AİLE KATIMI YAKLAŞIMLARI

UYGULAMALI AİLE EĞİTİMİ

Y. Doç. Dr. Atilla Cavkaytar Anadolu Üniversitesi,

Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü

AİLENİN ETKİN KATILIMI

• Sosyal Kabul• Fiziksel Beceriler• Özbakım Becerileri• Evi Koruma• Okuldan Eve Gelme• Telefonu Kullanma• Yiyecek İçecek

Hazırlama

• Zamanını Yararlı Kullanma

• Tehlikelere Karşı Önlem

• İlkyardım Becerileri

• Kardeşlerle Geçinme

• Korku ve Yalnızlıkla Başetme

• Toplumsal Kaynakları Tanıma

NEDEN ÇOCUĞUMLA BEN ÇALIŞMALIYIM?

Onu tanıyorum.

Çoğu zaman evde birlikteyiz.

Onunla birebir ilgilenebilirim.

Okulda öğrendiklerini evde tekrar edebiliriz.

Uygun davranışlarını her zaman pekiştirebilirim.

BUNLARI YAPMAK BENİ

RAHATLATIR

Aile Eğitimi Programları

Anne-Baba Olarak Anne-Babalar

Öğretici Olarak Anne-Babalar

Gönüllüler\Destekleyiciler Olarak Anne-Babalar

Anne Baba olarak Anne Babalar

• Anne babaları anne babalık rolleri açısından eğitmeyi amaçlar– Özüre uyum süreci– Çocuğun sosyalleşmesi– Kardeşlerle ilişkiler– Vasilik– Yasal işlemler

Öğretici olarak Anne Babalar

• Anne babaların çocuklarına öğretici olmalarını sağlamayı amaçlar– Çocuğun çeşitli gelişim alanlarındaki gelişimine

katkıda bulunma,– Çocuğa uygun davranışlar kazandırma– Beceri kazandırma

Gönüllüler Destekçiler olarakAnne Babalar

• Anne babaları çocuklarının eğitimi için kaynak bulma konularında eğitmeyi amaçlar– Yasal savunuculuk– Toplumsal kuruluşlarla işbirliği yapma– İlgili uzmanlara ulaşma– Ekonomik kaynaklar yaratma

ANNE BABALARIN ÇOCUKLARINA ÖĞRETİCİ OLMALARININ NEDENLERİ

Güçlü birer pekiştirme aracıdırlar Çocuklarını herkesten daha iyi tanırlar Onlara daha fazla zaman ayırabilirler Okulda öğrenilenleri evde geliştirebilirler Çocuklarının gelişimine katkıda bulunmaktan

mutluluk ve haz duyarlar

ANNE-BABA-ÇOCUK ÇALIŞMA BİÇİMLERİ

E v Ö ğre timi G rup Ö ğre timi S ınıf ta Y ardımcılık

Ö Ğ R E T İC İL İK

EV ÖĞRETİMİAVANTAJLARI

• Doğal çevre-ev-öğrenilenlerin genellenebilmesi

• Ailenin kendi değer yargıları

• Genelleme ve kalıcılık

• Tüm aile bireylerinin katılımı

• Evdeki tüm davranışlarla ilgilenebilme

• Bireyselleştirme

EV ÖĞRETİMİNE KATILIM

• Gönüllü olma

• Zaman ayırma

• Uygun ortamlar sağlama

• Diğer aile bireyleri

• Birebir çalışma

• Evin kalabalık olması

GRUP ÖĞRETİMİ• Bilgi Verme

• Ortak sorunları olanlarla tanışma

• 10-12 kişilik gruplar

• 8-10 haftalık programlar

• Her hafta bir beceri

• El Kitapları

SINIFTA YARDIMCILIK

• Öğretim tekniklerini gözleyebilme

• Çocuklarıyla yapılan örnek çalışmaları izleme

• kendi çocukları ve diğer engelli çacukları okul ortamında gözleyebilme

• Evde yapılacak çalışmaların daha etkili hale gelmesi

TÜRKİYE’DEKİ DURUM

√ Ailelerin çocuklarına öğretici olmak için bilgiye gereksinim duymaları

√ Ailelerin eğitildiğinde çocuklarının eğitimine etkin katılımcı olabilmeleri

√ Çeşitli aile eğitim programlarının farklı özelliklere sahip aileler ve çocuklarıyla uygulanması ve etkili sonuçların alınması

√ Özel eğitim hizmetlerine ilişkin yeni yasal düzenlemeler

KONUYA İLİŞKİN ARAŞTIRMALAR

Aile özellikleri, ailelerin özüre uyum sürecinde, geçtikleri aşamalarda karşılaştıkları güçlüklerin betimlenmesi,

Aile gereksinimlerinin belirlenmesi, Ailelerin eğitime katılımları, Zihin engellilere bağımsız yaşam becerilerinin

becerilerinin kazandırılması ailelerin etkin katılımlarının sağlanması,

Erken eğitim programlarına ilişkin uygulamalar ve sonuçları,

ÖZBAKIM VE EV İÇİ

BECERİLERİNİN

ÖĞRETİMİNE YÖNELİK

BİR AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI

(ÖZEBÖP)

Y. Doç. Dr. Atilla Cavkaytar Anadolu Üniversitesi,

Eğitim Fakültesi, Özel Eğitim Bölümü

AİLE EĞİTİMİ PROGRAMI (ÖZEBÖP)

Ailelerin zihin engelli çocuklarına,

özbakım ve ev içi becerilerinikazandırabilmelerine yardımcı

olabilmek için hazırlanmış programdır.

ÖZEBÖP’ÜN AMACI

Aile Eğitimi Programı'nın genel amacı,

zihin engelli çocuğa sahip anne-babaları, çocuklarına evde özbakım ve ev içi becerileri

öğretmede yeterli duruma getirmektir.

Ön Bilgiler Bilgisi Beceri Öğretimi Öncesi Hazırlıkları Yapabilme Becerisi Beceri Öğretimine İlişkin Yeterlikler Bilgisi Uzman Gözetiminde Çocuğuna Bir Beceri Öğretme Becerisi

ÖĞRENME-ÖĞRETME ÇALIŞMALARI

Grup Eğitimi Bire bir Eğitim Aile Toplantıları Ev Ziyareti

ÖZBAKIM VE EV İÇİ BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİ

EL KİTABI

I. ÖN BİLGİLER

II. ÖĞRETİM ÖNCESİ HAZIRLIKLAR

III. BECERİ ÖĞRETİMİ

* EKLER

BÖLÜM I

ÖN BİLGİLER

Bağımsız Yaşam Becerileri

Günlük Yaşam Becerileri

Özbakım ve Ev İçi Becerileri

BÖLÜM IIÖĞRETİM ÖNCESİ HAZIRLIKLAR

• Çocuğun Durumunu Belirleme• Çocuğun Yerine Getiremediği Becerileri Belirleme

• Becerilerin Öğretim Sırasını Belirleme

• Ödülleri Belirleme

• Öğretim Çalışmalarını Planlama• Becerinin Adı

• Çalışmanın Amacı

• Çalışma Yeri

• Öğretim Araçları

• Beceri Basamaklarını Oluşturma

BÖLÜM IIIBECERİ ÖĞRETİMİ

Çalışma Zamanları Öğretim Öncesi Son Hazırlıklar Öğretim Çalışmaları

Dikkati Sağlama Yönerge Verme İpuçları Verme

Sözel İpuçları Model Olma Fiziksel Yardım

Onaylama, Ödüllendirme ve Harekete Geçirme Onaylama Ödüllendirme Harekete Geçirme

Uygulama

EKLER

Öğretilecek Becerileri Belirleme Formu

Çocuğun Yerine Getiremediği Beceriler Listesi

Becerilerin Öğretim Sırası Listesi

Ödül Belirleme Listesi

Çalışmalarda Kullanılacak Ödüller Listesi

Örnek Kayıt Formu

Boş Kayıt Formları

AİLE TOPLANTILARI

Aile Toplantıları, Aile Eğitimi Programı amaçlarına ulaşmada gerekli içeriğin

sunulmasına yönelik uzman yönetiminde yapılan grup toplantılarıdır.

Aile Toplantıları'nın temel amacı, Özbakım ve Ev içi Becerilerinin Öğretimi El Kitabı'nda yer alan konularda

ailelere yüz yüze eğitim vermektir.

Toplantı I

ÖN BİLGİLER Bağımsız Yaşam Becerileri, Günlük Yaşam Becerileri,

Özbakım ve Ev İçi Becerilerine İlişkin Ön Bilgilerin sunulması,

BECERİ ÖĞRETİMİ ÖNCESİ HAZIRLIKLAR Çocuğun Durumunun Belirlenmesi

Çocuğun yerine getiremediği becerilerin belirlenmesi

Belirlenen becerilerin öğretim sırasının belirlenmesi

Öğretimde kullanılacak ödüllerin belirlenmesi ve Çalışmalarda Kullanılacak Ödüller Listesi’nin hazırlanması

Bu toplantıda işlenen konulara

ilişkin EV ÇALIŞMALARININ verilmesi.

Toplantı II

BECERİ ÖĞRETİMİ ÖNCESİ HAZIRLIKLAR Öğretim Çalışmalarının Planlanması

Becerinin Adı Çalışmanın Amacı Çalışma Yeri Çalışma Araçları Beceri Basamaklarının Oluşturulması

Bir örnek beceri için Öğretim Süreci Verileri Kayıt Formu

hazırlanması

Toplantı III BECERİ ÖĞRETİMİ

Çalışma Zamanları Öğretim Öncesi Son Hazırlıklar Öğretim Çalışmaları

Dikkati Sağlama Yönerge Verme İpuçları Verme

Sözel İpuçları Model Olma Fiziksel Yardım

Onaylama-Ödüllendirme-Harekete Geçirme Konularında Açıklamaların Yapılması

EV ZİYARETİ hakkında bilgilendirme, planlama

Ev Ziyareti ve Telefon Görüşmeleri

• Ev Ziyareti, uzman ile ailenin ev ortamında birebir yaptıkları çalışmalardır.

• Telefon görüşmeleri, ailelerin bir becerinin öğretimini tamamladıktan sonra uzmana haber vermesi ve çalışmaları

süresince tereddüt ettiği konularda danışması amacıyla yapılan görüşmelerdir.

EV ZİYARETİ

Diğer aile bireyleriyle tanışma

Son hazırlıkların yapılması

Beceri öğretimine başlama

Uzmanın değerlendirmeleri

Çalışmayı bitirme/ara verme/yeni açıklamalar yapma/başka

bir ev ziyareti planlama

Beceri öğretimi tamamlandığında uzmanı arama

DEĞERLENDİRMEDEĞERLENDİRME ARACI

BÖLÜM I

Değerlendirme Alanı : Ön Bilgiler bilgisi.

Değerlendirme Yöntemi : Sözel sorular

Alt Amaçlar

1. Bağımsız Yaşam Becerilerini oluşturan beceri alanlarını söyler. ( )

2. Günlük Yaşam Becerilerinin oluşturan beceri alanlarını söyler. ( )

3. Özbakım Becerileri ve Ev içi Becerilerini oluşturan beceri alanlarını

söyler. ( )

BÖLÜM 2

Değerlendirme Alanı : Beceri öğretimi öncesi hazırlıkları yapabilme

Değerlendirme Yöntemi : Aile çalışmalarının incelenmesi

Alt Amaçlar

1. Öğretim çalışmalarına başlamadan önce çocuğun durumunu belirler. ( )

1. Çocuğun ev içinde yerine getiremediği becerileri belirler. ( )

2. Belirlediği becerilerin öğretim sıralamasını yapar. ( )

2. Öğretimde kullanacağı ödülleri belirler. ( )

1. Ödül Belirleme Listesini doldurur. ( )

2. Çalışmalarda Kullanılacak Ödüller Listesi hazırlar. ( )

3. Becerilerin Öğretim Sırası Listesinde 1. sırada yer alan beceri

için ”Öğretim Süreci Verileri Kayıt Formu" hazırlar. ( )