SadržajAlchajmerova bolest.........................................................................................................................1VERONICA-RAZGON...................................................................................................................3ALCHAJMEROVA BOLEST POMAŽE:.......................................................................................4Začin kurkuma čuva mozak..............................................................................................................5Učenje jezika sprečava Alchajmerovu bolest...................................................................................6Šetnja sprečava moždani udar..........................................................................................................7

Alchajmerova bolest

Alchajmerova bolest je bolest nervnog sistema koja podrazumeva oštećenje nernog sistema koje razultira senilnošću. Ova bolest se povezuje sa poremećajem metabolizma acetli-holina, neurotransmitera, supstance zadužene za normalno funkcionisanje našeg nervnog sistema. Uzrok ove bolesti još uvek nije definitivno utvrđen.

Činjenica da je nivo aluminijuma u mozgu osoba koje pate od ove bolesti nekolko puta veći od normalnog, naveo je neke ljude da nastanak ove bolesti povezuju sa preteranom upotrebom različitih proizvoda koji sadrže ovaj metal (tu se prvenstveno misli na antiperspirante, preparate koji sprečavaju znojenje i na svakodnevnu upotrebu aluminijumskog posuđa). Dokaza za ovakve teproje nema, mada je pomalo zabrinjavajući podatak da osobe koje imaju Alchajmerovu bolest i osobe koje svakodnevno  koriste antiperspirante imaju nekolko stotina puta uvećan nivo ovog metala u muzgu.

Biljna terapija nudi nekolko lekova za poboljšanje pamćenja. Oni su prvenstveno preventiva za osobe starije od šezdeset godina i one kod kojih je indikovana početni stadijum ove bolesti.

Ginko biloba je svakako najpoznatija biljka za poboljšanje memorije. Nemojte piti čaj od ginka jer on praktično nema terapeutsko dejstvo (potrebno je nekoliko stotina grama suvog lista da biste postigli željeni efekat). Koristite kapsule standardizovanog ekstrakta ginka prema priloženom uputstvu, ali ne više od 250 mg standardizovanog ekstrakta dnevno jer ako preterate mogu se javiti proliv i razdražljivost.

Čaj od mešavine:

100 grama ruzmarina (Rosmarinus officinalis)

50g žalfije (Salvia officinalis)

50g veronike (Veronica officinalis)

Navedene biljke usitnite i pomešajte. Četiri supene kašike smeše prelijte sa 750ml ključale vode promešajte, poklopite i ostavite da odstoji jedan sat. Procedite i pijte u malim gutljaima u toku dana. Sve nevadene biljke, a naročito ruzmarin sadrže antioksidantna jedinjenja koja sprečavaju propadanje acetil-holina. Neki obožavatelji rumarina smatraju da je i količina suvog lista ove biljke koja se, ako začin dodaje u hranu, dovoljno delotvorna.

Pored ove čajne mešavine bilo bi dobro da priremite i lekovito vino:

U litar kvalitetnog belog suvog vina  dodajte 100g suvog lista ruzmarina, 50g majčine dušice (Thymus serpillyum), 50g korena koprive (Urtica dioica) i 50g semena piskavice (Trigonela foenum-graecum). Sve dobro zatvorite i promućkajte. Flašu držite na toplom i tamnom mestu dve nedelje. Naon tog vremena tečnost procedite i pijte po dve supene kašike tri puta na dan.

Sve osobe koje pate od ove bolesti svakodnevno treba da uzimaju po petnaest grama lanenog semena (Linni semen). Možete ga dodati u jogurt ili musli, a možete ga i preliti sa 300ml tople vode, promešati, ostaviti dvadeset minuta i popiti. Veoma je važno da kada konzumirate laneno seme pijete dosta vode. Nemojte to zaboraviti!

Aromaterapeuti smatraju da esencijalna ulja, te veoma koncentrovane biljen esencije, mogu da puno pomognu ljudima koji pate od slabljenja memorije i alchajmerove bolesti.

25 kapi esencijalng ulja ruzmarina

10 kapi esencijalnog ulja mente

10 kapi esencijalnog ulja limuna

Pomešajte sa 100 ml ulja od grožđanih semenki. Dobro promućkajte i čuvajte u bočici od tamnog stakla sa dobrim zatvaračem. Ovim balzamom izmasirajte glavu i ostavite pola sata pre nego što operete kosu. Esencijalna ulja su visoko realtivne supstance koje veoma efikasno prodiru kroz kožu, tako da je ovaj način upotrebe veoma efikasan.

U naučnim studijama protekle decenije istraživalo se delovanje jednog alkaloida – galantamina koji se dobija iz lukovica visibabe. Rezultati ovih studija su veoma obećavajući, tako da ako pronađete neki preparat koji sadrži galantamin, obavezno ga probajte.

Ishrana bogata namirnicama bogatim omega3 masnim kiselinama. U tu grupu spadaju ribe iz hladnih mora (skuša, losos, tuna, sardela). Ako imate probleme sa memorijom nemojte propustiti da barem tri puta nedeljno u svoj jelovnik uvrstite ovu ribu. Pun pogodak je ako je prelijete nerafinisanim masninovim uljem, belim lukom i svežim listom ruzmarina ili peršuna. Ovakav

obrok je pravi lek. Beli luk ili još bolje divlji beli luk – sremuš (Allium ursinum) odlični su biljni lekovi za poboljšanje cirkulacije u mozgu i očuvanje svih funkcija centralnog nervnog sistema. Koristie ih u kuvanju tako što ćete ih jesti sveže ili sasvim kratko termički obrađene. Ako vam je intenzivan miris luka problem, kombinujte ih sa peršunom ili se opredelite za kapsule sa ekstraktom ovih biljka.

Ako patite od Alchajmerove bolesti probajte da dva meseca svakodnevno pijete po šolju čaja od prečice (Lycopodium clavatum). Dve supene kašike suve prečice prelijte sa 300ml ključale vode, promešajte, poklopite i ostavite da odstoji pola sata. Procedite i popijte u malim gutljajima. Prečica sadrži huperzin – sustancu za koju se veruje da čuva acetil- holin, a samim tim poboljšava memoriju. 

Momčilo Antonijević

Tekst može biti, u celini ili u delovima preuzet i objavljen isključivo uz poštovanje sledećih uslova: uz navođenje punog imena autora i postavljanje linka sa početne stranice ovog sajta, bez prerade preuzetog sadržaja i pod uslovom da se preuzimanje i objavljivanje ne vrši u komercijalne svrhe. Preuzimanje, kopiranje i objavljivanje ovog teksta suprotno navedenim uslovima predstavljaće kršenje autorskih prava

VERONICA-RAZGON

RAZGON,VERONICA(Veronica officinalis) je u narodu poznata kao biljka koja "leči sve".Prvi su se u njenu lekovitost uverili Rimljani,Germani je izuzetno cene do dana današnjeg, kad su nekom poznaniku ili prijatelju želeli da naprave neki poseban kompliment,rekli bi mu da poseduje toliko dobrih osobina kao visokocenjeni razgon.Razgon je u narodu još poznat kao čestoslavica,vetrovalj,beleboća i zmijin kuruz,voli uglavnom suvo zemljište i raste u šumama gde je mesto posečeno pored plotova,ispod žbunova, u jarku pored puta i na ivicama šuma.Stabljika je obrasla dlačicama i raste polegla pri tlu,listovi su sitni i nazubljeni po ivicama srebrnog odsjaja te prelaze u uspravne svetloplave do ljubičaste cvetne klasove.Listovi lako otpadaju na dodir pa se otud i zove razgon.Razgon cveta od maja do avgusta,a skuplja se cvasti,najdelotvornije su biljke koje rastu na rubovima šuma i pod hrastovima.Ova lekovita biljka od vajkada  omiljeni je dodatak čajevima za pročišćavanje krvi i zajedno sa svežim listovima koprive leči  hronični ekcem,posebno je efikasna kod dosadnog staračkog svraba,slabe i osetljeive osobe dobro je podnose kao sredstvo za želudac,jer je blagog dejstva a potpomaže i varenju, njome se otklanja  katar želuca i leči poremećaj rada creva.Razgon ima naročito lekovito dejstvo kad je reč o nervozi  koja se javlja kao psihička prenapregnutost.Šolja čaja,uveče pre spavanja umiruje organizam i opušta ga. Naročito se preporučuje ljudima koji puno umno rade,oni čaj treba da piju pre spavanja.Pamćenje će se pobuljšati i nestaće nesvestice.Veronica pomešena sa celerom otklanja slabost živaca i depresiju,a izuzetno povoljno deluje i kod žutice,peska u mokraći i kod bolova zglobova koji se javljaju kao posledica reume i gihta.Kod hroničnog suvog katara bronhija razgon takođe čudesno deluje.Za pluća se koriste mešavine istih delova plućnjaka,lista podbele ,bokvice i razgona.Čaj se sladi sa malo meda ili biljke popare i doda žuti šećer.Za žuticu i oboljenje jetre prepotučije se sledeća biljna mešavina:50gr.korena maslačka,25gr.cvetova vodoloje,25gr.lazarkinje i 50gr razgona(veronike).Ove biljke dobro pomešati,na četvrt litra vode uzeti punu malu kašiku i tokom dana piti gutlajaj po gutljaj po dve šolje nezaslađenog čaja.

Od razgona koji je u cvatu može da se napravi sok koji se preporučuje kod hroničnih oboljenjea kože.

NAČIN UPOTREBE RAZGONAPripremanje čaja: jedna puna  mala kašika prelije se u četvrt litra vrele vode i ostavi da odstoji kratko vreme.Sveži sok:cvasti se operu i neosušene iscede u nekom sokovniku.Male boce se napune i ostave da stoje u frižideru.Tinktura:Dve pune pregršti isitnjene biljke u cvatu potopiti u rakiju jačine do 40% i 14 dana ostaviti na suncu ili u blizini nekog izvora toplote.Čajna mešavina: jedna puna mala kašika prelije se vrelom vodom i ostavi da stoji neko vreme.

, 03. 2010.среда март

PREČICA

PREČICA(Lycopodium clavatum)Prečicu u narodu još nazivaju i sledećim imenima: plavun, prašuljica,crvotočina i kijačasta crvotočina.Ova mahovinasta zimzelena lekovita biljka ima vitice dugačke i do jedan metar sa finim tankim korenčićima sa kojima "puzi" po šumskom tlu. Iz vitica rastu do 10cm duge razgranate stabljičice, veoma meke, slične stabljičicama snežnog vresa, samo što su još mekše i gušće.Ova četvorogodišnja lekovita biljka u leto donosi žućkaste klipove koji sadrže cvetni prah ili prečičino brašno.Prečica se koristi u narodnoj medicini, odnosno u prirodnom lečenju kože zasute ranama(homeopatija).Prečica je lekovita biljka koja sadrži radijum i lako se razlikuje od ostalih vrsta mahovine po dugačkim konopastim viticama i žutom cvetnom prahu svojih klipova.Uspeva samo na osojnim stranama visokih šuma i na ivici šuma koji se nalaze na preko 600m nadmorske visine. U zapadnim zemljama Austriji i Nemačkoj prečica je pod zaštitom države te je stoga potrebno tražiti u specijalizovanim biljnim apotekama. Čaj od prečice je dobar za lečenje obolelih od podagre(gihta) i reume čak i onda kad su vidljive deformacije zglobova, kao i onima koji pate od hroničnog zatvora creva i hemoroida.Osobe koje prate od proliva ovaj čaj moraju da upotrebljavaju krajnje ozbiljno kako nebi nastali grčevi u crevima. Prečica se nikad nesme kuvati već samo preliti vrelom vodom. Čaj se primenjuje i kod svih oboljenja mokraćnih i polnih organa, kod bolova i otvrdlina u testisima, kao i kad je reč o  pesku u bubrezima i bubrežnim kolikama, prečica je neophodna kod upale jetre i pri patološkom bujanju vezivnog tkiva jetre čak i onda kad je ono dobilo zloćudni karakter. Izuzetno se dobro pokazala kod svih oboljenja jetre a naročito kod ciroze jetre, lekovitost prečice se ogleda čak i kod ljudi koji boluju od zloćudnih oboljenja jetre prečica može da pokloni život.

NAČIN UPOTREBE PREČICE Priprmanje čaja: jedna ravna kašika prečice popari se sa 1/4 litara vode i ostavi kratko da stoji.Pije se samo jedna šolja dnevno gutljaj po gutljaj, i to ujutru natašte, pola sata pre doručka. Kod ciroze jetre i zloćudnih oboljenja piju se dve šolje čaja dnevno.

Jastučići sa prečicom : jastučiće napuniti osušenom prečicom (uzme se 100,200 ili 400gr zavisno od površine zahvaćene grčem) i preko noći držati na bolnom mestu. Ovo lekovito jastuče zadržava svoje dejstvo do godinu dana.

Infuzija: 1/4 litre vruće vode preliti preko 1 ravne kašičiceprečice, pokriti i ostaviti da odstoji 30 sekundi, a zatim procediti.Pažnja! Ne držati da stoji više od 30 sekundi i nikako ne kuvati,već samo preliti vodu preko biljke.

Za sve vrste pomenutih oboljenja  pije sa samo 1 šolja čaja dnevno, osim u slučaju ciroze jetre kada treba piti po dve šolje na dan.

"ALCHAJMEROVA BOLEST"

ALCHAJMEROVA BOLEST POMAŽE:Alchajmerova bolest je veliki uzrok mentalnog propadanja ljudi u starosti.Do pre nekoliko godina, nije postojao nacin da se leci Alchajmerova bolest.Uprava za hranu i lekove odobrila je takrin-hidrohlorid, lek koji navodno usporava razvoj bolesti, tako što cuva acetil-holin u mozgu.Problem s ovim lekom jeste u tome što je toksican za jetru, s visokim rizikom oštecenja jetre.Na drugim lekovima se radi.Evo nekoliko korisnih biljaka korisnih biljaka koje sadrže jedinjenja koja sprecavaju poremecaj acetil-holina.

   RUZMARIN: sadrži 6 jedinjenja koja, kako je zapaženo, sprecavaju poremecajacetil-holina. Zanimljivo je da aromaterapeuti predlažu upotrebu ruzmarinovog ulja za lecenje Alchajmerove bolesti.Ruzmarin ima dugu istoriju kao biljka koja povecava pamcenje, tako da je poznat kao biljka secanja.Šampon od ruzmarimna, caj od ruzmarina i ruzmarin u vodi za kupanje povoljno bi delovali na Alchajmerovu bolest.

   KOPRIVA: ta biljka sadrži znacajnu kolicinu minerala bora, koji može da udvostruci protok hormona estrogena u telu. A estrogen poboljšava kratkorocno pamcenje i takode pomaže da se podigne raspoloženje nekih ljudi s Alchajmerovom bolešcu.

   BOB: mahune boba su prilicno bogate lecitinom. Bob je kljucni sastojak biblijske supe za hranjenje mozga.      Biblijska supa za hranjenje mozga: ova supa, napravljena u potpunosti od biljaka spomenutih u Bibliji, dobro cini svakom s Alchajmerovom bolešcu.Sastojci koji se koriste za supu su: jecam, vrg, cvetovi maslacka, i zelen, bob, laneno seme, makovo zrno, kopriva, orasi.Zacinite supu nanom, ruzmarinom,žalfijom.

Začin kurkuma čuva mozak Azijski začin kurkuma ne aromatizuje samo jela već, zahvaljujući svojim sastojcima, može i da podstiče funkcionisanje mozga i sprečava pojavu neuroloških oboljenja, pokazali su rezultati istraživanja obavljenog na laboratorijskim životinjama koje je sproveo naučnik Dejv Šubert iz instituta "Salk" u San Dijegu.

Indijci koji jedu hranu začinjenu kurkumom manje pate od neuroloških oboljenja

Šubert je, izdvojivši više sastojaka kurkume, konstatovao da najmanje jedan od tih sastojaka "kurkumin" ima zaštitno dejstvo na ćelije mozga životinja sa neurološkim oštećenjima, preneli su francuski mediji.

Ustanovljeno je, na primer, da u Indiji postoji mnogo manji broj osoba obolelih od jednog od oblika demencije - Alchajmerove bolesti nego u drugim zemljama, jer se tamo tokom celog života jede kurkuma.

Šubert smatra da bi "kurkumin" i drugi sastojci kurkume mogli da se koriste u zaštiti mozga od traumatskih oštećenja i udara (šlogova), pa čak i Alchajmera.

"Zamisao je da se ljudima daju derivat 'kurkumina' ili određeni lekovi kako ne bi bili izloženi opasnosti od moždanih udara i kontuzija ili da bi se ublažile njihove posledice", istakao je Šubert.

Učenje jezika sprečava Alchajmerovu bolest Poznato je da što više jezika govorimo i znamo, to smo bogatiji, a naučnici sa univerziteta "Jork" sada su otkrili da učenje jezika štiti mozak od propadanja kognitivnih funkcija.

Učenje stranih jezika čak i u poznijim godinama povoljno utiče na mozak

Bilo da govorite dva ili više jezika, ili se odlučite za učenje jezika u kasnijem životnom dobu, usporavate propadanje nekih od najvažnijih funkcija mozga, tvrde naučnici sa kanadskog univerziteta "Jork".

 

Studijom koju je sproveo ovaj univerzitet utvrđeno je da je ljudima koji su govorili više od jednog jezika Alchajmerova bolest dijagnostifikovana u proseku 4,3 godine kasnije, a pojava simptoma 5,1 godinu kasnije nego kod pacijenata koji govore samo maternji jezik.

Šetnja sprečava moždani udar Ljudi koji nedeljno prepešače 9,5 kilometara mogu da zaštitite mozak od starenja i da tako očuvaju svoje pamćenje, ali i zdravlje, poručuju američki stručnjaci.

Stariji ljudi koju su šetali 9,5 kilometara nedeljno imaju više sive materije od onih koji nisu prelazili tolku razdaljinu, pokazalo je istraživanje.

- Veličina mozga smanjuje se tokom starenja, što može da izazove probleme s pamćenjem. Naši rezultati bi trebalo da ohrabre starije osobe da postanju fizčki aktivnije - tvrdi vođa istraživanja sa univerziteta Pitsburg, Kirk Erikson.

Istraživači su od ispitanika, koji boluju od demencije, zatražili da šetajući pređu određenu rutu svake nedelje.

Četiri godine kasnije testirali su ih da vide kako su se razvijali znaci demencije, a rezultati su pokazali da je rizik od nastanka demencije smanjen za 50 posto.

Ovo nije prva studija o prednostima hodanja u starosti.

Prošle godine je grupa istraživača s Harvarda otkrila da žene koje redovno hodaju brzim tempom imaju 40 odsto manji rizik od moždanog udara.

Šetnja takođe pomaže u sprečavanju demencije i Alchajmerove bolesti.

Alchajmerova bolestAlchajmerova bolest je najčešći uzrok demencije i prema većini istraživača čini više od polovine ovih oboljenja. Uzrok se uglavnom ne zna, ali postoje lekovi i mere koji mogu da ublaže tegobe bolesnika.

SimptomiU tipičnim slučajevima Alchajmerova bolest počinje sa smetnjama pamćenja, teškoćama nalaženja reči ili izmenama raspoloženja. Posle najmanje šest meseci uočavaju se problemi za razliku od obične

zaboravnosti koja se ne pogoršava.

Sa napredovanjem bolesti mogu da se razviju i drugi problemi: Stalno zaboravljanje skorašnjih događaja, sastanaka, imena i lica kao i teškoće da razumeju šta je rečeno. Postaju konfuzni u rukovanju sa novcem, vožnji automobila ili upotrebi kućnih aparata. Nastaju izmene ličnosti, prestaju da brinu za osobe iz neposredne okoline, postaju razdražljivi ili ravnodušni. Mogu da se jave promene raspoloženja sa plačljivošću, postaju sumnjičavi, misle da ih neko potkrada ili želi da im naudi.

U kasnijoj fazi bolesti mogu da postanu uznemireni, ustaju noću, spremaju se da idu negde, odlutaju i izgube se ili se stalno šetaju u istom prostoru. Vremenom gube normalne inhibicije, skidaju se pred drugim ljudima, ponašaju se agresivno ili ispoljavaju druge promene ponašanja. U završnoj fazi demencije bolesnici su vezani za postelju, gubi se normalna komunikacija, ne kontrolišu više mokrenje i stolicu. Ličnost može da se u toj meri promeni da bliske osobe imaju utisak kao da se radi o stranoj osobi.

Koji su uzroci Alchajmerove bolesti?Tačni uzroci Alchajmerove bolesti nisu poznati i verovatno da je većina slučajeva uslovljena sa više udruženih činilaca. Pojave koje čine Alchajmerovu bolest verovatnijom nazivaju se faktori rizika.

Starije životno doba je najveći faktor rizika, naročito posle 65 godina, kada je učestalost oko 5%, a posle 80 godina je preko 20%. Ipak, preko polovine osoba u svojim devedesetim godinama nisu dementne.

Teže ili ponovljene povrede mozga mogu da dovedu do demencije. Nasledni faktor je dokazan za manji broj obolelih gde se demencija javlja porodično

ukoliko članovi porodice dožive odgovarajući uzrast. Radi se o promenama (mutacijama) gena na hromozomima 23, 14 i 1 koje neizostavno dovode do bolesti. Ove osobe obično oboljevaju ranije, nekad već u tridesetim godinama. Kod osoba u starijim godinama može da se nasledi sklonost, ali je neophodno dejstvo spoljnih faktora da bi nastala demencija.

Faktor rizika je apolipoprotein E4 koji povećava sklonost ka nastajanju demencije, ali je ne uzrokuje.

Takođe su otkriveni i neki manje značajni faktori. Demencije su nešto češće kod manje obrazovanih ljudi, ali svako može da razvije ovakav poremećaj.

DijagnozaZaboravnost nije uvek znak bolesti i ako se tokom bar šest meseci ne pogoršava i ne dovodi do smetnji u profesiji i svakodnevnom radu najverovatnije nije reč o početnoj demenciji. Ukoliko se zaboravnost pogoršava i dovodi do problema potrebno je medicinsko ispitivanje. Ispitivanje bolesnika sa demencijom se sastoji od neurološkog i psihijatrijskog pregleda, neuropsiholoških testova, odgovarajućih laboratorijskih analiza krvi, skenera mozga i drugih analiza prema potrebi i pretpostavljenoj vrsti demencije. 

LečenjeZa sada nisu poznate mere koje bi sigurno štitile od nastanka demencije, ali su u toku mnogobrojna istraživanja u ovom pravcu. Ne postoji ni jedan lek koji bi izlečio demenciju. Postoje medikamenti koji mogu da poprave ponašanje ovih bolesnika, da uspore napredovanje bolesti i da donekle poboljšaju intelektualno funkcionisanje. Osim toga, intenzivno se istražuju nove mogućnosti lečenja.

Davanje inhibitora holinesteraze (Arisept, Ekselon i drugi) povećava nivo acetilholina u mozgu i deluje povoljno na pamćenje i ponašanje. Vitamin E ili donepezil usporavaju donekle napredovanje bolesti. Neuroleptici nove generacije uspešno ublažavaju poremećaje ponašanja bez značajnijih neželjenih dejstava.

Osobe sa Alchajmerovom bolešću treba da vode što normalniji život, u početku samostalan, ali im je tokom bolesti potrebna sve veća pomoć. Okolina bolesnika i svakodnevna rutina treba da ostanu po mogućstvu isti jer je njihova sposobnost prilagođavanja smanjena. Potrebno je da se obavlja stalna umerena fizička aktivnost i hobiji što povoljno utiče na ponašanje. Emocionalna podrška je takođe veoma važna i smanjuje strahove, depresivnost i osećaj napuštenosti.

Prof. dr. sc. Vida Demarin, dr. med. Dr. sc. Marija Bošnjak Pašić, dr. med.  Dr. sc. Sandra Morović, dr. med.  

Klinika za neurologiju KB "Sestre Milosrdnice" Zagreb, Vinogradska 29

Alzheimerova bolestDemencija Alzheimerovog tipa je vodeća bolest današnjice, najčešća je od svih demencija i u stalnom je porastu. 1906. godine Alois Alzheimer je prvi puta opisao sindrom demencije kao psihički poremećaj koji je po njemu dobio ime Alzheimerova bolest (AB) odnosno Alzheimerova demencija (DAT). Spominjanje ove bolesti je ranije bilo rijetko, a postavljanje dijagnoze još rjeđe. Unatrag tri do četiri desetlijeća dijagnosticirala se i kao senilna, vaskularna, aterosklerotska demencija ili kao kronični psihoorganski sindrom.

To je najčešći tip ireverzibilne i napredujuće degenerativne bolesti mozga, odnosno stanica moždane kore i okolnih struktura, prvenstveno hipokampalne regije. U podlozi je stvaranje senilnih plakova i neurofibrilarna degeneracija. U kasnijem tijeku dolazi do niza biokemijskih poremećaja koji uzrokuju psihičke simptome te promjene u živčanim stanicama koje dovode do njihova odumiranja.

Prisutna je od 1-3% do čak 11% svjetske populacije u dobi iznad 70 godina prema nekim statistikama. Bolest se najčešće javlja u 5. i 6. desetljeću života i ima progredijentan tijek, a u otprilike slijedećih pet godina po prvim simptomima dolazi do teške demencije. Od postavljana dijagnoze bolesti bolesnici prosječno žive 5-7 godina.

Etiologija Alzheimerove bolesti

Iako je uzrok bolesti nepoznat, postoji više teorija nastanka. Najčešće se govori o genetskom porijeklu. Poznato je, naime da potomci oboljelih imaju i do deset puta veće šanse za obolijevanje od Alzheimerove bolesti od prosječne populacije. Bolesnici sa Downovim sindromom (trisomija 21 kromosoma) imaju iste patološke promjene u mozgu u određenoj životnoj dobi, pa se danas često upravo mutacija na 21 kromosomu optužuje za pojačanu proizvodnju amiloida koji se nalazi u moždanim stanicama (u obliku plakova) oboljelih i nastanak Alzheimerove bolesti.

Postoje teorije da je u podlozi Alzheimerove demencije moždani deficit acetilholina i poremećaj acetilholinskog metabolizma.

Demenciju uzrokuju mnoga stanja, neka od njih su prolazna, neka nisu. Neka od tih stanja mogu se liječiti.

Prolazna stanja uzrokovana su dehidracijom, vrućicom zbog infektivnih bolesti, manjkom vitamina, nedostatnom ili nekvalitetnom prehranom, reakcijama na lijekove, problemima sa štitnjačom ili manjim ozljedama glave. Ova medicinska stanja mogu biti ozbiljna i treba ih liječiti što prije. Ponekad starije osobe imaju emocionalne probleme koji se mogu zamijeniti s demencijom. Osjećaj samoće, zabrinutosti ili dosade često se javlja u starijih osoba suočenih s mirovinom ili smrću bliske osobe, a prilagođavanje na ove promjene uzrokuje smetenost i zaboravljivost kod nekih osoba. Emocionalni problemi mogu se olakšati ukoliko postoji potpora od strane bliskih osoba ili profesionalna medicinska pomoć.

Klinička slika Alzheimerove bolesti

Nije lako prepoznati bolest u samom početku, budući je klinički početak navedenog psihičkog poremećaja najčešće postupan, neprimjetan, a simptomi se u početku mogu pripisati staračkoj zaboravljivosti. Stoga se mnogi stariji ljudi boje zaboravljivosti jer često misle da je to prvi znak Alzheimerove bolesti. U prošlosti je gubitak pamćenja, kao i zbunjenost, smatran normalnim dijelom starenja. Znanstvenici potvrđuju kako su i danas brojne starije osobe mentalno budne i svjesne, iako im treba više vremena da zapamte neke stvari. Mnogo je ljudi iskusilo rupe u pamćenju, neki od tih problema su ozbiljni, drugi nisu.

Osobe sa značajnim promjenama pamćenja (prvenstveno zapamćivanje novijih događaja), osobnosti i ponašanja mogu imati oblik bolesti mozga koji se naziva demencija, a Alzheimerova bolest je jedna od mnogih oblika demencija. Izraz demencija opisuje grupu zdravstvenih poremećaja koji su rezultat promjene rada mozga.

Demencija narušava sposobnost osobe da samostalno obavlja svakodnevne aktivnosti. Prisutni su simptomi poput brzog zaboravljanja, teškoća u čitanju i pisanju, teškog pronalaženja riječi u govoru. Uskoro, bolesnici više nisu u mogućnosti uspješno obavljati svoju profesiju. Dolazi do promjena u ponašanju i karakteru, postaju škrtiji, tvrdoglavi, ali su emocije u ovoj fazi još dobro očuvane. Protekom vremena stanje postaje sve teže, dolazi do smanjenja orijentiranosti u vremenu i prostoru, iskrivljena im je percepcija okolnih događanja, imaju smetnje spavanja, manjak svake inicijative, sve su više nezainteresirani, potišteni, imaju strah, sve slabije razumijevaju govor. Govor im postaje siromašniji, da bi potom došao u fazu eholalije, tj. automatskog ponavljanja riječi u besmislenom nizu. Pojavljuju se stereotipni pokreti i tzv. primitivni refleksi, sposobnost svakodnevnog funkcioniranja je sve ograničenija, zapuštaju higijenske navike, postaju ovisni o drugima. Bolesnici obično postaju inkontinentni (ne kontroliraju stolicu i mokrenje), često lutaju, postaju smeteni, agitirani, naročito noću. Na kraju bolesnik postaje vezan uz krevet.

Početak bolesti, iako rijetko, može biti akutan i dramatičan. Svi simptomi bolesti javljaju se odjednom, neočekivano i naglo, najčešće istovremeno s nekom tjelesnom bolešću ili emocionalnim šokom. Bolesnik postaje smeten, dezorijentiran, psihomotorno uznemiren (rjeđe usporen), poremećene percepcije, mišljenja, emocije, ciklusa budnosti i spavanja. Navedeno stanje se naziva delirij i zahtijeva hitno i intenzivno bolničko liječenje.

Dijagnostika Alzheimerove bolesti

U postavljanju dijagnoze služimo se osim anamnestičkim podacima (u početku bolesti podatke o prisutnim tegobama možemo dobiti od samog bolesnika a kasnije od ukućana ili pratnje) neurološkim i psihološkim testovima (najpoznatiji test je MMS = tzv. mini mental score, odnosno test procjene mentalnog stanja – tablica 1.). Procjena mentalnog stanja pomaže preciznom opisu

mentalne disfunkcije, a testiraju se slijedeće funkcije; pažnja, orijentacija, budnost, govor, razumijevanje, memorija, imenovanje, ponavljanje, čitanje, pisanje, računanje, diskriminacija desno-lijevo. Testom se boduje svaki odgovor, ukupno je moguće dobiti od 0-30 bodova, a rezultatom se procjenjuje težina demencije i moguće je praćenje progresije bolesti. Kompletna procjena gubitka pamćenja može uključivati prikupljanje informacija o prijašnjim bolestima, obiteljskim bolestima, lijekovima koje bolesnik uzima, informacije o prehrani. Dijagnozu potvrđujemo neuroradiološkim metodama; CT-om tj. kompjutoriziranom tomografijom mozga ili MRI magnetskom rezonancom mozga, na kojima je vidljiva jaka atrofija moždane kore difuzno i hipokampalne regije. Analizom likvora koja se iznimno radi može se ustanoviti povećanje proteinske komponente. U postavljanju dijagnoze može pomoći i EEG (elektroencefalografija) te PET (pozitronska emisiona tomografija).

Test procjene mentalnog stanja (MMS)

1. Orijentacija  (1 bod za svaki točan odgovor)

koliko je sati? koji je datum? koji je dan? koji je mjesec? koja je godina?

ukupno 5 bodova

koji je naziv? - odjela, bolnice, okruga, grada, države

ukupno 5 bodova

2. Prepoznavanje

imenovati tri predmeta koja se pokažu (npr. olovka, sat, ključ). Ocjena 1 do 3 boda ovisno o točnosti ponavljanja. Ponoviti nazive dok ih bolesnik ne ponovi točno, zbog kasnijeg utvrđivanja pamćenja. Ocjenjuje se samo prvi pokušaj.

ukupno 3 boda

3. Pozornost i računanje

od bolesnika se traži da oduzima 7 od 100, te da od dobivenog rezultata ponovo oduzima 7, ukupno 5 puta do brojke 65. Svaki točan odgovor ocjenjuje se 1 bodom. Moguće je da se od bolesnika traži i da unatrag čita zamišljenu riječ od pet slova, npr. MOZAK - KAZOM , i za svako točno slovo ocjenjuje se 1 bod

ukupno 5 bodova

4. Pamćenje

ponoviti ranije imenovana tri predmeta koja su korištena u ispitivanju prepoznavanja. Jedan bod za svaki točan odgovor.

ukupno 3 boda

5. Govor

jedan bod za točno imenovanje svakog od dva objekta (npr. čekić i stol)

ukupno 2 boda

jedan bod za točno ponavljanje, npr. “ne tako ili ako”

ukupno 1 bod

tri boda ako su točno izvedena tri stupnja zapovijedi, npr. “uzmite komad papira u desnu ruku, presavinite ga na polovicu i stavite na stol!”

ukupno 3 boda

jedan bod ako je točno izvedena pisana zapovijed: “Zatvorite oči!”

ukupno 1 bod

zatražiti bolesnika da napiše rečenicu. Ocjenjuje se 1 bodom ako rečenica ima značenje, glagol i subjekt.

ukupno 1 bod

vidnoprostorni test – tražiti bolesnika da prekopira jednostavan lik od dva križajuća pentagona (pokazano na slici).

ukupno 1 bod

Sveukupno 30 bodova

Za diferencijalnu dijagnozu, tj. procjenu da li se radi o demenciji Alzheimerovog tipa ili demenciji vaskularnog uzroka, klinički se koristi skala tj. ishemijska ocjena Hachinskoga.

Ishemijska ocjena - ljestvica Hachinskoga nagao početak - 2 stupnjevito pogoršanje - 1 promjenjiv tok - 2 noćna smetenost - 1 relativno sačuvana ličnost - 1 depresija - 1 tjelesne smetnje - 1 emocionalna inkontinencija - 1 podaci o ili prisutna hipertenzija - 1 podaci o prethodnom cerebrovaskularnom inzultu - 2 znaci pridružene arterioskleroze - 1 žarišni neurološki simptomi - 2 žarišni neurološki znaci - 2

Najveća ocjena - 18 

Najmanja ocjena multiinfarktne demencije - 7 

Najveća ocjena Alzheimerove demencije - 4 

Liječenje Alzheimerove bolesti

Djelotvornog liječenja nažalost nema, a metode kojima se danas borimo protiv Alzheimerove bolesti u najboljem slučaju usporavaju progresiju simptoma. Koriste se vitamini, cerebralni vazodilatatori, te lijekovi protiv motornog nemira, popravljanje raspoloženja, sedativi.

Kod nekih osoba u ranoj fazi Alzheimerove bolesti koriste se inhibitori acetilkolin esteraze tj. tvari koja služi prijenosu živčanog impulsa među moždanim stanicama) odgađa pogoršanje simptoma.

Čak i ako se dijagnosticira trajni i nepovratni oblik demencije, mnogo toga se još može učiniti u liječenju bolesnika i pomoći obitelji da se nosi s bolešću. Osoba s demencijom treba biti pod liječničkim nadzorom te su potrebni pregledi neurologa, psihijatra, obiteljskog liječnika, interniste i gerijatra. Liječnik može liječiti tjelesne bolesti, probleme ponašanja te odgovoriti na brojna pitanja obitelji i okoline.

Mnogi bolesnici zbog problema ponašanja i raspoloženja, uznemirenosti, depresije, tjeskobe nemira ili problema sa spavanjem trebaju lijekove koje treba pažljivo dozirati, čime se pomaže i bolesniku i obitelji.

Važna je i zdrava prehrana koja pomaže održavanju dobrog tjelesnog zdravlja, mada ne postoji posebna prehrana koja bi poboljšala tijek demencije.

Članovi obitelji oboljelima mogu olakšati život ukoliko im pomažu u održavanju svakodnevne rutine, tjelesne aktivnosti i društvenih kontakata. Dementne osobe treba informirati o njihovom stanju i detaljima života kao npr. koje je doba dana, sat, mjesto gdje žive, imena osoba sa kojima žive. Pomoć memoriji također pomaže, stoga mnoge obitelji imaju velike kalendare s upisanim planovima, važnim datumima, bilješkama o sigurnosnim mjerama i uputama za uporabu kućanskih aparata što se pokazalo korisnim. Savjetuje se da bolesnici kod sebe uvijek imaju identifikacijski papir sa adresom ili brojem telefona ili pak narukvicu ili lančić sa privjeskom sa ugraviranim takovim podacima.

Prevencija Alzheimerove bolesti

Znanstvenici rade na otkrivanju novih lijekova koji će usporiti, zaustaviti ili spriječiti nastajanje Alzheimerove bolesti. U međuvremenu, osobe bez demencije trebaju održavati svoju memoriju britkom (ispunjavanje križaljki, rješavanje rebusa, čitanje). Preporuka je razvijati interese i hobije te biti uključen u različite društvene aktivnosti koje stimuliraju duh i tijelo. "U zdravom tijelu, zdrav duh", stara je izreka. Preporuča se ograničena uporaba alkoholnih pića jer alkohol uništava moždane stanice. Mnogim osobama pomažu liste koje treba napraviti, zatim korištenje notesa, kalendara i malih papirića za podsjetnike.

Također mogu poboljšati pamćenje ukoliko nove stvari mentalno povezuju s već poznatim, kao što su poznata imena, pjesme ili stihovi. Preporuča se liječenje depresije straha ili tjeskobe lijekovima ili savjetom stručnjaka, budući navedene tegobe mogu osobu činiti zaboravnom. Važno je liječenje započeti odmah po prepoznavanju prvih znakova demencije, a ne ih tumačiti kao normalan tijek starenja.

PRONAĐEN LIJEK PROTIV ALCHAJMEROVE BOLESTI 

Otkriven je eksperimentalni lijek koji pomaže ljudima oboljelim od

Alchajmerove bolesti. U Evropi i Rusiji prvi testovi su pozitivni a u SAD-u u

toku je ispitivanje lijeka. Jedan eksperimentalni lijek izgleda da pomaže

ljudima koji pate od gubitka pamćenja povezanog sa Alchajmerovom bolešću.

Lijek je nazvan DIMEBON, a prvi testovi u Evropi i Rusiji pokazali su da

poboljšava pamćenje. U SAD-u je u toku testiranje ovog lijeka.

Alchajmerova bolest je progresivan poremećaj koji postepeno dovodi do

smanjenja pamćenja i sposobnosti govora i na kraju gubitka sposobnosti da

osoba brine o samoj sebi. Rizik od razvoja bolesti povećava se kako ljudi

postaju stariji.

U Viskonsinu, Fondacija Din je jedna od brojnih istraživačkih grupa koje rade

sa pacijentima oboljelim od Alchajmera kako bi ustanovile da li lijek DIMEBON

ima dugotrajne efekte. Dr Lesli Tejlor predvodi studiju i kaže: ''To neće biti

potpuno izlječenje, ali nadamo se da će djelovati bolje od bilo čega što se

trenutno nalazi na tržištu protiv Alchajmerove bolesti. Dr Tejlor kaže da su

prethodna ispitivanja pokazala da DIMEBON poboljšava pa mćenje za godinu

dana. To bilo zaista veliko dostignuće. To bi značilo ulazak u potpuno novo

područje u pogledu liječenja Alchajmerove bolesti.

Posljednja faza testiranja lijeka će trajati oko dvije godine. Zatim će Američka

agencija za hranu i lijekove odlučiti da li će odobriti taj lijek za sve ljude koji

boluju od Alchajmerove bolesti.