Alternatywne instrumenty finansowania MŚP

w ramach Inicjatywy JEREMIE

Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises

Fundusze Strukturalne i sprawne zarządzanie siłą napędową gospodarki regionu Poznań 23.01..2009

Którą drogą? (1)

SamorządWojewództwa

Sami: programujemy, dzielimy,

kontrolujemy

Tak jest teraz,… ale nie ma doświadczeń

(na poziomie regionu) w przydziale środków

dla pośredników finansowych

beneficjenci

Którą drogą? (2)

SamorządWojewództwa

beneficjenci

Sami: programujemy,

dzielimy, kontrolujemyHolding

FundFirma

Zarządzająca

Programują, dzielą, kontrolują

Stosują nowe narzędzia

JEREMIE, czyliklasyczny outsourcing

Tą drogę rozważa obecnie 4-5 województw

Dylematy (1)

Fundusze pożyczkowe / poręczeniowe

Taki model działania jaka misja!

Misja (1):Wsparcie dla MSPznajdujących się w„luce finansowej”

Misja (2):Udzielanie pożyczek

każdemu MSP

Dylematy (2)

Misja (1):Wsparcie dla MSPznajdujących się w„luce finansowej”

Misja (2):Udzielanie pożyczek

każdemu MSP

Mniejsza populacja docelowawiększa „szkodowość” i koszty

Konkurencja z bankami

Dylematy (3)

luka finansowa rynek

Banki, SKOKi…Instrumenty publiczne

?

?

Czy to się da uzasadnićpotrzebą interwencji publicznej?

Jeśli … (1)

…taki kierunek rozwoju, to konieczna jest możliwość

podejmowania większego ryzyka

luka finansowa rynek

Instrumenty publiczne

Banki, SKOKi…

Jeśli … (2) …ma być to tak, wówczas

należy zaostrzyć nadzór nad publicznymiinstrumentami inżynierii finansowej

luka finansowa rynek

Instrumenty publiczne

Banki, SKOKi…

Za chwilę może być inaczej (gorzej)…

Banki, SKOKi…

luka finansowa rynek

Instrumenty publiczne

Podmioty rynkowe usuwają się z niektórych obszarów rynku

Istota Inicjatywy JEREMIE

JEREMIE to wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej oraz grupy EBI (Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego) na rzecz poprawy dostępu do funduszy wsparcia rozwoju MŚP i mikroprzedsiębiorstw w regionach.

W ramach inicjatywy JEREMIE, EFI przy współpracy z jednostkami zarządzającymi programami funduszy strukturalnych, oferuje pomoc przy tworzeniu i ulepszaniu systemu finansowania działalności oraz rozwoju MŚP poprzez zastosowanie instrumentów inżynierii finansowej.

Inicjatywa pozwala nie tylko na zwiększenie absorpcji i efektywniejsze użycie środków unijnych na rzecz rozwoju MŚP w ramach programów Unijnych, ale także możliwość przyciągnięcia do regionu zagranicznych kapitałów innych międzynarodowych instytucji finansowych, oraz przede wszystkim środków prywatnych.

Powody przystąpienia Wielkopolski do prac nad inicjatywą JEREMIE

• „Brak dostępu” do kapitału przez MSP – bariera wzrostu MSP• Mechanizm obrotowy – instrument o charakterze odnawialnym, „wielokrotnego

użytku”– Nowe podejście KE do istoty wspierania sektora MSP. Prawdopodobnie brak

możliwości otrzymywania wsparcia w tym obszarze po roku 2013– Zmuszenie instytucji finansowych do podnoszenia efektywności działania –

inżynieria finansowa w naturalny sposób to wymusza • Niepokojąca struktura przychodów instytucji finansowych – próba

przedefiniowania głównego celu działania (przychody z działalności operacyjnej, przychody finansowe, misyjność vs. wyniki finansowe)

• Większa odpowiedzialność IZ za środki publiczne – przy instrumentach inżynierii finansowej ryzyko musi być znane i „zabezpieczone”, brak możliwości starty kapitału

• Stały i dynamiczny wpływ na kwotę wsparcia przez IZ w latach 2007-2013• Możliwość wdrożenia nowych instrumentów wysokiego ryzyka – szczególnie w

obszarze innowacji (brak instrumentów wspierających najbardziej „dochodowe” / „ryzykowne” przedsięwzięcia)

• Brak aktorów na rynku usług finansowych zainteresowanych zmianą stanu rzeczy• Potrzeba stworzenia analizy luk usług finansowych w Wielkopolsce• Potrzeba znalezienia „zewnętrznego” eksperta, który nie tylko będzie doradzał,

ale także zaangażuje się pod swoją marką oraz „rating’em” (casusu doradców prywatyzacyjnych)

Jeremie to…

…to inicjatywa, której celem jest założenie stworzenie Funduszu Powierniczego – Holding Fund

…to fundusz, który ulepszy i rozbuduje wachlarz instrumentów finansowych wspierających MŚP

…to pomysł na zastąpienie bezzwrotnych dotacji - inżynierią finansową…lepsza kontrola przekazywanych środków… „formuła (rama) prawna” służąca skuteczniejszemu wdrożeniu funduszy

strukturalnych

Fundusz Powierniczy to…

….nie jest samodzielnie działający fundusz ani żadna inna instytucja zastępująca działaniem inne podmioty działające dziś na rynku

…to instytucja podobna działaniem do Instytucji Pośredniczących – ale na zasadach określonych w rozporządzeniach 1083 i 1828 Rady WE (dział inżynieria finansowa)

…fundusz zarządzany na nasze zlecenie i w naszym imieniu – co oznacza, iż żadna ważna decyzja nie może zapaść bez zgodny Instytucji Zarządzającej

…stała kontrola i wpływ na przekazywane środki wsparcia dla MSP

Schemat wdrożenia Inicjatywy JEREMIE1. Podjęcie decyzji o stworzeniu Funduszu Powierniczego (RPO)2. Wybór Menedżera Funduszu Powierniczego (FP) (zgodnie z

regulacjami dot. pzp)3. Przeprowadzenie analizy luk finansowych w Województwie

Wielkopolskim przez potencjalnego Menadżera Funduszu4. Transfer środków na konto FP – warunek konieczny

W TYM MOMENCIE POWSTAJE JERMIE 5. Wniosek o płatność okresową do KE – warunek wystarczający6. Ocena wniosku przez KE7. Realizacja płatności8. Rozpoczęcie działalności Funduszu Powierniczego9. Akceptacja planu działania oraz kryteriów wyboru projektów

przez IZ10. Konkursy - wybór pośredników finansowych11. Uruchomienie odpowiednich instrumentów finansowych dla

finansowania MŚP

Alokacja na JEREMIEwynosi 60 mln euro

Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego

Opłata za zarządzanie na poziomie Holding Fund może wynieś

średniorocznie do 2% alokacji

Struktura działania

Menadżer HF

Menadżer HF

Komisja EuropejskaEFRR – DG Regio

Komisja EuropejskaEFRR – DG Regio

Instytucja PośredniczącaInstytucja Pośrednicząca

Pozio

mUE

Pozio

m

kraj

owy/

regi

onal

ny

Fundusz {Holding Fund (« HF »)}Fundusz {Holding Fund (« HF »)}

Pośrednicy finansowi

Pośrednicy finansowi

Pozio

m k

rajo

wy/

regi

onal

ny/ lo

kaln

yPo

ziom

re

gion

alny

/loka

lny

MSP Beneficjencimikropożyczek

Modelowanie inwestycji, wybór instytucji pośredniczących

Administracja, monitorowanie oraz raportowanie

Przyciągnięcie kolejnych inwestorów Bliska współpraca z władzami

lokalnymi

Rola menedżera Funduszu (HF):

€ € € €

€€€€

Wypłata środków: z góry niedowracalna

Lokalny fundusz (HF): Delegacja uprawnień do Władz Lokalnych Zarządzanie i administrowanie przez

menadżera funduszu

Menadżer jest wybierany przez

Kraj Członkowski/Reg

ion

Instytucja ZarządzającaInstytucja Zarządzająca

€

Inne produkty JEREMIE

Instrumenty quasi-kapitałowe• Pożyczki partycypacyjne - zastępują dotacje bezzwrotne (granty)

przeznaczane na projekty badawczo-rozwojowe. Odsetki od tego typu pożyczek są kumulowane, tj. nie są wypłacane pożyczkodawcy. Kwota pożyczki wraz ze skumulowanymi odsetkami jest przekształcana w udziały w momencie przeprowadzania ‘kwalifikowanej’ rundy finansowej,

• Finansowanie Mezzanine -to grupa instrumentów wypełniająca lukę pomiędzy długiem a kapitałem, zbliżona do inwestycji kapitałowych. Poprzez zastosowanie finansowania mezzanine instytucja oferująca ten instrument przejmuje część ryzyka Klienta związanego z planowanym przedsięwzięciem, w zamian otrzymuje prawo do udziału w przyszłych zyskach z tego przedsięwzięcia

Inne Instrumenty Finansowe• Transferu Technologii – Zakup części praw do patentów przez ‘Fundusz

Własności Intelektualnej’ (ang. IP Fund), który staje się odpowiedzialny za maksymalizację wartości patentów zgromadzonych w portfelu funduszu.

• Anioły Biznesu -prywatni inwestorzy, często z doświadczeniem w działalności gospodarczej, którzy inwestują swoje własne pieniądze i doświadczenie w małe przedsiębiorcze firmy

Bezpośrednie korzyści dla Wielkopolski wdrożenia inicjatywy JEREMIE

1. Wykorzystanie odnawialnego charakteru wsparcia, uzyskanie efektu mnożnika zwiększającego ilość dostępnej kwoty wsparcia dla MSP – nawet do 4 razy.

2. Zwrot do budżetu Wielkopolski po 2013 roku kwoty wsparcia, czyli ok. 60 mln euro z przeznaczeniem na dalsze wspieranie MSP. Możliwość utworzenia instytucji np. regionalnego banku inwestycyjnego.

3. Zmiana sposobu myślenia o inżynierii finansowej – konieczność przygotowania się do następnego okresu programowania. W myśl założeń KE – wsparcie wyłącznie zwrotne.

Pośrednie korzyści dla Wielkopolski wdrożenia inicjatywy JERMIENIE

• Wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu - jako instytucji pośredniczących – możliwość otrzymania dość dużych środków na działania powinna się przyczynić do wzmocnienia ich potencjału, a także możliwość wypracowania zysku pożyczonych środków

• Minimalna bariera wejścia zmusiła władze województwa do przeznaczenia większych środków na to działanie, co w konsekwencji oznacza większe wsparcie dla MSP

• Wdrożenie inicjatywy JEREMIE doprowadzi także do zwiększenia wachlarza instrumentów finansowania działalności MSP (do tej pory tylko i wyłącznie pożyczki i poręczenia)

• Elastyczność w zakresie doboru instrumentów finansowych w ramach Holding Fund – możliwość realokacji środków zależnie od zmiennej sytuacji rynkowej

Korzyści z punktu widzenia Instytucji Zarządzającej WRPO

• Brak zasady n+2/n+3 daje możliwość dość swobodnego realizowania procesu wdrażania przez 7 lat ze zmienną intensywnością, bez obawy utraty środków

• Transfer środków z góry, tzn. możliwość szybkiego uruchomienia przekazanych do HF środków. JEREMIE jest traktowany jako projekt, nie jest konieczne rozliczanie się z poszczególnych pożyczek dla MSP, po przekazaniu pieniędzy do HF możliwość wniosku o płatność okresową do Komisji Europejskiej

Spodziewane efekty wdrożenia inicjatywy JEREMIE

1. Poprzez zastosowanie tzw. „efektu dźwigni finansowej” oddziaływanie może nastąpić na poziomie nawet do 400 mln EURO

2. Środki przeznaczone na JEREMIE mogą realizować politykę władz regionu przez wiele lat wdrażania w sposób odnawialny – do tej pory tylko poprzez jednorazowe dotacje

3. Możliwość realizacji bardziej ryzykownych instrumentów (szczególnie dla obszaru innowacji) przy określeniu dopuszczanej stopy ryzyka przez władze regionu.

4. Zmiana wyglądu rynku instytucji wsparcia MSP w Wielkopolsce w 2015r.

Gdyby nie było JEREMIE to …

• … Wielkopolska nie przeznaczyłaby 60 mln euro na instrumenty finansowe dla MSP – bariera wejścia,

• … pozostałyby tylko tradycyjne pożyczki i poręczenia, małe prawdopodobieństwo zwiększenia wachlarza oferty instrumentów dla MSP,

• … pozostałyby granty na pożyczki, brak odnawialności kapitału,• … mniejsza efektywność wsparcia dla MSP, gdyż środki muszą

zostać wydane tylko raz, potem mogą być ulokowane na dobrze oprocentowanych lokatach terminowych w bankach,

• … brak uzyskania „efektu skali - środki wydane raz na granty nie realizują później różnych celów polityki władz regionu,”,

• …nie byłoby możliwości stworzenia jednej dużej instytucji finansowej po 2013 roku – budżety województw są zbyt skromne – kilka mniejszych funduszy,

• … brak możliwości wspierania poprzez bardziej ryzykowne instrumenty, fundusze (akcjonariusze) nie są zainteresowane „ryzykownymi” projektami

Wstępny wkład środków w portfelu JEREMIE dla

Wielkopolski, [mln euro]

Regwarancja15

20

10

15

35

Instrumenty mikrofinansowania

Instrumenty kapitału ryzyka

Instrumenty poręczeniowe

Poręczenieportfelowe

Rekomendacje EFI dla Województwa Wielkopolskiego na podstawie raportu

SEGMENT POPYT LUKA RKOMENDACJA EFIALOKACJ

A

Mikrofinansowani

e

43,2 mln euro

występuje ale trudna do oceny

Globalne pożyczki dla wybranych funduszy pożyczkowych 10

mln euroPoręczenie dla pożyczki globalnej realizowanej przez inny podmiot

180-240 mln euro

180-240mln euro

Schemat poręczeń dla istniejących funduszy poręczeniowych

15mln euro

Pożyczki i poręczenia

Dynamiczny wzrost

296 mln euro

Gwarancje portfelowe dla banków komercyjnych 15

mln euro

Factoring występuje5

mln euroGwarancje factoringowe

5 mln euro

Venture Capital

10 mln euro

występuje, ale trudna do oceny

Kapitalizacja funduszy typu mezzanine 10

mln euro

Transfer technologii

44 mln euro

występuje, ale trudna do oceny

Ustanowienie Funduszu Transferu Technologii 7

mln euro

RAZEM62 mln euro

Portfel instrumentów wg Instytucji Zrządzającej:• 30-50% portfela zostanie skierowane na instrumenty wysokiego ryzyka, tj.

mikrofinansowanie tworzenia przedsiębiorstw przez osoby pochodzące z grup o niekorzystnej sytuacji, transfer technologii, finansowanie rozruchu,

• aktywność funduszy pożyczkowych należy przekierować w stronę przedsiębiorstw, które nie mogą ubiegać się o finansowanie z banku,

• szczególną uwagę zwrócić należy na przedsiębiorstwa innowacyjne/ukierunkowane na technologię, oraz te ukierunkowane na eksport,

• szerszy dostęp MSP do finansowania zewnętrznego należy zapewnić przy zachowaniu konkurencyjnego poziomu cen,

• znajdowanie dodatkowych źródeł finansowania dla działań w ramach inicjatywy JEREMIE jest pożądane, lecz nie stanowi podstawowego celu dla IZ,

• 30-40% wkładu Funduszu Powierniczego JEREMIE we WRPO należy przeznaczyć na działania z istniejącymi funduszami pożyczkowymi i poręczeniowymi,

• należy rozszerzyć zakres produktów oferowanych przez istniejące fundusze publiczne, oraz usprawnić ich procedury pod kątem poprawy relacji z sektorem komercyjnym,

• EFI będzie bezpośrednio współpracować z bankami komercyjnymi w zakresie operacji poręczeń portfelowych.

• UMWW chciałby, by Fundusz Powierniczy JEREMIE tworzył regionalne programy quasi-kapitałowe.

Dziękuję za uwagę

Marcin PilarczykZ-ca Dyrektora

Departamentu Wdrażania Programu Regionalnego Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego

e-mail :marcin.pilarczyk@umww.pl