Aktualnost, mogućnosti i perspektive uzgoja LAB-ama u

Malesiji

Prof.as Kostandin Hajkola ATTC Shkoder, Albania

E-mail: imoshkoder@yahoo.com Mob: +355693100694

Malesija • Malesija pripada sjeverozapadnom dijelu Albanije • Ima površinu od 555 km2. • Dominiraju visoke planine • Pustopoja je naziv dominantnog polja, To znači “pusto polje". • Polje Pustopoja ima površinu oko 7 000 hektara, koja leži u podnožju

planina do ivice Skadarskog jezera. • Oblast je naseljeno oko 50 000 stanovnika. • Glavnu ekonomsku aktivnost i prihode za zajednicu obezbeđuju se od

poljoprivrede i stoke. • Tokom perioda tranzicije (1991-2017) oko 1/3 stanovništva je migrirala u

inostranstvo ili u gradska područja Albanije, uglavnom u okruženju grada Skadar.

• Obradivo zemljište je oko 15 000 ha. Poljoprivredne kulture 8 000 ha, od čega 4200 ha sa LAB-ama.

• Prihodi iz LAB-ama u 2017 godini - 15 miliona evra.

Indikatori zemljišta i klime, Pustopoje

• Polje Pustopoja ima mediteransku klimu, blage i vlažne zime, topla i suva leta.

• Prosečna količina padavina godišnje iznosi 1200 -1800 mm, a većina, 80% u periodu Oktobar-April.

• “Svet”biljaka uglavnom karakteriše kratki ciklus i niski grmovi.

• Zemljište je skeletično i kamenito. Sadržaj inerti u sloju 0-60 cm zemljišta iznosi 40-90%.

• Tokom zadnjih 15 godina je došlo do interesovanja za kultivaciju LAB-ja

• Trenutno se gaji oko 4.200 hektara, sa LAB-ama • Malesija, Pustopoja, nudi pogodno zemljište za gajenje

LAB-ama, oko 7 000 ha.

Tipično zemljište Pustopoje

Površine gajene sa LAB-ama u Malesiji tokom 2010-2016

Year Unit Surface 2010 Ha. 658 2011 Ha. 1 648 2012 Ha. 2 302 2013 Ha. 3 011 2014 Ha. 3 571 2015 Ha. 3 600 2016 Ha. 4 233

Površine gajenja sa LAB-ama i proizvodnja u 2016 godini

Oblast Jedinica Povrsina LAB-je

Salvia Lavender Thyme Heli- crisium

Oregano Others Melissa,

Malesija Ha. 4233 3412 414 80 301 24 2

Produktivnost tona/ha 2.2 1.1 2.5 2.7 2.0 3.5

Proizvodnja tona 9029 7506 455 200 813 48 7

Kultivacija žalfije Trenutno, najveća površina od LAB-ama pripada žalfiji 3200-3400 ha. Glavni razlozi za ovako velike povrsine sa žalfijem su: • Potražnja na tržištu i povoljne cene. • Vladina podrška za pokrivanje glavnih troškova prve godine gajenja. • Uslovi gajenja blizu prirodnih. • Kvalitet proizvodnje ispunjava zahteve standarda koje zahteva tržište. • Pad rezervi u prirodi, kao posledica lose eksplotacije. • Sa padom cena u 2-3 zadnje godine, postoji mala tendencija smanjenja

površina sa žalfijom Žalfija u našoj zemlji je u njenoj kući. Albanija ima visoku

raznolikost ove biljke, ali najtraženije na tržištu su ekotipi sjevernog područja Albanije. Oni se razlikuju po visokim indikatorima aktivnih principa.

Podaci o sadržaju esencijalnog ulja i tujona u nekim ekotipima, u prirodnim uslovima i u

uslovima gajenja

No Samples analyzed Essential oil

ml /100 gr

Thujone in % of essential oil

1 Ecotype “Hoti” in natural habitat 3.3 44.9

2 Ecotype “Taraboshi” in natural habitat 3.5 46.1

3 Ecotype “Velipoja” in natural habitat 2.9 44.0

4 Ecotype “Hoti” cultivated. 2.9 42.3

5 Ecotype “Taraboshi” cultivated. 2.9 44.1

6 Ecotype “Velipoja” cultivated. 2.5 41.2

7 Variety “Slovenia” cultivated. 2.1 40.8

Performanse tržišta • Do ‘90 godina prošlog veka, žalfija je sakupljena u svom prirodnom staništu,

uglavnom za izvoz. • Tokom 1970-2000 izvoz je bio 1800-2500 tona godišnje. • Nakon 1990 godine sakupljanje žalfije u svom prirodnom staništu suočilose sa

lošem upravljanjem prirodnim resursima, • Proširenje gajenja žalfije do 3 500 Ha donelo je "višak" na tržištu žalfije, nudeći

oko 7.000 tona. • U 2014. godini cijena je bila 1-1,5 evra / kg suve žalfije, prihodi po hektaru 3000 do

3500 evra • Tokom 2014-16 godine cena je pala za 30-40% u odnosu na prethodne godine. • Takav pad bio je posljedica veće ponude na tržištu nasuprot tražnji. Efekat na nisku cenu; • Niži kvalitet proizvodnje. • Gajenje na neadekvatna područja. • Gajenje inostranih sorti • Aplikacija neadekvatnih tehnologija, posebno đubrenje i sušenja. • Trenutna cena sakupljanja je 0,7-0,8 evra / kg (2017),

Cene domaćeg tržišta nekih LAB-ja u 2017 godini

No MAPs Price per unit euro/kg

Yield kg per ha

Incomes per ha (Euro)

1 Helichrysum italicum 1.13 5000-7500 5600-8500

2 Salvia 0.75 2500-3000 1870-2250

3 Oregano 1.85 2000-2500 3700-4600

4 Lavender 1.13 1200-1500 1350-1700

5 Melissa 1.50 2000-2500 3000-3700

6 Thymus 1.50 2500-3000 3700-4500

"helikrisomania" • Obrađena površina u Malesiji dostigla je na 800 hektara u

2017 godini. • Tekuća cijena sakupljanja oko 1 evra/kg zelenoj masi. • Sa ovim tržišnim trendom jasno je da je ekonomski interes

uzgoja veoma visok. • To je razlog za brzi rast površina uzgoja sa ovom

aromatičnom biljkom. • Dobar deo rasta površine Smilje, Helichrysum italicum

subsp. angustifolium, je usled rušenja povrsina sa žalfijom, oko 400 ha, a nešto manje sa lavandom, oko 100 ha.

• Razlog je takodje i subvencija troskova za prvu godinu uzgoja od strane vlade.

Dve reči za Lavandu i Temjan • U klimatskim uslovima Pustopoje, biljke lavande

i temjana pronašle je vrlo pogodne uslove. • Cijena prikupljanja lavande u 2012 do 2015

godini je iznosila 2-2,5 evra / kg a u 2016 i 2017 godine 1-1,2 evra / kg.

• To je razlog zbog kojeg deo zemljišta koje je lavanda zauzimala zamenjujese sa biljkom smilja.

• Cijena Temjana za razliku od žalfije i lavande ima tendenciju na porast

• Površina sa temjanom je konstantna sa malim trendom rasta 2017 godine.

Stare i nove parcele sa lavandom

Perspektive i neki problemi za LAB-ke u buduće

• Mogućnost proširenja površine za gajenje LAB-ama (slobodna zemljišta prilagođena) • Uvod novi LAB-aka pogodnim za uslove Malesije, prilagođavajući se

zahtevima tržišta istovremeno sa ekonomskim interesom njihovog uzgoja. • Osim Helikrisijuma, Pirethrum, Melissa, Satureja montana i Primula za

planinska područja • Jačanje kapaciteta sušenja, prerade i destilacije što blizu gajenja i

proizvodnje. • Primena tehnologija gajenja u funkciji održavanja kvaliteta proizvodnje kao

garancije kontinuiteta za tržište. • Sprovođenje i povećanje nivoa sledljivosti proizvoda do nivoa parcele i

proizvođača. • Povećanje kapaciteta za monitoring i analize zemljišta i proizvoda LAB-

ama (akreditovani laboratorija).

Thank you for your attention

Hvala na pažnji