alt ekstremite amputasyon nedenleri...2017/10/17 · alt ekstremite amputasyon seviyeleri...

Alt Ekstremite

Amputasyon

Nedenleri

Amputasyon

Seviyeleri

Amputasyon Nedenleri

• Dolaşım Bozuklukları

• Tümörler

• Travmalar

• Kronik enfeksiyonlar (antibiyotik kullanımı,

osteomyelit)

• Diğer nedenler (paraliziler, ekstremite

eşitsizlikleri, konjenital deformiteler)

Amputasyon Seviyesini Etkileyen Faktörler

• Vücut ağırlığını taşıyan nokta (ağırlık

merkezi)

• Diz ekleminin korunması (yürüyüşte aldığı

açısal değerler ve enerji tüketimi)

Amputasyon Nedeni ve Seviye

• Periferik damar hastalıkları: Amputasyon

seviyesini belirleyen etken beslenmenin iyi

olduğu sahadır. Kapiller dolanımın

bozulduğu yerler

tespit edilir ve bu

sahanın üzerinden

amputasyon yapılır.


• Travma: İlk yapılması gereken hastanın hayatının kurtarılmasıdır. Planlı bir ameliyat olmadığı ve zaman sınırlı olduğu için önce giyotin amputasyonu yapılabilir.

• Tümör: Seviye tümörün özelliğine bağlıdır. Değişebilmekle birlikte kötü huylu tümörlerde tümörün olduğu eklemin bir üst seviyesinden amputasyon yapılır. Tümör iyi huylu ise tümörün baskı yaptığı veya harap ettiği dokulardan amputasyon yapılır. Kötü huylu tümörlerde metastaz varsa amputasyonagidilmemelidir.


• Yaş etkisi: Yaşlı amputeleri bir an önce

ayağa kaldırmak önemlidir. Çocuklarda ise

epifiz plaklarını korumaya dikkat

edilmelidir. 6-10 yaş arası oransız kemik-

kas büyümeleri sonucu kemik kası delip

çıkabilir. Buna mahmuz denir. Ancak bu

nedenle güdük kısa

tutulmamalıdır.


• Dizde instabilite: Dizde genu

varum-valgum yönünde bir

instabilite diz altı amputasyon

yapılacakken daha üst seviye

tercih edilmemelidir. Çünkü

protezle bu kontrol altına

alınabilir.


• Kontraktür: Diz altında bir kontraktür güdük boyu kısa ise sorun değildir. Bend-knee uygulaması yapılır. 5 cm’den uzun olan güdüklerde kontraktürvarsa protez yapmak genellikle mümkün olmaz. Normal boydaki bir güdüğün kaldırabileceği maksimum kontraktürdüzeyi 30°’dir.

Protez Seçimini Etkileyen Faktörler

• Amputasyon seviyesi

• Güdüğün şekli

• Protezin fonksiyonu

• Hastanın kognitif fonksiyonu

• Hastanın işi/mesleği

• Hastanın hobileri

• Protezin estetik önemi

• Hastanın maddi durumu, sosyal güvencesi

Protez Parçalarının Seçimini

Etkileyen Faktörler

• Amputasyon seviyesi ve güdük kas kuvveti

• Güdüğün şekli

• Sağlık durumu

• Protezden beklentiler

• Hastanın maddi durumu, sosyal güvencesi

Protezden Beklentiler

• Hastanın işi, mesleği

• Hastanın günlük yaşam aktiviteleri

• Protezin estetik önemi

Alt Ekstremite Amputasyon

Seviyeleri

Parsiyel Ayak Amputasyonları

• Parmak Amputasyonları: Hasta için

protez gerektirmez. Ayakkabının o kısmı

yumuşak bir materyal ile doldurulur.

Yürümenin itme fazında minimal kayıp

vardır fakat metatars başları bunu

kompanse edebilir.


Seviyeleri

• Metatarsophalangeal eklem

dezartikülasyonu: Ayakkabı içine dolgu

yapılır. Burada transvers ark da

kaybolduğu için yürümenin itme fazında

parmak kalkışı zorlaşır. Bu nedenle dolgu

maddesi ile birlikte transvers arkı

destekleyen bir takviye verilir.


Seviyeleri

• Transmetatarsal amputasyon: Metatars

başlarının hemen arkasından yapılır. İtme

fazı yapılamaz ve enerji tüketimi artar.

Dolgu ve transvers ark takviyesi verilir.


Seviyeleri

• Tarsometatarsal amputasyon: Lisfrank amputasyonu da denir. Metatarsal kemikler kesilmiştir. İtme fazı yapılamaz ve ayak stabilitesi bozulmuştur. Enerji tüketimi artar. Ayakta ekin gelişir. Ark takviyesi yetmez. Yapılan protez yaklaşımı deri patik ya da silikon patik uygulamasıdır. Protezin üst kısmı malleollerinüzerine kadar çıkar. Ayak dorsalinde fermuar ya da velkro ile tutturulur.


Seviyeleri

• Chopart amputasyonu: Proksimal sınır fibulabaşının 5-7 cm altıdır. Sadece talus ve calcaneuskalmıştır. İtme fazı daha büyük bir problem olmuş, enerji harcaması artmıştır. Kas dengesizliğinden dolayı calcaneus oblikliğini kaybeder, posterioradoğru kayar ve ayak bileğinin stabilizasyonu bozulur. Talus da yer değiştirir, güdük arkasında bir çıkıntı oluşur ve bu,

estetik bir sorun yaratır. Yük

topuktan taşıtılır. Posteriodan

pencereli polyester dökümlü

protezler uygundur.


Seviyeleri

• Chopart varyasyonları:

- Boyd amputasyonu: Calcaneusun distalialınıp tibia alt ucuna yerleştirilir.

- Pirogoff amputasyonu: Tibianın distal ucuna calcaneusun posterior parçası eklenir, bunun altına da topuk derisi konur.

Bu amputasyonlarda boy farkı minimal olduğundan yürüyüş fazla bozulmaz. Protez kullanmayan hasta daha az aksayarak yürüyebilir. Ancak bazı durumlarda calcaneusun kaynamamasından kaynaklı instabilite görülür. Bu durumda syme protezi kullanılabilir.


Seviyeleri

• Syme amputasyonu: Malleolar seviyeden yapılır. Tibia ve fibulanın malleol çıkıntıları törpülendikten sonra elde edilen düzgün ve geniş yüzey deri altı dokusu ve topuk derisi ile örtülür. Güdük vücut ağırlığını taşımaya uygun hale gelir. Güdük ucunun

beslenmesi normaldir.

Yük güdük ucundan

taşıtılır.


Seviyeleri

• Syme amputasyonunun avantajları:

- Vücut ağırlığı güdük ucundan taşıtılır, denge daha iyidir.

- Güdük distali düzgün olduğundan hasta protezsiz de yürüyebilir.

- Güdük boyu, protez ayağın yerleştirilmesi için uygundur.

- Tibianın distal epifizi korunur.

- Fantom hissi ve ağrısı nadir görülür.

- Güdükte genellikle beslenme sorunu olmaz.

- Kaldıraç kolunun uzun olması, protez kontrolünü arttırır.


Seviyeleri

• Syme amputasyonunun dezavantajları:

- Kısmen de olsa estetik problem vardır. Güdük genellikle bülbözdür. Bu da süspansiyonu ve fiksasyonu engeller. Giyme problemi olmaması için protez pencereli (medialden) ya da güdüğe uyumlu bir syme protezi olmalıdır.


Seviyeleri

• Ayak bileği dezartikülasyonu: Avantajlı olan bir amputasyon değildir. Özellikle dolaşım sorunu olan hastalarda ayakbileğiçevresindeki tendonların dolaşımı bozulur. Tibia ve fibula distal uçları ‘syme’ daki gibi yük taşıtılması için uygun değildir. Stabilizasyonu bozuktur. Yük patellartendondan taşıtılır. Yapılacak protez diz altı protezidir. Bunun yerine uzun diz altı amputasyonu tercih edilir.


Seviyeleri

• Diz altı amputasyonu: En

önemli özelliği diz ekleminin

korunuyor olmasıdır. Yürüme

ve enerjinin korunmasında

diz ekleminin büyük rolü

vardır. Yük patellar

tendondan taşıtılır.


Seviyeleri

• Diz altı ideal güdük ölçüleri:

- Standart diz altı güdük tibial platodan

itibaren 12,5-15 cm’dir.

- Kısa diz altı güdük 7-10 cm.

- Çok kısa 5 cm (bend-knee)


Seviyeleri

Diz altı amputasyonlarında güdük ucundan yük taşıtılabilmesi için iki ameliyat geliştirilmiştir.

• Frank amputasyonu: Diz eklemi korunur. Tibiaçok kısa olarak kesilir. Tuberositas tibia, tibianın alt ucuna tespit edilir. Amacı dizin altındaki çok kısa güdüğü korumak ve yük taşınacak alan sağlamaktır.

• Ertly Amputasyonu: Tibia ve fibula uçlarına periostal bir köprü yapılır. Zamanla bu periostalköprü güdük ucunda kemik köprü oluşturur. Bu kemik köprü 8-9 ay sonra yük taşımaya uygun hale gelir.


Seviyeleri

• Diz dezartikülasyonu:

- Diz eklem seviyesinden yapılır.

- Femurun distal epifizinin korunması önemlidir.

- Güdük boyunun uzun olması proprioseptif duyu açısından önemlidir.

- Kontraktür riski azdır.

- Güdük distalinin anatomik yapısı (bülböz) protezde süspansiyonu ve protezin rotasyon kontrolünü sağlar.

- Yükün güdük ucundan taşıtılması denge ve stabilizasyon açısından önemlidir.


Seviyeleri

Diz dezartikülasyonunda 2 ameliyat

versiyonu bulunur.

• Gritti-Stokes amputasyonu: Patella

femur altına tespit edilir.

• Sabaniyeff amputasyonu: Suprakondiller

bölgeden amputasyon yapılır. Tuberositas

tibia femur distaline yerleştirilir. Diz

dezartikülasyon protezleri uygulanır.


Seviyeleri

• Diz üstü amputasyonu:

- Güdük boyu patolojinin elverdiğince uzun tutulmalıdır. Bu proprioseptif duyu ve denge açısından önemlidir.

- Diz eklemi konulabilmesi için güdük 5-7,5 cm distalden kesilmelidir.

- En kısa diz üstü güdük trochantermajordan 8-8,5 cm, trochanterminordan 3-3,5 cm olmalıdır.

- Ağırlık tuberositas ischii’dentaşıtılır.


Seviyeleri

• Kalça dezartikülasyonu:

Burada femur olduğu gibi

alınır. Sadece kalça kemikleri

kalır. Ağırlık tuberositas

ischii’den taşıtılır. Çevre

yumuşak dokulara da baskı

verilebilir.


Seviyeleri

• Hemipelvektomi: Genelde tümörden

kaynaklanan amputasyonlardır. Pelvisin bir

kısmı gider. Ağırlık güdük ucu ve çevre

yumuşak dokulardan taşıtılır. Protez T10

seviyesine kadar çıkabilir.


Seviyeleri

• Hemikorporektomi: Pelvis kemikleri,

lumbal vertebralar tamamen alınır.

Oldukça ağır bir amputasyondur.

TEŞEKKÜRLER…

alt ekstremite amputasyon nedenleri...2017/10/17 · alt ekstremite amputasyon seviyeleri...

Documents