âl$fz-4 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u ntg“y„ rhl„nphgp¡l$“ a“¡ ‘k„v...
TRANSCRIPT
213
âL$fZ-4
õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“y„ rhl„Nphgp¡L$“ A“¡
‘k„v$Nu“p ‘p„Q NTgL$pfp¡“u NTgp¡“p¡ Aæepk
4.1 c|rdL$p
4.2 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“y„ rhl„Nphgp¡L$“
4.2.1 õhps„Ósp ‘|h£ rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs
4.2.2 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs
4.2.3 D‘k„lpf
4.3 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“p âdyM ‘p„Q NTgL$pfp¡
4.3.1 vy$óe„sLy$dpf
4.3.2 Q„Ök¡“ rhfpV$
4.3.3 Np¡‘pgv$pk "“ufS>'
4.4.4 Ly¯$Af b¡Q¡“
4.3.5 fpdphspf ÐepNu
4.4 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u rkqÙAp¡-dep®v$pAp¡
4.5 D‘k„lpf
214
âL$fZ-4
õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“y„ rhl„Nphgp¡L$“ A“¡
‘k„v$Nu“p ‘p„Q NTgL$pfp¡“u NTgp¡“p¡ Aæepk
4.14.14.14.14.1 c|rdL$p :c|rdL$p :c|rdL$p :c|rdL$p :c|rdL$p :
NTg d|m Afbu-apfku L$pìerh^p R>¡ A“¡ Afbu-apfkudp„’u Dv|$® s¡dS>
cpfs“u dp¡V$pcpN“u cpjpAp¡ S>¡hu L¡$ ‘„Åbu, NyS>fpsu, dfpW$u, s¡gyNy, rlÞv$u,
b„Npmu cpjpAp¡dp„ Dsfu Aphu. Dv|$®“p ‘Ng¡ fQpe¡gu NTgp¡dp„ dlv¹$A„i¡ Dv|$® s¡dS>
Afbu-apfku NTg“p¡ âcph hsp®e R>¡. rlÞv$u NTg ‘Z Apf„c¡ Afbu-apfku s’p
Dv|$®“p¡ âcph õhuL$pfu“¡ ApNm h^¡ R>¡ ‘f„sy kdep„sf¡ A¡ õhs„Ó b“¡ R>¡ A“¡ cph,
cpjp, ArcìeqL$s, rhQpf, k„h¡v$“ s¡dS> õhê$‘“u Ørô$A¡ ‘p¡suL$u dyÖp ^pfZ L$f¡ R>¡.
Aduf Myifp¡ d|m Dv|$® NTgL$pf R>¡ ‘f„sy Myifp¡A¡ âep¡S>¡g i¡f“u A¡L$ ‘„qL$s Dv|$® A“¡
buÆ rlÞv$u Å¡ õhs„Ó fus¡ rlÞv$u cpjpdp„ NTgn¡Ó¡ ApNm h^u lp¡s sp¡ L$v$pQ Dv|$®
L$fsp„ ‘Z rlÞv$u NTg L$Õe A“¡ rië‘“u Ørô$A¡ Dv|$® S>¡hp¡ rhL$pk kp^u iL$u lp¡s.
Aduf Myifp¡A¡ âep¡S>¡g Dv|$®“u kdp„sf¡ rlÞv$ucpjp rlÞv$u“¡ Dv|$®“u kdp„sf
b¡kpX¡$ R>¡ ‘f„sy hjp£ ky^u L$p¡B NTgL$pf Üpfp rlÞv$u NTg“¡ Aphp¡ L$p¡B h¡N dþep¡ “l]
‘qfZpd¡ rlÞv$u NTgn¡Ódp„ S>¡hp¡ rhL$pk ’hp¡ Å¡BA¡ s¡hp¡ ’ep¡ “l]. Aduf Myifp¡
‘R>u gNcN kp¡ hj® ‘R>u L$buf Üpfp NTgõhê$‘“p¡ afu’u rhL$pk ’hp ‘pd¡ R>¡, ‘f„sy
A¡L$ NTg õhê$‘ g¡M¡ L$buf Üpfp ‘Z A¡ L$pd ’sy„ “’u. rlÞv$u kprlÐe“p Ap b¡
dlÐh“p A“¡ dlp“ kS>®L$p¡A¡ NTgõhê$‘ D‘f lp’ AS>dpìep¡ Mfp¡ ‘f„sy A¡“p¡ L$p¡B
õhs„Ó rhL$pk L¡$ ‘f„‘fp Ecu ’B “l]. Å¡ Aduf Myifp¡ A“¡ L$buf Üpfp rlÞv$u
NTg“¡ h¡N dþep¡ lp¡s sp¡ ApS>¡ rlÞv$u NTg cph-cpjp A“¡ Arcìe[¼s“u Ørô$A¡
h^pf¡ kd©Ù b“u iL$u lp¡s. Ap bÞ“¡ kS>®L$p¡ ‘R>u cpfs¡Þvy$ A“¡ qÜh¡v$u eyN“p
NTgL$pfp¡A¡ NTg õhê$‘“p rhL$pkdp„ W$uL$ W$uL$ c|rdL$p cS>hu Mfu ‘f„sy NTgn¡Ó¡ W$p¡k
215
A“¡ “¼L$f L$pd Ap‘u iL$ep “l]. A¡hu S> fus¡ R>pephpv$u, DÑfR>pephpv$u L¡$ âep¡Nhpv$u
eyNdp„ ‘Z NTg“u Ap S> [õ’rs flu. Al] ky^u“u NTg Dv|$®-apfku“p ‘Ng¡
fQpe¡gu S>Zpe R>¡ s¡dS> rlÞv$u NTgn¡Ódp„ A¡hp¡ L$p¡B dlÐh“p¡ A“¡ “L$L$f AhpS>
âNV$sp¡ “’u. Å¡L¡$ NTg Al] ky^u ‘lp¢Qu A¡“p ‘qfZpd õhê$‘¡ A¡L$ L$pìeõhê$‘ g¡M¡
A¡Z¡ ârkqÙ âpàs L$fu gu^u lsu s’p cph A“¡ L$gp“u Ørô$A¡ ‘Z rlÞv$u NTg¡
‘p¡sp“u A¡L$ Agpev$u A“¡ õhs„Ó Ap¡mM rkÙ L$fu gu^u lsu. NTg“¡ S>“úv$edp„
õ’p“ A‘phhpdp„ s’p L$pìerhÛp g¡M¡ A¡“p¡ rhõs©s a¡gphp¡ L$fhpdp„ dlÐh“p¡ apmp¡
vy$óe„sLy$dpf“p¡ R>¡. vy$óe„sLy$dpf“y„ rlÞv$u NTgn¡Ódp„ M|b dp¡Vy„$ “pd A“¡ õ’p“ R>¡.
rlÞv$u NTg ‘f„‘fp“¡ A¡L$ Sy>v$p¡ hmp„L$ Ap‘hp“y„ L$pd vy$óe„s Ly$dpf¡ L$ey® R>¡. NTg“¡ s¡“p
‘f„‘fpNs Y$p„Qpdp„’u blpf L$pY$u kp„âs ‘qf[õ’rs kp’¡ Å¡X$u s¡dp„ ApdApv$du“u
ìe’p“¡ Apg¡Mhp“y„ L$pd L$ey®. L$p¡B DÃQ cph“pAp¡ L¡$ Apv$ip£“y„ “l] ‘f„sy hpõsrhL$sp“y„
Apg¡M“ vy$óe„sLy$dpf¡ k|T-byT ‘|h®L$ L$ey¯. ‘qfZpd¡ vy$óe„sLy$dpf ‘R>u A“yNpdu NTg
‘f„‘fp Ecu ’B S>¡ Dv|$® NTg’u rcÞ“ ‘p¡sp“u A¡L$ Agpev$u, õhs„Ó Ap¡mM rkÙ
L$fhp d’¡ R>¡. vy$óe„sLy$dpf bpv$ Q„Ök¡“ rhfpV$, fpdphspf ÐepNu, Ly¯$$Af b¡Q¡“,
bpgõhê$‘ fplu, rihAp¡d A„bf, i¡fN„S> NN®, X$p® Drd®g¡i S>¡hp A“¡L$ NTgL$pfp¡
’L$u rlÞv$u NTg“p¡ rhL$pk ’ep¡ A“¡ ApS>¡ ‘Z rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ Agpev$u Ap¡mM
A‘phhp dpV¡$ A“¡L$ NTgL$pfp¡ ‘p¡sp“u fus¡ NTg kS>®“n¡Ó¡ âh©Ñ R>¡.
Apf„c¡ cph-cpjp A“¡ Arcìe[¼s“u Ørô$A¡ rlÞv$u NTg s¡“u Dv|$®-apfku
‘f„‘fp“p¡ õhuL$pf L$fu“¡ Qpg¡ R>¡ ‘f„sy kdep„sf¡ Ap Akf Ap¡R>u ’hp gpN¡ R>¡. Å¡L¡$
rlÞv$u NTg D‘f M|b gp„bp kde ky^u Dv|$® NTgp¡“p¡ õ‘ô$ âcph hsp®e R>¡. rlÞv$u
NTg“¡ s¡“y„ Agpevy$ ìeqL$sÐh A‘ph“pf L$p¡B NTgL$pf hjp£ ky^u kp„‘X$ep¡ “l]
‘qfZpd¡ rlÞv$u NTg“u L$p¡B ApNhu ‘f„‘fp Ecu ’B iL$u “l]. Ap L$pd vy$óe„sLy$dpf“p
ApNd“ Üpfp ’pe R>¡. vy$óe„sLy$dpf¡ rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ õhs„Ó Ap¡mM A‘phu s¡dS>
216
cph-cpjp A“¡ Arcìe[¼sn¡Ó¡ fl¡gu õ’rNsspAp¡ v|$f L$fu, rhje“u Ørô$A¡ ‘Z
A“¡L$ “hp cphp¡ NTgdp„ Dspep£, õhê$‘ Qyõssp lp„kg L$fhpdp„ vy$óe„sLy$dpf“u
NTgp¡“p¡ M|b dp¡V$p¡ apmp¡ R>¡. vy$óe„sLy$dpf ‘R>u rlÞv$u NTg õhê$‘ A“¡ Arcìe[¼s“u
Ørô$A¡ ANpD“u NTgp¡ L$fsp„ h^pf¡ ‘qf‘L$hsp ^pfZ L$fhp gpN¡ R>¡. Å¡L¡$ vy$óe„sLy$dpf“p
ApNd“’u A¡hy„ L$ey„ ‘qfbm âNV$ey„ S>¡“p ‘qfZpd¡ rlÞv$u NTg S>¡ ‘f„‘fpdp„ hlu
flu lsu s¡dp„ A¡L$pA¡L$ hmp„L$ Apìep¡, “hQ¡s“ âNV$ey„ s¡“u ip¡^ L$fhu A¡ õhps„Ôep¡Ñf
rlÞv$u NTg“p Aæepk dpV¡$ M|b S> dlÒh“u bpbs ‘yfhpf kprbs ’pe s¡d gpN¡
R>¡. hmu, rlÞv$u NTg“u A¡L$ Sy>v$u S> ‘f„‘fp flu R>¡. S>¡dp„ kpdprS>L$, fpS>L$ue âñp¡“u
R>ZphV$ A“¡ c°ô$pQpf, Nfubu, b¡f¡pS>Npfu, kp„âs âñp¡ s¡dS> “Nf kæesp A“¡
dp“hue Æh““u rhrcrjL$p D‘f rlÞv$u NTg¡ M|b S> cpf d|L$ep¡ R>¡ sp¡ L$ep
L$pfZp¡kf rlÞv$u NTg“y„ cphrhð Ap b^p âñp¡ âÐe¡ h^pf¡ kÅNsp v$pMh¡ R>¡ A“¡
rlÞv$u NTgL$pf ‘p¡s¡ Ap b^p âñp¡ L¡$ kdõep dpV¡$ L$ep¡ dpN® A‘“ph¡ R>¡, L¡$hu cpjp
âep¡S>¡ R>¡, L¡$hp„ cphâsuL$p¡ âep¡S>¡ R>¡ s¡“u s‘pk L$fhu A¡ bpbs ‘Z Al] M|b
S> dlÐh“u ‘|fhpf kprbs ’i¡.
Apf„c“u rlÞv$u NTg A“¡ õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg hÃQ¡ S>¡ saphs R>¡ s¡
saphs ’L$u Apf„cL$pgu“ rlÞv$u NTg A“¡ õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“p âñp¡ A“¡
‘X$L$pfp¡“p¡ Aæepk L$fhp’u ‘Z rlÞv$u NTg“p Apf„c’u õhps„Ôep¡Ñf ky^u“u NTgp¡“u
Nrsrhr^“p¡ ¿epg d¡mhu iL$pi¡ s¡dS> s¡“p cph‘n A“¡ L$gp‘n“p [õ’Ðe„sfp¡ ÅZu
iL$pi¡. õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“p Aæepk r“rdÑ¡ rlÞv$u NTg“p¡ khp¯Nu ‘qfQe
âpàs L$fhp“p¡ Al] D‘¾$d R>¡.
217
4.24.24.24.24.2 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“y„ rhl„Nphgp¡L$“ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“y„ rhl„Nphgp¡L$“ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“y„ rhl„Nphgp¡L$“ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“y„ rhl„Nphgp¡L$“ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“y„ rhl„Nphgp¡L$“ :
4.2.1 õhps„Ósp ‘|h£ rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs :4.2.1 õhps„Ósp ‘|h£ rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs :4.2.1 õhps„Ósp ‘|h£ rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs :4.2.1 õhps„Ósp ‘|h£ rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs :4.2.1 õhps„Ósp ‘|h£ rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs :
rlÞv$u NTg“p¡ Apf„c Dv|$® NTg“p âcph’u ’ep¡ lp¡hp“y„ ‘|fhpf ’B Q|L$ey„ R>¡.
Aduf Myifp¡“¡ rlÞv$u“p â’d NTgL$pf dp“hpdp„ Aph¡ R>¡ sp¡ OZp rhÜp“p¡ L$buf“¡
‘Z â’d NTgL$pf sfuL¡$ õhuL$pf¡ R>¡ ‘f„sy kde“u Ørô$A¡ Å¡sp„ L$buf L$fsp„ Aduf
Myifp¡ S> â’d NTgL$pf kprbs ’pe R>¡. hmu Aduf Myifp¡ Dv|$®“p NTgL$pf lsp
‘f„sy s¡dZ¡ gM¡g i¡fdp„ A¡L$ ‘„qL$s Dv|$® A“¡ buÆ ‘„[¼s rlÞv$u cpjp“u lp¡B rlÞv$u“p
NTgL$pf sfuL¡$ s¡ â’d NTgL$pf b“u fl¡ R>¡. Aduf Myifp¡ L¡$ L$buf S>¡hp L$rhAp¡A¡
rlÞv$u NTg“u ‘©›$c|rdL$p bp„^u Ap‘hpdp„ dlÐh“u c|rdL$p cS>hu R>¡. Å¡L¡$ Myifp¡
A“¡ L$buf ‘R>u NTg“u ‘©›$c|rddp„ àepf¡gpg ip¡L$u, rNqf^fv$pk S>¡hp L$rhAp¡A¡ ‘Z
‘p¡sp“y„ L$s©Ðh A‘“pìey„ R>¡. ‘©›$c|rdê$‘ Ap kdeNpmpdp„ rlÞv$u NTg Afbu-apfku
Dv|$® ‘f„‘fp“y„ A“ykfZ L$fsu S>Zpe R>¡. L$pfZ rlÞv$udp„ Ap ‘|h® L$p¡B NTg fQ“pAp¡
kp„‘X$su “’u. Å¡L¡$ Aduf Myifp¡A¡ âep¡S>¡g i¡f“u â’d ‘„qL$s Dv|$® cpjp“u A“¡
buÆ ‘„qL$s rlÞv$ucpjp“u A¡d i¡fdp„ b¡ AgN AgN cpjp âep¡Æ“¡ rlÞv$udp„
NTg“p AhsfZ dpV¡$“p¡ dpN® Myëgp¡ L$fu Apàep¡ lsp¡. Dv|$® kp’¡ rlÞv$u cpjp“¡ Aduf
Myifp¡A¡ S>¡ fus¡ âep¡Æ R>¡ s¡ Myifp¡“u rlÞv$u cpjp âÐe¡“p¡ â¡d S> v$ip®h¡ R>¡. “l]sf
Myifp¡ ‘p¡s¡ Dv|$®“p A¡L$ kpfp NTgL$pf lsp R>sp„ NTgdp„ Dv|$® kp’¡ rlÞv$u cpjp
âep¡S>““p ‘qfZpd¡ Dv|$® D‘fp„s s¡d“¡ rlÞv$u NTg“p Apf„cL$ sfuL¡$ ‘Z âõ’pr‘s
L$f¡ R>¡. Myifp¡A¡ âep¡S>¡g Dv|$®-rlÞv$u“y„ rdrîs ê$‘ Sy>Ap¡ S>¡dp„’u s¡d“u cpjpiqL$s
A“¡ NTg õhê$‘ rhjeL$ riõs kp„‘X¡$ R>¡.
"©e~mZo {hOam§ XamO ¶y§ Owë’$ ~amoOo dgbV ¶y§ C‘« H$moVmh,
gIr {n¶m H$mo Omo ‘¢ Z XoIy Vmo H¡$go H$mQy> A§Yoar a{V¶m§ &'
¶H$m¶H$ AO {Xb Xmo Mí‘o AmQy> ~gX H$ao~‘ ~~w©X VgH$s¨
{H$go nS>r h¡ Omo Om gwZm Xo {n¶mao {n H$mo h‘mar ~{V¶m§ &
218
sp¡ A¡L$ S>ÁepA¡ rlÞv$u cpjp M|b S> ky„v$f fus¡ âep¡ÅB R>¡. S>¡d L¡$,
"O~ ¶ma XoIm Z¡Z ^a {Xb H$s JB© qMVm CVa,
Egm Zht H$moB© AO~ amIo Cgo g‘Pm¶ H$a &
O~ Am§I go AmoPb ^¶m, V‹S>nZ bJm ‘oam {O¶m,
B³H$m Bbmhr ³¶m {H$¶m Am§gy Mbo ^a bm¶H$a &'
rlÞv$u cpjpdp„ NTg“u ‘f„‘fp Dcu L$fu Ap‘hpdp„ Aduf Myifp¡“¡ s¡“y„ î¡e
Åe R>¡. Aduf Myifp¡ ‘R>u k„s L$buf Üpfp NTg õhê$‘ r“Mpf ‘pd¡ R>¡. L$bufdp„
NTg rhjeL$ õhê$‘ kcp“sp õ‘ô$ fus¡ hsp®e R>¡. dÐgp, dL$sp s’p fØua-L$pqaep
‘Z L$bufdp„ kamsp‘|h®L$ S>mhpsp S>Zpe R>¡. Dv$p. sfuL¡$
"ld“ l¥ BíL$ dõsp“p, ld“ L$p¡ lp¡riepfu L$ep ?
fl¡ ApTpv$ ep S>Nd¢, ld“ vy$r“ep k¡ epfu L$ep ?
Å¡ rbR>yX¡$ l¥ r‘epf¡ k¡, cV$L$s¡ v$fbv$f qafs¡,ldpfp epf l¥ ldd¢, ld“ L$p¡ HsÅfu L$ep ?
MgL$ kb “pd A‘“¡ L$p¡ blºs L$f rkf ‘V$L$sp l¦,ld“ Nyfy “pd kp¡ep l¦, ld“ vy$r“ep k¡ epfu L$ep ?'
Å¡L¡$ L$buf ‘p¡s¡ k„s lp¡hp’u s¡d“u NTgp¡dp„ âep¡Åe¡g cpjp r“Ny®Z op“dpN}e
‘f„‘fp“u lp¡B Agp¥qL$L$ â¡d“u vy$r“epdp„ âh¡i L$fph“pfu b“u fl¡ R>¡. S>¡dp„ kp„kpqfL$
S>Ns“u õ’|msp“u S>ÁepA¡ Bðfue â¡dp“yc|rs“u Arcìe[¼s âNV$u R>¡. Aduf Myifp¡
s’p L$buf Üpfp âNV$ph¡g ‘f„‘fp“p dpN£ àepf¡gpg ip¥¼u, rNqf^fv$pk hN¡f¡ NTg
kS>®“ L$f¡ R>¡ ‘f„sy NTg dlv¹$A„i¡ Agp¥qL$L$ A“yc|rs“p âv$¡idp„’u blpf “uL$mu iL$su
“’u. ‘qfZpd¡ Apf„cL$pgu“ rlÞv$u NTg Dv|$® ‘f„‘fp A“¡ Bðfue â¡d ky^u kurds
b“u fl¡ R>¡. s¡d R>sp„ bp¡gQpg“u rlÞv$u cpjp“p iåv$ âep¡N“¡ L$pfZ¡ NTg“¡ rlÞv$u
cpjpdp„ rhL$rks b“hp dpV¡$“u ‘©›$c|rd b„^psu A“ychpe R>¡.
219
cpfs¡Þvy$ eyNdp„ rlÞv$u NTg s¡“p âp’rdL$ sb¼L$p ky^u“p¡ S> rhL$pk kp^hpdp„
kam ’pe R>¡. cpfs¡Þvy$ lqfò„Ö âsp‘“pfpeZ rdî, bv$fu“pfpeZ Qp¥^fu s¡dS> Nep
âkpv$ iy¼g, S>Nv$„bp âkpv$ S>¡hp NTgL$pfp¡A¡ NTg“p â’d sbL$L$p“¡ kyrhL$rks
L$fhpdp„ dlÐh“y„ ep¡Nv$p“ Apàey„ R>¡. cpfs¡Þvy$ lqfò„ÖA¡ NTgdp„ âZe, c[¼s, ìe„N
s’p kdL$pgu“ k„v$cp£ âep¡Æ“¡ NTg“p cph‘n“¡ kd©Ù L$fhp“p¡ âeГ L$ep£ s¡dS>
Dv|$®cpjp“u kdp„sf MX$u bp¡gu“¡ âep¡Æ“¡ rlÞv$u cpjp“p dlÒh“¡ NTgdp„ Dspfhp“p¡
e’ps’ âeГ S>ê$f L$ep£ ‘f„sy s¡dp„ Ap„riL$ kam ’ep R>¡. s¡d“u NTgp¡ dlv¹$A„i¡
Dv|$®cpjp“p âcph sm¡ ìe¼s ’B R>¡. Å¡L¡$ ‘„qX$s bv$fu“pfpeZ Qp¥ fuA¡ ‘Z h°S>cpjp“¡
õ’p“¡ MX$u bp¡gu âep¡Æ“¡ MX$u bp¡gu“y„ dlÒh õ’p‘hp“p¡ ‘|fsp¡ âep¡N L$ep£ R>¡,
s¡dS> NTgdp„ cpfsue cphâsuL$p¡ âep¡S>hp“p¡ kp¥ â’d âep¡N ‘Z s¡dZ¡ L$ep£ R>¡.
õ’|m â¡d“u kp’¡ kp’¡ k|ÿdâ¡dprcìeqL$s ‘Z s¡d“u NTgp¡“u “p¢^‘pÓ rhi¡jsp R>¡.
âZe“u suÿZsp úv$e“¡ b¡Q¡“ L$f¡ R>¡ s¡“u v$v$®de ‘uX$p“¡ iåv$õ’ L$fsp¡ s¡d“p¡ i¡f
Sy>Ap¡ S>¡dp„ cph-cpjp A“¡ Arcìe[¼s“p¡ L¡$hp¡ k„ep¡N fQpep¡ R>¡.
qv$g L$p¡ sp¡ g|V$ rgep L$fs¡ l¥,dyS>L$p¡ b¡Q¡“ qL$ep L$fs¡ l¥.
L$ep sfuL$p epf r“L$pgp l¥ “ep,Å“ v$¡ v$¡ L¡$ rgep L$fs¡ l¥.
rlÞv$u NTgn¡Ó¡ cpfs¡Þvy$ eyNdp„ NTg R>„v$“u bpbsdp„ L¡$V$guL$ rhgnZspAp¡
lp„kg L$fhpdp„ kam fl¡ R>¡. cpfs¡Þvy$ lqfò„Ö s¡dS> âsp‘“pfpeZ rdî S>¡hp
NTgL$pfp¡A¡ R>„v$“u bpbsdp„ A“¡L$ âep¡Np¡ L$ep® R>¡. Ap kdeNpmpdp„ rlÞv$u NTgn¡Ó¡
S>¡ dlÐh“y„ L$pd ’ey„ s¡ R>¡ h°S> cpjpdp„’u NTg dy¼s b“u MX$u bp¡gu ky^u ‘lp¢Q¡
R>¡, s¡dS> Ap Npmp“p¡ NTgL$pf ‘p¡s¡ Dv|$®cpjp“p âcphdp„’u dy¼s b“hp dpNsp¡ lp¡B
s¡“p ‘qfZpd õhê$‘¡ rhiyÙ rlÞv$udp„ NTg g¡M““p¡ ApN°l k¡h¡ R>¡, ‘qfZpd¡ Ap
Npmpdp„ MX$ubp¡gu D‘f h^pf¡ cpf d|L$pe R>¡. A¡V$gy„ S> “l] h°S>cpjp“¡ õ’p“¡
220
MX$ubp¡gu âep¡N h^¡ R>¡, s¡d R>sp„ Ap Npmp“p NTgL$pf“¡ s¡dp„ k„‘|Z® kamsp âpàs
’su “’u. hmu, Ap Npmpdp„ rlÞv$u NTg“p¡ A¡V$gp¡ âQpf âkpf ‘Z ’sp¡ “’u,
s¡dS> rlÞv$u NTgn¡Ó¡ L$p¡B dlÐh“u D‘g[å^Ap¡ ‘Z lp„kg ’su “’u L¡$ L$p¡B A¡hp¡
NTgL$pf ‘Z kp„‘X$sp¡ “’u. s¡d R>sp„ rlÞv$u NTg“p Ap Apf„rcL$ eyNdp„ L$Õe A“¡
rië‘“u Ørô$A¡ NTg“y„ rQÓ õ‘ô$ ’sy„ A“ychu iL$pe R>¡. NTg S>¡ Afbu-apfku
L¡$ Dv|$® L$pìerhÛp lsu s¡ rlÞv$udp„ âkfhp gpN¡ R>¡ A“¡ rlÞv$u L$rhAp¡“¡ ‘p¡sp“u sfa
ApL$j®hpdp„ kamsp âpàs L$f¡ R>¡.
cpfs¡Þvy$ ‘p¡s¡ "fkp' D‘“pd’u NTg g¡M“ L$f¡ R>¡. â¡d, i©„Npf, c[¼s, ìe„N
s’p kdkpdreL$ k„v$cp£“¡ NTgdp„ Dspfhp“p¡ âeГ s¡dZ¡ L$ep£. NTgdp„ cpfs¡Þvy$A¡
â¡d A“¡ kp¦v$e®“¡ dp¥rgL$sp’u Dspfhp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡. fp^p-L©$óZ“p D‘pkL$ lp¡hp“¡
L$pfZ¡ NTgdp„ ‘Z A¡ k„v$cp£ âep¡S>¡ R>¡.
Ny“l b¿ip¡ fkpB v$p¡ "fkp' L$p¡ A‘“¡ L$v$dp¡ sL$,
byfp l¥ ep cgp l¥ S>¥kp l¥ àepf¡ syçlpfp l¥.
âsp‘“pfpeZ rdî ‘p¡s¡ R>„v$âep¡N L$f¡ R>¡. Dv|$® cpjp rh“p NTg g¡M“ iL$e
“’u A¡hy„ L$l¡“pfp gp¡L$p¡“¡ rhiyÙ rlÞv$udp„ NTg fQu bsph¡ R>¡. S>¡d L¡$,
L$ep¡ qv$“p“p’ dyS> ‘¡ s¡fu v$ep “l]Aprîs s¡fp “lu lŸ¯ qL$ s¡fu âÅ “l]
L$ê$Zp L$fp¡N¡ L$ep d¡f¡ Ap„k| lu v$¡ML$fÆ L$p cu d¡f¡ vy$M sp¡ syS>k¡ Ry>‘p “l]
cpfs¡Þvy$ eyNdp„ h°S>cpjp“¡ bv$g¡ MX$u bp¡gudp„ NTg g¡M““p¡ âep¡N Apf„cpe
R>¡. s¡dp„ bv$fu“pfpeZ Qp¥^fu "âd^“'“u ‘Z ANÐe“u c|rdL$p flu R>¡. â¡d^“¡
NTgdp„ cpfsue ê$‘L$p¡ âep¡S>hp“y„ hgZ v$pMìey„. â¡d^““u NTgp¡dp„ âZecph“y„
221
Apg¡M“ ’ey„ R>¡. Ap âZe L$epf¡L$ Agp¥qL$L$ â¡d“y„ ê$‘ ‘Z ^pfZ L$f¡ R>¡. S>¡dp„ s¡d“p¡
L©$óZâ¡d NTg“y„ ê$‘ ^pfZ L$fu“¡ Aph¡ R>¡.
s¡f¡ BíL$ d¢ ld“¡ qv$g L$p¡ S>gpep
L$kd kf L$u s¡f¡ dÅ Ly$R> “ ApepAkf lp¡ “ L$ep¡ qv$g d¢ qv$g k¡ Å¡ Qpl¡
“S>f Mpf L$u iL$g Aps¡ l¥ kb Nyg
b“ d¢ hl “„v$“„v$“ b¢ku bÅ flp l¥d“ d¢ ìe’p dv$“ L$u d¡f¡ S>Np flp l¥
cpfs¡Þvy$eyNu“ NTgL$pfp¡ ‘f Dv|$® NTg“p¡ âcph õ‘ô$ hsp®e R>¡ s¡dS> s¡d“u
NTgp¡dp„ Dv|$® cpjp“p iåv$p¡ ‘Z Ar^L$ âep¡Åep R>¡. Ap kde v$fçep“ rlÞv$u
NTgdp„ MX$ubp¡gu âep¡S>hp“y„ hgZ h^y rhL$k¡ R>¡.
qÜh¡v$u eyNdp„ NTg h^y rhL$rks b“hp Åe R>¡. cpfs¡Þvy$eyNu“ NTg ‘f„‘fp“¡
ApNm h^pfhp“y„ L$pd Ap qÜh¡v$ueyN“p NTgL$pfp¡A¡ L$ey®. Al] ‘Z Dv|$® cpjp“p¡ âcph
õ‘ô$ hsp®e R>¡ A“¡ Ap’u S> Dv|$®-apfku“p„ cph-âsuL$p¡“¡ s¡“p d|m õhê$‘¡ S> rlÞv$u
NTgdp„ Dspfhpdp„ Apìep„. Ap DR>u“p„ gu ¡gp„ cph-âsuL$p¡“p ‘qfZpd¡ rlÞv$u NTgdp„
s¡“u L$p¡B õhs„Ó c|rdL$p fQpB iL$u “l], A¡V$gy„ S> “l] Dv|$®“p ‘fhp“¡ s’p idp’u
â¡fpB“¡ rlÞv$udp„ "v$u‘L$' s’p "igc'“¡ Apv$i® â¡du A“¡ â¡rdL$p sfuL¡$ õhuL$pfhpdp„
Apìep. lp, cpjp“u bpbsdp„ rlÞv$u NTgdp„ Dv|$®“¡ bv$g¡ MX$ubp¡gu s¡dS> rlÞv$u-
Dv|$® rdrîs v$¥r“L$ bp¡gQpg“u cpjp âep¡S>hp“p¡ Apf„c ’pe R>¡. îu^f ‘pW$L$, lqfAp¥ ,
“p’|fpd i„L$f idp® D‘fp„s gpgp cNhp“v$u“, ‘„qX$s “pfpeZâkpv$ b¡spb, S>Nv$„bpâkpv$
rdî S>¡hp NTgL$pfp¡ qÜh¡v$u eyNu“ NTg“¡ A¡L$ Sy>v$u A¡pmM A‘phhp d’¡ R>¡. âZe,
âL©$rs S>¡hp cphp¡“u kdp„sf¡ v$¡iâ¡d“u cph“p Ap Npmp“u NTgp¡dp„ âNV$ ’pe R>¡.
fpdâkpv$ rb[õdg s’p S>Nv$„bpâkpv$ rdî S>¡hp NTgL$pfp¡ ApTpv$u“u ¾$p„rsL$pfu
Qmhm“¡ A“yê$‘ hs“â¡d, v$¡iâ¡d“u NTgp¡ Ap‘¡ R>¡. S>¡d L¡$,
222
hs“ L$u Apbê$ L$p ‘pk v$¡M¡ L$p¥“ L$fsp l¥ky“p l¥ ApS> dL$sb d¢ ldpfp Hrslp lp¡Np
Bgplu hl cu qv$“ lp¡Np Ab A‘“p fpS> v$¡M¢N¡S>b A‘“u lu S>du lp¡Nu, S>b A‘“p Apkdp„ lp¡Np
iluv$p¡ L$u rQÑpAp¡ ‘f gN¡N¢ lf bfk d¡g¡hs“ ‘f df“¡hpgp L$p elu bpL$u r“ip„ lp¡Np
L$cu Ap¡ b¡Mbf ! slfuL¡$-ApTpv$u cu ê$L$su l¥bY$p L$fsu l¥ DkL$u s¡Æ-A¡-faspf ap„ku k¡
elp¯ sL$ kfafp¡ip¯“¡ hs“, bY$ Åe¡N¡ L$prsgqL$ gV$L$p“¡ ‘X¡$N¡ r“s syT¡ v$p¡-Qpf ap„ku k¡
qÜh¡v$u eyNu“ NTgp¡“p¡ âcph sÐL$pgu“ L$rhAp¡ D‘f ‘X$ep¡ ‘qfZpd¡ "fpô²$L$rh'
d¥r’gifZ Nyàs ‘Z NTg’u ApL$jp®B“¡ "cpfs-cpfsu'dp„ "rh“e' iuj®L$’u
NTgi¥gudp„ A¡L$ fQ“p L$f¡ R>¡, sp¡ dlrj® v$ep“„v$ kfõhsu“p Ape®kdpS>“p A“yepeuAp¡
‘Z NTg“¡ A‘“ph¡ R>¡. dykpqaf Ly¯$$Af kyMgpg, s¡S>tkl Qp¥^fu, kfS|> hN¡f¡
NTgL$pfp¡A¡ Ape®kdpS>“u ^d®cph“p“¡ NTgdp„ kpL$pf L$fhp“p¡ âeГ L$ep£. Ly¯$Af
kyMgpg¡ Ape®kdpS>“u h¡v$cph“p“¡ NTg“y„ ê$‘ Apàey„ R>¡. S>¡dL¡$,
v$¡Mp¡ sp¡ õhpdu L¥$kp D‘L$pf L$f Nep l¥cpfs r“hprkep¢ L$p¡ b¡v$pN L$f Nep l¥
b¡lp¡i b¡Mbf ld kp¡e¡ lºA¡ ‘X¡$ ’¡kbL$p¡ S>NpL$f lp¡riepf L$f Nep l¥
Ap kde v$fçep“ "fpdpeZ', "dlpcpfs' S>¡hp„ “pV$L$p¡ fQpe R>¡, S>¡dp„ ‘Z
rlÞv$u NTg g¡M“ ’pe R>¡. ‘„qX$s “pfpeZâkpv$ b¡spb¡ "dlpcpfs' “pV$L$dp„ A¡L$
NTg gMu s¡ M|b S> âQrgs b“u lsu. d|m Afbu-apfku s’p Dv|$® NTg“p
k„õL$pfp¡“u S>ÁepA¡ cpfsue k„õL©$rs s¡dS> ‘p¡sp“u cpjp“p ê$‘-f„N hpsphfZ“¡
223
D‘kphhp“y„ L$pd Apf„cpe R>¡. NTgdp„ cL$s ‘p¡s¡ cNhp“ kdn ‘p¡sp“u ìe’p-‘uX$p
L¡$hu fus¡ ìe¼s L$f¡ R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
blºs l¥fp“ lŸ¯ cNhp“ syçl¡ L¥$k¡ fuTpD d¦L$p¡B hõsy “l] A¡ku rS>k¡ k¡hp d¢ gpD d¢
L$fy„ qL$k sfl Aphpl“ qL$ syd dp¥S|>v$ lp¡ lf År“fpv$f l¥ bygp“¡ L$p¡ ANf O„V$u bÅJ d¦
gNp“p cp¡N Ly$R> sydL$p¡ e¡ A¡L$ A‘dp“ L$f“p l¥rMgpsp l¥ Å¡ kb S>N L$p¡ Dk¡ L¥$k¡ rMgpJ d¦
syçlpfu S>ep¡rs k¡ fp¡i“ l¥ k|fS>, Q„Ö Ap¥f spf¡dlp A„^¡f l¥ sydL$p¡ ANf v$u‘L$ qv$MpJ d¦
cyÅA¢ l¥, “ Nv$®“ l¥, “ ku“p l¥ “ ‘¡ip“uqL$ lp¡ r“g£‘ “pfpeZ L$lp¯ Q„v$“ gNpJ d¦.
R>pephpv$u eyNdp„ k|e®L$pÞs rÓ‘pW$u "r“fpgp', S>ei„L$f âkpv$ s’p dpM“gpg
Qsyh£v$u S>¡hp NTgL$pfp¡A¡ rlÞv$u NTg“¡ kd©Ù L$fhp“p¡ âeГ L$ep£. Ap Npmpdp„
r“fpgpA¡ Dv|$®-rlÞv$u s¡dS> k„õ¼©s cpjp âep¡Æ cpjp“y„ rÓ-õsfue ‘qfdpZ rkÙ
L$fhp“p¡ âeГ L$ep£. kp’¡ kp’¡ NTgdp„ kdL$pgu“ kpdprS>L$-fpS>L$ue ‘qf[õ’rs“y„
hpõsrhL$ rQÓ D‘kpìey„. Nfubu, b¡L$pfu, ip¡jZ, c|Mdfp¡ S>¡hu kdõepAp¡’u v$¡i
O¡fpe¡gp¡ lsp¡, d|X$uhpv$uAp¡, kÑp^uip¡ Myëg¡Apd g|„V$ Qgphu füp lsp A¡hp kde¡
r“fpgpA¡ NTg“p dpÝed’u s¡“u D‘f âL$pi a¢L$ep¡, kpdprS>L$ rhjdspAp¡ kdn
‘p¡sp“p¡ AhpS> DW$pìep¡.
c¡v$ Myg Åe hl k|fs ldpf¡ qv$g d¢ l¥v$¡i L$p¡ rdg Åe hp¡ ‘|„Æ syçlpfu rdg d¢ l¥
lpf lp¢N¡ úv$e L¡$ MygL$f scu Np“¡ “e¡lp’ d¢ Ap Åe¡Np, hl fpS> Å¡ dlqag d¢ l¥
224
sk® l¥ el v$¡f k¡ Ap„M¡ NX$u i©„Npf d¢Ap¥f qv$MgpB ‘X¡$Nu, Å¡ NyfpB rsg d¢ l¥
‘¡V$ V|„$V¢$N¡, rlg¢N¡, Å¡f L$u Ap¯^u Qgulp’ ds X$pgp¡, lV$pAp¡ ‘¥f, rbÃRy> rbg d¢ l¥
âpL©$rsL$ kp¦v$e®, N°prdZ ‘qfh¡i s’p ApÝep[ÐdL$ Q¡s“p“¡ DÅNf L$fhp“y„ L$pd
r“fpgpA¡ L$ey®. iyÙ rlÞv$u cpjp“u kdp„sf Dv|$® s¡dS> k„õL©$s cpjp“¡ âep¡S>hp“y„ hgZ
v$pMìey„. X$p®. fp¡rlspð Aõ’p“p L$l¡ R>¡ s¡d r“fpgp“u NTgp¡dp„ cpjp“u rÓh¡Zu
âhprls ’B R>¡ sp¡ kpdp R>¡X¡$ S>ei„L$f âkpv$¡ A¡L$ ‘Z Dv|$® cpjp“p¡ iåv$ âep¡S>ep
hNf rlÞv$udp„ NTg g¡M“ L$ey®. âZe, âL©$rs“u kdp„sf v$¡iâ¡d A¡ R>pephpv$u eyNu“
NTgp¡“u Mprkes R>¡. fpô²$â¡d“p ‘qfZpd õhê$‘¡ v$¡i“u kdõepAp¡, âñp¡“¡ hpQp
Ap‘hp“p¡ âeГ Ap kde“p NTgL$pfp¡A¡ L$ep£. v$¡i“u vy$v$®ip“y„ rQÓ Ap„L$sp„ S>ei„L$f
âkpv$ L$l¡ R>¡,
v$¡i L$u vy$v$®ip r“lpfp¡N¡X|$bs¡ L$p¡ L$cu Dcpfp¡N¡
lpfs¡ lu fl¡ “ l¥ Ly$R> Abv$p¯h ‘f Ap‘L$p¡ “ lpfp¡N¡
Ly$R> L$fp¡N¡ qL$ bk kv$p fp¡L$fv$u“ lp¡ v$¡h L$p¡ ‘yL$pfp¡N¡
cph-cpjp s¡dS> rië‘“u Ørô$A¡ Mfu Dsfsu R>pephpv$u eyNu“ NTgp¡ ‘f„‘fpNs
rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ X$Ngy„ ApNm gB S>hp“y„ L$pd L$f¡ R>¡. fØua-L$pqaep s¡dS> R>„v$“u
bpbsdp„ Ap Npmp“u NTgp¡“p¡ Ql¡fp¡ L„$BL$ h^pf¡ kpa-k|’fp¡ S>Zpe R>¡. âkpv$ A“¡
r“fpgpA¡ S>¡ cpjpL$p¥hs v$pMìey„ s¡ k„v$c£ kfv$pf dyÅhf “p¢^¡ R>¡ L¡$ ""âkpv$' A¡h„
"r“fpgp'“¡ A‘“u NTgp¡ d¢ rQÓpÐdL$ cpjp L$p âep¡N L$fs¡ lºA¡ A‘“u Akp^pfZ
225
NTg ârscp L$p ‘qfQe qv$ep l¥.''11111 Ap rh^p“ Ap„riL$ fus¡ kÐe ‘Z R>¡ L¡$dL¡$
"r“fpgp' A¡ ApÝep[ÐdL$ Q¡s“p“u kp’¡ âL©$rsr“ê$‘Z hX¡$ NTgdp„ k|ÿd cphrQÓp¡-
iåv$rQÓp¡ D‘kphhp“y„ L$pd L$ey¯ R>¡.
R>pe¡ ApL$pi d¢ L$pg¡-L$pg¡ bpv$g v$¡M¡
Tp¡L¡$ Mps¡ lhp d¢ kfku L¡$ L$dg v$¡M¡
L$p“p¡ d¢ bps¡ b¡gp Ap¥f S|>lu L$fsu ’u“pQs¡ dp¡f T|ds¡ lºA¡ ‘u‘g v$¡M¡.
Å¡L¡$ R>pephpv$u eyNdp„ rlÞv$u NTg“¡ M|b Ap¡R>p NTgL$pfp¡ kp„‘X$ep ‘qfZpd¡
rlÞv$u NTg“p¡ Ap eyNdp„ S>¡hp¡ A“¡ S>¡V$gp¡ rhL$pk ’hp¡ Å¡BA¡ A¡ ’sp¡ “’u. D‘fp„s
Dv|$®-apfku NTg ‘f„‘fp“p¡ h^y gpc Ap Npmp“u NTgp¡A¡ d¡mìep¡ lp¡e s¡hy„ L$p¡B rQÓ
‘Z õ‘ô$ ’sy„ “’u. Ap L$pd DÑfR>pephpv$u eyN“p NTgL$pfp¡A¡ âdpZdp„ Ap¡Ry>„ ‘Z
S>ê$f L$ey® R>¡. fpd¡ðf iy¼g, “f¡ÞÖ idp®, lqfL©$óZ â¡du, Å“L$u hëgcipõÓu,
bghuftkl f„N, fpdõhê$‘ tkv|$f hN¡f¡ NTgL$pfp¡A¡ rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ Sy>v$p¡ rdÅS>
A‘phhp“y„ L$pd L$ey®. Ap Npmp“p NTgL$pfp¡ D‘f Dv|$® NTgi¥gu“p¡ õ‘ô$ âcph hsp®e
R>¡. fpd¡ðf iy¼gA¡ âZe cph“u kdp„sf bv$gpsp kde“y„ rQÓ NTgdp„ A„qL$s
L$fhp“p¡ âeГ L$ep£. Ap^yr“L$ ‘qfh¡i“p ‘qfZpd¡ “¥rsL$ s¡dS> kpdprS>L$ d|ëep¡“p
A^:‘s“’u d“yóe ‘p¡s¡ dp“hsp Mp¡B füp¡ R>¡ A¡hp¡ cphbp¡^ âNV$phsu NTg
fpd¡ðf iy¼g ‘pk¡’u âpàs ’pe R>¡ sp¡ hjp£ S|>“u â¡d“u ìe’p-‘uX$p L¡$ vy$:M-v$v$®“¡
‘Z A¡L$ Sy>v$u c|rdL$pA¡’u fS|> L$fhp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡.
L$pi rdg ÅA¡ cV$L$su tS>v$Nu L$p¡ s¡fu ApiL$pi R>“ ApA¡ d¡f¡ lf tbb d¢ s¡fp âL$pi
A‘“u Ap„Mp¡ d¢ gNp g¡s¡ l¥, lf k‘“p¡ L$u fpMv$u‘ kp S>gp fps cf rS>kL$p¡ flu s¡fu sgpi
226
“f¡ÞÖ idp®A¡ âZe“u rhflS>Þe A“yc|rsAp¡ s’p âL©$rs“p„ kÆhrQÓp¡ fÃep„
R>¡. A¡L$pL$u Æh““¡ gl¡fp¡dp„ hl¡sp aŸg kdp“ v$ip®ìey„ R>¡.
el d¡fp A¡L$pL$u Æh“ L$lp¯ L$lp¯ cV$L¡$Np Å“¡‘p“u d¢ bls¡ âk|“ kp L$lp¯ L$lp¯ AV$L¡$Np Å“¡
gl¡fp¢ L¡$ HrNs d¢ Nrs l¥, ‘fhi lŸ¯ d¢ elu r“esu l¥^pfp k¡ sV$, sV$ k¡ Tp¡L$p, L$b sL$ ep¯ cV$L¡$sp Å“¡
Al„L$pf rS>k ers Ars Q„Qg, A“v$¡Mp A„si®sv$gâ¡d aŸg k„ie L$p L„$V$L$, b“ L$b sL$ MV$L¡$Np Å“¡
Dv|$®-apfku NTg ‘f„‘fp kp’¡ A“yk„^p“ kp^hp“p¡ ‘|fsp¡ âeГ lqfL©$óZâ¡du
L$f¡ R>¡. Ap^yr“L$ eyNbp¡^ s¡dS> âZe“u hpõsrhL$sp“p ‘qfZpd¡ L$pë‘r“L$sp ‘f L$pb|
d¡mhu iL$ep R>¡. âZe“u kd®‘Z cph“p s’p âZe“u ìe’p-‘uX$p“y„ rQÓ fS|> L$fsp„
L$l¡ R>¡.
dyS>¡ kp¦v$e® àepfp l¥, cg¡ lu hl S>gp X$pg¡Adf l¥ cph“p d¡fu, Qf“ k¡ d¦ “ X$fsp lŸ¯
eyNp¡ L$u tS>v$Nu g¡L$f “ Æh“ cpf Y$p¡sp lŸ¯idp„ k¡ rdg Ne¡ nZ d¢ r“R>phf âpZ L$fsp lŸ¯
v$v$® qv$g L$u ^X$L$“p¢ d¢ L$lp flp l¥ fps qv$“ Ly$R>L$p¥“ Å“¡ L$l kL¡$Np qv$g L$cu ‘|fu L$lp“u
Å“L$u hëgc ipõÓuA¡ âZe“p„ rhrh^ ê$‘p¡ s¡dS> d“p¡v$ip“u dprd®L$ Arcìe[¼s
kp^u R>¡. NTg“u õhê$‘Ns Qyõssp, k„Ly$gsp rkÙ L$fu rlÞv$u“u kdp„sf¡ NTgdp„ Dv|$®
cpjp âep¡S>hp“y„ hgZ v$pMìey„ R>¡. s¡hu S> fus¡ bghuftkl f„N ‘Z Aphu S>
Qyõssp-k„Ly$gsp s¡dS> Dv|$®“u kdp„sf¡ b¡ku iL¡$ s¡hp„ cph-cpjp A“¡ Arcìe[¼s
L$p¥ig v$pMh¡ R>¡. S>¡d L¡$,
227
àepfu Qp„v$“u l¥ syd L$lp¯ lp¡
syçlpfu eprd“u l¥ syd L$lp¯ lp¡
kdõepA¡ DgTsu Å flu l¥r“ers DÞdpqv$“u l¥ syd L$lp¯ lp¡
Ad©s L¡$ ApQd“ L$p A’® lu L$eps©jp h¥fprN“u l¥ syd L$lp¯ lp¡
qv$g blºs b¡L$fpf l¥ epfp¡dp¥s L$p BÞsÅf l¥ epfp¡
cNhsuQfZ hdp® s¡dS> qv$“L$f hN¡f¡A¡ ‘Z Ap Npmp“u rlÞv$u NTg“¡ cph-
cpjp s¡dS> Arcìe[¼s“u Ørô$A¡ ApNm h^pfhp“y„ L$pd L$ey¯ R>¡. kdN° fus¡ Å¡sp„ A¡hy„
õ‘ô$ ’pe R>¡ L¡$ DÑf R>pephpv$u eyN“u NTgp¡dp„ Dv|$® cpjp“p¡ âcph õ‘ô$ hsp®e R>¡
s¡dS> âZe cph“u kdp„sf¡ Ap^yr“L$ eyN bp¡^“¡ âNV$phhp“y„ L$pd Apf„cpe R>¡. Å¡L¡$
Ap^yr“L$ ‘qfh¡i“p„ k|ÿd-k„Ly$g L$p¡B rQÓp¡ A„qL$s ’ep„ “’u s¡d R>sp„ bv$gpsp kde
A“¡ k„Å¡Np¡“p ‘qfZpd¡ dp“h õhcph A“¡ hs®Z|„L$“p„ L¡$V$gp„L$ âp’rdL$ rQÓp¡ Al]
Tugpep„ R>¡. õhê$‘Ns [õ’fsp ‘Z lh¡ âNV$su S>Zpe R>¡. fØua-L$pauep, dÐgp-dL$sp
s¡dS> R>„v$“u bpbsdp„ ‘|fsu kph^p“u fpMhp“p¡ âeГ Ap Npmp“p NTgL$pfp¡A¡ S>ê$f
L$ep£ R>¡.
âep¡Nhpv$ueyNdp„ idi¡f blpvy$ftkl, rNqfÅLy$dpf dp’yf, rÓgp¡Q“ ipõÓu
hN¡f¡A¡ rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ Sy>v$u c|rdL$pA¡ gB S>hp“p¡ âeГ L$ep£. S>¡dp„ “hu L$rhsp“¡
bp¥qÙL$ L$pìeQ¡s“p“¡ bv$g¡ hpõsrhL$ cphc|rd ‘f gphhp“u d’pdZ lsu. idi¡f
blpvy$ftkl“u NTgp¡“p¡ M|b dp¡V$p¡ âcph rlÞv$u NTg ‘f ‘X$ep¡. s¡d“u NTgp¡ Dv|$®
NTg“u kdL$n NZpB R>¡. rhQpfp¡“u “hu“sp“¡ spfõhf¡ Arcìe[¼s kp^su NTgp¡dp„
Dv|$® NTg“p¡ f„N âNV$ep¡ R>¡.
228
hlu Dd° L$p A¡L$ ‘g L$p¡B gpe¡sX$‘su lºB-ku NTg L$p¡B gpe¡
lL$uL$s L$p¡ gpe¡ sM¥eyN k¡ bplfd¡fu dy[íL$gp¢ L$p Å¡ lg L$p¡B gpe¡
idi¡ftkl ‘¡ps¡ â¡d s’p kp¦v$e®“u kp’¡ kp’¡ ‘uX$p“¡ ‘Z NTg“y„ A¡L$
AphíeL$ A„N dp“¡ R>¡. Ap ‘uX$p L$epf¡L$ rhflS>Þe sp¡ L$epf¡L$ ìe[¼sNs lp¡B iL¡$ A“¡
Ap’u S> Apd Apv$du“u Ap ìe’p-‘uX$p“¡ kfmsp’u ìe¼s L$fhp dpV¡$ S> âep¡Nhpv$u
L$rhAp¡A¡ NTgõhê$‘dp„ dpsbf M¡X$pZ L$ey®. rÓgp¡Q“ ipõÓuA¡ Ap^yr“L$ kæesp“¡
e’p’® fus¡ fS|> L$fhp“p¡ âeГ L$ep£. Nfubu, ip¡jZ, b¡fp¡S>Npfu, dp¢Ohpfu, c°ô$pQpf
S>¡hu kdõepAp¡’u ‘qf‘|Z® dlp“Nfue hpsphfZ“¡ NTgdp„ Dspey®.
âbg S>gbps ‘pL$f tk^y vy$õsf lp¡sp Åsp l¥L$qW$“ k„Oj® Æh“ L$p L$qW$“sf lp¡sp Åsp l¥
L$dpsp A¡L$ ’p ‘qfhpf ‘|fp Q¥“ L$fsp ’pA¡L¡$g¡ L$p cu Æh“ Ab sp¡ v|$cf lp¡sp Åsp l¥
rNqfÅLy$dpf dp’yf¡ R>„v$“u bpbsdp„ “p¢ ‘pÓ âep¡Np¡ L$ep® R>¡. A¡L„$v$f¡ âep¡Nhpv$“p
NTgL$pfp¡A¡ ‘p¡sp“p úv$e“p cphp¡“¡ ApdApv$du ky^u ‘lp¢QpX$hp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡.
kdN° fus¡ Å¡hp S>BA¡ sp¡ õhps„Ôep¡Ñf ‘|h®“u rlÞv$u NTg Dv|$®-apfku ‘f„‘fp’u
âcprhs lp¡B s¡dp„ cph-cpjp A“¡ Arcìe[¼s“u Ørô$A¡ Dv|$® NTg“p ê$‘-f„N
âNV$ep R>¡. Dv|$® cpjp“p iåv$p¡ s¡dS> cph-âsuL$p¡“p¡ ‘Z âQyf dpÓpdp„ D‘ep¡N Ap
NTgL$pfp¡A¡ L$ep£ R>¡, sp¡ k„õL©$s-sÐkd cpjp“p¡ rhr“ep¡N kp^hp“y„ hgZ ‘Z v$pMìey„
R>¡. R>„v$“u bpbsdp„ Dv|$® NTg ‘f„‘fp“y„ A“ykfZ L$ey® R>¡ Mfy„ ‘Z L$epf¡L$ NTgL$pf¡
s¡dp„ ‘Z L$pV$-R>p„V$ L$fu R>¡. Qyõs fus¡ R>„v$ipõÓ“¡ hmNu fl¡sp¡ “’u, s¡hy„ hgZ fØua-
L$pqaep L¡$ dÐgp, dL$sp“u bpbsdp„ ‘Z v$pMìey„ R>¡. Ap Npmp“p NTgL$pfp¡“y„ Ýep“
229
õhê$‘ Qyõssp ‘f Ap¡Ry>„ A“¡ cphr“ê$‘Z ‘f h^pf¡ L¡$[ÞÖs ’ey„ R>¡. âZe, âL©$rs,
AÝepÐd“u kp’¡ kp’¡ kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡“¡ âNV$phhp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡ sp¡ ApTpv$u“u
¾$p„rsL$pfu Qmhm“p kd’®“ê$‘¡ fpô²$â¡d, hs“â¡d S>¡hp cphp¡“y„ Np“ ‘Z Ap Npmp“u
rlÞv$u NTgdp„ ’ey„ R>¡. "fpdpeZ', "dlpcpfs' rhje Ap^pqfs “pV$L$p¡dp„ fS|> ’e¡gu
NTgp¡dp„ s’p Ape®kdpS>“p A“yepeyAp¡A¡ fQ¡gu NTgp¡dp„ cpfsue k„õ¼©rs s’p
h¥qv$L$ ‘f„‘fp Ørô$Np¡Qf ’pe R>¡. ApTpv$u ‘|h®“u NTgp¡“¡ Å¡sp õ‘ô‘Z¡ A¡hy„ L$lu iL$pe
L¡$ rlÞv$u NTg ^ud¡-^ud¡ Dv|$®-apfku NTg“u Akfdp„’u dy¼s ’su NB R>¡. Dv|$®
cph-âsuL$p¡, ê$‘-f„N A“¡ hpsphfZ Apqv$“u Akf R|>V¡$ R>¡ A“¡ NTg ‘p¡suL$u cpjp“p„
ê$‘f„N A“¡ hpsphfZ“¡ âNV$phhp d’¡ R>¡. Å¡ L¡$ Dv|$®“u Akfdp„’u k„‘|Z®‘Z¡ dy¼s
’B iL$pey„ “’u s¡d R>sp„ rlÞv$u NTg“¡ ‘p¡sp“u k„õL©$rs A“¡ kpdprS>L$ hpõsh“¡
âNV$phhpdp„ L$p¡B AX$QZp¡ ‘¡v$p ’B “l]. ‘qfZpd¡ NTg A¡V$g¡ â¡dcph“y„ Apg¡M“
A¡hu Afbu-apfku L¡$ Dv|$® NTg“u R>p‘“¡ c|„khpdp„ rlÞv$u NTg“¡ M|b Ap¡R>p¡ kde
gpÁep¡. âZe“u kdp„sf¡ kpdprS>L$ hpõsh A“¡ rhk„NrsAp¡“¡ fS|> L$fhp“p¡ e’p’®
âeГ ApTpv$u ‘|h®“u NTgp¡dp„ ’pe R>¡. S>¡ ApNm S>sp rhõs©s õhê$‘ ^pfZ L$fu“¡
v$¡i“u Nfubu, ip¡jZ, c°ô$pQpf, dp¢Ohpfu, fpS>L$ue Ql¡g-‘l¡g BÐepqv$“¡ âNV$phhpdp„
r“rdÑ b“¡ R>¡. kpdpÞe dp“hu“u ìe’p-‘uX$p, h¡v$“p-k„h¡v$“p“¡ hpQp Ap‘hp“y„ L$pd
rlÞv$u NTg¡ L$ey®. S>¡“p Dv¹$Npsp b“¡ R>¡ õh. vy$óe„sLy$dpf. vy$óe„sLy$dpf’u rlÞv$u NTg“p
Brslpkdp„ A¡L$ hmp„L$ âNV¡$ R>¡. A¡L$ A¡hp¡ hmp„L$ S>¡ rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ Sy>v$u qv$ip
A“¡ A¡L$ Sy>v$p¡ rdÅS> Ap‘¡ R>¡.
4.2.2 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs :4.2.2 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs :4.2.2 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs :4.2.2 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs :4.2.2 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u Nrs-[õ’rs :
õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ Sy>v$u Ap¡mM A‘phhp“p¡ âeГ vy$óe„sLy$dpf¡
L$ep£ R>¡. kpdprS>L$, Apr’®L$ A“¡ fpS>L$ue rhjdspAp¡“p ‘qfZpd¡ kpdprS>L$ Akdp“sp
A“¡ s¡dp„’u r“dp®Z ’su Nfubu, b¡L$pfu, c°ô$pQpf, c|Mdfp¡, Qp¡fu, g|„V$apV$ S>¡hu
230
kdõepAp¡ s¡dS> Aps„L$hpv$, L$p¡dhpv$, ^d®hpv$, Årshpv$ hN¡f¡“p gu^¡ kpdpÞe
ìe[¼s“y„ Æh“ M|b S> L$qW$“ A“¡ L$‘fu ‘qf[õ’rsdp„ d|L$pB Åe R>¡. ApTpv$u ‘|h®
v$¡i“u S>¡ kdõepAp¡ lsu s¡dp„ ApTpv$u ‘R>u ‘Z L$p„B ky^pfp¡ ’ep¡ “’u. DgV$p“y„ Ap
kdõepAp¡ qv$“-ârsqv$“ h^su “¡ hL$fsu NB R>¡. Aphp kde¡ vy$óe„sLy$dpf ‘p¡s¡
NTg“p dpÝed’u ApdApv$du“u ìe’p-‘uX$p“¡ hpQp Ap‘hp“p âeГ L$f¡ R>¡. vy$óe„sLy$dpf
‘p¡s¡ h¥e[¼sL$ A“¡ kpdprS>L$ ‘uX$p“¡ Arcìe¼s L$fhp NTg õhê$‘“¡ A¡L$ dpÝed sfuL¡$
õhuL$pf¡ R>¡. s¡ L$l¡ R>¡ L¡$, ""NTg rgM“¡ ep L$l“¡ L¡$ ‘uR>¡ A¡L$ rS>opkp AL$kf dyS>¡
s„N L$fsu flsu l¥ L$u cpfsue L$rhep¢ d¡ kbk¡ âMf A“yc|rs L¡$ L$rh rdTp® Nprgb“¡
A‘“u ‘uX$p L$u Arcìe[¼s L¡$ rge¡ AprMf NTg lu L$ep¡ Qy“p ? Ap¥f ANf NTg
L¡$ dpÝed k¡ Nprgb A‘“u sL$gua L$p¡ Bs“p kph®S>r“L$ b“p kL$s¡ l¥ sp¡ d¡fu v$p¡lfu
sL$gua (Å¡ ìe[¼sNs cu l¥ Ap¥f kpdprS>L$ cu) Bk dpÝed L¡$ klpf¡ A¡L$ A‘¡npL©$s
ìep‘L$ ‘pW$L$ hN® sL$ L$ep¡ “lu ‘lp¡Q kL$su''22222 NTg kS>®“ ‘pR>m vy$óe„sLy$dpf“u Aphu
A¡L$ d“p¡c|rdL$p lsu. Ap’u kpdpÞe ìe[¼s“u ‘uX$p“¡ vy$óe„sLy$dpf¡ kfm A“¡ õhcprhL$
Arcìe[¼s“y„ ê$‘ Apàey„. vy$óe„sLy$dpf“u NTgp¡dp„ S>¡ ApN R>¡ s¡ A¡hp ìe[¼s“u ApN
R>¡ S>¡“¡ kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡“¡ M|b “ÆL$’u A“ychu R>¡. Ap’u S> h¥e[¼sL$$ cphp¡“¡
kpdprS>L$ Q¡s“p“y„ ê$‘ Ap‘hpdp„ vy$óe„sLy$dpf“¡ ^pfu kamsp âpàs ’B R>¡. S>¡d L¡$,
L$lp¯ sp¡ se ’p rQfpNp„ lf¡L$ Of L¡$ rgA¡L$lp¯ rQfpN deõkf “l] ilf L¡$ rgA¡
elp¯ v$f¿sp¡ L¡$ kpe¡ d¢ ^|‘ gNsu l¥Qgp¡ elp¯ k¡ Qg¡ Ap¥f Dd° cf L¡$ rgA¡
kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡“¡ Myëgu ‘pX$hp D‘fp„s h¥e[¼sL$ cph“pAp¡“¡ kpdprS>L$
Q¡s“p kp’¡ Å¡X$u“¡ vy$óe„sLy$dpf¡ fpS>L$ue MV$‘V$p¡, D’g‘p’gp¡ hÃQ¡ c]kpsp kpdpÞe
dp“hu“u h¡v$“p“¡ hpQp Ap‘u. Mfp A’®dp„ sp¡ vy$óe„sLy$dpf“u NTgp¡ Acphp¡ A“¡
231
v$bphp¡dp„’u r“dp®Z ‘pdu R>¡. ‘qfZpd¡ A¡ hpõsh kp’¡“p¡ A“yb„^ ^fph¡ R>¡. A¡ hpehu
L$ë‘“pAp¡dp„ fpQsu “’u. cpjpL$ue c¡v$“¡ duV$phhp“y„ L$pd ‘Z A¡dZ¡ L$ey®. Dv|$®-rlÞv$u
cpjp hÃQ¡ A¡L$ k¡sy fÃep¡ A“¡ Apd L$fhp“y„ L$pfZ õ‘ô$ L$fsp„ vy$óe„sL$pf ‘p¡s¡ S>Zph¡
R>¡ L¡$, ""dyS>¡ gNp qL$ Apd Apv$du A¡L$ rdgu Sy>gu S>bp“ bp¡gsp l¥, hl “ sp¡
iyÙ Dv|$® l¥ “ iyÙ rlÞv$u. Bkrge¡ d¥“¡ Dk cpjp L$u sgpi L$u Å¡ rlÞv$u L$p¡ rlÞv$u
Ap¥f Dv|$® L$p¡ Dv|$® qv$MpB v$¡ Ap¥f Apd-Apv$du Dk¡ A‘“u S>bp“ kdS>L$f A‘“p
kL¡$.''33333
rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ Sy>v$p¡ hmp„L$ Ap‘hp“y„ L$pd vy$óe„sLy$dpf¡ L$ey® A“¡ vy$óe„sLy$dpf’u
âcprhs ’B“¡ A“¡L$ NTgL$pfp¡A¡ vy$óe„sLy$dpf“y„ A“ykfZ ‘Z L$ey®. r“f„L$pfv$¡h ‘p¡s¡
vy$óe„sLy$dpf’u âcprhs ’B“¡ vy$óe„sLy$dpf¡ Q]^¡gp dpN£ ApNm Qpg¡ R>¡. kpdprS>L$
rhk„NrsAp¡ s¡dS> bv$gpsp„ “¥rsL$ d|ëep¡“p ‘qfZpd¡ dp“hu“u dp“rkL$sp“y„ rQÓ L¡$hy„
bv$gpey„ R>¡ s¡“u Arcìe[¼s kp^hp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡. S>¡dL¡$,
kX$L$p¡ ‘f bv$lhpk Qg¡ Å fl¡ l¥ gp¡Nd„rS>gp¡ L$p Ly$R> ‘sp “ L$lu ‘p fl¡ l¥ gp¡N
‘yfMp¡ “¡ Å¡ b“pB’u KQu lh¡rgep„D“L$u Ab HV$ HV$ bÅ Y$p fl¡ l¥ gp¡N
Ap„k| “ rNfpAp¡ “ klu rkf sp¡ T|L$pgp¡Hkpr“es L$u gpi rge¡ Å fl¡ l¥ gp¡N
NTgdp„ dp“hsp“u ‘fpL$p›$p sp¡ Ðep„ âNV$u R>¡ L¡$ dpZk ‘p¡s¡ i¡sp“’u ‘Z
cep“L$ R>¡ ‘qfZpd¡ i¡sp“ Myv$ dp“hu’u NcfpB“¡ cpNu R|>V¡$ R>¡. Al] bv$gpe¡g
kde A“¡ k„Å¡Np¡“u Arcìe[¼s ‘fpL$p›$p ‘pd¡ R>¡.
ApL¡$ vy$r“ep d¢ L$ep Ly$R> L$f¡ Apv$dutS>v$Nu cf rS>A¡ ep df¡ Apv$du
232
Ly$R> “ kdS>¡ qL$ L$ep ¾$p„rsep„ lp¡ Neuhl Å¡ ’¡ cpÁe L¡$ Apkf¡ Apv$du
dyS>L$p¡ v$¡Mp sp¡ i¥sp“ rQëgp ‘X$pApv$du-Apv$du bp‘ f¡ Apv$du
L$Õe A“¡ rië‘“u Ørô$A¡ r“f„L$pfv$¡h vy$óe„sLy$dpf“u NTgp¡“y„ A“ykfZ L$f¡ R>¡
sp¡ buÆ bpSy> rlÞv$u cpjp“u kp’¡ âQrgs A¡hp Dv|$® iåv$p¡ klS> fus¡ S> NTgdp„
hZpB Nep R>¡. Np¡‘pgv$pk r“fS> ‘p¡s¡ NTg“y„ "NursL$p' A¡hy„ “pdL$fZ L$fu“¡ NTg
g¡M“ L$f¡ R>¡. ApÝep[ÐdL$ A“yc|rsAp¡ s¡dS> kp„âs eyNu“ kdõepAp¡“¡ DÅNf
L$fhp“p¡ âeГ “ufS>¡ L$ep£ R>¡. cphp“yc|rs A“¡ õhê$‘ Qyõssp“u Ørô$A¡ “ufS>“u
NTgp¡A¡ âdpZdp„ kp¥ L$p¡B“y„ Ýep“ M¡Ãey„ R>¡.
kde“¡ S>b cu A„^¡fp¡ k¡ v$p¡õsu L$u l¥S>gp L¡$ A‘“p Of ld“¡ fp¡i“u L$u l¥
kb|s l¥ d¡f¡ Of d¢ e¡ ^yA¡ L¡$ ^åb¡L$cu hlp¯ e¡ DÅgp¡ “¡ Myv$Ly$iu L$u l¥
kpdprS>L$-fpS>L$ue DÐ’p“ s’p cep“L$ hpõsrhL$spAp¡“¡ DÅNf L$fsu “ufS>“u
NTgp¡“p¡ rdÅS> rlÞv$u NTgn¡Ó¡ “p¢^‘pÓ R>¡. b„r^epf‘Zp“¡ sp¡X$hp d’su “¡ L„$BL$
“hu“ L$fhp d’su “ufS>“u NTgp¡“u cpjpdp„ kfmsp“u kp’¡ h¡^L$sp âNV$u R>¡.
l¥ blºs A„r^epf Ab k|fS> r“L$g“p QprlA¡
rS>k sfl k¡ cu lp¡ el dp¥kd bv$g“p QprlA¡
vy$óe„sLy$dpf ‘R>u rlÞv$u NTgn¡Ó¡ A“¡L$ NTgL$pfp¡A¡ hpõsh kp’¡“p¡ A“yb„^
fQu“¡ NTg kS>®“ L$ey® R>¡. A¡dp„ h¥e[¼sL$ ‘uX$p“u kp’¡ kp’¡ kpdqS>L$ ‘uX$p ‘Z ìe¼s
’B R>¡ sp¡ kpdprS>L$-fpS>L$ue Ql¡g-‘l¡gp¡, L$php-v$php s¡dS> Nfubu, ip¡jZ, c°ô$pQpf,
c|Mdfp¡, b¡fp¡S>Npfu, Aps„L$hpv$ BÐepqv$“y„ õhs„Ó Apg¡M“ ’ey„ R>¡. vy$óe„sL$ydpf“p
233
ApNd“’u NTgdp„ kpdprS>L$ Q¡s“p“p¡ õ‘i® cþep¡ R>¡ A“¡ kpdpÞe dp“hu L¡$ÞÖ
õ’p“ bÞep¡ ‘qfZpd¡ NTg AÐepf ky^u dpÓ âZe“u “pSy>L$ Arcìe[¼s lsu s¡
bv$gpB“¡ s¡“p¡ ìep‘ kpdprS>L$ hpõsh ky^u rhõsf¡ R>¡. vy$óe„sLy$dpf ‘R>u rlÞv$u
NTgdp„ cpÁe¡ S> L$p¡B A¡hp¡ NTgL$pf li¡ S>¡Z¡ kpdpÞe ìe[¼s“u ìe’p-‘uX$p L¡$ s¡“u
BÃR>p-ApL$p„np“¡ rhje b“pìep¡ “ lp¡e. Nfubu, ip¡jZ, c°ô$pQpf’u O¡fpe¡gp dp“hu“¡
kss fp¡V$u, L$‘X$p„ A“¡ dL$p““u tQsp ksph¡ R>¡ Ðepf¡ Aphp kde¡ Ly¯$$Af b¡Q¡“
"fpdag' S>¡hu NTg fQ“p“p dpÝed’u A¡L$ Sy>v$p¡ âL$pi a¢L¡$ R>¡.
L¥$k¡ bspe¡ ld syçl¡ L$ep-L$ep l¥ fpdag
Ap„k| L¡$ A¡L$ Np¯h L$p dyrMep l¥ fpdag
dpfp l¥ rS>kL$p¡ fp¡S> dlpS>“ L¡$ ìepS>“¡b¡bk k¡ A¡L$ Nfub L$p ê$r‘ep l¥ fpdag
Al] Ap^yr“L$ dp“hu“p Æh“dp„ ìe¼s Akdp“sp, ip¡jZ, A‘fp^ BÐepqv$“y„
cph-kcf rQÓ A„qL$s ’ey„ R>¡. dp“hue Æh““p k„Oj®“u ‘fpL$p›$p“y„ ê$‘ L¡$hy„ âNV$ey„
R>¡ s¡ Sy>Ap¡ -
el ldL$p¡ “Qpsp l¥ Bipfp¡ ‘¡ fps-qv$“
epfp¡ ldpfp ‘¡V$ dv$pfu L$u sfl l¥
âZe A¡ NTg“p¡ dy¿e cph R>¡ A“¡ A¡L$ kde lsp¡ L¡$ NTgdp„ "BíL¡$ lL$uL$u'
A“¡ "BíL¡$ rdÅÆ'“p„ cphkcf iåv$rQÓp¡, cphrQÓp¡ âpàs ’sp„ lsp„ ‘f„sy kp„âs
eyNu“ dp“hu“u kdõepAp¡ qv$“-ârsqv$“ h^su, hL$fsu S>su lp¡e Ðepf¡ â¡d L$fhp“u
hps sp¡ v|$f“u R>¡ A¡hp¡ cph ‘Z rlÞv$u NTgdp„ ìeL$s ’ep¡ R>¡.
Qp„v$ L$p¡ v$¡Mp sp¡ fp¡V$u L$u epv$ ÅN DW$u‘¡V$ L$u c|M k¡ fpls rdg¡ sp¡ àepf L$fy„
(Q„Ök¡“ rhfpV$)
234
R|>‘ ÅAp¡ L$p¡B L$fL¡$ blp“p d¡f¡ epfp¡Bk cuX$ L$u bpsp¡ d¢ “ Ap“p d¡f¡ epfp¡
S>„Æf“¡ L$f v$u Å¡ qL$ku fp¡S> bNphsbp¯^p¡N¡ dyS>¡ qL$kk¡, bsp“p d¡f¡ epfp¡.
(fpdphspf ÐepNu)
dp“hue kæesp“p A^:‘s“ A“¡ Æh“ d|ëep¡“p l²$p„k“p ‘qfZpd¡ ìe[¼s ‘p¡s¡
‘p¡sp“p k„õL$pfp¡’u, k„õL©$rs’u v|$f ’sp¡ Nep¡ A“¡ A“¡L$ “hu kdõepAp¡dp„ k‘X$psp¡
Nep¡. ApS>¡ Ap kdõepAp¡ Qpf¡sfa aŸguapgu R>¡. dp“hu ‘p¡s¡ ‘p¡s¡ S> Dcu L$f¡gu
ìehõ’pAp¡ hÃQ¡ akpB füp¡ R>¡ A¡ âL$pf“p cph S>Ns“¡ âNV$phhpdp„ rlÞv$u NTg
blº^p kam ’su S>Zpe R>¡. Ap kdõepAp¡“y„ Apg¡M“ h¥e[¼sL$ A“¡ kpdyv$preL$ A¡d
b¡D c|rdL$pA¡’u ’ey„ R>¡.
h¼s L$p ApMfu afdp“ Acu bpL$u l¥
d¡f¡ AÞÅdL$p A¡gp“ Acu bpL$u l¥
Ap‘ ldv$v$} k¡ L$ep¡ dpf fl¡ l¥ dyS>L$p¡L$ep d¡f¡ rS>õd d¢ Ly$R> Å“ Acu bpL$u l¥
(bpgõhê$‘ fplu)
M|„Mpf c¡qX$A¡ k¡ “ L$d kæe Apv$duqL$k cp¯rs lp¡ Nep l¥ ‘s“ kp¡Q flp lŸƒ
(Q„Ök¡“ rhfpV$)
ìe[¼sNs A“¡ kpdprS>L$ kdõepAp¡“u kp’¡ kp’¡ kpdprS>L$ ‘qfhs®“ A“¡
dlp“Nf“p rhk„Ns Æh“ê$‘“¡ ‘Z âdpZhp“p¡ e’p’® âeГ rlÞv$u NTg¡ L$ep£ R>¡.
“Nfue kæespdp„ Æhsp¡ dp“hu ‘p¡s¡ R>mL$‘V$, tlkp, ip¡jZ BÐepqv$“p¡ cp¡N b“¡
R>¡ Ðepf¡ lspip, r“fpip, k„h¡v$“i|Þespdp„ ^L¡$gpB“¡ dp“hu ‘p¡s¡ ‘p¡sp“p’u S> gpQpf,
rhhi b“u Nep¡ R>¡. “Nf“u cuX$ ÅZ¡ dp“hu“p A^:‘s““¡ S> v$ip®h¡ R>¡. ‘p¡sp“p
235
Of, Ly$Vy„$b, kdpS>, Npd’u S> “l] ‘f„sy ‘p¡sp“u Ås kp’¡’u ‘Z A¡ L$‘pB Nep¡
R>¡ A“¡ il¡fê$‘u fpnk“p kL„$Ådp„ dp“hu ‘p¡s¡ akpB Nep“p¡ cph A“ych¡ R>¡.
S>gsp S>„Ng dlp“Nfk|Mp v$g-v$g dlp“Nf
M|gsu bp¡sg dlp“NfrbL$sp Ap¯Qg dlp“Nf
NfÅ ‘f L$cu bfkpàepkp bpv$g dlp“Nf
(Q„Ök¡“ rhfpV$)
lp¡ Nep qL$s“p ‘fpep Bk ilf L$p Apv$dulp¡L¡$ A‘“p lp¡ “ ‘pep Bk ilf L$p Apv$du
kb dkulp ld“¡ b“ NA¡ l¥ A‘“u A‘“u L$p¦k ‘fAb A¡L$gp ld“¡ ‘pep Bk ilf L$p Apv$du
(fpS>Ly$dpf r“Ås)
Bdp“ bv$g v$¡s¡ l¥ spfuM L$u sflBL$ T|W$ L$p Brslpk l¦ d¡fu Ngu L¡$ gp¡N
(Ly¯$Af b¡Q¡“)
h¥k¡ bX¡$ S>lu“ l¥ d¡f¡ ilf L¡$ gp¡NLy$R> Ly$R> dNf L$du“ l¥ d¡f¡ ilf L¡$ gp¡N
d“ k¡ sp¡ l¥ Ly$ê$‘ qL$ku â¡s L$u sfls“ k¡ bX¡$ lku“ l¥ d¡f¡ ilf L¡$ gp¡N (Q„Ök¡“ rhfpV$)
bv$gpsp kde A“¡ k„Å¡Np¡ kp’¡ L$v$d rdgphu“¡ rlÞv$u NTg¡ L$gps„Ó A“¡
cphs„Ódp„ S>ê$fu a¡fapfp¡ L$ep® ‘qfZpd¡ s¡dp„ õ’rNssp“p¡ Al¡kpk ’sp¡ “’u. hmu,
ANpD“p NTgL$pfp¡“p ‘Ng¡-‘Ng¡ Qyõs fus¡ Qpghp“¡ hmNu fl¡hp“y„ hgZ v$pMìey„
“’u. vy$óe„sLy$dpf ‘R>u rlÞv$u NTg kpdprS>L$ hpõsh“¡ h^pf¡ kpfu fus¡ fS|> L$fhp“u
kndsp ^pfZ L$f¡ R>¡. kpdprS>L$, fpS>L$ue MV$‘V$p¡ s¡dS> c°ô$pQpf, Nfubu, ip¡jZ,
236
lÐep S>¡hu kdõepAp¡ D‘f rlÞv$u NTg¡ h^pf¡ Ýep“ L¡$[ÞÖs L$ey® R>¡. bëL¡$ rlÞv$u NTg
L$pë‘r“L$spdp„ fpQhp“¡ bv$g¡ kpdprS>L$ hpõsh“p¡ dpN® A‘“ph¡ R>¡ Ðepf¡ Dv|$®-apfku
NTg ‘f„‘fp S>¡ lsu s¡ rlÞv$udp„ A¡L$ Sy>v$p¡ hmp„L$ ^pfZ L$f¡ R>¡. rlÞv$u NTg dpÓ
âZecph“p Apg¡M“ ky^u kurds “ fl¡sp„ s¡dp„ kpdprS>L$ hpõsh“p¡ õ‘i® cmhp’u
ApdApv$du“u ìe’p-‘uX$p A“¡ h¡v$“p k„h¡v$“pAp¡“¡ hpQp dmu ‘qfZpd¡ Dv|$®-apfku
NTg õhê$‘“u fpS>v$fbpf A“¡ i¡fipefu“p õhê$‘ sfuL¡$“u S>¡ R>p‘ lsu s¡ lh¡
bv$gpe R>¡ A“¡ kpdprS>L$ hpõsh“u ^fp¡lfhpmu b“hp Åe R>¡. Å¡L¡$ NTg¡ kpdprS>L$
hpõsh“y„ S> Apg¡M“ “’u L$ey® s¡dp„ ‘Z gp¥qL$L$, Agp¥qL$L$ âZecph“p f„Np¡ cþep
R>¡. âZe“p rhfl-rdg“, vy$:M, v$v$® L¡$ lj®-ip¡L$“¡ õ’p“ dþey„ R>¡. ‘f„sy kpdprS>L$
hpõsh“u ‘qf‘pV$u rhipm aL$g ^pfZ L$f¡ R>¡. Å¡ L¡$ Ap kpdprS>L$ hpõsh vy$óe„sL$ydpf
‘|h® dlpL$rh r“fpgp“u NTgp¡dp„ kp„‘X¡$ R>¡. r“fpgp“u NTgp¡dp„ ApdApv$du“p¡ k|f R>¡
s¡ kdi¡f blpvy$ftkl“u NTgp¡dp„ suh° b“¡ R>¡. ‘f„sy A¡ k|f h^y suh°sp A“¡ õhs„Ósp
vy$óe„sL$ydpf“u NTgp¡dp„ âpàs L$f¡ R>¡. ifpb, Åd, kpL$u A“¡ deMp“p“p„ ‘f„‘fpNs
âQrgs L$’““¡ vy$óe„sLy$dpf¡ A¡L$ “hy„ ê$‘ Ap‘u“¡ kpdprS>L$ ArcdyMsp v$pMhu R>¡.
Ap k„v$c®dp„ biuf bÖ“y„ rh^p“ “p¢^hp S>¡hy„ R>¡. ""vy$óe„s L$u NTgp¡ d¢ Å¡ ApN l¥,
hl Dk ìe[¼s L$u ApN l¥, Å¡ kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡ L$p¡ Ýep“ k¡ v$¡ML$f Ap¥f kdpS>
L¡$ buQ fl L$f, DkL¡$ v$v$® L$p¡ ‘|fu sfl kdS>s¡ lºA¡, cusf lu cusf kygNsp fl¡
l¥, ìe[¼s cph“p L$p¡ kpdprS>L$ Q¡s“p k¡ Å¡X$“¡ L$p dlÐh‘|Z® L$pe® vy$óe„sLy$dpf“¡ L$uep.
NTg L¡$ n¡Ó d¢ DkL¡$ ‘|h® cu AÛ‘u Bk apd® L$u iê$Aps lp¡ Q|L$u ’u, qL$Þsy
rhL$rksê$‘ vy$óe„s Üpfp lu âpàs lp¡ kL$p.''44444
Afbu-apfku A“¡ s¡dp„’u Dv|$®dp„ Dsfu Aph¡gu NTg S>epf¡ rlÞv$udp„ fQpe
R>¡ Ðepf¡ b¡iL$ NTg“p Ap ‘f„‘fpNs õhê$‘dp„ ‘Z L¡$V$gpL$ “p¢^‘pÓ a¡fapfp¡ ’ep R>¡.
Dv|$® ky^u NTg fpS>v$fbpf ky^u kurds lsu ‘f„sy rlÞv$u cpjpdp„ s¡“y„ AhsfZ ’pe
237
R>¡ Ðepf¡ s¡“y„ Ap õhê$‘ bv$gpe R>¡ A“¡ s¡dp„ ApdApv$du“u ìe’p-‘uX$p, h¡v$“p-
k„h¡v$“p cm¡ R>¡. NTg Myv$ ‘p¡sp“p’u A“¡ kÑp^uip¡A¡ Dcp L$f¡g S>“rhfp¡^u
d|ëep¡’u gX$u flu R>¡, ‘qfZpd¡ A¡“p¡ Ql¡fp¡ hpõsrhL$ ^fp¡lfhpmp¡ bÞep¡ R>¡. A¡dp„
Nfubu, ip¡jZ, c°ô$pQpf s¡dS> kpdprS>L$, fpS>L$ue rhk„NrsAp¡“p¡ ‘v$p®api R>¡.
dp“hd|ëep¡ A“¡ dp“hÆh““u rldpes“¡ âdyM b“phu“¡ Qpgsu rlÞv$u NTg“p„
cphâsuL$p¡ A“¡ cpjp ‘Z kpdprS>L$ ‘qfâ¡ÿe fQ¡ R>¡. A¡dp„ hpehu L$ë‘“pAp¡“p„
JX$pZ “’u ‘f„sy eyNbp¡^“u “L$L$fsp“¡ v$ip®hhp“p¡ âeГ R>¡. e„ÓeyN“u rhrcrjL$p“p„
kpfp„-“fkp„ ‘qfZpdp¡“u Akf A“¡ il¡fuÆh““u vy$N®dsp, ìe’p-‘uX$p“¡, k„Oj®de
Æh““¡ Qqfsp’® L$fhp“p¡ âeГ R>¡. ApTpv$u“p 65 hj® ’B Nep„ lp¡hp R>sp„ A“¡L$
kpdprS>L$ kdõepAp¡ A“¡ âñp¡“y„ L$p¡B r“fpL$fZ “’u. dp“hÆh“dp„ X$Ng¡ “¡ ‘Ng¡
Aphsu kdõepAp¡“u ‘pR>m L$p¡Z S>hpbv$pf R>¡ A¡ L$lu iL$pe s¡d “’u. Ap’u S>
S>¡V$gp ìe[¼s R>¡ s¡V$gp âñp¡ R>¡ A“¡ A¡“p¡ L$p¡B S> DL¡$g “’u d¡mhu iL$psp¡. kp„âs
eyNu“ rlÞv$u NTg Ap kdõepAp¡“p¡ DL¡$g ip¡^hp“p¡ âeГ L$fu flu R>¡. Ap’u s¡dp„
kpdprS>L$ v$preÐh kp’¡“p¡ A“yb„^ h^pf¡ âNpY$ fus¡ Arcìe¼s ’sp¡ A“ychu iL$pe
R>¡. kp„âs dp“hÆh““u Nrs-rhr^Ap¡“¡ DÅNf L$fhp“y„ L$pd ApS>“u rlÞv$u NTg L$fu
flu R>¡. cph A“¡ Arcìe[¼s“u Ørô$A¡ ‘Z s¡dp„ “phuÞe âNV$phhp“p âeГp¡ ’B
füp R>¡. NTg s¡“u Afbu-apfku Dv|$® ‘f„‘fp“u Qyõssp“¡ kpQhu“¡ s¡“p cphS>Nsdp„
cpfsuesp“¡ DÅNf L$fhp d’u flu R>¡. rlÞv$u NTgdp„ cph-cpjp A“¡ Arcìe[¼sn¡Ó¡
Aph¡gp„ A“¡L$ k|ÿd ‘qfZpdp¡ ApS>¡ Ap‘Z¡ âdpZu iL$uA¡ R>uA¡, s¡dp„ âNV¡$gp„
[õ’Ðe„sfp¡“u ‘Z “p¢^ gB iL$uA¡ R>uA¡. s¡dS> Dv|$® L$pìerhÛp’u rlÞv$u NTg L$ep„
A“¡ L¡$hu fus¡ AgN sfu Aph¡ R>¡, kpçesp ^fph¡ R>¡ s’p s¡“p âcph“u “p¢^ gB
iL$pe R>¡. rlÞv$u NTg õhê$‘“u Ørô$A¡ Dv|$®-apfku ‘f„‘fp“u h^pf¡ “ÆL$ R>¡ s’p s¡“p
dÐgp, d¼sp, fØua-L$pqaep A“¡ R>„v$ hN¡f¡ Dv|$®-apfku NTg õhê$‘ kp’¡ S> k„b„^
238
^fph¡ R>¡ ‘f„sy s¡“u Arcìe[¼s“u bpbsdp„ S>ê$f bv$gph ’ep¡ R>¡. rlÞv$u NTg¡ "BíL¡$
lL$uL$u' A“¡ "BíL¡$ rdÅÆ' D‘fp„s kp„âs S>Ns kp’¡“p¡ A“yb„^ L¡$mìep¡ R>¡ A“¡
NTg“p dpÝed hX¡$ kpdprS>L$, fpS>L$ue, Apr’®L$ bpbsp¡ D‘f h^pf¡ âL$pi a¢L$ep¡ R>¡.
Afbu-apfku cpjp A“¡ cph-âsuL$p¡“¡ õ’p“¡ rlÞv$u NTg¡ ‘p¡sp“u k„õL©$rs“p„ cph-
âsuL$p¡ âep¡S>hp“y„ hgZ v$pMìey„ R>¡ A“¡ A¡d A¡“p âcphdp„’u dyL$s ’hp“u d’pdZ
‘Z L$fu R>¡. R>„v$“u bpbsdp„ ‘Z Dv|$®-apfku D‘fp„s k„õL©$s dpÓpd¡m R>„v$“¡ A‘“ph¡
R>¡. cpfsue ‘p¥fprZL$ k©rô$“p„ ‘pÓp¡, OV$“p L¡$ âk„Np¡“¡ kp„L$mhp“y„ hgZ ‘Z v$pMh¡
R>¡. ‘f„sy rlÞv$u NTg“p L¡$ÞÖdp„ kpdprS>L$ hpõsh fl¡ R>¡.
4.2.3 D‘k„lpf :4.2.3 D‘k„lpf :4.2.3 D‘k„lpf :4.2.3 D‘k„lpf :4.2.3 D‘k„lpf :
õhps„Ôep¡Ñf ‘|h®“u rlÞv$u NTg A“¡ õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg A¡d b¡
rhcpNdp„ hl¢Qu“¡ rlÞv$u NTg“¡ s‘pksp„ L¡$V$guL$ bpbsp¡ õ‘ô$ ’pe R>¡ L¡$ rlÞv$u
NTg“u ‘©›$c|rddp„ Aduf Myifp¡ A“¡ k„sL$buf S>¡hp kd’® kS>®L$p¡ rlÞv$u NTg“¡
kp„‘X¡$ R>¡ ‘f„sy rlÞv$u NTg Ap kd’® kS>®L$p¡“p ‘Ng¡ ApNm Qpgu iL$u “’u. lp,
àepf¡gpg ip¥L$u A“¡ rNf^fv$pk S>¡hp NTgL$pfp¡dp„ Aduf Myifp¡ A“¡ k„sL$buf“u
NTgi¥gu“p„ L¡$V$gp„L$ gnZp¡ S>Zpe R>¡ Mfp„ ‘Z A¡ S|>S> âdpZdp„, ‘pR>m’u rlÞv$u
NTg s¡“y„ Agpevy$„ n¡Ó rhL$rks L$f¡ R>¡. A¡V$gy„ S> “l] ‘f„sy NTg Brslpkdp„ A¡L$
ApNhu A“¡ Agpev$u c|rdL$p ‘|fu ‘pX¡$ R>¡ A“¡ s¡ R>¡ NTgdp„ kpdpÞe dp“hu“u
ìe’p-‘uX$p A“¡ h¡v$“p k„h¡v$“p“u Arcìe[¼s Ap kpdpÞe dp“hu“p Æh““u Arcìe[¼s
hX¡$ S> rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ ApNhu A“¡ õhs„Ó Ap¡mM âpàs ’B R>¡. NTg S>¡ â¡d
A“¡ AÝepÐd cph“u Arcìe[¼s lsu s¡ rlÞv$udp„ kpdpÞe dp“hu“u Arcìe[¼s b“¡
R>¡. ‘qfZpd¡ A¡L$ õhê$‘ g¡M¡ NTg h^pf¡ õhuL©$rs ‘pd¡ R>¡ A“¡ s¡dp„e vy$óe„sLy$dpf“p
ApNd“’u sp¡ NTg A¡L$ Sy>vy$„ S> ê$‘ ^pfZ L$f¡ R>¡. NTg fpS>v$fbpfdp„ tklpk“ ‘f
rbfpS>dp“ lsu s¡“¡ vy$óe„sLy$dpf ApdApv$du“u hÃQ¡ gB Aph¡ R>¡ A“¡ s¡dp„ Dv|$®-
239
apfku i¥gu“y„ âp^pÞe lsy„ s¡“¡ Ap¡Npmu“¡ kpdpÞe dp“hu“u cpjp“y„ ê$‘ Ap‘¡ R>¡.
vy$óe„sLy$dpf ‘R>u rlÞv$u NTgdp„ Ap ‘f„‘fp V$L$u flu A“¡ ApS>¡ ‘Z Nfubu, ip¡jZ,
c°ô$pQpf S>¡hu kpdprS>L$ kdõepAp¡ kpd¡ rlÞv$u NTg“p¡ k|f A¡V$gp¡ S> âQ„X$ R>¡.
4.34.34.34.34.3 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“p âdyM ‘p„Q NTgL$pfp¡ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“p âdyM ‘p„Q NTgL$pfp¡ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“p âdyM ‘p„Q NTgL$pfp¡ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“p âdyM ‘p„Q NTgL$pfp¡ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“p âdyM ‘p„Q NTgL$pfp¡ :
4.3.1 vy$óe„sLy$dpf :4.3.1 vy$óe„sLy$dpf :4.3.1 vy$óe„sLy$dpf :4.3.1 vy$óe„sLy$dpf :4.3.1 vy$óe„sLy$dpf :
rlÞv$u NTgn¡Ó¡ vy$óe„sLy$dpf“y„ “pd M|b S> Apv$f‘|h®L$ g¡hpe R>¡. L$pfZ L¡$
vy$óe„sLy$dpf ‘|h® rlÞv$u NTg“u [õ’rs Dv|$®-apfku ‘f„‘fp“p A“ykfZ ky^u kurds
lsu. hmu, NTgn¡Ó¡ A¡hp L$p¡B Mpk “p¢ ‘pÓ Dd¡fZp¡ ‘Z “p¢ pep “lp¡sp. vy$óe„sLy$dpf
‘|h® rlÞv$u NTg rhrcÞ“ ê$‘dp„ Øíedp“ R>¡. s¡dp„ Dv|$®-apfku ‘f„‘fp“y„ A“ykfZ ‘Z
kp„‘X¡$ R>¡ sp¡ buÆ bpSy> iyÙ rlÞv$u âep¡Np¡ A“¡ kdkpdreL$ k„v$cp£“u fS|>Aps ‘Z
kp„‘X¡$ R>¡. cph-cpjp A“¡ Arcìe[¼s“p rhrh^ âep¡Np¡ ‘Z S>ê$f ’ep lp¡hp R>sp„
NTg õhê$‘n¡Ó¡ L$p¡B kudprQl¹$“ê$‘ L$pd âpàs ’sy„ “’u. Aduf Myifp¡, k„s L$buf
S>¡hp TgL$pfp¡“p lp’¡ rlÞv$u NTg“p¡ ‘pep¡ “„Mpep¡ lp¡hp R>sp„ Ap ‘f„‘fp“p dpN£ rlÞv$u
NTg ApNm “ h^u iL$u. A¡V$gy„ S> “l] fursL$pgdp„ sp¡ NTg¡ v$fbpfu kæesp s’p
k„õL©$rs“p„ NyZNp“ Nphp“p¡ S> DØ¡i k¡ìep¡. ‘qfZpd¡ rb“S>ê$fu Dv|$®-apfku iåv$p¡ A“¡
ifpb, Åd, kpL$u, deMp“p„ S>¡hp ‘f„‘fpNs â¡d‘fL$ cphâsuL$p¡ R|>V$’u âep¡Åep„.
cpfs¡Þvy$ eyN, qÜh¡v$ueyNu“ NTgp¡dp„ Ap AfpS>L$sp ’p¡X$u v|$f ’B Mfu, sp¡ R>pephpv$dp„
S>ei„L$f âkpv$, r“fpgp Apqv$ NTgL$pfp¡A¡ A¡L$ “hu qv$ip Ap‘u S>¡dp„ fp¡dpr“es
k„õL©$rs, kæesp“¡ bv$g¡ sÒL$pgu“ Æh“k„v$c®“¡ hpQp dmu. ApNm S>sp„ DÑf
R>pephpv$dp„ rQÓ ’p¡Xy„$ bv$gpe R>¡. â¡d, âL©$rs“u kp’¡ kp’¡ Ap^yr“L$ ‘qfh¡iNs
e’p’®bp¡^“p„ rQÓp¡ NTgdp„ r“ê$‘pep„, cpjpL$ue bv$gph“u kp’¡ r“ê$‘Z fursdp„ ‘Z
L¡$V$gpL$ bv$gph S>ê$f ’ep. Ap kde v$fçep“ A¡L$ A¡hu ‘©›$c|rd s¥epf ’B S>¡
ApNm S>sp„ A¡L$ rhõs©s ‘qfhs®“ v$pMh¡ R>¡. âep¡Nhpv$dp„ idi¡f blpvy$ftkl,
240
rÓgp¡Q“ ipõÓu, rNqfÅLy$dpf dp’yf Apqv$ NTgL$pfp¡A¡ ‘Z ‘p¡sp“p¡ “p¢^‘pÓ apmp¡
Apàep¡ S>¡“p ’L$u vy$óe„sLy$dpf rlÞv$u NTgn¡Ó¡ A¡L$ A¡hy„ ‘qfhs®“ v$pMh¡ R>¡ S>¡
A¥rslprkL$ b“u fl¡ R>¡. Å¡L¡$ vy$óe„sLy$dpf¡ v$pMh¡gp Ap ‘qfhs®““u ‘pR>m s¡d“u A¡L$
d“p¡c|rdL$p L$pd L$fu flu lsu A“¡ s¡ A¡ lsu L¡$ AÐepf ky^u“u NTgdp„ â¡d, BíL$
A“¡ dlp¡åbs“u f„Nu“ vy$r“ep“y„ cphkcf rQÓZ lsy„. NTg v$fbpfu Apk“ ‘f
rbfpS>dp“ lsu L$lp¡ L¡$ kdpS>“p¡ A¡L$ DÃQhN® s¡dp„ r“ê$r‘s lsp¡. âÅ“p„ vy$:M, v$v$®
L¡$ ‘uX$p“¡ s¡dp„ L$p¡B AhL$pi lsp¡ “l]. kpdprS>L$ hpõsrhL$sp A“¡ rhk„NrsAp¡“¡ “S>f
A„v$pS> L$fhpdp„ Aphu flu lsu. dp“h d|ëep¡ A“¡ Æh“d|ëep¡“u ‘uR>¡ lV$ ’B flu
lsu. Qpf¡bpSy> ce, c|M A“¡ ‘uX$p“p„ Øíep¡ lp¡hp R>sp„ s¡“u D‘¡np k¡hpB flu lsu.
v$¡idp„ Nfubu, ip¡jZ, c°ô$pQpf, c|Mdfp¡ A“¡ kpdprS>L$, fpS>L$ue, Apr’®L$
rhk„NrsAp¡A¡ dpTp d|L$u lp¡hp R>sp„ A¡L$ ‘Z ìe[¼s A¡“p rhi¡ L„$B ‘Z bp¡ghp s¥epf
“lp¡sp¡. ÅZhp R>sp„ AÅZ b“hp“p¡ âeГ L$fu füp lsp s¡hp kde¡ vy$óe„sLy$dpf
‘p¡s¡ ‘p¡sp“p¡ AhpS> âNV$ L$f¡ R>¡. v$yóe„sLy$dpf S>¡ kde¡ NTgn¡Ó¡ âh¡i L$f¡ R>¡ A¡ kde¡
"“hu L$rhsp'“p “pd¡ L¡$V$gpL$ gp¡L$p¡ L$pìekS>®“ L$fu füp lsp. ‘f„sy s¡dp„ A“yc|rs“p„
KX$pZ“p¡ Acph A“¡ k‘pV$ bep“ rkhpe L„$B S> “lp¡sy„.55555 R>sp„ kp„âs dp“hÆh““u
Nrsrhr^Ap¡“¡ ìe¼s L$fhp“u A¡L$ d’pdZ lsu. dÝedhN®“u h¡v$“p A“¡ kpdprS>L$
hpõsrhL$sp“¡ A„L¡$ L$fhp“p¡ A¡L$ âeГ lsp¡. Aphp kde¡ vy$óe„sLy$dpf ‘p¡s¡ NTg
õhê$‘“y„ dpÝed A‘“ph¡ R>¡. AÞe õhê$‘ L$fsp„ NTg õhê$‘“u ‘k„v$Nu L$fu kpdpÞe
ìe[¼s“u h¡v$“p-‘uX$p“¡ Arcìe[¼s“y„ ê$‘ Ap‘¡ R>¡. NTg õhê$‘“u õ’|msp, õ’rNssp
v|$f L$fu “|s“ Arcìe[¼s kp^hp“u d’pdZ L$f¡ R>¡. NTg õhê$‘“u Aphu ‘k„v$Nu
‘pR>m“u ‘p¡sp“u c|rdL$p õ‘ô$ L$fsp„ Myv$ vy$óe„sLy$dpf S>Zph¡ R>¡ L¡$, ""B^f bpf-bpf
dyS>L$p¡ el khpg ‘|R>p Nep l¥ Ap¥f el L$p¡B byr“epv$u khpg “l] l¥ qL$ d¢ NTg
L$ep¡ rgM flp lŸƒ ? el khpg Ly$R> Ly$R> A¡kp lu l¥ S>¥k¡ blºs qv$“p¡ sL$ L$p¡V$-‘sg|“
241
‘l““¡ hpg¡ Apv$du L$p¡ A¡L$ qv$“ ^p¡su-Ly$s£ d¢ v$¡ML$f Ap‘ Dkk¡ ‘|R>¡„ qL$ syd ^p¡su
Ly$sp® L$ep¢ ‘l““¡ gN¡ ? d¢ dlk|k L$fsp lŸ¯ L$u qL$ku cu L$rh L¡$ rgA¡ L$rhsp d¢ A¡L$
i¥gu k¡ v|$kfu i¥gu L$u Ap¡f Å“p L$p¡B A“lp¡“u bps “l] b[ëL$ A¡L$ klS> Ap¥f
õhcprhL$ âq¾$ep l¥. qL„$sy d¡f¡ guA¡ bps rka® Bs“u “l] l¥, rka® ‘p¡ipL$ ep i¥gu
bv$g“¡ L¡$ rgA¡ d¦“¡ NTg¡ “l] L$lu. DkL¡$ L$B L$pfZ l¥ rS>“d¢ kbk¡ dy¿e l¥ qL$
d¦“¡ A‘“u sL$gua L$p¡ Dk iv$uv$ sL$gua, rS>kk¡ ku“p aV$“¡ gNsp l¥, S>epv$p k¡
S>epv$p kÃQpB> Ap¥f kdN°sp L¡$ kp’ S>epv$p k¡ S>epv$p gp¡Np¡ sL$ ‘lº¯Qp“¡ L¡$ rgA¡
NTg L$lu l¥''66666 Aphu õ‘ô$ c|rdL$p kp’¡ vy$óe„sLy$dpf“p¡ rlÞv$u NTgn¡Ó¡ âh¡i ’pe
R>¡ Ðepf¡ rlÞv$u NTgõhê$dp„ L¡$V$gp„L$ Apd|g ‘qfhs®“p¡ Aph¡ R>¡. rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ “hu
qv$ip Ap‘hp“u kp’¡ kp’¡ s¡“u õ’|msp, õ’rNssp v|$f L$fu ApdApv$du“u ìe’p-
‘uX$p“¡ hpQp Ap‘hp“y„ L$pd vy$óe„sLy$dpf L$f¡ R>¡. vy$óe„sLy$dpf“¡ idi¡f blpvy$f tkl“u
NTgp¡dp„’u Ap â¡fZp âpàs ’pe R>¡ A“¡ idi¡f blpvy$f tkl“u NTgp¡“p¡ âcph
vy$óe„sLy$dpf ‘f ‘X$ep¡ R>¡. s¡hu S> fus¡ Nprgb ‘pk¡’u ‘Z A¡L$ â¡fZp âpàs L$f¡ R>¡
L¡$, ""NTg rgM“¡ ep L$l“¡ L¡$ ‘uR>¡ A¡L$ rS>opkp AL$kf dyS>¡ s„N L$fsu flu l¥ Ap¥f
el l¥ L$u cpfsue L$rhep¢ d¢ kbk¡ âMf A“yc|rs L¡$ L$rh rdTp® Nprgb“¡ A‘“u ‘uX$p
L$u Arcìe[¼s L¡$ rgA¡ NTg L$p dpÝed lu L$ep¢ Qy“p ? Ap¥f ANf NTg L¡$ dpÝed
k¡ Nprgb A‘“u r“Æ sL$gua L$p¡ Bs“p kph®S>r“L$ b“p kL$sp l¥ sp¡ d¡fu vy$lfu
sL$gua (Å¡ ìe[¼sNs cu l¥ Ap¥f kpdprS>L$ cu) Bk dpÝed L¡$ klpf¡ A¡L$ A‘¡npL©$s
ìep‘L$ ‘pW$L$ hN® sL$ L$ep£ “l] ‘lº¯Q kL$su ?''77777 Ap c|rdL$p“p ‘qfZpd¡ vy$óe„sLy$dpf“u
NTgp¡dp„ kpdprS>L$ hpõsrhL$sp“p¡ A“yb„^ fQpep¡ R>¡. kdpS>“p¡ A¡L$ A¡hp¡ hN® S>¡
kss k„Oj®dp„ Æh¡ R>¡, L$lp¡ L¡$ Æh“ ‘kpf L$f¡ R>¡.
NTgn¡Ó¡ vy$óe„sLy$dpf“p¡ âh¡i "kpe¡ d¢ ^|‘' (1975)’u ’pe R>¡. vy$óe„sLy$dpf
NTg g¡M“ Apf„c¡ R>¡ A¡hp kde¡ kdN° v$¡idp„ rhL$V$ ‘qf[õ’rs lsu. Ap rhL$V$
242
‘qf[õ’rs“p ‘qfZpd õhê$‘ L$p¡B L„$B S> bp¡ghp s¥epf “lp¡sy„. byqÙÆhuAp¡, L$rhAp¡
L¡$ kprlÐeL$pfp¡A¡ dp¥“ k¡hu gu^y„ lsy„ sp¡ L¡$V$gpL$ kfL$pf“p NyZ-Np“ NpB füp lsp.
‘f„sy vy$óe„sLy$dpf ‘p¡s¡ Ap ‘qf[õ’rs kpd¡ AhpS> DW$ph¡ R>¡. kpdprS>L$ hpõsh âÐe¡“u
A¡L$ ârsbÝ^sp“p ‘qfZpd õhê$‘¡ vy$óe„sLy$dpf ¾$p[Þs“u dipg gB“¡ Aph¡ R>¡. A¡
dipg kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡ A“¡ kpdprS>L$ hpõsh“u S>¡ L$ê$ZpN„cuf lL$uL$sp¡ R>¡ s¡“¡
Ap¾$p¡i‘|Z® fus¡ blpf gph¡ R>¡. "kpe¡ d¢ ^|‘' k„N°l“y„ iuj®L$ S> Ap cph“¡ âNV$ L$fu
Ap‘¡ R>¡. Al] kpdprS>L$, fpS>L$ue, Apr’®L$ Akdp“sp kpd¡“p¡ Ap¾$p¡i R>¡. Nfub A“¡
dÝedhN® âÐe¡“u klp“yc|rs R>¡. Årshpv$, ^d®hpv$, L$p¡dhpv$“u Ap„V$uO|„V$uAp¡dp„ akpe¡gp
dp“hu“u ìe’p-‘uX$p A“¡ ip¡rjsp¡ âÐe¡“p¡ AZNdp¡ R>¡. kdL$pgu“ kpdprS>L$ ìehõ’p
A“¡ s¡dp„ âNV$ ’su rhk„NsspAp¡“¡ spfõhf¡ fS|> L$fu R>¡.
elp¯ sp¡ rka® N|„N¡ Ap¥f blf¡ gp¡N bks¡ l¥
Myv$p Å“¡ elp¯ ‘f qL$k sfa S>gkp lºAp lp¡Np
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 15)
vy$óe„sLy$dpf“u NTgp¡dp„ A¡L$ âL$pf“u ApN R>¡, s¡dp„ kdpS>dp„ S>¡ ‘qf[õ’rs
Dcu ’B R>¡ s¡“p âÐe¡“p¡ S> fp¡j “’u ‘f„sy A¡ ‘qf[õ’rs“¡ h¡N Ap‘“pf hN® âÐe¡“p¡
‘Z fp¡j R>¡. Å¡ L¡$ Ap fp¡j L$p¡B “afsdp„’u “l] ‘f„sy A¡ hN® âÐe¡“u klp“yc|rsdp„’u
âNV$ep¡ R>¡. L$p¡B ìe[¼s dpÓ“u klp“yc|rs “l] ‘f„sy kdN° kdpS>“¡ S>NpX$hp“y„ L$pd
vy$óe„sLy$dpf“u NTgp¡A¡ L$ey®. kpdprS>L$ ê$qY$Ap¡ A“¡ ‘f„‘fp“u kpd¡ bv$gph gphhp
s¡dS> kpdprS>L$ hpõsrhL$spAp¡“¡ âNV$phhp“y„ L$pd vy$óe„sLy$dpf¡ M„s‘|h®L$ L$ey® R>¡. ‘qfZpd¡
kplrS>L$sp“u ‘pR>m dL$L$dsp v$pMhu R>¡.
rka® l„Npdp MX$p L$f“p d¡fp dL$kv$ “l]
d¡fu L$p¡rii l¥ qL$ e¡ k|fs bv$g“u QprlA¡
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 30)
243
l„Npdp L$fu“¡ gp¡L$p¡“u cuX$ A¡L$W$u L$fhp“y„ L$pd vy$óe„sLy$dpf L$fhp BÃR>p “lp¡sp
‘f„sy kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡ A“¡ rhê$‘spAp¡“¡ bv$ghp“y„ L$pd vy$óe„sLy$dpf¡ rhÖp¡l‘|h®L$
L$ey® R>¡. ApTpv$u“u Qmhm Qpgu flu lsu A¡hp kde¡ vy$óe„sLy$dpf Ap NTg fQ¡ R>¡.
d¡f¡ ku“¡ d¢ “l] sp¡ s¡f¡ ku“¡ d¢ klu
lp¡ L$lu cu ApN g¡qL$“ ApN S>g“u QprlA¡.
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 30)
kyfs bv$ghp“u hps A“¡ ApN S>gphp“u hps dpÓ A¡L$ bep“ sfuL¡$ “’u L$fu
‘f„sy hpõshdp„ vy$óe„sLy$dpf“u A„v$f Ap cph“p ‘X¡$gu lsu. v$¡i“u Nfubu, ip¡jZ A“¡
Akdp“sp vy$óe„sLy$dpf“¡ A„v$f’u S> rhÖp¡l L$fhp â¡f¡ R>¡. kdpS>“p¡ D‘¡rns, v$bpe¡gp¡,
L$QX$pe¡gp¡ ApdhN® R>¡ s¡“p âÐe¡“u klp“yc|rs ìe¼s ’B R>¡. ‘qfZpd¡ vy$óe„sLy$dpf
DÃQpf¡ R>¡.
L¥$k¡ L¥$k¡ d„S>f kpd“¡ Ap“¡ gN¡ l¥
Nps¡ Nps¡ gp¡N rQëgp“¡ gN¡ l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 14)
‘p¡sp“u Apk‘pk“p gp¡L$p¡ ‘f S>¡ L„$B husu füy„ lsy„ s¡“¡ vy$óe„sLy$dpf¡ iåv$p¡dp„
Y$pþey„ R>¡. ‘qfZpd¡ A¡ cph“u Arcìe[¼sdp„ kÃQpB A“¡ kapB âNV$u R>¡. s¡dp„ A¡L$
âL$pf“u spS>Nu R>¡, “hu“sp R>¡, cph A“¡ cpjp“u ‘L$X$ R>¡. qv$hkcf S>¡ dpZk L$pmu
dS|>fu L$fu“¡ kp„S>¡ O¡f Aph¡ R>¡. Nfubu, ip¡jZ A“¡ c|M“p ‘qfZpd¡ kdpS>“p¡ A¡L$
hN® kss k„Oj®de Æh“ ‘kpf L$f¡ R>¡. s¡d R>sp„ A¡ hN®“p¡ k„Oj® L$v$u ‘|fp¡ ’sp¡ “’u.
vy$óe„sLy$dpf Ap k„Oj®de hN®“y„ ârsr“r^Ðh L$f¡ R>¡, ip¡jL$ hN® âÐe¡ L$V$pn L$f¡ R>¡.
c|M l¥ sp¡ kb° L$f, fp¡V$u “l] sp¡ L$ep lºAp
ApS>L$g qv$ëlu d¢ l¥ S>¡f¡ blk e¡ dyv$v$Ap
v$p¡õs, A‘“¡ dyëL$ L$u qL$õds ‘¡ f„Æv$p “ lp¡
A‘“¡ lp’p¢ d¢ l¥ t‘S>fp, D“L¡$ t‘S>f¡ d¡ kyAp
244
rNX$rNX$p“¡ L$p elp¯ L$p¡B Akf lp¡sp “lu
‘¡V$ cfL$f Nprgep¯ v$p¡, Apl cfL$f bv$vy$Ap
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 21)
vy$óe„sLy$dpf ‘p¡s¡ kdpS>“u Aphu rhk„NrsAp¡ A“¡ rhjd ‘qf[õ’rsAp¡’u ‘qfrQs
R>¡. kdpS>“u Aphu L$pmu-DS>mu bpSy>Ap¡“p ‘qfZpd¡ A¡ A„v$f’u A¡L$ âL$pf“u b¡Q¡“u
A“ych¡ R>¡. Ap b¡Q¡“u s¡d“¡ A„v$f’u lQdQphu d|L¡$ R>¡. tS>v$Nu“u L$X$hu hpõsrhL$spAp¡“¡
M|b “ÆL$’u A“ychu R>¡. ‘qfZpd¡ A¡ A“yc|rsde Arcìe[¼s“¡ fS|> L$fhp dpV¡$ Myv$
dS>b|f R>¡.
e¡ Sy>bp¯ ldk¡ ku “lu ÅsutS>v$Nu l¥ qL$ Æ “lu Åsu
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 45)
tS>v$Nu“p L$X$hp A“ychp¡dp„’u S> OÏ„ iuMhp dm¡ R>¡. vy$óe„sLy$dpf“u NTgp¡dp„
Apd Apv$du“u ìe’p-‘uX$p lp¡hp’u A¡d“p„ ip¡jZ A“¡ Akdp“spAp¡“¡ S> A¡ rhje
b“ph¡ R>¡ Ðepf¡ L¡$V$gp„L$ A¡hp„ ‘Z ‘qfbmp¡ Dv¹$ch¡ R>¡ S>¡ vy$óe„sLy$dpf“¡ Ap„sf k„Oj®dp„
d|L¡$ R>¡, R>sp„ vy$óe„sLy$dpf dp“hsp“p¡ ‘n gB“¡ ‘p¡sp“p AhpS>“¡ v$bphp v$¡sp “’u,
bëL¡$ Æh““u L$W$u“pBAp¡ A“¡ dyíL¡$guAp¡“p¡ kpd“p¡ L$f¡ R>¡.
s¡fp r“Åd l¥ rkg v$¡ Sy>bp¯ ipef L$u
e¡ A¡lrseps S>ê$fu l¥ Bk blf L¡$ rgA¡
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 13)
"kpe¡ d¢ ^|‘' k„N°ldp„ vy$óe„sLy$dpf¡ A¡L$ A¡hp hN® A“¡ kdpS>“y„ ârsr“r^Ðh
L$ey® R>¡ L¡$ S>¡“¡ õhs„Ósp ‘R>u kyMu A“¡ k„‘Þ“ fpô²$“y„ õhà“ Å¡ey„ lsy„. gp¡L$p¡ kl¡gpB’u
‘p¡sp“y„ NyS>fp“ Qgphu iL¡$ A“¡ kyMde Æh“ ‘kpf L$fu iL¡$ ‘f„sy ApTpv$u ‘R>u
d“yóe ‘p¡¡s¡ h^pf¡ dyíL¡$guAp¡dp„ dyL$psp¡ Nep¡ A“¡ fp¡S> “hu “hu kdõepAp¡ kpd¡
Aphhp gpNu. Nfubu, ip¡jZ, AÐepQpf, Qp¡fu, g|„V$ap„V$ S>¡hu A“¡L$ kdõepAp¡’u
245
dp“hu O¡fpB Nep¡ ‘qfZpd¡ dp“hue Æh“ ce„L$f vy$v$®ipde b“sy„ Ney„ s¡“u R>rb
vy$óe„sLy$dpf¡ Al] Apg¡Mhp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡.
L$g “ydpBi d¢ rdgp hp¡ rQ’X¡$ ‘l“¡ lºA¡
d¦“¡ ‘|R>p “pd sp¡ bp¡gp qL$ rlÞvy$õsp“ l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 57)
Al] kdN° kdpS> A“¡ kdN° v$¡i“u vy$v$®ip ìe¼s ’B R>¡. Ap dpÓ L$p¡B A¡L$
ìeqL$s“y„ rQÓ “’u ‘f„sy ApTpv$u ‘R>u v$¡idp„ S>¡ rhL$V$ ‘qf[õ’rs Dcu ’B A“¡ s¡“p
‘qfZpd¡ dp“hu S>¡ ce„L$f ‘qf[õ’rsdp„ d|L$pep¡ s¡“y„ Ap hpõsrhL$ Øíe R>¡. c|M, sfk
A“¡ “Á“sp’u ‘uX$psp kdpS>“u Ap A¡L$ L$fyZ, N„cuf hpõsrhL$sp“y„ rQÓ R>¡. ApTpv$u“p
ApV$gp„ hjp£ ‘R>u ‘Z Ap rQÓ L„$B bv$gpey„ “’u. Nfubu, ip¡jZ, Akdp“sp A“¡
hN®k„Oj®“p„ d|m M|b KX¡$ lp¡hp’u A¡ kl¡gpB’u v|$f ’B iL¡$ s¡d “’u. L$pfZ L$l¡hpsp
fpS>L$ue “¡spAp¡ s¡dp„ kq¾$e fus¡ ‘p¡sp“u c|rdL$p cS>hu füp R>¡. v$¡i“u vy$v$®ip Ap
fpS>L$ue “¡spAp¡“¡ Apcpfu R>¡. c°ô$pQpf, Aps„L$hpv$, Årshpv$, L$p¡dhpv$ L¡$ ^d®hpv$ S>¡hu
kmNsu kdõepAp¡“p ‘X$v$p ‘pR>m Ap fpS>L$ue “¡spAp¡“p¡ lp’ fl¡gp¡ lp¡e R>¡. Ap’u
v$¡i“u ‘qf[õ’rs ky^fhp“¡ bv$g¡ qv$“ârsqv$“ bNX$su flu R>¡.
lpgps¡ rS>õd, kyfs¡ Å„, Ap¥f cu Mfpb
Qpfp¡ sfa Mfpb, elp¯ Ap¥f cu Mfpb
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 48)
b„^pfZ“¡ ‘p¡sp“p ’¡gpdp„ gB“¡ afsp “¡spAp¡A¡ v$¡i“u [õ’rs Mfpb L$fu R>¡.
kpdprS>L$, fpS>L$ue s¡dS> Apr’®L$ kdp“sp gphhp“y„ L$pd Ap fpS>L$pfZuAp¡“y„ R>¡. ‘f„sy
kpdprS>L$, fpS>L$ue, Apr’®L$ Akdp“sp âNV$phu“¡ ‘p¡sp“p¡ ìehlpf Qgphhpdp„ s¡Ap¡
Ly$im R>¡. s¡d“u Ap Ly$imsp“¡ L$V$pnde fus¡ vy$óe„sLy$dpf¡ fS|> L$fu R>¡.
hp¡ Apv$du “lu dyL$çdg bep“ l¥
dp’¡ ‘¡ DkL¡$ Qp¡V$ L$p Nlfp r“ip“ l¥
246
kpdp“ Ly$R> “l] l¥ af¡lpg l¥ dNfTp¡g¡ d¢ DkL¡$ ‘pk L$p¡B k„rh^p“ l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 59)
Ap b„^pfZ“¡ ’¡gpdp„ gB“¡ afsp “¡spAp¡ L$epf¡ v$¡i“¡ h¡Qu v$¡ s¡ L„$B L$lu iL$pe
“l]. Aphu [õ’rsdp„ Æhsp¡ dp“hu AfpS>L$sp, AÐepQpf A“¡ ip¡jZ’u ceN°õsR>¡.
gp¡L$iplu“p„ d|ëep¡ âÐe¡ ‘Z A¡“¡ i„L$p R>¡. s¡d R>sp„ Ap ‘qf[õ’rs kpd¡ L$p¡B AhpS>
DW$phu iL¡$ s¡d “’u. A¡ gp¡L$iplu“p„ d|ëep¡ A“¡ b„^pfZue r“edp¡ âÐe¡ Apõ’p fpMu
iL$sp¡ “’u. dp“hu“u Ap i„L$p“¡ vy$óe„sLy$dpf¡ Arcìe¼s L$fu R>¡.
ldL$p¡ ‘sp “l] ’p ld¢ Ab ‘sp QgpBk dyëL$ d¢ ldpfu lL|$ds “lu flu
(kpe¡ d¢ |‘, ‘©. 18)
sp¡, kpdp R>¡X¡$ kdL$pgu“ ‘qf[õ’rs“¡ ‘Z vy$óe„sLy$dpf¡ hpQp Ap‘u R>¡. B[Þv$fp
Np„^u“p ipk“L$pmdp„ v$¡i S>epf¡ L$V$p¡L$V$udp„’u ‘kpf ’B füp¡ lsp¡ Ðepf¡ L$p¡B L„$B
bp¡ghp s¥epf “lp¡sy„ s¡hp kde¡ dpÓ S>eâL$pi “pfpeZ Ap ‘qf[õ’rs kpd¡ AhpS>
DW$ph¡ R>¡ A“¡ A¡“p¡ âMf rhfp¡^ L$f¡ R>¡. vy$óe„sLy$dpf ‘f S>eâL$pi “pfpeZ“u
rhQpf^pfp“p¡ OZp¡ âcph füp¡ R>¡ A“¡ vy$óe„sLy$dpf“¡ rhðpk lsp¡ L¡$ S>eâL$pi “pfpeZ
‘p¡s¡ Ap ‘qf[õ’rsdp„ ‘qfhs®“ gphi¡ dpV¡$ NTg“p A¡L$ i¡fdp„ gM¡ R>¡ L¡$,
A¡L$ b|Y$p Apv$du l¥ dyëL$ d¢ ep ep¢ L$lp¡
Bk A„^¡fu L$p¡W$fu d¢ A¡L$ fp¥i“v$p“ l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 57)
ApS>L$pg v$¡i“y„ ipk“ Qgphhphpmp “¡spAp¡ Q|„V$Zu kde¡ Mp¡V$p„ Mp¡V$p„ âgp¡c“p¡
Ap‘¡ R>¡. ‘f„sy Q|„V$Zu ‘|fu ’pe ‘R>u v$¡i“u S>“sp“¡ c|gu Åe R>¡. blºê$‘uAp¡“u S>¡d
h¡i bv$gsp Aphp “¡spAp¡ âÅ“p¡ rhðpk sp¡X¡$ R>¡. A¡d“u kp’¡ R>m-L$‘V$“u fpS>fdsp¡
fd¡ R>¡. “¡spAp¡“u Aphu õhp’} âh©rÑAp¡“¡ vy$óe„sLy$dpf¡ Myëgu ‘pX$hp“y„ L$pd L$ey® R>¡.
247
fl“ydpAp¢ L$u Av$pAp¡ ‘¡ qav$p l¥ vy$r“ep
Bk blL$su lºB vy$r“ep L$p¡ k„cpgp¡ epfp¡(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 49)
s¡fu Sy>bp“ l¥ S|>W$u S>çlŸqfes L$u sflsy„ A¡L$ S>gug-ku Npgu k¡ b¡lsfu“ “l]
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 64)
fpS>L$ue “¡spAp¡“u Aphu MfX$pe¡gu R>rb A“¡ v$¡idp„ ìepàs AfpS>L$sp,
ip¡jZ, AÐepQpf, M|“-Mfpbp, c°ô$pQpf, dp¢Ohpfu, Apqv$ kdõepAp¡’u N°õs v$¡i
dpÓ “pd dpÓ“p¡ v$¡i R>¡. A¡“u rhi¡j L$p¡B D‘g[å^Ap¡ “’u.
blºs dilºf l¥ Ape¡ S>ê$f Ap‘ elp¯
e¡ dyëL$ v$¡M“¡ L¡$ gpeL$ sp¡ l¥, lku“ “lu l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 64)
Qpf¡bpSy> ìepàs rhrh^ dyíL¡$guAp¡ A“¡ âñp¡“¡ L$pfZ¡ v$¡idp„ kyM-ip„rs lZpB
Nep„ R>¡. Å¡ L¡$ Aphu dyíL¡$guAp¡’u âÅ ‘Z V¡$hpB NB R>¡. v$¡i“p rhrh^ M|Z¡ L$p¡B“¡
L$p¡B “p“u-dp¡V$u OV$“pAp¡ OV$su fl¡ R>¡. âÅ A¡“p’u Apòe® ‘pdsu “’u L¡$ A¡ sfa
Ýep“ ‘Z Ap‘hp“y„ V$pm¡ R>¡.
Bk ilf d¢ sp¡ L$p¡B bpfps lp¡ ep hpfv$ps
Ab qL$ku cu bps ‘f Mygsu “l] l¥ rMX$L$uep¯
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 20)
Al] A¡L$ âL$pf“p¡ rhfp¡^ A“¡ rhÖp¡l“p¡ k|f ‘Z R>¡ A“¡ âÅ“u Aphu
dp“rkL$sp âÐe¡“p¡ L$V$pn ‘Z R>¡. vy$óe„sLy$dpf¡ NTg“p dpÝed Üpfp kpdprS>L$
hpõsrhL$sp“¡ blpf gphhp“p¡ e’p’® âeГ L$ep£ R>¡. L$epf¡L$ kdN° kdpS> âÐe¡“p¡ fp¡j
‘Z s¡dp„ âNV$ ’ep¡ R>¡ sp¡ L$epf¡L$ kdpS>“¡ Aphp ‘s““p dpN£ gB S>“pf hN® âÐe¡“p¡
‘Z fp¡j âNV$ep¡ R>¡. ‘f„‘fp A“¡ ê$qY$“p “pd¡ S>¡ gp¡L$p¡ kdpS>“¡ ‘pR>m ^L¡$ghp d’u
füp R>¡ A¡hp hN® âÐe¡“p¡ AZNdp¡ ‘Z vy$óe„sLy$dpf¡ v$pMìep¡ R>¡. ^d®“p “pd¡ A„^p^|„^u
248
a¡gph“pf A“¡ s¡dp„ Ap„^mp¡ rhðpk L$f“pf b„“¡ kpd¡ ‘p¡sp“p¡ AhpS> DW$pìep¡ R>¡.
e¡ gp¡N lp¡dp¢-lh“p¢ d¢ eL$u“ fMs¡ l¥
Qgp¡ elp¯ k¡ Qg¡, lp’ S>g “ ÅA¡ L$lu(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 25)
NS>b l¥ kQ L$p¡ kQ L$ls¡ “l] hp¡Ly$fp“ D‘r“jv$ Mp¡g¡ lºA¡ l¥
dÅfp¢ d¢ vy$ApA¢ dp¯Ns¡ lp¡AL$uv$¡ qL$k L$v$f ‘p¡g¡ lºA¡ l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 19)
kdpS>“u Ap Ly$ê$‘sp, hpõsrhL$sp S> vy$óe„sLy$dpf“¡ NTg L$l¡hp dpV¡$ dS>b|f
L$f¡ R>¡. kdpS>dp„ Qpgsu A„^p^|„^u A“¡ rhk„NrsAp¡“p ‘qfZpd¡ vy$óe„sLy$dpf ‘p¡s¡ Q|‘
flu iL$sp “’u. kpdprS>L$ Akdp“sp A“¡ rhk„NrsAp¡“p¡ cp¡N b“sp gpMp¡, L$fp¡X$p¡
ìe[¼sAp¡ hsu vy$óe„sLy$dpf ‘p¡s¡ AhpS> DW$ph¡ R>¡, A¡ gp¡L$p¡“y„ ârsr“r^Ðh L$f¡ R>¡.
dyS>d¢ fls¡ l¥ L$fp¡X$p¢ gp¡N Qy‘ L¥$k¡ flº„
lf NTg Ab kës“s L¡$ “pd A¡L$ bep“ l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 57)
kdpS>dp„ fl¡sp¡ A¡L$ hN® A¡hp¡ R>¡ S>¡“u ‘pk¡ sdpd cp¥rsL$ kyM-kNhX$p¡ R>¡,
S>epf¡ A¡L$ hN® A¡hp¡ R>¡ S>¡“¡ b¡ V$pBd ‘|fsy„ Mphp“y„ dmsy„ “’u, ‘l¡fhp L$‘X$p„ A“¡
fl¡hp dpV¡$ dL$p“ “’u. Aphp Apd Apv$du“u ìe’p-‘uX$p A“¡ h¡v$“p-k„h¡v$“p“¡ hpQp
Ap‘hp“y„ L$pd vy$óe„sLy$dpf¡ L$ey® R>¡. kdpS>“u Ap hpõsrhL$sp vy$óe„sLy$dpf“u NTgp¡dp„
A¡L$ ApNê$‘¡ âNV$u R>¡. S>ep„ S>ep„ Akdp“sp R>¡ Ðep„ Ðep„ vy$óe„sLy$dpf¡ ‘p¡sp“p¡ rhfp¡^
v$pMìep¡ R>¡. kdpS>dp„ ìepàs kdõepAp¡ A“¡ âñp¡“u L$p¡B NZsfu S> “’u. Ap’u
vy$óe„sLy$dpf L$l¡ R>¡,
249
rkf k¡ ku“¡ d¢ L$cu, ‘¡V$ k¡ ‘p¯hp¡ d¢ L$cu
A¡L$ S>Nl lp¡ sp¡ L$l¡ v$v$® B$^f lp¡sp l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 47)
kdpS>dp„ Æhsp¡ ApdhN® Ap eps“pAp¡ A“¡ dyíL¡$guAp¡“p¡ kpd“p¡ X$Ng¡ “¡
‘Ng¡ L$f¡ R>¡. X$Ng¡ “¡ ‘Ng¡ Aphsu dyíL¡$guAp¡ s¡d“¡ eps“pAp¡“p L$pfpN©ldp„ ^L¡$g¡
R>¡ A“¡ s¡dp„ Æhhp dS>b|f L$f¡ R>¡.
fp¡S> S>b fps L$p¡ bpfl L$p NS>f lp¡sp l¥
eps“pAp¡ L¡$ A„^¡f¡ d¢ kaf lp¡sp l¥(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 47)
e¡ ^yA¡ L$p A¡L$ O¡fp qL$ d¦ rS>kd¢ fl flp lŸ¯dyS>¡ qL$k L$v$f “ep l¥, d¦ Å¡ v$v$® kl flp lŸ¯
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 53)
ApTpv$u ‘R>u v$¡i“u kpdprS>L$, fpS>L$ue, Apr’®L$ [õ’rsdp„ S>¡ Akdp“sp flu
A“¡ s¡dp„’u Dcu ’su rhV„$bZp“p ‘qfZpd¡ Dcp¡ ’sp¡ k„Oj® ‘qfhs®““u dipg gB“¡
âNV¡$ R>¡. kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡“¡ vy$óe„sLy$dpf¡ M|b “ÆL$’u Å¡B R>¡. s¡“u Akrges
A“¡ ce„L$fsp“¡ L$V$pn‘|Z® fus¡ Arcìe¼s L$fu R>¡.
L$lp¯ sp¡ se ’p rQfpNp¯ lf¡L$ Of L¡$ rgA¡
L$lp¯ rQfpN deõkf “l] ilf L¡$ rgA¡
elp¯ v$f¿sp¢ L¡$ kpe¡ d¢ ^|‘ gNsu l¥Qgp¡ elp¯ k¡ Qg¡ Ap¥f Dd° cf L¡$ rgA¡
“ lp¡ L$duS> sp¡ ‘p¯hp¡ k¡ ‘¡V$ Y¯$L$ g¢N¡e¡ gp¡N qL$s“¡ dy“prkb l¥ Bk kaf L¡$ rgA¡.
(kpe¡ d¢ |‘, ‘©. 13)
kdpS>“p¡ v|$rjs Ql¡fp¡ A“¡ s¡dp„ Qpgsu MV$‘V$p¡, L$phpv$php, R>m-L$‘V$, c°ô$
“urs-fursAp¡“p¡ ‘v$p®api vy$óe„sLy$dpf¡ L$ep£ R>¡. kdpS>“p “p“p hN®’u dp„X$u“¡ D‘fu
250
Ar^L$pfuAp¡ A“¡ fpS>L$ue “¡spAp¡ ky^u a¡gpe¡g c°ô$pQpf¡ kdpS>dp„ ‘p¡sp“y„ A¡L$ õ’p“
b“phu gu^y„ R>¡. s¡“p„ d|rmep„ M|b KX¡$ ky^u ‘’fpe¡gp„ R>¡. L$l¡hpsu kfL$pfu ep¡S>“pAp¡
ApdApv$du ky^u ‘lp¢Qsp ‘lp¡Qsp„ ‘|fu ’B Åe R>¡ A¡ hps“¡ h¡^L$sp’u fS|> L$fu
R>¡.
elp¯ sL$ Aps¡ Ap“¡ k|M Åsu l¥ L$B “qv$ep„
dyS>¡ dpg|d l¥ ‘p“u L$lp¯ W$lfp lºAp lp¡Np
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 13)
kdpS>“u Aphu “Á“ hpõsrhL$sp“¡ ‘qfZpd¡ d|ëeNs ‘qfhs®“p¡ ‘Z õ‘ô$
v$¡MpB Aph¡ R>¡. NfubhN® h^y Nfub A“¡ ^“hp“ h^y ^“hp“ ’B füp¡ R>¡. kdpS>dp„
Æhsp Ap bÞ“¡ hNp£ hÃQ¡ rsfpX$ dp¡V$u ’su Åe R>¡. S>¡dp„ dÝedhN® v$bpB füp¡
R>¡, L$QX$pB füp¡ R>¡, Nfubu, ip¡jZ A“¡ kss k„Oj®“p ‘qfZpd¡ dp“hu ‘iykdp“
’B Nep¡ R>¡. dp“hue k„b„^p¡dp„ L¡$hy„ ‘qfhs®“ Apìey„ R>¡ s¡“¡ DÅNf L$fhp“p¡ âeГ
vy$óe„sLy$dpf¡ Al] L$ep£ R>¡.
Ab “eu slÆb L¡$ ‘¡i¡ “S>f ld
Apv$du L$p¡ c|“L$f Mp“¡ gN¡ l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 14)
Æh““u nZc„Nyfsp A“¡ s¡dp„ Qpgsp kyM, vy$:M“p„ Q¾$p¡ ÅZ¡ sX$L$p-R>p„ep“u
dpaL$ R>¡. vy$:M“u kfMpdZudp„ kyM ÅZ¡ L$‘|f“u Np¡V$u S>¡hy„ R>¡.
vy$:M L$p¡ blºs kl¡S> L¡$ fM“p ‘X$p ld¢
kyM sp¡ qL$ku L$‘|f L$u qV$L$uep kp DX$ Nep
(kpe¡ d¢ |‘, ‘©. 38)
kdpS>dp„ ‘qfhs®“ L¡$V$gyy„ TX$‘u Aph¡ R>¡ s¡“y„ e’p’® rQÓ ‘Z vy$óe„sLy$dpf¡ fS|>
L$ey R>¡. âL©$rs“p dpÝed Üpfp kpdprS>L$ hpõsrhL$sp A“¡ d|ëeNs a¡fapfp¡“u TuZhV$sp’u
“p¢^ gu^u R>¡. e„ÓeyNu“ kdpS>“u cep“L$sp“y„ ‘qfZpd L¡$hy„ R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
251
b„S>f ^fsu, Tygs¡ ‘p¥^¡, rbMf¡ L$p¯V¡$, s¡S> lhp
ld“¡ Of b¥W¡$-b¥W¡$ lu kpfp d„S>f v$¡M rgep
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 52)
kpdprS>L$, fpS>L$ue, kp„õ¼©rsL$ d|ëep¡ qv$“ârsqv$“ bv$gpsp„ Nep„ R>¡. kd|lQ¡s“p“¡
bv$g¡ ìe[¼sNs Q¡s“p âbm b“su NB R>¡. cph“pAp¡, Apv$i® bv$gpep R>¡. dp“hu“u
âp’rdL$ S>ê$qfeps fp¡V$u, L$‘X$p„ A“¡ dL$p“ ApS>¡ ‘Z Ap Ap^yr“L$ kdedp„ kl¡gpB’u
âpàs ’sp„ “’u. ‘qfZpd¡ dp“hu“u ìe’p-‘uX$p hjp£ S|>“u lsu s¡hu ApS>¡ ‘Z R>¡.
kdL$pgu“ ‘qf[õ’rs“¡ hpQp Ap‘hp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡ Ðepf¡ s¡dp„ cph, cpjp A“¡
Arcìe[¼s“y„ kpeyS>e k^pey„ R>¡. sÐL$pgu“ k„Óõs ‘qf[õ’rs“u cep“L$sp“p ‘qfZpd¡
L$p¡B L„$B S> bp¡ghp s¥epf “’u. gp¡L$p¡“u A„v$f ‘X¡$gp Ap X$f“¡ vy$óe„sLy$dpf¡ M|b S>
ky„v$f fus¡ d|L$u Apàep¡ R>¡.
hp¡ Apv$du rdgp ’p dyS>¡ DkL$u bps k¡
A¡kp gNp qL$ hp¡ cu blºs b¡Sy>bp“ l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 59)
v$¡idp„ Qpf¡bpSy> Aphu rhL$V$ ‘qf[õ’rs lsu Ðepf¡ vy$óe„sLy$dpf¡ A¡ ‘qf[õ’rs
kpd¡ AhpS> DW$phhp dpV¡$ NTg õhê$‘“y„ dpÝed ‘k„v$ L$fu“¡ ‘p¡sp“¡p AhpS> c°ô$
“¡spAp¡, ip¡jL$p¡ kpd¡ byg„v$ fus¡ d|L$ep¡. NTg A¡V$g¡ ifpb, kpL$u, Åd, deMp“p
A“¡ â¡d“u Arcìe[¼s A¡hu ê$Y$ dpÞesp“¡ sp¡X$u vy$óe„sLy$dpf¡ s¡dp„ kpdprS>L$ hpõsh“¡
ìe¼s L$fhp“y„ L$pd L$ey¯. L$pë‘r“L$sp“¡ õ’p“¡ hpõsrhL$sp d|L$u“¡ NTg õhê$‘“u
‘f„‘fpNssp“¡ ‘Z bv$gu R>¡ A“¡ ‘p¡sp“p kde A“¡ kdpS>“u S>¡ dp„N lsu, A‘¡np
lsu s¡“¡ vy$óe„sLy$dpf¡ NTg õhê$‘“p dpÝed hX¡$ ‘|fu L$fu Ap‘u. vy$óe„sLy$dpf“u
NTgp¡“y„ d|ëep„L$“ L$fsp„ X$p®. rhð“p’ rshpfu gM¡ R>¡ L¡$, ""B“ NTgp¡ L$u S>du“ BíL$
L$u “l], fpS>“urs Ap¥f ApS> L¡$ e’p’® L$u S>du“ l¦, B“ NTgp¢ d¢ àepgp, ifpb
Ap¥f kpL$u L$u S>Nl ApS> L$p sX$‘X$psp, R>V$‘V$psp Apv$du l¥, DkL$u tS>v$Nu l¥, DkL$u
252
kÃQpB l¥, DkL$u c|M l¥, DkL$u BÃR>p l¥, DkL$p ce l¥, hl cfp ‘|fp Apv$du
l¥ - eps“pA¡ T¡gsp lºAp, c|M¡, “„N¡, b¡^f, b¡Sy>bp“ gp¡Np¢ L$u ‘uX$p L$p¡ lu
vy$óe„sLy$dpf“¡ A‘“u NTgp¢ L$p rhje b“pep l¥. vy$óe„sLy$dpf L$u NTg¢ ApS> L$u
Msf“pL$ kÃQpBep¢ L$p¡ bep“ L$fsu l¥''88888 hpõshdp„ vy$óe„sLy$dpf“u NTgp¡“u ‘©›$c|rd
Ap âL$pf“u e’p’®“u cphc|rd D‘f b„^pe¡gu R>¡. kdN° fus¡ Å¡BA¡ sp¡ vy$óe„sLy$dpf¡
NTgdp„ S>¡ cph“u fS|>Aps L$fu R>¡ s¡ cph“u AkfL$pfL$sp âNV$phhp dpV¡$ Arcìe[¼sdp„
L¡$hp bv$gph ApÎep R>¡ s’p âsuL$, L$ë‘“ Apqv$“p¡ D‘ep¡N L¡$hu fus¡ L$ep£ R>¡ s¡“u
s‘pk L$fhu ‘Z dlÐh“u R>¡. L$pfZ L¡$ NTg“p¡ hõsy‘n A“¡ L$gp‘n b„“¡ AkfL$pfL$
lp¡e Ðepf¡ S> NTg s¡“u AkfL$pfL$sp rkÙ L$fu iL¡$ R>¡.
vy$óe„sLy$dpf“u NTgp¡dp„ rhrh^ L$ë‘“p¡ Ørô$Np¡Qf ’pe R>¡. Øíe-îpìe-^°pZ
s¡dS> õ‘i® Apqv$ L$ë‘“p¡“p k„ep¡S>“ hX¡$ NTg“p¡ L$gp‘n dS>b|s b“phhp“p¡ âeГ
L$ep£ R>¡. Øíe L$ë‘“ L¡$hu fus¡ âep¡Åey„ R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
^|‘ e¡ AW$M¡rgep¯ lf fp¡S> L$fsu l¥
A¡L$ R>pep kuqY$ep¯ QY$su Dsfsu l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 50)
sp¡ îpìeL$ë‘“ hX¡$ ‘Z L¡$hu L$pìepÐdL$sp rkÙ L$fu R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
B“ M„X$lfp¡ d¢ lp¡Nu s¡fu rkkqL$ep¯ S>ê$f
B“ M„X$lfp¡ L$u Ap¡f kaf Ap‘ dyX$ Nep.
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 38)
s¡hu S> fus¡ õ‘i® A“¡ ^°pZ L$ë‘“ hX¡$ ‘Z NTgÐh âNV$phhp“p âeГp¡dp„
vy$óe„sLy$dpf“¡ kamsp âpàs ’B R>¡. ^°pZL$ë‘“ hX¡$ ApdhN®“u sL$gua L¡$hu h¡^L$sp
^pfZ L$fu iL$u R>¡.
ld lu Mp g¡s¡ kybl L$p¡ c|M gNsu l¥ blºs
syd“¡ bpku fp¡V$uep¯ “plL$ DW$pL$f a¦L$ v$u(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 54)
253
L$ep hS>l l¥ àepk S>epv$p s¡S> gNsu l¥ elp¯gp¡N L$ls¡ l¥ qL$ ‘lg¡ Bk S>Nl ‘f ’p Ly$Ap¯
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 53)
sp¡ L$epf¡L$ Ap âL$pf“p„ L$ë‘“p¡dp„ âL©$rs s’p AÞe L$ë‘“p¡ hX¡$ ‘Z L$pìepÐdL$sp
rkÙ ’su A“ychpe R>¡.
L$l] e¡ ^|‘ L$u Qpv$f rbR>pL¡$ b¥W$ NA¡
L$l] e¡ ipd rkflp“¡ gNpN¡ b¥W$ NA¡.
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 23)
âsuL$p¡“u dv$v$ hX¡$ ‘Z NTgdp„ cph âNV$phhp“y„ L$pe® vy$óe„sLy$dpf¡ L$ey¯ R>¡.
kp„âs ‘qf[õ’rs“¡ ‘qfZpd¡ kpdprS>L$ Q¡s“pdp„ L¡$hp bv$gph Apìep R>¡ s¡ v$ip®hhp“y„
L$pd âsuL$p¡“p dpÝed hX¡$ L$ey¯ R>¡.
Ab sp¡ Bk spgpb L$p ‘p“u bv$g v$p¡
e¡ L¯$hg L¡$ aŸg Ly$çlgp“¡ gN¡ l¥
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 14)
vy$óe„sLy$dpf¡ cpjp“¡ kÅhhp“y„ L$pd “’u L$ey® L$pfZ L¡$ s¡d“u NTgp¡dp„ kÃQpB
R>¡, ‘qfZpd¡ “L$gu cph“u Arcìe[¼s “l] bgL$u ‘p¡sp“u Apk‘pk S>¡ L„$B ’B füy„
R>¡ s¡“¡ cpjp“p dpÝed hX¡$ d|L$u Apàey„ R>¡. Ap k„v$c£ Myv$ vy$óe„sLy$dpf ‘p¡s¡ "S>gs¡
lºA¡ h“ L$p hk„s' dp„ S>Zph¡ R>¡ L¡$ "d¡f¡ ‘pk L$rhspAp¡ L¡$ dyMp¥V¡$ “l] l¥ Ap¥f AS>“bu
iåv$p¡ L$p rgbpk “l] l¥' ‘qfZpd¡ vy$óe„sLy$dpf A‘qfrQs A“¡ Qp¢L$ph“pfu iåv$phgu’u
v|$f flu“¡ hpõsh“¡ âNV$ph“pfu iåv$phgu hX¡$ cph“u Arcìe[¼s kp^hp“p¡ âeГ L$ep£
R>¡ A“¡ blº^p vy$óe„sLy$dpf“¡ Apdp„ kamsp ‘Z âpàs ’B R>¡. "kpe¡ d¢ ^|‘' k„N°ldp„
bp¡gQpg“u cpjp ìe¼s ’B R>¡. kÆhsp A“¡ kpdprS>L$ ‘qfâ¡ÿe v$pMhsu vy$óe„sLy$dpf“u
NTgp¡“u cpjpdp„ kÃQpB A“¡ kapB R>¡. s¡dp„ rhQpf“u spS>Nu A“¡ “hu“sp R>¡.
Afbu-apfku iåv$p¡“u kp’¡ kp’¡ iyÙ rlÞv$u s’p v$¡iS>, sv¹$ch Apqv$ iåv$ âep¡Np¡
‘Z Ýep“ M¢Q¡ R>¡. Dv|$®-rlÞv$u cpjp hÃQ¡“p¡ k„Oj® S>¡ lsp¡ s¡“¡ ‘Z rdV$phhp“p¡ âeГ
254
vy$óe„sLy$dpf¡ NTgp¡“p dpÝed hX¡$ L$ep£ R>¡. cpjp rhi¡ Myv$ vy$óe„sLy$dpf ‘p¡s¡ S>Zph¡ R>¡
L¡$, "A¡L$ bps B“ NTgp¢ L$u cpjp L¡$ bpf¡ d¢ dyS>¡ Ap¥f L$l“u l¥ rS>k¡ g¡L$f iyfy iyfy
d¢ dyS>¡ kbk¡ Ar^L$ L$qW$“pB L$p kpd“p L$f“p ‘X$p, d¡fu qv$L$L$s ’u qL$ Dv|$® d¥ Å“sp
“l] Ap¥f rlÞv$u d¢ dyS>¡ hl Qylg, hl dylphfp Ap¥f bp¡gQpgL$p hl blph “l]
rdgp, rS>kL¡$ klpf¡ NTg L$lu Åsu l¥ ep S>epv$psf gp¡Np¢ L$u S>bp“ ‘f QY$u l¥.
dNf elu Aop“sp d¡f¡ rgA¡ A¡L$ i[¼s b“ NB, L$ep¢qL$ dyS>¡ gNsp qL$ Apd Apv$du
A¡L$ rdgu-Sy>gu S>bp“ bp¡gsp l¥. hl “ sp¡ iyÙ Dv|$® lp¡su l¥ Ap¥f “ sp¡ iyÙ rlÞv$u.
Bkrge¡ d¦“¡ Dk cpjp L$u sgpi L$u Å¡ rlÞv$u L$p¡ rlÞv$u Ap¥f Dv|$® L$p¡ Dv|$® qv$MpB
v$¡ Ap¥f ApdApv$du A‘“u S>bp“ kdS> L$f A‘“p kL¡$.'99999 kpdprS>L$ Ap„sf rhfp¡^p¡“¡
cpjp“p ‘|fp kpdÕe® hX¡$ âNV$phu Ap‘hp“y„ L$pd vy$óe„sLy$dpf¡ L$ey¯ R>¡. ìe[¼s“u lspip,
r“fpip, ‘uX$p, ìe’p, h¡v$“p s’p dyíL¡$guAp¡“¡ kplrS>L$ fus¡ cpjpdp„ d|L$u“¡ vy$óe„sLy$dpf¡
‘p¡sp“p eyN“y„ ârsr“r^Ðh L$ey® R>¡.
bpY$ L$u k„cph“pA¡ kpd“¡ l¥
Ap¥f “v$uep¢ L¡$ qL$“pf¡ Of b“¡ l¥(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 43)
rS>k sfl Qplp¡ bÅAp¡ Bk kcp d¢ld “l] l¥ Apv$du, ld Ty“Ty“¡ l¥
(kpe¡ d¢ |‘, ‘©. 43)
Dv|$® cpjp hX¡$ ‘Z cph“u Arcìe[¼s kp^hpdp„ Aphu R>¡ Ðepf¡ ‘Z cpjp
‘f Ýep“ Ap‘hp“¡ bv$g¡ cph ‘f h^pf¡ Ýep“ Apàey„ R>¡.
ANf Myv$p “ L$f¡ kQ e¡ ¿hpb lp¡ ÅA¡
s¡fu klf lp¡ d¡fp Apaspb lp¡ ÅA¡
lŸS|>f ApqfÅ¡-fyMkpf L$ep sdpd bv$“d¡fu ky“p¡ sp¡ dyÅ[õkd Nygpb lp¡ ÅA¡.
255
DW$pL¡$ a¢L$ v$p¡ rMX$L$u k¡ kpNfp¡-du“pe¡ rsí“Nu Å¡ syçl¢ v$õsepb lp¡ ÅA¡
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 40)
s¡hu S> fus¡ iyÙ rlÞv$u cpjpdp„ gMpe¡gu NTgp¡dp„ ‘Z cpjp L$fsp„ cph“u
Arcìe[¼s ‘fÐh¡ h^pf¡ Ýep“ L¡$[ÞÖs L$ey¯ R>¡.
ld L$ep bp¡g¢ Bk Ap„^u d¢ L$B ^fp¦v$¡ V|$V$ NA¡B“ Akag r“rd®rsep¢ L¡$ ih L$g ‘lQp“¡ ÅA¢N¡
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 35)
sp¡ rlÞv$u-Dv|$® rdî âep¡Np¡ ‘Z s¡dZ¡ L$ep® R>¡. cpjp“y„ L$pd cph“u Arcìe[¼s
kp^hp“y„ R>¡. ‘p¡sp“¡ S>¡ L„$B ‘Z L$l¡hp“y„ R>¡ s¡ cpjp“p dpÝed hX¡$ kpdp R>¡X$p ky^u
‘lp¡Qhy„ Å¡BA¡. cpjp Dv|$® lp¡e L¡$ rlÞv$u ‘f„sy bÞ“¡ cpjp ‘p¡sp“p tklpk“p¡’u Dsfu“¡
S>epf¡ ApdApv$du ‘pk¡ Aph¡ R>¡ Ðepf¡ s¡dp„ c¡v$ ‘pX$hp¡ dyíL¡$g b“u Åe R>¡.
e¡ kpfp rS>õd TyL$L$f bp¡T k¡ vy$lfp lºAp lp¡Np
d¦ kS>v$¡ d¢ “l] ’p, Ap‘L$p¡ ^p¡Mp lºAp lp¡Np
elp¯ sp¡ rka® N|„N¡ Ap¥f blf¡ gp¡N bks¡ l¥Myv$p Å“¡ elp¯ ‘f qL$k sfl S>gkp lºAp lp¡Np
(kpe¡ d¢ ^|‘, ‘©. 15)
fØua-L$pqaep, dÐgp, d¼sp s’p R>„v$“u bpbsdp„ ‘Z vy$óe„sLy$dpf¡ k|T-b|T
v$pMhu R>¡. vy$óe„sLy$dpf“u L$p¡rii dpÓ NTg“p dpÝed hX¡$ ‘p¡sp“u A„v$f fl¡gu
cph“pAp¡“u Arcìe[¼s kp^hp“u lsu s¡d R>sp„ õhê$‘Ns Qyõssp, k„Ly$gsp“¡ ‘Z
âNV$phhp“u d’pdZ L$fu R>¡. vy$óe„sLy$dpf ‘p¡s¡ ‘p¡sp“p rdÓ kgud AíL$“¡ A¡L$ ‘Ódp„
S>Zph¡ R>¡ L¡$ "el bps Ap‘L$u kfpks Ngs l¥ qL$ NTgp¢ d¢ R>„v$ v$p¡j l¥ - D“L$u
blf V|$V$su l¥ - ep rdkf¡ A“b¡g¡ÞkX$ l¥ g¡qL$“ Dv|$® L¡$ rlkpb k¡ l¥ cu... S>¥k¡
- "‘lg¡ d¡f¡ Ap¥f D“L¡$ buQ e¡ ‘fv$p “ ’p' Bk¡ Dv|$® hpg¡ e¡ ‘Y¢$N¡ "‘lg¡ d¡f¡ Ap¥f
D“L¡$ S>bqL$ rlÞv$u hpg¡ ‘Y¢$N¡ "‘lg¡ d¡f¡ Ap¥f D“L¡$' h¥k¡ NTgp¡ d¦ B“ b„qv$ip¡ L¡$
256
‘pg“ L¡$ rgA¡ “lu L$lsp lŸ¯, Dv|$® L$¡ rlkpb NTg¢ k¡ d¦ A‘“u NTrges k¡ ‘qfrQs
lŸ¯, Dv|$® d¡ „R>‘p sp¡ e¡ L$duep¯ r“L$pg v|$¯Np S>¥k¡ A¡L$ NTg l¥-
rS>k bps L$p Msfp ’p kp¡Qp¡ qL$ hp¡ L$g lp¡Nu
S>fM¡S> S>du“p¢ d¢ budpf akg lp¡Nu
Dv|$® d¢ iåv$ "aõg' l¥ g¡qL$“ rlÞv$u d¢ QplL$f cu “ "aõg' rgM kL$sp lŸ¯
“ "Aõg''1010101010 “p“pdp„ “p“u bl¡fp¡’u dp„X$u“¡ dp¡V$pdp„ dp¡V$u bl¡fp¡“p Apg¡M“dp„ ‘Z
vy$óe„sLy$dpf¡ L$ep„e rir’gsp v$pMhu “’u. cph, cpjp A“¡ Arcìe[¼s“u Ørô$A¡
s¡d“u NTgp¡ k„‘|Z®sep: Mfu Dsf¡ R>¡. hpõshdp„ vy$óe„sLy$dpf¡ NTg õhê$‘“y„ ApMy„
dpmMy„ S> bv$gu “p¿ey„ R>¡. dpmMp âdpZ¡ NTg g¡M“ “ L$fsp„ cph“u Arcìe[¼s
âdpZ¡ NTg g¡M“ L$fhp“p¡ âeГ vy$óe„sLy$dpf¡ L$ep£ R>¡. vy$óe„sLy$dpf ‘|h®“u rlÞv$u NTg
A“¡ vy$óe„sLy$dpf ‘R>u“u rlÞv$u NTgdp„ S>du“ Apkdp““p¡ aL®$ v$¡Mpe R>¡. vy$óe„sLy$dpf’u
rlÞv$u NTg kpdprS>L$ hpõsrhL$spAp¡ A“¡ rhk„NrsAp¡“¡ hpQp Ap‘hp“y„ bm hÝey„
‘qfZpd¡ rlÞv$u NTg hpõsh kp’¡“p¡ A“yb„^ ^fph¡ R>¡.
"kpe¡ d¢ ^|‘' k„N°l“u NTgp¡ rlÞv$u NTg n¡Ódp„ M|b dp¡V$u ¾$p[Þs“u dipg
‘¡V$ph¡ R>¡. Nfubu, ip¡jZ, AÐepQpf, c°ô$pQpf, Aps„L$hpv$, ^d®hpv$, L$p¡dhpv$ S>¡hp„
v|$jZp¡“u kpd¡ kp¥ â’d hMs Al] AhpS> DW$phpep¡ R>¡. kpdprS>L$, fpS>L$ue, Apr’®L$
Akdp“sp A“¡ rhk„NrsAp¡“¡ v|$f L$fu kdp“sp gphhp dpV¡$ kdpS>“p ApdhN®“u
ìe’p-‘uX$p A“¡ h¡v$“p-k„h¡v$“pAp¡“¡ hpQp Ap‘hpdp„ Aphu R>¡. cph, cpjp A“¡
Arcìe[¼s“u Ørô$A¡ Mfu Dsfsu vy$óe„sLy$dpf“u NTgp¡ kÃQpB“u ^fp¡lf ‘f Dc¡gu
R>¡ s¡dp„ hpehu L$ë‘“pAp¡“¡ L$p¡B õ’p“ “’u. rlÞv$u NTgn¡Ó¡ vy$óe„sLy$dpf“p ApNd“’u
ÅZ¡ A¡L$ “hu qv$ip M|g¡ R>¡ A“¡ kpdprS>L$ kdõepAp¡ A“¡ âñp¡“¡ NTg“p dpÝed
’L$u kdN° dp“hÅs kdn Myëgp dyL$hpdp„ Aph¡ R>¡. Nfubu, b¡L$pfu, dp¢Ohpfu,
c°ô$pQpf S>¡hu kmNsu kp„âs kdõepAp¡ kpd¡ h¡^L$ fus¡ âlpf L$fhpdp„ rlÞv$u NTg“¡
kamsp âpàs ’B R>¡.
257
4.3.2 Q„Ök¡“ rhfpV$ :4.3.2 Q„Ök¡“ rhfpV$ :4.3.2 Q„Ök¡“ rhfpV$ :4.3.2 Q„Ök¡“ rhfpV$ :4.3.2 Q„Ök¡“ rhfpV$ :
Q„Ök¡“ rhfpV$ ‘pk¡’u "r“h®k“p Qp„v$“u' (1970), "^pf L¡$ rh‘fus', "‘qfhs®“
L$u AplV$', "Þepe L$f d¡f¡ kde', "Apõ’p L¡$ Adgspk' (1980) s’p "L$Q“pf L$u
V$l“u' (1983) S>¡hp NTg k„N°lp¡ âpàs ’pe R>¡. Q„Ök¡“ rhfpV$ ‘p¡s¡ NTg dpV¡$
"dy[¼sL$p' k„op âep¡S>¡ R>¡. Dv|$® NTg“u R>„v$fQ“p A“¡ k„fQ“p hX¡$ rlÞv$u NTg“¡
kp„õL©$rsL$ ‘uqW$L$p s’p A¡L$ rhriô$ ìe[¼sÒh Ap‘hp“p¡ âeГ Q„Ök¡“ rhfpV¡$ L$ep£ R>¡.
kdpS>dp„ fl¡gu A“¥rsL$sp s’p fpS>L$ue Mp¡Mgsp“p¡ ‘v$p®api L$ep£ R>¡. Q„Ök¡“ rhfpV$
d|gs: sp¡ NusL$pf R>¡ ‘f„sy s¡dZ¡ dy[¼sL$pAp¡/NTgp¡ ‘Z Ap‘u R>¡. dp¡V$pcpN“u NTgp¡
Dv|$®“u ‘f„‘fpNs NTg“p R>„v$p¡ kp’¡ spgd¡g fQu Ap‘¡ R>¡. S>¡dp„ NTg õhê$‘“u
Qyõssp, k„Ly$gsp “S>f¡ ‘X¡$ R>¡. cpjp“u kfmsp, cph“u klS>sp, L$ë‘“piugsp,
Arcìe[¼s“u dp¥rgL$sp, kp„L¡$rsssp s’p k„n¡[àssp“¡ ‘qfZpd¡ Q„Ök¡“ rhfpV$“u NTgp¡
sØ“ Sy>v$u sfu Aph¡ R>¡. rhfpV$“u NTgp¡dp„ ApS>“p dp“hu“u kdõepAp¡ s’p dp“rkL$
sZphdp„ Æhpsu tS>v$Nu“u k„Oj®Np’p R>¡. â¡d, kp¦v$e®, ìe’p-‘uX$p s’p Apip-
r“fpip S>¡hp cphp¡“u kp’¡ kp’¡ kpdprS>L$ Akdp“sp, fpS>L$ue c°ô$pQpf ‘f ìe„N
ìe¼s L$ep£ R>¡. Q„Ök¡“ rhfpV¡$ NTg“p dpÝed’u kp„âs Æh““u Nrs-rhr^Ap¡“¡
DÅNf L$fhp“p¡ âdprZL$ ‘yfyjp’® L$ep£ R>¡.
Q„Ök¡“ rhfpV¡$ ‘p¡sp“u NTgp¡dp„ h¥e[¼sL$ k„v$cp£’u dp„X$u“¡ kpdprS>L$ k„v$cp£
ky^u“p¡ Nrs-ìep‘ ^pfZ L$ep£ R>¡. âZecph“p Apg¡M“dp„ Q„Ök¡“ rhfpV¡$ rdg““u
dõsu s’p kyMv$ A“yc|rsAp¡“¡ hpQp Ap‘u R>¡. hfksp hfkpv$dp„ c]Åhp“y„ BS>“
Ap‘sp¡ i¡f Sy>Ap¡-
â’d ApjpY$u TX$u l¡ Qgp¡ cuN¡
‘pgL$u F>sy L$u MX$u l¥ Qgp¡ cuN¡
258
N°l dylŸfs Qp¥OX$u v$¡M¡ rb“p luel rdg“ L$u iyc OX$u l¥ Qgp¡ cuN¡
(qL$fZ L¡$ L$iuv$¡ ‘©. 91)
âZe-rdg““u klp¡‘[õ’rs“p ‘qfZpd¡ nZ“u ‘Z v|$fsp “peL$“¡ Akle
b¡Q¡“ A“¡ rhlhm b“phu d|L¡$ R>¡. râesdp rh“p ÅZ¡ L„$B S> “’u A¡hy„ kss “peL$“¡
gpÁep L$f¡ R>¡.
b|„v$ L¡$ Oy¯Ofy„ bÅL$f l„k flu l¥
F>sy bX$u A“yfpNu l¥, syd “lu lp¡
rb“ syçlpf¡ kp’ d¡fu kplhu-kukp¯k lf kÞepk“u l¥ syd “l] lp¡
syd L$kuv$¡ L$pY$su lp¢Nu hlp¯ ‘felp¯ âpZp¡ ‘f b“u l¥ syd “l] lp¡
(qL$fZ L¡$ L$iuv$¡ ‘©. 94)
âZe rdg“dp„ AÞe ìe[¼s“u klp¡‘[õ’rs MV$L¡$ R>¡ A’hp sp¡ â¡duAp¡
‘p¡sp“u hpsp¡ AÞe L$p¡B kp„cmu “ Åe s¡ dpV¡$ L¡$hu sL¡$v$pfu fpM¡R>¡ s¡ âL$pf“p cph“¡
Al] ky„v$f fus¡ fS|> L$ep£ R>¡.
Dk¡ dpr““u e¡ dp“ L$u d“ylpf L$u bps¡
^uf¡ L$fp¡ S>N ky“ “ g¡ e¡ àepf L$u bps¡
d¡f¡ syçlpf¡ lp¢W$ e|¯ ApL$f r“L$V$ bp¡g¡S>ep¢ lp¡ flu lp¢ Ap¡k k¡ A„Npf L$u bps¡
vy$r“ep L$p ’p qv$“ Bkrge¡ v$¡“p ‘X$p Dk¡‘f fps A‘“u l¥ L$fp¡ Arckpf L$u bps¡
(qL$fZ L¡$ L$iuv$¡ ‘©. 99)
NTgL$pf ‘p¡s¡ tS>v$Nu A“¡ d©Ðey rhi¡ L$p¡B V$uL$p-qV$à‘Zu L$fhp L$fsp„ âZecph“p
259
Apg¡M““¡ h^pf¡ Ar^L$ dp“¡ R>¡. d“yóe“u dep®v$pAp¡’u hpL¡$a lp¡hp’u NTgL$pf L$l¡
R>¡.
ld tS>v$Nu ep dp¥s L$p L$ep a¥kgp v$¡ v$¡
e¡ Apv$du L¡$ l¥ “l] Ar^L$pf L$u bps¡
(qL$fZ L¡$ L$iuv$¡ ‘©. 100)
râesdp kp’¡ M¡g¡gu lp¡mu râesd“¡ d“-úv$e’u rhlhm b“phu d|L¡$ R>¡.
lp¡mu“p f„Np¡’u f„Npe¡gp s““u kp’¡ kp’¡ râesd“y„ d“ ‘Z f„NpB Q|L$ey„ R>¡. ‘qfZpd¡
A¡“u õd©rsAp¡ “peL$“p s“-d““p¡ L$bÅ¡ gB g¡ R>¡.
L$p¥“ M¡g¡Np lp¡gu syçlpfu sfl
dy¯l ‘f dg v$¡Np fp¡gu syçlpfu sfl
Ab L$lp¯ hl Qylg hl ifpfs L$lp¯hl l¯ku hl qW$W$p¡gu syçlpfu sfl
(qL$fZ L¡$ L$iuv$¡ ‘©. 102)
âZe rdg““u nZ hMs¡ edfpS>“¡ ‘Z v$fhpÅ ‘f fl¡hp“y„ k|Q“ L$f¡ R>¡
Ðepf¡ âZe“u “ÅL$sp A“¡ d^yfsp ìe¼s ’pe R>¡. âZe rdg““p¡ Aphp¡ rdÅS>
rlÞv$u NTgn¡Ó¡ “p¡Mu cps ‘pX¡$ R>¡.
v$fhpS>¡ ‘f MX¡$ flp¡ ed
râe k¡ Acu rdg“L$p nZ l¥
(qL$fZ L¡$ L$iuv$¡ ‘©. 24)
âqdL$p ‘p¡sp“p kp¦v$e® hX¡$ â¡du“¡ ApL$rj®s L$f¡ R>¡. â¡du“y„ d“ â¡rdL$p“p
Akp^pfZ kp¦v$e®“u L$ë‘“p’u Arcc|s ’B DW¡$ R>¡.
syd Myi cu Ap¥f Dv$pk cgu gNsu lp¡
“p v|$f Ap¥f “ ‘pk cgu gNsu lp¡
(r“hk®“p Qp¯v$“u, ‘©. 52)
260
rdg““u kyMv$ A“yc|rsAp¡“p ‘qfZpd¡ â¡du ‘p¡s¡ rdg““u nZp¡ dpV¡$ ’B“¡
Æh““y„ kh®õh A‘®Z L$fu v$¡hp dpN¡ R>¡. â¡du“u epQ“p Al] ârdL$p A“¡ âZe
bÞ“¡“¡ DÝh®Nrs A‘£ R>¡. gp¥qL$L$ âZe sfa’u Agp¥qL$L$ âZe sfa“u Nrs Al] ‘°NV$u
R>¡.
syd A^f k¡ rhNg r“S> A^f ds L$fp¡Ap¥f R>p¡V$u nZp¢ L$u Ddf ds L$fp¡
Ørô$ L$u d|L$ cpjp Ar^L$ kp’®L$dp¥“ L$p¡ iåv$ v$¡L$f dyMf ds L$fp¡
‘Y$ kL|„$ d¢ “e“ d¢ Abp¡g¡ hQ“Ørô$ dyS>k¡ B^f ep D^f ds L$fp¡
Bk OX$u dp¥s v$¡ v$p¡ ld¡ kp’ d¢Bi k¡ âp’®“p l¥ Adf ds L$fp¡.
(r“hk®“p Qp¯v$“u, ‘©. 62)
Q„Ök¡“ rhfpV$“u NTgp¡dp„ âZe“u dyÁ^sp, fp¡dp„Q s’p kp¦v$e®“u rhrcÞ“
R>V$pAp¡ ìe¼s ’B R>¡. "r“hk®“p Qp„v$“u ’u', "Apõ’p L¡$ Adgspk'“u NTgp¡dp„ kp¦v$e®
T„M“p kss ìe¼s ’B R>¡. âZe“u suh°sp S> s“-d““u As©[àsdp„ ^L¡$gsp„ lp¡hp
R>sp„ NTgL$pf A¡“u S> dpNZu L$f¡ R>¡.
s©ràs L¡$ bpv$ L$u àepk v$p¡
Apõ’p L¡$ Adgspk v$p¡
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 9)
â¡du ‘p¡sp“p fyÁZ d““u rQqL$Ðkp dpV¡$ Qy„b“ê$‘u Ap¥Or^ dp„N¡ R>¡. Q„Ök¡““u
OZu NTgp¡dp„ ipfuqfL$ cphp¡“u Arcìe[¼s ‘Z ìe¼s ’B lp¡hp R>sp„ s¡dp„ Arïggsp
S>Zpsu “’u.
261
fyÁZ d“ L$u rQqL$Ðkp hlu AprMfu
Ap‘L$p A¡L$ Qy„b“ ldpfu i‘’.
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 10)
rhfpV¡$ ‘p¡sp“u NTgp¡dp„ v$v$®deâ¡d A“¡ â¡dde v$v$®“u Arcìe[¼s kp^u R>¡.
rhfpV$ ‘p¡s¡ Myv$ dp“¡ R>¡ L¡$ ê$‘, â¡d A“¡ v$v$®“p Acphdp„ L$pìe fkde flu iL¡$ “l].
Ap’u S> s¡d“u NTgp¡dp„ A¡L$ âL$pf“u i©„NpqfL$ spS>Nu ìe¼s ’B R>¡.
lp¦W$ ‘f àepf lu àepf l¥ ApS> cu
d¡f¡ Nusp¢ d¢ i©„Npf l¥ ApS> cu
ê$‘ l¥ àepf l¥ v$v$® l¥ Bkrge¡L$pìe d¢ i¡j fk^pf l¥ ApS> cu
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 41)
v$v$® L$p¡ R>„v$ L$f rgep d¦“¡Aîy Ap“„v$ L$f rgep d¦“¡
ê$‘ L$p lu âL$pi L$pau ’pv$u‘ L$p¡ d„v$ L$f rgep d¦“¡
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 26)
âZecph“u buÆ bpSy>dp„ v$v$® A“¡ Ap„ky R>¡. rdg“ ‘R>u“p rhep¡Ndp„ S>¡
‘uX$p, v$v$® R>¡ s¡“¡ ‘Z Q„Ök¡“ rhfpV¡$ NTgp¡dp„ fS|> L$ey® R>¡. âZe“p rdg“dp„ S>¡ kyM
A“¡ Ap“„v$“u A“yc|rsAp¡ lsu s¡ rhep¡Ndp„ ‘qfZd¡ R>¡ Ðepf¡ ìe[¼s Akle ‘uX$pdp„’u
‘kpf ’pe R>¡. âZe“u ‘uX$pAp¡ Aph¡ R>¡ Ðepf¡ kyM“p¡ k|fS> X|$b¡ R>¡ A“¡ bQ¡ R>¡ dpÓ
Ap„ky, v$v$®.
‘uX$p k¡ ‘qfQe lp¡ Åe¡
‘pl“ õhe„ kv$e lp¡ Åe¡(r“h®k“p Qp¯v$“u, ‘©. 17)
262
kpfu Dd° bl¡N¡ Ap„k|BkL$p bÞv$p¡bõs lp¡ Nep
(r“h®k“p Qp¯v$“u, ‘©. 10)
âZeê$‘u ‘uX$pdp„ Nusp¡ ‘Z d^yf gpNhp dp„X¡$ R>¡. rhfpV¡$ Myv$ ‘uqX$s Ahõ’pdp„
Nus, NTg“u d^yfsp“¡ dpZu R>¡.
Nus lp¡“¡ gN¡ sb d yf
S>b qL$ lf kp¯k ‘uqX$s lºB
(r“h®k“p Qp¯v$“u, ‘©. 17)
v$v$®“u ‘fpL$p›$p sp¡ Ðepf¡ Aph¡ R>¡ S>epf¡ kyM“u sgpiu g¡hpdp„ Aph¡ A“¡ dpÓ
v$v$® S> lp’ gpN¡ R>¡. âZe“u ‘X$R>¡ Ry>‘pe¡g ‘uX$pAp¡, h¡v$“pAp¡“¡ hpQp Ap‘hpdp„
Q„Ök¡“ rhfpV$“u L$gd M|b dpl¡f R>¡.
Aîy k¡ ^p¡L$f kyN„ us$ õhà“ S>b rR>X$L¡$ Ne¡
sb L$l] ÅL$f úv$e L$p ^ph dlL$pep Nep
d¦ hlu L$rh lŸ¯ qL$ rS>kL$p kyM Qyfp“¡ L¡$ rge¡S>b sgpiu gu NB l¥ v$v$® lu ‘pep Nep
(L$Q“pf L$u V$l“u, ‘©. 16)
âZecph“u kdp„sf kpdprS>L$ hpõsrhL$sp s’p kpdprS>L$ rhk„Nssp, rhÖº‘sp,
rhX„$bZp“¡ ‘Z kplrS>L$ fus¡ r“ê$‘hpdp„ Q„Ök¡“ rhfpV$“¡ ^pfu kamsp dmu R>¡. ‘p¡sp“p
kde“u Nrsrhr^Ap¡“¡ TuZhV$’u Å¡sp„ s¡dp„ ’e¡gp a¡fapfp¡“¡ Å¡B iL$pe R>¡. dp“hue
kæesp A“¡ dp“hu“p QqfÓdp„ L¡$hp¡ bv$gph Apìep¡ R>¡ s¡“¡ ìe¼s L$fsp„ NTgL$pf ‘p¡s¡
L$l¡ R>¡ L¡$,
lf kæesp “¡ bv$g¡ l¥ hk“ “e¡ “e¡
ep¯ Apv$du hlu l¥ ‘f hl ApQfZ “l]
sb Apv$du L$p d|ëe L$p ‘sp L¥$k¡ Qg¡ìe[¼sÐh k¡ QqfÓ L$p kduL$fZ “l]
(r“h®k“p Qp¯v$“u, ‘©. 100)
263
ApS>“p¡ dp“hu Å“hf S>¡hp¡ ìehlpf L$fu füp¡ R>¡. s¡“u A„v$f fl¡g ‘iy ÅNu
S>hp’u A¡ ‘iyÐh L¡$hu fus¡ NTgdp„ Arcìe¼s ’ey„ R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
rS>k sfl k¡ Np¯h-L$õbp¡ ‘f ilf lphu lºAp
Apv$du ‘f Apv$du L$p Å“hf lphu lºAp
kp¡ Nep d“ L$p rlf“ ÅNp lºAp l¥ c¡qX$eprhíh v$¡M¡ ip„rs ‘f qaf k¡ kde lphu lºAp
Apv$du d¢ S>lf cu l¥ Ap¥f Ad©s cu dNf
B“ qv$“p¢ rhjv$„s Dcf¡ l¦ S>lf cu lphu lºAp
e„NeyNu“ kdpS>“u cep“L$sp A“¡ dp“hue Ql¡fp“u cusf fl¡gp A¡L$ Ql¡fp“u
cep“L$sp“¡ âdpZhp“p¡ ‘yfyjp’® Q„Ök¡“ rhfpV¡$ kss L$ep£ ‘qfZpd¡ s¡d“u NTgp¡dp„
Æhpsp Æh““u kdõepAp¡“y„ rQÓ dprd®L$ fus¡ ìe¼s ’pe R>¡. eyÙ“u cep“L$sp“¡ L¡$hu
gpnrZL$ fus¡ d|L$u Ap‘u R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
k„kpf lp¡ õdip“ ? L$lp¡ L$ep rhQpf l¥
Ap¡, Apv$du dlp“ ? L$lp¡ L$ep rhQpf l¥
(r“h®k“p Qp¯v$“u, ‘©. 104)
kdpS>“p rhL$pk“u hpsp¡ L$fu“¡ gp¡L$p¡“¡ c°ddp„ “pMsp, kdpS>“p rhL$pk“u Mp¡V$u
hpsp¡ L$fsp gp¡L$p¡ D‘f ApL$fp L$V$pn L$fu“¡ s¡d“¡ Myëgp ‘pX$hp“y„ L$pd Q„Ök¡“ rhfpV¡$
L$ey¯ R>¡.
Bk A„^¡f¡ d¢ qL$f“ L$u bps¡
S>¥k¡ ^fsu k¡ NN“ L$u bps¡
ius Aphpk d¢ b¥W¡$ b¥W¡$gp¡N L$fs¡ l¥ v$l“ L$u bps¡
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 48)
264
Nfubu, ip¡jZ, AÐepQpf, c|M S>¡hu A“¡L$ kdõepAp¡’u O¡fpe¡gp
kdpS>Æh““u hpõsrhL$spAp¡ rhi¡ gMhy„ A¡L$ ‘X$L$pfcey® L$pd R>¡. ‘f„sy Q„Ök¡“ rhfpV$
‘p¡s¡ L$p¡B ‘Z âL$pf“p X$f L¡$ ce fp¿ep rh“p kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡“¡ Myëgu ‘pX¡$
R>¡. NTgdp„ â¡d, BíL$“u S>¡ hpsp¡ ’su lsu s¡“u S>ÁepA¡ ApS>¡ kdpS>dp„ S>¡
‘qf[õ’rs ‘¡v$p ’B R>¡ s¡“u hps NTgdp„ d|L$pe R>¡ Ðepf¡ A¡ dpÓ “hu“sp Mpsf S>
“l] ‘f„sy kpdprS>L$ hpõsrhL$sp“u L$X$hu bpSy>“¡ L$p¡B ‘Z R>p¡R> rh“p bsphu Ap‘hpdp„
"Æh“ Mpsf L$gp'“p„ ^p¡fZp¡“¡ A“ykfsu “S>f¡ ‘X¡$ R>¡. õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg Ap
"Æh“ Mpsf L$gp' “u rldpes L$f¡ R>¡. ifpb, Åd, kpL$u, deMp“p’u âQrgs
b“¡g NTg“u buÆ bpSy>dp„ kpdprS>L$ hpõsh“u v$v$®de A“yc|rsAp¡ ‘Z âNV$u R>¡.
Qp¯v$ L$p¡ v$¡Mp sp¡, fp¡V$u L$u epv$ ÅN DW$u
‘¡V$ L$u c|M k¡ fpls rdg¡, sp¡ àepf L$fy„(r“h®k“p Qp¯v$“u, ‘©. 87)
rS>kL$p¡ aºk®s l¥ A‘“u fp¡V$u k¡L$p¥“ L$fsp l¥ hs“ L$u bps¡
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 48)
gp¡N kp¡e¡ l¥ kcu Mp ‘uL$fc|M L$p lëgp “ L$f Qy‘ lp¡ Å
bps fp¡V$u L$u L$lp¯ l¥ ? syS>L$p¡L$p¡B v$¡Np “ S>lf Qy‘ lp¡ Å
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 65)
fpS>L$ue Ql¡g-‘l¡g“p ‘qfZpd¡ kdpS>dp„ ApdhN®“u [õ’rs h^pf¡ L$ap¡X$u
b“su Åe R>¡. dlp¡fp“u S>¡d Ql¡fp bv$gsp¡ dp“hu ‘p¡s¡ A„v$f’u L¡$hp¡ R>¡ s¡“u L„$B
S> kdS>Z ‘X$su “’u. qv$“ârsqv$“ kpdprS>L$, fpS>L$ue, “¥rsL$ d|ëep¡“y„ ‘s“ ’B füy„
R>¡.
265
fpsp¢ fps dyMp¥V¡$ bv$g¡
T„X$p¡ d¢ bv$gph Ap Nep
Apd Apv$du v$¡M flp l¥“pfp¢ d¢ vy$lfph Ap Nep
(L$Q“pf L$u V$l“u, ‘©. 66)
ApS>“p dp“hu“¡ A„v$f’u L¡$ blpf’u Ap¡mMu iL$psp¡ “’u. dp“hu“u Aphu
M|„Mpfsp A“¡ Mp¡Mgsp“p¡ v|$f’u S> X$f gpN¡ R>¡.
rS>kL$p l¯k“p cu fpS>“¥rsL$ lp¡DkL$u dyõL$p“ k¡ X$f gNsp l¥
(L$Q“pf L$u V$l“u, ‘©. 71)
Aphu kp„âs ‘qf[õ’rsdp„ d“yóe ‘p¡s¡ A¡L$buÅ’u vy$f ’sp¡ Nep¡ R>¡. dp“hu-
dp“hu hÃQ¡“y„ A„sf h^sy„ Ney„ R>¡. A¡“p k„h¡v$“ S>Nsdp„ A¡L$ âL$pf“p¡ v$„c “S>f¡ ‘X¡$
R>¡. kde“u cuX$dp„ dp“hu A¡L$buÅ’u rhM|V$p¡ ‘X$hp gpÁep¡ R>¡. tS>v$Nu S> b^p
rlkpbp¡ hk|g L$f¡ R>¡. Æh““u kÃQpB“¡ L$p¡B ‘pdu iL$sy„ “’u.
Qp¡V$ kde L$u MpL$f v$¡Mp¡ V|$V$ Ne¡ l¦ qL$s“¡ gp¡N
kp’ Qg¡ ’¡ g¡qL$“ ‘uR>¡ R|>V$ Ne¡ l¥ qL$s“¡ gp¡N(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 34)
Dd° L¡$ lp’ “¡ Ap„kyAp¡ k¡ rgMpv$v$® L$p A¡L$ qv$hp“ l¥ tS>v$Nu
tS>v$Nu L¡$ rgA¡ dp¥s Å¡ lp¡ dNfdp¥s L$p A¡L$ D“hp“ l¥ tS>v$Nu
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 37)
Æh““u kÃQpBAp¡“¡ M|b “ÆL$’u Å¡B“¡ s¡“¡ Apg¡Mhp“y„ L$pd Q„Ök¡“ rhfpV¡$
L$ey® R>¡. dp“hue Æh““u kyM vy$:Mde ‘qf[õ’rs A“¡ A¡ [õ’rsdp„ A¡“¡ V$L$u fl¡hp“y„
S>¡ bm dm¡ R>¡ s¡ ‘p¡sp“u A„v$f’u âpàs ’pe R>¡. ‘p¡sp“u “ÆL$“p, Apk‘pk“p gp¡L$p¡
266
S> h^pf¡ L$ô$ Ap‘sp lp¡e R>¡. S>ep„ kyM“u Dçduv$ lp¡e R>¡ Ðep„’u l„d¡ip “L$pf S>
dm¡ R>¡ Ðepf¡ d“yóe ‘p¡s¡ A„v$f’u cp„Nu ‘X¡$ R>¡ A“¡ kh®õh Nydpìey„ lp¡e s¡hu A“yc|rs
’pe R>¡.
sydL$p¡ g|V$p bV$hpfp¡“¡ ldL$p¡ fMhpgp¡ “¡ g|V$p
sydL$p¡ g|V$p A„r^epfp¡“¡ ldL$p¡ DrS>epgp¡ “¡ g|V$p
Æh“ L$u Bk g|V$‘pV$ d¢ A¡L$ rhk„Nrs el cu v$¡MukyM L$p¡ Myilpgp¡ “¡ g|V$p vy$:M L$p¡ L„$Npgp¡ “¡ g|V$p
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 55)
L$rgep¢ d¢ Ry>‘L$f L$p¯V$p¡ “¡ ld¢ r“f„sf v$„i qv$e¡k‘p£ L¡$ Ly$ÎX$g ‘pe¡ l¥ AptgN“ L¡$ “pd ‘f
ld kdN° Æh“ Æs¡ l¥, c°d ’p, ldL$p¡ ops “ ’pVy$L$X¡$ Vy$L$X¡$ dp¥s rdgu l¥, bk Æh“ L¡$ “pd ‘f
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 79)
Nfubu, b¡fp¡S>Npfu, ip¡jZ, AÐepQpf, c|Mdfp¡, Qp¡fu, g|„V$apV$ S>¡hu A“¡L$
kdõepAp¡’u O¡fpe¡gp¡ kdpS> A“¡ s¡dp„ âNV¡$gu A“¡L$ rhk„NrsAp¡ ìe[¼s“¡ lspip-
r“fpip sfa ^L¡$g¡ R>¡. dlp“Nf“u cuX$dp„ L|$V$psp¡-A’X$psp¡ dp“hu kss dp“rkL$
v$bpZp¡’u ‘ukpB füp¡ R>¡. dlp“Nfdp„ Æhsp Nfub A“¡ ^“hp“ hÃQ¡“p¡ k„Oj® s¡dS>
ip¡rjs A“¡ ip¡jL$ hÃQ¡“p¡ k„Oj® kss âhs£ R>¡. ‘qfZpd¡ s¡dp„’u ìe¼s ’su dp“hue
k„h¡v$“pAp¡“¡ hpQp Ap‘hp“p¡ âeГ Q„Ök¡“ rhfpV¡$ ‘p¡sp“u NTgp¡dp„ L$ep£ R>¡. "bçbB'
iuj®L$hpmu NTgdp„ dlp“Nfue kæesp“y„ rQÓ L¡$hy„ Tugpey„ R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
L$pg¡ ^“p¢ L¡$ Å¡ Ly$b¡f D“L¡$ hpõs¡
Aèepiuep¢ L¡$ kpS> Sy>V$psu l¥ bçbB
S>„Ng l¥ cuX$L$p Bku d¢ c¡qX$e¢ cu l¥cp¡g¡ rlf“ riL$pf akpsu l¥ bçbB
267
Qp¡‘pV$u ep S|>lº„ ‘¡ l¯kp cg¡ dNfMp¡gu L¡$ AL¡$g¡ d¢ ê$gpsu l¥ bçbB
(L$Q“pf L$u V$l“u, ‘©. 132)
dp“hu“p ‘s““¡ s’p d|ëeNs S>¡ ‘qfhs®“p¡ âNV$ep„ R>¡ s¡“¡ ìeL$s L$fhp“p¡
kss âeГ Q„Ök¡“ rhfpV¡$ L$ep£ R>¡. dp“hue kæesp“p bv$gpe¡gp„ ê$‘“¡ ìeL$s L$fsp„
L$l¡ R>¡ L¡$,
M|„Mpf c¡qX$e¡ k¡ “ L$d kæe Apv$duqL$k cp¯rs lp¡ Nep l¥ ‘s“ kp¡Q flp lŸ¯
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 69)
Q„Ök¡“ rhfpV$“u NTgp¡“p¡ cph‘n A¡L„$v$f¡ rlÞv$u NTg ‘f„‘fp“¡ A“ykfu“¡ A¡L$
X$Ngy„ ApNm ^‘ph“pf R>¡. s¡d“u NTgp¡“u kdunp L$fsp„ X$p®. fpdâL$pi ‘r’L$ “p¢^¡
R>¡ L¡$, ""A¡L$ Ap¥f eqv$ D“L$u rlÞv$u NTgp¢ d¢ â¡d, kp¦v$e® A¡h„ ep¥h“ L$u fp¡dp“u
cph^pfp âhprls lºB l¦, sp¡ v|$kfu Ap¥f Ap^yr“L$ eyN-bp¡^ A¡h„ e’p’® L¡$ ^fpsg
‘f kdpS>, v$¡i, ìehõ’p Ap¥f dp“hsp L¡$ ìep‘L$ vy$:M, v$v$®, Apip, r“fpip, fp¡j,
Ly„$W$p, Ap¾$p¡i A¡h„ k„Ópk L¡$ õhf dyMqfs lºA¡ l¥, Bs“p lu “l] rhfpV$Æ“¡ A‘“u
NTgp¢ d¢ r“rls ìe„N L¡$ dpÝed k¡ kpdprS>L$ A“pQpf A¡h„ fpS>“¥rsL$ c°ô$pQpf L$p
e’p’®ê$‘ d¢ âõsysuL$fZ qL$ep l¥''1111111111 hpõshdp„ rlÞv$u NTg“p¡ Ql¡fp¡ kpdprS>L$
hpõsh“¡ fS|> L$f“pfp¡ füp¡ R>¡, s¡dp„ âNV$su A“¡L$rh^sp NTg“p dpÝed hX¡$ S>epf¡
Ap‘Zu kdn âNV¡$ Ðepf¡ A¡ dpÓ hpehu L$ë‘“pAp¡dp„ fpQ“pfu “l] bëL¡$ Æh““u
kÃQpBAp¡“¡ W$p¡k ê$‘¡ ìe¼s L$f“pfu “uhX¡$ R>¡. s¡dp„ âZecph ‘Z R>¡ sp¡ kp’¡ kp’¡
kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡ A“¡ Akdp“sp kpd¡“p¡ Aph¡i ‘Z R>¡. L$gp“p dpÝed sm¡
Æh““u hpõsrhL$spAp¡“¡ v$bphu fpMhp“y„ rlÞv$u NTg¡ õhuL$pey® “’u s¡“y„ A¡L$ Dv$plfZ
Q„Ök¡“ rhfpV$“u NTgp¡ Üpfp âpàs ’pe R>¡.
cpjpL$ue h¥rhÝe ‘Z Q„Ök¡“¡ v$pMìey„ R>¡. Dv|$®“u kdp„sf¡ iyÙ rlÞv$u s¡dS>
k„õL©$s-sÐkd iåv$p¡“p¡ ‘Z M‘ ‘|fsp¡ D‘ep¡N L$ep£ R>¡. s¡d“u "lp¡gu' NTgdp„
268
cpjp“u âhprlsp sfs Ýep“ M¢Q¡ R>¡ S>¡dp„ iyÙ rlÞv$u cpjp âep¡S>hpdp„ Aphu R>¡
sp¡ Dv|$®-rlÞv$u rdî cpjp âep¡N ‘Z Q„Ök¡“ ‘pk¡’u kp„‘X¡$ R>¡.
lf A‘¡rns Apv$du L¡$ v$v$® L$p¡d¦ klu AgapS> v$¡sp fl Nep
(r“h®k“p Qp¯v$“u, ‘©. 74)
rS>„v$Nu flNyS>fs l¥ ldpf¡ rgA¡A¡L$ dykgrkg kaf l¥ ldpf¡ rgA¡
^y„^ A¥ku lu el Dd° L$u v$p¡‘lfL$p¡lf¡ L$u klf l¥ ldpf¡ rgA¡
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 38)
âsuL$pÐdL$ cpjp âep¡Æ“¡ ‘Z Q„Ök¡“ rhfpV¡$ cpjpL$ue Ýep“ M¢Ãey„ R>¡. kpL$u,
deMp“p, Åd, qaÅ, blpf, bygbyg S>¡hp„ ‘f„‘fpNs Dv|$®-apfku âsuL$p¡“u S>ÁepA¡
NTgL$pf¡ kp„âs cph[õ’rs“¡ DÅNf L$fsp„ “hp„ cphâsuL$p¡ âep¡S>hp“p¡ âeГ L$ep£
R>¡. S>¡d L¡$,
k|e® L$p¡ S>Þd v$¡“¡ kybl
fps b“L$f L$g„qL$s lºB(r“h®k“p Qp¯v$“u, ‘©. 16)
B^f L$p dp¡Nfp L$fsp r“h¡qv$s Nus N„^p¡ L$uD^f L$u fprÓ-N„^p L$u T|L$u he cpf L$u V$l“u
(L$Q“pf L$u V$l“u, ‘©. 9)
DN“¡hpgp k|e® kp¯hgp l¥ sp¡ r“[íQslp¡“¡ L$p¡ L$pgp âcps l¥ L$ep L$ls¡ lp¡
(L$Q“pf L$u V$l“u, ‘©. 50)
Aphp„ âpL©$rsL$ âsuL$p¡“u kp’¡ kp’¡ kpdprS>L$, fpS>L$ue [õ’rs“¡ DÅNf L$fsp„
‘Z L¡$V$gp„L$ âsuL$p¡ âep¡S>ep„ R>¡. ‘yfpL$ë‘““u dv$v$ hX¡$ kp„âs cph[õ’rs“u fS|>Aps
269
L¡$hu fus¡ L$fu R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
Öp¡‘v$u lpf ÅAp¡N¡iLy$r“ L$u Æs l¥ kp¡Qp¡
hpk“p L¡$ hk“ ‘l“¡qL$ku L$u âurs l¥ kpQp¡
(L$Q“pf L$u V$l“u, ‘©. 84)
fps Ape¢ rh“e L¡$ scu dyL$s lp¡qaf Ald L$u Arlëep rigp lp¡ NB
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 59)
dp“p qL$ Ab QpZL$e “l] i¡j l¥ dNfB“d¢ cu QÞÖNyàs L$p rh¾$d “l] fl¡
Ab hp¡ kgud l¥ “ hp¡ A“pfL$gu l¥Ab s¿s ‘¡ hp¡ dyNg¡-ApS>d “lu fl¡
(Apõ’p L¡$ Adgspk, ‘©. 52)
rlÞv$u NTg“¡ “hu A’®hÑp s¡dS> “hu k„h¡v$“p A‘®hp dpV¡$ NTgL$pf¡ Ap
âL$pf“p„ cph-âsuL$p¡“u dv$v$ gu^u R>¡ ‘f„sy ‘p¡sp“u hps“¡ W$p¡k ê$‘¡ d|L$hpdp„ Ap„riL$
kamsp dmu R>¡. R>„v$“u bpbsdp„ ‘Z s¡dZ¡ "dpÓpd¡m' R>„v$p¡“p¡ âep¡N L$ep£ R>¡.
NTg“¡ "dy[¼sL$p' A¡hu k„op Ap‘u R>¡ sp¡ "dÐgp' “¡ "cphp¡v$e' A“¡ i¡f“¡ "qÜ‘v$u'
ep "cph' S>¡hu k„op Ap‘¡ R>¡ Mfp ‘Z s¡“y„ ipõÓue õ‘ô$uL$fZ dmsy„ “’u. Q„Ök¡“
rhfpV¡$ R>„v$n¡Ó¡ S>¡ “p¢^‘pÓ L$pd L$ey® R>¡ s¡“¡ rbfv$phsp„ chp“u âkpv$ rdî gM¡ R>¡ L¡$
"rhfpV$“¡ A¡L$ L$qW$“ L$pd rlÞv$u NTg L¡$ n¡Ó d¢ el qL$ep l¥ qL$ blf¡ Dv|$® L$u g¡L$f
cu DÃQpfZp¡ d¢ Dv|$® L$u sfl v$u^® L$p¡ l²p$õh L$v$prQs lu ‘Y$“p ‘X¡$. fqv$a-L$pqae¢ cu
“e¡-“e¡ Qy“¡ l¥ Ap¥f DÞl¢ bM|bu k¡ r“cpep l¥.''1212121212 fv¹$ua-L$pqaep hX¡$ NTgÐh
kp^hpdp„ L$¡hu kamsp dmu R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
270
qL$fZ kyLy$dpqfL$p lp¡ syd L$lp¡ sp¡ fp¡i“u g¡ g|¯
õhfp¡ L$u kpqfL$p lp¡ syd âZe L$u fprN“u g¡ g|¯
rkspfp¢ L¡$ kdyÞv$f d¢ “lps¡ R>p¡X$ Apeu lp¡Qgp¡ ApL$pi N„Np L$u syçlpfu L$f^“u g¡ g|¯
(qL$fZ L¡$ L$iuv$¡, ‘©. 7)
kdN° fus¡ Å¡sp„ A¡hy„ õ‘ô$ ÄZpe R>¡ L¡$ rlÞv$u NTg ‘f„‘fp“p Brslpkdp„
Q„Ök¡“ rhfpV¡$ ‘p¡sp“u NTgp¡“p dpÝed’u ’p¡Xy„$ Dd¡fZ L$fhp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡ s¡ blº^p
kam “uhX$ep¡ R>¡. cph-cpjp A“¡ Arc[ìeL$sn¡Ó¡ Q„Ök¡“ rhfpV$ rlÞv$u NTg ‘f„‘fp“y„
A“ykfZ L$fu“¡ s¡dp„ ‘p¡suL$p‘Ï„ v$pMhu iL$ep R>¡ s’p kp„âsL$pgu“ kdõepAp¡“¡ hpQp
Ap‘hpdp„ s¡d“u NTgp¡A¡ dp¡Vy„$ L$pd L$ey® R>¡.
4.3.3 Np¡‘pgv$pk "“ufS>' :4.3.3 Np¡‘pgv$pk "“ufS>' :4.3.3 Np¡‘pgv$pk "“ufS>' :4.3.3 Np¡‘pgv$pk "“ufS>' :4.3.3 Np¡‘pgv$pk "“ufS>' :
Np¡‘pgv$pk kL$k¡“p "“ufS>'“u NTgp¡ "NursL$p'“p “pd¡ âQrgs R>¡. B.k.
1960 ‘R>u“p kdeNpmpdp„ “ufS>¡ M|b ¿eprs âpàs L$fu. "“ufS> L$u NursL$pA¡',
sufS> L$u ‘psu' s’p "L$p¯fhp NyS>f Nep' S>¡hp k„N°lp¡dp„ Np¡‘pgv$pk“u NTgp¡ k„N°lhpdp„
Aphu R>¡. NTgp¡“p¡ L$p¡B õhs„Ó k„N°l s¡d“u ‘pk¡’u dþep¡ “’u ‘f„sy Nusp¡“u kp’¡
"NursL$p'“p “pd¡ NTgp¡“¡ ‘Z k„N°lhpdp„ Aphu R>¡. rlÞv$u NTg“¡ "NursL$p', "dy[¼sL$p'
S>¡hu rhrh^ k„opAp¡ hX¡$ A¡L$ AgN Ap¡mMpZ A‘phhp“p âeГp¡ ’ep ‘f„sy A¡ S>¡
s¡ NTgL$pf ‘|fsp dep®qv$s füp R>¡. NusL$pf sfuL¡$ "“ufS>' ‘p¡s¡ A¡V$gp S> d|ëehp“
R>¡. kpdprS>L$ Q¡s“p“u kp’¡ kp’¡ rlÞv$u NTg“¡ cpfsue tQs“, Nusp, D‘r“jv$
s¡dS> k|au L$rhAp¡“p skìhya“p rhr“ep¡N hX¡$ A¡L$ “hu qv$ip Ap‘u R>¡. vy$óe„sLy$dpf
‘R>u rlÞv$u NTgn¡Ó¡ Np¡‘pgv$pk “ufS>“p¡ kiL$s AhpS> füp¡ R>¡. â¡d, kp¦v$e®,
hpk“p, d©Ðey“u kp’¡ Nfubu, b¡L$pfu, c|M, AÞepe, ip¡jZ A“¡ A^d® rhfyÙ
“uX$fsp‘|h®L$ “ufS>¡ g¿ey„ R>¡. “ufS>“u NTgp¡“p cph‘n“u QQp® L$fsp„ X$p®. kyd¡ftkl
271
i¥g¡j “p¢^¡ R>¡ L¡$, "Nusp¡ L$u sfl NTgp¢ L$p cu d|g õhf l¥. kp¦v$e®, â¡d, õ’|g Ap¥f
Agp¥qL$L$ âZe L$u “p“p d“p¡v$ipAp¡L¡$ kp’-kp’ ìe’p, h¡v$“p, As©[às, Apip,
Dëgpkk¡ ‘|Z® k^“ Ap¥f õ‘ô$ rQÓ NTgp¢ L$u r“r^ b“ kL¡$ l¥. Apõ’p, Apip
Ap¥f ØY$sp L¡$ õhf L¡$ kp’ Æh“ L$u nZc„Nyfsp Ap¥f r“ershpv$u v$pi®r“L$ Q¡s“p L$p¡
cu ipef“¡ NTgp¢ L$p ârs‘pÛ b“pep l¥. AÝepÐdL¡$ Nlf¡ f„N L¡$ kp’ “ufS> L$u
NursL$pAp¡ d¢ hs®dp“ kde L$u rhk„NrsAp¡ ‘f cu suMp âlpf l¥. NursL$p ep NTg
“ufS> L¡$ âp¥Y$ fQ“pL$pg L$u v$¡“ l¥ rS>“d¢ L$rh A‘“u r“S>sp k¡ D‘f DW$L$f kdpS>
Ap¥f kde kp‘¡n tQs“ L$p¡ fQ“pAp¢ d¢ Dspfsp l¥.''1313131313
âZecph“¡ ìe¼s L$fsu “ufS>“u NZgp¡dp„ ‘f„‘fpNssp A“ychpe R>¡. Dv|$®-
apfku NTg ‘f„‘fpdp„ â¡d, BíL$“u S>¡ ^pfp dm¡ R>¡ s¡“y„ A“ykfZ “ufS>dp„ ‘Z Å¡hp
dm¡ R>¡. âZecph“p rhfl, rdg“, lj®, ip¡L$, BÃR>p Apqv$“y„ ApL$g“ ‘f„‘fpNs
âZe cph“¡ ìe¼s L$f¡ R>¡.
A‘“¡ "f„N-fy‘ ‘¡ Bs“p sp¡ “ Bsfp Np¡fu
Sy>ëa kp¡“¡ L$u e¡ Qp¯v$u d¢ bv$g Åe¡Nu
(“ufS> L$u ‘psu, ‘©. 119)
Al] "Np¡fu' iåv$âep¡N “ufS>“u ‘p¡sp“u v$¡Z R>¡. Afbu-apfku NTgdp„
râesdp dpV¡$ "kpL$u' iåv$ h‘fpe R>¡ s¡“u S>ÁepA¡ “ufS>¡ râesdp dpV¡$ "Np¡fu' iåv$
âep¡Æ“¡ Afbu-apfku-Dv|$® ‘f„‘fp“¡ bv$ghp“p¡ S> “l] ‘f„sy âZe cph“¡ cpfsue-
‘qfâ¡ÿedp„ fS|> L$fhp“p¡ e’p’® âeГ L$ep£ R>¡. cpfsue õÓu“p Q|X$u, Qp„v$gp“¡ NTgdp„
õ’p“ Ap‘u“¡ âZecph“y„ hpõsrhL$ ê$‘ âNV$pìey„ R>¡.
Q|qX$ep¯ L$fsu l¥ S>¥k¡ qL$ku rkÞv|$f L$u epv$
e|¯ lu "“ufS>' L$u L$cu epv$ syçl¢ Ape¡Nu
(“ufS> L$u ‘psu, ‘©. 119)
272
"ApÐdp-‘fdpÐdp', "Æh-rih'“u S>¡ dpÞesp cpfsue qagk|au kp’¡ hZpe¡gu
R>¡ s¡“¡ "“ufS>¡' ‘p¡sp“u NTgp¡dp„ A¡L$ Sy>v$p S> A„v$pS>dp„ fS|> L$fu R>¡. õÓu-‘yfyj A¡L$
rkL$L$p“u b¡ bpSy> R>¡ A¡hy„ “l] ‘f„sy ifuf b¡ A“¡ ApÐdp A¡L$ A¡ cph“u hpQp Ap‘u
R>¡. âZecph“y„ Aphy„ EÝh®ê$‘ cpfsue ê$‘-f„N A“¡ hpsphfZ“¡ âNV$ph“pf b“u fl¡
R>¡.
rS>õd v$p¡ lp¡L¡$ cu qv$g A¡L$ lp¢ A‘“¡ A¡k¡
d¡fp Ap¯ky s¡fu ‘gL$p¢ k¡ DW$pep Åe¡
(“ufS> L$u ‘psu, ‘©. 130)
"“ufS>'“u NTgp¡dp„ gp¥qL$L$ âZecph Agp¥qL$L$sp ^pfZ L$f¡ R>¡. âZe“u
õ’|msp k|ÿdsp sfa Nrs L$f¡ R>¡ Ðepf¡ "BíL$¡-rdÅÆ', "BíL¡$-lL$uL$u'“y„ Mfy„ ê$‘
Ørô$Np¡Qf ’pe R>¡. âZecph“u Aphu v$pi®r“L$sp NTgdp„ Ah“hp„ ê$‘p¡ âNV$ph¡ R>¡.
“ufS>“u NTgp¡dp„ v$¡Mpsu kfmsp“u ‘pR>m A¡L$ âL$pf“u k„Ly$gsp fl¡gu R>¡ s¡ cpjpL$ue
k|ÿdspdp„ Ry>‘pe¡gu R>¡.
ld s¡f¡ àepf d¢ A¡ epf elp¯ sL$ ‘lº¯Q¡
S>lp® el c|g Ne¡ ld qL$ L$lpƒ sL$ ‘lº¯Q¡
“ hp¡ op“u, “ hp¡ Ýep“u, “ rbfld hp¡ i¡Mhp¡ L$p¡B Ap¥f ’¡ Å¡ s¡f¡ dL$p¯ sL$ ‘lº¯Q¡
A¡L$ kv$u sL$ “ ‘lº¯Q¡Nu vy$r“ep kpfuA¡L$ lu O|¯V$ d¢ v$uhp“¡ S>lp¯ sL$ ‘lº¯Q¡
(NTg¡ lu NTg¡, ‘©. 80 k„‘p. i¡fS>„N NN®)
hpõshdp„ "“ufS>'“u NTgp¡dp„ AÝepÐdcph Ørô$Np¡Qf ’pe R>¡. Æh““u
nZc„Nyfsp, d©Ðey s’p Adfsp“¡ "“ufS>' ‘p¡sp“u Ørô$’u d|ghhp“p¡ âeГ L$f¡ R>¡.
dp“hr“ers A“¡ Æh““u hpõsrhL$sp“p¡ õhuL$pf L$fu“¡ Qpgsu "“ufS>'“u NTgp¡dp„
AÝepÐd“y„ Ap„^my„ A“yL$fZ “’u ‘f„sy Æh““u kÃQpBdp„’u âpàs ’e¡gu kdS>Z
273
R>¡, L$lp¡ L¡$ A¡L$ KX$u A“yc|rs R>¡ A“¡ Ap A“yc|rs“y„ KX$pZ "“ufS>'“u NTgp¡dp„
âNV$ey„ R>¡.
v$pN dyS>d¢ l¥ qL$ syS>d¢ el ‘sp L$b lp¡Np
dp¥s S>b Ape¡Nu L$‘X¡$ rgA¡ ^p¡b“ L$u sfl
lf qL$ku i¿k L$u qL$õds L$p elu l¥ qL$õkpApep fpÅ L$u sfl, ÅA¡Np r“^®“ L$u sfl
(NTg¡ lu NTg¡, ‘©. 80 k„‘p. i¡fS>„N NN®)
"“ufS>'“p¡ AÝepÐdcph Æh““u kÃQpB kp’¡ Å¡X$pe¡gp¡ R>¡. A¡ L$p¡B L$W$u“
s‘òep®, h°s, ‘|Å, D‘pk“p L¡$ bpü ApX„$bfp¡“p¡ õhuL$pf L$fhp“¡ bv$g¡ "S>“ k¡hp
A¡S> âcy k¡hp'dp„ dp““pfp¡ R>¡.
qL$ku L¡$ S>¿d L$p¡ dfld qv$ep l¥ Nf s|“¡
kdS> g¡ s|“¡ Myv$p L$u lu b„v$Nu L$u l¥
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 121)
^d®“p “pd¡ Qpgsu A„^p^|„^u’u "“ufS>'“¡ kMs “afs R>¡. ìe[¼s ‘p¡s¡ ^d®“p
“pd¡ ‘p¡sp“p¡ õhp’® kp^¡ L¡$ ^d®“p “pd¡ ’sp rhrh^ TOX$pAp¡ BÐepqv$ ‘f ApLfp âlpfp¡
"“ufS>' ‘p¡sp“u NTgp¡dp„ L$ep£ R>¡.
Ab sp¡ BL$ A¡kp bfL$ d¡fp s¡fp Bdp“ lp¡
BL$ sfa Nusp lp¡ rS>kd¢ BL$ sfa Ly$fAp“ lp¡
L$pi A¡ku cu dlp¡åbs lp¡ L$cu Bk v$¡i d¢d¡f¡ Of D‘hpk lp¡ S>b s¡f¡ Of fdÅ“ lp¡
dS>lbu TOX¡$ e¡ A‘“¡ Ap‘ kb rdV$ Åe¢N¡Ap¥f Ly$R> lp¡L$f “ Nf BÞkp“ hl BÞkp“ lp¡
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 125)
^d®“p “pd¡ ’su tlkp“¡ ‘Z “ufS>¡ L$V$pnde fus¡ d|L$u Ap‘u R>¡.
274
M|“ L¡$ v$pN l¥ v$pd“ ‘¡ S>lp¯ kÞsp¡ L¡$s| hlp¯ L$p¥“ k¡ "“p“L$' L$p¡ kv$p v$¡sp l¥
A¡L$ A¥kp cu hp¡ suf’ l¥ d¡fu ^fsu ‘fL$prsgp¡ L$p¡ S>lp¯ d[Þv$f cu vy$Ap v$¡sp l¥
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 127)
kp„âs kdedp„ ^d® dpÓ “pd“p¡ S> flu Nep¡ R>¡. ^d®“p “pd¡ gp¡L$p¡ kp’¡
R>¡sfr‘¡X$u L$fphphpmp A“¡L$ gp¡L$p¡ R>¡. S>¡Ap¡ ^d®“¡ ^„^p¡ dp“¡ R>¡, s¡hp gp¡L$p¡“u dp“rkL$sp
‘f “ufS>¡ âL$pi a¢L$ep¡ R>¡.
L$gd L$p¡ a¢L$, dpgp lp’ d¢ g¡
^fd L¡$ “pd ‘f ^Þ^p blºs l¦
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 131)
hs®dp“ kdedp„ Æh“ sfa“u Apõ’p qv$“ârsqv$“ s|V$su Åe R>¡. dp“hue
d|ëep¡ A“¡ Æh“ d|ëep¡dp„ Aph¡gp ‘qfhs®““p ‘qfZpd¡ Aphu d|ëeNs kdõepAp¡
Dv¹$chu R>¡. ^d®Ns kdõep“¡ ìe¼s L$fsp¡ "“ufS>'“p¡ A¡L$ i¡f Sy>Ap¡. S>¡dp„ Bðf
sfa“u OV$su Apõ’p A“¡ c¼s“p DÃR©>„Mg‘Zp“¡ hpQp dmu R>¡.
fp¡S> lu lp¡s¡ Ne¡ c¼s ANf DÃR©>„Mg
X$f l¥ d„qv$f d¢ “ k|fs lu “S>f Ape¡Nu
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 119)
dp“hue rhê$‘sp A“¡ s¡“u A„v$f ‘X¡$gu bv$uAp¡“¡ s¡“u ApL$p„npAp¡, hpk“pAp¡“¡
"“ufS>¡' kplrS>L$sp’u r“ê$‘u Ap‘u R>¡. dp“hue kæesp“y„ bv$gpe¡gy„ ê$‘ âNV$phhp“p¡
âbm ‘yfyjp’® "“ufS>¡' L$ep£ R>¡. d“yóe ‘p¡s¡ d“yóeÐh“¡ Mp¡sp¡ füp¡ R>¡. L$p„rQX$p“u S>¡d
ê$‘ bv$gsp d“yóe“¡ A“¡ s¡“u Mp¡Mgsp“¡ Myëgu ‘pX$hp“y„ L$pd "“ufS>¡' ‘p¡sp“u
NTgp¡dp„ L$ey¯ R>¡.
bps Ab L$fs¡ l¥ L$sf¡ cu kdÞv$f L$u sfl
gp¡N Bdp“ bv$gs¡ l¥ L¡$g¡ÞX$f L$u sfl
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 122)
275
ld“¡ v$¡M¡ Å¡ Q¡lf¡ e¡ BÞkp“ L¡$ldL$p¡ A‘“¡ ‘¡ ird®Þv$Nu Ap NB !
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 123)
blpf’u kpfp¡ v$¡Mpsp¡ dp“hu A„v$f’u L¡$V$gp¡ M|„Mpf lp¡e R>¡ s¡“p¡ L$p¡B S> A„v$pS>
dmsp¡ “’u ‘f„sy hpõshdp„ S>epf¡ d“yóe“p¡ Aphp¡ ‘qfQe ’pe R>¡ Ðepf¡ S> s¡“p
Akgu Ql¡fp“u Ap¡mM âpàs ’pe R>¡. d“yóe“p Ql¡fp“u ‘pR>m Y„$L$pe¡gp¡ A¡L$ buÅ¡
Ql¡fp¡ L¡$hp¡ cep“L$ lp¡e R>¡ A’hp ifpau“p¡ X$p¡m L$fsp dp“hu“u buÆ bpSy> L¡$hu R>¡
s¡“¡ Qqfsp’® L$fhp“p¡ âeГ "“ufS>¡' ‘p¡sp“u NTgp¡dp„ L$ep£ R>¡.
bv$“ ‘¡ rS>kL¡$ ifpas L$p ‘¥fl“ v$¡Mp
hp¡ Apv$du cu elp¯ ld“¡ bv$Qg“ v$¡Mp
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 120)
Aphp d“yóe“u cusf L$pmu-DS>mu bÞ“¡ bpSy>Ap¡“p„ v$i®“ ’pe R>¡. klS>sp“u
‘pR>m cep“L$sp ‘Z ‘X¡$gu lp¡e R>¡. dp“hue Ql¡fp“u ‘pR>m k„Np¡r‘s Ap bÞ“¡
bpSy>Ap¡“p„ v$i®“ "“ufS>¡' L$fpìep„ R>¡.
L$ep AS>b QuS> l¥ BÞkp“ L$p qv$g cu r“fS>
dp¡d r“L$gp e¡ L$cu sp¡ L$cu ‘Ð’f r“L$gp
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 126)
d“yóe“p Aphp blºê$‘u Ql¡fp“¡ bv$gu“¡ s¡“¡ Mfp A’®dp„ d“yóe b“phhp“u
hps ‘Z "“ufS>¡' L$fu R>¡.
Ab sp¡ dS>lb L$p¡B A¡kp cu Qgpep Åe¡
rS>kd¢ BÞkp“ L$p¡ BÞkp“ b“pep Åe¡
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 130)
"“ufS>' d“yóe“u A„v$f ‘X¡$gp kpfp NyZ“¡ ‘Z rbfv$ph¡ R>¡. vy$íd“ lp¡hp R>sp„
A¡ ‘pR>m’u lºdgp¡ L$fsp¡ “’u A¡d L$lu“¡ "“ufS>¡' A„Ns A“¡ “ÆL$“p d“yóep¡“u
cep“L$sp“¡ spL$u R>¡. bv$gpsp kde“p„ ‘qfdpZp¡ A“¡ s¡dp„ Aph¡gp„ ‘qfhs®“p¡“¡ M|b
276
TuZhV$’u "“ufS>¡' ‘p¡sp“u NTgp¡dp„ Apg¡¿ep„ R>¡. dp“hue tlkp“¡ âsuL$pÐdL$ Y$b¡
d|L$sp„ S>Zph¡ R>¡ L¡$,
s¡fp bpÅf sp¡ dl„Np blºs l¥glŸ qaf L$ep¢ elp¯ kõsp blºs l¥
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 131)
d“yóe“y„ Bdp“ L¡$hy„ h¡Qpe R>¡ s¡“u fS|>Aps "“ufS>' A¡L$ ApNhp A„v$pS> kp’¡
L$f¡ R>¡. d“yóe A“¡ aqfísp hÃQ¡“u c¡v$f¡Mp ‘Z bsphu Ap‘hp“p¡ âeГ "“ufS>¡'
L$ep£ R>¡.
ld“¡ AphpS> Å¡ b¡Qu sp¡ qL$ep L$ep A‘fp^
rS>Þk L$u sfl k¡ Bdp“ elp¯ rbL$s¡ l¥
D“L$u dlqag d¢ NyS>f lp¡ cgp L¥$k¡ A‘“uld sp¡ BÞkp“ l¥ bk Ap¥f hp¡ aqfís¡ l¥
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 140)
bv$gpsp kde A“¡ ‘qfh¡i“¡ ‘|fp kpdÕe® kp’¡ fS|> L$fhp“p¡ âeГ “ufS>¡ L$ep£
R>¡. Apõ’p“p âsuL$ kdp“ k„sp¡“p ApQfZdp„ Aph¡gp bv$gph“¡ ìe¼s L$fsp„ L$l¡ R>¡.
Sy>bp¯ l¥ Ap¥f, bep¯ Ap¥f, DkL$p dsgb Ap¥fAÆb ApS> L$u vy$r“ep L$p ìepL$fZ v$¡Mp
g|V¡$f¡ X$pL|$ cu A‘“¡ ‘¡ “pS> L$f“¡ gN¡DÞlp¢“¡ ApS> Å¡ k„sp¡ L$p ApQfZ v$¡Mp
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 120)
fpS>L$ue ‘qf[õ’rs“¡ ‘Z Myëgu ‘pX$u“¡ s¡dp„ Qpgsp c°ô$pQpf, R>m-L$‘V$,
M¢Qp-M¢Qu A“¡ hlpgp-v$hgp“u “urs s¡dS> AZAphX$s, AgpeL$ps“¡ âNV$ L$fhp“p¡
‘|fsp¡ âeГ L$ep£ R>¡.
rS>“L$u Myíby k¡ L$p¡B “ ‘lQp“ ’u
D“L¡$ Of aŸgp¢ L$u ‘pgL$u Ap NB !
277
Ab A„^¡fp¡ L¡$ OV$“¡ L$u Apip “l]Ab kh¡f¡ L$u L$p¡B “ Dçduv$ l¥
dp¡dbsu cu rS>“k¡ “l] S>g kL$uD“L¡$ lp’p¢ d¢ kb fp¡i“u Ap NB !
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 123)
S>epf¡ v$¡i“y„ ipk“ Aep¡Áe ìe[¼s“p lp’dp„ lp¡e R>¡ Ðepf¡ v$¡i“u lpgs M|b
S> Mfpb ’pe R>¡. Aphp Aep¡Áe ìe[¼sAp¡ S>epf¡ v$¡i“y„ ipk“ Qgphu füp R>¡ Ðepf¡
“ufS>¡ L$f¡gu L$ë‘“p L¡$hu e’p’® W$f¡ R>¡.
A‘“¡ v$¡i L$u lpgs dyS>L$p¡ rbgLy$g h¥ku qv$Msu l¥
S>¥k¡ bpS> L¡$ ‘„S>¡ d¢ BL$ Np¡f¥ep L$p bÃQp ’p
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 132)
v$¡i“y„ kyL$p“ S>epf¡ Aphp ìe[¼s“p lp’dp„ Åe R>¡ Ðepf¡ Nfubu, b¡L$pfu,
ip¡jZ, c°ô$pQpf, c|Mdfp¡ S>¡hu A“¡L$ kdõepAp¡ kÅ®e R>¡. d“yóe ‘p¡s¡ qv$“-
‘°rsqv$“ A“¡L$ kdõepAp¡“p¡ kpd“p¡ L$fsp„ L$fsp„ d|ëelu“ b“u Åe R>¡. L$pfdu
dp¢Ohpfu“p ‘qfZpd¡ d“yóe ‘p¡s¡ kõsp¡ ’B Nep¡ R>¡ s¡hp cph“u Arcìe[¼s Sy>Ap¡.
L$ep AS>b v$p¥f l¥ vy$r“ep L$p ApS>L$g gp¡Np¡
rdË$u sp¡ dl¯Nu l¥ BÞkp“ dNf kõs¡ l¥
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 137)
v$¡idp„ Ecu ’e¡gu Aphu rhL$V$ ‘qf[õ’rs dpV¡$ fpS>L$ue ipkL$p¡ S> S>hpbv$pf
R>¡. v$¡i“u Nfubu, ip¡jZ, AÐepQpf, c°ô$pQpf S>¡hu kdõepAp¡ dpV¡$ fpS>L$ue ‘n
S> S>hpbv$pf R>¡ A¡ rhjeL$ "“ufS>'“p¡ A¡L$ i¡f Sy>Ap¡.
Nfub L$ep¢ “ fl¡ v$¡i L$u kpfu bõsu
l¦ L¦$v$ Myriep¯ kcu A¡L$ lu Ofp“¡ d¢
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 143)
Ap^yr“L$ “NfÆh““u rhê$‘sp“¡ A“¡ s¡“p v|$rjs Ql¡fp“¡ âNV$phhp“p¡ âeГ
278
‘Z "“ufS>¡' L$ep£ R>¡. “NfÆh““u R>m-L$‘V$p¡, Qp¡fu, g|„V$-apV$, bp¡çb ^X$pL$p,
A‘lfZ, M|“, R>¡X$su S>¡hu A“¡L$ kdõepAp¡“p rQÓZ hX¡$ il¡fuÆh““u v|$rjssp“¡
âNV$phu R>¡.
S>b cu Bk ilf d¢ L$df¡ k¡ d¦ bplf “uL$gpd¡f¡ õhpNs L$p¡ lf¡L$ S>¡b k¡ M„S>f r“L$gp
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 126)
Nfubu, ip¡jZ A“¡ R>„sf‘]X$u“p rQÓ“¡ ‘Z ìe¼s L$fhp“p¡ ‘yfyjp’® "“ufS>'“u
NTgp¡dp„ ’e¡gp¡ Å¡hp dm¡ R>¡.
dyS>L$p¡ Dk h¥Û L$u rhÛp ‘¡ sfk Apsp l¥
c|M¡ gp¡Np¢ L$p¡ Å¡ k¡ls L$u v$hp v$¡sp l¥
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 127)
Ap v$¡i“u S>“sp“¡ S>¡ L$p¡B õhà“y„ bsphhpdp„ Aph¡ sp¡ A¡ c|¿ep ‘Z k|B
iL¡$ R>¡. A¡hp cph“p Apg¡M“ Üpfp "“ufS>¡' A¡L$ âL$pf“p¡ lmhp¡ ìe„N L$ep£ R>¡.
"“ufS>'“u NTgp¡dp„ Aphu ìe„NpÐdL$ kplrS>L$sp Å¡hp dm¡ R>¡. vy$óe„sLy$dpfdp„ S>¡
Ap¾$p¡i, ApN R>¡ s¡“u S>ÁepA¡ "“ufS>'dp„ lmhpi R>¡, N„cufsp R>¡.
c|Mp kp¡“¡ L$p¡ cu s¥epf l¥ e¡ v$¡i d¡fp
Ap‘ ‘qfep¢ L¡$ Dk¡ ¿hpb qv$Mps¡ frle¡
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 128)
Al] fpS>L$ue L$V$pn ìe¼s ’ep¡ R>¡, "c|Mp kp¡“¡ L$p¡ s¥epf l¥ e¡ v$¡i d¡fp' A“¡
"‘qfep¢ L¡$ ¿hpb qv$Mps¡ frle¡'dp„ cpjpL$ue ìe„N sp¡ R>¡ S> ‘Z kp„âs ‘qf[õ’rs“u
rhk„Nssp“u L$ê$Zp ‘Z R>¡, ip¡jZ ‘Z R>¡ A“¡ Adp“hue L©$Ðe“u rhX„$bZp ‘Z R>¡.
"“ufS>'“u Ap ìe’p-‘uX$p“y„ ApL$g“ s¡d“u NTgp¡dp„ ’ey„ R>¡. kpdprS>L$ Akdp“sp,
rhk„NrsAp¡ A“¡ rhX„$bZpAp¡“¡ X$pdhp“p¡ ‘|fsp¡ âeГ L$ep£ R>¡ Ðepf¡ A¡“p„ vy$ó‘qfZpdp¡
‘Z cp¡Nhhp„ ‘X$ep„ R>¡.
279
kde“¡ S>b cu A„^¡fp¢ k¡ v$p¡õsu L$u l¥,
S>gpL¡$ A‘“p lu Of, ld“¡ fp¡i“u L$u l¥.
kb|s l¥ d¡f¡ Of d¢ ^yA¯ L¡$ e¡ ^åb¡,L$cu elp¯ ‘¡ DÅgp¡“¡ Myv$Myiu L$u l¥.
L$cu cu h¼s“¡ D“L$p¡ “l] dyApa qL$ep,rS>Þlp¢“¡ vy$rMep¢ L¡$ AíL$p¡ k¡ qv$ëgNu L$u l¥
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 121)
"r“fS>¡' NTg“p dpÝed hX¡$ kpdprS>L$ hpõsh“¡ fS|> L$fhp“p¡ ‘|fsp¡ âeГ L$ep£
A“¡ gp¡L$p¡ kdn ‘p¡sp“u hps“¡ W$p¡k fus¡ d|L$u, gp¡L$L$ëepZ“p Ap L$pe®dp„ gp¡L$p¡“¡ ‘Z
c¡mhhp“p¡ âeГ L$ep£.
ÅNs¡ frlA¡ S>dp“¡ L$p¡ S>Nps¡ frle¡
d¡fu AphpS> d¢ AphpS> rdgps¡ frle¡
(“ufS> L$u ‘psu. ‘©. 128)
"r“fS>'“u NTgp¡“p¡ cph‘n â¡d, kp¦v$e®, AÝepÐd s¡dS> kpdprS>L$ hpõsh“u
^fp¡lf ‘f fQpe¡gp¡ R>¡. kdpS>Æh“dp„ ‘X¡$gu A“¡L$ rhX„$bZpAp¡“¡ "“ufS>¡' L$Õeê$‘
Apàey„ R>¡. ‘qfZpd¡ NTg Æh“’u “psp¡ sp¡X$su “’u bgL¡$ dp“hue Æh““p„ rhrh^
‘pkp„Ap¡“¡ ‘|fp kpdÕe®’u ìe¼s L$fhp d’¡ R>¡. "“ufS>¡' Ap rhrh^ cphp¡“p Apg¡M“dp„
âep¡S>¡g cpjp A“¡ Arcìe[¼s L¡$hp„ R>¡ s¡“u QQp® L$fuA¡.
"“ufS>'“u NTgp¡“u cpjp kfm A“¡ klS> lp¡B ku^u qv$g“¡ õ‘i£ R>¡. Dv|$®
i¥gu“p¡ õ‘ô$ âcph "“ufS>'“u NTgp¡ D‘f hsp®e R>¡ s¡d R>sp„ Dv|$® iåv$p¡“y„ rb“S>ê$fu
hmNZ v$pMìey„ “’u. Ap k„v$c£ d^y MfpV¡$ gM¡ R>¡ L¡$, "“ufS> L$u NTgp¡ L$u cpjp
d¦ ld¢ Dv|$® L¡$ iåv$p¢ L$p âep¡N qv$MpB v$¡sp l¥ qL$Þsy DÞlp¢“¡ Dv|$® L¡$ qL$gô$$ iåv$p¡ L$p
âep¡N “lu qL$ep l¥ bgqL$ bp¡gQpg L$u cpjp L$p¡ lu DÞlp¡“¡ A‘“u NTgp¢ d¢ A‘“pep
l¥. rië‘ L$u L$kp¡V$u ‘f cu D“L$u NTg¡ Mfu Dsfsu l¥.'1414141414 rlÞv$u-Dv|$® cpjp“p rdî
280
ê$‘“¡ ‘Z âNV$pìey„ R>¡ sp¡ iyÙ rlÞv$udp„ ‘Z NTgp¡ gMu R>¡.
qv$g S>hp¯, k‘“¡ S>hp®, dp¥kd S>hp¯, ib cu S>hp¯
sydL$p¡ dyS>k¡ Bk kde k|“¡ d¢ rdg“p QprlA¡
(NTg¡ lu NTg¡, ‘©. 82, k„‘p. i¡fS>„N NN®)
"“ufS>¡' NTgp¡dp„ âsuL$pÐdL$sp ‘Z v$pMhu R>¡. rhrh^ âsuL$p¡“p dpÝed’u
‘p¡sp“u hps“¡ A’®kcf fus¡ d|L$hp“p¡ e’p’® âeГ "“ufS>¡' L$ep£ R>¡. Å¡ L¡$ "“ufS>'“u
kplrS>L$sp S> Aphp„ âsuL$p¡ OX$u L$pY¡$ R>¡, A¡ dpV¡$“p¡ kcp“sp ‘|h®L$“p¡ L$p¡B âep¡N “’u
S>Zpsp¡. S>¡dL¡$,
l¥ blºs A¯r^epf Ab k|fS> r“L$g“p QprlA¡
rS>k sfl k¡ cu lp¡ el dp¥kd bv$g“p QprlA¡.
(NTg¡ lu NTg¡, ‘©. 82, k„‘p. i¡fS>„N NN®)
fØua-L$pqaep, dÐgp-d¼sp“u bpbsdp„ ‘Z "“ufS>¡' õhê$‘Ns Qyõssp, k„Ly$gsp
Åmhhp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡. fØua-L$pqaep L¡$ dÐgp-d¼sp“p âep¡Np¡ D‘f Ýep“ L¡$[ÞÖs
“ L$fsp„ NTg“u Ap„sqfL$ gpnrZL$spAp¡“¡, cph“¡ ‘|fp kpdÕe®’u âNV$phhp“p¡ âeГ
L$ep£ R>¡. OZu S>ÁepA¡ L$pqaep s|V¡$ R>¡ ‘f„sy "“ufS>¡' Aphp„ õhê$‘Ns b„^“p¡“¡ lmhpi’u
gu^p„ R>¡. "“ufS>'“u NTgp¡“u Arcìe[¼s ApL$j®L$ flu R>¡. rb“S>ê$fu iåv$p¡ âep¡S>ep
rh“p cph“u ku^u Arcìe[¼s D‘f Ýep“ L¡$[ÞÖs L$fu“¡ kÛ âÐepe“ kp^hpdp„ ^pfu
kamsp âpàs ’B R>¡. ‘p¡sp“u NTgp¡“¡ "NrsL$p' A¡hy„ “pdprc^p“ L$ey¯ lp¡hp R>sp„ apfku
R>„v$ipõÓ“p r“edp¡“¡ Åmhhp“p¡ ‘|fsp¡ âeГ "“ufS>¡' L$ep£ R>¡.
Apd, cph, cpjp A“¡ Arcìe[¼s“u Ørô$A¡ Å¡sp„ "“ufS>'“u NTgp¡ rlÞv$u
NTgn¡Ó¡ ‘p¡sp“u ApNhu A“¡ Agpev$u R>p‘ ^fph¡ R>¡. â¡d, kp¦v$e®, AÝepÐd s’p
kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡“p Apg¡M“ hX¡$ "“ufS>' â’d ‘„[¼s“p NTgL$pfp¡dp„ õ’p“
âpàs L$f¡ R>¡. s¡dZ¡ NTg“u õhê$‘Ns Qyõssp, k„Ly$gsp“¡ Åmhu fpMhp“p¡ âeГ
L$ep£ R>¡.
281
Ly¯$Af b¡Q¡“ :Ly¯$Af b¡Q¡“ :Ly¯$Af b¡Q¡“ :Ly¯$Af b¡Q¡“ :Ly¯$Af b¡Q¡“ :
Ap^yr“L$ rlÞv$u NTgL$pfp¡dp„ Ly¯$Af b¡Q¡““y„ “pd M|b S> dlÐh“y„ NZpe R>¡.
"iprdep“¡ L$p¯Q L¡$' (1983), "dlphf HÞsÅfp¡ L$p' (1983), "f[õkep¯ ‘p“uL$u'
(1987), "‘Ð’f L$u bpkyfu' (1992), "ApN ‘f L„$v$ug' (1993), "Ap¯r^ep¡ d¢ ‘¡X$'
(1997), "ApW$ kyfp¡ L$u bp¯kyfu' (1997), "Ap¯N“ L$u AgN“u' (1997), "sp¡
kybl lp¡' (2000), "L$p¡B AphpS> v$¡sp l¥' (2005) S>¡hp NTg k„N°lp¡dp„ s¡d“u
NTgp¡ k„N°rls R>¡. kp„âs dp“hÆh““u Nrs-rhr^Ap¡“y„ rQÓ Ly¯$Af b¡Q¡““u NTgp¡dp„
M|b S> ky„v$f fus¡ Tugpey„ R>¡. dp“hu“u A“¡L$ kdõepAp¡, eps“pAp¡“¡ k„h¡v$“pÐdL$
fus¡ ìe¼s L$fu“¡ dp“hÆh““u rhk„NrsAp¡“¡ hpQp Ap‘u R>¡. A“¡L$ ìe’p-‘uX$pdp„
k‘X$pe¡gp d“yóe“u ìe[¼sNs kdõepAp¡“¡ kpdprS>L$ê$‘ Ap‘u“¡ s¡“u lspip, r“fpip,
ìe’p-‘uX$p, ce, c|M, ip¡jZ, AÐepQpf S>¡hp Ak„¿e âñp¡“¡ Al] d|L$u Apàep
R>¡. kpdprS>L$, fpS>L$ue Akdp“sp A“¡ rhk„NrsAp¡“u kp’¡ kp’¡ âZecph“y„ k„erds
ê$‘ ‘Z Ly¯$Af b¡Q““u NTgp¡dp„ ìe¼s ’ey„ R>¡. kp¦v$e® cph“y„ k|ÿd A“¡ k„erds
Apg¡M“ âZecph“u “hu A’®hÑpAp¡ ^pfZ L$f¡ R>¡. ‘rhÓsp A“¡ Agp¥qL$L$ kp¦v$e®“u
Apcp âNV$phsy„ rQÓ Sy>Ap¡.
d©N-du“-L$dg-M„S>“ D‘dp“ fl¡ rS>“L¡$
D“ “¥“ L$p¡ B“ kbL$p D‘dp“ qL$ep ÅA¡
rS>k ApN d¢ S>g“¡ k¡ d“ Ap¥f r“Mfsp l¥Dk ApN d¢ S>g“¡ L$p Afdp“ qL$ep ÅA¡
hp¡ ê$‘ l¥ ep L$p¡B iyc eo L$u h¡v$u l¥Dk ê$‘ ‘¡ k„ed L$p brgv$p“ qL$ep ÅA¡
d„qv$f L$u sfl rS>kL$p Apgp¡L$ r“Mfsp l¥Dk ê$‘ L$p v$i®“ L$f kçdp“ qL$ep ÅA¡
(dlphf HsÅfp¡ L$p, ‘©. 26)
282
‘f„‘fpNs âZecph“y„ bv$gpe¡gy„ ê$‘ Al] âNV$ey„ R>¡. d„qv$f“u S>¡d ‘rhÓ A“¡
Apcpd„qX$s kp¦v$e® dpÓ hpk“p“y„ L¡$ÞÖ “l] ‘f„sy kçdp““¡ ‘pÓ R>¡. Ap’u S> ‘p¡sp“u
râesdp“p lp’p¡“u dl¢v$u ‘Z A¡L$ AgN A„v$pS>dp„ d|L$hp“u hps L$f¡ R>¡.
L$g kybl “e¡ f„N L$u gpgu d¢ rdg|„Np
Bk fps dyS>¡ A‘“u l’¡gu ‘¡ fQp gp¡
^X$L$“ L$u sfl L$pd d¢ ApÅJNp A¡L$ qv$“N|„N¡ L$u hkuAs lŸƒ dyS>¡ qv$g ‘¡ rgMp gp¡
(dlphf HsÅfp¡ L$p, ‘©. 34)
‘f„‘fpNs NTgi¥gudp„ Aph¡gp¡ bv$gph cpfsue dp“rkL$sp“¡ ‘Z Qqfsp’®
L$fu Ap‘¡ R>¡. õÓu“y„ hpk“pde Apg¡M“ “l] ‘f„sy Ap„sqfL$ kp¦v$e®“u Arcìe[¼s
rlÞv$u NTg“u bv$gpe¡gu sprkf“¡ fS|> L$f¡ R>¡. rhfl-rdg““u nZp¡dp„ ‘Z Ap cph
S>mhpep¡ R>¡.
r’fL$f, L$p¯‘L$f, lƒkL$f, kldL$f, ifdpL$f
qL$ku “pSy>L$ l’¡gu ‘f l’¡gu Myg NB lp¡Nu
L$cu v$‘®“, L$cu Ly„$Ly$d, L$cu tbqv$ep, L$cu L$pS>ghp¡ A‘“¡ b„v$ L$df¡ d¢ AL¡$gu Myg NB lp¡Nu
(dlphf HsÅfp¡ L$p, ‘©. 44)
âZecph“y„ bv$gpe¡gy„ ê$‘ ‘Z Ly¯$Af b¡Q¡“¡ âNV$pìey„ R>¡. rhfl-ìe’p“u kp’¡
kp’¡ â¡du“u aqfepv$p¡, Ap„kyAp¡ A“¡ AL$r’s cphp¡“¡ hpQp Ap‘u R>¡.
el h¼s L$u lu bps l¥ ‘Þ“¡ rbMf Ne¡
h“p® sp¡ A‘“p qv$g cu l¯ku L$u qL$spb ’p
lp¯, syd cu rS>k¡ sp¡X$ L¡$ ApN¡ r“L$g Ne¡hp¡ ¿hpb d¡fu “]v$ L$p ‘lgp Nygpb ’p
(dlphf HsÅfp¡ L$p, ‘©. 77)
283
â¡dcÁ“sp“y„ fp¡QL$ Øô$p„s "^yAp¯' NTgdp„ ìe¼s ’ey„ R>¡. âZe“u ApN byTsp„
S> k„b„^p¡dp„ A¡hu rsfpX$ ‘X¡$ R>¡ L¡$ A¡ k„b„^p¡ ^ydpX$p“u S>¡d rhM¡fpB Åe R>¡.
àepf cu A¡L$ ApN l¥ el ApN byTs¡ lu "Ly¯$Af'A¡L$ qfís¡ L$u sfl lu s|V$ Åsp l¥ ^y¯Ap
(dlphf HsÅfp¡ L$p, ‘©. 73)
A¡L$ S>ÁepA¡ râesdp kp’¡“u dygpL$ps L¡$hu epv$Npf A“¡ fp¡dp„QL$ b“u R>¡ s¡
rhi¡ L$l¡ R>¡ L¡$,
A‘“¡ d“ d¢ lu AQp“L$ e|¯ kS>g lp¡ ÅA¢N¡
L$ep Mbf ’u Ap‘k¡ rdgL$f NTg lp¡ ÅA¢N¡
el qL$k¡ dpg|d ’p hp¡ h¼s cu Ap ÅA¡NpAp‘ d¡fu rS>v$„Nu L¡$ fpriag lp¡ ÅA¢N¡
(dlphf HsÅfp¡ L$p, ‘©. 31)
kpdprS>L$ ìehõ’p âÐe¡“p¡ Ap¾$p¡i ‘Z Ly¯$Af b¡Q¡““u NTgp¡dp„ ìe¼s ’ep¡
R>¡. dp“hu ‘p¡s¡ ‘p¡sp“u d|mc|s âp’rdL$ S>ê$qfepsp¡ ‘Z kl¡gpB’u âpàs L$fu iL$sp¡
“’u. qv$“cf L$pmu dS|>fu L$fu, DÃQ hN®“p gp¡L$p¡“u k¡hp-QpL$fu L$fhp“u R>sp„ fpÓ¡
c|¿ep kyhp“y„ A¡hu rhL$V$ ‘qf[õ’rsdp„ dp“hu ‘p¡s¡ L$l¡ sp¡ L$p¡“¡ L$l¡, A¡“p¡ Aps®“pv$
kp„cmhphpmy„ L$p¡B “’u L$pfZ Al] L¡$hu [õ’rs R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
ApS> lf k„cph“p L$p “pd l¥ kusplfZ
a¯k Ne¡ l¥ fpd qaf dpepd©Np¡ L¡$ buQ d¢
(dlphf HsÅfp¡ L$p, ‘©. 14)
h¥e[¼sL$ v$v$® A“¡ kpdprS>L$ v$v$®“u Arcìe[¼s rlÞv$u NTgdp„ hpõsrhL$ A“¡
A“yc|rsde fus¡ ’B R>¡. A¡dp„ lspip, r“fpip, ìe’p, ‘uX$p, ip¡jZ, AÐepQpf
s¡dS> kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡“y„ L$fyZ Apg¡M“ R>¡. v$v$®“u ìe[¼sNs A“¡ kpdprS>L$ A¡d
b¡hX$u c|rdL$p“¡ Ly¯$Af b¡Q¡“¡ A¡L$ kp’¡ âNV$phu R>¡.
284
L¥$k¡ bspA¡ ld syçl¢ L$ep L$ep l¥ fpdag
Ap¯k| L¡$ A¡L$ Np¯h L$p dyrMep l¥ fpdag
dpfp l¥ rS>kL$p¡ fp¡S> dlpS>“ L¡$ ìepS>“¡b¡bk k¡ A¡L$ Nfub L$p ê$r‘ep l¥ fpdag
(iprdep“¡ L$p¯Q L¡$, ‘©. 50)
c|M A¡L$ ipðs kÐe R>¡ A“¡ Æh““u rS>rS>rhjp ‘¡V$ kp’¡ Å¡X$pe¡gu R>¡.
kdpS>“p¡ A¡L$ hN® A¡hp¡ R>¡ S>¡ fps-qv$“ c|M kp’¡ k„Oj® L$f¡ R>¡, R>sp„ ‘¡V$ cfu“¡ b¡
V$pBd Mphp“y„ dmsy„ “’u Ðepf¡ A¡hp hN®“¡ ¾$p[Þs dpV¡$ Aplhp“ L$fsp„ NTgL$pf L$l¡
R>¡ L¡$,
S>fp kp¡Qp¡ qL$ dy¯l sL$ fp¡qV$epƒ ¼ep¡ Ap “l] ‘pBsyçlpfu lu L$gpB d¢ L$lu Ly$R> NX$bX$u lp¡Nu
(iprdep“¡ L$p¯Q L¡$, ‘©. 43)
kv$uAp¡’u ip¡jL$ hN® Nfubp¡“y„ gp¡lu Q|ku“¡ s¡d“y„ Myëg¡Apd ip¡jZ L$fsp¡ füp¡
R>¡. Aphp NfubhN® âÐe¡“u klp“yc|rs A“¡ ip¡jL$ hN® kpd¡ Q¡shZu ìe¼s L$fu R>¡.
kv$uAp¡’u v$bpe¡g Ap hN® Å¡ ÅNi¡ sp¡ s¡“y„ ce„L$f ‘qfZpd ip¡jL$hN£ cp¡Nhhp“y„
Aphi¡ A¡hp¡ k|f ìe¼s ’pe R>¡.
QycL$f L$lu b“p “ v$¡ el ^ph ‘p¯h d¢
‘¥fp¡ sg¡ L$u Opk L$p¡ S>epv$p “ v$bpe¡
‘u“¡ gN¡ “ M|“ cu Apƒk| L¡$ kp’-kp’ep¢ Apv$du L$u àepk L$p¡ S>epv$p “ v$prbe¡
(iprdep“¡ L$p¯Q L¡$, ‘©. 42)
kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡“y„ L$pfZ kdpS>dp„ ìepàs Nfub A“¡ ^“hp“ hN® hÃQ¡“u
Apr’®L$ Akdp“sp R>¡. ‘qfZpd¡ Nfub h^pf¡ Nfub ’sp¡ Åe R>¡ A“¡ ^“hp“ h^pf¡
^“hp“ b“sp¡ Åe R>¡. S>ep„ ‘¥kp¡ S> d|ëehp“ R>¡ A¡hp kdpS>dp„ dp“hue d|ëep¡
‘Z dpÓ “pd“p„ S> flu Åe R>¡. ^“hp““u kpd¡ Nfub“y„ iui l„d¡ip T|L¡$gy„ S> fl¡
285
R>¡. A¡ cph“u Arcìe[¼sdp„ A¡L$ âL$pf“p¡ fp¡j ‘Z R>¡ A“¡ L$V$pn ‘Z ìe¼s ’ep¡ R>¡.
S>lp¯ BÞkp“ L$u Ap¥L$ps k¡ v$p¥gs bX$u lp¡Nu
dlg s“L$f MX¡$ lp¢N¡ TyL$u lf Tp¢‘X$u lp¡Nu
(iprdep“¡ L$p¯Q L¡$, ‘©. 43)
kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡“u S>¡d fpS>L$ue bv$gph A“¡ s¡“u MV$‘V$p¡“¡ fS|> L$fhp“p¡
âeГ Ly¯$Af b¡Q¡“¡ L$ep£ R>¡. fpS>L$ue “¡spAp¡ kpdpÞe ìe[¼sAp¡“¡ ‘p¡sp“u kuX$uAp¡
b“phu“¡ ApNm Nep ‘R>u A¡d“p vy$:M, v$v$®“¡ c|gu Åe R>¡. dp“hue d|ëep¡dp„ Aph¡gy„
Ap ‘qfhs®“ fpS>“¥rsL$ ‘qfhi¡dp„ Aph¡g “¥rsL$ ‘qfhs®““¡ ‘Z k|Qh¡ R>¡.
gp¡Np¢ L¡$ v$v$®-Ap¡-Nd cu rkepks L¡$ S>l“ d¢
T„X$p¡ L$u sfl A¡L$ qv$“ alf¡ Dsf Ne¡
“pfp¡ L$u kuqY$ep¢ L$p¡ gNpL$f QY¡¡$ ’¡ Å¡lp¡L$f DÞlu L$u Qp¡V$ k¡ blf¡, Dsf Ne¡
(iprdep“¡ L$p¯Q L¡$, ‘©. 47)
fpS>L$ue ‘qf[õ’rsdp„ L$p¡B bv$gph L¡$ ky^pfp¡ Å¡hp dmsp¡ “’u. “pd bv$gpe
R>¡, ‘f„sy ApQfZ bv$gpsp„ “’u Ðepf¡ Aphu ‘qf[õ’rs ÅZ¡ fphZfpS>“p¡ Al¡kpk
L$fph¡ R>¡. fpS>L$ues„Ó A¡L$ A¡hu lh¡gu R>¡ S>ep„ Qp¡f-X$pL|$-M|“u gp¡L$p¡“p¡ hkhpV$ R>¡.
Aphu rhL$V$ ‘qf[õ’rs“¡ Myëgu ‘pX$hp“y„ L$pd Ly¯$Af b¡Q¡“¡ L$ey¯ R>¡.
rka® qL$fpe¡v$pf bv$gs¡ l¥
Ap¥f “ Ly$R> bv$gph lh¡gu d¢
M|“u Q¡lf¡ fls¡ l¥ Ab cuv$¡ d|¯R>p¢ ‘f sph lh¡gu d¢
bpsp¢ L$u “qv$ep L¡$ buQ Qguv$p¡ lp¢W$p¡ L$u “ph lh¡gu d¢
(iprdep“¡ L$p¯Q L¡$, ‘©. 48)
286
Ap "lh¡gu' A¡ kpdprS>L$, fpS>L$ue vy$jZ“y„ âsuL$ R>¡ A“¡ dpÓ cpX$psuAp¡
bv$gpe R>¡ A¡V$g¡ fpS>L$ue ipkL$p¡ cg¡ bv$gpsp lp¡e ‘Z s¡dp„ Ap„sqfL$ L$p¡B bv$gph
Aphsp¡ “’u. Al] sp¡ "A„^¡ fpÅ Ap¥f N|„Nu âÅ' S>¡hu [õ’rs R>¡. ‘qfZpd¡ dp“hu
‘p¡s¡ Aphp kde¡ L$fu ‘Z iy„ iL¡$, dpÓ Qy‘Qp‘ kl“ L$fu g¡hp rkhpe L$p¡B fõsp¡
“’u.
ds ‘|rR>e¡ qL$ L¥$k¡ kaf L$pV$ fl¡ l¦lf kp¯k A¡L$ kÅ l¥ dNf L$pV$ fl¡ l¦
Mpdp¡i Apkdp“ L¡$ kpe¡ d¢ bpf-bpfld A‘“u sdÞ“pAp¢ L$p kf L$pV$ fl¡ l¦
(f[õkep¯ ‘p“u L$u, ‘©. 60)
Al] dp“hue Æh““u h¡^L$sp ky‘¡f fus¡ âNV$u R>¡. "lf ðpk A¡L$ kÅ l¥'
A“¡ "A‘“u sdÞ“pAp¡„ L$p kf L$pV$ fl¡ l¥'dp„ dp“hue Æh““u vy$óL$fsp fS|> ’B R>¡.
b¡Q¡““u cpjp kp„âs dp“hÆh““u Ap„V$u-O|„V$uAp¡“¡ e’p’® fus¡ d|L$u Ap‘¡ R>¡. A¡dp„
Arcìe[¼s“y„ “phuÞe ‘Z âNV$ey„ R>¡ A“¡ Æh““u kÃQpB ‘Z ìe¼s ’B R>¡. A¡L$
i¡fdp„ b¡Q¡“ ‘p¡s¡ "BÞkp“ l¥ ld, ipd L$p AMbpf “l] l¥' A¡hy„ L$lu“¡ d“yóeÒh“p
’sp Ahd|ëe“¡ ^pfv$pf fus¡ d|L$u Ap‘¡ R>¡.
Å¡ h¼s L$u Ap¯^u k¡ Mbfv$pf “l] l¥
Ly$R> Ap¥f lu lp¢N¡ hp¡ L$dgL$pf “l] l¥
‘qY$e¡Np bpf bpf ld¡ e|„ “ a¢qL$A¡Hkp“ l¥ ld, ipd L¡$ AMbpf “l] l¥
(dlphf HsÅfp¡ L$p, ‘©. 60)
d“yóe“y„ Aphy„ Ahd|ëep„L$“ ’hp ‘pR>m d“yóe ‘p¡s¡ ‘Z S>hpbv$pf R>¡. d“yóe
‘p¡s¡ dp“hsp Mp¡B füp¡ R>¡ s¡“p Akgu Ql¡fp“u ‘pR>m A¡L$ “L$gu Ql¡fp¡ Ry>‘pe¡gp¡
R>¡ A“¡ “ ÅZ¡ L$epf¡ ‘p¡s¡ A¡ Ql¡fp¡ bv$gi¡ A’hp sp¡ A¡“u cep“L$sp L$epf¡ âNV$
287
’i¡ A¡“p¡ L$p¡B S> A„v$pS> âpàs ’sp¡ “’u. Aph“pfp kdedp„ d“yóe“u Ap cep“L$sp
h^pf¡ cep“L$ b“i¡ A¡ rhi¡ L„$B L$lu iL$pe s¡d “’u.
el L$p¥“ ‘qf„v$p l¥, b¥W$p Å¡ dy„X¡$fu ‘fLy$R>-Ly$R> l¥ L$b|sf L$p Ly$R> bpS> L$p Ql¡fp l¦
Hkp“ L$p hl Q¡lfp, L$g Ap¥f cu bv$g¡Npel ApS> L$p Ql¡fp sp¡ ApNpS> L$p Q¡lfp l¥
(dlphf HsÅfp¡ L$p, ‘©. 28)
bv$gpsp kde A“¡ k„Å¡Np¡“p L$pfZ¡ dp“hue d|ëep¡dp„ kss ‘qfhs®“ A“ychu
iL$pe R>¡. k„b„^p¡dp„ kss A„sf A“ychpB füy„ R>¡. S>¡ d|ëeNs a¡fapfp¡ A“¡ kpdprS>L$,
L$p¥Vy„$rbL$ ‘qfhs®““¡ ‘Z k|Qh¡ R>¡. Ap ‘qfhs®“ cg¡ ApS>¡ ^udy„ S>Zpsy„ lp¡e ‘Z
Aph“pfp„ kde“p M|b dp¡V$p a¡fapf“¡ hpQp Ap‘¡ R>¡.
A„Nyrgep¯ ’pd L¡$ Myv$ Qg“p riMpep ’p rS>k¡
fpl d¢ R>p¡X$ Nep fpl ‘¡ gpep ’p rS>k¡
Dk“¡ ‘p¢R>¡ lu “l] AíL$ d¡fu Ap¯Mp¡ k¡d¦“¡ Myv$ fp¡ L¡$ blºs v$¡f l¯kpep ’p rS>k¡
(f[õkep¯ ‘p“u L$u, ‘©. 83)
dp“hue Æh““u r“Mpgkspdp„ Aph¡g ‘qfhs®““¡ ‘Z Al] ìe¼s L$ey¯ R>¡.
dp“hue õhcph A“¡ hs®Z|„L$ rhjeL$ rQÓ Sy>Ap¡.
v$p¡ Qpf bpv$ ld Å¡ L$cu l¯k-l¯kp rgA¡
kpf¡ S>lp¯ “¡ lp’ d¢ ‘Ð’f DW$p rgA¡
(dlphf HsÅfp¡ L$p, ‘©. 11)
dp“hu“¡ ‘uX$p, v$v$® hpfkpdp„ S> dm¡ R>¡. sl¡hpfp¡“u c¡V$ vy$r“epA¡ L¡$hu Ap‘u
R>¡ s¡“u ìe’p ìe¼s L$fsy„ rQÓ Sy>Ap¡.
288
el ds ‘|R>p¡ ldL$p¡ L$ep L$ep vy$r“ep “¡ Ðep¥lpf qv$A¡
rdgu ld¢ A„^u qv$hpgu N|¯Nu lp¡gu bpb|Æ
Ly¯$Af b¡Q¡“¡ ‘p¡sp“u NTgp¡dp„ ìe’p-‘uX$p“¡ spfõhf¡ fS|> L$fu R>¡. fØua-L$pqaep,
dÐgp-d¼sp“u bpbsdp„ Qyõssp v$pMhu“¡ NTg“u õhê$‘Ns iL$espAp¡“¡ âNV$phhpdp„
‘Z h^pf¡ Ýep“ L¡$[ÞÖs L$ey¯ R>¡. "^yAp¯', "bpbyÆ', "bpbp', "iyq¾$ep' S>¡hu fØuap¡ hX¡$
cphNs ‘qfdpZp¡ lp„kg L$fhpdp„ ‘Z b¡Q¡““¡ ^pfu kamsp âpàs ’B R>¡. "fØua-
L$pqaep' dpÓ AphíeL$ A“¡ Ar“hpe® A„Np¡ S> “’u bgL¡$ s¡d“u ‘p¡sp“u ‘Z A¡L$
L$pe®kp^L$sp R>¡ A“¡ Ly$im NTgL$pf "fØua-L$pqaep' ‘pk¡’u Ap L$pd L$Y$phu iL¡$ R>¡.
"fØua-L$pqaep'“u Aphu L$pe®kp^L$sp S>ep„ S>ep„ âNV$u R>¡ Ðep„ NTg“p„ cphNs A“¡
cpjpNs ‘qfdpZp¡ L¡$hp„ rhõs©s bÞep„ R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
Qp¡V$p¢ ‘¡ Qp¡V$ v$¡s¡ lu Å“¡ L$p iyq¾$ep‘Ð’f L$p¡ bys L$u iL$g d¢ gp“¡ L$p iyq¾$ep
(A“yc|rs.L$p¡d)
L$fp¡ ldL$p¡ “ ird¯v$p bY$p¡ ApN¡ L$lu bpbpldpf¡ ‘pk Ap¯k| L¡$ rkhp Ly$R> cu “l] bpbp
L$V$p¡fp lu “l] l¥ lp’ d¢ bk Bs“p A„sf l¥dNf b¥W¡$ S>lp¯ lp¡ syd MX¡$ ld cu hlu bpbp
S>b kygNs¡ qv$g d¢ Apl¡ b“ L¡$ R>psp l¥ ^yAp¯lp’ d¢ ApL$f cu L$ep lp’p¢ d¢ Apsp l¥ ^yAp¯
ApN L$u g‘V$p¢ d¢ S>b MygL$f “lpsp l¥ ^yAp¯s¥fL$f Ly$R> v|$f qaf L$ep¢ X|$b Åsp l¥ ^yAp®
(A“yc|rs.L$p¡d)
Ly¯$Af b¡Q¡““u cpjpdp„ kfmsp, kplrS>L$sp âNV$u R>¡. cph“u Arcìe[¼s dpV¡$
L$p¡B cpjpL$ue d’pdZ L¡$ A¡hp L$p¡B âeГp¡ L$ep® “’u L¡$ S>¡dp„ NTgL$pf“u L©$rÓd i¥gu
289
ìe¼s ’B lp¡e. lp, iyÙ rlÞv$u cpjp“u kp’¡ Dv|$® cpjp âep¡Æ R>¡ Mfu, ‘f„sy A¡
cph“¡ A“yê$‘ b“u fl¡ R>¡. dpÓ cpjpL$ue bv$gph gphhp dpV¡$ Dv|$®-sÐkd iåv$p¡“p¡
âep¡N L$ep£ “’u. bgL¡$ cph“u AphíeL$sp A“¡ Ar“hpe®sp“p ‘qfZpd¡ Aphp âep¡Np¡
L$fhpdp„ Apìep R>¡. "iprdep“¡ L$p¯Q L¡$'dp„ Ly®$Af b¡Q¡“ S>Zph¡ R>¡ L¡$ "rlÞv$u NTg L$u
cpjp L$l] sÐkd iåv$phgu eyL$s l¥ Ap¥f L$lu rlÞvy$õsp“u, Å¡ cu cphp¡ L$p¡ W$uL$ sfl
k¡, ‘|f¡ âcph L¡$ kp’ âõsys L$f kL¡$, hlu cpjp ApS> L$u rlÞv$u NTg L$u cpjp
l¥. ìe’® L$u gpN-g‘¡V$ Dk¡ kl“ “l] l¥.'1515151515 Ap’u S> cph“u kÃQpB A“¡ kapB
ìe¼s L$fsu cpjp A‘“phu“¡ Ly¯$Af b¡Q¡“¡ NTgÐh rkÙ L$fhp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡.
cpjp“p dpÝed Üpfp kpdprS>L$ hpõsh“¡ L¡$hu fus¡ d|L$u Ap‘¡ R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
S>lp¯ BÞkp“ L$u Ap¥L$ps k¡ v$p¥gs bX$u lp¡Nudlg s“ L$f MX¡$ lp¢N¡ T|L$u lf Tp¢‘X$u lp¡Nu
(iprdep“¡ L$p¯Q L¡$, ‘©. 43)
S>g flp l¥ ilf kpfp Ap¥f ld Mpdp¡i l¥S>fp®-S>fp® l¥ A„Npfp Ap¥f ld Mpdp¡i l¥
QpLy$Ap¢ L$u “p¡L$ ‘f l¥ Ab ldpfu Nv$®“¡Nv$®“p¢ ‘f l¥ vy$^pfp Ap¥f ld Mpdp¡i l¥
(f[õkep¯ ‘p“u L$u. ‘©. 21)
L$a“ bp¯^L$f A‘“¡ Of k¡r“L$g¡ l¥ qaf Ap¯k| Of k¡
(A“yc|rs.L$p¡d)
Arcìe[¼s“u kÃQpB A“¡ kapB Ly¯$Af b¡Q¡““u NTgp¡“u Mprkes R>¡. S>¡
‘Z L„$B L$l¡hp“y„ R>¡ s¡ ku y„ A“¡ õ‘ô$ fus¡ bp¡gQpg“u cpjpdp„ fS|> L$fu“¡ Arcìe[¼sNs
Apepdp¡ rkÙ L$ep® R>¡. cpjp“u kyLy$dpfsp“u kp’¡ kp’¡ suMpi ‘Z ìe¼s ’B R>¡ A“¡
Apd ’hp“y„ L$pfZ õ‘ô$ R>¡ L¡$ s¡dp„ âZecph“u kp’¡ kp’¡ kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡“u
290
fS|>Aps R>¡. hpõshdp„ kpdprS>L$ rhk„NrsAp¡ S>epf¡ cpjp“p dpÝed Üpfp fS|>Aps
‘pd¡ R>¡ Ðepf¡ s¡ cpjp kQp¡V$, A’®kcf A“¡ ApL$j®L$ lp¡hu S>ê$fu R>¡, S>¡ Ly¯$Af
b¡Q¡““u NTgp¡dp„ Ap‘Z“¡ Å¡hp dm¡ R>¡. Dv|$® cpjp S>¡hu ghQuL$sp Ly¯$Af b¡Q¡“¡ rkÙ
L$fu R>¡.
Ly$R> A‘qfQe Ap¥f Ly$R> ‘lQp“ d¡ dpf¡ Ne¡
tS>v$Nu ld e|¯ s¡f¡ Afdp“ d¢ dpf¡ Ne¡
‘|f¡ Qd“ L$u tS>v$Nu L$p¡ X$f b“¡ fl¡i|gp¡ L$u sfl aŸg cu M„S>f b“¡ fl¡
rlÞv$u NTg“y„ Aphy„ ê$‘ âNV$hp ‘pR>m A¡L$ õ‘ô$ L$pfZ fl¡gy„ R>¡. Ap L$pfZ“¡
õ‘ô$ L$fsp„ Ly¯$Af b¡Q¡“ S>Zph¡ R>¡ L¡$ ""ApS> L$u rlÞv$u NTg L$u khp£‘fu rhi¡jsp
el l¥ qL$ hl qL$ku A¡L$ rhi¡j "kp¡Q' k¡ Sy>X$u l¥ Ap¥f hl "kp¡Q' âNrsiugsp L$u
lu kp¡Q l¥. Apr’®L$ rhjdspAp¡ k¡ T|Ts¡ lºA¡ ìe[¼s L$u L$fpl L$u Arcìe[¼s ApS>
L$u rlÞv$u NTg L$p âdyM DØ¡íe l¥. fp¡S>dfp® L$u sL$guap¡, vy$[íQ„spAp¡ Ap¥f crhóe
L¡$ ârs A¡L$ X$f L$u Arcìe[¼s ApS> L$u NTg L$u rhriô$sp l¥. qL$Þsy e¡ NTg¡ hs®dp“
ìehõ’p k¡ gX$“¡ L$u spL$ps L$p¡ cu ìe[¼s d“ d¢ b“pe¡ fM“¡ L$u Dd„N rgA¡ l¥.
A„Npf L¡$ D‘f L$u fpM L$p¡ lV$p“¡ L$p L$pe® rlÞv$u NTg L¡$ lp’p¢ AÃR>¡ âL$pf k¡ k„‘Þ“
lp¡ flp l¥, ApS> L¡$ rlÞv$u NTg L¡$ L$l“¡hpgp¡“¡ NTg L$p¡ R>„v$ L¡$ ê$‘ d¢ lu õhuL$pf
qL$ep l¥. DkL$p¡ L$Õe A‘“p lu qv$ep l¥ Ap¥f hl L$Õe NTg L$u Qgu Apsu lºB ‘f„‘fp
k¡ V$L$fpsp lºAp Qgsp l¥.''1616161616 kpdprS>L$ v$preÐh“¡ ìe¼s L$fhp d’su rlÞv$u NTg
‘f„‘fpdp„ Ly¯$Af b¡Q¡““u NTgp¡ A¡L$ “p¡Mu-A“p¡Mu cps ‘pX¡$ R>¡. S>¡dp„ cph-cpjp
A“¡ Arcìe[¼s“y„ h¥rhÝe R>¡ A“¡ kpdprS>L$ hpõsh kp’¡“p¡ A“yb„^ fQpep¡ R>¡.
bv$gpsp kde A“¡ k„Å¡Np¡“u kp’¡ dp“hue Æh“, dp“hue d|ëep¡“¡ hpQp Ap‘hp“y„
L$pd L$ey¯ R>¡.
291
AÃR>¡-b|f¡ L$u lp¡ cu sp¡ ‘lQp“ qL$k sfl
Q¡lf¡ kcu L¡$ ApS> “L$pbp¡ kp’ l¥(L$p¡B AphpS> v$¡sp l¥, ‘©. 60)
qL$ku“¡ cu “ D“L¡$ i|g v$¡M¡kcu “¡ X$prgep¢ ‘f aŸg v$¡M¡
(L$p¡B AphpS> v$¡sp l¥, ‘©. 133)
Ly¯$$Af b¡Q¡““u NTgp¡dp„ cph“u AkfL$pfL$sp âNV¡$ R>¡ s¡“y„ L$pfZ cpjp“u
kfmsp R>¡. A¡L$ A¡hu cpjp S>¡dp„ rhQpfp¡“u Nl“sp L$p¡B AphfZp¡dp„ b„^pep rh“p
knd fus¡ cphbp¡^, A’®bp¡^ fS|> L$f¡ R>¡. OZu S>ÁepA¡ AÝepÐdcph ‘Z ìe¼s
’ep¡ R>¡ ‘f„sy Ap cph L$p¡B hpv$, ‘„’ L¡$ rhQpf^pfp“y„ ‘qfZpd “’u, A¡ sp¡ NTgL$pf“u
‘p¡sp“u A„v$f’u ìe¼s ’sp¡ AhpS> R>¡. Ap k„v$c®dp„ Ly¯$Af b¡Q¡“ ‘p¡s¡ L$l¡ R>¡ L¡$,
""OV$“pe¢ L¡$hg bplf L$u OqV$s lp¡, A¡kp “lu l¥. OV$“pe¢ ìe[¼s L¡$ cusf-cusf cu
OqV$s lp¡su flsu l¥ Ap¥f cusf-cusf qL$ku bps L$p OqV$s lp¡“p õhe„ d¢ A¡L$ OV$“p
b“ Åsp l¥. cusf OqV$s lp¡“¡hpgu el OV$“p A¡ku flõepÐdL$ lp¡su l¥ qL$ “ sp¡
BkL¡$ L$pfZ kdS> d¢ Aps¡ l¥ Ap¥f “lu Bk OV$“p L$u âq¾$ep. bk, cusf k¡ L$p¡B
AphpS> Apsu flsu l¥. el AphpS> L$cu ldpf¡ cusf Ap¥f L$cu ldpf¡ bplf flL$f
ld¢ V¡$fsu l¥. el AphpS> qL$kL$u L$u l¥, L$p¥“ V¡$f flp l¥, qL$kL¡$ õhf l¥ e¡, Bk bps
L$p ‘sp lu “l] Qgsp. dNf L$p¡B sp¡ l¥, Å¡ AphpS> v$¡sp l¥. el L$p¥“ l¥ ? BkL$u
Mp¡S> lu rhop“ l¥, BkL$u Mp¡S> lu AÝepÐd l¥ Ap¥f BkL$u Mp¡S> lu "L$gp'. L$rhsp
cu L$gp L$p A„N lp¡“¡ L¡$ L$pfZ Bku "¼p¡B' L$p¡ Å““¡ L$p âepk l¥.'1717171717 AÝepÐd rhjeL$
Ap cph“u fS|>Aps L¡$hu fus¡ L$fu R>¡ s¡ Sy>Ap¡.
lL$uL$s lu bspsp l¥, “ A‘“p fpS> v$¡sp l¥
dyS>¡ d¡f¡ lu A„v$f k¡ L$p¡B AphpS> v$¡sp l¥
(L$p¡B AphpS> v$¡sp l¥, ‘©. 93)
292
"Ly¯$Af' L$ep dp¥s L$u v$uhpf dyS>L$p¡ fp¡L$ ‘pe¡Nu
d¡fp rdg“p sp¡ Dkk¡, dp¥s L¡$ cu bpv$ Åfu l¥.
(L$p¡B AphpS> v$¡sp l¥, ‘©. 32)
Apd, rlÞv$u NTgn¡Ó¡ Ly¯$Af b¡Q¡““u NTgp¡ cph-cpjp Arcìe[¼s“u Ørô$A¡
“hp„ ‘qfZpd A“¡ ‘qfdpZ ìe¼s L$fhpdp„ dlv¹$A„i¡ kam ’pe R>¡.
4.3.5 fpdphspf ÐepNu :4.3.5 fpdphspf ÐepNu :4.3.5 fpdphspf ÐepNu :4.3.5 fpdphspf ÐepNu :4.3.5 fpdphspf ÐepNu :
"glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡' (1984) NTgk„N°l Üpfp fpdphspf ÐepNuA¡ rlÞv$u NTgn¡Ó¡
‘p¡sp“u A“yc|rsAp¡“¡ hpQp Ap‘u. hpõsrhL$ ^fpsg ‘f flu“¡ Æh““u rhk„NrsAp¡“¡
fS|> L$fsu NTgp¡ ÐepNu ‘pk¡’u âpàs ’pe R>¡. h¥e[¼sL$$ ‘uX$p kpd|rlL$ ‘uX$p“y„ L$pd
L$f¡ R>¡ Ðepf¡ A¡ AhpS>dp„ kÃQpB âNV¡$ R>¡. A¡L$ A¡hu kÃQpB S>¡ kpdprS>L$ vy$jZp¡
A“¡ Ly$ê$‘p¡“¡ S>X$d|m’u aNphu v$B kh®Ó ip„rs âõ’pr‘s L$fhp T|T¡ R>¡. ÐepNu“u
NTgp¡dp„ Aphu r“›$p A“¡ kpdprS>L$ ârsbÙsp ìe¼s ’pe R>¡. bv$gpe¡g d|ëep¡
âÐe¡“p¡ ìe„N L$gpÐdL$ fus¡ fS|> L$fu“¡ kpdprS>L$ ‘qfhs®“ A“¡ b„r^epf‘Zp“¡ hpQp
Ap‘u R>¡.
Ap„Mp¡ L$p L$pd L$p“ k¡ g¡“¡ gN¡ l¥ gp¡Nqaf ‘|f¡ B[Ðd“p“ k¡ g¡“¡ gN¡ l¥ gp¡N
bpÅf Mpk QprlA¡, d„qv$f L¡$ Bv$®-rNv$®Bdp“ cu vy$L$p“ k¡ g¡“¡ gN¡ l¥ gp¡N
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 11)
Mp¡S> d¢ rS>kL$u r“L$gp ’p hl Np¯h cusyd“¡ AprMf bv$g L$f ilf L$f qv$ep
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 12)
L$g el bõsu ’u dNf ApS> l¥ dyv$p£ L$p ilfel Å¡ v$d sp¡X$ OyV$“ Bk k¡ r“L$gL$f kp¡e¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 47)
293
bv$gpe¡g kde A“¡ k„Å¡Np¡“p ‘qfZpd¡ dp“hue kæespdp„ ‘Z ‘qfhs®“
Apìey„ R>¡. dp“hue d|ëep¡ A“¡ rhQpf^pfpdp„ Aph¡g ‘qfhs®““¡ ÐepNuA¡ Apb¡lŸb fus¡
Tuëey„ R>¡.
Myv$ L$p¡ L$fub k¡ Å¡ v$¡Mp sp¡ A¥kp ‘pepd¡fp Å¡ hS|>v$ cu l¥ hl kgpd k¡ “l] l¥
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 13)
d¦ sp¡ L$V$u ‘s„N lŸ¯, Å“¡ L$lp¯ rNfy„,g|V¡$Np BkL$p¡ L$p¥“ L$p¥“ Ab el cu dgpg R>p¡X$ v$p¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 16)
lf i¿k L¡$ Q¡lf¡ ‘¡ klu cph rgMp l¥l¥ qL$s“p dS>¡v$pf S>dp“p d¡f¡ epfp¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 20)
Apv$du k¡ AQp“L$ Myv$p lp¡ Ne¡qL$k sfl el dygpL$ps ApN¡ Qg¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 24)
Dk¡ Apv$du L$p A¡L$ lu bk X„$L$ blºs l¥dfsp “l] Å¡ Apv$du kp¯‘p¡ L¡$ S>lf k¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 33)
L$g L¡$ Ap¥f ApS> L¡$ dyS>d¢ el aL®$ l¥Å¡ “v$u ’u L$cu hl glf lp¡ Neu
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 42)
qv$“ârsqv$“ dp“hue kæespdp„ L¡$hy„ ‘qfhs®“ âNV$ey„ R>¡ s¡“p¡ rQspf D‘ey®L$s
i¡fp¡dp„’u âpàs ’pe R>¡. dp“hu ‘p¡sp“u Akrges Nydphsp¡ Nep¡ R>¡, ‘p¡sp“p k„õL$pfp¡
c|gsp¡ Nep¡ ‘qfZpd¡ A¡ ‘iyh©rshpmp¡ b“sp¡ Nep¡. L$epf¡L$ dp“hdp„’u Myv$p b“hp
ky^u ‘Z A¡ Nep¡ A¡ cph Al] ky‘¡f fus¡ Tugpe¡gp¡ Å¡hp dm¡ R>¡. ÐepNu“u NTgp¡dp„
294
h¥e[¼sL$ k„h¡v$“p¡ ‘Z Arcìe¼s ’ep„ R>¡ A“¡ A¡ k„h¡v$“p¡ ‘Z blº^p h¥e[¼sL$ “ fl¡sp„
kdrô$Ns b“sp„ A“ychu iL$pe R>¡. S>¡d L¡$,
qv$g L$p¡ “ N¢v$ L$u sfl A¡k¡ DR>prge¡iuip l¥ V|$V$ Åe¡Np syd el L$dpg R>p¡X$ v$p¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 16)
v$v$® S>b sL$ khpgps L$fs¡ fl¡ld v$f¿sp¢ L¡$ k„N bps L$fs¡ fl¡
tS>v$Nu k¡ rdgu Nprgep¯ Ap¥f ldfp¡S> Dkk¡ dygpL$ps L$fs¡ fl¡
gp¡N kp¡s¡ fl¡ Qpv$f sp“ L$fS>„N ld k¡ ¿epgps L$fs¡ fl¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 23)
fp¡i“u sp¡ QprlA¡ ‘f gp¡ S>fp dÙd fMp¡Nus ky““p l¥ ANf sp¡ Ap„M d¡fu “d fMp¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 25)
d¦ hlu lŸ¯ syçlpfu Myiu L¡$ rgA¡rS>k“¡ Myv$ L$p¡ S>gpL$f lh“ L$f qv$ep
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 46)
Bk Qp¡V$ k¡ S>epv$p dyS>¡ Bk bps L$p Nd l¥Ly$R> gp¡N ’¡ A‘“¡ hp¡ dyS>¡ c|g Ne¡ l¥
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 31)
h¥e[¼sL$ v$v$®“u kdp„sf kpdprS>L$ v$v$®“u Arcìe[¼s hX¡$ cph“y„ kdsyg“ kpÝey„
R>¡. ÐepNu“u NTgp¡dp„ hpõsrhL$sp“p„ rQÓp¡ h^pf¡ Tugpe¡gp„ lp¡B A¡ ku^¡ ku^y„
S>“úv$e“y„ ârsr“r^Ðh L$f¡ R>¡. Ap’u S> A¡“p¡ AhpS> ‘Z A¡V$gp¡ S> “L$L$f R>¡.
295
kp¡“¡ hpgp¡ Qgp¡ dp¥kd bv$gL$f kp¡e¡,
A¡k¡ dplp¥g k¡ A„Npf ‘f QgL$f kp¡e¡
ApN L$p¡ Mp¡S>sp ipev$ L$p¡B L$g Ap r“L$g¡DkL$u Mprsf lu klu ApN DNgL$f kp¡e¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 47)
Nfubu, c°ô$pQpf, ip¡jZ rhjeL$ cphp¡“y„ Apg¡M“ ‘Z ÐepNuA¡ A¡V$gu S>
AkfL$pfL$sp’u L$ey R>¡. kdpS>dp„ ìepàs Nfubu, c°ô$pQpf A“¡ ip¡jZ ‘pR>m S>hpbv$pf
‘qfbmp¡ D‘f âL$pi a¢L$hp“u kp’¡ kp’¡ kdpS>dp„ s¡“u S>X$p¡ A¡hu dS>b|s ’B NB
R>¡ L¡$ A¡ Qp¡sfa ìepàs R>¡.
M„c¡ L¡$ sg¡ c|M Å¡ rbL$“¡ L$p¡ MX$u l¥lp¡ Åe L$p¡B Bk ‘¥ vy$Np“p d¡f¡ epfp¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 20)
s“ ‘¥ L$‘X$p cu “l] ‘¡V$ d¢ fp¡V$u cu “l]qaf cu d¥v$p“ d¢ Ly$R> gp¡N X$V¡$ v$¡M¡ l¥
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 43)
hl lpg l¥ S>b S>¡b d¢ lp¡ A¡L$ AW$Þ“uD‘f k¡ el Msfp qL$ r“L$g ÅA¡ “ Ågu
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 41)
L$p¡B MyØv$pf v$u‘L$ S>g¡ qL$k rge¡S>b rkepks A„^¡fp¢ L$p Of lp¡ Neu
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 42)
kdpS>dp„ Qp¡sfa ìepàs A„^p^|„^u“¡ âsuL$pÐdL$ fus¡ ìe¼s L$fsp„ ÐepNu L$l¡ R>¡
L¡$,
lp¡ flu l¥ kybl ep qL$ qv$“ X|$bsp
Ly$R> “l] v$uMsp l¥ ^yAp¯ lu ^yAp¯
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 46)
296
h¥e[¼sL$ ‘uX$p“u A“yc|rs“¡ ‘Z AkfL$pfL$ fus¡ fS|> L$fsu ÐepNu“u NTgp¡“u
cpjp cphp“ykpfu b“u flu R>¡. A¡dp„ A¡L$ âL$pf“y„ kdsyg“ Å¡hp dm¡ R>¡. S>¡d L¡$,
Bk Qp¥V$ k¡ S>epv$p dyS>¡ Bk bps L$p Nd l¥Ly$R> gp¡N ’¡ A‘“¡ hp¡ dyS>¡ c|g Ne¡ l¥
rs“L$p cu L$cu A¡L$ Å¡ DX$sp ’p d¡fu Ap¡fgNs¡ ’¡ sX$‘“¡ hp¡ dyS>¡ c|g Ne¡ l¥
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 31)
cpjp“u kfgsp A“¡ kpv$Nu hX¡$ ‘Z cph“u Nl“sp ìe¼s L$fhpdp„ ^pfu
kamsp âpàs ’B R>¡. Dv$p. sfuL¡$,
s“ bQp“¡ Qg¡ ’¡ qL$ d“ Mp¡ NepA¡L$ rdË$u L¡$ ‘uR>¡ fs“ Mp¡ Nep
Of hlu, syd hlu, d¦ hlu, kb hluAp¥f kb Ly$R> l¥ hpsphfZ Mp¡ Nep
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 27)
v$v$® S>b sL$ khpgps L$fs¡ fl¡ld v$f¿sp¡ L¡$ k„N bps L$fs¡ fl¡
tS>v$Nu k¡ rdgu Nprgep¯ Ap¥f ldfp¡S> Dkk¡ dygpL$ps L$fs¡ fl¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 23)
âZeNs cphp¡“u A“yc|rsdp„ rhfl A“¡ rdg““p¡ cph ìe¼s ’ep¡ R>¡. A¡dp„
âZe“u kÃQpB A“¡ Arcìe[¼s“u kapB “S>f¡ ‘X¡$ R>¡. âZe“u d|„ThZ ìe¼s L$fsp„
ÐepNu L$l¡ R>¡ L¡$,
ld “ bp¡g¡ L$cu, hl “ kdS>¡ L$cu
b¡hS>l M|“¡ S>S>bps L$fs¡ fl¡(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 23)
297
‘lg¡ ^pfp b“¡ qaf qL$“pf¡ b“¡v$¡rMA¡ qL$k sfl ld syçlpf¡ b“¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 29)
d¥“¡ dp¥s sp¡ “ Qplu A¡L$ QuS> Apd dp¯Nu‘|fu tS>v$Nu L¡$ bv$g¡ d¥“¡ A¡L$ ipd dp¯Nu
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 35)
ld ’¡ Dv$prkep¯ ’u Mpdp¡i Nygdylf ’pld v$v$® cu “ Nps¡ sp¡ L$ep bep“ L$fs¡
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 37)
âZedp„ dmsp v$v$®“¡ Å¡B“¡ NTgL$pf¡ S>¡ cph ìe¼s L$ep£ R>¡ s¡dp„ A“ychS>Þe
ArcìeqL$s“p„ v$i®“ ’pe R>¡. qv$g V|$V$sp„ S>¡ v$v$® ’pe R>¡ A¡ L$p¡B syap“ S>¡hy„ lp¡e R>¡'
S>¡ fp¡S> fp¡S> Aphsy„ “’u. Ap’u ÐepNu ‘p¡s¡ L$l¡ R>¡ L¡$,
d¡f¡ V|$V¡$ “i¡d“ “ Ap¯k| blp
el Å¡ s|ap“ l¥ fp¡S> Apsp “l]
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 48)
cph, cpjp A“¡ Arcìe[¼s“u Ørô$A¡ fpdphspf ÐepNu“u NTgp¡dp„ kp„âs
kde kp’¡“y„ spØpÐçe ìe¼s ’ey„ R>¡. L$pë‘r“L$sp“¡ bv$g¡ hpõsrhL$sp“y„ ârstbb h^pf¡
âdpZdp„ Tugpe¡gy„ Å¡hp dm¡ R>¡. S>¡ qv$ipdp„ rlÞv$u NTg“u Nrsrhr^ R>¡ s¡ qv$ipdp„
A¡L$ X$Ngy„ ApNm gB S>su NTgp¡ fpdphspf ÐepNuA¡ Ap‘u R>¡. fØua-L$pqaep“u
bpbsdp„ s¡dS> dÐgp, d¼sp L¡$ R>„v$“u bpbsdp„ ‘Z ÐepNuA¡ NTg õhê$‘“u riõs
Åmhu R>¡. cphp“ykpfu fØua A“¡ s¡“¡ A“yê$‘ L$pqaep âep¡Æ“¡ NTg“u AkfL$pfL$sp
rkÙ L$fhp“p¡ ‘|fsp¡ âeГ L$ep£ R>¡. S>¡d L¡$,
d¦“¡ Myv$ L$p¡ B^f k¡ D^f L$f qv$ep
bps Ly$R> cu “l] ’u, dNf L$f qv$ep
298
hl ifpas rS>k¡ d¢ flp ‘|S>sprS>Þv$Nu L$p¡ Dku“¡ S>lf L$f qv$ep
(glŸ L¡$ Q„v$ L$sf¡, ‘©. 12)
Ap D‘fp„s "Ab sp¡ L$lu Qgp¡', "R>p¡X$ v$p¡', "Ne¡ l¥ gp¡N', "d¡f¡ epfp¡', "L$fs¡
fl¡', "ApN¡ Qg¡', "Mp¡ Nep', "“l] flu', "hp¡ dyS>¡ c|g Ne¡ l¥', "epv$ Apsp l¥',
"lp¡su l¥' S>¡hu fØuap¡dp„ cphp“ykpfu L$pqaep âep¡Æ“¡ Arcìe[¼s“u AkfL$pfL$sp Dcu
L$fu R>¡. L¡$V$guL$ S>ÁepA¡ L$pqaep v$p¡j ’ep R>¡ Mfp ‘f„sy kdN°sep Å¡sp„ A¡hy„ õ‘ô$
’pe R>¡ L¡$ ÐepNu ‘p¡s¡ NTgõhê$‘“u riõs“¡ Åmhu“¡ Qpg“pfp NTgL$pf R>¡. Ap’u
dpÓ “hu“sp Mpsf âep¡Np¡ L$f“pfp NTgL$pf “’u. A¡d“p âep¡Np¡dp„’u NTg âÐe¡“u
‘|fsu kcp“sp Øíedp“ ’ep rh“p fl¡su “’u. ÐepNu“u NTgp¡“y„ d|ëep„L$“ L$fsp„ X$p®.
kyd¡ftkl i¥g¡j¡ ep¡Áe S> L$üy„ R>¡ L¡$ ""ÐepNu L$u NTg¡ L$Õe Ap¥f rië‘ v$p¡“p¡ Ørô$
k¡ âcph‘|Z® A¡h„ õhõ’ l¥. NTgp¡ d¢ N¡esp, k„â¡jZuesp L¡$ kp’ kp’ h¥e[¼sL$$,
kpdprS>L$ A“yc|rsep¢ L$u âpdprZL$sp d¢ Ar^L$ Mfu Dsfsu l¥. ApdApv$du L¡$ vy$:M
v$v$® Ap¥f rhk„Nrs‘|Z® tS>v$Nu L$u Myfv$fu s[ëMep¯ cu NTgp¡ L$p rhje b“u l¥. NlfpB
sL$ DsfL$f A¡L$ sgpi‘|Z® b¡Q¡“u L¡$ kp’ A“byTu àepk cu l¥ Å¡ ipef L$p¡ Ar^L$
ârkqÙ v$¡su l¥.''1818181818
4.44.44.44.44.4 õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u rkqÙAp¡-dep®v$pAp¡ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u rkqÙAp¡-dep®v$pAp¡ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u rkqÙAp¡-dep®v$pAp¡ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u rkqÙAp¡-dep®v$pAp¡ :õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u rkqÙAp¡-dep®v$pAp¡ :
kdN° fus¡ Å¡sp A¡hy„ õ‘ô$ ’pe R>¡ L¡$ rlÞv$u NTg s¡“p Apf„cL$pm’u S>
kpdprS>L$ hpõsh kp’¡“p¡ A“yb„^ ^fph¡ R>¡. ‘qfZpd¡ s¡dp„ kdpS>Æh““u rhk„NrsAp¡
rhi¡ M|b S> TuZhV$’u fS|>Aps ’B R>¡. ApTpv$u ‘|h£ S>¡ kdõepAp¡ lsu s¡ ApTpv$u
‘R>u ‘Z R>¡ S>. A¡dp„ L$p¡B bv$gph Apìep¡ “’u. bgL¡$ A¡ ‘qf[õ’rs qv$“ârsqv$“
h^su “¡ hL$fsu Åe R>¡. kdpS>“p Ar“ô$p¡ A“¡ jX$e„Óp¡ qv$hk¡ qv$hk¡ “S>f kdn
’hp gpÁep R>¡. dp“hue Æh“ vy$óL$f b“sy„ Ney„ R>¡. Nfubu, ip¡jZ, c°ô$pQpf,
dp¢Ohpfu, bp¡çb ^X$pL$p S>¡hu Ak„¿e kdõepAp¡ kpd¡ T|Tsp dp“hu“u h¡v$“p-
299
k„h¡v$“p“¡ rlÞv$u NTg¡ hpQp Ap‘u R>¡. õhps„Ôep¡Ñf ‘|h®“u rlÞv$u NTg Dv|$®-apfku
NTg ‘f„‘fp“y„ A“ykfZ L$fu“¡ Qpg¡ R>¡, s¡“p¡ cph‘n A“¡ L$gp‘n ‘Z gNcN Dv|$®-
apfku“u Akf sm¡ fl¡ R>¡ R>sp„ s¡dp„’u R|>V$hp“p¡ ‘|fsp¡ âeГ rlÞv$u NTg¡ L$ep£. âZe,
âL©$rs, AÝepÐd s¡dS> õhs„Ósp rhjeL$ cphp¡“u Arcìe[¼s õhps„Ôep¡Ñf ‘|h®“u
rlÞv$u NTgp¡dp„ fS|> ’B R>¡. Dv|$®-rlÞv$u cpjpc¡v$ ‘Z duV$phhp“p¡ âeГ ’ep¡ R>¡ sp¡
Dv|$®“u Akfdp„’u k„‘|Z® dy¼s ’B iL$pey„ “’u sp¡ kpdp R>¡X¡$ iyÙ rlÞv$u NTg g¡M““p
âeГp¡ ‘Z ’ep R>¡. õhs„Ósp‘|h£ dlpL$rh r“fpgpA¡ ‘p¡sp“u NTgp¡dp„ kpdpÞe
dp“hu“u ìe’p-‘uX$p“¡ fS|> L$fhp“p¡ âeГ L$ep£ S>¡ ‘pR>m’u idi¡f blpvy$ftkl“u
NTgp¡dp„ h^y suh° b“¡ R>¡ A“¡ s¡“u â¡fZp õh. vy$óe„sLy$dpf“¡ âpàs ’pe R>¡. S>¡ rlÞv$u
NTgn¡Ó¡ dlÐh“p¡ hmp„L$ ^pfZ L$f¡ R>¡.
õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg vy$óe„sLy$dpf“p ApNd“’u A¡L$ Sy>v$p¡ S> hmp„L$ ^pfZ
L$f¡ R>¡. kpdprS>L$, fpS>L$ue, Apr’®L$ Akdp“sp A“¡ rhk„NrsAp¡“¡ ^pfv$pf fus¡ fS|>
L$fhpdp„ vy$óe„sLy$dpf“¡p tklapmp¡ R>¡. NTg S>¡ AÐepf ky^u v$fbpfu tklpk“ ‘f
rbfpS>dp“ lsu s¡“¡ “uQ¡ Dspfu“¡ ApdApv$du“u hÃQ¡ gB Aphhp“y„ L$pd vy$óe„sLy$dpf
‘p¡s¡ L$f¡ R>¡. hjp£ ky^u S>¡ v$bpe¡g, L$QX$pe¡g hN® füp¡ R>$¡ s¡“u ìe’p-‘uX$p, h¡v$“p-
k„h¡v$“p“¡ hpQp dmu. NTg S>¡ â¡d, kp¦v$e®“u Arcìe[¼s“y„ dpÝed lsu s¡ lh¡
Nfubu, ip¡jZ, AÐepQpf, c°ô$pQpf A“¡ kpdprS>L$ Akdp“sp, rhj„NrsAp¡“¡ hpQp
Ap‘hp“y„ dpÝed b“¡ R>¡. vy$óe„sLy$dpf“p ApNd“’u rlÞv$u NTgn¡Ó¡ kpdprS>L$
hpõsrhL$sp“p¡ õ‘i® cm¡ R>¡. ‘qfZpd¡ hpehu L$ë‘“pAp¡ A“¡ õÓu kp¦v$e®“u S>¡ âi„kp“y„
dpÝed lsu s¡ ApdApv$du“u Sy>bp“ b“u fl¡ R>¡. â¡d, kp¦v$e®“u hps ’pe R>¡ ‘f„sy
k„erds fus¡, c°ô$pQpf, dp¢Ohpfu, Nfubu, ip¡jZ, b¡fp¡S>Npfu, A‘lfZ S>¡hu fp¡S>-
bfp¡S>“u kdõepAp¡“¡ hpQp Ap‘hp“y„ L$pd rlÞv$u NTg¡ L$ey®. ‘qfZpd¡ A¡ S>“úv$e
kp’¡ ku^p k„‘L®$dp„ flu “p“pdp„ “p“u kdõep NTg“p dpÝed’u fS|> ’B sp¡ buÆ
300
bpSy> bv$gpsp kde“u kp’¡ dp“hue kæesp A“¡ dp“hue d|ëep¡dp„ Aph¡gp„ ‘qfhs®“p¡“¡
âNV$phhp“y„ L$pd ‘Z rlÞv$u NTg¡ M„s‘|h®L$ L$ey®. kpdprS>L$, fpS>L$ue, Apr’®L$, ^prd®L$
n¡Ó¡ bv$gpe¡g [õ’rs A“¡ s¡dp„ Aph¡gp„ ‘qfhs®“p¡“u ‘Z fS|>Aps rlÞv$u NTg¡ L$fu
R>¡. kdN° fus¡ Å¡sp„ A¡hy„ L$lu iL$pe L¡$ rlÞv$u NTg“¡p “psp¡ kdpS> kp’¡ füp¡ R>¡.
kdpS>dp„ Qpgsu “p“u-dp¡V$u OV$“pAp¡, b“php¡“¡ NTg“p dpÝed’u d|L$pe R>¡ A“¡
kdpS>dp„ ’sp bv$gphp¡“¡ ‘Z fS|> L$fpe R>¡. rlÞv$u NTg“u Ap A¡L$ rkqÙ R>¡ L¡$ s¡
kdpS>“p ku^p k„‘L®$dp„ R>¡ A“¡ ApdApv$du“y„ ârsr“r^Ðh L$f¡ R>¡. ‘f„sy kpdp R>¡X¡$
s¡“u dep®v$p A¡ R>¡ L¡$ s¡ h^pf¡ ‘X$sp kpdprS>L$ hpõshhpmu b“sp„ s¡“u L$gpÐdL$sp“¡
“yL$ip“ ’ey„ R>¡. cph-cpjp A“¡ Arcìe[¼sNs Qyõssp, k„Ly$gsp“u DZ‘ hsp®e R>¡.
s¡dp„ “phuÞe Ap¡Ry>„ A“¡ ‘y“fphs®“p¡ h^y A“ychpe R>¡. vy$óe„sLy$dpf ‘R>u rlÞv$u NTg“¡
knd A“¡ kd’® NTgL$pf kp„‘X$ep “’u. AÝepÐd cph“u qv$ipdp„ M|b Ap¡Ry>„ L$pd
’ey„ R>¡ A“¡ cph-cpjpNs ‘qfhs®“p¡ âNV$phhpdp„ ‘Z õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“u
dep®v$p âNV¡$ R>¡.
4.54.54.54.54.5 D‘k„lpf :D‘k„lpf :D‘k„lpf :D‘k„lpf :D‘k„lpf :
Apd, õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTgp¡“y„ rhl„Nphgp¡L$“ A“¡ dlÐh“p ‘p„Q NTgL$pfp¡“u
NTgp¡“p¡ Aæepk L$fsp„ S>Zpe R>¡ L¡$ rlÞv$u NTg kde“u kp’¡ L$v$d rdgphu“¡ Qpgu
flu R>¡. kp„âs kdpS>Æh““u rhrcrjL$pAp¡“p„ Ah“hp„ ê$‘p¡“¡ s’p dp“hue Æh““u
Ly$ê$‘spAp¡“¡ âNV$phhp“p¡ ‘|fsp¡ âeГ s¡Z¡ L$ep£ R>¡. õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“p¡ Ql¡fp¡
kpdprS>L$ hpõsh“u ^fp¡lfhpmp¡ R>¡ s¡dp„ kdpS>Æh““u rhk„NrsAp¡ A“¡ rhrcrjL$pAp¡“¡
ky‘¡f hpQp dmu R>¡. vy$óe„sLy$dpf, Ly¯$Af b¡Q¡“, Q„Ök¡“ rhfpV$, fpdphspf ÐepNu A“¡
Np¡‘pgv$pk "“ufS>' S>¡hp NTgL$pfp¡A¡ õhps„Ôep¡Ñf rlÞv$u NTg“¡ A¡L$ Sy>v$p¡ dyL$pd
Ap‘hp“p¡ âeГ L$ep£ R>¡. kpdprS>L$ hpõsh kp’¡“p¡ A“yb„^ Åmhu fpMhpdp„ A“¡
Apd Apv$du“u ìe’p-‘uX$p“¡ âNV$phhpdp„ Ap NTgL$pfp¡“p¡ M|b dp¡V$p¡ apmp¡ füp¡ R>¡.
301
k„v$c®k|rQ :k„v$c®k|rQ :k„v$c®k|rQ :k„v$c®k|rQ :k„v$c®k|rQ :
1) rlÞv$u L$u R>pephpv$u NTg, ‘©. 32, X$p®. kfv$pf dyÅhf.
2) kpqfL$p S|>“-1976, ‘©. 36, vy$óe„sLy$dpf
3) A¡S>“, ‘©. 36.
4) iprdep“¡ L$p¯Q L¡$, ‘©. 28, biuf bÖ
5) vy$óe„sLy$dpf : ìe[¼sÒh A¡h„ L©$rsÒh, ‘©. 123, X$p®. rNqfi rÓh¡v$u.
6) vy$óe„sLy$dpf fQ“phgu-2, ‘©. 237, k„‘p. rhS>e blpvy$ftkl
7) A¡S>“, ‘©. 237.
8) vy$óe„sLy$dpf : A¡L$ rhÖp¡lu NTgL$pf, ‘©. 80, X$p®. A¡“.tkl.
9) kpqfL$p - d¡-1976, ‘©. 36, vy$óe„sLy$dpf.
10) rlÞv$u NTg L$p rhh¡Q“pÐdL$ A“yiug, ‘©. 115, X$p®. kyd¡ftkl i¥g¡j.
11) rlÞv$u NTg L$p kp¦v$e®ipõÓ, ‘©. 52, X$p®. fpdâL$pi ‘r’L$
12) qL$fZ L¡$ L$kuv$¡, ‘©. 7, chp“u âkpv$ rdî.
13) rlÞv$u NTg L$p rhh¡Q“pÐdL$ A“yiug, ‘©. 157, X$p®. kyd¡ftkl i¥g¡j
14) kpW$p¡Ñfu rlÞv$u NTg, ‘©. 54, X$p®. d^y MfpV¡$.
15) iprdep“¡ L$p¯Q L¡$, ‘©. 34, Ly¯$Af b¡Q¡“.
16) A¡S>“, ‘©. 34.
17) L$p¡B AphpS> v$¡sp l¥, ‘©. 9, Ly¯$Af b¡Q¡“.
18) rlÞv$u NTg L$p rhh¡Q“pÐdL$ A“yiug“, ‘©. 188, X$p®. kyd¡ftkl i¥g¡j.