AKCİĞER FONKSİYON AKCİĞER FONKSİYON TESTLERİTESTLERİ

Prof Dr Nurhayat Prof Dr Nurhayat YILDIRIMYILDIRIM

SPİROMETRİK SPİROMETRİK İNCELEMEİNCELEME Solunum fonksiyonlarını Solunum fonksiyonlarını

değerlendirmede kullanılan en değerlendirmede kullanılan en temel test yöntemidir.temel test yöntemidir.

Obstrüktif ve restriktif akciğer Obstrüktif ve restriktif akciğer hastalıklarının tanısında, hastalıklarının tanısında, hastalığın şiddetini ve tedaviye hastalığın şiddetini ve tedaviye yanıtını saptamada, meslek yanıtını saptamada, meslek hastalıklarının tanı, tarama ve hastalıklarının tanı, tarama ve maluliyet değerlendirmesinde maluliyet değerlendirmesinde rutin kullanılır.rutin kullanılır.

SFT-SINIFLANDIRMASFT-SINIFLANDIRMA

A-)Spirometrik incelemeA-)Spirometrik inceleme

Spirometre soluk alma ya da verme Spirometre soluk alma ya da verme ssıırasrasıında olunda oluşşan akan akıım ya da volm ya da volüüm m dedeğğiişşikliklerini zamanikliklerini zamanıın tn tüürevi olarak revi olarak ööllççebilen aletlerdirebilen aletlerdir..

1. Basit spirometrik inceleme1. Basit spirometrik inceleme 2. Akım-volüm halkası2. Akım-volüm halkası

Volüm-zaman eğrisi Akım-volüm eğrisi

TEST SAYISITEST SAYISI Her hastaya en az 3 test Her hastaya en az 3 test

yaptyaptıırrıılmallmalııddıır. r.

EEğğer 8 kez tekrarlanmaser 8 kez tekrarlanmasıına na karkarşışın halen geçerli manevra n halen geçerli manevra elde edilemiyorsa test elde edilemiyorsa test sonlandsonlandıırrıılmallmalıdııdır.r.

Örneklerden deÖrneklerden değğerlerin erlerin

seçilmesiseçilmesi

Test Örnek 1 Örnek 2 Örnek 3 En İyi Sonuç

FVC (L) 5200 5300 5350* 5350

FEV1 (L) 4410* 4350 4360* 4410

FEV1/FVC

(%)

85 82 82 82

FEF25-75

(L/s)

3.87 3.92 3.94 3.94

PEF (L/s) 8.39 9.44 9.89 9.89

Diğer TestlerDiğer Testler

--Akciğer volümleriAkciğer volümleri

-Difüzyon testi-Difüzyon testi

-Ağız içi basınçlar (P-Ağız içi basınçlar (P0.10.1,, PIM,PEMPIM,PEM))

--Egzersiz testleriEgzersiz testleri

-AKG-AKG

VOLÜM VE VOLÜM VE KAPASİTELERKAPASİTELER

AkciğerinAkciğerin

tek kompartmanlarına tek kompartmanlarına volümvolüm, ,

birden fazla birden fazla kompartmanlarına kompartmanlarına kapasitekapasite denir.denir.

VVTT ve IRV, ERV ve IRV, ERV

Tidal Volüm (VTidal Volüm (VTT)): : İstirahatte alınan İstirahatte alınan hava hacmihava hacmi

İnspiratuvar rezerv İnspiratuvar rezerv volüm (IRV)volüm (IRV): Normal : Normal bir inspirasyondan bir inspirasyondan sonra zorlu bir sonra zorlu bir inspirasyon ile inspirasyon ile alınan hava hacmialınan hava hacmi

VİTAL KAPASİTEVİTAL KAPASİTE

Vital kapasite Vital kapasite (VC):(VC): Maksimal Maksimal inspirasyondan inspirasyondan sonra yapılan sonra yapılan maksimal maksimal ekspirasyon ile ekspirasyon ile çıkarılan hava çıkarılan hava hacmi. hacmi.

FVC= IC+ERVFVC= IC+ERV

VİTAL KAPASİTEVİTAL KAPASİTE

Değişik yöntemlerle ölçülebilir.Değişik yöntemlerle ölçülebilir. TLC düzeyinden yapılan normal TLC düzeyinden yapılan normal

yada zorlu ekspirasyon ile. yada zorlu ekspirasyon ile. (Kuzey Amerika)(Kuzey Amerika)

RV düzeyinden yapılan RV düzeyinden yapılan inspirasyon ile (Avrupa)inspirasyon ile (Avrupa)

VCVCinsins > VC > VC ekseks >FVC >FVC

RV ve FRC,TLCRV ve FRC,TLC

Zorlu Zorlu ekspirasyonun ekspirasyonun bitiminde bitiminde akciğerlerde akciğerlerde kalan hava kalan hava volümüdür.volümüdür.

RV = FRC – ERV RV = FRC – ERV

RV = TLC – IVC RV = TLC – IVC

İNSPİRATUVAR İNSPİRATUVAR KAPASİTE(IC)KAPASİTE(IC)

İstirahatteki bir İstirahatteki bir ekspirasyonun ekspirasyonun sonunda yapılan sonunda yapılan derin bir inspiryumla derin bir inspiryumla alınan hava hacmi. alınan hava hacmi.

IC=VIC=VTT+IRV+IRV

IC

FEVFEV11

Zorlu bir ekspirasyonun ilk 1. Zorlu bir ekspirasyonun ilk 1. saniyesinde çıkarılan hava saniyesinde çıkarılan hava VOLÜMVOLÜMüdür. üdür.

Aslında Aslında AKIM HIZIAKIM HIZIdır !! dır !! (mL/1san)(mL/1san)

Obstrüktif akciğer Obstrüktif akciğer hastalıklarında azalır.hastalıklarında azalır.

KOAH

KOAH

Saniye

Spirometre ile yapılan Spirometre ile yapılan testlertestler

a)Maksimal volenter a)Maksimal volenter ventilasyon ventilasyon (MVV)(MVV)

b)Reversibiliteb)Reversibilite

c)Bronş provokasyonuc)Bronş provokasyonu

Vol

üm

(L

)

Zaman (san)

Volüm x hız

12 san alınan-çıkartılan gaz miktarı

BRONŞ DUYARLILIK BRONŞ DUYARLILIK TESTLERİTESTLERİ

1. 1. REVERSİBİLİTEREVERSİBİLİTE

2. BRONŞ PROVOKASYON 2. BRONŞ PROVOKASYON TESTLERİTESTLERİ

REVERSİBİLİTEREVERSİBİLİTE‘Tanım’‘Tanım’

Havayolu obstrüksiyonu olan Havayolu obstrüksiyonu olan olgularda, farmakolojik bir olgularda, farmakolojik bir ajan verilerek ajan verilerek obstrüksiyondaki değişimin obstrüksiyondaki değişimin incelenmesi.incelenmesi.

Kabaca obstrüksiyonun ne Kabaca obstrüksiyonun ne kadarının geri döndürülebilir kadarının geri döndürülebilir olduğunun saptanmasıolduğunun saptanması

BRONKODİLATÖR YANITBRONKODİLATÖR YANIT

KLİNİK KULLANIMKLİNİK KULLANIM

Astım tanısı,Astım tanısı, Astım-KOAH ayırımı,Astım-KOAH ayırımı, Hastanın o anki en iyi değerini Hastanın o anki en iyi değerini

saptamak,saptamak, Özellikle KOAH’ta prognoz Özellikle KOAH’ta prognoz

tahmini,tahmini, Tedavi etkinliğinin belirlenmesiTedavi etkinliğinin belirlenmesi

1.1. BronkodilatörBronkodilatör2.2. KortikosteroidKortikosteroid

Klinik araştırmalar.Klinik araştırmalar.

ÖLÇÜM ÖLÇÜM PARAMETRELERİPARAMETRELERİ

FEVFEV11 (En sık kullanılan) (En sık kullanılan) FVCFVC PEFPEF FEFFEF25-75 25-75 ((%20-30)%20-30) SGaw (spesifik konduktans)SGaw (spesifik konduktans)

((%30-40)%30-40)

Raw (Raw (>> ΔΔ%35)%35)

MUTLAK DEĞİŞKENLİKMUTLAK DEĞİŞKENLİK

Bronkodilatör sonrası ve ilk Bronkodilatör sonrası ve ilk FEVFEV11 değerleri arasındaki mL değerleri arasındaki mL cinsinden fark.cinsinden fark.

(post bron FEV(post bron FEV11 – ilk FEV – ilk FEV11))

Başlangıç değeri Başlangıç değeri üzerinden değişkenliküzerinden değişkenlik Post FEVPost FEV 1 1-ilk FEV-ilk FEV11 x100 x100

ilk FEVilk FEV11

Başlangıç değerinden Başlangıç değerinden etkilenir. Predikt değere etkilenir. Predikt değere oranla daha kolay oranla daha kolay reversibilite saptanır.reversibilite saptanır.

Predikt (beklenen) Predikt (beklenen) değer üzerinden değer üzerinden değişkenlikdeğişkenlik Post FEVPost FEV11 –ilk FEV –ilk FEV11 x 100 x 100

pred FEVpred FEV11

Başlangıç değerinden Başlangıç değerinden etkilenmez.etkilenmez.

Daha zor reversibilite saptanır.Daha zor reversibilite saptanır.

Pre FEV1=1200Post FEV1=1430

%19

GOLD-2001 GOLD-2001 (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung (Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease)Disease)

Beta-2 agonist 400 mcgBeta-2 agonist 400 mcg Antikolinerjik 80 mcgAntikolinerjik 80 mcg Ya da ikisinin kombinasyonuYa da ikisinin kombinasyonu

30-45 dakika sonra FEV30-45 dakika sonra FEV11’de;’de; Bazal değere göre %12 ve Mutlak değer olarak 200mL artış.

GINA-2002GINA-2002 Spontan,Spontan, Bronkodilatör inhalasyonuBronkodilatör inhalasyonu

ya daya da Kortikosteroid tedavi sonrasıKortikosteroid tedavi sonrası

FEVFEV11 de %12 düzelme de %12 düzelme

REVERSİBİLİTENİN REVERSİBİLİTENİN ANLAMIANLAMI

•FEV1 de %12’lik

düzelme astımı destekler!

(GINA 2002)

•Bronkodilatör sonrası

FEV1 normal predikte

değere dönüyorsa bu

büyük olasılıkla astımdır!

(GOLD 2001)

GEÇ REVERSİBİLİTEGEÇ REVERSİBİLİTE Stabil KOAH’taStabil KOAH’ta

2-4 haftalık oral (0,4-0,8mg/kg prednizolon),2-4 haftalık oral (0,4-0,8mg/kg prednizolon),

6-8 haftalık inhale (6-8 haftalık inhale (1000mcg/gün) sonrası1000mcg/gün) sonrası

FEVFEV11 %12, ve mutlak değer %12, ve mutlak değer 200ml 200ml

Astım’daAstım’da2-6 haftalık uygun dozda oral ya da inh KS2-6 haftalık uygun dozda oral ya da inh KS

FEVFEV11 ve FVC’de %15, ve FVC’de %15,

PEF’de %20 artışPEF’de %20 artış

GEÇ REVERSİBİLİTEGEÇ REVERSİBİLİTE İnh Steroid İnh Steroid 6 hafta-3ay6 hafta-3ay Oral steroid Oral steroid 2 hafta2 hafta

ΔΔFEVFEV11 %15, %15,

mutlak değer mutlak değer 200mL200mL

(GOLD-2001(GOLD-2001))

14 gün 14 gün Prednizolon 30 Prednizolon 30 mg/günmg/gün

ΔΔFEVFEV11 %15, %15, mutlak değer mutlak değer

200mL200mL

(BTS-2003)(BTS-2003)

SONUÇSONUÇ Reversibilite testi yardımcı bir Reversibilite testi yardımcı bir

testtir. Astım- KOAH ayırımında testtir. Astım- KOAH ayırımında ya da tedavi etkinliğinin ya da tedavi etkinliğinin önceden belirlenmesinde tek önceden belirlenmesinde tek başına yeterli olamamaktadır.başına yeterli olamamaktadır.

Ancak diğer tanı yöntemleri ile Ancak diğer tanı yöntemleri ile birlikte kullanıldığında yararlı birlikte kullanıldığında yararlı olabilmektedir.olabilmektedir.

BRONŞ DUYARLILIK BRONŞ DUYARLILIK TESTLERİTESTLERİ

1. REVERSİBİLİTE1. REVERSİBİLİTE

2. 2. BRONŞ PROVOKASYON BRONŞ PROVOKASYON TESTLERİTESTLERİ

ASTIMIN ÖZELLİKLERİASTIMIN ÖZELLİKLERİ

Kronik hava yolu Kronik hava yolu inflamasyonuinflamasyonu

BRONŞ AŞIRI DUYARLILIĞIBRONŞ AŞIRI DUYARLILIĞI Diffüz, reversibl hava yolu Diffüz, reversibl hava yolu

obstrüksiyonuobstrüksiyonu

GINA-2002GINA-2002

EndikasyonlarEndikasyonlar

1. 1. Soğuk havayla karşılaşma,Soğuk havayla karşılaşma,2. Egzersiz sonrası,2. Egzersiz sonrası,3.Solunum sistemi enfeksiyonları sırasında,3.Solunum sistemi enfeksiyonları sırasında,4. İş yerindeki inhaler etkenlere maruziyet 4. İş yerindeki inhaler etkenlere maruziyet

sonrası vesonrası ve5. Astım oluşturabilen her türlü uyarıcı ya 5. Astım oluşturabilen her türlü uyarıcı ya

dada allerjenle karşılaşma sonrası, allerjenle karşılaşma sonrası, ““astımı düşündüren wheezing, dispne, astımı düşündüren wheezing, dispne, göğüstegöğüste sıkışma hissi ve öksürük gibi sıkışma hissi ve öksürük gibi semptomların semptomların bbulunmasıulunması’”’”

ATS-99 Guideline. ATS-99 Guideline. Am J Respir Crit Care Med 2000;161:309-329.Am J Respir Crit Care Med 2000;161:309-329.

KLİNİK KULLANIMKLİNİK KULLANIM

Klinikte bronş provokasyon testleri en sık astımın Klinikte bronş provokasyon testleri en sık astımın tanı ve ayırıcı tanısında kullanılmaktadır. tanı ve ayırıcı tanısında kullanılmaktadır.

Bronş provokasyon testleri Bronş provokasyon testleri yüksek duyarlılık yüksek duyarlılık ve yüksek negatif prediktif değerlerinden ve yüksek negatif prediktif değerlerinden dolayı astımın dışlanmasında oldukça dolayı astımın dışlanmasında oldukça değerlideğerli iken, görece düşük pozitif prediktif iken, görece düşük pozitif prediktif değer ve orta derece özgüllüğünden dolayı tanı değer ve orta derece özgüllüğünden dolayı tanı koydurucu değeri düşüktür.koydurucu değeri düşüktür.

Statement of the European Respiratory Society. Statement of the European Respiratory Society. Eur Respir J 1993;6(Suppl.16):53-83.Eur Respir J 1993;6(Suppl.16):53-83.

AYIRICI TANIAYIRICI TANI

AAllerjik rinit llerjik rinit KKistik fibrozistik fibroz BBronşektazi ronşektazi KOAHKOAH

‘‘ bronş hiperreaktivitesinin bronş hiperreaktivitesinin pozitif olabileceği pozitif olabileceği unutulmamalıdırunutulmamalıdır!! ‘‘

AKIM-VOLÜM HALKASIAKIM-VOLÜM HALKASI

AKIM-VOLÜM HALKASININ AKIM-VOLÜM HALKASININ

ÇİZDİRİLMESİÇİZDİRİLMESİ

Akım-volüm halkasının kalitesini etkileyen Akım-volüm halkasının kalitesini etkileyen hatalarhatalarI. İnspirasyonun yavaş ve maksimum güçle I. İnspirasyonun yavaş ve maksimum güçle yapılmamış olması yapılmamış olması

Akım-volüm halkasının kalitesini etkileyen Akım-volüm halkasının kalitesini etkileyen hatalarhatalar

II. Ekspirasyonun RV seviyesine aniden II. Ekspirasyonun RV seviyesine aniden kesilmesikesilmesi

~

Zorlu ekspirasyonun istemli azaltılması nasıl Zorlu ekspirasyonun istemli azaltılması nasıl önlenir?önlenir?

Akım-volüm halkasının şeklini etkileyen güçler Akım-volüm halkasının şeklini etkileyen güçler

Geri çekim basıncı

Geri çekim basıncı

Geri çekim basıncı

Geri çekim basıncı

Periferik havayolu hastalıklarında akım-volüm Periferik havayolu hastalıklarında akım-volüm halkasıhalkası

Periferik havayolu hastalıklarında akım-volüm Periferik havayolu hastalıklarında akım-volüm halkasıhalkası

EKSTRATORASİK HAVAYOLU EKSTRATORASİK HAVAYOLU DARLIKLARIDARLIKLARI

İNTERTİSYEL AKCİĞER İNTERTİSYEL AKCİĞER HASTALIKLARINDA AKIM-VOLÜM HASTALIKLARINDA AKIM-VOLÜM HALKASIHALKASI

DİNAMİK DİNAMİK HİPERİNFLASYON HİPERİNFLASYON

KOAHKOAHİNFLAMASYON

Küçük havayolu hastalığı Parankim hasarı

HAVA AKIMI KISITLILIĞI

Ödem, inflamasyon ve mukus nedeni Ödem, inflamasyon ve mukus nedeni ile hava yolu direnci artmıştır,ile hava yolu direnci artmıştır,

Parankim destrüksiyonundan dolayı Parankim destrüksiyonundan dolayı alveoller pörsümüş durumdadır ve itici alveoller pörsümüş durumdadır ve itici gücü azalmıştır,gücü azalmıştır,

Solunum kas yorgunluğu nedeni ile Solunum kas yorgunluğu nedeni ile hava yolu direnci aşılamamaktadır,hava yolu direnci aşılamamaktadır,

EBN kıkırdaksız küçük hava yollarına EBN kıkırdaksız küçük hava yollarına doğru kayardoğru kayar

HAVA YOLU KOLLABE OLURHAVA YOLU KOLLABE OLUR

Küçük hava yollarının erken Küçük hava yollarının erken kapanma eğilimi,kapanma eğilimi,

Elastik geri çekilme gücünün Elastik geri çekilme gücünün azalması,azalması,

Ekspiratuar akım kısıtlaması Ekspiratuar akım kısıtlaması (EAK),(EAK),

Ekspiryumda akciğerlerin boşalma Ekspiryumda akciğerlerin boşalma hızının yavaşlaması SONUCUNDA hızının yavaşlaması SONUCUNDA FRC daha yüksek seviyede FRC daha yüksek seviyede stabilize olur stabilize olur

DİNAMİK HİPERİNFLASYONDİNAMİK HİPERİNFLASYON

TLC RVDinlenme

Mak egzersiz

TLC RV2 21

0 4 0 3

NORMAL KOAH

Akım (L/sn)

Volüm (L)

5

5

DİNAMİK AŞIRI HAVALANMADİNAMİK AŞIRI HAVALANMA

İstirahat Efor İstirahat Efor

KOAH

SAĞLIKLI ERİŞKİN

EELV

VT

IC

TLC

TLC

IC

IC

VT

IC

EGZERSİZDE DİNAMİK AŞIRI EGZERSİZDE DİNAMİK AŞIRI HAVALANMAHAVALANMA

BRONKODİLATÖR

KOAH’TA BRONKODİLATÖRE CEVAP NASIL KOAH’TA BRONKODİLATÖRE CEVAP NASIL SORGULANMALI?SORGULANMALI?

FEVFEV11 ? IC ? ? IC ?

KOAH olgularında, FEVKOAH olgularında, FEV11 EAK’nın iyi bir EAK’nın iyi bir prediktörü değildir.prediktörü değildir. Burrows B et al. Am Rev Respir Dis 1991;665-678Burrows B et al. Am Rev Respir Dis 1991;665-678

KOAH’lılarda dispne ile EAK KOAH’lılarda dispne ile EAK arasındaki ilişki, FEVarasındaki ilişki, FEV11 ile olan ile olan ilişkiden çok daha anlamlı ilişkiden çok daha anlamlı bulunmuştur.bulunmuştur. Eltayara L et al. Chest 2001;119:99-104Eltayara L et al. Chest 2001;119:99-104

KOAH olgularında EAK ile IC arasında KOAH olgularında EAK ile IC arasında kuvvetli korelasyon saptanmıştır.kuvvetli korelasyon saptanmıştır. Koulouris NG et al. J Appl Physiol 1997;82:723-731Koulouris NG et al. J Appl Physiol 1997;82:723-731

EKSPİRATUAR AKIM KISITLAMASI

DİNAMİK DİNAMİK HİPERİNFLASYONHİPERİNFLASYON

Pasif olan EAK, inspiratuar Pasif olan EAK, inspiratuar kasların kompansasyonu ile kasların kompansasyonu ile zorlukla yenilir ve inspiratuar kas zorlukla yenilir ve inspiratuar kas fonksiyonunda bozulma oluşur,fonksiyonunda bozulma oluşur,

Ekspiryum tamamlanmadan, Ekspiryum tamamlanmadan, inspiryum başlar, bu nedenle inspiryum başlar, bu nedenle alveol içinde pozitif basınç kalır alveol içinde pozitif basınç kalır (iPEEP). İnspiratuar kaslar bu eşik (iPEEP). İnspiratuar kaslar bu eşik değeri aşmak zorundadır.değeri aşmak zorundadır.

KARBON MONOKSİT KARBON MONOKSİT DİFÜZYON TESTİDİFÜZYON TESTİ

KULLANILACAK GAZKULLANILACAK GAZ Standart olarak tüm dünyada Standart olarak tüm dünyada

CO difüzyon testi uygulanır.CO difüzyon testi uygulanır. CO’in Hb’e afinitesi çok güçlü CO’in Hb’e afinitesi çok güçlü

(oksijenden 210 kat fazla).(oksijenden 210 kat fazla). Hb’e bağlanmayan gazlar ise Hb’e bağlanmayan gazlar ise

plazma parsiyel basıncını plazma parsiyel basıncını arttırdığından kullanılmaz.arttırdığından kullanılmaz.

ALVEOLER VOLÜMÜN ALVEOLER VOLÜMÜN (V(VAA) ÖLÇÜMÜ) ÖLÇÜMÜ Difüzyon testi esnasında, birim Difüzyon testi esnasında, birim

hacim başına düşen CO hacim başına düşen CO difüzyonunu saptamak için Vdifüzyonunu saptamak için VAA ölçümü gerekir.ölçümü gerekir.

Sıklıkla Helyum kullanılarak Sıklıkla Helyum kullanılarak gaz dilüsyon yöntemi ile Vgaz dilüsyon yöntemi ile VAA ölçülür.ölçülür.

KLİNİK KULLANIMKLİNİK KULLANIM Klinikte en çok gözlenen (ya Klinikte en çok gözlenen (ya

da araştırılan) durum da araştırılan) durum difüzyonun azalmasıdır.difüzyonun azalmasıdır.

Çok sınırlı durumlarda Çok sınırlı durumlarda difüzyon testinde artma difüzyon testinde artma saptanabilir.saptanabilir.

DLCO

ARTMIŞ AZALMIŞ

DLCO/VA :N DLCO/VA :

*Alv Hemoraji

*Polisitemi

*Pulmoner

kan akımı

*Azalmış akc volumü

*Parenkim değişiklikleri

*Obstruksiyon

*Ölü boşluk

artışı

Teşekkürler

DİNAMİK HİPERİNFLASYON DİNAMİK HİPERİNFLASYON VE NEGATİF EKSPİRATUAR VE NEGATİF EKSPİRATUAR

BASINÇ (NEP)BASINÇ (NEP)

DİNAMİK DİNAMİK HİPERİNFLASYONUN EN HİPERİNFLASYONUN EN ÖNEMLİ NEDENİ OLAN EAK ÖNEMLİ NEDENİ OLAN EAK ÖLÇÜM TEKNİKLERİÖLÇÜM TEKNİKLERİ

VÜCUT PLETİSMOGRAFİSİVÜCUT PLETİSMOGRAFİSİ

NEGATİF EKSPİRATUAR NEGATİF EKSPİRATUAR BASINÇ (NEP) TEKNİĞİBASINÇ (NEP) TEKNİĞİ

NEPNEP

PnömotografPnömotograf Diferansiye basınç Diferansiye basınç

transdüseritransdüseri Negatif basınç oluşturan Negatif basınç oluşturan

cihazcihaz Veri toplama sistemiVeri toplama sistemi

(Eltayara L et al. Am J Respir Crit Care Med 1996;154:1726-34.)

(İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Solunum Laboratuarı)(MICRO MEDICAL LTD, KENT UK)

NEP TEKNİĞİNEP TEKNİĞİ

(-5 cm H(-5 cm H22O) değerinde negatif bir O) değerinde negatif bir basıncı, tidal ekspirasyon basıncı, tidal ekspirasyon

esnasında ağız içine uygulamak esnasında ağız içine uygulamak ve ortaya çıkan akım-volüm (A-V) ve ortaya çıkan akım-volüm (A-V)

halkasını, önceden yapılmış halkasını, önceden yapılmış kontrol ekspirasyon A-V halkası kontrol ekspirasyon A-V halkası

ile kıyaslamak temeline dayanan ile kıyaslamak temeline dayanan bir yöntemdir. bir yöntemdir.

O

-5 0 +10

+15

+20 +23

Milic-Emil J Chest 2000;117:2195-2235

EAK (-) EAK (+)

NEP SONUÇLARININ NEP SONUÇLARININ SINIFLANDIRILMASISINIFLANDIRILMASI

KategorKategorii

Yatar Yatar PozisyonPozisyon

Oturur Oturur PozisyonPozisyon

DereceDerece

00 EAK yokEAK yok EAK yokEAK yok YokYok

11 EAK<VT%50EAK<VT%50 EAK yokEAK yok HafifHafif

22 EAK>VT%50EAK>VT%50 EAK yokEAK yok OrtaOrta

33 EAKEAK EAK<VT%50EAK<VT%50 AğırAğır

44 EAKEAK EAK>VT%50EAK>VT%50 Çok ağırÇok ağır

Eltayara L et al. AmJ Respir Crit Care Med 1996;154:1726-1734

ENDİKASYONLARENDİKASYONLAR

1. Bir Akciğer Hastalığının 1. Bir Akciğer Hastalığının Varlığını yada Yokluğunu Varlığını yada Yokluğunu GöstermekGöstermek

Pulmoner SemptomlarPulmoner Semptomlar– Dispne, WheezingDispne, Wheezing– Öksürük, balgamÖksürük, balgam– Göğüs ağrısı,ortopneGöğüs ağrısı,ortopne

Fizik Muayene BulgularFizik Muayene Bulgular Laboratuar BulgularıLaboratuar Bulguları

– PA-grafiPA-grafi– AKGAKG

2. Bilinen bir hastalığın solunum 2. Bilinen bir hastalığın solunum fonksiyonlarına yansımasını fonksiyonlarına yansımasını saptamak.saptamak.

Akciğer HastalıklarıAkciğer Hastalıkları– KOAHKOAH– AstımAstım– İnterstisyel Akciğer Hastalıklarıİnterstisyel Akciğer Hastalıkları

Kardiyak HastalıklarKardiyak Hastalıklar Nöromuskuler HastalıklarNöromuskuler Hastalıklar

3. Çevresel ve 3. Çevresel ve Mesleksel maruziyetin Mesleksel maruziyetin saptanmasısaptanması

SigaraSigara

İşyeri kirliliğiİşyeri kirliliği

4. Tedavinin 4. Tedavinin etkinliğinin etkinliğinin saptanmasısaptanması

Bronkodilatörler, steroidlerBronkodilatörler, steroidler Kardiyak ilaçlarKardiyak ilaçlar Akciğer rezeksiyonu, Akciğer rezeksiyonu,

transplantasyontransplantasyon Pulmoner rehabilitasyonPulmoner rehabilitasyon

5.Preoperatif 5.Preoperatif DeğerlendirmeDeğerlendirme

Akciğer rezeksiyonlarıAkciğer rezeksiyonları

Toraks cerrahisiToraks cerrahisi

Abdominal cerrahiAbdominal cerrahi

6.Maluliyet- yetersizlik 6.Maluliyet- yetersizlik durumlarının durumlarının saptanmasısaptanması

Öksürük, balgam Efor dispnesiİstirahatte

dispne

Normal Hafif Orta AğırÇok ağır

Normal Hipoksemi

Normal Hiperinflasyon

Semptomlar

Spirometre

AKG

PA grafi

KOAH’ta Spirometre ile Semptom ve Laboratuar Bulguları Arasındaki İlişki

BRONŞ AŞIRI BRONŞ AŞIRI DUYARLIĞIDUYARLIĞI

Bronş aşırı duyarlılığı değişik Bronş aşırı duyarlılığı değişik uyaranlara karşı hava yollarının uyaranlara karşı hava yollarının verdiği abartılı verdiği abartılı bronkokonstriktör yanıttır.bronkokonstriktör yanıttır.

H H Cain Clin Chest Med 2001;22:651-659Cain Clin Chest Med 2001;22:651-659.. Bronş aşırı duyarlılığının Bronş aşırı duyarlılığının

saptanmasında ise bronş saptanmasında ise bronş provokasyon testleri kullanılırprovokasyon testleri kullanılır..

Kullanılacak AjanlarKullanılacak Ajanlar

SpesifikSpesifik: -Allerjen: -Allerjen -Nonimmunolojik-Nonimmunolojik ((aspirin, gıda, gıda katkılarıaspirin, gıda, gıda katkıları))

b)İndirekt: -(b)İndirekt: -(Soğuk hava, nonizotonik Soğuk hava, nonizotonik solüsyonlar, lökotrien C4, D4 ve E4, prostoglandinler, solüsyonlar, lökotrien C4, D4 ve E4, prostoglandinler, adenozin mono fosfat, bradikinin, taşikinin, serotoninadenozin mono fosfat, bradikinin, taşikinin, serotonin ) )

Egzersiz testleriEgzersiz testleri::

• Nonspesifik:

a)Direkt: -Metakolin -Histamin

DİREKT UYARANLARDİREKT UYARANLAR

Astım için duyarlılığı yüksek, Astım için duyarlılığı yüksek, ancak özgüllüğü düşük.ancak özgüllüğü düşük.

(Astımlıların çoğunda (Astımlıların çoğunda pozitif, ancak her pozitif pozitif, ancak her pozitif astım değil!)astım değil!)

ERS Task Force. Eur Respir J 2003;21:1050-68ERS Task Force. Eur Respir J 2003;21:1050-68

İndirekt Uyaranlarİndirekt Uyaranlar

Özellikle inflamatuar ve nöronal Özellikle inflamatuar ve nöronal hücreleri uyarak, bu hücrelerden hücreleri uyarak, bu hücrelerden mediyatör ve sitokin salınımına yol mediyatör ve sitokin salınımına yol açarak hava yolu kısıtlılığına neden açarak hava yolu kısıtlılığına neden olan uyaranlardır.olan uyaranlardır.

ERS Task Force. Eur Respir J 2003;21:1050-68ERS Task Force. Eur Respir J 2003;21:1050-68

İNDİREKT UYARANLARİNDİREKT UYARANLAR

Fiziksel uyaranlarFiziksel uyaranlar-Nonizotonik aerosoller (hipotonik, hipertonik, distile -Nonizotonik aerosoller (hipotonik, hipertonik, distile su, mannitol)su, mannitol)-Ökapnik volenter hiperpne (kuru hava ile)-Ökapnik volenter hiperpne (kuru hava ile)

Farmakolojik uyaranlarFarmakolojik uyaranlar-Adenozin-Adenozin-Taşikininler-Taşikininler-Bradikinin-Bradikinin-Metabisülfit/SO2-Metabisülfit/SO2-Propranolol-Propranolol

Endotoksin (LPS)Endotoksin (LPS) PAFPAF OzonOzon [Selektif uyaranlar (Aspirin, NSAID, allerjen)][Selektif uyaranlar (Aspirin, NSAID, allerjen)]

KULLANILACAK KULLANILACAK PROTOKOLLERPROTOKOLLER

1.1.İki dakika tidal soluk yöntemiİki dakika tidal soluk yöntemi((0,03- 0,06- 0,125- 0,25- 0,50- 1- 2- 4- 8- 0,03- 0,06- 0,125- 0,25- 0,50- 1- 2- 4- 8- 16mg/m16mg/mL)L)

2. 2. Beş soluk dozimetre yöntemiBeş soluk dozimetre yöntemi (0.0625- 0.25- 1- 4- 16mg/m(0.0625- 0.25- 1- 4- 16mg/mL)L)

ATS-99 ATS-99 GuidelineGuideline

BEŞ SOLUK DOZİMETRE BEŞ SOLUK DOZİMETRE YÖNTEMİYÖNTEMİ

MetakolinMetakolin %0.9 %0.9 NaClNaCl

DilüsyonDilüsyon

AA

BB

CC

DD

EE

100mg100mg

3ml A 3ml A solusyonusolusyonu

3ml B 3ml B solusyonusolusyonu

3ml C 3ml C solusyonusolusyonu

3ml D 3ml D solusyonusolusyonu

6.25 ml6.25 ml

9ml9ml

9ml9ml

9ml9ml

9ml9ml

16 mg/m16 mg/mLL

4 mg/m4 mg/mLL

1 mg/m1 mg/mLL

0.25 mg/m0.25 mg/mLL

0.0625mg/0.0625mg/mmLL

TESTİN UYGULANMASITESTİN UYGULANMASI

30 dakika önce solüsyonlar buzdolabından 30 dakika önce solüsyonlar buzdolabından çıkarılıp oda sıcaklığında ısınması sağlanır ve çıkarılıp oda sıcaklığında ısınması sağlanır ve ilk dozdan 2 ml nebulizere ilk dozdan 2 ml nebulizere (De Vilbiss) (De Vilbiss) konur.konur.

Hastanın burun klibi takılı iken rezidüel volüm Hastanın burun klibi takılı iken rezidüel volüm düzeyinden yavaş ve derin nefes alması (5 sn düzeyinden yavaş ve derin nefes alması (5 sn kadar) ve nefesini yine yaklaşık 5 sn tutması kadar) ve nefesini yine yaklaşık 5 sn tutması sağlanmalıdır. Bu işlem 5 kez takrarlanmalı sağlanmalıdır. Bu işlem 5 kez takrarlanmalı ve toplam sürenin de 2 dakikayı ve toplam sürenin de 2 dakikayı geçmemesine dikkat edilmelidir.geçmemesine dikkat edilmelidir.

Nebulizasyondan sonraki 30-90Nebulizasyondan sonraki 30-90 sn içinde sn içinde spirometrik ölçüm tekrarlanır. spirometrik ölçüm tekrarlanır.

TESTİN TESTİN SONLANDIRILMASISONLANDIRILMASI

Hastada %20’lik FEVHastada %20’lik FEV11 düşüşü düşüşü olunca ya da en yüksek olunca ya da en yüksek konsantrasyona ulaşılınca test konsantrasyona ulaşılınca test sonlandırılır. sonlandırılır.

Provoke olan olgulara Provoke olan olgulara salbutamol inhale ettirilip 10 salbutamol inhale ettirilip 10 dakika sonra test tekrarlanır.dakika sonra test tekrarlanır.

İKİ DAKİKA TİDAL SOLUK İKİ DAKİKA TİDAL SOLUK YÖNTEMİYÖNTEMİ

MetakolinMetakolin %0.9 %0.9 NaClNaCl

DilüsyonDilüsyon

AA

BB

CC

DD

EE

FF

GG

HH

II

JJ

100mg100mg

3ml A 3ml A solusyonusolusyonu

3ml B 3ml B solusyonusolusyonu

3ml C 3ml C solusyonusolusyonu

3ml D 3ml D solusyonusolusyonu

3ml 3ml EE solusyonusolusyonu

3ml 3ml FF solusyonusolusyonu

3ml 3ml GG solusyonusolusyonu

3ml 3ml HH solusyonusolusyonu

3ml 3ml I I solusyonusolusyonu

6.25 ml6.25 ml

33mlml

33mlml

33mlml

33mlml

3ml3ml

3ml3ml

3ml3ml

3ml3ml

3ml3ml

16 mg/ml16 mg/ml

88 mg/ml mg/ml

44 mg/ml mg/ml

2 mg/ml2 mg/ml

1 1 mg/mlmg/ml

0,50,5mg/mlmg/ml

0,250,25mg/mlmg/ml

0,1250,125mg/mlmg/ml

0,06250,0625mg/mg/mlml

0,0310,031mg/mlmg/ml

İKİ DAKİKA TİDAL İKİ DAKİKA TİDAL SOLUK YÖNTEMİSOLUK YÖNTEMİ Hastanın nebulizatörden 2 dakika boyunca Hastanın nebulizatörden 2 dakika boyunca

rahat ve doğru soluk alıp vermesi sağlanır.rahat ve doğru soluk alıp vermesi sağlanır. Nebulizasyondan 30-90sn sonra Nebulizasyondan 30-90sn sonra

spirometre tekrarlanır. Hastanın her sefer spirometre tekrarlanır. Hastanın her sefer kabul edilebilir bir test yapması kabul edilebilir bir test yapması sağlanmalıdır (en çok 3-4 kez tekrarlanır). sağlanmalıdır (en çok 3-4 kez tekrarlanır). Metakolinin kümülatif etkisinin elde Metakolinin kümülatif etkisinin elde edilebilmesi için iki konsantrasyon edilebilmesi için iki konsantrasyon arasındaki sürenin 5 dakikayı geçmemesi arasındaki sürenin 5 dakikayı geçmemesi sağlanmalıdır.sağlanmalıdır.

BRONŞ BRONŞ AAŞIRI ŞIRI DDUYARLIĞININ UYARLIĞININ DERECESİDERECESİ

PCPC2020

(mg/m(mg/mLL metakolinmetakolin ) )

Bronş aşırı duyarlığıBronş aşırı duyarlığı

>16>16

4-164-16

1-41-4

<1<1

NormalNormal

Sınırda bronş aşırı Sınırda bronş aşırı duyarlığıduyarlığı

Hafif bronş aşırı duyarlığıHafif bronş aşırı duyarlığı

Orta-ağır bronş aşırı Orta-ağır bronş aşırı duyarlığıduyarlığı

EKSPİRATUVAR EKSPİRATUVAR RESERV VOLÜMRESERV VOLÜM

Normal bir Normal bir ekspirasyondan ekspirasyondan sonra zorlu bir sonra zorlu bir ekspirasyon ile ekspirasyon ile çıkarılan hava çıkarılan hava hacmi.hacmi.

FONKSİYONEL FONKSİYONEL REZİDÜEL KAPASİTE REZİDÜEL KAPASİTE (FRC(FRC))

Normal Normal ekspirasyonun ekspirasyonun bitiminde bitiminde akciğerler ve akciğerler ve havayollarında havayollarında bulunan hava bulunan hava volümüdür. volümüdür.

FRC =RV + ERVFRC =RV + ERV

TOTAL AKCİĞER TOTAL AKCİĞER KAPASİTESİKAPASİTESİ

Maksimal Maksimal inspirasyonun inspirasyonun bitiminde bitiminde akciğerlerde akciğerlerde bulunan hava bulunan hava volümüdür.volümüdür.

TLC = RV + VC TLC = RV + VC TLC = FRC + TLC = FRC +

IC IC

IC

KLİNİK KULLANIMIKLİNİK KULLANIMI

Astımla uyumlu Astımla uyumlu semptomları semptomları olanolan ancak normal solunum ancak normal solunum fonksiyon testleri saptanan fonksiyon testleri saptanan hastalarda hastalarda bronş aşırı bronş aşırı duyarlığının saptanması duyarlığının saptanması tanıya yardımcıtanıya yardımcı olabilmektedir. olabilmektedir.

TERMİNOLOJİTERMİNOLOJİ

Transfer Faktör (TTransfer Faktör (TLLCOCO ))

(ERS-1993) ((ERS-1993) (mmol.minmmol.min-1-1kPakPa-1-1)) Difüzyon Kapasitesi (DDifüzyon Kapasitesi (DLLCO)CO)

(ATS-1995) ((ATS-1995) (mL.minmL.min-1-1mmHgmmHg-1-1)) DDLLCOCO/T/TLLCOCO=3:1 , D=3:1 , DLLCOCOx0,33 =Tx0,33 =TLLCOCO DDL/L/VVAA (D(DLLCO/VCO/VAA)) = = TTL/L/VVAA =K=KCOCO

((mL.minmL.min-1-1mmHgmmHg-1-1LL-1-1)) DDLLCOAdjCOAdj

DDLLCO’NUN ARTTIĞI CO’NUN ARTTIĞI DURUMLARDURUMLAR Polisitemi ile giden hastalıklarPolisitemi ile giden hastalıklar

Pulmoner hemorajilerPulmoner hemorajiler

Pulmoner kan akımının Pulmoner kan akımının artmasına yol açan sol-sağ artmasına yol açan sol-sağ shuntlarshuntlar

DLCO’NUN AZALDIĞI DLCO’NUN AZALDIĞI DURUMLARDURUMLAR

İnterstisyel akciğer İnterstisyel akciğer hastalıklarıhastalıkları

Sistemik hastalıkların akciğer Sistemik hastalıkların akciğer tutulumututulumu

Obstruktif akciğer hastalıklarıObstruktif akciğer hastalıkları