Kasabaya v a r e l g m z zaman, daha nce birkakere misafiri oldugumuz bir zat t a r a f n d a n k a r l a n d k . O geceyidostumuzun evinde geirerek ertesi gn sabahleyin " S u b a " denilen yere gittik. Mteaddit yerlerden kaynayarak tabil bir havuzda biriktikten sonra, ok s a y d a ko11ara a y r l p akan s u l a r n r I t s latit bir i l l e n k gibi k u l a k l a r o k u y o r d u . En gzel yeri sem i t i k . Lakin orada bizden nce gelen iki k i i v a r d . Grdgmiizzaman a g z m z d a n k a n szler, b u n l a r n kim oldugunu a n l a t r . t e o szler: k i serseri, iki dilenci, iki s a r h o , iki d e r v i . Gerekten de pejmrde k y a f e t l i bu iki adam, belki de bu zelliklerinhepsine birden sahipti. Biz de oturduk. Pejmrdeler bize zerrekadar nem vermediler.

A r a l a r n d a k o n u u y o r l a r d . Gya biz hayal k a b i l i n d e n m i i z gibi bu iki devletlinin en kk bir b a k n a bile hedef o l a m a d k . vaya gitti. A r k a d a l a r d a n her biri, birer e y l e m e g u l o l m a y a b a -l a d . p i i r i y o r , m e e deImm beynimi u y u t u r m a y a

Tesadfen pejmrdelerin d m t m . Onlar k o n u u -ben dinliyordum. Elli tahmin edilen bi-ri o l a n dinliyor, soruyordu.l a r n k o n u m a l a r n d a n ilk nce deli o l d u k l a r n a hkmettim.deliydiler. delilerin "meczup" denilen cinsinden-diler. Gariptir bu iki pejmrdenin delice syledikleribeni teden beri m e g u l eden e y l e r d i . Y a l deli, gen deliye diyordu ki:


19/150

,ANl1idl 'crlJtl {le 1 \ . 0 I 1 U I 1 1 t 1 17K o n u m a n n gerisi de buna k y a s edilsin. Hayret iinde kal

d m . s t e r istemez sze k a r t m : - Acaip! Var ile yok bir olur mu? Mesela ben i m d i v a r m ;

y a r n yok o l a c a g m . Bu iki durum a r a s n d a fark yok mu dedim.Deli b a n evirdi, k a h k a h a y k o p a r d : - Vay! Sen v a r s n ha! dedi: Acaba var m s n ? Bu nemli soruyu pek ok defa kendime s o r m u t u m . Bu sorubasit bir nazar k a r s n d a a n l a m s z kalabilir ve alay konusu olabi

lir. Fakat yle degildir. Eger var isem, niin yok o l a c a g m ? Yokolmayacaksam, ruhum ebedI mi kalacak? t e p h e e j d e r h a s n n y e t i t i g i denklemin bu son k s m y d . Ruhum b a k kalacak m ? Peki ama ruh nedir? Bizatihi hassas m d r ? Varsa k a l p t a n a y r l -d k t a n sonra ne gibi hallerIc hallenecektir?

t e c e v a p s z birok soru. Deli Wlve etti:- Ancak ben v a r m . Zira hiim, yokum. Vcudum m u t l a k t r . Fena k a y t a l t n a a l n a n da v a r d r . Mutlak vcuttur. Mevcuttur.Bundan sonra deli sustu. Her .ne syledimse cevap a l a m a d m . Nihayet s o r u l a r m k a r s n d a s k l d l , A r k a d a n a : - Haydi gidelim, bu hayvan bizi zevkimizden a l y o k o y d u ,

gittiler. garip bir duruml Mkemmel!l iddia bir insana, pejmrde bir............ K a s a b a s ' n d a gn k a l d k . i k a y e t i n e ve s r a r n a ragmen ULU.""",""geirdim. bindigimiz zaman e y l e r k o n u u y o r d u . Ben ommd n c e l e r i m i e d e r t l e i y o r d u m . yarak:

- Acaba ben var K a b k a h a y K O ~ } ( m ! l : - R a k y e t i t i r i n , Raci l d r m a k zeredir, dedi.D n m z n ikinci gnyd. Kahveye gitmek mezar-

l g n nnden geiyordum. Her zamankinin aksine k a p s a k t . Bu tesadften istifade etmek iin, kalbim de byk bir arzu duyarak m e z a r l g a girdim. Birka y z y l l k dev a g a l a r n glgesindeF:l


20/150

yrmeye ve t e r k e d i i m i halde bulunan mezarlarda biten, gyalm kokusu saan iri o t l a r ignemeye b a l a d m . Mezarllgm o r t a s n d a , yuvarlak bir izginin zerine c t i k i l m i bulunan b i r t a k m agalar dikktimi ekti. Bir sre oturmak iin otarafa gittim. Bu agalar birbirlerine b i t i i k olarak y a p l m ve b-yk bir aileye tahsis e d i l m i m e z a r l a r n etrafmdaydl. A g a e n biri-ne d a y a n d r l m , y a r s h a s r d a n , y a r s tahta p a r a l a r n d a n y a p l -

m bir kulbe gzme i l i t i . T e r k e d i l m i bir halde bulundugunuzannederek k a p s m a a e a g m s r a d a iinden eski psk elbiselerg i y m i biri k t .

Elli y a l a r n d a oldugu samlan b l a d a m n b a n d a y e i l birtakke v a r d . K r k elli kadar ayna p a r a s y a p t m l a r a k s s l e n m i -ti. Birok k u m a p a r a s yamanmak suretiyle g k k u a g n m renk-lerini a n d r a n y r t k ebbesine de ayna ve tenekc gibi e y l e r ya-p t r l m t . O kadar ki bu a d a m grp de, daha dogrusu elbise-sine b a k p da glmemek elden gelmezdL Lakin zerime evirdigib , k l a r n d a o kadar latif bir y u m u a k l k ve alak gnlllk,ehresinde o kadar hazin bir d o m k I u k v a r d ki, haline glmedi-gim gibi, kendisine dogru bir a d m a t t m . K y a f e t i ile tam bir te-zat t e k i l eden bir ciddiyetle, y a v a ve ahenkU bir sesle:

- Elhamdlillah, dedim.Bu adal11ln ciddiyeti ile k y a f e t i a r a s n d a k i e l i k i beni a r t -

m t . Tekrar sze b a l a y a r a k : - s m i n i z nedir dedi.- Ahmet RacI.


21/150

- Ahmet Raci mi? (Glerek) B e e r i y e t i n ismini g a s b e t m i s i n nrum! n s a n o g l u o kadar aciz, z a y f ve m u h t a t r ki, h a y a t n rica ile devam ettirir. Raci demek, insan demektir.Bu o g u n szleri dinledikten sonra bir kat daha a r d n . Bende sordum:

- Sizin isminiz nedir?- Benim a d m oktur. Her yerde b a k a bir isimle ve s f a t l a

. a n l n m . zerimdeki aynalardan d o l a y burada " A y n a l Baba"a d y l a a g r l r r n . Ama -sen istersen "Adem Baba" de.Biraz d n d k t e n sonra ortaya k a n arzuya engel olamayarak dedim ki:

- Azizim, kemal e r b a b n d a n oldugunuz m e y d a n d a d r . Byleo l m a n z a ragmen, kemalinizi bu garip k y a f e t a l t n d a gizlemenizin sebebini a n l a y a m y o r u m .

- Oysa bunun sebebi ok basittir. (Kahveyi p i i r e r e k fincarudoldurduktan sonra) Herkes sse m e r a k l d r . Herkes birokparalar harcamak suretiyle trl trl e1biseler y a p t r y o r . Bende bu e k i l d e k i elbiseden h o l a r u y o r u m .

a k l m a k y a f e t i giyen ve hikmet ehli kabul edilen A y n a l konular h a k k n d a g r m e k istedim ve dedim ki:

- Sultamm, sen viraneye d e f n e d i l m i bir Ben isehikmete s u s a m bir avareyim. Ltfen istifade e t n e m e msaadeeder m i s n ? Ver elini peyim.


22/150

- El pmek de n e y m i . istersen k o n u a l m . Utkin szden ne k a r . i m d i y e kadar, kim bilir ka hayvan yk kitap okudun?Ne a n l a d n ? Hi degil mi? n s a n l a r n bilgisi nedir? Bencillikleri-nin ve zevklerinin i h t i y a c olan sanatlara ait e y l e r d e n ibarettir.Peki ama hak ve h ; k i k a t a dair ne bilivorlar? Hic! Ak denklemile T J l k k l i t i r a f c t ; ~ ; ~ k ~ ~ ~ ~ i i ; k n d i : ~ F a E l t b I f m e k : ' ~ a ~ i a ~ ( k ~ ; n ~

- T ~ i n ~ m ? N ~ T o n ; i l f m ? f f a r f e r ~ e ~ r n e Y d ( l i 1 c $ ~ i ~ n . ~ i z i . l I e l 1 i r ~ e t i n ~ e s ~ l s i ~ b i l i n i r ' I i l T ..*" " ~ ' 'o w w o

anda g a i i p ' d y g u l a r iinde k a l m t m _ Koca bir medeniye-tin, yedi bin y l l k i n s a n l g n a l m a mahsul olan bilgiyi kkgren, bu garip k y a f e t l i mecnunun szlerindeki byklk, banaok byk bir kklk v e r m i t i . ok alak gnll o l m u veok k r l 1 t l m . A g z m amaya bile gcm yetmiyordu. Gz-lerimi y a l v a r r c a s m a kendisine diktim.Glerek dedi ki:- Yorucu faraziyeleri b r a k a l m da biraz kendimizden gee-lim, olmaz m ? A y n a l Baba ile bir kahve daha itik.


23/150

B R N C GN

N i b u r n a niyurna?!BudaGetama

H i L K Z i R V E S Kahveleli itikten sonra A y n a l Baba, kulbeden bir ney

k a r d . Hafif ve latif bir e k i l d e almaya b a l a d . Mezarhgm skil-neti, ney'in hazin sesi bana galip bir zevk veliyordu. p h e s i z kigittike sinernden bazan hznl, bazan sevinli a l " l . a r k a r a c a k dimde garip d e g i i k l i k l e r hissediyordum. Gya t a m a y a mahkilmoldugum a g r bir yk zenmden a l n m t . byk birhafiflik duyuyordum. A y n a l Baba ney ile taksimini bitirdiktensonra, hafif ve d a v i l d bir sesle okumaya, daha sonra al-maya b a l a d .

Okuyordu:Bu fenti mlkne ibretle n a a r k l , etin!Gafleti eyle heba, htili d e i l d i r meydan,Hani Sultan Sleyman, hani s k e n d e r Han?S a d h e a r mr srr ile geirsen bir anNe gle, blble btiki, ti g m b a - cihanKime yar oldu, m u r a d n c a felek-i devr-i zaman


24/150

Bu gazelde ne byk bir cazibe v a r d . A y n a l Baba, bu para-bitirip de ney flemeye b a l a d g zaman, gzlerimden y a a k -yordu. Bunlar hasret ve keder g z y a l a r m y d ? Yoksa a k vezevk a g l a y a n m y d ? Bilmem. Y a l n z ok zgndm. O andaiinde bulundugum ruhi ve vicdanI durumu anlatmak mmkndegildi.Baba okuyordu:

Tama ve n r s a uyup nefs ile maknur olma,R a n a t n zail olur, n a m - m e n u r olma.Sonbet-i arif-i bil/ana e r i , dur olma,S a l t a n a t - mesned-i dnya ile m a r u r olma,

Neredeyse kendimden geecektim. B a b a ' n n sesini pek y a v a ve adeta uzaktan geliyor gibi duyuyordum. Ney, byk bir !eta'fet k a z a n m t .

Zevk-i dnyaya firfb o l m a d / a r enl-i kemal

d u y g u l a n n d a n , c l a l a den s y r l m a y a b a l a d m . Bir grmyor, birdum. sre uykuya b i halde k a l d m . srmedi. ZUmi faaliyetim yeniden b a l a d . Zal1iren birhissetmezken kendimi garip bir iUemeie grmeye b a l a d m . Derinhayallere d a l m t m . Gzlerim k a p a l oldugu halde gryorum.Memleketimize benzemeyen bir s a l m d a b u l u n d u g u n u gryor-dum. Sal1ra, o zamana kadar hi grmedigim bir t a k m bitkilerle

k a p l y d . S a z l k l a n m z a n d r a n uzun o t l a n 1 a r a s n d a trl trlhayvanlar geziniyordu. B u n l a r n b a z s y r t c c a n a v a r l a r d . Fakat


25/150

ben onlardan korkmuyor, ekinmeden yoluma devam ediyor-dum. Arada s r a d a benimle k o n u i m bir de a r k a d a m v a r d . La-kin cismini gremiyordum. Fakat bir e y sormak gerektigi za-man, soruyor ve c e v a b n a l y o r d u n . Saatlerce yrdk. Sonun-da yoruldum. Esirim olan a r k a d a n a nerede bulundugumuzu,nereye gittigimizi sordum:

- Hindistan' d a y z . Hilik zirvesine gidiyoruz, dedi.!taat gstererek yoluma devam ettim. Bir sre sonra k a r m z -

da bir dag grnd. Yksek, ok yksekti. Bir mddet d a l a y-rdkten sonra daga y e t i t i k . G m gibi parlak bir derecigin ke-n a r n d a bir kulbe grndi.i. A r k a d a m oraya dogru gitmemisyledi. Kulbeye gittim. i n d e gen bir adam v a r d :

- Ne istiyorsun, dedi.Ne istedigimi ben de bilmiyordum. A r k a d a m cevap verdi:- Hilik zirvesini ziyerete getirdim. Ltfen rehberi olun, de-di. Gen adam merrinun bir halde bana b a k t . Elimden tuttu ve:- GelI.. dedi. Bir a g a c n glgesine oturduk. Bana dedi ki:- Hilik zirvesine i n s a n l a r n binde, yzbinde biri bile k a -maz. Zira ona k m a k iin hakim o l m a l d r . Bir

Aksine ve s a b r s z bir arzumbulundugunu syledim.

Kendisine byk bir s a y g duymaya b a l a d g u n bu zata bens k l a s k l a a d n s o r d u n . - Buda Gavsama c k y a m u n i l verdi. n s a n l a r n en byklerinden biri oldugunu tarihten ve degerIi

b a z eserlerden grendigim "Buda"l1lI1 h u z u r u n d a y d f f i . Byk


26/150

bir s a y g y l a ayaga kalkarak elini pmek istedim. R a z o l m a d . - Benim iinse, ben hiim. Bana gre hrmetle hakaret bir-dir. Senin iinse kalbi sevgin yeterlidir, dedi.Ertesi gn seher vakti yola k t k . Buda elimden tutuyordu.Hilik zirvesinin etekleri yeryznde; daha dogrusu yeryznbasit bir nazarIa seyrederken, grlemeyen bir letafete sahipti.

k t g m z yolun her iki t a r a f e i benzeri bulunmayan renk renkieklerle doluydu. I n s a n kendinden geiren t a t l bir koku etrafay a y l y o r , g f i d a n l a r n a i n a yeri haline getiren blbllerin nag-meleri ve terennmleri i n s a n n kalbini titretiyordu. zerinde y-rdgmz yol, ok ince ve a l t n gibi parlak, pamuk gibi yumu- a k bir kum ile r t i i y d . Her iki taraftan akan latif ve mini mi-ni r m a k l a n n r l t s , sevgilisine k a v u a n bir a g n syledigi ke-sik, heyecan dolu, titrek ve n e e l e n d i r e n szler gibi, k u l a g vekalbi o k u y o r d u . Ykseldike Ietafet a r t y o r d u .

Nihayet bir k k e , daha dogrusu mini mini bir saraya u l a t k . Bir taraftan ykseklik, diger taraftan hava benim ok a c k m a m a sebep o l m u t u . K k n k a p s n d a n ieri girer girmez en nefis ye-meklerden etrafa y a y l a n kokular, burunlara Ietafet b a h e d i y o r d u . Byk bir odaya girdik. O r t a s n d a b i r masa sa-n a t n n icad ne yemek varsa, a l t n tabaklarla zerinek o n n u t u . Bana kalsa hemen sofraya y a n a a c a k , a l m gidere-cektim. Fakat Buda elimden tutuyor ve k u I a g m a : - Hilik zirvesine k y o r u z . Bu yemeklerden yersen, bura-dan dnmen, benden aynlman gerekir, diyordu.

i d d e t l i bir e k i l d e a olmama ragmen bu emre uydum. O ne-y e n e k l e r i n k a r s n d a bir saat oturduk. Buda susuyordu. Benise bir t a k m i n f i a U c i n etkisiyle gsz bir halde k a l d m . Bu zatm

hayat sahibi ve yemeye, imeye i h t i y a c olan bir i n s a n melek gi-bi a bekletmesine iimden itiraz ediyordum. Nihayet birden hire:- Haydi gidelim. Yeteri kadar istirahat ettik, dedi.S a r a y d m k a c a g m z s r a d a , cennet hizmetisine benzeyenbir gen k a r m a geldi. Elinde a l t n tepsi iinde tane billur ka-se bulunuyordu. Bunlann birinde su, digerinde e r b e t , nc-snde ise a r a p v a r d . Gen:


27/150

- Efendi. k l a c a k yer daha ok u z a k t r . Yemek yemediniz,bari bir e y iiniz, dedi.Nazike ve adeta yalvanrcasma ileri srlen bu teklife hemenuyarak, a r a p kasesini elime a l d m . Gen, byk bir sevin iinde yzme b a k y o r , sihrin parlayan gzelligini a n d r a n latif birglmseme, k l yanaklarma gz k a m a t r c bir dalgalanma veriyordu.Kaseyi d u d a k l a r m a temas ettirecegim bir s r a d a Buda elime

vurdu. Kase yere d t i i . Bir e y sylemeyerek elimden tuttu. k t k , yolumuza devam ettik. Hafiften bir ses geliyordu. Bu seso kadar gzeldi ki, y a n n d a Davud'un sesi, adeta y a l a n c bir sabah idi.Okuyordu:Yr ey s e y y a h - avare, yr, durma yr,Koymasin r a h - visalden seni e z v a k - misaL,Bu bedayi', bu le ta if, heme rya v hayaL,Yr ey z a i r - biare yr, durma, yr.Yr ki nzl1et-i vuslatta tealf gresin,

a s l n d a e t v a r - a l a y i i visal.

Yr ki saha-i hiide tecelif gresir!.Bu sesin t a t l l l g n d a n , gzlerimde znt vegrnr bir e k i l d e devam i-menlerin zerinde geirelik. ve hayalsiz

d a l m t m . Ertesi gn, sabah erkenden 1111"'''''7'1glcn vakti k a r m z d a bir saray grnd. ancak hayals a f h a s n d a grlebilen binalardan biri, yani hayill k u r m a n n enson rnegiydi.

Ne y a p l r s a y a p l s n , bundan daha gzel. daha mkemmel vessl bir bina tasavvur edilemezdi. Bunun hayali mmkn degildi. Oraya yneldik. A r a m z d a b e on a d m k a l d g zaman k a p s kendi kendine a l d . Buda dedi ki:


28/150

- Bu saray, i n s a n l a r n a y a k l a r n n k a y d yerdir. Bu saray,imtihan yoludur. M e r t l i i n ve s e b a t n saglam ipine y a p a n l a r buyolu geerler. l e r i s i Hilik Zirvesfdir. Y a l n z cana can katan bu-radaki g s t e r i e k a p l a n l a r , keder ve znt dolu olan cehennemvadisine d e r l e r . B u r a s arzu ve emel cenneti, ilerisi b a l a n g c a I m a y a r bir yokluk s a h a s d r . B u r a s b o g s t e r i i ile dolu bir sa-ray, her ziyaretisini i k e n c e l e I ' l e yok eden bir misafirhanedir. l e r i s i zevk ve h r i y e t b o l u g u , birlik ve n u t l a k alemdir. Buradak a l a n n yeri, inilti ve ah ekme k e s i d i r . teye giden makam-dan uzak, dert ve s k n t d a n k u r t u l m u t u r . Burada kalan arzu veistege, l r s ve emek esirdir. l e r i gidenin t a h t sonsuz bir b o l u k ve k a i n a t dolduran s a l m d r . Cesur ol! Aldanma! Sebat et! Benburada seni bekliyorum. ( S a r a y n k a p s n i a r e t ederek) "Haydigir!" dedi.

Hava, t a t l , serin ve temiz kokularla doluydu. Her t a r a f zm-rt gibi imenler, p a r l t l iekler, y o l l a r a k l t a byklgn-de e i t l i renkte mcevherlerle d e n m i baheyi geerek, sara-y n k a p s n a u l a t m . Yirmi otuz kadar son derece gzel, hayalaleminde bile 'benzeri pek az olan cariye tarafindan k a r l a n d m . B u n l a r n ikisi protokol grevini gryordu. Bin trl hrmetlevelarm e s i z g z e l l i n d e n , hele k o l l a r m a girenlerin benzeri bulun-mayan cazibe ve gzelliklerinden a r m k a l m t m .

Bir t e r a f t a n z c i ve kederli szler sylemekte, digerc V l l t s l 1 l yahut bir perinin veren nagmelerini a n d -olan biridndakIan ile bir u z a t t . D n m e gcmhalde itim. gibi soguk ve bildigim m e r u b a t n hepsindenSanki bir hayat buldum.

l e r i n d e n ssl ve havlularIerim mini mini elleriyle elbisemi k a r m a y a b a l a d l a r . t i i k olan bir salona, oradan da bir hammna sokuldum.

Hepsi p l a k olan birok b r i beni k a r l a d . B u n l a r n vcuda-n o kadar mkemmel ve e h v e t l i y d i ki, bu p l a k gzellik hey-kellerinin a r a s n a melekler girse, nefis ve e h v e t sahibi o l u r l a r d . Tamamen e i t l i renklerdeki t a l a r d a n y a p l m olan h a m a m n


29/150

g b e k t a n a s e r i l m i bir yataga y a t r l d m . Hurilerin mini mini el-lerinin a l t n d a vcudum t i t r e r k e n , k a d n teHaklar grnmndeortaya k m olan bu e i ve benzeri bulunmayan heykellerin za-rif t e m a s l a r a l t n d a hayli y o r u l m u olan vcudum, bsbtnu y u a r a k t a t l bir uykuya d a l d m . U y a n d g m zaman, h a m a m n s c a k bir k e s i n e getirilerek iyice y k a n d m . A r k a s n d a n soguksu ile de y k a n a r a k y o r g u n l u u m g e m i ve vcudum d i r i l m i t i . Hayat ve kuvvet p n a r k e s i l m i o l d u u halde hamamdan k a r l d m . Abanoz a a c n d a n y a p l m bir masaya, g m bir tepsi ko-nuldu. Sofra kuruldu. Dnya yemeklerinin hibiri ile k y a s kabuletmeyecek kadar lezzetli yemekler getirildi. Melek yzllerdenbiri, billr bir srahi getirdi. Bir k a d e l a r a p sundu. Bir grup k z , ellerindeki mzik aletleriyle gzel a r k l a r o k u y o r l a r d . Bu e l e n -ce meclisi bir saat kadar devam etti. Sevincim son haddini bulm u , nefsim ku d u r m u ve e h v e t i m a z g n l He adeta bir cana-var k e s i l m i t i . O s r a d a ieriye bir k z girdi. Ellerini g s n d e ka-v u t u r a r a k k a r m d a durdu:

- Efenelim, zleyen peri sevgi ve v u s l a t t r . Gnlerelir g z y a -l a r y l a yolunuzu beklemekteyeli. Buyurunuz, eledi.

Koluma girdi. S a r a y n ikinci k a t n a k a r d .

Bu ince ve hafif perde, e s i z bir gzellik sergileyen o vcudurtmyor, o melek yzlnn arzu ile s e y r e d i l n e s i n e engel o l m -y o r d . D u d a k l a r arzuyu ve gcenmeyi ima eden can bir lit-


30/150

r e y i l e titremeye b a l a d . Al y a n a g , h r s ve e h v e t a t e i ile birkat daha k z a r d . K o l l a r n a l . Siyah salan derin bir a k l a titreyen g m g e r d a n n s a r d . Ancak birbirine z t olan e y l e r i n biraraya gelmesiyle meydana getirebilecegi bir gzellik abidesi ortaya k t . Kollanm a l : - Gel, gel, dedi.Ben, minnet ifade eden bir sesle k u c a g n a a t l d m . O a y d n l k vcudu k o l l a n m l a s a r d m . Parlayan yanaklanm ve titreyen du

daklanm ptm. Bu vuslat k s a bir an srd. Bir an ... Gk grlemesi gibi bir ses yeri gg inletti. Korkun bir zelzeIe, sankid n y a y alt st etti. Yere d e n bir y l d n m sanki s a r a y titretti.O byk bina, bir avu toprak y g n gibi eridi. Y k l d gitti. Korkumdan gzlerimi k a p a d m . Sevgilime s a n l d m . Gzlerimi a t -g m zaman, kendimi irkin bir c a d m n k u c a g n d a buldum. Bu cao kadar igren, o kadar pisti ki, hayret ve nefretle dolu a c birses k a r a r a k , boynuma s a r d g kolIanm aarak kendimi kurtarmaya a l t m . B a y k u sesine benzeyen kahkahalar koyverdikeay e k l i n i alan enesi, k a r t a l n g a g a s n a benzeyen bumuna b i t i i -yor, bu iki engeI birbirinden a y n l d k a . pislikukuruna benzeyen a g z a l y o r , s a r a r m uzun d i l e r i grlyordu. Ben kendi-kurtarmaya k o l l a r n a b r a k m a m a y a a l y o r ve y l e diyordu:

- Nankr! nce ayaklanma k a p a n d g m ve t a t l l m bykvuslat zevkLni unuttun. sre sonra ben yine o e k l e girece-gim.Nihayet bin bir zorlukla c a d n n elinden y a k a r n k u r t a r d m . S a r a y n yerinde bir plk ortaya k m t . nceden her biri birhuriye benzeyen y a r d m c l a r i m d i birer c a d y a d n m t l i . Be-ni kovalamaya b a l a d l a r . Etlerine d m e k korkusu ile k o u y o r , adeta nnyordum. Nihayet yorgunluktan t , k a t s i z d t m . Caddarbeni takip etmekten v a z g e m i l e r d i . D n m e y e b a l a d m . E t r a f -ma b a k n d m . O zmrt gibi imenlerin yerinde dikenler, blbller yerinde kargalar, b a y k u l a r , a l t n kumlann yerinde siyah vesivri t a l a r gryordum.

H a t n m a geldi. Beni k a p m n y a n n d a bekleyecekti. Halbuki nek a p k a l m , ne Buda g r n m t . A g r a g r dagdan inmeye b a -


31/150

, H l k ;Z{nles{ 29l a d m . A k bir sahaya v a r d m . K a r m d a g s t e r i l i bir meclis be-lirdi. Meydamn kuzey t a r a f n d a , aHmdan bir taht k u m l m u ; ba n d a a l t n bir ta, elinde k y m e t l i t a l a r l a ssl bir asa, zerindek y m e t l i elbiseler oldugu halde, stnde Buda oturuyordu. E t r a f ssl ve parlak elbiseler g i y i n m i , b a l a r ululuk t a l a r ile sslinsanlarla e v r i l m i t i . k i k i i k o l l a r m d a n tutup huzumna gtrdler. Buda byk bir a g r b a l l k l a ayaga k a l k t . Kolunu banau z a t t . e h a d e t p a r m a g y l a i a r e t ederek:,

- Ey sznde durmayan insan, eyadam, ey k a d n m e r e p l i insan, y a z k sana! Sznde d u r m a d n . s t e n e n noktaya varamad n . Vahdet s a r ; Y l l 1 a giremedin. Mutlak birlige eremedin. ZiraHilik Zirvesi'ne k m a d m . Ey gafil a d a m n , bu yerlerden git! n ! K a r s n d a diz ktgn, v a r l g m ve mhunu teslim ettiginirkin yzl c a d y a , dnyaya git! Sen i n s a n l a r n sevinci degilsin.Sen bu alemin eri degilsin. gitl Arzu e j d e r h a s cigerlerini yesin. Git, git ki i l t i r a s akrepleri NemnIt gibi, beynini kemirsin.Git, git ki pis dnyadan bir kpek e k s i l m i olmasm. (zntlolarak) Git, git ki mert i n s a n l a r n glbahesi d o l m a s n . ( K z a r a k ) Git ey namert! ... ... n ! . . .

Buda eliyle t a l a r a emredici bir i a r e t t e bulundu. Bulundu-gum ne var isek u a a g su gibi akmaya b a l a d . bir uumma geldik.k a r a n l k bir uuruma dogru d t m . Bir s t r a p ve znt n i l t i -si, mitsiz feryat cigerlerimi paralayarak, b o g a z m y r t a r a k vetitreyen d u d a k l a r m ImvalayarakGzlerimi a t m . \ y n a l gle vemahzun gzleri gzlerime i l i t i . ElindekiHenz p i i r d i g i sade kahveyi sundu:

- E v H l d m , Hilik ykseImekKendime hakim olamayarak a y a k l a r n a gnyanma gelmek zere izin istedim.- Ben bu memIekette bulunduka, a r a m z d a k i m a c e r a y kimseye amayacagll1a sz ver, dedi. Verdim, msaade etti.


32/150


33/150

K N C GN

Ya nur, zulmleri durdur.Z e r d t

M e z a r l k t a n k p eve gittim. Annem a k n bir d u m m d a y d . Her gece, beni s a r h o grmeye a l D 1 t l . Geceleri eve, her zamansabaha k a r gelirdim. Hasta o l m a d 1 m garanti edildikten sonrakendi halime b r a k l d m . Hayallerimi d n e r e k vakit geiriyor-dum. Erken uyudum. Ertesi gn erkenden a r y a gittim. Birkakk tencere, tabak, sahan, k a k , bir mangal ve bunlara benze-yen lzumlu e y a ile yag, pirin, kahve gibi e y l e r a l d m . Erken-ce m e z a r l g a gittim. A y n e l Baba, kulbesinin nnde o t u n ~ y o r -du. Vermek istedigim h e d i y e l e i kabul etmedi. p i i r d i .

Y i i d ~ mazi b a r ederHay! iiliim kederOlma m e g l ~ i kaderK i r r s e kalmaz


34/150

Dem bu demdir, dem bu dem!Dem bu demdir, dem bu dem!Sen gibi bir saileHayf d e i l mi gai/e?Olma m e g u l hal ile,D e r d ~ i istikbdl ileDem bu demdir, dem bu demlDem bu demdir, dem bu demlBu hayatta yok vefaHer gn derd cefaEy m t a k ~ ! safamrn etme hebaDem bu demdir, dem bu dem!Dem bu demdir, dem bu dem!

bilirBilmeyen sersem i m i , Gayesi bir dem i m i . Ma' d a s hem i m i .

bu dem!bu dem!Biraz sonra, neyin sesi hafif ve latif bir\inilti halini a l d g s r a -da d a l m m . Yeni bir m a h e d e b a l a d . Belh e h i n d e bir evdebulunuyordum. Henz y a t a g m d a n k a l k m t m . Odama bir k a c l n girdi. Bu benim k a r m i m i . Bana Farsayla Sanskrite a r a s birdil ile hitab ediyordu. Garibi ki ben de bu dili tamamen bili-yordum. tki a h s t a n o l u a n bir a d a m d m . Hem bendim, hembinlerce y l nce y a a y a n bir r a n i l . K a d n dedi ki:


35/150

k i n c i l i i 33- Ge k a l y o r s u n u z . A r t k e1bisenizi giyiniz de z a m a n n d a bayram e n l i i ni seyredebilesiniz.nce k a r n m gzelce doyurduktan sonra elbiselerimi giydim.Elbisem, s r t m a g e i r d i i m a l d a n uzun bir gmlek He belime

s a r d m bir k u a k t a n ibaretti. B a m d a sivri bir klah ile s o k a a c k t m . Bir insan k a l a b a l t e l a iinde yrmekteydi. Ben de on-iara uydum. S o k a k l a r d o l a a d o l a a bir sahraya k t k . Binlerce,yz birlerce insan t o p l a n m t . Sahramn tam orta y e i n d e bykbir a d r k u r u l m u t u . Neye g e l d i i m i , ne o l a c a m b i l m e d i i m -den, y a n m d a bulunan adamlardan birine sormak zorunda kal-d m . Bana:

- Bugnden itibaren k r k gn bayram e n l i k l e r i y a p l a c a k . i m d i ieWUlar b a r a c a k ve herkesi imtihana a r a c a k . Herkesbirer birer Z e r d t ' n huzuruna gidecek. Her kim d o r u olan s-z syleyebilirse. h a k i k a t n t e m a a s iin izinli s a y l a c a k . Onuna l n n a saadet izgisi. ekilir. Her kim syleyemezse bundan mah-rum k a l r . A l n n a e k a v e t izgisi izilir. Ancak gzel amellerdeve hareketlerde bulunursa o izgi kaybolur. o l u u o c u u , akra-b a s ve d o s t l a r sevinlerinden d n yaparlar, dedi.

Ben hibir e y b i l m e d i i m iin t a b i a t y I a imtihanUm.

a d n l d t yksek bir tahtta o t u r m u , b a n d a a l t n d a n y a p l m birta, zerinde ok k y m e t l i bir kaftan v a r d . E t r a f n d a k r k kadarilltiyar, elleri g s l e r i n d e s a y g y l a ayakta d u r u y o r l a r d . Meclisini h t i a m k a r s n d a a r d m k a l d m . Cehalet zille l e mahcup ol-mamak ve a y p l a n m a m a k iin, i m d e n dua b a l a d m . Z e r d t sordu:


36/150

- Nereden geldin?Kalbime ilham edilen c e v a b verdim.- Sebebi ve hikmeti sorulmayan Allah' tan.- Niin gnderildin?- Allah nur ile z u l m a t a y r m a k , nur ile adil, zulmat ilekahir (kahredicD o l m a y istedi. Nuruna "ben", z u l m a t n a "gaymn" dedi.- - Nuru nedir, z u l m a t nedir?- Nuru Hrmz, z u l m a t ise Ehrimen'dir.- Hangisi g a i p t i r ? - i m d i her ikisi e i t t i r . Ne Hrmz Ehrimen'e, ne EhrimenHrmz'e stnlk saglayamaz.- Bu k e m e k e l i k nedir, sonu ne olacak?- En sonunda Hrmz, Ehrimen'e galip gelecek. Alem hep

nur olacak.- Sonra ne olacak?- Allah ( z i d ) hep "Ben", hep "Ben" diyecek. " G a y r m " de-meyecek.- Ben nuraniyim, Hrmz'nm.Z e r d t ellerini k a l d r d .

Allah (Izid) seni nur etsin, dedi.A l n m d a , k a m n o r t a s n a belirdi. Z e r d t ' n pirler: y e m y e i l bir- Allah mbarek etsin, A l l a l mbarek etsin, dediler.Huzurdan k t m . A l n m d a k i y e m y e i l izgiyi gren halk sonsuz bir hrmetle saflan yarmakta ve bana yol vermekteydL a d -

nn k a p s n d a , yamma a r k a d a olarak verilen rehberin delaletiylem e y d a n n bit t a r a f n d a h a z r bekleyen atlara bindik. Dogu taraf n d a grlen zmrtI tepelere dogru gittik. Birka saatlik yolculuktan sonra, bir e i t kervansaraya u l a t k . O gnn kalan zam a n m orada geirdik. Ertesi gn sabahleyin u y a n d n r l k . Rehberim beni bir odaya"gtrd ve dedi ki:


37/150

k i n c { n 35- D e h e t l i bir s a v a a gireceksin. K l , kalkan, grz gibi sa

v a aletlerini kullanmada maharetin var m d r ? Hele bir tecrbeedelim.

R e h b e i m l e beraber girdigimiz oda trl trl silahlarla doluydu. Rehberim bana bir z r h giydirdi. Elime bir grz a l m a m i a r e t etti. Ben kendimde byk bir kuvvet ve maharet hisse diyordum. Grz oyunlannda, arkasmdan k l kullanmada rehberimin takdirini k a z a n d m . Mevcut silahlann en mkemmellerinden.birer t a k m a l d k t a n sonra k a n a t l a t l a r r m z a bindik. A k a m a kadar utuktan sonra m u h t e e m bir d a g n etegine u l a t k . Dag okadar yksekti ki tepesi g r l n y o r d u . Sanki tepesi gkleri yarm , mehul yksekliklerde k a y b o l m u t u . Rehberime bu d a sordum.

- Tepe Dag! C e v a b n a l d m . O geceyi d a g n e t e 1 n d e geirdik. G n e i n d o g m a s y l a birlikte

a t l a n m z a bindik. Bu defa d a g n tepesine dogru uuyorduk. Atlan n z n ilk sr'ati hayal edecegimiz k a d a r d . Nihayet d a g n tepesine u l a t k . Buradan g z l e r i m i e arpan manzara, insan gznngrmedigi, hibir hayalin eremedigi bir e k i l d e y d L Dnya kadarg e n i bir meydan grlyordu. Bu m e y d a n n sol t a r a f n a geleny a n s , enSaga gelen y a n s ise nm s n k l e t i r e c e k kadar ves r ennez garipliklerden olarak gzlerimiz bu nura mukavemetedebildigi gibi, o cehennemi a n d r a n k a r a n l g m t a r a f n a y d n l k n gibi grebiliyordu: M a h e r bu

s a y s belirsiz insan B u n l a r n nizinde, bir k s m ise zuImet d e r y a s n d a a r a s b o m b o t u . Bu b o l u g u n sonunda iki byktu. Bunlardan nur c i l e t i n d e b u l u n a n n u z e n m e makta ve o gzel yznden k a n i m e k nn iinde bile grlebilecek kadar p a n l t l a r Karanl k l a r r n iinde k u r u l m u olan t a h t n zerinde en korkun y a r a t k -lardan daha irkin, devlerden daha pis yzl Ehrimen bulunuyordu. Lakin btn bu hayret verici manzaralan acaip h a m e t i y -le rten, Ehrimen ile Hrmz'n t a h t l a r r n n a r a s n d a ve her ikisinin b a l a n n n h i z a s n d a , semada a s l duran bir t a h t t . mey-


38/150

dana k t g m z zaman d o g n c a Hrmz'n t a r a f n a k a t l I d k . Biraz sonra meydanda korkun bir grlt ortaya k t . Her a g z -dan:- B a k n z , b a k n z ! z i d ' i n emri yere indi, szleri k y o r d u .

Semavi t a h t n stnde, insan hayalinin btn a k y l a zledigigzellikleri tecessm e t t i r m i bir peri ayak st duruyor ve elinde bir kre tutuyordu. Bu krenin dogusu a y d n , b a t l s k a r a n l k -tl. A y d n l k ile k a r a n l k a r a s n d a (nur ile zulmet a r a s n d a ) ylebir denge v a r d ki, ne nurdan zulmata, ne zulmattan nra birg e i oluyordu.Sag tarafta bul L n a n s a y s belirsiz insanlar:- z i d , z i d ! K a r a n l k l a r k a l e l r , diye b a g r d l a r . Ehrimen t a r a f t a r l a r ise:- Deycur! H a k i k a t n gster, diye bagmyordu.Bir harika eseri olarak, uzak ve y a k n her kulaga kadar gele bilen t a t l bir ses, nur yzl peri cevap verdi.- Bu meydan, adalet ve imtihan m e y d a n d r . Bunun zerine herkes derin bir sessizlige gmld. Her ikitaraf h u u ilc ve skfmet iinde niyaza b a l a d . Her tarafa hakim

l t V J l U , H I H ' Y

- Ey insanlar! z i d sizi kendi gibi, nr o l m a n z iin y a r a t t . btn v a r l g a tercih her trl nimeti ihsan etti. Ll-zulmete k a r t r d . Ruh iken b i r l e t i r d i .

k a r a n l g , makbul olan nr ile k a l d r a s m z . gelin. olun. Ben olun.

a t m z . zaman ne verdiyse onakanaat ediniz. H a s l . bu imtihan yerinden nr olarak gidiniz ki,nur alemi ebedf k a r a r g a h n z olsun.Hrmz oturdu. Ehrimen a y a a k a l k t . k o n u m a y y a p : - Ey insanlar! Gznz all11Z. T a b i a t n z n i c a b n iyice d

n n z . a r a n e , fakat yalan dolu szlere uyup da mrnz


39/150

k { c f j i i 37

b o u n a g e i r n ' e y i n i z . Glnz, egleniniz, zevk a l n z . Yiyiniz, iiniz. _D l ~ y ~ _ d a _y a l n z iki istek, iki ga;"e v a r d r . Cierisi _ alandI[.Bu n i c i i ~ i l l J ? i i l J Q i r : . d i ~ ( ' [ r e \ ; e t t i r . - l s a ~ ~ ~ I J K i . a ; : z i Y ; i ' ) ~ o n e 'cIiren benliktir. Bu ikl f s f e g i - e a e e t m e y e a f i i n i z ~ N c 1 S m i 2 : r l i C r e : i ; e t e r c l l i : e a m f z J 3 ~ s f [ J i r z e v k l i z T l r i G i i c r c c " n s a n Y o k - olsa Dr---le hi nemsemeyiniz. T a b i a t m z n i c a b budur. Tabiatm i c a b dabudur: Kk bir k u bcekleri, daha byk k u l a r kk k u l a r yiyor. Byk k u l a r da bazen g d a s z l k , bazen de soguk mahvediyor. Bir bcek t o h u m l a r yiyor. O bcek de b a k a bir h a y v a n n g d a s OlllYOL O h a y v a n da bir digen yutuyor. Bir koyun otlimyiyor, siz de k o y m u yiyorsunuz. Bu alem birbirlerini yemek,mahvetmek iin k u r u l m t n I ' . H e r e y birbirinin d e g i m e z d m n -n d r . Birbirinin i h t i r a s 1 d i l e r i n d e n ve yem olmaktan k u r t u l a n l a r da bir gn geliyor, ecel denilen byteyici korkun m a l l t k yutuyor. t e hakikat budur. K o n u l m u esaslara u y m a y n z . Benliginizden b a k a v a r l k , zevkinizden b a k a gaye t a n m a y m z . Hrmz y a v a a ayaga k a l k t :

- Ey insanlar! Ehnmen denilen alak m a l l f k u , menfur devidinlemeyiniz. Szleri y a l a n d r . kulluk, kibir denilen ya-l a n c fikre oranla, byk bir Nice manevi v a r d r

yalan sylyor.rm, hayall k u r a l l a r n zebfmu, acizlikte ve itaatte enlardan daha a a g yapmak istiyor. Sizi b e gnlk zevkinizdende a l k o y m a k istiyor. Dinlemeyiniz. z c l ' i n dalkavugu olan Hrmz'li dinlemeyiniz, dedi.Bundan sonra, her ikisi birbirini yalanlaya yalanlaya, sonundabirbirlerine hCU111 edecek kadar ileri gittiler. onlardan

yksek olan tahtta oturan elindeki k r e y a r a l a r n a u z a t t :


40/150

- Henz vakit gelmedi. B o yere u g r a m a y n z . a r p m a , si-ze tabi b u l u n a n l a r n a r a s n d a o l a c a k t r , dedi.Bunun zerine Hrmz:

- Beni seven meydana k s n , dedi.A y n sz Ehrimen de syledi. O s r a d a ben de rehberimleberaber sag taraftaki k a v g a c l a r a k a t l d m . O geceyi orada geirdik. Mkemmel ikram ve s a y g grdk. Ertesi gn sabahleyindmbelekler, davuHar a l d . Ehrimen t a r a f n d a n bir er meydana

k t . Er diledi. Bizim taraftan da biri onu k a r l a d . Bu e k i l d e , ogn her iki taraftan yirmi kadar k a v g a c ortaya k p birbirleriyles a v a t l a r . Bazen E h r i n e n t a r a f , bazen bizim taraf galip geliyordu. Hergn a t m a devam ediyordu. k i taraftan da bir hayliadam k r l y o r d u . YedinCi gn bizim taraftan k a n bir pehlivana k a m a kadar galip geldi. Ehrimen t a r a f n d a n gelenlerden elli k i i ldrld. A r t k bizim t a r a f n sevincine diyecek yoktu. Ehrimen' in k a r d g p e h l i v a n l a r n birer birer yere serildigi, grldke, bizim tarafta mjde davulu a l n y o r , "Allah mbarek etsin"sesleri gklere k y o r d u . O gece bizim t a r a f n c a s u s l a r ertesign Ehrimen'in maglp e d i l m e n i p e h l i v a n l a r n d a n birinin mey-d a m T ~ " ' ~ " " ~ le birinin a d r n a Casusla uzun u z a d y a soh-bet ettik. Ertesi gn Ehrimen' in ~ " , " L N ~ ; i ! f a ~ ~ k ~ , " _ : : " ~ ~ ~ ~ : ! ! ; ~ ~ ! : ! ~ ~ : : ! : : : ~ ~ ~ : ; ' . : ' ~ J ' ~ ~ ~ J . dana ' r ~ } ' ~ : : ' ; . ~ l > ! c . .. ~ . ' ~ ; ~ g ~ ~ . O ...~ x . W ' l ) ; ' & 0 ; ~ . ~ : , , ; ; ~ ~ ~ , ~ ~ ~ . " ' ! { ; ; ... .0C0.C"..- .

H < ' U ' U - U H ' : H U , t . Bunu VJ .UUU jL l L n UJ .U .UH1 .UUsebebi b u y m u . ettim. Sabaha uykumda kavgalar gr-dm. sabah kslerin ve dmbeleklerin sesiyle " N i f , k " c a d -meydana k t . bir pehlivandi. B a t a n a a eliklara b r n m byk bir ata b i n m i t i . m e y d a n n d a a t natarak:- K a v g a c nerede? Ben o p e h l i v a n m ki, keskin k I c m niceelik z r h l k a f a l a r y a r n t r . Ben o y i i t i m ki, delici okum nicesaglam g s l e r i y a r m t r . Var bana k a r k a c a k ? C a n n d a n

b e z m i , d n y a s n a k s m kim varsa gelsin, diye nma a t t . " N i f a k " n eline d e n i n helak o l a c a n b i l d i i halde, Hr

mz'e s a d k bir pehlivan ortaya k t . Bir anda yere serildi. Birbi-


41/150

k i n c [ J : ; ; ~ 39

rini takip eden otuz k i i ortaya k i l . Otuzu da maktul d t . gn s r a y l a "Nifak" ortaya k t . Her gn gnde otuzar k r k a r k i i y i telef ederek galibiyet kendinde k a l d . Drdnc gecesi bizim tarafta nemli h a z r l k l a r grlyordu. Herkesin yzn kaplay,m znt k a y b o l m u , yerine mit g d o g m u t u . Rehberime sordum. Bana:

- Yann t l r m i i l . : . D l l . d.SI1 ... ' : M 1 ! h ~ Q . ~ ~ ! ' ~ . J 2 . e ] I ! Y . , ! ! ! ....QrJnY5t t ~ . a . k t L Bu'ondan b a k a kimsenin galip gelemeyecegi a n l a l d . Bu gece Hr-mz'n vekillerinden " S a l a l " gelip vaaz ve nasihat edecektir, dedi.

Gee.e y a n s " S a l a l " denilen y a l zat geldi. Hak ve hakikat ugruna herkesi camm feda etmeye a g r d . En s o n u n d ~ etkili bir duaokudu. Ertesi sabah "Nifak" c a d s ortaya k i l . A c a c glerek:- Bugn c a n n d a n b e z m i kimse yok mu? Meydern niin b o

k a l y o r ? a g n c l a r nerededir, diye b a g r d . Hrmz'e b a g 1 o l a n l a r n tekbirIeri ve grltleri a r a s n d a "Muhabbet" meyderna k i l . "Nifak" c a d s "Muhabbet" p e h l i v a n grr grmez gzleri fkesinden kan a n a g n a dnd.- gndr seni"Muhabbet" pehlivern dzenli ve menkli bir nitra a t t .

Beni bilen bilsin, bilmeyen "Muhabbet"pehlivamm. Arslan gibi yrekleripazulanm k a f a l a r

nceme eminim, dedi.Muhabbet ise:- S a k n byle bir hayale k a p l m a . Muhabbet pehlivanherzamern Nifak c a d s n a galip gelecektir, diye cevap verili.Her ikisi de birbirlerine hcum ettiler. K l a r k a l k e r n l a r n a

arpnka a t e k y o r d u . A k a m a kadar u . g r a i l l a r . Birbirlerine 1.1S-


42/150

tnlk s a g l a y a m a d l a r . Ertesi gn d e h e t l i bir azim ve niyetle cvine IJtrbirIerine hcum ettiler. Yine stnlk s a g l a y a m a d l a r . Uikin nc gn, g n e tam tepeye g e l m i t i ki, Muhabbet, ars/anabenzeyen bir darbe ilc N i f a k ' yere sei-di. Hrmz'e b a g l olanlar n sevin sesleri gkyzn doldurdu. Ehrimen'e b a g l o l a n l a r n hiddeti d n y a y titret. Nihayet o gn a k a m a kadar Muhabbetpehlivan otuz k i i daha tepeledi. Yedi gn kavga m e y d a n n d a k a r s n d a kimse t u t u n a m a d . Yedinci gnn gecesi, c a s u s l a r m z dan, ertesi gn Ehrimen t a r a f n d a n ok m e h u r bir p e h I i v a n n ortaya k a r l a e a g n haber a l d k . Gerekten g n e i n d o g u u ileberaber, sol taraftan grltler koptu. Bu sefer meyelana k n Ehrimen taraftan, boynu ok uzun, kendisi ok heybetli bir eleveli. San bir eleveye b i n m i ve elinde insan byklgnde bir grzv a r d . M e y e l a n d o l a t :

- Ey Hrmz'n e l o s t l a r , bana hanginiz k a r gelecek? Bana"Gazap" pehlivan derler. i m e l i y e kadar k a r m e l a pek az kimsesag k a l m t r , e l e d i . O gn k a r s n a k a n Muhabbet Pehlivan ise devIe a r p t . nc gn, ikindi vakti bir grz darbesiyle Muhabbet'i yere

y k t . Henz l m e m i k e n bu gzel pehlivana a e m a d , n a t t :

d m a n l a r m z d a n Muhabbet'in kalbi a y a k l a r m -zmbogdu.bayram b a l a y a l tam otuztaraftan henz maglup eden

k m a m , a r a s n d a k i melluI clindcki k r e n n sag t a r a f n da z u r n e t kaplamaya b a l a m t . Ehrimen t a r a f galip gelmek zereydi. Hrmz'n veziri SaIah y a n m z a geldi. G a z a b ' ancak Hikmet p e h l i v a n n ldrebilecegindenbahsederek. ertesi gn ortaya k m a s n n , Hrmz t a r a f n d a n em-redildigini syledi. Bayramdan sadece iki gn k a l d g m d a n , Hikmet'in galip gelmesi iin o gece dua etmemiz emredildi. a d n m z a dndgmz zaman rehberim gayet ciddi bir t a v r l c :


43/150


44/150

ta k u gibi hafiftim. Ve havada uuyordum. A k a m a kadar u g r a t k . Geri bana bir darbe bile isabet ettiremedi. Y a l n z ben dedev'e bir e y y a p a m a d m . Biraz istirahat ettikten sonra o geceyidua ile ,geirdik. Sabaha k a r rehberim, bana b a z talimatlar verdi. Sabahleyin meydana k t m . Gazap hiddet doluydu. E t r a f m d a fmldak gibi dnerek:

- Dn elimden k a t n . Lakin bugn k a a m a y a c a k s n , dedi.zerime s a l d r a c a k bir vaziyet a l d . Rehberimin verdigi taktiki c a b :

- Vay b a n d a ne var, dedim.Elini b a n a gtrd.. Ben de z r h s z olan koltugunun a l t n -dan, tam kalbine dogru k l c m s a l l a d m . Gazap, korkun bir n a ~ ra atarak yere d t . Kan kusmaya b a l a d . Ehrimen t a r a f n d a n fkeli feryatIar gklere k t : - Hikmet, G a z a b ' hile ile vurdu d i y o r l a r d . Mehul gencin elindeki kre b a t a n ayaga nur olmaya b a l a

d . Bizim t a r a f n sevin sesleri d n y a y tuttu. O gn gleye kadar birok d m a n temizledim. Y a l n z glede, k a r m a yz r-tl bir pehlivan k t . bir filin stnde bulunan buvan,bir rperme ile doldu. Hrrnz son derece zld. Mehul gencehitabederek:

M a k s a d n nm m a h v e t n e k mi? Merhamet! ...Merhamet! ...- Ehrimen'in HCU'UUCLU y a p a l m . IstediginimE h r m e n glyordu. Hrmz kederli boynunu bkt:Emir senindir, dedi.Yenilecegime i a r e t olan bu k o n u m a y herkes gibi ben deduyuyordum. File b i n m i olan pehlivan gururla m e y d a n d o l a t . Gk grltsne benzeyen bir nara a t t : - Ey benim kudretimi inkar eden gaflIlerl Bilin ki ben pehli

vanlar p e h l i v a n , kahramanlar k a h r a m a n N e f s - Emmare'yim.


45/150

k i n c i gn 43

i m d i y e kadar teker teker yenemedigim hi kimse yoktur. Ben,b e bin e k l e girerim. Bin trl silaha sahibim. (Bana dnerek)Ey miskin Hikmet! Gel, kendi nzan ile teslim ol! Seni en iyikilde k u l l a n a y m . Sen abdal ve ikiz bir y a r a t k s m . Benim elimdebir sinek kadar degerin yoktur. Fakat her nedense seni seviyo-rum. nk senin bana da hizmet ettigin oldu. Hadi, k l c m tes-lim et de kurtul dedi.

Ben, cesaretimi toplayarak bundan vazgetim.- Ey Hikmet! Bendeki silahlara bak. Rehberinin sana gretti-gi alakgnlllk, ilim, kanaat, tevazu, s a b r , hile gibi b a k a l a r iin helak sebebi olan darbelerin bana hibir tesiri yoktur. Onla-rm her birine k a r l k kin ve hiddet, hile ve d m a n l k , nefret ve

e h v e t gibi s a y s z helak edici darbelerim v a r d r . Gel kendine k y ma, dedi.Yine ekindim:- A biare! Ne d n p duruyorsun? Senin darbelerinin ba-na bir tesiri olamaz. Seni bir anda yok etmek benim iin okbasittir, dedi.Yine bu tekliflere u y m a d m . Bunun zerine

-Ya!..leyse dedi. tamperdeyi k a l d r d . m a t r d l . K l filin zerine a l d . Ehrimen'in huzuruna getirdi:

- Ya Ehrimen! Hikmefi ldrmedim. Esir M u t f a g -m z d a sogan soyar. Bu tam ona mnasipbir dedi.

Bu a k a y a Ehrimen k a l k a h a l a r l a gldii. Hrmz'n gzlerin-den y a d k y o r d u . z i d ' i n elindeki kredenkalkmakta ve k a r a n l k her t a r a f k a p l a m a k t a y d .


46/150


47/150

M ' 1 c t l i i 45

Bu t a t l ses, bL! gzel nameler her iki t a r a f da c o t u r m u t u . T u h a f t r ki, Ebrimen t a r a f da bizim taraf kadar h o l a n m t ! . A d " A k " olan bu pehlivan bize y a k l a t k a nr perisinin elindekikre p a r l a k l k kazanmakta ve nr k a r a n l gidermekteydi. Meyd a n n o r t a s n a g e l d i i zaman kre tamamen a y d n l k ve alemdenk a r a n l k l a r k a l k m t . Meydanda me b i n m i s v a r "Nefs-i E m n a re" ile onun esiri olan ben bulunuyorduk. A k e j d e r h a s n bized o r u yneltti. ok zarif, fakat laubali bir t a v r l a :

- E m n a r t ' ! Bana da k a r duracak m s n , dedi.Emmare, egilerek filden yere indi. A k ' n nnde diz kt:- Sen herkesin oldugu gibi, benim de efendim, velinimetim-sin. Aczimi ilan ederek, i t e sana secde ediyorum dedi.A k beni serbest b r a k t . Glerek:- Haydi, koca abdal Hikmet, git. R a h a t n a bak, dedi.Meydanda y a l n z A k k a l d . E j d e r h a s n d a n indi. Elleri g s n -de o l d u u halde gayet y a v a ve ll a d m l a r atarak nur perisine d o r u yrmeye b a l a d . a d m k a l d vakit:- Ey Gzellik Nru! Y a l n z senin kulunum, dedi ve secdeetti.

Sonra Ehrimen' e:Ehrimen!me seninle bilindi,Sonra m e y d a n n o r t a s n a iki taraf, mensup o l d u k l a r ULULllllHlmz'le Ehrimen m U U l U , H H . , u H H . u , I , L L , d e gibi t o k a I a m l a r d 1 . yordu. Hrmz'n elini ptm, yuzune b a k t m . ne grsem ... Hayretimin i d d e t i n d e n bir l k k o p a r d m . Gzlerimi at m vakit A y n e l Dede'nin glmseyen yzn n ' H n n ..


48/150


49/150

NC GN

D n ! "Ey d a i m ~ ey Dehrf, ey EvveL, ey Ahir,Ey B a t n , sesimi duy, ey Zahir!Kulun Z e k e r i y y a ' n n sesini d u y d u u n gibi."

Hazreti a z e l I

muntazam bir s o k a g n d a oturuyorduk.

k a c a 1 m birbekledigini syledi. l\.dlLl\.UJIl!ladllTI. Byk bir odaya girdik. Orada babamla I \ d l , ~ H a y , l 1 l l 1 . bam yz on y a n d a bir ihtiyardl. diliyleBabam dedi ki:- Oglum. Y a n on ikiyi buldu. A r t k kendini ve k i l i n a t g-renecek z a m a n n geldi. Seni en byk stad1 gtrecegim. i m d i hikmet devresini buldugundan d o l a y ok sevindigim iin gn, gece dgn y a p a c a g m . Sen bu dgnde hizmet edecek-sin. Sana rehber olacak k a l f a y greceksin dedi.


50/150

Gerekten de tantanah ve g s t e r i l i bir dgn b a l a d . Birincign btn Bral1manlar( ve kibar memurlar, ikinci gn askerlerve tccarlar, nc gn ise fakirler davet edildi. Bu gndeben, misafirlere hizmet ettim. nc gn, seksen y a n d a fakirbiri k a l f a n oldu. Drdnc gn, erkenden babam bizi yola k a r -d . Rehberim bir e e g e b i n m i t i . Ben ise a r k a s n d a yaya yryordum. Rehberim:

- OgIum, ilmin ve Ilikmetin degerini grenmek iin yaya gideceksin. B i r e y p a h a l a l n m a z s a k y m e t i a n l a l m a z , dedi. l k gnler birok s k n t ekiyordum. Lakin y a v a y a v a yolaa l m . K r k gn seyahat ettikten sonra bir kulbenin nndedurup biraz istirahat ettik. R e l b e r i m beni elimden tutarak kulbeye soktu. Kulbede y a l n z suyla dolu bir anak v a r d . R e l b e -rim beni doguya dogru dndrerek n n e a n a g koydu.

- Ey Brahma! Ey asli v a r l k ! Ey byk nur! Vcudunun bas a m a k l a r n , mhunun s a f h a l a n n gster, diye dua etti.A n l a y a m a d g m bir t a k m szler m n l d a n d I . Kulbeden k p k a p s n k a p a d . Her taraf k a r a n l k oldu. Yalmz nmde bulunan a n a g n iindeki su donuk bir p a r l a k l k gsteriyordu. Rehberiminsuya b a k y o r d u m . Bir sre sonra, geldi-ses sesinHli miydi, ilham m y d , vehim miydi, ipham m y d ? Hangi dilile syledigini bilernezdim. N a s l bir terkiple, hangibilemezdim. A k l m l a ve v i c d a n m l a bu bu

(I) Brahmanlar: Hindistan'da d a u p g e l i e n bir dine mensup olan kimselerdir. ok t a n r l bir din olan bu i n a n sistemi, H i n d i s t a n ' n Alj'alar t a r a f n d a n i s t i l a s n d a n sonra ortaya k m t r . t a n r en stndr. Brahma, V i n u , ~ i v a ... B u n l a r n Trimurti a d n a l r . Brahma, alemin y a r a t m , V i n u koruyucusu, ~ i v a da y k c s d r . Brahman-l n i n a n l a r "Veda" a d y l a t o p l a n m t r . T a n r l a r drt ve sekiz koli u, birka b a j l y a r hayvan e k l i n d e herkeI-lerle gsterilir. Inek o n l a r n gznde k u t s a l d r .


51/150

f:4

Ey z a y f : - bezm-i vcadAnla nedir s r r - u a n . Yok dem-i vahdette hudad.Her ne desen n a m onun,Cmlede o nokta-i nihan,G M ! esir, gaJ1f cihan,Mevt hayat c a m onun.G M ! g n e , gaJ1f kamer,Gah! matar, gaJ1f sehab,Kendi a t e , kendi e h i i b , Kendi gece, kendi seher.

GiiJ1f hacer, giiJ1f nebiit,Giil1f nemI, giil1f eset,Kendisi ruh, kendi ceset,Kendi hayat, kendi memat.

-ndi ~ J I 1 49


52/150

l a d . Azamet ve k i b i y a d a namtenahi de yok oldu. Benimdir veya benim degildir diyemedigim bu seyran duygusunda kendimikaybettirn. Bir an hi oldum.Bir sre soma yine sonsuz s a h a y fark etmeye b a l a d m . Her

t a v ~ ; i f i n stnde garip bir duygu Ue daha ok d u y g u l a n m t m : Beni iine alan bu sonu belirsiz s a h a y sanki kendimde t o p l a m -t m . Bu acayip .durum ne kadar devam etti bilmiyorum. Gyakendimde 'bir kesafet (yogunluk) duydum. Sahada grnmez bir e y o r t a y a k t . Evet, grnrde bir e y yok. Ne nur, ne karanl k , ne bir e y . Hi! Yalmz ben hissediyordum kibir e y var. Bu e y bir anda, sihrin i n f i l a k m a n d r a n bir nur oldu. Bir snk nrki, titrernesi kalbimin titremesine benziyordu. Bu Iatif v a r l g m inf i l a k m n mezzine benzeyen sesi yerine' geen harfsiz m a n a s ile s r a f i l ' i n e z a n n okuyordu:

A/lah ekber, Allah ekber! 'E y s r r ~ v c i l d ~ bfvcild!Marulsun amma bilinmezsin.Zahirsin amma grnmezsin.o bir a n d . milyonlarca

a s r geti. Yine bir an y o r u l m u gibi oldum. Sanki g z n kap a t t m . Bir an bir grmedim. Gzm a t m zaman, sankimilyonlarca mesafeyi k a p l a m , avucuma s g a c a k kadar k-bir alem gryordum, a r a s n d a o alemin k s m lan-

b i i k a p l a n m beni oiine girer girmez kendimi n i l y o n l a r c a oldum. Bu neorganlan ne de bir e k i l l e r i v a r d . Milyonlarca o d a l bir topluluk dernek olan bu h a y v a n l a r n mevcudiyetine baglanmaktan kendimi kurtarmaya a l y o r d u m , ama bir trl b a a r l o l a m y o r d u m . Milyonlarca sene devameden kalma hevesi neticesinde, bana o t t r m a hizmetini yerine getiren odalarda, h a y v a n e k I a r d a garip d e i i k l i k l e r meydana geli-


53/150

'[[nc / 51

yordu. Beni a s l r a h a t s z eden e y , bu hayvanlan kendimde toplamak ve onlardan ayn olmak itibanyla degil, onlarda kendimihapiste saymak itibariyleydL Zira a k l ve idrak y l e dursun, hertrl duygudan uzak gibiydim. Kendi idaremde olan bu hayvanc k l a r , bin bir trl e k i l l e r almaya b a l a d l a r A r t k benim iin,bir gn hkmne g i r m i olan binlerce asnn gemesinde, herkil b a k a bir d e g i i k l i k gsteriyordu. Lakin suyun iinde hapsedilm i oldugumdan, gzlerimin garip g r n n d e n s k l y o r , kuIag m n s a g r l g n d a n b k y o r d u m . Ne kadar vakit geti, ne oldu bilmem. Bu sefer kendimi y a l n z denizde degiI, karada da birokh a y v a n c k l a r n vcudunda grdm.

Temiz havamn cigerlerime girdigini grdke, ortaya k a n keyif ve zevkten c o a r a k milyonlarca cesette k o u y o r , o y m y o r -dum. Mphem, fakat gerek bir sevgi duygusu btn cesederilik a p l a m t l . Her ne kadar grdgm e y l e r i kendime mahsus birmuhakeme ile a n l a y p k a v r a y a m y o r s a m da, bunlann v a r l g n hissediyor, bana zaran olmayanlanm seviyordum. Her an milyonlarca cesedim hareketsiz k a l y o r , e k i l d e g i t i r i y o r , madenIered n y o r d u . Fakat yerlerine m i l y o n l a r c a s peyda oluyordu. Lakin bu zamanlarda meydana gelen y a r a t k l a n n gibi birermemesinden, b r sevgi cesedin yoko l m a s n d a n ileri geliyordu. Her ne kadar henz ne erkek,ne d i i bir cesedim yoksa da her cesedim hem hem erkek sl-f a t n a sahip olmakla,her biri baba, bazen ana, dehem ana babakadar o g a l m , o kadar e i t l i digerlerine g r n itibariyle aslam i I e r d i . B a z s gzleda; .b a z s havada uar, b a z s yerlerde srnr, bykbir heybette idi. Bir k s m ise latif ve a k l l y e l . Bu cesetlerin birk s m d i g e r l e r i 1 i yemeyi arzu ec\iyordu. Bir k s m kuvvetli, birk s m ise gszd. Alem birer r m cesetler halini a l m , cesetle a r a s n d a rekabet ve istifade etIne bir kural halini a l m idi.kadar zaman geti? Neler oldu?


54/150

Bir gn, bir cesette hapsedildigimi duyar gibi elem verici birduygu ile inlerken, gya btn k a l l a t n her zerresine muvakkatbir vergi olan s r l a r , birer birer o cesette t o p l a n y o r d u . Yersiz verenksiz bir mana rzgan cesedimi k a p l y o r d u . Doguya dnk y-zm infHak etmeye b a l a y a n u[uga dogru e v i r m i t i m . Her zer-re guya beni s e l i l m l y o r , her taraan b u r m m a anber k o k u s geli-yordu. Btn varllgilll, bir dostluk m a n a s n n etkisi a l t n d a triyordu. Kendimi biliyor, e t T a f m hem gryor, hem de grdg'm fark ediyor, h e r e y i b i l i y o r m u gibi e l a v r a l 1 l y o r d m . Bir sar-h o l u k , bir g a y olma hali beni k a p l a d . Mana diliyle "Elhamdlil-lah!" e l e d i n . Gaipten gelen bir ses, btn kainata Hanediyordu:

D o d u i m d i e m s - i idrak aleme, s t i v a g a h t 1 r d i n a - 1 ademfN r - H a k ' t r e p c e r a - 1 a d e m Ey mel.ik! B a e i l 1 hep Adem'e

Bu m u h t e e m emirden, btn alemler ve iinele bulunan ya-r a t k l a r titredi. Her v a r l k , i n s a n n nnele egileli. Her zerre ken-dine zg lisanla bana y l e diyordu:

Merhaba ....iMerhaba, ey menba-1 fehm fnn!ey i k r a m - vcadlsen idin w a k s i . d , sen!Bizler senin r n i r ' a t n l z . sensir!, bizsen, kl6le-i

at1m.r i l m i t i . o c u k l a r n

ev-U-W L ' - lLU r y a y u y a n r uyanmaz sylemek-rine nazlre y a p a r c a s n a :

- Hepsi secde etti, dedim.- Evet, dedi A y n a ! . Y a l n z I l e f s l d e k i gurur s f a t , yanitan mstesna.


55/150

DRDNC GN

M e y d a n , M e c m a

"Ey bilinen ve noksan s f a t l a r d a n temin e t t i i 1 t Rabbim!Seni n a k k y l a bilemedif,,"Hazreti Seyid

Daha nce o l d u u gibi, C e n a b - A y n a h ' n n k a a n e s i n e g i t m i , her gnk g d a m a l m t r n , Bugn kulbenin nne oturacakyerde A y n a l beni a l d , m e z a r l n en cra caddeye uzak bir k- e s i n e gtrd. Byk bir mezar t a n gstererek:

- Git, m e z a r n zerine uzan. A d a m n b a n d a k i n t h i

H U i u u e r i giren a d a n k a r a n l k t a n gremiyorelum. Yani bizim bileli-'girniz bir g r l e gremiyordum. Lakin acayip bir duygu, e l e g i i k bir g r bende meydana geldi. A n l a d m ki gelen benim

b a b a m m . Babam vefat edeli epey zaman o l d u u iin bu a d a m n bana " o l u m " d e y i i n e a y o r d u m . Soruyu t e k r a r l a d :


56/150

- O l u m k a l k t n m ? - Evet, dedim. Lakin sen benim babam m s n ? Adam hayret v e i c i bir sesle:

O l u m sen l d n y o r musun, dedi.Ben:- H a y r , yalmz nceki babam leli ....- Vah! Vah! O l u m u cinler a r p m . Z a v a l l s a m a l y o r . Derhal kendimi t o p a r I f t d m . Delilere her yerde pek de h o olmayan e k i l d e d a v r a n l d iin korktum, h a t a r n dzeltmek d

n c e s i y l e : - a k a y a p t m baba a k a . Y a l 1 l Z bir Iamba veya b r mumemretseniz. B u r a s cehennem gibi k a r a n l k , dedim.Z a v a l l adam a l a r c a s n a : - Heyhat! O l u m mutlaka l d r y o r . Ebedi g n e d o m u , alem nur ile d o I m u k e n k a r a n l k diyor. Aman o l u m , zerime fe

n a l k gelmeye b a l a d , dedi.Oda tam a n l a m y l a k a r a n l k o l m a s n a r a m e n , babam a y d n l k

o l d u u n u iddia ediyordu. Bu defa babam oldugunu iddia edeniskandil e t n e k d n c e s i y l e :

- Ba b a c m , de g n e d o m u . B u r a s d o r u . An-k a p a l o l d u u iin odaya girmiyor, dedim.

- Aman A l l a h ' m ! Bizim o l a n mutlaka l d r y o r . o l u n , hi g n e i n bir engelolabilir mi? deli misin?s n ?

A d a m n bu c e v a b zerine her n a s l s a bir t m a r h a n e y e g i r m i o l d u u m u kuvvetle tahmin b a l a d m . sonra odayaannem o l d u u n u iddia eden bir k a d n , birok a m c a l a r m , d a y l a -nm ve d i e r akrabalanm girdi. Babam bunlara yana y a k l a l d r -mak zere o l d u u m u syledi. Bunlar b a m a e r e k , bir t a k m tuhaf ve delice sorularla beni r a h a t s z e d i y o r l a r d . sylersemsyleyeyim, deliligime h k m e t m e k i n e sebep o l a c a 1 1 1 b i l d i i m iin s u s m a y tercih ettim. B a b a l m y a n m d a o t u r m u kederinden a l y o r d u . Bense ne y a p a c a m , ne diyecegimi, a r m kal-


57/150

'DrDnc gn 55m t m . Bir ara, cebimde bir kibrit kutusu bulundugu h a t r m a geldi. Hemen k a n p bir tanesini y a k t m . Grdgm manzara okadar t u h a f t ki, a r d a r k a s kesilmeyen uzun Kahkahalar s a l v e r e -rek, i d d e t i n d e n iki t a r a f m a yuvarlamyordum. Babam oldugunuiddia eden a d a m n , a n a l g m n , a m c a l a r m n , d a y l a n m n gzleriyerinde bildigimiz gze k a r l k , birer a r p a c k s o g a n yahut bunabenzer bir e y k o n u l m u t u . Yani bu aresizlerin hepsi b e duyu-nun en stn ve en lzumlusu olan grmekten, gzden mah-rumdular. Ben k a h k a h a y s a l v e r i r s a l v e n n e z odadaki h a l k n a l d -manzara o kadar d e g i i k ve anonnaldi ki, kahkahalan kesmek y l e dursun, bende glmek r a h a t s z l g icabettirecek bir zorlama e k l i n i a l d . B a b a l k , a n a l k ve digerleri drder a y a k l o l m u l a r , btn kuvvetleriyle z p l y o r l a r d l . Bir sre bylece z p l a d k t a n sonra, nce b a b a I g m n y a n n a geldim. Elimi tuttu, pt:

- Ey, beyaz ifritin san e y t a n ! SaItanat sana mbarek olsun!Bin y l d r btn ~ n e m seni beklemekteydi. Nil1ayet byk birmucize olarak sanki benim nesiimden dnyaya geldin. Bin sene-dir bekledigimiz sesi k a r d n . i m d i btn k z l e y t a n l a r a habervereyim, gelip elini psnler, her yere haber gndersinler dedi

Buldugum z e y t i n y a g y l a bir kandil h a z r l a d k t a n sonra birazvezirleri, alimleri nn'rn'cw e y t a n Hazretleri" n v a n m sonetmekteycli. Sokaklarda tellaIlar d o l a a r a k San k t g n halka m j d e l i y o r l a r d . Bana mahsusIeketin en byk ve en ssl b r s a r a y n tahsisemrime Ben buetmeye koyuldum. Bunlar tam a n l a m y l a kr ULXJllLU.v a r l g n lazzetinin olan tesir

bir k a r a n l k iinde bulunmalanyla beraber l \. U I U U L I U 1 L l ll O H 0 U 0acayip bir g r e k i l l e r i v a r d . e h i r l e r i olduka ssl bir e k i l d e bina e d i I n i olup, sanatkollannda da hayret edilecek ilerlemeler g s t e r m i l e r d i . Helebiyat, ilahiyat ve feIsefeye son derece. nemniversitelerde m e h u r alimleri, g r e t m e n l e i gn ilahiyat fakiltesinin mezuniyet


58/150

retmenler ve grenciler sevinten ne y a p a c a k l a r n a r m l a r d . niversite mdr ilim, kemal ve h a k i k a t n ancak S a r e y t a n ' d a buluna!Jileceginl ve y a k n d a btn mevcut bilgilerin te1kikini rica e d e c e k l e r i n a k l a d k t a n sonra izin a l a r c k imtihana b a l a d l a r . Birinci s r a d a bulunan "Bibi" a d n d a z e k a s y l a nl bir talebeyesorular soruldu. Alemlerin y a r a t l h a k k n d a y l e bir ifadedebulundu:- Bundan y l l a r nce "Tata" a d n d a k i alimin szne gre on

b e bin sene nce Beyaz f r i t a l t n semada mor c y t a n l a r l a beraber o t u r m a k t a y d . . . Szn b u r a s n d a dinleyiciler iinden bir itiraz ve tenkit sesiduyuldu. Birisi:- bin senedir bu y a n l fikirde devam edip duruyorsunuz. Beyaz f r i n n y a n n d a k i e y t a n l a r mordegil, a k mavi ididedi.niversite mdr:- Efendi! i m d i grencilerin imtihan z a m a m d r , itiraz zamadegildir. B a k a bir vakit S a r e y t a n hazretlerinin huzurunda

a l i n l e r i m i z 1 e imtihan o abilirsin, dedi.maya"Tantan" a d n d a k i m e h r alim niversiteye gelerek benim oradab u l n n u m d a n istifade ile itiraz grenci k o n u m a y a devam etti:

itaataz oketti. Gkyznn sprntleri iley a p t . tkrd. deniz

stne koydu. bn bizim alemimiz-dir. Yalmz suyu d o n d l . Alem Imzlada doldu. Onun zerine bir kazan y a p p alemin stne a s t . Bu kazam tkrgyledoldurup nefestyle k a y n a t t . A l e n I S l d . Ondan sonra mor e y -lanlardan bir ikisini yontarak klti. Sonra delip iini i i r e l i . B u n l a r meydana s a l v e r d i . t e bunlar bizim a t a I a r m z e l L

t i r a z eden a I n i n yine i i t i l d i :


59/150

- Kazan!. .. Kazan!. .. Kazan!... Bir kazan p a t r t s d r gidiyor.Uikin k a z a n n ka kulpu v a r d r ? Ka kolundan nereye a s l d r ? Neilc a s l d r ? Bunu bileniniz, bu s r r a ereniniz yok. Hey cahiller!Nihayet her iki taraf da a m a t a y a b a l a d . P a d i a h n tensibiyletalebderin i m t i h a n telnr edildi. Bir haftaya kadar btiin m e h u r alimlerin huzurumda fikirlerini arzetmeleri k a r a r l a t r l d . Benhangisini isabetli bulursam gerek ilim, onun bilgisi s a y l a c a k t . Meclis d a g l d l . Bir hafta sonra e h r i n en byk m e y d a n n d a byk bir meclis k u r u l m u t u . Ben kocaman a n a k l a r n iine z e y t i n y a g doldu

r a n k kandiller y a p m , m e y d a n n her tarafma k o y d u r m u t u m . Alimler iki gruba a y n l m l a r d . Bir k s m "Tantan"m b a k a n l l g a l t n d a i t i r a z c l a r ve din reformculan idi. Digeri ise "Tonton"admdaki aHmin t a k m idi. Nihayet Tantan vc Tonton k a r m a geldiler. Tonton dedi ki:

- Ey Tantan! Binlerce y l l k a r a t r m a n n ve m e g u ! i y e t i n neticesi olarak elde edilen ilmi sonulara b o yere itiraz etmekcaiz degildir. i m d i a r l a t a n l k s r a s geti. Hadi b a k a l m , San e y t a n Hazretleri'nin Imzurunda bize olan ortaya

kin siz terakki d m a n s n z . rmcliklerinizi g e n i l e t m i y o r s u n u z . e y t a n l a r a mor

d e n i l m i t i r . ama h a t a d r . ramlu oturan e y t a n I a n n LLH6HLH'nun ile a l a r a k

to

amak-ı hayal - Şehbenderzade filibeli ahmed hilmi

Documents