ALAN ADLARI .TR UZANTILI SİTELER

ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Prof.Dr. Sibkat KaçtıoğluAtaturk Universitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

Elektronik ve Haberleşme Yük. Müh Pakize ErdoğmuşAtatürk ÜniversitesiElektronik ve Haberleşme Mühendisliği

Türkiye internetle 12 Nisan 1993 tarihindetanışmış ve o gunden beri tam sekiz yılgeçmiştir. İnternetin bu sekiz yıl boyuncagelişme sürecine bakılırsa , Türkiye’dekihızlı gelişimi son üç-dört yıl içindegerçekleşmiştir.İlk yıllarda alan adı sayısındaki ve doğalolarak kullanıcı sayısındaki artış yavaşolmuştur. Yavaşlığın sebebi, Türkiye’deinternet alt yapısının oluşturulması, gereklikalifiye elemanın yetiştirilmesi ve de internetbilincinin yerleşmesi için gereken zamandır..

Bugün dünyada, yaklaşık 420 milyoninternet kullanıcısı ve 35 milyon alan adı ,Türkiye’de ise yaklaşık 6 milyon internetkullanıcısı ve, 32 bin alan adı mevcuttur.

Bildirinin Amacı;

Türkiye internetini oluşturan siteleri alan adlarına göre

incelemektir.

.Tr üst düzey alan adı altında yer almayandiğer siteler inceleme kapsamı dışındatutulmuştur. . Tr üst düzey alan adının(TLD) altında yer alan mevcut siteler , ikincidüzey alan adlarına göre sınıflandırılarak,durumları incelenmiştir. Sitelerin tam listesiODTU .Tr site dizini sayfasından teminedilmiştir.

Su anda mevcut olan .tr üst düzey alan adınınaltında yer alan ikinci düzey alan adları.com.tr, org.tr, .edu.tr, .gov.tr, .nom.tr,.k12.tr, .mil.tr, .gen.tr , .bbs.tr ve .net.tr dir.Bunlardan .gov.tr, .com.tr, .org.tr ve .edu.tralan adları incelemeye alınmıştır. Aşağıda 6-9-2001 itibari ile Türkiye’deki alan adlarısayısı görülmektedir. (Kaynak:ODTU DNSsayfaları)

İkinci Seviye Alan Adı /Second Level DomainName

Alan Adı Sayısı /Domain NameCount

com.tr 23907org.tr 1411edu.tr 142k12.tr 313bbs.tr 41gov.tr 779net.tr 139mil.tr 8gen.tr 4328nom.tr 203Toplam / Total 31271

6-9-2001 tarihi itibariyle .tr altında mevcut alan adı sayısı

Dünyadaki alan adları sayıları ilekıyaslandığında Turkiye ticari alan adısayısı(. com.tr) ile dünya sıralamasında 33.sırada yer almaktadır. Bu sıralamada dikkatçekici bir nokta İngiltere, Rusya Meksika gibibüyük ülkeler dışında Belçika, Hollanda,Finlandiya ve Polonya gibi hem nüfus hem deyüzölçümü olarak Türkiye’den çok küçükolan ülkelerin dahi daha üst sıralardaolmasıdır.

Ülkeler Alanadısayıları

..... ............ .....12South Africa (CO.ZA) 11101114New Zealand (CO.NZ) 9121717Mexico (COM.MX) 7473221Poland (COM.PL) 5736427Singapore (COM.SG) 32838.... .........33Turkey (COM.TR) 22662

Tablodaki veriler Domainstats.com sayfasından alınıp, sıralanmıştır.

Çalışmada Turkiye internetini oluşturansiteler alan adlarına göre incelenmiştir. Buamaçla standart bazı sorular hazırlanmış,ziyaret edilen sitelerde bu sorulara cevaparanmış, sonuçlar tablo halinde verilmiştir.Her alan adından rastgele olarak 30 siteseçilmiştir. Site isimleri açıklanmamış,kategorilerin sonuçlarının ortalamasıalınarak aşagıdaki tablo elde edilmiştir.

Sit

e A

lan

Ad

ı: Gen

el iç

erik

Sıral

amas

ı

İlgi

li

old

ugu

kuru

mu

yete

rin

ceta

nıt

ıyor

mu

?

Gü

nce

lol

anla

rın or

anı(

%)

İnte

rakt

ifol

anla

rın or

anı(

%)

.gov.tr 4 E %30 %15

.org.tr 3 H %20 ---

.edu.tr 1 E %100 %100

.com.tr 2 E %70 %80

İkinci düzey alan adlarına göre sitelerin durumu

İncelenen sitelerden .edu.tr ve .com.truzantılı siteler en iyi siteler olarakdeğerlendirilmiştir.

Geçtiğimiz yıllara kıyasla üniversitesayfalarında büyük ilerlemelergözlemlenmiştir. Önceki yıllarda üniversitesiteleri birkaç üniversite dışında, tanıtımsayfasından öteye geçemezken bu seneincelenen sitelerin büyük bir kısmının öğrencihizmetlerini online olarak sunduklarıgörülmüştür. Başta webmail hizmeti olmaküzere kütüphane hizmetleri, kayıt işlemleri,not durumlarını öğrenme gibi bir çokhizmetin üniversite sayfalarından verildiğigörülmüştür.

Ticari siteler de .tr alan adı altındaki siteleriçinde ön sıralarda yer aldığıgözlemlenmiştir. Zira ticari sitelerinaçılmasında başta ticari kazanç sağlamakolmak üzere bir çok somut amaç vardır.

Bilindiği gibi internetin gelişmesi ile şirketleriçin artık ülke sınırları diye bir kavramkalmamış, şirketlerin rekabet ortamları artıkbu uluslararası ağ olmuştur. Şirketlerkendilerini tüm dünya şirketleri ile aynı sanalalemde bulmuşlardır. Ayakta kalabilmeleride kendilerini bu sanal alemde iyitanıtmalarına bağlıdır.

Bu sebeple; Satışını yaptığı mal veya hizmetin tanıtımını yapmak

(reklam), Bu mal veya hizmetin satışını yapmak (kazanç), Siteyi ziyaret eden müşterinin memnuniyetini

kazanmak (potansiyel müşteri sayısını artırmak), Siteyi ziyaret eden bir kullanıcının bir daha ziyaret

etmesini sağlamak , Ulusal ve uluslararası pazarda şirketin diğer şirketlerle

olan iletişimini en kısa zamanda ve en etkili şekilde gerçekleştirebilmek zorundadırlar.

Yukarıda sıralanan bu amaçlara ulaşılması,şirketlerin sitelerini maksimum fayda ilekullanmalarına ve iyi bir siteye sahipolmalarına bağlıdır.Diğer taraftan eğer bu ticari siteler sanalhizmet veren siteler ise (mail server, sanalkart, tarama mekanizması hizmetleri )kullanıcı sayısını artırdığı ölçüde kazanç eldeedecektir. Bu amaçla da sitelerinin daimagüncel, çekici ve çok ziyaret edilen sitelerolmalarını sağlamak zorundadırlar.

Ticari sitelerin ve üniversite sitelerinin .tralan adı altındaki diğer sitelerden daha iyiolmaları, internet hizmetleri için gerekenkalifiye elemana sahip olmalarına dabağlanabilir. Zira hemen hemen herüniversitenin bir bilgi işlem merkezimevcuttur. Bunun dışında artık bir çoküniversitenin bilgisayar mühendisliği bölümüyada en azından bilgisayar alanında eğitimveren bölümleri mevcuttur. Bu bölümlerinmevcudiyeti de iyi bir internet altyapısınıtemin için gerekli kalfiye elemanıbünyelerinde bulundurdukları anlamınagelmektedir.

KOBİ’ler dışında büyük ticari şirketlerinbir çoğunun interenet altyapısı ve bilgi işlemiçin gereken kalifiye elemanı tahsis etmişdurumda oldukları sitelerdeki bilgilerdenanlaşılmaktadır. Bilgi işlem merkezi olankuruluşların ve şirketlerin birçoğunda webserver bulunması, hosting hizmetinin kurumiçinde olmasını ve sonuç olarak siteleringüncellenmesini kolaylaştırmaktadır.

.tr alan adı altında incelenen diğer siteler ise

.org.tr ve .gov.tr uzantılı sitelerdir. Busitelerden organizasyon siteleri genelliklekuruluş amaçlarını anlatan ve iletişimbilgilerinin yer aldığı tanıtım siteleri olarakgörülmüştür. Ziyaret edilen sitelerin büyükbir kısmının güncel olmadığı görülmüştür.Sitelerin üyelerine yönelik bir hizmet içinegirmedikleri, internet üzerinden üye kaydıgibi basit bir online hizmeti dahi (bir kaçbüyük vakıf dısında) veremediklerigörülmüştür. Orta büyüklükteorganizasyonların kısıtlı imkanlara sahipolduğu ve internet hizmetlerinin de oldukçapahalı olduğu düşünülürse bu durum birölçüde kabul edilebilir.

.gov.tr uzantılı siteler ise kamu kurum vekuruluşlarının internetteki etkinliğiningörülmesi amacıyla daha ayrıntılıincelenmiştir. 11-09-2001 tarihi itibariyleODTU DNS grubundan alınan bilgiye göre781 tane .gov.tr uzantılı alan adı kayıtlıdır.

İncelemenin daha kolay olması amacı ile bu alan adları kendi aralarında sınıflandırılmış ve bu sitelerin;

211’inin belediyelere, 80’inin valilik ve kaymakamlıklara , 42’sinin milli eğitim müdürlüklerine, 15’inin emniyet müdürlüklerine, 28’inin hastanelere, 25’inin gençlik ve spor il müdürlüklerine, 10’unun tarım il müdürlüklerine, 17’sinin bakanlıklara, 69’unun büyük kamu kuruluşlarına

(Telekom,DİE,SSK ,DSİ v.s) ait olduğu tespit

edilmiştir.

Bu sınıflardanbakanlıklara ait olan

sitelerin tamamıincelenmiştir .

Bakanlıkların sayfaları incelendiğindebunlardan ancak yedi tanesinin (%41)güncel, interaktif, ait olduğu bakanlığıyeterince tanıtan ve ilgili konulardamevcut linklere ve veritabanlarına sahipoldukları görülmüştür. Bu oran devletinen üst kurumları için çok düşük birorandır. Birde bu oranın diğer tarafınabakılırsa iletişim açısından çok önemlidört bakanlığın sitelerinin (%23) gerekliverileri bulundurmadığı görülmüştür.

Yine bakanlıkların 8’inin BİD(Bilgiİşlem Daireleri) mevcut olduğusitelerinden anlaşılmaktadır. En iyisitelerin 7’si de bu BİD’ler tarafındanhizmet verilen sitelerdir. Tabiidir ki iyibir veritabanına ve bilgi içeriğine sahipsiteler ancak bir grup kalifiye elemanınçalışması sonucu ortaya çıkar. Diğer 8sitenin ise webmasterlar tarafından inşaedildiği anlaşılmıştır.

Çok önemli bir bakanlığın ise internet sitesi

mevcut değildir.

Diğer büyük kamu kurum ve kuruluşlarınaait olan siteler incelendiğinde genel biryorum yapmak mümkün olmamıştır. Ancakbüyük kamu kuruluşlarının %50’sinin bilgiişlem birimlerini kurmuş ve internetaltyapısına gereken önemi vermiş olduğugörülmüştür. Bu kuruluşlara ait siteleriniçeriği oldukça zengin, kurum hakkındagerekli tüm bilgileri içeren, interaktif vegüncel siteler olarak görülmüştür. Diğer %50‘ye ait siteler incelendiğinde ise kuruma aitçok özet bilgilerin yer aldığı , güncel veinteraktif olan fakat o kurum için yeterlisayılmayacak sayfalar oldukları görülmüştür.

Kamusal alanda yer alan belediyelere ,valilikve kaymakamlıklar, hastaneler, gençlik vespor il müdürlükleri, milli eğitimmüdürlükleri v.s gibi sitelerden her birgruptan 10 site ziyaret edilmiştir. Buincelemeler sonucunda şu sonuçlaravarılmıştır.

Mevcut alan adlarından % 28’ineulaşılamamaktadır. Bu da hem iletişim adınahem de ülke adına kaynaklar açısındandikkate değer bir kayıp sayılabilir. Mevcutkaynakların yaklaşık 1/3’üne tekniknedenlerden dolayı ulaşılamaması Türkiyeinternetinin %60 performansla işlediğinigösterir ki bu ülke adına da büyük birkayıptır.

Bir alan adının tescil maliyetinin yıllıkyaklaşık 50$ ve web’de sunumunun enazından 250$ olduğu düşünülürse ,ulaşılamayan sayfalar hem önemli birkaynak kaybına hem de iletişimimkanlarının atıl kalmasına sebepolmaktadır.

Ulaşılan sitelerin %40’ına yakınının güncelolmadığı görülmüştür. Bu sitelerdeninteraktif olan site oranı da çok düşükdüzeyde olduğu gözlemlenmiştir. Bu duruminternet hizmetlerinin pahalı oluşunabağlanabilir.

Yaklaşık olarak bir internet servissağlayıcısının 1-10 sayfaya kadar statikweb sayfası tarifesinin 300$ , güncellemetarifesi 75$ olduğu tesbit edilmiştir.Sitelerinde flash uygulaması isteyen birkuruluş için bunun maliyetinin 300$,animasyon maliyetinin 50$ ve dinamik birform oluşturma maliyetinin 250$ olduğutesbit edilmiştir. (Bu fiyatlar sistemde yeralan web sayfaları için Türkiye’de hizmetveren iki ISS’den alınmış fiyatlarınortalamasıdır.) Bu fiyatlar küçük ölçeklikamu kuruluşları (küçük belediyeler vekuruluşlar) için oldukça yüksektir.

.Tr uzantılı alan adlarına sahip sitelerin incelenmesinden sonra, sonuç olarak denilebilir

ki;

Türkiye’nin alan adı sayısı nüfusu ve ülkebüyüklüğü ile orantılı değildir. Bu daTürkiye’nin bilişim ve internet teknolojileriniyeterince kullanamadığını göstermektedir.Ülkenin güçlü bir ekonomiye sahip olmamasıve internet teknolojilerini kullanabilmek içingerekli alt yapının olmaması da alan adısayısını kısıtlayan sebeplerden sayılabilir.

Türkiye’de internet bilinci henüz yeterincegelişmemiştir ve bu sebeple insanlarımız damevcut alan adlarını gereği gibikullanamamaktadır. Bu da zaman kaybı,emek kaybı ve para kaybı olarak Türktoplumuna geri dönmektedir. Bir çok siteözellikle belediyeler ve küçük çaplıişletmelere ait siteler populist bir yaklaşımlahazırlatılmıştır. Bu yaklaşım cep telefonu vebilgisayar sahibi olmak için gösterilenyaklaşımla aynıdır.

Türkiye’de yeterli sayıda kalifiye elemanmevcut değildir. Bir çok sitenin güncelliktenuzak olması veya interaktif olmaması dabunun sonucudur. İnternet programcılığı başdödürücü bir hızla gelişmektedir ve sitelerinkalitesi de bu alanda yetiştirilecek kalifiyeeleman sayısı ile orantılı olarak artacaktır.

Genel olarak kamusal alanda internete olanilginin arttığı, ancak gereken imkanlarınsınırlı ve bilgi birikiminin yetersiz olmasısebebiyle internetin büyümesininkısıtlandığı görülmüştür.

Birçok kamu sitesi, amatör çalışmalarsonucu inşa edilmiş olmasına rağmenoldukça güzel çalışmalar ortayakoymuşlardır

NE YAPILMASI GEREKİR?NE YAPILMASI GEREKİR?

Kamusal alanda internetin gelişebilmesikurumun başında olan yoneticilerin iletişimbilinci ile doğrudan ilgilidir. Bir yoneticiinternet ile nelerin yapılabileceğini yeterikadar kavrayamamış ise, bu işe gerekenönemi vermemiş olması da doğaldır. Busebeple kamusal alanda iletişim bilincininartırılması için çalışmalar yapılması gerekir.

Eğer internet bilinci oluşturulursa,kamu kuruluşları siteleri ile bir çokkamu hizmeti de online olarak kolaycagerçekleştirilecektir. Nitekimbakanlıklara ait siteler incelendiğindebir bakanlığın evrak takip işlemleriniinternet üzerinden yaptığıgörülmüştür. Yine başka birbakanlığında siteleri üzerindene-devlet uygulamaları ve online satışişlemleri yaptığı görülmüştür.

Kuruluslar Internet'e iki ana nedendendolayi baglanmaktadirlar. Birincisi, Internetyararli bilgilere dunya capinda birbaglanabilirlik ve erisim saglamaktadır.Ikincisi, Internet'e baglanmak, kuruluslaraozel bir genis bolge agi kurmaktan dahaucuza mal olmaktadir.(Kürşat Çağıltay,Herkes için İnternet) Büyük kamu kurum vekuruluşlarından beklenen sitelerini bu ikincineden etrafında inşa etmeleridir.

İnternetin amacının iyi anlatılması ve ciddiye alınması gerekir.

İnternet hizmetleri için gerekli altyapının en kısa sürede geliştirilmesi gerekir.

Gerekli kalifiye elemanın yetiştirilmesi için gerekli

çalışmalar yapılması gerekir.

VE

Neler yapılabileceği tartışılarak, internet

geliştirilmelidir.

“İNTERNET TEMEL İHTİYAÇLAR DIŞINDA GERÇEK HAYATIN

BİLGİSAYAR ORTAMINA AKTARILMIŞ (SANAL) HALİDİR

VE BİZİM UFKUMUZUN GÖTÜRECEĞİ YERE KADAR

GİDECEKTİR.”

YORUM: