AKADEMI KREYÒL AYISYENBilten #6

• Editoryal

• EnstalasyonnouvoKonsèyAdministrasyonAkademiKreyòlAyisyenan

• LansmanMwalangakkiltikreyòl2018

• KlotiMwalangakkiltikreyòl2018:PlasDamGonayivtechofe.

• AkademiKreyòlAyisyensiyennonlinanMònBlan,Gonayiv

• AkademiKreyòlAyisyenresevwavizitMinisEdikasyonNasyonalakFòmasyonPwofesyonèlla,PierreJosuéAgénorCADET

• AnseyematematikanKreyòlkapabtounenyonreyalite

• Bonjanteknikpouanseyelangkreyòl

• Toutelèvsegondèrenoveyodwekonpozeankreyòlnanegzamenofisyèlyo

• 2èmserifòmasyonsouKominikasyonkreyòlnanmedyatefètnandepatmanLatibonit

• AKAfèyonvirewonnanSiteSolèy

• KèklekòlteviziteAKA

• AKAakUNESCOangajeyonanpwodiksyondokimankreyòlsoujesyonrisakdezas

• KalandriyeaktiviteAKApouMwalangakkiltikreyòl2019la

P.2

P.3

P.6

P.6

P.7

P.8

P.8/9

Foto souvni ansyen ak nouvo Manm Konsèy Administrasyon AKA, Janvye 2018. De goch a dwat.

www.akademikreyol.net

Piblikasyon oktòb 2019

Tit yo

P.4

P.10P.10

P.11

P.9

P.11

P.5

Akademi Kreyòl Ayisyen

ESTEUS Marie Rodny Laurent, BAZILE Emmanuel Michel, FRANCOIS Rosilia CORNEILLE, GRANDOIT Michel Frantz, TROUILLOT Marie Jocelyne , PIERRE Pierre-André, JEAN-BAPTISTE Jean Pauris, CHERY Pierre Michel, CHANCY Magloire Adeline, MENARD Guy Gerérald

2

Kreyòl dwe pran wout pou li vin lang ofisyèl tout bon!

Langyonpèppotesoudoli tout sapèp lagenyennankiltilitankou:valè,

istwa,eritajkiltirèl,elatriye.AnAyiti,langkreyòllasesenbòlkipivizibpoureyalitesilaa.

Atik5Konstitisyon1987laklè:«SèllangkisimantetoutAyisyenansanm, se lang Kreyòl. KreyòlakFranse,selangofisyèlRepiblikAyiti».Toutkonsiderasyonkichitasouyonbazobjektif apmontreklètankoudlokòk,KonstitisyonpeyiAyiti deja montre ki prensipallangkilangpèpayisyenan.

Yon senp analiz nan premyepatiAtiksilaamontrepriyoritelangkreyòllasoulangfranseepigade lang kreyòl la nan plizyèdimansyon: se lang ki simantetout Ayisyen ansanm epi li selangofisyèltou.

Nan sans sa a, plis pase yonzouti kominikasyon, kreyòl selangsantimannou,langpasyonnou,langistwanou,langsoufransnou,langkèkontannou,elatriye..

Men, malgre Konstitisyon peyiAyitipapasenanchimendekoupesou kesyon sa a, pwoblematikkreyòlkòmlangofisyèllatoujourete yon sijè preyokipasyon nanmitan lengwis, chèchè, etnològ,antwopològ ,sosyològ,elatriye..Seyonpwoblèmkikonplèks lè

nou konsidere kalite obstak kikanpe devan lang sila a. Langkreyòl ayisyen an, se li menmki konekte tout Ayisyen aktradisyon yo, kilti yo, istwa yoaktoutabitidepipratiksosyeteayisyenan.

YonnnangwomisyonAkademiKreyòlAyisyenan,sefèpwomosyonlang kreyòl ayisyen an toupatouepienvitetoutaktèkikonsènetravaypou rivebaypopilasyonansèvisnanlangli.AkademiKreyòlAyisyenanpajanm sispann, depi kreyasyonli, envite toutmoun pote kolenanbataylapmennenpoulangkreyòl la okipe vrè plas li janmanman lwa peyi a egzije sa.Si Konstitisyon an klè Kreyòlselangofisyèl,reteyonlòtgwotravay.Savledi,poulangKreyòlayisyenanvinlangofisyèltoutbon vre, tout enstitisyon. Letakou prive dwe respekte alalètsa Manman lwa peyi a di soukesyonsila a.Padwegen jwètvoyewòchkachemen.

Toutkonstanoufèmontre,sèviskaprivejwennpopilasyonanpaankreyòl.Atik5Konstitisyon1987lareteyonrèvpouanpilAyisyenpaskeLetapokovrèmandesideaplikeatiksilaakòrèkteman.Selètoutsèvispopilasyonanrivejwenn li nan lang li, langkreyòlayisyenanapvinlangofisyèlpeyi

atoutbonvre.Lè nou pale de sèvis, nou wèedikasyon, mesaj k ap pase nanradyo,televizyon,emisyon,reklam,ekritisoumedikaman.Paegzanp:nou ka mande, kòman fè anAyitiekritikisoumedikamanyonanyon langpèpayisyenanpakonprann?

Gen medikaman ki rive anAyitinantoutkalitelang.Kijanpopilasyonayisyenankaevolyenan mòd pratik sila yo k apkoukouman Konstitisyon peyia? Yon sosyete ki bay lang livalè,seyonsosyetekikonsideretètlikòmyonkominotekiltirèl,lengwistik,sosyalepiistorik.Nansanssaa,toupatou,nantoutaktivite, popilasyon ayisyen andwejwennsèvisnanlanglipaskeseyonobligasyonkonstitisyonèl.

Akademi Kreyòl Ayisyen p apretebrakwazenankadmisyonKonstitisyon an ba li pou fèrespektelangkreyòlayisyenan.SemomanpouAKAsalyetravaytoutchantè,konpozitè,mizisyen,ekriven ak tout lòt kreyatè kitoujoukanpekinalaganachpoupwoduinanlangpèpayisyenan.

Sekretarya Egzekitif Akademi Kreyòl Ayisyen

EDITORYAL

3

Enstalasyon nouvo Konsèy Administrasyon Akademi KreyòlAyisyen an

Manm nouvo Konsèy Administrasyon Akademi Kreyòl Ayisyen (2018-2020)

4èmAsanbleJeneralAkademiKreyòlAyisyenantedewoulenandat15,16ak17desanm2018, nan Otèl Wozo Plaza ki chita nan

kominMibalè,PlatoSentral.26AkademisyenteprezannanAsanblesilaa.

Akademisyen yo te abòde divès gwo kesyonki konsène lavi enstitisyon an. Pami kesyonsila yo: Rezolisyon sou Kòd etik enstitisyonan, Rezolisyon sou nouvo Kowòm KonsèyAkademisyenan,RezolisyonsouSispansyonyonAkademisyen,elatriye..

SeteokazyontoupouAkademisyenyotevotesèt(7)nouvoManmKonsèyAdministrasyonan(KAD).SeAkademisyenPierre-AndréPIERREAsanble a te eli kòm Prezidan pou ranplaseAkademisyen Jean Pauris JEAN-BAPTISTE.

Nandat18janvye2019,AkademiKreyòlAyisyenanteòganizeyonseremoniofisyèlnanlokalli,Tijo,Pòtoprens,kotenouvoKonsèyAdministrasyonanantreanfonksyon.

Nandiskousikonstans li,nouvoPrezidanKAdla,AkademisyenPierre-AndréPIERREdeklarelikontanpaskeansyenaknouvoKonsèylatekwazeansanmpoufètravayAKAepienvitetoutanplwayeyo kolabore pou enstitisyon an kontinye vanse,paskeseansanmdaprèsalidi,AkademiankapabreyisimisyonLalwaakKonstitisyonanfikse.

«TravaylasepaAkademisyenyosèlmankipralfè li, se ansanm nou pral vanse. Mwen envitenou travay ansanm pou nou ranpli misyonnou genyen an », se kèk mo Prezidan Pierre-André PIERRE te pwononse nan diskou lipandan seremoni enstalasyon nouvo KAd la.

NouvoPrezidanAkademiananonselipralprantoutdispozisyonnanlidepoutoutdesizyonkiteprananvanliyoriveaplikekòmsadwa.

Akademisyen Jean Pauris JEAN- BAPTISTEsot pase kat (4) lane ap dirijeAkademi an sotidesanm2014rivedesanm2018.

HYPPOLITE Michel Ange, BAZILE Emmanuel Michel, TROUILLOT Marie Jocelyne , PIERRE Pierre-André, FRANCOIS Rosilia CORNEILLE, MENARD Guy Gerérald, GRANDOIT Michel Frantz

4

Lansman Mwa lang kreyòl 2018 nan Ministè Kilti ak Kominikasyon

Senankadpwogram«LesLundisdelaPres-se », nan Ministè Kilti ak Kominikasyon,lendi1eoktòb2018la,AkademiKreyòlAyi

-syen te lanseofisyèlmanselebrasyonMwa langakkiltikreyòl la.DirijanAkademian teanonsetoutaktiviteselebrasyonanapdewoulesoutèm:«Tankou tout lang, kreyòl gen règ li, an nou respekte yo !».

Pouokazyonan,PrezidanAkademian,JeanPau-risJEAN-BAPTISTEtepwofiteprezantemesajAKA ki mande tout moun ak tout enstitisyonrespekterègakprensiplangkreyòllakitsenanpale,kitsenanekri,epiliteenvitetoutsosyeteaòganizeaktivitepoumakemwaoktòbla,kisemwa tout pèp kreyolofòn sou latè selebre patrimwànlengwistikakkiltirèlyo.Sekretè Egzekitif Akademi Kreyòl Ayisyen an,MadamLunaGOURGUE,bòkotepali,tepre-zantekalandriyedivèsaktiviteAKAgenyenpouliòganizenantoutpeyiapouokazyonan.LifèkonnenGonayivsevilAkademianchwazipouliselebreMwakreyòlaneapandanlapgenyenpouliòganizeaktivitenandivèslekòl,inivèsiteakespaskiltirèlnanpeyia.

Sekretè Leta Kominikasyon an, Mesye EddyJacksonALEXIStepranlapawòlpouliesprimevolontegouvènmananpoulibaypopilasyonantoutsèvis libezwennan langkreyòlayisyenan.ApreprezantasyonofisyèlAKAakSekretèLeta

Kominikasyonan,AKA te louvrimikwoapoujounaliskiteprezanyo.Majoritekesyonyotechi-ta sou fason enstitisyonLeta tankouprive tretelangkreyòlla.Yonjounalistepranpaegzanp,kèkbiwoLetakirefizebaysitwayenyosèvisankreyòl,sakirepre-zante yon vyolasyon dwa lengwistik popilasyonan.ResponsabAkademiKreyòlAyisyenyoreyaji pou fè konnenAkademi an antreprann divèsdemachbòkotelòtenstansnanLetaapousansi-bilizeresponsabyosoukesyonan.Responsabyofè konnen travay pou valorize lang kreyòl lase travay tout Ayisyen alawonnbadè, kit li nanenstitisyon Leta, kit li nan enstitisyon prive.Yo fè konnen popilasyon an dwe egzije enstiti-syon yo, Leta kou prive, ba li sèvis nan lang li.

Yon lòtkote,Akademianòganizenandatvan-dredi 5 oktòb 2018 yon kokennchenn aktivitekiltirèl nan Sine Triyonf avèk anpil dans, chanakdeklamasyon. Akademi an tepwofite remètplakOnèakMeritbaytwa(3)enstitisyonakyonpèsonalitekibatayanpilpoulangakkiltikreyòlla jwennplas li toutbonvrenansosyeteayisyenan: Jounal BonNouvèl, Sosyete Animasyon akKominikasyonSosyal(SAKS),RadyoTeleGinenepiekrivenFrankétienne.Enstitisyonyo,potorikkreyatèa,Frankétienne,touttepranlapawòlpoudijanyokontanresevwaomajsilaananmenAk-ademiKreyòlAyisyen.

Foto souvni konferans lansman mwa lang kreyòl la

5

Plas Dam Gonayiv te chofe nan kloti Mwa lang ak kilti kreyòl 2018 la

AKA remèt Emeline MICHEL yon plak onè ak merit

Devan yon asistans byenmotive,AkademiKreyòlAyisyen selebre, samdi

27oktòb2018,souPlasDamGo-nayiv, Jounen Entènasyonal LangakKiltiKreyòlnanyonkoudjaykiltirèlakatistiksanparèy.

Reprezantan divès patnè AKAtankou: Meri Gonayiv, UNES-COakDireksyonDepatmantalMinistèEdikasyonNasyonalakFòmasyonPwofesyonèltepranlapawòlnanseremonisilaapouyomanifesteenterèyopoulangakkiltikreyòllaepitemwànyekontantman yo paske AkademiKreyòlAyisyenchwazivilGona-yivpoutoutyonsemènaktivite.

Plizyègwoupmizikalakatistiknanvil Moris Sisto a, tankou SOYE-TO,FredaEdisyon, Prod’art, sanbliye tanbourinè Atchassou (nègLakou Souvnans), te siyen nonyoakyonseripretasyonkibene-fisyegwoaklamasyonakkrisatis-faksyonpiblikla.

Emeline MICHEL, moun Go-nayiv, envite espesyal selebrasyonan,techofefoullaakplizyèmosomizik pou mete bout nan swareselebrasyonan.

Nanmitan espektak la, atis la pateboukemotivepiblik la souen-pòtans lang kreyòl la ki se yonnnan pi gwo ak pi rich eritaj peyiAyiti,yoneritaj,daprèsalidi,tout

Ayisyendwetravaypoukenbedjanm.Avèkanpilfyète,Divanasyo-nallakonfyepibliklavalorizasyonlangakkiltikreyòlayisyenan jweyongwowòlnansiksèakapresyas-yonlimenmakmizikliyojwenntoupatounanlemonn.

Poutemeteyonboutnankoken-nchennselebrasyonsila a,nanvilGonayiv,AkademiKreyòlAyisyenremèt de (2) plak onè ak merit:yonn bay Meri Gonayiv pou ko-laborasyon li toujou bay AKAepiyonlòtbayDivaEmelineMI-CHEL pou gwo kontribisyon linanfèpwomosyonaknanvalorizelang kreyòl la atravèmizik li yotoupatoukote lipase.OchanpouDivaEmelineMICHEL.

6

MinisEdikasyonNasyonalakFòmasyonPwofesyonèl la, Pierre Josué AgénorCADET,viziteAkademiKreyòlAyisyen

nan dat 28 septanm 2018. Objektif vizit sa ate chita sou respè pwotokòl akò ki egziste antde (2) enstitisyon yo ki konsène pi bon fasonpou yo kolaborepoupèmèt lang kreyòl la sèvinan tout nivo anndan sistèm edikatif ayisyen

anaknanadministrasyonMENFP.Nanokazyonsa a, Prezidan Akademi an, Jean Pauris JEANBAPTISTEtemansyonetonbelevekigenyennanansèymanayisyenanaknanensititisyonpiblikyokoteyopapalekreyòllatoutbon.MinisCADETbòkotepalitepwomètpoulitravaypoukreyòllajwennvrèplaslinantoutenstitisyonLetakouprivesitounantoutlekòlsoutèritwaa.

Foto souvni vizit Minis Edikasyon Nasyonal Pierre Josué Agénor CADET nan Akademi Kreyòl Ayisyen, 28 septanm 2018

Vizit Minis Edikasyon Nasyonal la nan Akademi Kreyòl Ayisyen

Operasyon plante pye bwa sou teren Akademi an nan Mòn Blan, Gonayiv

Plizyè dizèn elèv lekòl, Akademisyen,pwofesè, manm Komite rejyonal sele-brasyon Mwa lang ak kilti kreyòl la

melanjeakplizyèanplwayeAKAmetenantèplispaseyonsantènplantsouterenAKAMeriGonayivfèlikadonanMònBlannanlane2016.Chakmounplanteyonpyebwa,yonjèskitraduivolonteAkademianpou libay tèt limwayenpoufètravaylibyennanpeyia.Sekonsa,Aka-demiantedekouvriansèykisouterenligen-yennanMònBlannanKominGonayiv,samdi27oktòb2018la.SesouterensaaAkademianapgenpoukonstwilokallinanDepatmanLatibonitla.

Akademi Kreyòl Ayisyen siyen non li nan Mòn Blan (Gonayiv)

ESTEUS Marie Rodny Laurent, CHERY Pierre Michel, CADET Pierre Josué Agénor, JEAN-BAPTISTE Jean Pauris, CHANCY Magloire Adeline, PIERRE Pierre-André,

7

Anseye matematik an kreyòl kapab tounen yon reyalite

Anpilmoun toujoumandeèske li posib pou ansèy-man matematik fèt an

kreyòl?Moun k ap obsève kons-tateansèymanmatematiklafètanfransè.Esplikasyonyobayanfran-sè sanbliyevokabilè yo itilize yo,yomenmtouyoanfransè.Alòsketout elèv ayisyen se kreyòl yo pibyen konprann. Se nan lide poupoze pwoblèm sa a ak yonn nanaktèkipikonsènenankesyonsaa,tankou pwofesè matematik, Aka-demi Kreyòl Aysiyen te òganize,nandat10oktòb2018,yonatelyekigenkòmtèmli:«Ansèyman Matematik an Kreyòl: Defi, Mwayen ».

Aktivitesatedewoulenan(Direction des Études Post-graduées (DEP)) elitegenyen plis pase trant (30) pwof-esèmatematik, etidyant ak de (2)entèvenan: Akademisyen PierreMichelCHÉRY ak PwofesèRo-dolpheMATHURIN.

AkademisyenPierreMichelCHÉRYdeklare:«Lekòlsekotepounouaprannrezoudpwoblèmkapboulvèseso-syete a. Malerezman, lekòl an Ayiti aprann sitwayen yo detache yo,dekoleyoaksosyetea.»

Noupa dwe fè lasyans anlè anlè.Noudwefèlasyanspaskenougenyonbezwen.Liesplikemenmsian-seyematematik anAyiti nan langkreyòl kapabbay kèk ti pwoblèmpoukounyea,sapakajistifyepoulekòlyokontinyeapanseyeyonma-tyèkigentoutenpòtanskonsananyonlangpifòelèvyopakonprann.

Soubòpali,RodolpheMATHU-RINkisepwofesèkreyòlakmatema-tik esplike li mande elèv yo esplikeankreyòlyonfòmilmatematik,menokennnanyopatekapabalòskeyotout konnen menm fòmil sa a anfransè.

«Esperyanssaavinfèmwenkon-prann,depiplispase33lanemapanseyematematikla,mwentenangwoerèpaskeanpilelèvsanblepate janm rive konprann konsèp akfòmilmatematikyovrèman»,noutapsitepwofesèMATHURINkiajouterapòlidegajeaklangkreyòlla pa sèlman yon rapò inivèsitè,sepitoyonrapòsosyalliranmasenan sa li viv, nan echanj, nanboukantay,nanpatajakesperyans.

Anpilegzèsisteanimejounenan.Patisipan yo te pran anpil plezinanokazyonjounenfòmasyonsaa,Akademianteòganizenanoka-zyonselebrasyonMwalangakkiltikreyòl2018la.Patisipan yo te esprime kontant-manyopou inisyativsilaayoes-timekitadwekontinye,yonfasonpouansèymanmatematiklakapabvinpiitilelèvAyisyenyo.MinistèEdikasyonNasyonaltadwesuiv demach Akademi an e lonjemenbalipourepeteesperyanssaa,paske lipanòmalpouyonmatyètankou matematik ap anseye nanyon lang pifò elèv pa konprann.Seyondemachkimontrepagenanyenkipaposib si genvolonte.

PouAkademiKreyòlAyisyen,ate-lyesaanonseyongwochantyekimande pou tout Ayisyen, toutpwofesyonèl nan edikasyon, toutparanaktoutenstitisyontaankou-raje ak potekole pou lide anseyematematik an kreyòl la ta tounenyon reyalite nan sistèmedikasyonpeyia.

Patisipan nan atelye sou ansèyman matematik an kreyòl

8

Bonjan teknik pou anseye lang kreyòl

ÒganizeyonseminèfòmasyonpoupwofesèkreyòlDepatmanLatibonit,seyonnnanpwenAkademiKreyòlAyisyenteenskri

nan ajanda aktivite li pou selebrasyon JounenEntènasyonalLangakKiltiKreyòlnanane2018nanvilGonayiv.Konsa,vandredi26oktòb2018,soti9ènanmatenrive4ènanaprèmidi,AKAteenvite plis pase yon santèn pwofesè nanLekòlNasyonalPonGodenpoutevinsuivfòmasyonsilaakitedewoulesoutèm“Didaktik kreyòl, Lang matènèl”. Kat (4)pèsonalite temeteyodisponib kòm entèvenan pou te rann jounenfòmasyonsaaposib:PwofesèJuniorFilsRENÉ,Fakilte Lengwistik Aplike; Pwofesè Jean WhigNOËL,FakilteLenguistikAplike;AkademisyenJocelyne TROUILLOT, AKA;Mesye PanarotyFERDINAND,UNESCO.

BenefisyèfòmasyonsilaatesotinandivèskominDepatmanan:Vèrèt,Gwomòn,Mamlad,Desalin,Dedin,SenMichèl,Senmak,elatriye.,teresevwayochakyonlodokimankòmsipòdidaktikkapedeyopibyenfè travayyokòmanseyan.Pamidokiman sila yo, nou ka site: Fich pedagojik1e ane segondè, Pwogram kreyòl segondè 4,Pwogrampedagojiksegondè1,Pwogramdetayekreyòl segondè 3, Pwogram kreyòl segondè 2,VèsyonkreyòldokimanJesyonRisakDezasla,BiltenAKA#5,PremyeRezolisyonsouòtograf langkreyòl la.Nan fen jounenan,patisipanyoteresevwayonsètifikakimoutreyotesuivyonfòmasyon sou “Didaktik kreyòl, langMatènèl”.Napsouliyejounenfòmasyonsaatejwenntoutkolaborasyon Direksyon depatmantal MinistèEdikasyonNasyonalLatibonit.

Patisipan nan fòmasyon pou pwofesè kreyòl nan vil Gonayiv

Tout elèv segondè renove yo dwe konpoze nan kreyòl kòm matyè nan egzamen ofisyèl yo

MinistèEdikasyonNasyo-nalakFòmasyonPwofesyonèlmandepoutout

elèv segondè renove yo konpozenankreyòlnanegzamenofisyèlsourekòmandasyon Akademi KreyòlAyisyen.Nansanssaa,toutelèvnan

NouvoSegondè apgenpouyokonpozenankreyòlkòmsadwa,menmjansaapfètdepiplizyèane pou lang tankou anglè akespanyòl.NanSikilèC-11:340ki sotinandat22 janvye2019,kipotesiyatiMinisPierreJosué

Agenord CADET, Ministè apresizedesizyon sa a, k ap an-treanaplikasyonapatianeaka-demik2018-2019la,valabpoukèlkeswa seri elèv k ap suiv(SVT,SMP,SES,LLAP).

9

Depatman Latibonit resevwa 2èm seri fòmasyon sou kominikasyon kreyòl nan medya pou jounalis

Yonventènjounalispatisipenanfòmasyonsilaa,AkademiKreyòlAyisyenteòganizejedi25oktòb2018,soti9èpourive3ènanlaprèmidi,

nan (Centre de Lecture et d’Animation Culturelle)(CLAC)nanVilGonayiv. Jounalissayotesotinandivès komin Depatman Latibonit tankou: Senmak,Desalin,Dedin,GwomònakSenMichèl.Fòmatèyoteabòdediferanpwenaknosyontankou:Sosyoleng-wistik,Entèferanskreyòl/fransè.

Anplis,entèvenanyopateboukepatajeakjounalisyokèkteknikakestratejikominikasyonyotadwemeteanaplikasyon,yonfasonpouyokapabpibyenenfòmepopilasyon an an kreyòl. Patisipan ak fòmatè yo teboukantelidetousouPremyeRezolisyonAKAkon-sènanÒtograf langkreyòlla.Patisipanyotereyalizean-pilegzèsispratikkiteanimefòmasyonan.Yonlòtbò,PanarotyFERDINANDkitereprezanteUNESCO

Jounalis yo poze ak sètifika yo

MinistèEdikasyonNasyonalakFòmasyon Pwofesyonèl jistifyedesizyon sila a akoz pozisyonpiblikAkademiKreyòlAyisyenak espesyalis nan domèn edi-kasyon te esprime an favèwòlfondamantal langkreyòl lanankonsolideiniteakidantitenasyo-

nalla:“Lènoukonsidereremakanpilespesyalisnandomènedi-kasyon,remakAkademiKreyòlAyisyen an sou enpòtans itili-zasyon lang kreyòl la nan toutaktivite aprantisaj nan toutnivonan lekòl anndanpeyi a”.Akademi Kreyòl Ayisyen bat

bravoankourajmanpouMinistèa kontinye pran lòt desizyontankoudesizyonsilaakiseyonbonpananyonbondireksyonpoulangkreyòllakontinyepranplaski rele lchèmètchèmètrèsnan sistèm edikasyon ayisyenan.

nanfòmasyonsaatefèyonprezantasyonsouvèsyonkreyòldokimanJesyonRisakDezaslakitebaypa-tisipanyobon janzoutipouenfòmepopilasyonansoufasonpoulipwotejetètlinanmomanmalèpan-dyeyo.Nanfinisman jounenan,PrezidanAkademian, Akademisyen Jean Pauris JEAN-BAPTISTE akfòmatèyo:AkademisyenPierreMichelCHÉRY,Aka-

demisyenSamuelJEANBAPTISTEakjounalisJackyMARCteremètyonsètifikabaychakjounaliskitela.Fòmasyon sila a, se dezyèm nan yon seri AkademiKreyòlAyisyenangenpoulifèpoutoutjounalisnantoutkwennanpeyia.Senandat2me2018,Aka-demianteòganizenanPòtoprens,premyefòmasyonpoujounalisyo.

10

Yon virewon nan Site Solèy

Akademi Kreyòl Ayisyen resevwa vizit kèk lekòl

Nan kad aktivite selebrasyonMwa lang ak

kiltikreyòl2018,yondelegasyon Akademi KreyòlAyisyen vizite Site Solèy,jedi 11 oktòb 2018. Nanyon premye tan manmdelegasyon an te animeyon konferans pou pli-zyè dizèn elèv nan Lise

NasyonalSiteSolèykotePrezidan AKA a, JeanPaurisJEAN-BAPTISTEak Akademisyen RosiliaFRANÇOIS pran anpilplezikozeakelèvyosoutèm mwa a: “Tankoutoutlang,kreyòlgenrègli, an nou respekte yo”.ApreAkademisyenyote fin reponn divès ke-

syon elèv yo,delegasyonAkademiantepranche-menKonbitBibliyotèkSiteSolèy.ResponsabKonbityoresevwaAKAakanpilkon-tantman.Nantwokelide,yote pwofite pataje vizyonyo sou konstriksyon Bi-bliyotèklananSiteSolèyepiyotefèkonnenBibli-yotèksilaatougennonli

ankreyòlpoumontreen-pòtansyobaytravayAk-ademianapmennenpoufèrespektelangkreyòlla.

PrezidanAkademiantepwofiteremètresponsabbibliyotèk la yon lo livkreyòl.

Delegasyon AKA ak elèv lise Site Solèy yo

PlizyèlekòlviziteAka-demiKreyòlAyisyennan lide pou pèmèt

yo konprann epi kon-nen fonksyònman ensti-tisyon an. «CollègeMarieEsther» ak «Collège Mé-thodistedesFrères»sede(2)pami lekòlki tevizitelokalAkademiannanane2019la.

4 fevriye 2019, elèv Collège Marie Esther yo tegen chans boukante lideakAkademisyennanlokalAKA, vizite bibliyotèk la

(sal espozisyonAKA), fèkonesans ak anplwaye yoepipozedivèskesyonsoumisyonAKAaksalireyalizedepikreyasyon linanlane2014.Yonlòtkote,1emas2019se teyondelegasyonelèvCollège Méthodiste desFrères ki te vizite AKAkote yo te pwofite pozedivès kesyon sou kreyas-yon Akademi an ak mi-syon li genyen. Elèv yote pase yon bon tan apfè lekti divès dokimanan kreyòl AKA espoze.

Aprè sa, Akademisyen ki te prezan yo teòganize yon konkou lekti ak dis (10) elèvkotesenk(5)nanyotegenyennankonkousaaepiyochakteresevwayonlivkreyòl.AktivitesilaalouvripoutoutlekòloubyenlòtgwoupkivleviziteAkademianpouyokapabpibyenkonprannsanstravayAKAapreyalizenanpeyia.

Vizit kèk elèv nan AKA

11

Kalandriye aktivite selebrasyon Mwa lang ak kilti kreyòl 2019 la

Aktivite Dat / Lè LokalI KonferanspouLaprès

Madi1èoktòb,10èAM AkademiKreyòlAyisyen

II SeremoniofisyèllansmanMwakreyòl2019la

Vandredi4oktòb,10èAM Oditoryòm(Sainte Rose de Lima)

III Konferansnaninivèsiteaknanlekòl

Pandantoutmwaoktòbla InivèsiteNotre-Dame,InivèsiteKarayib…

IV LansmanGranPriNasyonalAkademiKreyòlAyisyen

9oktòb LePlaza

V ‘‘Mardidulivre’’,AKA/DNL Madi8,22,29oktòb DNLVI KafeLodyans“SouchimenAka-

demiKreyòlAyisyen”Vandredi18oktòb,6èPM OtèlLePlaza

VII Konferans,VantsiyatinanSantNARIVE

28oktòb Monreyal

VIII AktiviteAKAnanDyaspora 5,12,26oktòb Miyami,Nouyòk,Wachin-tonn

IX AktiviteselebrasyonJounenEntènasyonallangakkiltikreyòl

23pou27oktòb Platosantral

AKA ak UNESCO angaje yo nan pwodiksyon dokiman kreyòl sou Jesyon Ris ak DezasAkademiKreyòlAyisyen,nantètkoleakUNESCOepi (Direction de la Protection Civile) (DireksyonPwoteksyinSivil)tereyalizeyonjounenrefleksyon,9oktòb2018nanotèlBestWestern,Petyonvilsouenpòtansitilizasyonlangkreyòllanankominikasyonak sansibilizasyon konsènan JesyonRis akDezasnanpeyia.YotereyalizeaktivitesaanansousipoumetekreyòllanandemachsansibilizasyonLetaapfèpou sitwayenyokapabpibyenpwoteje tèt yokont dega fenomèn natirèl yo.Twa (3) espesyalisnankozerisakdezas:ClaudePREPETIT,NicoleFRANÇOISakGérardMÉTAYERteanimeatelyesilaa.Entèvenan yo tepale sou itilizasyon langkreyòlkòmzoutisansibilizasyonepikòmmwayenpou diminyemalèpandye tankou tranblemanntè,sounamiaklòtdezasnatirèlyo.Jounenrefleksyon

sa a te rasanble anviwon40patisipanki te sotinan diferan enstitisyon tankou: MENFP/DFP,PNUD, Enfo fanm, SEA, FAMV ak plizyèmedya.

Gérard METAYER se yonn nan entèvenan kite prezante dokiman sou Jesyon Risk ak Dezas

12

AKADEMI KREYÒL AYISYEN#6,RidesMarguerites,Turgeau,Pòtoprens,Ayiti

(509)3333-0817direksyonkominikasyon@akademikreyol.net

www.akademikreyol.net

Ekip Bilten an

PwodiksyonDireksyonKominikasyonAKA

RedaksyonAnivinceJEANBAPTISTEIléusPAPILLONJeanEmilePAUL

KoreksyonJeanRonyBEAUCICAULTLunaGOURGUE

RevizyonKomisyonKominikasyonAKA

KonsepsyonFedalsonDESTINE

PiblikasyonSekretaryaEgzekitif AKA

Espas lektè yoPououbaylideousoutravayAkademiKreyòlAyisyenfèdejaaklòttravaylitadwefè!SioubezwenenfòmasyonsouAkademiKreyòlAyisyenan!Ekri Akademi an sou: direksyonkominikasyon@akademikreyol.netoubyenoukavizitepajfacebookAkademian:facebook/akademikreyolaksitentènètli:www.akademikreyol.net

Pwovèb kreyòl

Bat bouch fè grangou pèVyefrèmwen,sepoumparetechitawikifèmwenkenbemenaktitravayla.Sepakòbnègtouchenon.Olyepoumrechitaapgademouchvole,mapbatzèlmwennanti woulman sa a toujou.Kondi granmoun lontan « batbouchfègrangoupè».Pitikonlipiti,pitosa.

Bon chanjman rale pratikMesyeoo!Gadejanlekòllachajeakelèvanesaa,sakipasemenm?Fòkmchachekonnenwi.Monchèsenòmalwi!«Bonchanjmanralepratik».Genbonmètfòmenanlekòllakounyea,elèvvidesoumounyo.