akut bÖbrek yetmezlİĞİ

AKUT BÖBREK AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİYETMEZLİĞİ

Hem. Diren TOSUNHem. Diren TOSUN

2. Üroloji Kliniği2. Üroloji Kliniği

SağlıkSağlık SlaytSlayt Arşivi:Arşivi: http://hastaneciyiz.blogspot.com

Akut böbrek yetmezliği böbrek Akut böbrek yetmezliği böbrek fonksiyon-larının ani kaybıdır. fonksiyon-larının ani kaybıdır. Erişkin bir bireyde günlük idrar Erişkin bir bireyde günlük idrar miktarının aniden 400 ml’nin altına miktarının aniden 400 ml’nin altına düşmesi ve kanda üre düzeyinin düşmesi ve kanda üre düzeyinin devamlı olarak yükselme-sidir. devamlı olarak yükselme-sidir. Metabolitlerin vücuttan Metabolitlerin vücuttan atılabilmesi için günlük idrar atılabilmesi için günlük idrar miktarının en az 400 ml olması miktarının en az 400 ml olması gerekir.gerekir.

EtiyolojiEtiyoloji

Üç ayrı grupta inceleyebilirizÜç ayrı grupta inceleyebiliriz. .

Prerenal nedenler: Prerenal nedenler: Böbreğin Böbreğin kanlanmasının engellendiği kanlanmasının engellendiği durumlardır. Böbreklere yeterince kan durumlardır. Böbreklere yeterince kan gelmeyince GFR(glomeruler filtrasyon gelmeyince GFR(glomeruler filtrasyon hızı) düşer. hızı) düşer.

GRF’nı düşüren nedenler arasındaGRF’nı düşüren nedenler arasında;; Hipovolemiye neden olan Hipovolemiye neden olan

kusmalar.kusmalar. Kanamalar Kanamalar Fazla diüretik kullanımıFazla diüretik kullanımı Geniş yanıklarGeniş yanıklar GlikozüriGlikozüri Peritonit ,akut pankreatitPeritonit ,akut pankreatit Kardiyovasküler yetersizlikKardiyovasküler yetersizlik Hipotansiyon ,sepsislerHipotansiyon ,sepsisler Kanın pompalama gücünün yetersiz Kanın pompalama gücünün yetersiz

olması gibi durumlarda sayılabilir.olması gibi durumlarda sayılabilir.

Renal Nedenler; Renal Nedenler; Nefrotoksik Nefrotoksik maddeler veya böbrek hastalıkları maddeler veya böbrek hastalıkları nedeniyle böbrek dokusunun nedeniyle böbrek dokusunun harabiyetidir. Bunlar arasında;harabiyetidir. Bunlar arasında; Glomerulonefrit Glomerulonefrit TravmaTravma ArterosklerozArteroskleroz Küçük ve büyük damarların Küçük ve büyük damarların

iltihaplanmasıiltihaplanması Tümör ve böbrek damarlarının Tümör ve böbrek damarlarının

spazmıspazmı Nefrotoksinler, ağır metaller, Nefrotoksinler, ağır metaller,

antibiyotikler, anezteziklerantibiyotikler, aneztezikler Büyük cerrahi girişimler sayılabilir.Büyük cerrahi girişimler sayılabilir.

Postrenal Nedenler;Postrenal Nedenler;

Üretral obsrüksiyon, prostat Üretral obsrüksiyon, prostat hipertrofisi, üretra ağzını tıkayan hipertrofisi, üretra ağzını tıkayan mesane tümörü, mesane boynu mesane tümörü, mesane boynu darlığıdarlığı

Bilateral böbrek ve üreter taşları, Bilateral böbrek ve üreter taşları, ameliyat sırasında üreterin ameliyat sırasında üreterin kesilmesi veya bağlanması kesilmesi veya bağlanması retroperitoneal fibrozisretroperitoneal fibrozis

Belirti ve BulgularBelirti ve Bulgular

Akut böbrek yetmezliğinin seyrinde 2 evre Akut böbrek yetmezliğinin seyrinde 2 evre görülürgörülür

1- Oligüri Evresi:1- Oligüri Evresi:

Bu evrede yukarıda belirtilen etiyolojik Bu evrede yukarıda belirtilen etiyolojik nedenlere bağlı olarak nefronlar harap nedenlere bağlı olarak nefronlar harap olduğundan idrar süzülemez. Bu nedenle olduğundan idrar süzülemez. Bu nedenle günlük idrar miktarı 400 ml’den az olup günlük idrar miktarı 400 ml’den az olup bazen bu miktar 100 ml’e kadar azaldığı bazen bu miktar 100 ml’e kadar azaldığı gibi bazende hiç idrar yapılamayabilir gibi bazende hiç idrar yapılamayabilir

(anüri). (anüri).

Bu evrede idrar miktarının birden Bu evrede idrar miktarının birden azalması nedeni ile üre ve diğer azalması nedeni ile üre ve diğer maddeler süzülemediği için, kanda maddeler süzülemediği için, kanda potasyum, sülfat, kreatinin, fosfor, NPN potasyum, sülfat, kreatinin, fosfor, NPN ve BUN değerleri yükselir. Bunun ve BUN değerleri yükselir. Bunun yanıyanı sıra tubular reabsorbsiyon olmadığından sıra tubular reabsorbsiyon olmadığından kalsiyum ve karbondioksit azalır.kalsiyum ve karbondioksit azalır.

Hastalarda Hastalarda proteinüri,hematüri,halsizlik, bulantı-proteinüri,hematüri,halsizlik, bulantı-kusma ( ürenin yükselmesi nedeni ile ) kusma ( ürenin yükselmesi nedeni ile ) ve hipertansiyon vardır. Bu evre 1-2 ve hipertansiyon vardır. Bu evre 1-2 günden birkaç haftaya kadar sürebilir.günden birkaç haftaya kadar sürebilir.

2- Diürez ( Poliüri ) Evresi:2- Diürez ( Poliüri ) Evresi:

Bu evrede nefronlardaki bozukluklar Bu evrede nefronlardaki bozukluklar düzelmiş ve hasta bol miktarda idrar düzelmiş ve hasta bol miktarda idrar çıkarmaya başalmıştır. Hasta günde çıkarmaya başalmıştır. Hasta günde 1-2 lt. Hatta bazen 3-4 lt idrar 1-2 lt. Hatta bazen 3-4 lt idrar çıkarır. İdrar miktarı artınca kanda çıkarır. İdrar miktarı artınca kanda biriken maddeler dışarı atılır ve kan biriken maddeler dışarı atılır ve kan biyokimyası normale döner.biyokimyası normale döner.

Yapılan laboratuvar Yapılan laboratuvar incelemeleriincelemeleri

Tam kan sayımı, üretikülosit, Tam kan sayımı, üretikülosit, periferik yaymaperiferik yayma

Trombosit sayımıTrombosit sayımı Tam idrar muayenesi, idrar Tam idrar muayenesi, idrar

miktarı, osmolorite, idrarda Na, miktarı, osmolorite, idrarda Na, kreatin miktarıkreatin miktarı

Serum, üre, kreatin, Na, K, Ca, Serum, üre, kreatin, Na, K, Ca, Mg AlK (fosfotaz) albumin düzeyiMg AlK (fosfotaz) albumin düzeyi

Kan gazlarıKan gazları İdrar, kan, boğaz kültürüİdrar, kan, boğaz kültürü EKG EKG Radyolojik çalışmalarRadyolojik çalışmalar Direk karın grafisi, el bilek Direk karın grafisi, el bilek

grafisi, abdominal ultrasonografigrafisi, abdominal ultrasonografi

Tedavi & Hemşirelik Tedavi & Hemşirelik bakımıbakımı

Tedavide İlke;Tedavide İlke;a)a) Nedeni ortadan kaldırmaktır.Nedeni ortadan kaldırmaktır.

b)b) Sıvı-elektrolit dengesini Sıvı-elektrolit dengesini düzenlemektir.düzenlemektir.

c)c) Metabolik komplikasyonlar ve Metabolik komplikasyonlar ve enfeksiyonları önlemektir.enfeksiyonları önlemektir.

2.2. Hastanın çıkardığı sıvı dikkatle Hastanın çıkardığı sıvı dikkatle ölçülerek kaydedilirölçülerek kaydedilir3.3. Hastaya oral ve parenteral verilecek Hastaya oral ve parenteral verilecek sıvı miktarı bir gün önceki idrar ve sıvı miktarı bir gün önceki idrar ve diğer sıvı kayıplarının toplamının +500 diğer sıvı kayıplarının toplamının +500 ml (fizyolojik kayıplar) fazlasını ml (fizyolojik kayıplar) fazlasını aşmamalıdır. İdrar miktarı arttıkça aşmamalıdır. İdrar miktarı arttıkça verilen sıvıda artırılır.verilen sıvıda artırılır.4.4. Sıvı ve elektrolit dengesinin kontrolü Sıvı ve elektrolit dengesinin kontrolü sağlanır.sağlanır.5.5. Enfeksiyonlardan korunur Enfeksiyonlardan korunur (ziyaretçilerden uzak tutulur). (ziyaretçilerden uzak tutulur). Enfeksiyon varsa antibiyotikler verilirEnfeksiyon varsa antibiyotikler verilir..

6. 6. Cilt ve ağız bakımı yapılır.Cilt ve ağız bakımı yapılır.

7.7. Vücut ağırlığı sıvı tedavisinde iyi bir yol Vücut ağırlığı sıvı tedavisinde iyi bir yol göstericidir. Bu bakımdan hasta her gün göstericidir. Bu bakımdan hasta her gün tartılmalıdır. Doğru bir tedavi tartılmalıdır. Doğru bir tedavi uygulanıyorsa hasta her gün vücut uygulanıyorsa hasta her gün vücut ağırlığından 300-500 gr kaybeder.ağırlığından 300-500 gr kaybeder.

8.8. Vücut ağırlığının artması fazla sıvı Vücut ağırlığının artması fazla sıvı verildiğini gösterir. Ancak tartım çok doğru verildiğini gösterir. Ancak tartım çok doğru yapılmalı, hasta her gün aynı giysilerle, yapılmalı, hasta her gün aynı giysilerle, aynı tartıda ve aynı saatte tartılmalıdır.aynı tartıda ve aynı saatte tartılmalıdır.

9.9. Diyet; protein, sodyum ve Diyet; protein, sodyum ve potasyumdan fakir olmalıdır. potasyumdan fakir olmalıdır.

Tuz; hipertansiyonlu ve ödemli Tuz; hipertansiyonlu ve ödemli hastalara verilmez. hastalara verilmez.

Protein ise vücutta yakılarak üre Protein ise vücutta yakılarak üre ve diğer azotlu maddelere ve diğer azotlu maddelere dönüşür. Bu maddelerde hasta dönüşür. Bu maddelerde hasta böbreklerden atılamadığı için böbreklerden atılamadığı için kanda birikir. Bu nedenle kanda birikir. Bu nedenle protein kısıtlanır.protein kısıtlanır.

Potasyumlu yiyecekler (muz, portakal, Potasyumlu yiyecekler (muz, portakal, patates gibi), hiperpotasemiye neden olur. patates gibi), hiperpotasemiye neden olur. Bu durum da ventriküler fibrülasyona yol Bu durum da ventriküler fibrülasyona yol açabilir.açabilir.

Akut böbrek yetmezliği olan hastalara Akut böbrek yetmezliği olan hastalara yüksek kalori vermek önemli bir yüksek kalori vermek önemli bir durumdur. Bu kalori şekerlemeler , durumdur. Bu kalori şekerlemeler , şekerli sıvılar ve tereyağından şekerli sıvılar ve tereyağından sağlanabilir. sağlanabilir.

10.10. Ağızdan beslenemeyen hastalara Ağızdan beslenemeyen hastalara gerekli kalori parenteral yoldan gerekli kalori parenteral yoldan konsantre glikoz eriyikleri ile konsantre glikoz eriyikleri ile verilir.verilir.

11. 11. Yukarıda sayılan akut böbrek Yukarıda sayılan akut böbrek yetmezliği nedenlerinden her yetmezliği nedenlerinden her hangi biri karşısında idrar miktarı hangi biri karşısında idrar miktarı yakından izlenmelidir.yakından izlenmelidir.

12.12. Akut böbrek yetmezliğinde Akut böbrek yetmezliğinde uygulanan diğer bir tedavi de uygulanan diğer bir tedavi de diyaliz yöntemidir.diyaliz yöntemidir.

HEMŞİRELİK HEMŞİRELİK TANISITANISI

NEDENLERNEDENLER GİRİŞİMLERGİRİŞİMLER

Sıvı volum Sıvı volum fazlalığıfazlalığı

GFH’nin GFH’nin azalmasına bağlı azalmasına bağlı sıvıların vücuttan sıvıların vücuttan atılamaması atılamaması

Hastanın aldığı Hastanın aldığı çıkardığı sıvı miktarının çıkardığı sıvı miktarının dikkatle izlenmesi, dikkatle izlenmesi, hastaya verilecek sıvı hastaya verilecek sıvı miktarının buna göre miktarının buna göre ayarlanması, yine ayarlanması, yine volum fazlalığını tespit volum fazlalığını tespit edebilmak için hastanın edebilmak için hastanın hergün aynı hergün aynı kıyafetlerle, aynı saatte kıyafetlerle, aynı saatte ve aynı tartı ile ve aynı tartı ile tartılması,hastada tartılması,hastada ödem varlığının kontrol ödem varlığının kontrol edilmesi gerekiredilmesi gerekir



Sıvı volum defisitiSıvı volum defisiti Hastalığın diürez Hastalığın diürez evresinde hastanın evresinde hastanın fazla idrar fazla idrar çıkarması çıkarması

A-Ç sıvı takibi A-Ç sıvı takibi yapılması,yapılması,

Kaybettiği sıvının Kaybettiği sıvının verilmesi ve verilmesi ve dehidratasyon dehidratasyon bulguları yönünden bulguları yönünden izlenmesi gerekir.izlenmesi gerekir.



Vücut Vücut bütünlüğünde bütünlüğünde bozulma bozulma

Vücutta sıvı Vücutta sıvı birikmesi sonucu birikmesi sonucu oluşan ödemoluşan ödem

Ödem derecesi Ödem derecesi kontrol edilmeli,kontrol edilmeli,

Hastaya yatak içi Hastaya yatak içi egzersizler egzersizler yaptırılmalı yaptırılmalı

Pozisyonu sık sık Pozisyonu sık sık değiştirilmeli,değiştirilmeli,

Bası bölgeleri Bası bölgeleri desteklenmelidir.desteklenmelidir.



Enfeksiyon riskiEnfeksiyon riski Çoklu invazif Çoklu invazif işlemlerişlemler

İnvazif işlemler İnvazif işlemler mümkün olduğunca mümkün olduğunca azaltılmalıazaltılmalı

Hastada kullanılacak Hastada kullanılacak malzemelerin steril malzemelerin steril olmasına dikkat olmasına dikkat edilmeli,edilmeli,

Hastaya yapılacak Hastaya yapılacak girişimlerde aseptik girişimlerde aseptik kurallara uyulmalı ve kurallara uyulmalı ve ziyaretçiler ziyaretçiler kısıtlanmalıdır.kısıtlanmalıdır.



Elektrolit Elektrolit dengesizliğidengesizliği

Atık maddelerin Atık maddelerin böbreklerden böbreklerden atılamamasıatılamaması

Hastanın diyetinde Na Hastanın diyetinde Na ve K kısıtlanması,ve K kısıtlanması,

K içeren muz, patates K içeren muz, patates gibi besinlerin gibi besinlerin verilmemesi, hastanın verilmemesi, hastanın diyetine uyup diyetine uyup uymadığının kontrol uymadığının kontrol edilmesi gerekir.edilmesi gerekir.



Diyete uyum Diyete uyum problemi ve problemi ve yetersiz beslenmeyetersiz beslenme

Hastanın diyetine Hastanın diyetine uymaması ve uymaması ve bulantı kusma bulantı kusma nedeni ile yeterli nedeni ile yeterli beslenememesibeslenememesi

Hasta diyeti ve Hasta diyeti ve uymadığı zaman uymadığı zaman oluşabilecek oluşabilecek komplikasyonlar komplikasyonlar konusunda konusunda bilgilendirilmeli,hastaya bilgilendirilmeli,hastaya yiyebileceği besinler yiyebileceği besinler arasından sevdiği arasından sevdiği yiyecekleri seçebilmesi yiyecekleri seçebilmesi sağlanmalı,hastanın sağlanmalı,hastanın istediği ısıda istediği ısıda verilmelidir.Ağız bakımı verilmelidir.Ağız bakımı yapılmalı,ortam sık sık yapılmalı,ortam sık sık havalandırılmalıdır.havalandırılmalıdır.


NEDENLERNEDENLER HEMŞİRLİK HEMŞİRLİK

GİRİŞİMLERİGİRİŞİMLERİ

AnksiyeteAnksiyete Mevcut duruma ve Mevcut duruma ve prognoz’un prognoz’un belirsizliğine bağlı belirsizliğine bağlı

Hastaya Hastaya hastalığı,hastalığın hastalığı,hastalığın seyiri,muhtemel seyiri,muhtemel komplikasyonları komplikasyonları hakkında hakkında anlayabileceği anlayabileceği şekilde bilgi şekilde bilgi verilmelidir.verilmelidir.


NEDENLERNEDENLER HEMŞİRLİK HEMŞİRLİK

GİRİŞİMLERİGİRİŞİMLERİ

HipertansiyonHipertansiyon Vücutta sıvı Vücutta sıvı birikmesibirikmesi

Hastada tansiyon Hastada tansiyon takibi yapılmalı,takibi yapılmalı,

Diyetinde tuz Diyetinde tuz kısıtlanmalı,kısıtlanmalı,

Uygun görülen Uygun görülen ilaçlar uygun ilaçlar uygun zamanda ve dozda zamanda ve dozda verilmelidir.verilmelidir.

KaynakçaKaynakça

Dahiliye hastalıkları Dahiliye hastalıkları ve hemşireliği ders ve hemşireliği ders kitabı kitabı

(Dr. Ahmet Dursun (Dr. Ahmet Dursun Dahiliye hastalıkları Dahiliye hastalıkları Uzmanı 1993.)Uzmanı 1993.)

İnternet erişimiİnternet erişimi

Anahtar kelimelerAnahtar kelimeler

Akut Böbrek Akut Böbrek YetmezliğiYetmezliği

SağlıkSağlık SlaytSlayt Arşivi:Arşivi: http://hastaneciyiz.blogspot.com http://hastaneciyiz.blogspot.com

akut bÖbrek yetmezlİĞİ

Documents